ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΤΟΜΕΑΣ: ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΗΣ ΑΘΛΗΣΗΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΤΟΜΕΑΣ: ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΗΣ ΑΘΛΗΣΗΣ"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΤΟΜΕΑΣ: ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΗΣ ΑΘΛΗΣΗΣ ''Φυσικές Ικανότητες και Σωματική υγεία ατόμων με Νοητική υστέρηση'' Διπλωματική εργασία: Tσελεμπή Σουλτάνα, ΑΕΜ:15276 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΩΤΗΣ ΦΩΤΙΟΣ (Ph.D) Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος

2 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΤΟΜΕΑΣ: ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΗΣ ΑΘΛΗΣΗΣ ''Φυσικές Ικανότητες και Σωματική υγεία ατόμων με Νοητική υστέρηση'' Διπλωματική εργασία: Tσελεμπή Σουλτάνα, ΑΕΜ:15276 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΩΤΗΣ ΦΩΤΙΟΣ (Ph.D) 2

3 Ευχαριστίες Επιθυμώ να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες σε όλους όσους βοήθησαν με οποιονδήποτε τρόπο στην ολοκλήρωση αυτής της εργασίας. Ιδιαίτερα, τον Επίκουρο καθηγητή «Άσκησης και σωματικής υγείας» του ΤΕΦΑΑ/Α.Π.Θ, Κο Μαυροβουνιώτη Φώτιο, επιβλέποντα καθηγητή για τη συνεχή καθοδήγηση, παρότρυνση και επίβλεψη σε βάθος σε όλη την διάρκεια της έρευνας. 3

4 Υγεία και νους εσθλά τω βίω δύο. μτφρ: υγεία και μυαλό είναι δυο θαυμαστά πράγματα στη ζωή Μένανδρος, 4ος αιών π.χ., Αρχαίος Έλληνας ποιητής 4

5 Περιεχόμενα ΠΕΡΙΛΗΨΗ...7 ABSTRACT...8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ορισμός Νοητικής Υστέρησης Αίτια Νοητικής Υστέρησης...13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γενικές φυσικές ικανότητες των ατόμων με Νοητική Yστέρηση Παχυσαρκία και Νοητική Υστέρηση Σακχαρώδης διαβήτης και Νοητική Υστέρηση...20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Φυσική δραστηριότητα ατόμων με νοητική υστέρηση Καρδιαγγειακά προβλήματα ατόμων με νοητική υστέρηση Κάπνισμα και νοητική υστέρηση ΚΕΦΑΛΑΙΟ Θετική επίδραση της άσκησης...30 στην ψυχολογία των ατόμων με νοητική υστέρηση...30 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...35 ΞΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

6 Ευρετήριο Εικόνων Πίνακας 1. Ταξινομηση νοητικης υστερησης Διάγραμα.1 Γραφικη αναπαρασταση του επιπολασμου της παχυσαρκιας σε ατομα με νοητικη υστερηση Εικόνα 1: Νεαρος αθλητης με νοητικη υστερηση σε σκυταλοδρομια χωρις παπουτσια Εικόνα 2: Αθλήτριες με νοητικη υστερηση του αθληματος 25m. Walk softball throw

7 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην παρούσα εργασία αναπτύσσεται το θέμα των φυσικών και κινητικών ικανοτήτων των ατόμων με νοητική υστέρηση και οι παράγοντες που επηρρεάζουν την ποιότητα ζωής των ατόμων με νοητική υστέρηση. Αναφέρονται οι λόγοι που συμβάλλουν αρνητικά στην καθημερινότητα των ατόμων με νοητική υστέρηση όπως η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η χαμηλη φυσική κατάσταση. Επίσης εξηγούνται ξεχωριστά εκείνοι οι παράγοντες που διαδραμματίζουν σπουδαίο ρόλο για την χαμηλότερη ενασχόληση των ατόμων με διανοητική καθυστέρηση στην φυσική δραστηριότητα, όπως οι ελάχιστες ευκαιρίες για σωματική άσκηση και οι αρνητικές επιπτώσεις της κατάστασης αυτής σε συνδυασμό με τις χρόνιες παθήσεις που παρουσιάζουν τα άτομα με νοητικη υστέρηση. Επιβεβαιώνονται οι σχετικές θεωρίες που τοποθετούν την συστηματική άσκηση ως τον κυριότερο και βασικό παράγοντα για καλύτερη καθημερινή ζωή και δια βίου υγεία των ατόμων με νοητική υστέρηση. Με την συστηματικη άσκηση τα άτομα με νοητική υστέρηση προάγουν την σωματική και πνευματική τους υγεία σε συνδυσμό με την αποβολή κακών καθημερινών συνηθειών με αποτέλεσμα την καλύτερη ποιότητα ζωής. Κατάσταση που συνεπάγεται περισσότερες ευκαιρίες για προσωπική ζωή, για ταξίδια και συναναστροφές. Αποτελεί κοινότοπο το γεγονός ότι ύπαρχουν σημαντικές διαφορές στις συνήθειες και στα χαρακτηριστικά των ατόμων με νοητική υστέρηση σε σχέση με τα άτομα με φυσιολογικό δείκτη νοημοσύνης. Αυτό και μόνο το γεγονός αποτελεί ισχυρή άποψη ότι τα άτομα με νοητική υστέρηση έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από τα άτομα με φυσιολογικό δείκτη νοημοσύνης για άσκηση και καθημερινή δοκιμασία. Τα αθλήματα που μπορούν να λάβουν μέρος τα άτομα με νοητική υστέρηση είναι ίδια με αυτά των ατόμων χωρίς νοητική υστέρηση μόνο που δέχονται προσαρμογές για την καλύτερη επίδοση και πιο εύκολη εκτέλεση τους. Συμπερασματικά τα άτομα με νοητική υστέρηση έχουν χαμηλότερα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας σε σχέση με τα άτομα με φυσιολογική νοημοσύνη που επιβαρύνει περισσότερο με τις καθημερινές ανθυγιεινές συνήθειες τους και τις χρόνιες παθήσεις που παρουσιάζονται. Συνεπώς η άσκηση αποτελεί κατευθυντήρια γραμμή πάνω στην οποία πρέπει και είναι αναγκαίο να βασιστεί η υγεία των ατόμων με νοητική υστέρηση. 7

8 ABSTRACT In this paper develops the theme of physical and kinetic characteristics of people with intellectual disabilities and the factors that affect the quality of life of individuals with mental retardation. Mentioned reasons contribute negatively to the daily lives of people with intellectual disabilities such as obesity, smoking, low physical fitness.also explained separatelly all those factors who have an important role for a lower involvement of persons with mental retardation in physical activity, such as few opportunities for physical activity and the negative impact of this situation coupled with chronic diseases are people with intellectual disabilities lag. Confirmed all the theories they want to place regular exercise as a primary and essential factor for a better everyday life and lifelong health of individuals with mental retardation. With regular exercise, people with mental retardation promote physical and mental health in conjuction with the elimination of bad daily habits that will result in better quality of life. Situation means more opportunities for personal life, travel and friendships. It is trite that there are significant differences in the habits and characteristics of persons with mental retardation compared with individuals with normal IQ. This fact alone is a strong view that people with mental retardation have greater need than people with normal IQ s for exercise and daily test. The sports can join people with mental retardation are similar to those of people without mental retardation only accept adjustments to better perfonmance and easier implementation. In conclusion people with mental retardation have lower levels of physical activity compared with those with normal intelligence borne more everyday unhealthy habits and chronic diseases. Exercise is a guideline on which it is necessary and should be based health of people with mental retardation. 8

9 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία οι έρευνες σχετικά με τα φυσικά και ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά των ατόμων με νοητική υστέρηση καθώς και η γενική τους φυσική και ψυχολογική κατάσταση είναι περιορισμένες, γεγονός που οφείλεται πιθανά στην δυσκολία για ανέυρεση ομάδων με ομοιογένεια ως προς το είδος της Ν.Υ., τις αισθητηριακές λειτουργίες, τον δείκτη νοημοσύνης και την συμπεριφορά. Επίσης στην δυσκολία για ανέυρεση ικανού αριθμου ατόμων με νοητική υστέρηση που θέλουν να συμμετέχουν σε προγράμματα άθλησης, όπως και στην αδυναμία των συμμετεχόντων να παρακολουθούν ανελλιπώς το πρόγραμμα. Υπάρχουν καλά τεκμηριωμένες μελέτες, που αφορούν τα παραπάνω σημεία και μας δείχνουν ότι η συστηματική άσκηση όταν αποτελεί τρόπο ζωής για τα άτομα με νοητική υστέρηση και όχι περιστασιακή απασχόληση εξυπηρέτησης ερευνητικών σκοπών μπορεί να φέρει θετικά αποτελέσματα στην φυσική και ψυχολογική κατάσταση τους (Αγγελοπούλου-Σακαντάμη, 2004). Ένα παιδί με νοητική υστέρηση μπορεί να φθάσει βαθμιαία στην πλήρη έκφραση σε κάποιες κινητικές δεξιότητες και άλλες ικανοτήτες όπως συμβαίνει σε παιδιά χωρίς νοητική υστέρηση, σε άλλες όμως δεξιότητες ποτέ δε θα φτάσει το ανώτερο επίπεδο της ωρίμανσης. Τα παιδιά με νοητική υστέρηση παρουσιάζουν μειωμένη διάρκεια προσοχής και συγκέντρωσης, αργούν περισσότερο να αντιδράσουν σε εξωτερικά ερεθίσματα, να καταλάβουν κατευθύνσεις, να ακολουθήσουν οδηγίες και να εξάγουν συμπεράσματα με αποτέλεσμα ο συναγωνισμός με συνομήλικους χωρίς νοητική υστέρηση να είναι δύσκολος και αδύνατος. Η μειωμένη κινητική τους ανάπτυξη, η χαμηλή φυσική κατάσταση και η ύπαρξη παχυσαρκίας συχνά οφείλεται στην έλλειψη ευκαιριών για συμμετοχή σε κινητικές δραστηριότητες (Κοκαρίδας, 2004). Γενικά στοιχεία νοημοσύνης: Η νοημοσύνη είναι μία γενική και περίπλοκη λειτουργία που έχει σχέση με τη συνολική ανάπτυξη του ψυχοσωματικού μηχανισμού του ατόμου και την προσαρμογή και αλληλεπίδραση του με το περιβάλλον που όμως δεν είναι δυνατό να αποτυπωθεί απλά σε μία τιμή που προκύπτει από τυποποιημένες αναπτυξιακές δοκιμασίες, οι οποίες εξετάζουν 9

10 επιμέρους νοητικές ικανότητες. O Howard Gardner, (1983), διατύπωσε τη θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης την οποία συμπλήρωσε το 1997, θέλοντας να δείξει ότι ο μονοναδιάστατος ορισμός της νοημοσύνης που παραμένει σταθερή και σταθμισμένη με διάφορους δείκτες δεν εξηγεί επαρκώς το μεγάλο εύρος των ικανοτήτων που οι άνθρωποι εκδηλώνουν. Σύμφωνα με αυτήν την θεωρία, η νοημοσύνη έχει οχτώ βασικα επίπεδα, που είναι τα εξής: Η γλωσσική νοημοσύνη, Η λογική / μαθηματική νοημοσύνη, Η μουσική νοημοσύνη, Η χωρικη νοημοσυνη, Η σωματική-κιναισθητικη νοημοσύνη, Η διαπροσωπική νοημοσύνη, Η ενδοπροσωπική νοημοσύνη, Η φυσιοκρατική νοημοσύνη. Η νοημοσύνη ορίζεται από την κληρονομικότητα αλλά καθορίζεται από το περιβάλλον (Κοκαρίδας, 2004). 10

11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ορισμός Νοητικής Υστέρησης Η Νοητική Υστέρηση αποτελεί την πιο πολυμελετημένη, αλλα και ταυτόχρονα την πιο πολυπαθή διαταραχή. 'Αν και η έννοια συναντάται και σε γραπτά κείμενα ετών εντούτοις δεν έχει καθοριστεί μέχρι σήμερα με σαφήνεια (Παρασκευοπουλος, 1980). Μέχρι τον 17 0 αιώνα η Ν.Υ. ταυτιζόταν με την ψυχική νόσο και αποδίδοταν σε δαιμονικές ιδεοληψίες. Μετά τον 17 0 αιώνα άρχισε να γίνεται η διάκριση ανάμεσα στα νοητικά καθυστερημένα και τα <δαιμονόπληκτα> άτομα ενώ απο τον 19 0 αιώνα άρχισαν οι πρώτες συστηματικές προσπάθειες για την περίθαλψη και την αγωγή τους. Παρ'όλα αυτά συνέχιζε να υπάρχει μια διάχυτη αντίληψη οτι ο θεός και η τύχη συνδέονταν με την Νοητική Υστέρηση. Στον 20 0 αιώνα άρχισαν να διαμορφώνονται οι πρώτοι ορισμοί της Ν.Υ. Οι πρώτοι ορισμοί στηρίχτηκαν στις στατιστικές διακυμάνσεις και στην προσαρμοστική συμπεριφορά των ατόμων. Οι ψυχολόγοι Binet και Simon έκαναν τις πρώτες αριθμητικές εκτιμήσεις των ικανοτήτων και εισήγαγαν τις έννοιες της νοητικής ηλικίας και του νοητικού πηλίκου. Tο 1916 ο Τerman άρχισε να χαρακτηρίζει τα άτομα με Δείκτη Νοημοσύνης, (Δ.Ν.), κάτω του 80 στο τεστ Binet Simon, ως νοητικά καθυστερημένα και τα ταξινομεί σε <μεταιχμιακά>, (morons), <ηλίθια>, (impeciles), και <ιδιώτες>, (idiots), ανάλογα με τον Δ.Ν. Το ίδιο σύστημα ακολούθησε και ο Wechsler το 1958 ο οποίος υποστήριξε οτι μόνο τα τεστ νοημοσύνης αποτελούν έγκυρο τρόπο αξιολόγησης της Ν.Υ. Αντίθετα άλλοι ερευνητές υποστήριξαν οτι το κριτήριο καθορισμού της Ν.Υ. δεν είναι η νοητική λειτουργία αλλά η ικανότητα προσαρμογής του ατόμου στο περιβάλλον (Mercer, 1973). Σύμφωνα δηλαδή με τα κοινωνιολογικά πρότυπα ένα άτομο μπορεί να θεωρηθεί καθυστερημένο αν δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες μιας συγκεκριμένης κοινωνίας (Τζουριαδου, 1995). H νοητική υστερηση δεν είναι µια ιδιαίτερη παθολογική κατάσταση για να µπορέσουµε ν αριθµήσουµε τα σηµαντικά χαρακτηριστικά της και στη συνέχεια να τα ενσωµατώσουµε σ έναν ενιαίο ορισµό, αλλά ένας γενικός όρος που περιλαµβάνει πλήθος ανοµοιογενών παθολογικών περιπτώσεων. Αυτός είναι και ο λόγος που ακόμα δεν έχει 11

12 βρεθεί ένας πλήρης ορισμός της Νοητικής Υστέρησης (Γεωργιάδου, 2004). Στον ορισμό απο τους Luckasson και συν., (1992), για την Ν.Υ. έχει δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στις δυνατότητες του ατόμου, στο περιβάλλον στο οποίο ζει και εργάζεται και τέλος στο λειτουργικό επίπεδο, το οποίο επιτυγχάνεται μέσα σ'αυτά τα περιβάλλοντα. Δεν δίνεται ιδιαίτερη σημασία στον δείκτη νοημοσύνης και υποδιαιρείται σε ελαφρές και σοβαρές μειονεξείες. Στον ορισμό αυτό λοιπόν δομήθηκαν επίπεδα υποστήριξης του ατόμου, τα οποια είναι τα εξής: α) Διαλειμματικό, (όποτε χρειάζεται), β) Περιορισμένο, (διαρκείας, αλλά χαμηλής έντασης με περιορισμένο αριθμό προσωπικού), γ) Εκτεταμένο, δ) Διάχυτο, (για όλη του την ζωή, όμως εμπλέκεται περισσότερο προσωπικό και ηψηλής έντασης απο το εκτεταμένο η το περιορισμένο). Θεωρείται λοιπόν η νοητική υστέρηση όχι σαν χαρακτηριστικό του ατόμου αλλά σαν το προ'ι'όν ανάμεσα στο άτομο και στη φύση, τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος και του ατόμου. Η νοητική υστέρηση θεωρείται οτι είναι μια προσωρινή κατάσταση και όχι κάτι μόνιμο. Δηλαδή μπορεί να είναι η νοητική υστέρηση μια μεταβατική κατάσταση (Polloway, 1992). Η Αμερικάνικη Εταιρεία για την Νοητική Υστέρηση, (American Association on Mental Retardation, AAMR) (1992), δίνει τον πλέον αποδεκτό ορισμό της Νοητικής Υστέρησης σύμφωνα με τον οποίο: Η Νοητική Υστέρηση αναφέρεται σε ουσιώδης περιορισμούς της κείμενης λειτουργικότητας του ατόμου. Την χαρακτηρίζει σημαντική και κάτω του μέσου όρου νοητική λειτουργία, (Δ.Ν.κάτω του 70), η οποία θα πρέπει να σχετίζεται με δύο, (2), ή περισσότερα περιοριστικά στοιχεία απο τα ακόλουθα πεδία βιοτικών προσαρμοστικών ικανοτήτων όπως: η επικοινωνία, η αυτοεξυπηρέτηση, η αυτοσυντήρηση στο σπίτι, οι κοινωνικές δεξιότητες, η βιοτική χρήση της κοινότητας, η αυτοδιάθεση, η συντήρηση της προσωπικής υγείαςυγιεινής και ασφάλειας, οι λειτουργικές σχολικές ικανότητες, (βασικές γνώσεις γραφής ανάγνωσης αριθμητικής), εργασία και ψυχαγωγία. Η Ν.Υ. Θα πρέπει να ειναι εμφανής πριν την ηλικία των 18 ετών (ΑΑΜR, 1992). Η νοητική καθυστέρηση είναι μια από τις συχνά εμφανιζόμενες αναπηρίες. Σήμερα οι διεθνείς εκτιμήσεις, βασισμένες σε κοινωνιολογικούς παράγοντες όπως, ηλικία, φύλο, οικονομική κατάσταση κ.λ.π., αναφέρουν ότι το ποσοστό των παιδιών με νοητική καθυστέρηση είναι 3-5%, με πιο συχνό ποσοστό το 3%. Το ποσοστό 3% αναφέρεται στα άτομα με ελαφρά και μέτρια νοητική καθυστέρηση, ενώ το 5% στα άτομα με σοβαρή και βαριά νοητική καθυστέρηση 12

13 (Πολυχρονοπουλου, 2001). 1.2 Αίτια Νοητικής Υστέρησης. Στις μέρες μας υπάρχουν πάνω απο γνωστά οργανικά αίτια της Ν.Υ.. Παρ'όλα αυτά τα αίτια της Ν.Υ. πολλές φορές δεν είναι γνωστά, το 30%-40% είναι αγνώστης αιτολογίας. Ιδιαίτερα όσον αφορά την ήπια Ν.Υ. η αιτιολογία είναι γνωστή μόνο στο 1 / 4 των περιπτώσεων (Μάνος 1997). Οι ερευνητές διακρίνουν τα αίτια της Νοητικής Υστέρησης σε δύο κατηγορίες: 1) στα γενετικά-οργανικά και 2) στα περιβαλλοντικά. 1α) Στα γενετικά-οργανικά αίτια περιλαμβάνουν διαταραχές που πιθανώς υπήρξαν προ-γεννητικά, (κληρονομικοί παράγοντες, χρωμοσωμικές ανωμαλίες, ασθένειες εγκύου, ανωμαλίες μεταβολισμού, ανοξία, τραυματισμοί της εγκύου, κακή διατροφή). 1β) Στα περι-γεννητικά, (πρόωρη γέννηση, τραυματισμοί, αιμοραγία εγκεφάλου), & 1γ) Στα μετα-γεννητικά όπως, (στέρηση η ανεπαρκής λήψη τροφής, υψηλός πυρετός, εγκεφαλικά τραύματα). Τα γενετικά-οργανικά αίτια συνδέουν την Ν.Υ. με κάποια σύνδρομα. Αναλυτικότερα: Οι χρωμοσωμικές ανωμαλίες αποτελούν τα πιο συνήθη αίτια για το Σύνδρομο Ντάουν (Down), το Σύνδρομο Turner, το Σύνδρομο Klinefelter, το Σύνδρομο Martin-Bell, (η αλλιώς το σύνδρομο του εύθραυστου Χ), και το Σύνδρομο Prader-Willi. 2β) Τα περιβαλλοντικά αίτια έχουν να κάνουν με συναισθηματικές διαταραχές της μητέρας πριν-κατα και μετά την κύηση με ακατάλληλο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον και γενικότερα με παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την ομαλή και φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού (Δράκος, 2002). Πίνακας 1: Ταξινόμηση Νοητικής Υστέρησης ΒΑΘΜΟΣ ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΟ ΠΗΛΙΚΟ α. Ελαφρά μέχρι 70 β. Μέτρια μέχρι γ. Βαριά μέχρι δ. Βαρύτατη (βαθιά) Κάτω των

14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γενικές φυσικές ικανότητες των ατόμων με Νοητική Yστέρηση. Ο όρος φυσική κατάσταση ορίζεται από 4 συνιστώσες οι οποίες είναι: α) η μυική δύναμη μυική αντοχή, β) η καρδιαγγειακή αντοχή, γ) η σύσταση του σώματος και δ) η κινητικότητα των αρθρώσεων. Σε κάθε μία από αυτές τις συνιστώσες το κάθε άτομο πετυχαίνει ένα σκορ το οποίο δημιουργεί το προφίλ της φυσικής κατάστασης του (Τσιμάρας, 2004). Γενικό χαρακτηριστικό των ατόμων με Ν.Υ., είναι ότι παρουσιάζουν σφαιρική καθυστέρηση σε όλους τους τομείς της ανάπτυξης. Δυσκολίες στα κινητικά χαρακτηριστικά αφορούν κυρίως βασικές δεξιότητες, βάδισμα, τρέξιμο, άλματα, ρίψεις, σύλληψη μπάλας ή άλλου αντικειμένου, λάκτισμα, αναρρίχηση, μετακίνηση στο χώρο, χειρισμό αντικειμένων), και την ισορροπία του σώματος (Τσιμάρας, 2004). Το άτομο με Ν.Υ. εχει σοβαρό πρόβλημα αυτοεικόνας και αυτοαντίληψης του σώματος του μέσα στο χώρο. Γι'αυτόν τον λόγο δεν μπορεί να εκτιμήσει την θέση των άλλων σωμάτων σε σχέση με την δική του. Η γνώση του για την πλευρικότητα του σώματος περιορίζεται στη γνώση του δικού του σώματος, (στην καλύτερη περίπτωση) (Κουτσούκη, 1997). Τα άτοµα µε ελαφρά Ν.Υ. δεν παρουσιάζουν σοβαρά προβλήµατα υγείας σε σχέση µε τα άτοµα χωρίς Ν.Υ.. Κάποιες διαφορές από τον κανονικό πληθυσµό αφορούν τις διαστάσεις του σώµατος και την κινητική ανάπτυξη, που παρουσιάζουν µικρότερη ανάπτυξη, χωρίς βέβαια αυτό να αποκλείει την ύπαρξη εξαιρέσεων, µε ιδιαίτερη κινητική ανάπτυξη και ικανότητες (Padeliadu, 1990). Συνήθως έχουν ελαφρά πιο κοντό ανάστημα και είναι ευπαθή σε ασθένειες περισσότερο από τα άτομα χωρίς Ν.Υ., ενώ πολλά άτομα με Ν.Υ. είναι υποτονικά και υπέρβαρα (Winnick, 1995). Επιπλέον, σύμφωνα με ερευνητές Londerre & Johnson, 1974, άτομα με μέτρια και σοβαρή ΝΥ είναι λιγότερο ικανά από άτομα με ελαφρά νοητική υστέρηση. Υπάρχει χαμηλότερη ηλικία έναρξης της γήρανσης σε αυτά τα άτομα, (55 χρονών), και έχουν υψηλότερη συχνότητα θανάτου, (1,7 φορές για τα άτομα με ελαφρά, μέτρια νοητική καθυστέρηση και 4,1 για αυτά με σοβαρή νοητική καθυστέρηση). Ένα ακόμα σημαντικό 14

15 γεγονός έρχεται να φέρει στην επιστημονική κοινότητα ο Hayden, (1998), ο οποίος διαπιστώνει την άποψη πως τα άτομα με νοητική υστέρηση που διαμένουν σε ίδρυμα έχουν μεγαλύτερα ποσοστά θνησιμότητας σε σχέση με τα άτομα που ζουν με τις οικογένειες τους, όμως οι Strauss και συν., (1996), αναφέρουν τα ακριβώς αντίθετα συμπεράσματα. Σε έρενα 30 ετών,στην Φιλανδία, ( ), από τους Lathinen, Rintalla & Malin, (2007), σε άτομα με νοητική υστέρηση απο 11 ετών έως 46 ετών βρέθηκε ότι τα άτομα με νοητική υστέρηση υστέρουν στο ύψος σε σχέση με τα άτομα με κανονική νοημοσύνη. Συγκεκριμένα το 1987 το ύψος των νοητικά υστερημένων παιδιών ηταν πολυ χαμηλό σε σχέση με αυτό των ατόμων χωρίς νοητική υστέρηση όμως μετά από έξι χρόνια άυξησαν τον μέσο όρο του ύψους τους και έτσι οι ενήλικες άνδρες είχαν μέσο όρο ύψους 1.69 και οι γυναίκες 1.58, γεγονός που έρχεται να δείξει πως τα νοητικώς υστερούντα άτομα είχαν απόκλιση 10 εκ. οι άνδρες και 7 εκ. οι γυναίκες από το μέσο όρο ύψους των Φιλανδών. Σχετικά με το βάρος παρατηρήθηκε ότι στις γυναίκες με Ν.Υ. αυξήθηκε στο πέρασμα των 30 ετών της έρευνας ενώ των ανδρών μειώθηκε τα τελευταία 7 χρόνια της έρευνας. Σε σχέση με τον τυπικό πληθυσμό οι άνδρες με νοητική υστέρηση ζύγιζαν λιγότερο ενώ οι γυναίκες με Ν.Υ. ζύγιζαν περισσότερο από τις γυναίκες με κανονική νοημοσύνη. Παρόμοια 13χρονη έρευνα του Graham, (1996), όπου μελέτησε τα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά των ατόμων με Ν.Υ. στην μέση ηλικία και διαπίστωσε ότι οι άνδρες και οι γυναίκες χαρακτηρίζονταν κάτω του μέσου όρου του ύψους του γενικού πληθυσμού καθώς, συγκεκριμένα από τις 14 γυναίκες που πήραν μέρος οι 9 ανήκαν στην κατηγορία του κάτω μέσου όρου οι 4 ανήκαν στον μέσο όρο και 1 στην κατηγορία πάνω από τον μέσο όρο. Όσον αφορά το βάρος τους παρατηρήθηκε ότι το 1983 τα άτομα που πήραν μέρος στην έρευνα ανήκαν στον κάτω του μέσου όρου του βάρους του γενικού πληθυσμού ένω το 1997 ανήκαν στο μέσο όρο δείγμα που αποτελεί μία μεγάλη αύξηση του βάρους τους. Οι μετρήσεις στο δείκτη μάζας σώματος έκαναν σαφές ότι τα άτομα το 1983 ανήκαν στο μέσο όρο του γενικού πληθυσμού ενώ το 1997 ανήκαν στην κατηγορία του πάνω από το μέσο όρo. Tα παιδιά με Ν.Υ. τείνουν να κάνουν καθιστική ζωή έχοντας χαμηλά ποσοστά συμμετοχής σε δραστηριότητες άσκησης από οτι τα παιδιά με άλλες αναπηρίες, συγκεκριμένα έρευνα των Sit, Lindner & Sherrill, (2002), σε σχολεία του Hong Kong, 15

16 διαπίστωσαν ότι τα άτομα με νοητική υστέρηση καθώς και τα άτομα με προβλήματα όρασης ήταν λιγότερο δραστήρια από ότι άτομα με προβλήματα ακοής και προβλήματα προσαρμογής. Σύμφωνα με άλλη έρευνα αιτιολογείται αυτή η μειωμένη ενεργητική συμπεριφορά λόγω του χαμηλού επιπέδου φυσικών ικανοτήτων, έλλειψης βασικών δεξιοτήτων και χαμηλών προσδοκιών επιτυχίας (Kozub, 2002). Έρευνα των Connolly και συν, (1984), αναφέρει ότι τα παιδιά με ελαφρά Ν.Υ. σε σχέση με τα τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιά, έχουν μικρότερη σωματική δύναμη και παρουσιάζουν εύκολα συμπτώματα κούρασης. Είναι περισσότερο επιρρεπή σε διάφορους τύπους σωματικών προβλημάτων και ασθενειών, τα οποία κυρίως προέρχονται από ακατάλληλες και ανθυγιεινές συνθήκες διαβίωσης τους. 2.1α Τα συνηθισμένα, (κοινά), σωματομετρικά χαρακτηριστικά των νοητικά υστερημένων παιδιών είναι: 1)Μικρό κεφάλι στις πιο πολλές περιπτώσεις, (μικρεγκεφαλία), με Π.Κ. κάτω από την 3η εκατοστιαία θέση, ή μεγάλο κεφάλι όπως συμβαίνει στον υδροκέφαλο και τον εγκεφαλικό γιγαντισμό, με περίμετρο κρανίου πάνω από την 97η εκατοστιαία θέση. 2)Συγγενείς ανωμαλίες, όπως συνδακτυλία, θολωτή υπερώα, χαμηλή πρόσφυση αυτιών, ανωμαλίες οφθαλμών, ανώμαλα δόντια, ανώμαλη τρίχωση. 3)Συγγενής καρδιοπάθεια. 4)Συγγενείς ανωμαλίες ουροποιογεννητικού συστήματος. 5)Σπασμοί. 6)Τάση για παχυσαρκία. (Αγγελοπουλου -Σακανταμη, 2004). Αναφορικά με τις φυσικές ικανότητες, έρευνα των Francis & Rarick, (1960), σε 284 παιδιά με νοητική καθυστέρηση με Δ.Ν.: και ηλικία 7,5 χρ. - 14,5 χρ. έδειξε τα εξής: Ως προς την δύναμη στα δύο φύλα ακολουθείται περίπου το ίδιο πρότυπο με τα 'φυσιολογικά παιδιά'. Ως προς τις ρίψεις και το οριζόντιο άλμα ακολουθούντα τα ίδια πρότυπα με τα φυσικολογικά παιδιά', αν και σε χαμηλότερα επίπεδα. Στο άλμα άπο στάση παρατηρούνται μεγάλες διαφορές σε σχέση με τα 'φυσιολογικά παιδιά'. Στο δρόμο ταχύτητας, ισορροπία και ευκινησία παρατηρούνται τα ίδια πρότυπα ανάπτυξης. 16

17 2.2 Παχυσαρκία και Νοητική Υστέρηση Η παχυσαρκία συνδέεται με καρδιακές παθήσεις, διαβήτη, υψηλά επίπεδα χοληστερίνης, χαμηλά επίπεδα HDL, υψηλή LDL-C, υπέρταση Rimmer, Braddock & Fujiura, Η αποχή από την άσκηση επιδρά αρνητικά στα επίπεδα φυσικής κατάστασης (Simpson, 1989), και σχετίζεται με την πρόκληση καρδιαγγειακών επεισοδίων και την εμφάνιση παχυσαρκίας (Corbin & Lindsey, 1985). Ο καθιστικός τρόπος ζωής και οι κακές διατροφικές συνήθειες είναι οι βασικότεροι λόγοι κατά τους Podgorski, Kessler, Cacia, Peterson, & Anderson, (2004), της εμφάνισης παχυσαρκίας στα άτομα με νοητική υστέρηση. Εκτιμήθηκε ότι το 15% 50 % των ενηλίκων Αμερικανών είναι παχύσαρκοι Bray και συν., (1978), καθώς και το 29,5% - 50,5% ανάμεσα στα άτομα με διανοητική αναπηρία είναι παχύσαρκα. Στα άτομα με φυσιολογική ανάπτυξη καθώς ο Δείκτης Νοημοσύνης μειώνεται, η τάση για παχυσαρκία αυξάνεται (Krege, Zelina, Juhas & Garbara, 1974). Σημαντικές έρευνες που έγιναν στις Ηνωμενες Πολιτείες Αμερικής αναφέρουν ότι η παχυσαρκία ήταν πιο διαδεδομένη σε άτομα με διανοητική καθυστέρηση παρά σε άτομα με φυσιολογικό Δείκτη Νοημοσύνης (Rimmer and Wang, 2005, Yamaki 2005). 17

18 Διάγραμμα 1: Γραφική αναπαράσταση του επιπολασμού της παχυσαρκίας σε άτομα με νοητική υστέρηση και με φυσικολογικό δείκτη νοημοσύνης από το 1985 μέχρι το Σε έρευνα των Fox and Rotatori, (1982), εξετάστηκαν τα σώματα πανω απο ατόμων με διανοητική καθυστέρηση που διέμεναν σε ίδρυμα και έγινε γνωστό ότι περισσότερο από το 15.6% των ανδρών και το 25.1% των γυναικών ήταν παχύσαρκοι, (το λιγότερο 120% βαρύτεροι από το επιθυμητό βάρος). Επίσης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η παχυσαρκία ήταν πιο διαδεδομένη στα μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα με διανοητική καθυστέρηση και στα δύο φύλλα. Σε έρευνα των Bell και Bhate, (1992), βασισμένη σε πραγματικές μετρήσεις του βάρους και του ύψους 183ιών ατόμων με Ν.Υ. στην Αγγλία έγινε γνωστό ότι το 19,0% των ανδρών και το 34,6% των γυναικών ηταν παχύσαρκοι με δείκτη μάζας σώματος > 30. Aνάμεσα σε άτομα με Ν.Υ. στην βόρεια Αγγλία ο Emerson, (2005), βρήκε ότι το 27% ήταν παχύσαρκοι με δείκτη μάζας σώματος > 30. Ενώ διαπίστωσαν ότι οι γυναίκες παρουσιάζουν μεγαλύτερα ποσοστά παχυσαρκίας με το πέρασμα των ετών σε σχέση με τους άνδρες. Οι Moran και συν., (2005), εξέτασαν ενήλικες χωρίς νοητική υστέρηση και 680 ενήλικες με νοητική υστέρηση που εισήχθηκαν στο ίδιο κέντρο φροντίδας από το

19 μέχρι το 2003 θέλοντας να εξετάσουν τον δείκτη μάζας σώματός τους. Από τα αποτελέσματα έγινε γνωστό ότι το 33.1% των ατόμων χωρίς νοητική υστέρηση και το 21% των ατόμων με νοητική υστέρηση στις ηλικίες ανάμεσα ετών είχαν Δ.Μ.Σ. >30, ήταν δηλαδή παχύσαρκοι. Στις ηλικίες το 40.5% μεταξύ των ατόμων με φυσιολογικό δείκτη νοημοσύνης είχαν Δ.Μ.Σ. >30 και μεταξύ των νοητικώς υστερούντων ατόμων το 35.2% είχαν Δ.Μ.Σ. >30 επίσης. Επίσης τα άτομα με ελαφρά νοητική υστέρηση είχαν παρόμοια ποσοστά παχυσαρκίας σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό εν αντιθέσει με τα βαριά νοητικώς υστερούντα άτομα που είχαν πολύ χαμηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Ως τελευταίο συμπέρασμα, στην χρονική περίοδο από τα 20 έως τα 60 τους έτη το 15%-40% των ατόμων με η χωρίς νοητική υστέρηση που ήταν παχύσαρκοι πλέον δεν είναι. Διαπιστώθηκε επίσης από τους Rimmer και συν., (1995), ότι τα άτομα με Ν.Υ. που ζουν ανεξάρτητα στις οικογένειες τους τείνουν να είναι πιο παχύσαρκα από άτομα που ζουν σε ιδρύματα με περιοριστικούς κανόνες διαβίωσης. Η ίδια έρευνα υποστηρίχθηκε και από τους Lewis και συν., (2002), οι οποίοι επίσης ανέφεραν οτι τα άτομα με Ν.Υ. που διέμεναν με φίλους ή συγγενείς στην περίπτωση τους η παχυσαρκία ήταν πιο συχνή έναντι των ατόμων που ζούσαν σε ιδρύματα. Σε έρευνα των Lahtinen και συν., (2007), διαπιστώθηκε οτι τα άτομα με Ν.Υ. που εργάζονταν ή πήγαιναν σχολείο στο πλαίσιο της αυτόνομης ή ημιαυτόνομης διαβίωσης παρουσίαζαν υψηλότερους δείκτες παχυσαρκίας σε σχέση με τα νοητικώς υστερούντα άτομα που διέμεναν σε ίδρυμα. Στην ίδια μελέτη διαπιστώθηκε ότι οι δείκτες παχυσαρκίας που χαρακτηρίζουν τα άτομα με Ν.Υ. αυξάνονται με πολύ ταχύτερους ρυθμούς συγκριτικά με τον γενικό πληθυσμό με αποτέλεσμα στην τρίτη δεκαετία της ζωής τους το 70% των ατόμων με Ν.Υ. να έχουν Δ.Μ.Σ. > 25kg / m 2 και συνεπώς να κατατάσσονται στην κατηγορία των υπέρβαρων ή των παχύσαρκων, (Δ.Μ.Σ. > 30 kg / m 2 ), ατόμων. Σε έρευνα του Hove, (2004), σε δείγμα 282 ατομων με Ν.Υ. στη δυτική ακτή της Νορβηγίας διαπιστώθηκε οτι τα άτομα που χαρακτηρίζονταν απο βαριά Ν.Υ. είχαν χαμηλότερο του φυσιολογικού δείκτη μάζας σώματος ως αποτέλεσμα της ελλιπούς διατροφής, της άρνησης και της αυτοπρόκλησης εμετού. Αντίθετα τα άτομα με μέσου βαθμού Ν.Υ. εμφάνιζαν ηψηλούς δείκτες παχυσαρκίας καθώς χαρακτηρίζονταν απο βουλιμικές τάσεις και μειωμένο έλεγχο λήψης τροφίμων.τα ευρήματα δείχνουν ότι οι συμπεριφοριστικές μεταβλητές μπορεί να έχουν επεξηγηματική αξία όσον αφορά το 19

20 χαμηλό δείκτη μάζας σώματος και της παχυσαρκίας. 2.3 Σακχαρώδης διαβήτης και Νοητική Υστέρηση Σε πολλές πρόσφατες έρευνες από ερευνητές (Taggart και συν., 2012, Merric & Morad, 2010), έγινε γνωστό ότι τα άτομα με νοητική υστέρηση έχουν περισσότερες πιθανότητας εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη,(σ.δ.), Τύπου 2. Σε έρευνα των Taggart, Truesdale, Coates, (2012), ανάμεσα σε 103 άτομα με νοητική υστέρηση και σακχαρώδη διαβήτη, όπου το 67% διαγνώστηκε με τύπου 2 Σ.Δ. και ήταν μεγαλύτεροι σε ηλικία ενώ το 33% διαγνώστηκε με τύπου 1 Σ.Δ. και ο μέσος όρος ηλικίας τους ήταν μικρότερος. Τα μισά άτομα περίπου είχαν ελαφρά νοητική υστέρηση ενώ το υπόλοιπο μέρος το μοιράζονται η μέτρια και σοβαρή νοητική υστέρηση. Από το δείγμα αυτό το 35.5% ήταν παχύσαρκοι με Δ.Μ.Σ. που κυμαίνονταν από ενώ το 16.5% ανήκαν στην κατηγορία των παθολογικά παχύσαρκων με Δ.Μ.Σ. >40. Γεγονός που αυξάνει και επιβεβαιώνει τις θεωρητικές και ερευνητικές μελέτες για την θετική συμβολή της δια βίου άσκησης στην υγεία των ατόμων με νοητική υστέρηση. Σε ερευνητικές μελέτες στις Η.Π.Α. και στη δυτική Ευρώπη παρατηρήθηκε ότι ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη ως αποτέλεσμα της παχυσαρκίας των ατόμων με νοητική υστέρηση να ανέρχεται στο 1.6%-9.1% σημειώνοντας ότι τα άτομα πάνω από 65 ετών να έχουν 2 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να παρουσιάσουν Σ.Δ. Σε σχέση με αυτά κάτω των 65 ετών σύμφωνα με τον ερευνητή Cooper, (1998). Επίσης είναι γνωστό ότι τα άτομα με νοητική υστέρηση που διαμένουν σε ιδρύματα έχουν χαμηλότερα ποσοστά εμφάνισης Σ.Δ., (0,8%), σε σχέση με τα άτομα που ζουν με τις οικογενειες τους, (2,8%) όπως αναφέρουν οι ερευνητές, Minihan and Dean, (1990). Έρευνα της Chan, (2012), σε άτομα με νοητική υστέρηση και σακχαρώδη διαβήτη στο Queensland της Αυστραλίας, σε 4 βασικόυς παράγοντες υγείας που είναι η διατροφή, η φυσική δραστηριότητα, το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ, έδειξε ότι, τα άτομα με νοητική υστέρηση δεν είχαν τηρούσαν τους κανόνες της σωστής διατροφής καθώς και υψηλά επίπεδα παχυσαρκίας. Η πλειοψηφία των ατόμων, επιπλέον δεν τηρούσε τα συνιστώμενα επίπεδα κατανάλωσης αλκοόλ και καπνίσματος. Επίσης τα άτομα με νοητική υστέρηση σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό είχαν υψηλότερα επίπεδα καθιστικού τρόπου ζωής καθώς και μεγαλύτερο κίνδυνο παχυσαρκίας. 20

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Φυσική δραστηριότητα ατόμων με νοητική υστέρηση. Τα επίπεδα φυσικής κατάστασης των ατόμων με αναπηρίες είναι σημαντικά χαμηλότερα σε σύγκριση με εκείνα των ατόμων χωρίς αναπηρίες, (Fernhall, Tymeson & Webster, 1988, Kittredge, Rimmer & Looney, 1994, Pitetti & Tan, 1991), επομένως η ανάγκη των ατόμων αυτών για άσκηση είναι ακόμη μεγαλύτερη. Oι Graham & Reid, (2000), ανέφεραν στην έρευνα τους ότι τα χαμηλά αποτελέσματα των δοκιμασιών φυσικής κατάστασης μπορούν να αποδοθούν στους εξής παράγοντες: στον καθιστικό τρόπο ζωής και στις λίγες ευκαιρίες για συμμετοχή σε δομημένα προγράμματα άσκησης, σε φυσικά χαρακτηριστικά όπως το μικρό ανάστημα, στην έλλειψη συντονισμού, στην έλλειψη κινήτρων κατά την δοκιμασία και στην την τάση των ατόμων να σταματούν αμέσως μόλις νιώσουν άβολα. Οι Pitetti & Campbell, (1991), έδειξαν ότι ο ρυθμός ελάττωσης των φυσικών ικανοτήτων σε άτομα με ΝΥ είναι πιο γρήγορος σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό, ενώ οι Rarick, Widdop & Broadhead, (1970), υποστήριξαν ότι τα επίπεδα φυσικής κατάστασης και οι αθλητικές επιδόσεις παιδιών ηλικίας 8-18 ετών, με ελαφρά Ν.Υ., υπολείπονται σημαντικά εκείνων των συνομηλίκων τους με φυσιολογικό Δείκτη Νοημοσύνης. Οι Montgomery, Reid & Seidl, (1988), υποστήριξαν ότι τα χαμηλότερα επίπεδα φυσικών ικανοτήτων των ατόμων με Ν.Υ. οφείλονται κυρίως στη μη ικανοποιητική συμμετοχή τους σε προγράμματα άσκησης και όχι σε κάποια χαρακτηριστικά της νοητικής υστέρησης. Μια σημαντική έρευνα που θα πρέπει να αναφερθεί είναι εκείνη των McConkey και συν., (1981), οι οποίοι εξέτασαν την συχνότητα της φυσικής δραστηριότητας σε 207 άτομα με νοητική υστέρηση στο Δουβλίνο, Ιρλανδία. Σε αυτήν την έρευνα αποτέλεσε ενδιαφέρον ότι τα άτομα μεταξύ των ηλικιών ετών έπαιρναν μέρος σε καθιστικές δραστηριότητες, όπως η παρακολούθηση τηλεόρασης, (73.4%), και το άκουσμα ραδιοφώνου (41.1%). Το ποσοστό των ατόμων με Ν.Υ. που έπαιρναν μέρος σε υπαίθριες δραστηριότητες κυμαίνονταν από 21.1%-47.5% με τους πιο αδύναμους σωματικά και νοητικά να είναι 21

22 λιγότερο πιθανό να συμμετέχουν σε υπαίθρια δραστηριότητα. Έδωσαν λοιπόν το γενικό συμπέρασμα ότι ανάμεσα στα άτομα με νοητική υστέρηση στις ηλικίες απο ετών στη συγκεκριμένη έρευνα το 44% έπαιρνε μέρος σε φυσική δραστηριότητα. Σε έρευνα των Martin και συν., 1997, διαπιστώνονται παρόμοια συμπεράσματα, καθώς στην Αγγλία σε 120 άτομα με νοητική υστέρηση βρέθηκε ότι το 48.5% των ατόμων συμμετείχε σε κάποια φυσική δραστηριότητα τις τελευταίες 4 εβδομάδες σε σύγκριση με το ηψηλό ποσοστό του 93.5% του γενικού πληθυσμού. Επίσης σε έρευνα των Peterson και συν., (2008), σε δείγμα 131 ενηλίκων ατόμων με Ν.Υ., καταγράφηκε η πενιχρή συμμετοχή τους σε απλές δραστηριότητες προαγωγής της φυσικής κατάστασης, όπως το περπάτημα, με αποτέλεσμα μόνο ένα μικρό ποσοστό της τάξης του 14,1% να εκτελεί βήματα ημερησίως, επιβάρυνση η οποία αποτελεί κριτήριο επαρκούς φυσικής δραστηριότητας για την προαγωγή της υγείας, της ευεξίας και της ποιότητας ζωής. Όπως στην ίδια μελέτη καταγράφηκε η περαιτέρω μείωση της φυσικής δραστηριότητας τα απογέυματα και τα Σαββατοκύριακα, χρονικές περίοδοι κατά τις οποίες αυξάνεται ο χρόνος τηλεθέασης και κατανάλωσης φαγητού, ενώ διαπιστώθηκε μια σημαντική πληροφορία ότι όσο μικρότερο δείκτη νοημοσύνης είχε κάποιος τόσο μικότερη ήταν και η εμπλοκή του σε αθλητικές δραστηριότητες. Υπάρχει η γνώση οτι τα άτομα με νοητική υστέρηση έχουν μικρή μυική δύναμη και αντοχή που οφείλονται σε προβλήματα μεταβολισμού αλλά και σε έλλειψη επαρκούς φυσικής δραστηριότητας και εξάσκησης. Συγκεκριμένα σε έρευνα των Fernhall & Pitetti, (2001), άτομα με νοητική υστέρηση στην εφηβεία αγόρια και κορίτσια παρουσίασαν χαμηλότερη μυική δύναμη και αντοχή στους κοιλιακούς μύες σε σχέση με εφήβους χώρις νοητική υστέρηση. Τα ίδια αποτελέσματα επιβεβαιώνονται και από τους Graham & Reid, (2000), όσον αφορά τους ενήλικες με Ν.Υ. που παρουσίασαν χαμηλότερα επίπεδα μυικής δύναμης και αντοχής στους κοιλιακούς μύες σε σχέση με τα άτομα με φυσικολογική νοημοσύνη. Επίσης σε έρευνα του Pitetti, (1990), ο οποίος χρησιμοποίησε ισοκινητική εργαστηριακή δοκιμασία σε άτομα με νοητική υστέρηση απέδειξε ότι η δύναμη του ποδιού και του χεριού ήταν σημαντικά χαμηλά σε σχέση με τον μέσο όρο δύναμης των ατόμων χωρίς νοητική υστέρηση. Στην μακροετή 30ετή έρευνα των Lathinen, Rintalla & Malin, ( ), παρατηρήθηκε αύξηση της μυικής δύναμης και αντοχής των ατόμων με Ν.Υ. κατά την 22

23 έναρξη της εφηβείας που όμως αντί να κορυφωθεί στο τέλος της εφηβικής περιόδου μειώθηκε αισθητά. Σε έρευνα του Fernhall, (1993), λαμβάνοντας υπόψην την μυική δύναμη και αντοχή των κοιλιακών μυών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το 40% των ατόμων που πήραν μέρος στην έρευνα στην ενήλικη ζωή τους δεν μπορούσαν να εκτελέσουν ένα ενιαίο κάθισμα ανέβασμα. Στην 13χρονη έρευνα, ( ), των Graham & Reid, (2000), σχετικά με την κινητικότητα των αρθρώσεων παρατηρήθηκε ότι τα άτομα με ν.υ. ανήκαν στην κάτω του μέσου όρου κατηγορία του γενικού πληθυσμού το 1983 ενώ οι άνδρες παρέμειναν σε αυτήν την κατηγορία μέχρι το 1997, οι γυναίκες φτάσανε στην κατηγορία του μέσου όρου. Υπάρχουν δυσκολίες σχετικά με την ισορροπία του σώματος με ένα σημαντικό αποτέλεσμα τις πτώσεις. Το άτομο με Ν.Υ. αντιμετωπίζει προβλήματα στην μετάδοση ερεθισμάτων-πληροφοριών από την αυσταχιανή σάλπιγγα στα κινητικά κέντρα του εγκεφάλου, καθώς και ανεπάρκεια που εμφανίζει η αντιληπτική του ικανότητα και η ικανότητα του για αφομίωση των ερεθισμάτων-πληροφοριών (Κουτσουκη, 1997). Οι έφηβοι με Ν.Υ. φαίνεται να έχουν χαμηλότερη ορθοστατική ισορροπία από τους συνομηλίκους τους χωρίς Ν.Υ. όπως παρουσιάζεται στην έρευνα των Blomqvist, Sven, Josefine, Olsson, Louise, Wallin, (2013). Όπως και το ότι οι νέοι με νοητική υστέρηση δεν βασίζονται στην όραση τους για να διατηρήσουν την ορθοστατική ισορροπία τους εν αντιθέσει με τους εφήβους χωρίς Ν.Υ.. Έρευνες των Kron, Loy, Sturm, Nikolaus & Becker, (2003), έχουν δείξει ότι οι πτώσεις και ειδικά οι πτώσεις που οδηγούν σε τραυματισμό αποτελούν σημαντικό πρόβλημα στη ζωή των ενηλίκων ατόμων με Ν.Υ.. Οι Tannenbaum, Lipworth, and Baker, (1989), σε έρευνα τους έκαναν γνωστό ότι τα άτομα με ν.υ. που διέμεναν σε κέντρα φροντίδας στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής είχαν μεγαλύτερα ποσοστά καταγμάτων σε σχέση με τα άτομα χωρίς Ν.Υ. και ότι τα κατάγματα οφείλονταν στο μεγαλύτερο ποσοστό τους σε πτώσεις αποτέλεσμα κακής ισορροπίας. Υπάρχουν προβλήματα νευρομυικής συναρμογής τα οποία οφείλονται σε διαταραχές των κινητικών εγκεφαλικών κέντρων και των κέντρων του κινητικού ελέγχου. Γνωστά είναι τα ατελή κινητικά πρότυπα που χαρακτηρίζουν την κινητική κατάσταση των ατόμων με νοητική υστέρηση. Η νευρομυική ωρίμανση είναι πιο αργή στα άτομα με 23

24 Ν.Υ. αυτό σε συνδυασμό με τις περιορισμένες κινητικές εμπειρίες, το αποτέλεσμα είναι τα κινητικά τους πρότυπα να τελειοποιούνται αργά η να μην τελειοποιούνται καθόλου. Δυσκολίες συντονισμού χεριού-ματιού, ματιού-ποδιού. Επηρεάζεται από την ωρίμανση της οπτικής συσκευής, αλλά και από τις γνωστικές στρατηγικές που αναπτύσσει για να πετύχει μεγαλύτερη ακρίβεια στην κίνηση του (Κουτσουκη,1997). Οι Hoover & Wade, (1985), παρατήρησαν ότι τα άτομα με νοητική υστέρηση οι κινήσεις τους ήταν πολύ πιο αργές σε σχέση με τα άτομα με φυσιολογικό δείκτη νοημοσύνης και στην ίδια χρονολογική ηλικία. Σε έρευνα των Rintala, Dunn, McCubbin & Quinn, (1992), ''Η φυσική ευεξία και η καλή φυσική κατάσταση πρέπει να αποτελεί σημαντικό στοιχείο στην εκπαίδευση των ατόμων με Ν.Υ., γιατί συνδέονται με τις λειτουργικές εργασιακές ανάγκες και την κινητικότητα για αυτοεξυπηρέτηση. Ιδιαίτερα όσο αυξάνει η σοβαρότητα της νοητικής υστέρησης, αυξάνει και η ανάγκη για βελτίωση της φυσικής κατάστασης καθώς συνδέεται άμεσα με τις βασικές δεξιότητες μετακίνησης και ελέγχου του της λεπτής κινητικότητας''. Σε έρευνα των Rimmer και συν., (2005), σε πληθυσμο 52 ατόμων με νοητική υστέρηση διαπιστώθηκε ελάχιστη μείωση σωματικού βάρους παρά την θεαματική προαγωγή άλλων παραμέτρων της φυσικής κατάστασης. Όπως και σε έρευνα του Podrorski, (2004), σε εφαρμογή παρεμβατικού προγράμματος αερόβιας άσκησης διάρκειας 12 εβδομάδων με 4 συνεδρίες την εβδομάδα για 45 λεπτά επέφερε βελτίωση σε μία από τις παραμέτρους της φυσικής κατάστασης χωρίς όμως κάποια επίδραση στη μείωση του σωματικού βάρους αντίθετα παρατηρήθηκε άυξηση 0.68γραμ. πιθανότατα λόγω αύξησης της μυικής μάζας. Σε έρευνα όμως του Mann και συν., (2006), σε δείγμα 192 υπέρβαρων και παχύσαρκων άτομων με νοητική υστέρηση το υγιεινοδιαιτητικό παρεμβατικό πρόγραμμα που ακολούθησαν οδήγησε σε μείωση του βάρους σε ποσοστό της τάξης του 26% δηλαδή ο μέσος όρος μείωσης των κιλών κυμαίνεται στα 2.3 κιλά. Σε μία άλλη έρευνα των Carmeli και συν., (2007), σε δείγμα πληθυσμού 22 ατόμων με νοητική υστέρηση, που αξιολογήθηκε η επίδραση ενός προγράμματος άσκησης 6 μηνών στην προαγωγή της ισορροπίας, της δύναμης, της γενικότερης φυσικής κατάστασης αλλά και στην ίδια ποιότητα ζωής τα αποτελέσματα κατέδειξαν την θετική επίδραση της άσκησης σε όλες τις παραπάνω παραμέτρους. Ακόμα συμφωνούν οι μελετητές Felix, Mc Cubbin, & Shaw, (1998), για τα ψηλά επίπεδα οστεοπόρωσης σε άτομα με νοητική υστέρηση τα οποία οφείλονται στον καθιστικό 24

25 τρόπο ζωής τους. Επίσης, η τακτική φυσική δραστηριότητα θεωρείται σημαντικός παράγοντας στην πρόληψη της οστεοπόρωσης, επομένως η βελτίωση των φυσικών ικανοτήτων, ως αποτέλεσμα της συμμετοχής σε προγράμματα άσκησης, αποτελεί στρατηγική βοήθειας στην αντιμετώπιση της υψηλής τάσης για οστεοπόρωση που εμφανίζουν τα άτομα με νοητική υστέρηση Compton, Eisenman & Henderson, Η άσκηση ή το άθλημα που θα επιλεγεί για κάθε άτομο, είτε φυσιολογικό είτε ειδικό', εξαρτάται από τη φυσική διάπλαση, τις ικανότητες και τις ανάγκες του. Έτσι, κάθε φυσική άσκηση και σπορ επιτρέπεται για τα άτομα με Ν.Υ., λαμβάνοντας υπόψη τη νοημοσύνη, τη φυσική κατάσταση και τις συνυπάρχουσες αναπηρίες ή οργανικά νοσήματα. Με την άθληση, το άτομο με Ν.Υ. βελτιώνει την γνώση γύρω από το σώμα του, την ευλυγισία και την κινητικότητα των μελών του, τη μυική ισχύ, τη στατική και δυναμική ισορροπία του σώματος, τη συνεργασία και το συντονισμό ματιού-χεριού, αυξάνει την ταχύτητα των κινήσεων και την αντοχή, προάγει την σωματική του υγεία και προφυλάσσεται από ορισμένες παθήσεις. Σύμφωνα με το American College Of Sports Medicine, (1998), οι προσπάθειες που θα πρέπει να γίνουν ώστε τα μικρά παιδιά με νοητική υστέρηση να μάθουν την δια βίου άσκηση, θα πρέπει να κατευθυνθούν προς τους εξής παράγοντες: στη φυσική αγωγή στο σχολείο, στους επίστημονες που ασχολούνται με την υγεία, στα οργανωμένα κοινωνικά προγράμματα καθώς και στην επιρροή των γονέων. 3.2 Καρδιαγγειακά προβλήματα ατόμων με νοητική υστέρηση. Τα άτομα με νοητική υστέρηση βάσει πολλών μελετητών βρέθηκαν να υστερούν στα επίπεδα φυσικής κατάστασης σε σχέση με τον τυπικό πληθυσμό. Οι Fernhall και συν., (1996), προχώρησαν τόσο πολύ τις έρευνες τους όπου απέδειξαν ότι τα επίπεδα φυσικής κατάστασης ατόμων με νοητική υστέρηση ετών ταιριάζουν με αυτά των ατόμων με φυσιολογικό δείκτη νοημοσύνης χρόνια μεγαλύτερα σε ηλικία ή με άτομα που έχουν υποστεί κάποιο καρδιακό επισόδειο. Επιπλέον οι Cluphf O'Connor, Vanin, (2001), σε έρευνά τους σε 15 ενήλικες με Ν.Υ. που πήραν μέρος σε χαμηλής έντασης αεροβικό χορό 3 φορές την εβδομάδα για 12 εβδομάδες απέδειξαν ότι η νοητική υστέρηση δεν αποτελεί λόγο της χαμηλής φυσικής κατάστασης διότι μέσα από την προπόνηση απέκτησαν πολύ υψηλά επίπεδα καρδιαγγειακής αντοχής και λειτουργικότητας σε σχέση με μια ομάδα 25

26 ελέγχου ατόμων με N.Y.. Επίσης σύμφωνα με το American College of Sports Medicine, (1995), αναφέρεται ότι τα περισσότερα άτομα με νοητική υστέρηση έχουν συμπληρωματική φαρμακευτική αγωγή, πρέπει να τονιστεί το γεγονός ότι τα φάρμακα που λαμβάνονται είτε για την ενίσχυση του οργανισμού είτε για τον έλεγχο της φυσικής και ψυχολογικής κατάστασης, μπορεί να έχουν επιπτώσεις στην φυσιολογική αντίδραση του ατόμου για άσκηση. 'Οπως για παράδειγμα η λήψη ψυχοτρόπων φαρμάκων γίνεται για τον έλεγχο του άγχους, της κατάθλιψης, των επιληπτικών κρίσεων μπορεί να οδηγήσει σε άυξηση του καρδιακού ρυθμού και της μείωσης της αρτηριακής πίεσης κατά τη διάρκεια της ανάπαυσης και της άσκησης. Η αρτηριακή υπέρταση αποτελεί προδιαθεσικό παράγοντα εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου. Σε μελέτη των Starret και συν., (1974), αναδείχθηκε η αρνητική συσχέτιση μεταξύ του δείκτη νοημοσύνης, (νοητικό πηλίκο), και της αρτηριακής πίεσης που εμφανίζεται κατά την ενήλικη ζωή. Δηλαδή όσο χαμηλότερο δείκτη νοημοσύνης έχει κάποιος τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να γίνει υπερτασικός στο μέλλον. Σε μελέτες των Carmelli, Bar-Yosef, Ariav, Levy, Liebermann, (2007) και Graham & Reid, (2000), αναφέρεται πως τα άτομα με νοητική υστέρηση παρουσίασαν χαμηλά επίπεδα σχετικά με τα πρότυπα σε δοκιμασίες φυσικης κατάστασης, ιδίως σε μετρήσεις για την καρδιοαναπνευστική ικανότητα, τη σύσταση του σώματος, τη μυική δύναμη και αντοχή και του κινητικού ελέγχου. Τα ίδια αποτελέσματα δείχνει να υποστηρίζει και η έρευνα του Mike Gillespie, (2003), ανάμεσα σε μαθητές με νοητική υστέρηση και σε μαθητές χώρις ν.υ. στον Καναδά όπου χρησιμοποίησε τη δοκιμασία των 20 μέτρων παλίνδρομο τρέξιμο (Leder & Lambert, 1982). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα άτομα με Ν.Υ. ειχαν σημαντικές αποκλίσεις στην καρδιαγγειακή ικανότητα σε σχέση με τα άτομα χωρίς N.Y.. Λαμβάνοντας υπόψην τους ερευνητές (Carter & Jancal, 1983, Janicki και συν., 1986, Patja και συν., 2001), η καρδιαγγειακή νόσος είναι η βασική αιτία θανάτου των ατόμων με νοητική υστέρηση. Σύμφωνα με τους μελετητές Janicki & Mac Eathron, (1984), απέδειξαν ότι ενήλικες με Ν.Υ. που διεμεναν με τις οικογένειές τους είχαν υψηλότερη συχνότητα καρδιαγγειακής νόσου της τάξης του 42% εν αντιθέσει των ενήλικων που ζούσαν σε ίδρυμα και τα ποσοστά έφτασαν στο 32%. Επιπλέον μελέτη των Janicki & Jackobson, 1986, υποστήριξε ότι η καρδιαγγειακή νόσος είναι η πιο διαδεδομένη χρόνια πάθηση των ατόμων με νοητική υστέρηση. Παρόμοια σε μελέτη των Pitetti & Tan, 1991, 26

27 αναφέρεται ότι οι γυναίκες με νοητική υστέρηση έχουν πολύ χαμηλότερη καρδιαγγειακή υγεία σε σχέση με τους άνδρες με Ν.Υ.. Άλλη μία πιθανή εξήγηση για τη συνολική συχνότητα της καρδιαγγειακής νόσου και του αυξημένου κινδύνου θνησιμότητας των ατόμων με ν.υ. είναι το γεγονός ότι έχει αυξηθεί σημαντικά ο μέσος όρος ζωής τους. Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπόψη ότι η καρδιαγγειακή νόσος είναι μία προοδευτική ασθένεια που αρχίζει νωρίς στη ζωή και εξελίσσεται με την ηλικία, Berenson και συν., 1987, είναι πιθανό τα άτομα με νοητική υστέρηση εφόσον ζουν περισσότερο να δημιουργούν ένα πιο ριψοκίνδυνο προφίλ που να έχει ως αιτία θανάτου την καρδιαγγειακή νόσο. Σε έρευνα των Draheim, Williams & McCubbin, (2005), φάνηκε ότι οι ενήλικες με νοητική υστέρηση που έπαιρναν μέρος σε μέτρια έως έντονη φυσική δραστηριότητα τουλάχιστον 5 φορές την εβδομάδα συστηματικά μείωσαν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου. Η θετική επίδραση της άσκησης στην προσπάθεια να μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου, σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 και της παχυσαρκίας είναι αποδεδειγμένο από πολλούς ερευνητές (Warburton, Nicol, Whitney, & Shannon, 2006, Health Canada, 2006), όπως ακόμα πιο σημαντικό εύρημα είναι ότι με παρεμβατικά προγράμματα φυσικής δραστηριότητας τα άτομα με νοητική υστέρηση μπορούν να βιώσουν επιτυχώς νέες ψυχαγωγικές καταστάσεις και να τις μεταφέρουν και σε άλλες καινούριες εμπειρίες (Choi, Meeuwsen, French, Sherill, & McCabe, 2001, King & Mace, 1991, Zhang, Cote, Chen, & Liu, 2004). 27

28 3.3 Κάπνισμα και νοητική υστέρηση. Το κάπνισμα είναι μια σημαντική αιτία πρόκλησης ασθενειών ακόμη και θανάτου, (US DHHS, 2000). Επίσης είναι μία βασική ευθύνη για την εμφάνιση πολλών ασθενειών συμπεριλαμβανομένων της καρδιαγγειακής νόσου, του καρκίνου και των πνευμονοπαθειών, (US DHHS, 2000).Η συχνότητα του καπνίσματος στα άτομα με νοητική υστέρηση ποικίλει ανάλογα με το μέρος διαβίωσης των ατόμων και ανάλογα με την σοβαρότητα της νοητικής υστέρησης. Έρευνα των Tracy and Hosken, (1997), στην νότια Μελβούρνη, έδειξε τα ποσοστά συχνότητας του καπνίσματος στον πληθυσμό με νοητική υστέρηση και κατέγραψε το 36% των ατόμων να είναι καπνιστές σε σχέση με το 26% που αντιπροσώπευε τον γενικό πληθυσμό. Σε μελέτη των Rimmer και συν., (1994), σχετικά με τους παράγοντες κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου εξέτασαν μεταξύ των ατόμων με Ν.Υ. που ζουν σε ιδρύματα, αυτούς που ζουν μαζί με τις οικογένειές τους και αυτούς που ζουν σε κέντρα αυτόνομης διαβίωσης την συχνότητα καπνίσματος 10 τσιγάρων την ημέρα. Τα αποτελέσματα παρουσίασαν ότι στα άτομα που ζούσαν στο πλαίσιο της αυτόνομης διαβίωσης είχαν τα μεγαλύτερα ποσοστά καπνίσματος, 20.8% για τους άνδρες με νοητική υστέρηση και 6.7% για τις γυναίκες σε σχέση με αυτούς που ζούσαν μαζί με τους γονείς τους σε ποσοστά της τάξης του 6.9% για τους άνδρες και 2.1% για τις γυναίκες καθώς και σε σχέση με αυτούς που ζούσαν σε ιδρύματα με ποσοστά 3.8% για τους άνδρες και το μηδενικό ποσοστό για τις γυναίκες. Επιπρόσθετα σε έρευνα των Cambell, Armour, Crews, (2004), οι οποίοι εξέτασαν τις διαφορές ανάμεσα στα άτομα με νοητική υστέρηση και χωρίς, σχετικά με την απήχηση του καπνίσματος και κατέληξαν στο γεγονός ότι η διάδοση του καπνίσματος στα άτομα με νοητική υστέρηση είναι περίπου 50% υψηλότερη σε σχέση με το πληθυσμό με φυσιολογικό δείκτη νοημοσύνης. Σε έρευνα των Feldman και συν., (1997), σε 704 αθλητές που πήραν μέρος στην διοργάνωση New Jersey Special Olympic Special Smiles, (1996), το 7.0% ανέφεραν ότι ήταν συστηματικοί καπνιστές. Παρόμοια αποτελέσματα έγιναν γνωστά και από την έρευνα των White και συν., (1998), στην ίδια διοργάνωση με παραπάνω στο San Francisco, (1997), όπου το 4.3% των αθλητών ήταν συστηματικοί καπνιστές. Σε έρευνα, επίσης, από τους Gale, Lagvi & Russ, (2009), ανάμεσα σε άτομα 28

29 με νοητική υστέρηση που διέμεναν σε κέντρα φροντίδας στο Bristol, U.K., το 12% είχε άσθμα. Από τα 132 άτομα με άσθμα είχαν διαπλάσιες πιθανότητες να είναι καπνιστές από εκείνους που δεν είχαν άσθμα (29.5% vs 15.6%). Τα ποσοστά καπνίσματος ήταν πιο υψηλά στους άνδρες (35.7%), σε σχέση με τις γυναίκες (22.6%). Οπως και το γεγονός ότι τα άτομα που είχαν άσθμα ήταν πιο πιθανό να ειναι υπέρβαρα σε σχέση με τα άτομα με νοητική υστέρηση χωρίς όμως άσθμα. Βάσει αυτών των δεδομένων είναι αναγκαία η πληροφόρηση των ατόμων με νοητική υστέρηση σχετικά με την επιβαρυντική για τον οργανισμό επίδραση του καπνίσματος όπως ακριβώς και για τον γενικό πληθυσμό. 29

30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Θετική επίδραση της άσκησης στην ψυχολογία των ατόμων με νοητική υστέρηση. 'Ερευνες έχουν δείξει οτι τα παιδιά με Ν.Υ. γνωρίζουν ένα βάθμο περιθωριοποίησης από την έναρξη της παιδικής τους ηλικίας. Η περιθωριοποίηση πολύ συχνά φτάνει τα επίπεδα του κοινωνικού ρατσισμού. Η συμπεριφορά αυτη προκαλείται κυρίως από τους συνομιλήκους του στο σχολικό περιβάλλον. Οι Shephard και συν., (1987), διαπίστωσαν ότι τα παιδιά με Ν.Υ. που δεν συμμετέχουν σε φυσική δραστηριότητα τείνουν να είναι συνεσταλμένα, να μην εκφράζονται ελεύθερα και να έχουν αισθήματα κατωτερότητας. Σύμφωνα με μελέτη των Galland & Galland, (1995), γίνεται φανερό ότι οι γονείς και η επιρροή που ασκούν στο παιδί αποτελούν τον ισχυρότερο κοινωνικό παράγοντα για συμμετοχή στην άσκηση, ιδιαίτερα στα μικρά παιδιά με νοητική υστέρηση. Ενδιαφέρον είναι οτι τα παιδιά της παιδικής ηλικίας και της εφηβείας τείνουν να συνδέουν την νοητική υστέρηση με την εξωτερική εμφάνιση. Οι Guidetti, Franciosi, Emerenziani, Gallotta, & Baldari, (2009), αποδέχονται το γεγονός ότι η συμμετοχη σε συστηματική φυσική δραστηριότητα αυξάνει τα επίπεδα αυτοεκτίμησης των ατόμων με νοητική υστέρηση, πράγμα που είναι θεμελειώδους σημασίας για την κοινωνικοποίηση και την συνεργασία με άλλους ανθρώπους με την ίδια μειονεξεία. Οι ίδιες κοινωνικές και ψυχολογικές ανάγκες οδηγούν τα φυσιολογικά και τα άτομα με ειδικές ανάγκες στο άθλημα και είναι: αναγνώριση του ''εγώ'', επιτυχία, ικανοποίηση, χαρά, συναγωνισμός, έλεγχος της τύχης, επιθυμία για τελετές, κοινωνικές σχέσεις και αποδοχή. Προάγει την αυτογνωσία και αυτοπεποίθηση του, αυξάνει τις κοινωνικές γνωριμίες και σχέσεις και βελτιώνει τις νοητικές του ικανότητες (Journal of the Senate, 1994). Η συστηματική άσκηση φαίνεται οτι μειώνει την κατάθλιψη, το άγχος και αυξάνει την ζωτικότητα και την δημιουργικότητα, βελτιώνοντας την καρδιοαναπνευστική αντοχή, που είναι ιδιαίτερα πτωχή στα άτομα με Νοητική Υστέρηση (Skrobak Kaczynski & Vavic, 1990). Σε συνάρτηση με τα χαμηλότερα επίπεδα φυσικής κατάστασης, τα άτομα με Ν.Υ. χαρακτηρίζονται από προβλήματα συμπεριφοράς όπως επιθετικότητα, διάσπαση προσοχής, αρνητισμό και έλλειψη συνεργασίας, τα οποία επιδρούν αρνητικά στις 30

31 διαπροσωπικές σχέσεις τους στο χώρο εργασίας (Krebs, 1990). Ορισμένα από αυτά τα προβλήματα είναι δυνατό να μετριασθούν ή και να εξαλειφθούν με την εφαρμογή προγραμμάτων άσκησης (Jansma & Combs, 1987). Παρόμοια συμπεράσματα προκύπτουν και από την έρευνα Lewis & Lewis, (1988), ως 'παράξενα' παιδια χαρακτηρίζονται αυτά που έχουν κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στο περπάτημα, στην κίνηση η στην εμφάνιση τους. Στην ίδια 'κατηγορία αλλά σε χαμηλότερο ποσοστό, κατατάσσονται και όσα παιδιά έχουν χαμηλές γνωστικές ικανότητες (Doodman, 1990). Η συμμετοχή των ατόμων με Ν.Υ. σε οργανωμένα προγράμματα άσκησης είναι επιβεβλημένη καθώς αποτελεί πλέον αξίωμα οτι η συστηματική άσκηση προάγει σημαντικά την υγεία και την ποιότητα ζωής, αναφορικά τόσο με την πρωτογενή όσο και με την δευτερογενή πρόληψη, επιπλέον η εφαρμογή προγραμμάτων άσκησης σε άτομα με Ν.Υ. διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στην προώθηση της υγείας τους, στην ανεξαρτησία τους, στην βελτίωση της καθημερινής τους ζωής και γενικότερα στην βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους. Όπως αναφέρουν σε έρευνες τους και επιβεβαιώνουν οι μελετητές Ηorvat, Pitetti & Giroce, (1997), Fernhall, (1993), Gabler & Chung, (1993), Anchuthengil και συν., (1992), Reid, Montgomery & Seidl, (1988). Μεταγενέστερες έρευνες των, Graham & Reid, (2000), έρχονται να επιβεβαιώσουν τις προηγούμενες αναφέροντας πως πολλές πτυχές της καθημερινής ζωής, όπως το μαγείρεμα, η αυτοεξυπηρέτηση, η ψυχαγωγία απαιτούν ένα επίπεδο καλό φυσικής αντοχής, που μπορεί να ενισχυθεί μόνο με την συμμετοχή των ατόμων σε προγράμματα άσκησης. Επίσης οι Frey και συν., (1999), Van de Vliet και συν., (2006), έχουν την άποψη ότι η φυσική δραστηριότητα δημιουργεί θετικά αποτελέσματα στην υγεία και στην ευεξία των ατόμων με νοητική υστέρηση. Το σκεπτικό της άθλησης των παιδιών με Ν.Υ. δεν διαφέρει από αυτό του τυπικού παιδικού πληθυσμού. Βασίζεται στην αρχή ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν βασικές ανάγκες και επιθυμίες για φυσική, νοητική, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη. 31

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Ειδική Φυσική Αγωγή Ενότητα 7η: Νοητική Υστέρηση Κοκαρίδας Δημήτρης Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Φυσική δραστηριότητα. Μάνου Βασιλική, Ph.D Διδάσκουσα στο ΤΕΦΑΑ Τρικάλων

Φυσική δραστηριότητα. Μάνου Βασιλική, Ph.D Διδάσκουσα στο ΤΕΦΑΑ Τρικάλων Φυσική δραστηριότητα Μάνου Βασιλική, Ph.D Διδάσκουσα στο ΤΕΦΑΑ Τρικάλων Δεδομένα έρευνας Το 24% περίπου των παιδιών δεν συμμετέχει σε καμία οργανωμένη φυσική δραστηριότητα. Μόλις το 4% δεν συμμετέχει σε

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση, υγεία και χρόνιες παθήσεις

Άσκηση, υγεία και χρόνιες παθήσεις Συμμαχία για την υγεία - Άσκηση Άσκηση, υγεία και χρόνιες παθήσεις Συγγραφική ομάδα: Δίπλα Κωνσταντίνα, Ph.D., Λέκτορας, ΤΕΦΑΑ Σερρών ΑΠΘ Καρατράντου Κωνσταντίνα, MSc, Διδάσκουσα στο ΤΕΦΑΑ - ΠΘ Ιπποκράτης

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προγραμμάτων άσκησης

Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προγραμμάτων άσκησης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προγραμμάτων άσκησης Ενότητα 1: Η επίδραση της άσκησης στην υγεία Γεροδήμος Βασίλειος, Καρατράντου Κωνσταντίνα Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 4η Νοητική Υστέρηση

Διάλεξη 4η Νοητική Υστέρηση ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Διάλεξη 4η Νοητική Υστέρηση Κοκαρίδας Δημήτριος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα Νοημοσύνη Νοημοσύνη είναι η ανώτατη μορφή προσαρμογής

Διαβάστε περισσότερα

Μάριος Γούδας Θέματα Διάλεξης. Ένας κοινά αποδεκτός ορισμός για τον όρο Θετική Ανάπτυξη είναι ο παρακάτω:

Μάριος Γούδας Θέματα Διάλεξης. Ένας κοινά αποδεκτός ορισμός για τον όρο Θετική Ανάπτυξη είναι ο παρακάτω: Ψυχολογία Φυσικής Αγωγής Διάλεξη 1 Θετική Ανάπτυξη μέσω της Φυσικής Αγωγής και του Παιδικού Αθλητισμού Μάριος Γούδας Θέματα Διάλεξης Τι εννοούμε με τον όρο Θετική Ανάπτυξη Φυσική Αγωγή, Παιδικός Αθλητισμός

Διαβάστε περισσότερα

Νοητική υστέρηση. είναι η κατάσταση που χαρακτηρίζεται από. σημαντικά υποβαθμισμένη νοητική λειτουργία (κάτω από το μέσο όρο), που εμφανίζεται κατά

Νοητική υστέρηση. είναι η κατάσταση που χαρακτηρίζεται από. σημαντικά υποβαθμισμένη νοητική λειτουργία (κάτω από το μέσο όρο), που εμφανίζεται κατά ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Β έτος Σοφία Μπάτσιου Μάρτιος 2012 Να κατανοήσετε το πρόβλημα της νοητικής υστέρησης, τα χαρακτηριστικά των μαθητών με νοητική

Διαβάστε περισσότερα

Λήδα Μαδεμλή. Άσκηση και τρίτη ηλικία Μάθημα Επιλογής Κωδικός: 005 Εαρινό εξάμηνο 2015

Λήδα Μαδεμλή. Άσκηση και τρίτη ηλικία Μάθημα Επιλογής Κωδικός: 005 Εαρινό εξάμηνο 2015 Λήδα Μαδεμλή Άσκηση και τρίτη ηλικία Μάθημα Επιλογής Κωδικός: 005 Εαρινό εξάμηνο 2015 Σχετικά με το μάθημα Διαφάνειες users.auth.gr/lmademli Αξιολόγηση 70% γραπτές εξετάσεις 30% εργασία Ύλη Προτεινόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΟΔΟΥ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΣΑΚΧΑΡΩΝ-ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΣΕ ΑΛΜΥΡΟ ΝΕΡΟ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΟΝ ΣΔ -ΜΕΙΩΣΗ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Συντάχθηκε απο τον/την Παναγιώτης Θεoδωρόπουλος Δευτέρα, 31 Αύγουστος :22 - Τελευταία Ενημέρωση Παρασκευή, 13 Ιούνιος :48

Συντάχθηκε απο τον/την Παναγιώτης Θεoδωρόπουλος Δευτέρα, 31 Αύγουστος :22 - Τελευταία Ενημέρωση Παρασκευή, 13 Ιούνιος :48 Τα οφέλη για την υγεία που κερδίζονται μέσω της αερόβιας άσκησης έχουν αποδειχτεί. Η έρευνα έχει δείξει ότι συστηματική και μέτριας έντασης φυσική δραστηριότητα, έχει ευεργετική επίδραση στην υγεία και

Διαβάστε περισσότερα

Τα οφέλη της άσκησης στην υγεία

Τα οφέλη της άσκησης στην υγεία Τα οφέλη της άσκησης στην υγεία Ο ρόλος της κίνησης είναι πολύ σημαντικός, ήδη από νωρίς στην ανάπτυξη του παιδιού Αισθησιοκινητική μάθηση Κινητική ανάπτυξη Σωματική ανάπτυξη Συναισθηματική ανάπτυξη Κοινωνική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΟΥΜΠΟΥΡΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ. Συνεργάτης ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ. Τμήμα Νοσηλευτικής

ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΟΥΜΠΟΥΡΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ. Συνεργάτης ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ. Τμήμα Νοσηλευτικής ΚΟΥΜΠΟΥΡΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ Συνεργάτης ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ Τμήμα Νοσηλευτικής ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Το παιδί από τη γέννησή του μέχρι την ηλικία των 19 έως 20 ετών παρουσιάζει μία αύξηση του βάρους αλλά και του ύψους. Αν

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες

Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες Ενότητα 2: Η επίδραση της άσκησης στην υγεία Γεροδήμος Βασίλειος, Καρατράντου Κωνσταντίνα Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού 1 Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2019 ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ. ΡΟΥΜΤΣΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Νοσηλεύτρια CPN, MSc Α Παιδιατρικής κλινικής ΑΠΘ

ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2019 ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ. ΡΟΥΜΤΣΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Νοσηλεύτρια CPN, MSc Α Παιδιατρικής κλινικής ΑΠΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2019 ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΡΟΥΜΤΣΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Νοσηλεύτρια CPN, MSc Α Παιδιατρικής κλινικής ΑΠΘ «Η μεγαλύτερη δύναμη της δημόσιας υγείας είναι η πρόληψη»

Διαβάστε περισσότερα

Γιάννης Θεοδωράκης (2010). ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗ

Γιάννης Θεοδωράκης (2010). ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗ Γιάννης Θεοδωράκης (2010). ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗ Πολύ συχνά, τα άτομα, παρατηρώντας τους άλλους, εντοπίζουν υπερβολές και ακρότητες στις συμπεριφορές τους. Παρατηρούν υπερβολές στους χώρους της εργασίας.

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 1 ου ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ Α2 1 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΙΑΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-2014 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΠΑΡΡΑ ΕΛΕΟΝΩΡΑ

ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 1 ου ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ Α2 1 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΙΑΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-2014 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΠΑΡΡΑ ΕΛΕΟΝΩΡΑ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 1 ου ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ Α2 1 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΙΑΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-2014 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΠΑΡΡΑ ΕΛΕΟΝΩΡΑ οι μαθητές του Α2 ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΚΙΣΣΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΩΝ ΗΜΕΡΙΔΑΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΩΝ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΩΝ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2015 ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ «ΓΕΜΑΤΟ ΔΙΑΤΡΟΦΗ» Δημοσθένης Β. Παναγιωτάκος, Καθηγητής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Οι διατροφικές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΜΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΙΔΗΜΙΑ

ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΜΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΜΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΙΔΗΜΙΑ Η παχυσαρκία αποτελεί μία ασθένεια η οποία τείνει να εκλάβει διαστάσεις επιδημίας ή κοινωνικής μάστιγας τις τελευταίες δεκαετίες. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οργανισμό

Διαβάστε περισσότερα

Νόσος του Αλτσχάιμερ και Σωματική Άσκηση. ~Φωτεινή Λέρα~ ~ΤΕΦΑΑ Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης~

Νόσος του Αλτσχάιμερ και Σωματική Άσκηση. ~Φωτεινή Λέρα~ ~ΤΕΦΑΑ Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης~ Νόσος του Αλτσχάιμερ και Σωματική Άσκηση ~Φωτεινή Λέρα~ ~ΤΕΦΑΑ Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης~ Νόσος του Αλτσχάιμερ Είναι μία αργή, θανατηφόρος ασθένεια του εγκεφάλου η οποία αποτελεί και τη

Διαβάστε περισσότερα

Οι γνώμες είναι πολλές

Οι γνώμες είναι πολλές Η Ψυχολογία στη Φυσική Αγωγή στο πλαίσιο του σχολικού περιβάλλοντος ΚασταμονίτηςΚωνσταντίνος Ψυχολόγος Οι γνώμες είναι πολλές Πολλές είναι οι γνώμες στο τι προσφέρει τελικά ο αθλητισμός στην παιδική ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΗ ΝΕΑΡΗ ΗΛΙΚΙΑ

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΗ ΝΕΑΡΗ ΗΛΙΚΙΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΗ ΝΕΑΡΗ ΗΛΙΚΙΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΤΕ, Β ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Α.Π.Θ. Γ.Ν.Θ. «ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ» ΜSc Εργαστήριο Ιατρικής της Άθλησης Α.Π.Θ. Πτυχιούχος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Ειδική Φυσική Αγωγή Ενότητα 1η: Εισαγωγή, Έννοιες, Ορισμοί Κοκαρίδας Δημήτρης Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε

Διαβάστε περισσότερα

Ο Διαβήτης στα παιδιά και στους εφήβους

Ο Διαβήτης στα παιδιά και στους εφήβους Ο Διαβήτης στα παιδιά και στους εφήβους Δρ Γεώργιος Ι Κούρτογλου Παθολόγος-Διαβητολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής ΑΠΘ Εκρηκτικές διαστάσεις λαμβάνει πλέον ο σακχαρώδης διαβήτης και οι προβλέψεις για το μέλλον

Διαβάστε περισσότερα

Χαράλαµπος Τσορµπατζούδης Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Τµήµα Επιστήµης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισµού

Χαράλαµπος Τσορµπατζούδης Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Τµήµα Επιστήµης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισµού Χαράλαµπος Τσορµπατζούδης Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Τµήµα Επιστήµης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισµού Σέρρες 14/12/10 lambo@phed.auth.gr Φοβάµαι πως κύριο ζητούµενο της εκπαίδευσής µας είναι να

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η αφορμή για την επιλογή του θέματος δόθηκε από δημοσίευση των αποτελεσμάτων έρευνας με θέμα «Η παχυσαρκία στην παιδική ηλικία». Έρευνα που έγινε σε όλη την Ε.Ε. κατέδειξε την Ελλάδα πρώτη σε

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος Οδηγίες για εφαρμογή Επίλογος Θέματα για έρευνα Θέματα για συζήτηση... 32

Πρόλογος Οδηγίες για εφαρμογή Επίλογος Θέματα για έρευνα Θέματα για συζήτηση... 32 Περιεχόμενα Πρόλογος... 13 1. Άσκηση και ψυχική υγεία... 15 Εισαγωγή... 15 Η ψυχολογία της άσκησης... 16 Ψυχολογία της άσκησης και υγεία... 17 Άσκηση και ψυχική υγεία... 18 Το πρόβλημα της υποκινητικότητας...

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΓΟΝΕΙΣ & ΦΡΟΝΤΙΣΤΕΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ»

«ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΓΟΝΕΙΣ & ΦΡΟΝΤΙΣΤΕΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ» Τ Ζ Ο Υ Α Ν Α Κ Η Σ Ι Ω Α Ν Ν Η Σ, Ψ Υ Χ Ο Λ Ο Γ Ο Σ M SC Κ Ο Ι. Κ Ε. Ψ Υ Π Ε Β Ε Ν Ι Ζ Ε Λ Ε Ι Ο Υ Ν Ο Σ Ο Κ Ο Μ Ε Ι Ο Υ Κ Ρ Η Τ Η Σ. ΡΑ Ϊ Κ Ο Υ Μ Α Ρ Ι Α, Κ Α Θ Η Γ Η Τ Ρ Ι Α Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Η Σ Ε

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα

Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΦΥΛΟ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΕΠΕΑΕΚ: ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΛΟΥ ΚΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση Υγεία και Ποιότητα Ζωής. Εισαγωγή. Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Άσκηση Υγεία και Ποιότητα Ζωής. Εισαγωγή. Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Άσκηση Υγεία και Ποιότητα Ζωής Εισαγωγή Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Θέματα που θα μελετηθούν Ορισμοί σχετικοί με την ψυχολογία άσκησης, την ψυχική υγεία, κλπ. Ποια πρέπει να είναι τα χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Αθλητισμός και ψυχική υγεία Είναι γεγονός ότι ψυχή και σώμα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα καθώς η σωματική κατάσταση επηρεάζει την ψυχική όπως και το αντίστροφο. Με την άσκηση αυξάνεται

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο ΤΖΙΝΕΒΗ ΜΥΡΤΩ - ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ Τ.Ε. Β & Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η καρδιακή ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

24/1/ ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ

24/1/ ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ 1 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 24 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014 1 2 Σχετικά με την παχυσαρκία Η παχυσαρκία αναγνωρίστηκε παγκοσμίως μία από τις πιο επικίνδυνες και σοβαρές ασθένειες

Διαβάστε περισσότερα

«Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες που επηρεάζουν την παχυσαρκία στην προσχολική ηλικία»

«Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες που επηρεάζουν την παχυσαρκία στην προσχολική ηλικία» ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ «Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες που επηρεάζουν την παχυσαρκία στην προσχολική

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη στα καρδιαγγειακά νοσήματα

Πρόληψη στα καρδιαγγειακά νοσήματα Πρόληψη στα καρδιαγγειακά νοσήματα www.pegkaspanagiotis.gr Τι εννοούμε με τον όρο πρόληψη καρδιαγγειακής νόσου; Εννοούμε τη συντονισμένη δέσμη ενεργειών, τόσο σε ατομικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΕΦΗΒΟΥΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΛΕΩΝΙΔΑ ΑΝΤΩΝΑΚΗ ΜΑΡΙΑΣ ΒΟΥΛΔΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΛΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΑΜΑΤΙΑΣ ΣΥΡΙΟΠΟΥΛΟΥ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΕΦΗΒΟΥΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΛΕΩΝΙΔΑ ΑΝΤΩΝΑΚΗ ΜΑΡΙΑΣ ΒΟΥΛΔΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΛΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΑΜΑΤΙΑΣ ΣΥΡΙΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΕΦΗΒΟΥΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΛΕΩΝΙΔΑ ΑΝΤΩΝΑΚΗ ΜΑΡΙΑΣ ΒΟΥΛΔΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΛΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΑΜΑΤΙΑΣ ΣΥΡΙΟΠΟΥΛΟΥ Η Σημασία της σωστής διατροφής και της άσκησης στην εφηβεία Οι διατροφικές

Διαβάστε περισσότερα

17/12/2007. Βασιλική Ζήση, PhD. Ποιότητα ζωής. Είναι ένα συναίσθημα που σχεδόν όλοι καταλαβαίνουμε, αλλά δεν μπορούμε να ορίσουμε (Spirduso, 1995)

17/12/2007. Βασιλική Ζήση, PhD. Ποιότητα ζωής. Είναι ένα συναίσθημα που σχεδόν όλοι καταλαβαίνουμε, αλλά δεν μπορούμε να ορίσουμε (Spirduso, 1995) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Μάθημα: Ψυχολογική Υποστήριξη σε Κλινικούς Πληθυσμούς Γνωστικοί & συναισθηματικοί παράγοντες Γνωστική Ψυχική ευεξία λειτουργία Υγεία & fittness

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 1η Εισαγωγή Στην Ειδική Φυσική Αγωγή: Ορισμοί, Έννοιες

Διάλεξη 1η Εισαγωγή Στην Ειδική Φυσική Αγωγή: Ορισμοί, Έννοιες ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Διάλεξη 1η Εισαγωγή Στην Ειδική Φυσική Αγωγή: Ορισμοί, Έννοιες Κοκαρίδας Δημήτριος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα Ορισμός Υγείας

Διαβάστε περισσότερα

Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία.

Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία. Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία. Παχυσαρκία είναι η παθολογική αύξηση του βάρους του σώματος, που οφείλεται σε υπερβολική συσσώρευση λίπους στον οργανισμό. Παρατηρείται γενικά

Διαβάστε περισσότερα

«Βελτιώνω τη φυσική κατάσταση, προάγω και προασπίζω την υγεία μου» Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής

«Βελτιώνω τη φυσική κατάσταση, προάγω και προασπίζω την υγεία μου» Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής Ενδεικτικό σχέδιο δράσης Φυσικής Αγωγής στο Λύκειο «Βελτιώνω τη φυσική κατάσταση, προάγω και προασπίζω την υγεία μου» Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής Η βασική ιδέα της δράσης Να

Διαβάστε περισσότερα

ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΠΑΙΔΩΝ - ΠΡΟΕΦΗΒΩΝ -

ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΠΑΙΔΩΝ - ΠΡΟΕΦΗΒΩΝ - ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΠΑΙΔΩΝ - ΠΡΟΕΦΗΒΩΝ - ΣΕΦΑΑ ΕΦΗΒΩΝ ΑΘΗΝΩΝ Εμμανουήλ Ζαχαράκης Επίκ. Καθηγητής Νικόλαος Κωστόπουλος Επίκ. Καθηγητής Η ομάδα των 6-7 ετών Έχουν σημαντικές ατομικές διαφορές Ασήμαντες

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΣΧ. ΕΤ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΣΧ. ΕΤ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΡΔΙΑ ΠΟΥ ΤΡΕΧΕΙ ΑΝΤΕΧΕΙ ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΣΧ. ΕΤ. 2013 2014 Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ : Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΑΣΚΗΣΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗΣ ΗΛΙΑΣ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Γενικό Λύκειο Καλαμπακίου Σχολικό έτος 2013-14. Ερευνητική Εργασία Α τετραμήνου. Εκπαιδευτικός: Παπαδόπουλος Δημήτριος (ΠΕ 11) Τάξη: Β Τμήμα: 1ο

Γενικό Λύκειο Καλαμπακίου Σχολικό έτος 2013-14. Ερευνητική Εργασία Α τετραμήνου. Εκπαιδευτικός: Παπαδόπουλος Δημήτριος (ΠΕ 11) Τάξη: Β Τμήμα: 1ο Γενικό Λύκειο Καλαμπακίου Σχολικό έτος 2013-14 Ερευνητική Εργασία Α τετραμήνου Η Διατροφή των Εφήβων Εκπαιδευτικός: Παπαδόπουλος Δημήτριος (ΠΕ 11) Τάξη: Β Τμήμα: 1ο Περιεχόμενο παρουσίασης Περιεχόμενο

Διαβάστε περισσότερα

Σοφία Παυλίδου. 13 ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Έδεσσα, Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 2012

Σοφία Παυλίδου. 13 ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Έδεσσα, Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 2012 13 ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Έδεσσα, Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 2012 Σοφία Παυλίδου Ιατρός, Επιστημονική Συνεργάτης Ιατρείου Αθηροσκλήρωσης, Β Καρδιολογική Κλινική ΑΠΘ Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 3. ΙΣΤΟΡΙΚΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Πρωτόγονη και αρχαία περίοδος. Ελληνική και Ρωμαϊκή περίοδος.. Μεσαίωνας..

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 3. ΙΣΤΟΡΙΚΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Πρωτόγονη και αρχαία περίοδος. Ελληνική και Ρωμαϊκή περίοδος.. Μεσαίωνας.. 8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Α 1. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ Φύση και έννοια της αναπηρίας Η συνειδητοποίηση της αναπηρίας.. Η στάση της οικογένειας απέναντι στο παιδί με αναπηρία Στάσεις της

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση Εργομετρικής Αξιολόγησης παιδιών σε Ακαδημίες

Πρόταση Εργομετρικής Αξιολόγησης παιδιών σε Ακαδημίες Πρόταση Εργομετρικής Αξιολόγησης παιδιών σε Ακαδημίες Εισαγωγή Η ολοένα αυξανόμενη εισροή παιδιών και εφήβων στον χώρο του αθλητισμού αλλά και η συστηματικά διογκούμενη αναλογία παιδιών και εφήβων με χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση σε Κλινικούς Πληθυσμούς ΜΚ1118

Άσκηση σε Κλινικούς Πληθυσμούς ΜΚ1118 Άσκηση σε Κλινικούς Πληθυσμούς ΜΚ1118 Διάλεξη 6: Οστεοπόρωση, οστεοπενία και Άσκηση Υπεύθυνος Μαθήματος: ΑΘ. ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, PhD Διδάσκοντες: Α. Καλτσάτου,PhD 2016-2017 Διάλεξη6 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΣΎΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάπτυξη θετικής αυτό-εικόνας Εισαγωγή Ορισμοί Αυτό-αντίληψη Αυτό-εκτίμηση Μηχανισμοί ενίσχυσης και προστασίας της αυτό-εκτίμησης

Η ανάπτυξη θετικής αυτό-εικόνας Εισαγωγή Ορισμοί Αυτό-αντίληψη Αυτό-εκτίμηση Μηχανισμοί ενίσχυσης και προστασίας της αυτό-εκτίμησης Η ανάπτυξη θετικής αυτό-εικόνας Εισαγωγή Ο εαυτός ως αντικείμενο συνειδητής σκέψης αποτελεί κεντρικό θέμα διερεύνησης από διάφορους επιστημονικούς κλάδους. Η άποψη που έχουμε για τον εαυτό μας και τις

Διαβάστε περισσότερα

Διακοπή Καπνίσματος. Ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες Οδηγίες για Ομάδες Υψηλού Κινδύνου (TOB.g) Βάσω Ευαγγελοπούλου, MD, PhD Πνευμονολόγος Εντατικολόγος

Διακοπή Καπνίσματος. Ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες Οδηγίες για Ομάδες Υψηλού Κινδύνου (TOB.g) Βάσω Ευαγγελοπούλου, MD, PhD Πνευμονολόγος Εντατικολόγος Διακοπή Καπνίσματος Ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες Οδηγίες για Ομάδες Υψηλού Κινδύνου (TOB.g) Βάσω Ευαγγελοπούλου, MD, PhD Πνευμονολόγος Εντατικολόγος TOB.g Tobacco Cessation Guidelines for High Risk Populations

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Δημήτριος Π. Χιώτης, Διευθυντής Ενδοκρινολογικού Τμήματος και Κέντρου Παιδικής Παχυσαρκίας Ευρωκλινικής Παίδων

Γράφει: Δημήτριος Π. Χιώτης, Διευθυντής Ενδοκρινολογικού Τμήματος και Κέντρου Παιδικής Παχυσαρκίας Ευρωκλινικής Παίδων Γράφει: Δημήτριος Π. Χιώτης, Διευθυντής Ενδοκρινολογικού Τμήματος και Κέντρου Παιδικής Παχυσαρκίας Ευρωκλινικής Παίδων Η συχνότητα της παιδικής παχυσαρκίας έχει παγκοσμίως αυξηθεί και καθίσταται ολοένα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. Βασίλης Γιωργαλλάς Καθηγητής Φυσικής Αγωγής

ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. Βασίλης Γιωργαλλάς Καθηγητής Φυσικής Αγωγής ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Βασίλης Γιωργαλλάς Καθηγητής Φυσικής Αγωγής Αντοχή Δύναμη Επιμέρους ικανότητες Φυσικής Κατάστασης Ευκαμψία Ευλυγισία Ταχύτητα Αντοχή Αντοχή είναι η ικανότητα του

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ

ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ Νευροψυχολογική αξιολόγηση των νοητικά υστερούντων ατόμων στην Τρίτη Ηλικία - Αποτελέσματα παρούσας μελέτης Α. ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗ, ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ Ε. ΛΥΚΟΥ, ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ Ι. ΠΑΠΑΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ,

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής

Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής 1 Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής Υπάρχει ένα δεδομένο στη σύγχρονη ιατρική που λειτουργεί όπως λειτουργούσε στην

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Άτομα με αναπηρία και άσκηση Ι ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΜΟΝΑΔΕΣ E.C.T.S. N546 6 ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22 Δημήτρης Ι. Χατζηδάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας - Ενδοκρινολογίας, Υπεύθυνος Ενδοκρινολογικής Mονάδας Β' Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

Καρδιακοί κτύποι στους εφήβους

Καρδιακοί κτύποι στους εφήβους Καρδιακοί κτύποι στους εφήβους Σαμαρά Β., Γιαταγαντζίδης Α., Δώνης Α., Ισαακίδου Σ., Κοντού Ε., Κουγιουμτζίδης Ν., Μαρτάκου Α., Μεχανετζίδου Μ., Μπαλτζόπουλος Α., Νούλης Β., Πάδη Μ., Παπαϊωαννίδης Γ.,

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση

Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση Παιδιά με ειδικές ανάγκες Κατηγορίες διαφορετικών δυνατοτήτων Διανοητικές αναπηρίες (νοητική καθυστέρηση) Μαθησιακές δυσκολίες Συναισθηματικές ή συμπεριφορικές διαταραχές

Διαβάστε περισσότερα

Από τους πιο σημαντικούς ελέγχους που πρέπει να κάνουμε πολύ συχνά μέχρι μια συγκεκριμένη ηλικία του παιδιού είναι η σωματική του ανάπτυξη!

Από τους πιο σημαντικούς ελέγχους που πρέπει να κάνουμε πολύ συχνά μέχρι μια συγκεκριμένη ηλικία του παιδιού είναι η σωματική του ανάπτυξη! Από τους πιο σημαντικούς ελέγχους που πρέπει να κάνουμε πολύ συχνά μέχρι μια συγκεκριμένη ηλικία του παιδιού είναι η σωματική του ανάπτυξη! Το ύψος του, το βάρος, η περίμετρος των σημείων του σώματος του

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΑΠ ΑΥΤΟΝ ΑΤΟΜΩΝ ΝΕΑΡΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΑΠ ΑΥΤΟΝ ΑΤΟΜΩΝ ΝΕΑΡΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΑΠ ΑΥΤΟΝ ΑΤΟΜΩΝ ΝΕΑΡΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Δρ Γεώργιος Ι Κούρτογλου Παθολόγος-Διαβητολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής ΑΠΘ Εκρηκτικές διαστάσεις λαμβάνει πλέον ο σακχαρώδης

Διαβάστε περισσότερα

Μεταβολικό Σύνδρομο και Άσκηση στην παιδική ηλικία: Ο Ρόλος των Αδικοπινών. Θανάσης Τζιαμούρτας ΤΕΦΑΑ Παν. Θεσσαλίας

Μεταβολικό Σύνδρομο και Άσκηση στην παιδική ηλικία: Ο Ρόλος των Αδικοπινών. Θανάσης Τζιαμούρτας ΤΕΦΑΑ Παν. Θεσσαλίας Μεταβολικό Σύνδρομο και Άσκηση στην παιδική ηλικία: Ο Ρόλος των Αδικοπινών Θανάσης Τζιαμούρτας ΤΕΦΑΑ Παν. Θεσσαλίας Μεταβολικό Σύνδρομο Δεν είναι ασθένεια αλλά ένα σύμπλεγμα από ιατρικές διαταραχές που

Διαβάστε περισσότερα

Αθλητική ταξινόμηση. Κατηγορία 1. Κατηγορία ΙΙ (κάτω άκρα) Κατηγορία ΙΙ (άνω άκρα) Β έτος

Αθλητική ταξινόμηση. Κατηγορία 1. Κατηγορία ΙΙ (κάτω άκρα) Κατηγορία ΙΙ (άνω άκρα) Β έτος ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Β έτος Αθλητική ταξινόμηση Κατηγορία 1 Κατηγορία ΙΙ (κάτω άκρα) Κατηγορία ΙΙ (άνω άκρα) 1 .. Κατηγορία ΙΙΙ Κατηγορία IV.. Κατηγορία

Διαβάστε περισσότερα

Τρίτη ηλικία. Αλλαγές στην φυσιολογία του ανθρώπινου οργανισμού Διαταραχές της υγείας και παθολογικές καταστάσεις

Τρίτη ηλικία. Αλλαγές στην φυσιολογία του ανθρώπινου οργανισμού Διαταραχές της υγείας και παθολογικές καταστάσεις Τρίτη ηλικία Αλλαγές στην φυσιολογία του ανθρώπινου οργανισμού Διαταραχές της υγείας και παθολογικές καταστάσεις Τρίτη ηλικία Αστάθεια, ελάττωση της κινητικότητας, μειωμένα αντανακλαστικά Διαταραχές των

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ. Σακελλαρίου Κίμων Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα

ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ. Σακελλαρίου Κίμων Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Σακελλαρίου Κίμων Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Φυσική αγωγή και προαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Βοηθός Εργοεραπείας Τμήμα: 1ΝΕΡΜΟ1 Εργασια: Σύνδρομο Prader - Willi (Πράντερ - Γουίλι) και Σύνδρομο Sotos (Σότος) Παρδαλού Χριστίνα

Βοηθός Εργοεραπείας Τμήμα: 1ΝΕΡΜΟ1 Εργασια: Σύνδρομο Prader - Willi (Πράντερ - Γουίλι) και Σύνδρομο Sotos (Σότος) Παρδαλού Χριστίνα Βοηθός Εργοεραπείας Τμήμα: 1ΝΕΡΜΟ1 Εργασια: Σύνδρομο Prader - Willi (Πράντερ - Γουίλι) και Σύνδρομο Sotos (Σότος) Παρδαλού Χριστίνα Σύνδρομο Prader - Willi (Πράντερ - Γουίλι) Φυλοσχετιζόμενη διαταραχή,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΜΑΖΙΚΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ, ΔΗΜΟΤΙΚΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΑΘΛΗΣΗΣ. ΤΡΙΓΩΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, Ph.D ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΤΕΦΑΑ, ΔΠΘ

Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΜΑΖΙΚΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ, ΔΗΜΟΤΙΚΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΑΘΛΗΣΗΣ. ΤΡΙΓΩΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, Ph.D ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΤΕΦΑΑ, ΔΠΘ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΜΑΖΙΚΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ, Η ΝΕΑ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΑΘΛΗΣΗΣ ΤΡΙΓΩΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, Ph.D ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΤΕΦΑΑ, ΔΠΘ Ηκαθιστικήζωή, οι σημερινές συνθήκες εργασίας,

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προγραμμάτων άσκησης

Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προγραμμάτων άσκησης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προγραμμάτων άσκησης Ενότητα 7: Προγραμματισμός προπόνησης ανάπτυξης φυσικής κατάστασης Γεροδήμος Βασίλειος, Καρατράντου Κωνσταντίνα Τμήμα Επιστήμης

Διαβάστε περισσότερα

29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΡΔΙΑΣ ΑΣΚΗΣΗ & ΚΑΡΔΙΑ

29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΡΔΙΑΣ ΑΣΚΗΣΗ & ΚΑΡΔΙΑ ΠΑΠΑΠΑΝΤΕΛΗΣ ΝΙΚΗΤΑΣ ΕΚΠ/ΚΟΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ e-mail: nikitpapa@yahoo.gr (ΑΡΘΡΟ) 29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΡΔΙΑΣ ΑΣΚΗΣΗ & ΚΑΡΔΙΑ Σεπτεμβρίου Κάθε χρόνο από το 1999, η Παγκόσμια Ομοσπονδία Καρδιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Σακχαρώδης Διαβήτης Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος με μετεκπαίδευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος Μετεκπαιδευθείσα στο Σακχαρώδη Διαβήτη Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

«Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά»

«Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά» «Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά» Θεοδώρα Πάσχου α.μ 12181 Τμήμα Λογοθεραπείας-Τ.Ε.Ι ΗΠΕΙΡΟΥ Εισαγωγικές επισημάνσεις 1) η εκδήλωση διαταραχών στην κατάκτηση μαθησιακών δεξιοτήτων προκαλεί

Διαβάστε περισσότερα

Μαρία Καράντζα- Χαρώνη, MD, FAAP Διευθύντρια Ενδοκρινολογικής Κλινικής- Ιατρείου Ελέγχου Βάρους «Παίδων Μητέρα»

Μαρία Καράντζα- Χαρώνη, MD, FAAP Διευθύντρια Ενδοκρινολογικής Κλινικής- Ιατρείου Ελέγχου Βάρους «Παίδων Μητέρα» Μαρία Καράντζα- Χαρώνη, MD, FAAP Διευθύντρια Ενδοκρινολογικής Κλινικής- Ιατρείου Ελέγχου Βάρους «Παίδων Μητέρα» Πως υπολογίζουµε εάν ένα παιδί έχει φυσιολογικό βάρος ; ΒΜΙ = Βάρος/Ύψος² (σε kg/m²) Χρησιμοποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Μέλη ομάδας: Βασίλης Καρβέλας Κατερίνα Μανιαδάκη Τάσος Κελλάρης Ανδρέας Κατσαρός

Μέλη ομάδας: Βασίλης Καρβέλας Κατερίνα Μανιαδάκη Τάσος Κελλάρης Ανδρέας Κατσαρός Μέλη ομάδας: Βασίλης Καρβέλας Κατερίνα Μανιαδάκη Τάσος Κελλάρης Ανδρέας Κατσαρός Πώς συσχετίζονται ο αθλητισμός με την υγεία; Τι είναι το ντόπινγκ; Πώς επηρεάζει το ντόπινγκ τους αθλητές; Υπάρχουν έλεγχοι

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΠΝΙΣΜΑ: Ιανουάριος ο Ενημερωτικό Σημείωμα

ΚΑΠΝΙΣΜΑ: Ιανουάριος ο Ενημερωτικό Σημείωμα Ιανουάριος 2018 14 ο Ενημερωτικό Σημείωμα Το 14 ο ενημερωτικό σημείωμα του Παρατηρητηρίου της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων (Γ.Γ.Ι.Φ.) εντάσσεται στο θεματικό πεδίο Γυναίκες και Υγεία. Συγκεκριμένα,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΣΗΣ ΜΚ 0501, Διάλεξη 1η ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ Φαμίσης Κωνσταντίνος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Θάνος Παπαθανασίου, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος. Νεότερες απόψεις και θεραπείες

Γράφει: Θάνος Παπαθανασίου, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος. Νεότερες απόψεις και θεραπείες Γράφει: Θάνος Παπαθανασίου, Μαιευτήρας Γυναικολόγος Νεότερες απόψεις και θεραπείες Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (ΣΠΩ) είναι η συχνότερη ορμονική πάθηση της σύγχρονης γυναίκας. Υπολογίζεται ότι περίπου

Διαβάστε περισσότερα

Κινητική ανάπτυξη των μαθητών

Κινητική ανάπτυξη των μαθητών Κινητική ανάπτυξη των μαθητών Η προώθηση των ορίων της κινητικής ανάπτυξης των μαθητών αποτελεί βασική κατηγορία στόχων της Φυσικής Αγωγής Ο Καθηγητής Φ.Α θα πρέπει να είναι σε θέση να επιλέγει τις πιο

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡ ΗΣΗ. (Βιργινία Πολυμεροπούλου Εργοθεραπεύτρια)

ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡ ΗΣΗ. (Βιργινία Πολυμεροπούλου Εργοθεραπεύτρια) ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡ ΗΣΗ (Βιργινία Πολυμεροπούλου Εργοθεραπεύτρια) Η Νοητική Υστέρηση αναφέρεται σε μια παθολογική κατάσταση που εκδηλώνεται στην περίοδο ανάπτυξης, δηλ. την περίοδο που αρχίζει από την σύλληψη

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα Επιλογής Κωδικός: 005 Εαρινό εξάμηνο 2011-12

Μάθημα Επιλογής Κωδικός: 005 Εαρινό εξάμηνο 2011-12 Άσκηση και τρίτη ηλικία Μάθημα Επιλογής Κωδικός: 005 Εαρινό εξάμηνο 2011-12 Διδάσκων: Πατίκας Δημήτρης Λέκτορας Τμήματος Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 1 Σχετικά με

Διαβάστε περισσότερα

Ιατρική-Οι ετεροπολικοί δεσμοί της με την ασφάλεια Security Manager Forum 2014 Καμπανάρου Σταματίνα

Ιατρική-Οι ετεροπολικοί δεσμοί της με την ασφάλεια Security Manager Forum 2014 Καμπανάρου Σταματίνα Ιατρική-Οι ετεροπολικοί δεσμοί της με την ασφάλεια Security Manager Forum 2014 Καμπανάρου Σταματίνα Ιατρός Ακτινοδιαγνώστης 1. Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο 2. Μονάδα Έρευνας Ακτινολογίας Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ Ι: ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ. 1. Οφέλη και κίνδυνοι που συνδέονται με τη φυσική δραστηριότητα...39

ΕΝΟΤΗΤΑ Ι: ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ. 1. Οφέλη και κίνδυνοι που συνδέονται με τη φυσική δραστηριότητα...39 23 Περιεχόμενα ΕΝΟΤΗΤΑ Ι: ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ 1. Οφέλη και κίνδυνοι που συνδέονται με τη φυσική δραστηριότητα...39 Φυσική δραστηριότητα και ορολογία που αφορά την ευρωστία...39 Προοπτική

Διαβάστε περισσότερα

Γιαννάκη Ειρήνη Α.Μ: 12066 Τμήμα Λογοθεραπείας- Τ.Ε.Ι ΗΠΕΙΡΟΥ

Γιαννάκη Ειρήνη Α.Μ: 12066 Τμήμα Λογοθεραπείας- Τ.Ε.Ι ΗΠΕΙΡΟΥ «Η ψυχοκινητική καθυστέρηση ως σημαντικό κομμάτι πολλών διαταραχών. Μέθοδοι ψυχοκινητικής ανάπτυξης καθώς και υλικό (ασκήσεις) ως εναλλακτική μορφή επικουρικής αγωγής στη λογοθεραπεία». Γιαννάκη Ειρήνη

Διαβάστε περισσότερα

Εφηβεία και Πρότυπα. 2)Τη στάση του απέναντι στους άλλους, ενήλικες και συνομηλίκους

Εφηβεία και Πρότυπα. 2)Τη στάση του απέναντι στους άλλους, ενήλικες και συνομηλίκους Εφηβεία και Πρότυπα Τι σημαίνει εφηβεία; Η εφηβεία είναι η περίοδος της ζωής του ανθρώπου που αρχίζει με το τέλος της παιδικής ηλικίας και οδηγεί στην ενηλικίωση. Είναι μια εξελικτική φάση που κατά τη

Διαβάστε περισσότερα

Π Α Π Α Γ Ι Α Ν Ν Η Ο.

Π Α Π Α Γ Ι Α Ν Ν Η Ο. ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Παχυσαρκία σημαίνει υπέρμετρη αύξηση του σωματικού λίπους σε ποσοστό τέτοιο, ώστε να δυσχεραί- νει την υγεία του ανθρώπου. Η παιδική & εφηβική παχυσαρκία συνήθως διατηρείται και στην

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα»

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Παρακάτω θα αναφερθούμε χωριστά στις επιπτώσεις και την αντιμετώπιση (α) του

Διαβάστε περισσότερα

1. Σκοπός της έρευνας

1. Σκοπός της έρευνας Στατιστική ανάλυση και ερμηνεία των αποτελεσμάτων των εξετάσεων πιστοποίησης ελληνομάθειας 1. Σκοπός της έρευνας Ο σκοπός αυτής της έρευνας είναι κυριότατα πρακτικός. Η εξέταση των δεκτικών/αντιληπτικών

Διαβάστε περισσότερα

Ηλιάνα Χρηστάκη, Παιδίατρος

Ηλιάνα Χρηστάκη, Παιδίατρος ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑςΗς ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟςΙΑ ΥΓΕΙΑ: ΑΠΟΤΥΠΩςΗ, ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙςΗ ΤΗς ΠΑΙΔΙΚΗς ΠΑΧΥςΑΡΚΙΑς ΔΡΑςΕΙς ΓΙΑ ΤΗΝ ΑςΚΗςΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Γ Θεματική Ενότητα ΚΑΘΙςΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΘΙςΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Δημιουργικό Παιχνίδι ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ Φ.Α. Διάλεξη 3η

Δημιουργικό Παιχνίδι ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ Φ.Α. Διάλεξη 3η Δημιουργικό Παιχνίδι ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ Φ.Α. Διάλεξη 3η Σκοποί της παρουσίασης Εξέταση των προϋποθέσεων καταλληλότητας των παιχνιδιών σε σχέση με τα προγράμματα Φ.Α. Εισαγωγή στα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΖΩΗΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ. Σακελλαρίου Κίμων Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα

ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΖΩΗΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ. Σακελλαρίου Κίμων Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΖΩΗΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Σακελλαρίου Κίμων Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Τι είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ. Άσκηση και τρίτη ηλικία Μάθημα Επιλογής Κωδικός: 005 Εαρινό εξάμηνο 2015

ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ. Άσκηση και τρίτη ηλικία Μάθημα Επιλογής Κωδικός: 005 Εαρινό εξάμηνο 2015 ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Άσκηση και τρίτη ηλικία Μάθημα Επιλογής Κωδικός: 005 Εαρινό εξάμηνο 2015 ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ Περιεχόμενα προηγούμενης διάλεξης Περιγραφή παθολογιών

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΛΑΡΙΣΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑ : ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΙΙ

ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΛΑΡΙΣΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑ : ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΙΙ ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΛΑΡΙΣΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑ : ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΙΙ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : «ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ» ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ : Κα ΚΥΠΑΡΙΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Προσθέτει χρόνια στη ζωή αλλά και ζωή στα χρόνια»

«ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Προσθέτει χρόνια στη ζωή αλλά και ζωή στα χρόνια» «ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Προσθέτει χρόνια στη ζωή αλλά και ζωή στα χρόνια» 1 ο Γενικό Λύκειο Πάτρας Ερευνητική Εργασία Β Τάξης Σχολικού έτους 2012-2013 Ομάδα Ε Ας φανταστούμε μία στιγμή το σχολείο των ονείρων μας.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2.

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2. ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2. Χαράλαμπος Ταμβάκος, Αναστάσιος Κουτσοβασίλης, Αλέξης Σωτηρόπουλος, Μαρία Παππά, Ουρανία Αποστόλου,

Διαβάστε περισσότερα

Νοητική υστέρηση: Ερωτήσεις πιστοποίησης. Γεωργία Νταβαρούκα

Νοητική υστέρηση: Ερωτήσεις πιστοποίησης. Γεωργία Νταβαρούκα Νοητική υστέρηση: Ερωτήσεις πιστοποίησης Γεωργία Νταβαρούκα Geo_ntav@live.com Λάρισα 24-5-2016 Ερωτήσεις πιστοποίησης 1. Γράψτε τον ορισμό της νοητικής καθυστέρησης και περιγράψτε τις κατηγορίες στις οποίες

Διαβάστε περισσότερα

4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών

4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών 4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών Στο προηγούμενο κεφάλαιο (4.1) παρουσιάστηκαν τα βασικά αποτελέσματα της έρευνάς μας σχετικά με την άποψη, στάση και αντίληψη των μαθητών γύρω από θέματα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΝΤΟ ΠΑΙΔΙ. Σαββίδου Αβρόρα

ΚΟΝΤΟ ΠΑΙΔΙ. Σαββίδου Αβρόρα ΚΟΝΤΟ ΠΑΙΔΙ Σαββίδου Αβρόρα Ως χαμηλό ανάστημα θεωρείται το ανάστημα ενός ατόμου όταν βρίσκεται μείον δύο σταθερές αποκλίσεις κάτω από τη μέση τιμή, δηλαδή κάτω από την 3η Εκατοστιαία Θέση στις καμπύλες.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΦΟΣ Θ.

ΣΤΕΦΟΣ Θ. Επηρεάζει την αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης Επηρεάζει τη μακροχρόνια διατήρηση των προσληφθέντων κιλών κατά τη διάρκεια της κύησης (5-9μήνες) Επηρεάζει την εμφάνιση παχυσαρκίας σε γυναίκες

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Ιωάννης

Διαβάστε περισσότερα

Η παχυσαρκία στους νέους. Ερευνητική εργασία

Η παχυσαρκία στους νέους. Ερευνητική εργασία 2014 Η παχυσαρκία στους νέους. Ερευνητική εργασία 2ο λύκειο Αμαλιάδας. Μέλη: Καλοπίσης Αλέξανδρος, Ματαράγκας Αλέξης, Μακρής Διονύσης, Λήλος Διονύσης. Ενότητα 1: Τι είναι παχυσαρκία και πώς τη μετράμε.

Διαβάστε περισσότερα

Φωτεινή Πολυχρόνη Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιώτα Δημητροπούλου Λέκτορας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Φωτεινή Πολυχρόνη Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιώτα Δημητροπούλου Λέκτορας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Μαθησιακές Δυσκολίες Φωτεινή Πολυχρόνη Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιώτα Δημητροπούλου Λέκτορας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 1 Θεματικές ενότητες του μαθήματος Θεωρητικό πλαίσιο της διαδικασίας εκμάθησης

Διαβάστε περισσότερα

Αδραμερινά Άλκηστις Ειδικευόμενη Ιατρός Παιδιατρικής Κλινικής ΓΝ Δράμας

Αδραμερινά Άλκηστις Ειδικευόμενη Ιατρός Παιδιατρικής Κλινικής ΓΝ Δράμας Αδραμερινά Άλκηστις Ειδικευόμενη Ιατρός Παιδιατρικής Κλινικής ΓΝ Δράμας Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ) από το 1997 αναγνώρισε την παχυσαρκία ως μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας Παγκόσμιο πρόβλημα

Διαβάστε περισσότερα

«Escape: Μια εκπαιδευτική Αθλητική Πρόκληση για την

«Escape: Μια εκπαιδευτική Αθλητική Πρόκληση για την Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστήμιου Πατρών Πρόγραμμα Αγωγής Σταδιοδρομίας «Escape: Μια εκπαιδευτική Αθλητική Πρόκληση για την ενίσχυση της αυτογνωσίας των μαθητών». ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΗΣ ΑΓΩΝΩΝ ΔΡΟΜΟΥ

Διαβάστε περισσότερα