Ορί ρ ζ ί οντ ον ας τ ις ι οµάδες κ αι π ρωτ ω οβουλίες αυτοβοήθειας/ αλληλοβοήθε οβοήθ ι ε α ι ς (Wilson, 1995).

Transcript

1

2 Ορίζοντας τις οµάδες και πρωτοβουλίες αυτοβοήθειας/ αλληλοβοήθειας Μια οµάδα αυτοβοήθειας ή οµάδα αλληλοβοήθειας δηµιουργείται α ό άτοµα ου έχουν βιώσει το ίδιο ρόβληµα ή την ίδια κατάσταση στην ζωή τους, είτε άµεσα είτε µέσα α ό την οικογένεια ή τους φίλους τους. Το να µοιράζονται τις εµ ειρίες, τους βοηθάει να δώσουν ο ένας στον άλλο µια αµοιβαία υ οστήριξη µοναδικής οιότητας και να αντλήσουν ρακτικές ληροφορίες και τρό ους αντιµετώ ισης σε σχέση µε το ρόβληµά τους. Οι οµάδες είναι αυτοδιαχειριζόµενες και λειτουργούν α ό και για τα µέλη. Κά οιες οµάδες αυτοβοήθειας ε εκτείνουν τις δραστηριότητες τους (Wilson, 1995).

3 Self-help groups, also known as mutual help, mutual aid, or support groups, are groups of people who provide mutual support for each other. In a self-help group, the members share a common problem, often a common disease or addiction. Their mutual goal is to help each other to deal with, if possible to heal or to recover from, this problem. While Michael K. Bartalos (1992) has pointed out the contradictory nature of the terms self-help and support, the former U.S. surgeon general C. Everett Koop has said that self-help brings together two central but disparate themes of American culture, individualism and cooperation ( Sharing Solutions 1992).

4 The original model self-help group was Alcoholics Anonymous (AA), founded in 1935 by Bill W. (William Griffith Wilson) and Dr. Bob (Robert Holbrook Smith). It is now estimated that 1 million people attend more than 40,000 groups in 100 countries (Borman 1992). AA has come to be known as a twelve-step group because its program for sobriety involves the following twelve steps:

5 Στην Ελλάδα, οι ρώτες αµιγείς οµάδες αυτοβοήθειας για εξαρτηµένους εµφανίζονται στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και είναι οµάδες 12 βηµάτων και ιο συγκεκριµένα οµάδες Αλκοολικών Ανωνύµων. Στη συνέχεια δηµιουργούνται οµάδες Ναρκοµανών Ανωνύµων, Οικογενειών Ανωνύµων και Οικογενειών Αλκοολικών. Η διασ ορά και εξά λωσή τους αρέµεινε σε χαµηλά ε ί εδα ως τα τέλη της δεκαετίας του 1990 και αφορούσε σε οµάδες αυτοβοήθειας, οι ο οίες βασίζονταν στη φιλοσοφία των 12 βηµάτων, ενώ κατά την τελευταία δεκαετία δια ιστώνεται µια µεγάλη αύξηση στη συγκρότηση τέτοιου τύ ου οµάδων τόσο για ανθρώ ους µε ροβλήµατα εξάρτησης όσο και για συγγενικά και φιλικά τους ρόσω α.

6 Τα δώδεκα βήµατα στα ο οία βασίζονται τα ρογράµµατα α εξάρτησης είναι: 1. Παραδεχτήκαµε ότι είµαστε ανίσχυροι α έναντι στο αλκοόλ (στα ναρκωτικά, στο φαγητό κοκ.) και ότι δεν ελέγχαµε ια τη ζωή µας. 2. Καταλήξαµε να ιστέψουµε ότι µία δύναµη µεγαλύτερη α ό µας µ ορούσε να µας ε αναφέρει στη λογική. 3. Α οφασίσαµε να αραδώσουµε τη ζωή µας και τη θέλησή µας στη φροντίδα του Θεού, ό ως εµείς τον αντιλαµβανόµαστε. 4. Κάναµε µία άφοβη και διερευνητική α ογραφή του εαυτού µας. 5. Παραδεχτήκαµε στο Θεό, στον εαυτό µας και σ έναν άλλο άνθρω ο την ακριβή φύση των σφαλµάτων µας. 6. Είµαστε α ολύτως έτοιµοι να αφήσουµε το Θεό να εξαλείψει όλα τα ελαττώµατα του χαρακτήρα µας. 7. Τα εινά Τον αρακαλέσαµε να µας α αλλάξει α ό αυτά τα ελαττώµατα. 8. Κάναµε έναν κατάλογο όλων των ανθρώ ων ου είχαµε βλάψει και γίναµε ρόθυµοι να ε ανορθώσουµε τα λάθη µας. 9. Κάναµε άµεσες ε ανορθώσεις σε όσους ανθρώ ους ήταν δυνατό, εκτός α ό τις ερι τώσεις ου αυτό θα έκανε ζηµιά σ αυτούς ή σε άλλους. 10. Συνεχίζουµε να κάνουµε την ροσω ική µας α ογραφή και όταν σφάλλουµε το αραδεχόµαστε αµέσως. 11. Ζητήσαµε µέσω της ροσευχής και του διαλογισµού να βελτιώσουµε τη συνειδητή ε αφή µας µε το Θεό, ό ως εµείς τον αντιλαµβανόµαστε, ροσευχόµενοι µόνο να µας γνωρίσει τη θέλησή Του για µας και να µας δώσει τη δύναµη να εκ ληρώσουµε το θέληµά Του. 12. Έχοντας µία νευµατική αφύ νιση -ως α οτέλεσµα αυτών των βηµάτων- ροσ αθήσαµε να µεταφέρουµε αυτό το µήνυµα και σε άλλους αλκοολικούς (ναρκοµανείς, ψυχαναγκαστικούς υ ερφάγους κοκ.) και να εφαρµόσουµε αυτές τις αρχές σε όλες τις υ οθέσεις της ζωής µας.

7 Ο ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ ΩΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ Το 1962 η Ruth Fox κάνει µια ε αναστατική δήλωση : «Κάθε µέλος της οικογένειας ε ηρεάζεται α ό το αλκοόλ- συναισθηµατικά, νευµατικά και στις ερισσότερες ερι τώσεις, οικονοµικά, κοινωνικά και συχνά σωµατικά.

8 ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΑΥΤΟΒΟΗΘΕΙΑΣ ΠΟΥ ΕΝ ΣΤΗΡΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ 12 ΒΗΜΑΤΩΝ Ιδιαίτερα γνωστές οµάδες αυτοβοήθειας στον ευρω αϊκό χώρο είναι οι LINKS (Σουηδία, ανία, Νορβηγία,) οι KREUZBUND (Γερµανία), ABSTAINERS CLUBS (Πολωνία), ΟΜΑ ΕΣ HUDOLIN (Κροατία, Ιταλία, Ελλάδα), CROIX BLEU, CROIX D OR,και VIE LIBRE (Γαλλία, Ελβετία). Αυτές οι οµάδες διαφορο οιούνται σε ζητήµατα φιλοσοφίας ό ως για αράδειγµα η εφ όρου ζωής αρακολούθηση και η συνεργασία µε ειδικούς.

9 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΟΜΑ ΩΝ ΑΥΤΟΒΟΗΘΕΙΑΣ 1.Μηδαµινό οικονοµικό κόστος. 2. ιαχρονικά σταθερό α οτέλεσµα. 3.Ανά τυξη συνειδητών στάσεων ζωής. 4.Αυτοδιαχείριση-Αυτοδιοίκηση - Αυτοχρηµατοδότηση 5.Θερα εία των αιτιολογικών αραγόντων ου οδηγούν στην εξάρτηση. 6.Ταυτόχρονη ρολη τική λειτουργία. 7.Προαγωγή της ροσω ικής ανά τυξης και κατ ε έκταση της κοινωνικής ανά τυξης. 8.Ενσωµατωµένη λειτουργία ρόληψης των υ οτρο ών. 9.Προαγωγή της ιδέας της αυτοοργάνωσης και της αυτοδιαχείρισης στην αντιµετώ ιση των ψυχοκοινωνικών ροβληµάτων. 10.Ενέργο οίηση και ανάληψη ροσω ικής ευθύνης. 11.Καλλιέργεια των ανθρω ιστικών αξιών. 12.Αντιµετώ ιση δι λών διαγνώσεων

10 Ήθος της αυτοβοήθειας Αίσθηση ανήκειν Ενδυνάµωση µέσα α ό την ενεργο οίηση και την ανάληψη ευθύνης Έµφαση στη δύναµη και όχι στην αθολογία Τα λεονεκτήµατα της αλληλέγγυας στάσης, όσον αφορά αυτούς ου δίνουν βοήθεια Τα δηµιουργούµενα κοινωνικά και υ οστηρικτικά δίκτυα Η νέα κοινότητα ανθρώ ων µε συγκεκριµένες αξίες και αφηγήσεις Οι διδαχές τρό ων αντιµετώ ισης των ροβληµάτων µε βάση τη βιωµατική γνώση και τη συλλεγµένη εµ ειρία Η ροκύ τουσα συγκίνηση α ό το γνήσιο και άδολο ενδιαφέρον µεταξύ οµοτίµων ως βάση όλων των αρα άνω.

11 ΜΟΝΤΕΛΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ 1.Ευκολία στην ρόσβαση. 2.Α οδοχή της ρότασης ακόµα και α ό χρήστες χαµηλού κινήτρου. 3. ιασφάλιση α ό τυχόν εκτρο ές λόγω της ε ο τείας της ολιτείας. 4.Οργανωµένη αντιµετώ ιση του στερητικού συνδρόµου.

12 ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ 1. εν ροσελκύουν εύκολα χρήστες ουβρίσκονται στα αρχικά στάδια τηςχρήσης. 2.Πιθανότητες ανά τυξης ιδεολογίας«γκέτο» σε κά οιες οµάδες. 3.Ανυ αρξία υ οδοµής ε αγγελµατικήςεκ αίδευσης (ισχύει για ορισµένες οµάδες). 4.Μη οργανωµένη αντιµετώ ιση σωµατικού στερητικού συνδρόµου. 5.Κυµαινόµενη αξιο ιστία α ό οµάδα σε οµάδα 1.Τεράστιο κόστος λειτουργίας. 2.Ιδρυµατισµός ροσω ικού και θερα ευοµένων. 3.Ανά τυξη συντεχνιακής νοοτρο ίας του ροσω ικού. 4.Σύνδροµο κό ωσης του ροσω ικού(burn out). 5.Θερα ευτική αγωγή ου στις ερισσότερες ερι τώσεις α ευθύνεται στο σύµ τωµα. 6.Α ουσία ταύτισης µε το αντικείµενο. 7.Ανα αραγωγή των κυρίαρχων ιδεολογικών στάσεων ζωής. 9.Συχνή εµφάνιση φαινοµένων κατάχρησης θερα ευτικής εξουσίας. 10.Ανά τυξη αθητικότητας α ό την λευρά των θερα ευοµένων.

13

14 Καταρχήν αραδοχή ότι σε ολλά εδία έχουµε διδαχθεί α ό τις οµάδες και του γεγονότος ότι ολλές φορές αυτές γεννήθηκαν λόγω των ανε αρκειών, είτε των µοντέλων µας, είτε των κοινωνικών συνθηκών Ε ανα ροσδιορισµός των ορίων των ρόλων µας ιαρκής υ όµνηση του στόχου της υ οστήριξης αυτενεργούντων ολιτών Ανθρω ιστικά χαρακτηριστικά στη δηµιουργούµενη σχέση µε τους ενεργούς ολίτες

15 Ο σκο ός τους είναι να υ άρξουν αλλαγές στις ζωές των µελών τους και να ε ηρεάσουν σε κοινωνικό και ολιτικό ε ί εδο. Σε συχνές, συνήθως εβδοµαδιαίες συναντήσεις δίνουν έµφαση στην αυθεντικότητα, την ισότητα, µια κοινή γλώσσα ε ικοινωνίας και στην αλληλοβοήθεια. Η οµάδα είναι ένα µέσο για να αντιµετω ίσουν την εξωτερική (κοινωνική)όσο και την εσωτερική (ψυχολογική) α οµόνωση. Οι οµάδες αυτοβοήθειας δεν καθοδηγούνται α ό ε αγγελµατίες, αρόλο ου κά οιες συµβουλεύονται ειδικούς κατά καιρούς για συγκεκριµένα ζητήµατα (Matzat 1993) Βασικό χαρακτηριστικό της αυτοβοήθειας θεωρούµε την ενεργό εµ λοκή των άµεσα ενδιαφεροµένων, την ανάληψη της ροσω ικής ευθύνης και κατ ε έκταση την αναίρεση της αθητικότητας ου τείνει να χαρακτηρίζει την στάση των ολιτών σε ζητήµατα Υγείας σήµερα (Ζαφειρίδης, Λαϊνάς, 2009)

16 Σε κάθε ερί τωση η αυτοβοήθεια δεν α οτελεί ανάκεια. Α οτελεί µία αυτόνοµη ρακτική (Μ αϊρακτάρης, 1994, Rappaport, 1993), µε δική της κοσµοθεωρία, ου αρεµ ι τόντως θερα εύει (Ζαφειρίδης, 1987) και όχι ένα ε ι λέον ε αγγελµατικό εργαλείο θερα είας ενός ροβλήµατος ανάµεσα σε ολλά άλλα. Μία τέτοια θεώρηση µετακινεί τη συζήτηση α ό µία τεχνική/εργαλειακή βάση σε µία ευρύτερη ιδεολογική. Οι ιδέες και οι αρχές ου ενυ άρχουν στις οµάδες υ ερβαίνουν κατά ολύ τη συζήτηση για ε ιτυχηµένες ή µη τεχνικές και ε ηρεάζουν συνολικά τη φιλοσοφία αντιµετώ ισης της εξάρτησης. Παραδείγµατα ό ως των Α.Α., των Ν.Α. και του Synanon υ οχρεώνουν τις ε ιστήµες υγείας και τους ειδικούς να α οµακρυνθούν α ό την υ ερο τική στάση του αρελθόντος έναντι των ρωτοβουλιών των ολιτών και να δείξουν ερισσότερο ενδιαφέρον γι αυτές. Όχι όµως ένα «ακαδηµαϊκού» τύ ου ενδιαφέρον εριγραφής και ε ο τείας των ροσ αθειών αυτών, αλλά ερισσότερο συνεργασίας, α όκτησης γνώσης και σε κά οιες ερι τώσεις µαθητείας.

17 ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ