«Σήμερον κρεμᾶται ἐπὶ ξύλου, ὁ ἐν ὕδασι τὴν γῆν κρεμάσας.

Transcript

1 Γραφεία: Aριστογείτονος 11-13, Αθήνα Τ.Κ Τηλ.: blog.agiathimia.com ΠΕΡΙΟΔΟΣ Β ΕΤΟΣ 25ο ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 96 IANΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 Μεγαλοβδόμαδο «Σήμερον κρεμᾶται ἐπὶ ξύλου, ὁ ἐν ὕδασι τὴν γῆν κρεμάσας...» > Toυ Γεωργίου Δ. Αναγνωστοπούλου Σ τιγμές αβάσταχτου πόνου, στιγμές ανέκφραστης πίκρας, ζωγραφίζουν τον δρόμο του Γολγοθά. Οι ώμοι του Θεανθρώπου σηκώνουν τον Σταυρό του Μαρτυρίου Του και τις αμαρτίες του κόσμου. Το αίμα Του καθαγιάζει τον πιο ατιμωτικό τρόπο θανάτου. Ο «Κρανίου Τόπος» γίνεται το σύμβολο των μαρτυρικών θυσιών. Γίνεται η σφραγίδα κάθε μαρτυρικής ανθρώπινης πορείας, το τέλος κάθε τραγικής εκπλήρωσης χρέους. Χωρίς την Θυσία Του, χωρίς τον Σταυρό και τον Γολγοθά, δεν θα υπήρχε η σωτηρία της ανθρώπινης ψυχής. Πριν από τη δική Του Θυσία, πολλοί, ακολουθώντας την ελεύθερη βούλησή τους, εκπλήρωσαν θυσιαζόμενοι το χρέος τους απέναντι στις υπέρτατες αξίες και Ιδανικά. Καμιά όμως θυσία δεν είχε τον πανανθρώπινο χαρακτήρα της δικής Του Θυσίας. Εκείνος σταυρώθηκε για να σώσει και τους σταυρωτές Του. Αυτό είναι το αξεπέραστο δίδαγμα αγάπης, από Αυτόν που μπορούσε να δοξαστεί και χωρίς να ταπεινωθεί. «Σήμερον κρεμᾶται ἐπὶ ξύλου, ὁ ἐν ὕδασι τὴν γῆν κρεμάσας. Στέφανον ἐξ ἀκανθῶν περιτίθεται, ὁ τῶν ἀγγέλων Βασιλεύς. Ψευδῆ πορφύραν περιβάλλεται ὁ περιβάλλων τὸν οὐρανὸν ἐν νεφέλαις. Ῥάπισμα κατεδέξατο ὁ ἐν Ἰορδάνῃ ἐλευθερώσας τὸν Ἀδάμ. Ἥλοις προσηλώθη, ὁ Νυμφίος τῆς Ἐκκλησίας. Λόγχῃ ἐκεντήθη, ὁ Υἱὸς τῆς Παρθένου». Η ώρα της Σταύρωσης είναι το αποκορύφωμα των παθών Του. Στον τόπο της εντροπής και της καταισχύνης υψώνεται ο Ακαταίσχυντος. Ανάμεσα σε ανθρώπους αμαρτωλούς συγκαταριθμείται ο Ευεργέτης της ανθρωπότητας. «O ἐν ὕδασι τὴν γῆν κρεμάσας» κρεμάται πάνω στον ξύλινο Σταυρό του Μαρτυρίου Του. Στον τόπο των θανατικών εκτελέσεων, όπου οι κοινοί εγκληματίες τερματίζουν συνήθως την ζωή τους, οδηγείται Εκείνος, που «διῆλθεν εὐεργετῶν καὶ ἰώμενος» τους ανθρώπους και δια τον Οποίον ελέχθη ότι «ἁμαρτίαν οὐκ ἐποίησεν, οὐδὲ εὑρέθη δόλος ἐν τῷ στόματι Αὐτοῦ». Οι Άγγελοι σκύβουν από τον ουρανό και έκθαμβοι κοιτάζουν κάτω στη γη την αρετή να σταυρώνεται. Οι στρατιώτες βάζουν κλήρο για τον χιτώνα Του. Ένας χιτώνας όλη κι όλη η περιουσία του Πανάγαθου Στα κοντάρια τους καρφώνουν σφουγγάρι ποτισμένο σε ξύδι και χολή και το αγγίζουν στα διψασμένα χείλη Του. Γύρω Του στροβιλίζονται οι ειρωνείες του πλήθους και του ληστή. Κι Εκείνος, στο ύψος του μαρτυρικού Του θρόνου, επάνω στον οποίον Τον ύψωσε η ανθρώπινη μοχθηρία, παραμένει γλυκύς. Προσβλέπει με συμπάθεια προς όλους εκείνους, που πρωταγωνιστούν στο εναντίον Του ανοσιούργημα. Κρεμάται επί ξύλου μπροστά στα μάτια της Πάναγνης Μάνας Του. Στιγμές αβάσταχτου σιωπηλού πόνου. Στιγμές που τα Άγια Χείλη Του σφραγίζουν το κήρυγμά τους ψιθυρίζοντας «τετέλεσται», ενώ ο χορός των επερχομένων γενιών των ανθρώπων ψάλλει: «Ἐξηγόρασας ἡμᾶς ἐκ τῆς κατάρας τοῦ νόμου τῷ τιμίῳ σου αἵματι τῷ σταυρῷ προσηλωθείς καί τῇ λόγχῃ κεντηθείς τήν ἀθανασίαν ἐπήγασας ἀνθρώποις...» Είναι η ομολογία του ανθρώπου που αντικρίζει τον θάνατο από μια νέα, πλέον, σκοπιά. Με την θυσία του Χριστού ο θάνατος χάνει όλη την φρίκη του, μετατρέπεται, πλέον, σε ράπισμα στο πρόσωπο της ανθρώπινης ματαιοδοξίας, ένα ράπισμα που θυμίζει στον άνθρωπο τον προορισμό του. Το «Τετέλεσται» είναι η αρχή της δόξας. Και αρχή της δόξας του Θεού είναι η επίδειξη της παντοδυναμίας Του. Μια επίδειξη στον κόσμο της ύλης, τον γήινο κόσμο. Η γη κλονίζεται, τρέμει. Ο ουρανός σκοτεινιάζει. Το καταπέτασμα του ναού σχίζεται: «Τὸν ἥλιον κρύψαντα τὰς ἰδίας ἀκτῖνας καὶ τὸ καταπέτασμα τοῦ ναοῦ διαῤῥαγὲν...» Η δόξα του Θεού θα ολοκληρωθεί με την Ανάσταση. Με τον θρίαμβο του Πνεύματος και της ζωής. Με τον θρίαμβο των ταπεινών. Είναι η νίκη του Αιώνιου Φωτός, πάνω στο πνευματικό σκοτάδι. Είναι η καταξίωση της ολόφωτης πορείας του Θεανθρώπου που κήρυξε την Θρησκεία της Αγάπης ανάμεσα στους όχλους του μίσους. Είναι η στροφή του κόσμου που διαχωρίζει την θέση του από τα κτίσματα και αγκαλιάζει τον Κτίστη και Δημιουργό. Η Ανάσταση του Χριστού είναι και Ανάσταση όλου του ανθρώπινου γένους. Ανάσταση από τα Πάθη του. Είναι το ξημέρωμα της νέας ημέρας, της απαλλαγμένης από την αγωνία του θανάτου και την μισαλλοδοξία της ματαιότητας. Η ζωή αποκτά πλέον μιαν άλλη όψη. Κερδίζει την ομορφιά της αιωνιότητας και η συνείδηση του ανθρώπου σταματάει την αγχώδη αναζήτηση της λύτρωσης, μια και λυτρώνεται μέσα στην ιδέα της απέραντης Αγάπης. Η ελπίδα της ζωής, που δεν τελειώνει με τον θάνατο, ζεσταίνει όλον τον ανθρώπινο αγώνα και δίνει κουράγιο ακόμα και στις στιγμές της σκληρότερης δοκιμασίας. Χωρίς αυτήν την ελπίδα, η μάχη για την τελείωση του ανθρώπου και την απάλυνση του ανθρώπινου πόνου, θα περιστρέφονταν γύρω από τον κόσμο της ύλης και γύρω από πλαστές καταστάσεις που θα είχαν σκοπό την κάλυψη των ανθρώπινων ατελειών και όχι την αποκάλυψη. Ο προβληματισμός του φιλοσοφικού νου θα έμενε πάντα μετέωρος γύρω από το θέμα της ψυχής, βουβός και αδύναμος στο μεγάλο ερώτημα του ανθρώπινου προορισμού. Με την Ανάσταση ο άνθρωπος γνωρίζει πως μοχθεί να πλησιάσει Εκείνον, πως αγωνίζεται να λυτρωθεί οραματιζόμενος την Θυσία Του. Σήμερα, το όραμα της Ανάστασης συνοδεύει τον στοχασμό και την ζωή των κοινωνιών του Μυστικού Δείπνου. Στο πέλαγος της ζωής οδηγεί τα λίγα, έστω, καράβια που παλεύουν για όλη την ανθρωπότητα, για την ανθρωπότητα που λιμοκτονεί, που δολοφονείται, που αργοπεθαίνει από τις ανίατες αρρώστιες, που αιματοκυλείται από τις σφαίρες των αφρόνων. Το όραμα αυτό εναντιώνεται στις προσπάθειες των θανατογόνων δυνάμεων και χαρίζει ελπίδες για μια καλλίτερη αυριανή εποχή. Παράλληλα, θυμίζει πως προορισμός του ανθρώπου είναι να χαρίζει ζωή και όχι να αφαιρεί και νίκη του η ατέλειωτη προσφορά της Αγάπης και η πανανθρώπινη πορεία της Ειρήνης όπως Εκείνος την δίδαξε ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΓΙΟΕΥΘΥΜΙΩΤΩΝ ΕΥΧΕΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΚΑΛΟ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΠΑΣΧΑ Φυσικά στην Αγία Ευθυμία ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ 13 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2015 ΤΟ ΑΠΟΓΕΥΜΑ Η ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΜΝΗΜΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ 72 η ΕΠΕΤΕΙΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΥΡΠΟΛΗΣΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΣ ΣΤΙΣ 9 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1943 ΘΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΛΟΙ ΕΚΕΙ

2 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 ΕΝΑ ΔΑΚΡΥ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΙΣΤΟ Αφού τελείωσε την Γ τάξη ο αδελφός μου αποχαιρέτησε το Γυμνάσιο της Άμφισσας και με το ξεκίνημα της νέας σχολικής χρονιάς μετακόμισε στην Αθήνα και άρχισε να παρακολουθεί τα μαθήματα στη Σιβιτανίδειο. Ήταν η πρώτη φορά που κάποιο μέλος της οικογένειας έφευγε για μεγάλο διάστημα μακριά από το σπίτι και ο χωρισμός δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση. Καθένας είχε τη θέση του στο τραπέζι, την καθιά του στην παραστιά, τον δικό του τρόπο να πειράζει, να βοηθάει, να μαλώνει, να συμπληρώνει τον άλλο και τώρα τίποτα δεν ήταν όπως πριν. Τα πρώτα βράδια άκουγα τους γονείς να κρυφομιλούν κι όλο να αναστενάζουν -Πού το κάμαμε κατ ένα μοναχό παιδί; -Δυο μύγες έχουμε, με τ δόξα τ Θεού μπουρούγαμε να τα ζήσουμε. Κι ήταν η μάνα που πάντα έβρισκε μια στάλα αισιοδοξίας, μια αναλαμπή, μια χαραματιά ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο. Και σαν πέρασε λίγος καιρός κάθε φορά που αναφερόμαστε στο Χαραλαμπάκη ήταν για πράγματα πρακτικά, καθημερινά. Τι να έκανε σήμερα; Να ντυνόταν ζεστά; Να τα κατάφερνε με τα μαθήματα; Ευτυχώς οι διακοπές των Χριστουγέννων έφτασαν νωρίς και τον έφεραν πίσω λίγο πιο ψηλό, λίγο πιο χλωμό, λίγο πιο συγκρατημένο. Κι η μάνα, έγινε πάλι μάνα κι έπιασε το τροπάρι της -Βάλ τ παιδιού να φάει, τόφαε το καυσαέριο αφτού σακάτ. Και να οι σούπες με τα πλατάρια, και να ο μπακλαβάς διπλά κομμάτια, και να τα πορτοκάλια με το κιλό και τις νουθεσίες. -Να κάν ς παρέα με καλύτερούς σ, όχι με χειρότερούς σ και -Μακριά απ τον τάδε δεν πιάνει η παραστιά τ στάχτη και -Τήρα να μη σε πλευρίσνε τίποτα ξεβράκωτες, δεν έχει βάση η φωτιά με τ άχυρα. Κι όταν ήρθε ο καιρός να φύγει είχε ξεγυρίσει και το κεφάλι του ήταν γεμάτο διάτες. Αρχές του Φλεβάρη έριξε ένα μπόι χιόνι οι δρόμοι έκλεισαν, η συγκοινωνία διακόπηκε και για να δώσουμε τις εξετάσεις σκαρφαλώσαμε στο φορτηγό της «βάρδιας» και κατεβήκαμε στο Γυμνάσιο. Όταν το έλειωσε και σαν καλοσύνεψε λιγάκι ο καιρός, ο πατέρας κλάδεψε το αμπέλι μας στου «Βασίλη το λάκκο» κι η μάνα δεμάτιασε τις κληματόβεργες και τις γίκιασε στο περβόλι για να ψήσουμε το αρνί το Πάσχα. Κι ύστερα κλάδεψε την κληματαριά και σα γύρισα από το σχολείο και μπήκα στην αυλή με ράντισαν χοντρές στάλες από τις βέργες που «έκλαιγαν» και κόντεψαν να με πάρουν και μένα τα κλάματα γιατί ό,τι πονούσε γινόταν και δικός μου πόνος. Τέλος του μήνα είχαμε τις Απόκριες μα δεν είχα όρεξη να πάω πουθενά μοναχή, μου έλειπε ο ίσκιος του αδερφού μου. Μα σαν μπήκε ο Μάρτης μύρισε Άνοιξη. Οι μέρες λιόρισαν, τα κλαριά μπουμπούκιασαν και τα χελιδόνια γύρισαν στις φωλιές. Μετά τις δεκαπέντε η μάνα έσκαψε το αμπέλι και ξελάκκωσε τα κούρβλα για να αερίζονται οι ρίζες και να ρουφάνε καλύτερα το νερό της βροχής κι έσυρε το χώμα σε κμπούλια. Και σαν τέλειωσαν οι αγροτικές δουλειές η απουσία του Χαράλαμπου έγινε πάλι πρώτο θέμα και οι πιέσεις της μάνας ασφυκτικές -Να πας να ειδείς του παιδί, θα λένε ότι είναι απ τα κλαριά. -Ταχιά είναι Λαμπρή θα έρθ. -Να πας να ρωτήσεις κι στ σχουλή, δε βγήκαμε ντιπ αγνάντια, τα παίρνει ή πάνε τα κόπια μας χαημένα; Κι ένα απόγευμα έσφαξε μια κότα, γέμισε μια αυγόπιττα, έψησε στο φούρνο κουλουράκια αμμωνίας και μάζεψε ένα τράστο λάχανα. Περνώντας από του Κονιάκου πήρε ένα χαρτόκουτο το γεμίσαμε με την πίττα, την κότα, τα κουλουράκια, ένα σακούλι τραχανόφυλλο και μερικά βαζάκια μαρμελάδα σύκο που είχε φτιάξει το καλοκαίρι και το δέσαμε σφιχτά με ένα σπάγκο. Σύνταχα το πρωί βάλαμε σε ένα χειροκόφινο, ένα πετονάκι λάδι, μια μποτίλια πετιμέζι, ένα κουτάκι αυγά τυλιγμένα σε εφημερίδα κι ανάμεσά τους τα λάχανα χύμα και από πάνω η μάνα έραψε με μταρόνημα μια ασταρένια πετσέτα. Τελευταία στιγμή θυμήθηκα ότι είχα μαζέψει κι ένα ματσάκι ανεμώνες και ξήλωσα λιγάκι την πετσέτα και τις τρύπωσα από κάτω. Κι ύστερα φύγαμε στην «αγορά» και πήραμε το λεωφορείο για το Σάλωνα κι από κει εγώ συνέχισα για το σχολείο και ο πατέρας περίμενε το άλλο αυτοκίνητο για την Αθήνα. Στη Λειβαδιά, που το λεωφορείο έκανε στάση, ο πατέρας κατέβηκε ένα λεπτό «προς νερού του» και επέστρεψε πίσω να έχει το νου του στα πράματα γιατί η μάνα τον είχε «φοβερίσει» -Τα μάτια σ δεκατέσσερα, ούτε στον κώλο σου βάση, σ παίρνε το σερμέ απ τα μάτια. Το μεσημέρι φτάσανε στην Αθήνα και από τις Τρεις Γέφυρες ρωτώντας άρχισε να βαδίζει φορτωμένος προς τον σταθμό του Ηλεκτρικού στην Αττική για να πάρει από κει το τραίνο αφού ο Μπάμπης του είχε δώσει σαφείς εντολές: -Θα πάρεις τον ηλεκτρικό για Καλλιθέα, η σχολή είναι ακριβώς απέναντι από τη στάση. Κατηφόριζε τη Λιοσίων, μα πόσο παράξενη ήταν τούτη η πόλη! Τα αυτοκίνητα πήγαιναν λεφούσι, οι άνθρωποι τον προσπερνούσαν αμίλητοι, βιαστικοί, κανείς δεν του είπε καλημέρα, ούτε ένα χαμόγελο, ούτε καν ένα τόσο δα νεύμα, ο ουρανός ήταν κρυμμένος πίσω από τα κτίρια κι ο ήλιος ούτε που έφτανε στη γη. -Άει μοσκαηθυμιά! Αναστέναξε και σταμάτησε να ματαλλάξει χέρι στις αποσκευές, όταν από τα πολλά σταμάτα-ξεκίνα ο σπάγκος έσπασε και το χαρτοκούτι έπεσε στο δρόμο και τα βάζα με τη μαρμελάδα έπιασαν να κατρακυλάνε στη λεωφόρο. Πώς να σκύψει να τα μάσει μισός άνθρωπος; Αλλά και να τα αφήσει; Τούτα είχε να ξεντροπιαστεί, δε θα πήγαινε στο σπίτι «σα τον Σταθά στα Γιάννενα». Ευτυχώς σε κείνο το σημείο υπήρχε ένα πλάτωμα και σε ένα διπλανό συνεργείο δυο καλφούδια είχαν κάνει βίδες ένα αμάξι. -Ρε λεβέντες πιάστε μ κείνα τα κτιά π μ πέσανε, δε μ αφήνει του πουδάρι μ, τους παρακάλεσε κι εκείνοι τα μάζεψαν κρυφογελώντας και επέστρεψαν στη δουλειά τους. Ρίζωσε το κοφίνι σε μια άκρη, έβαλε την κούτα πάνω σε μια στοίβα λάστιχα και την ξαναγέμισε μα σα λιγότερα του φάνηκαν τα κουτιά τώρα. -Ρε τα τσουγλάνια, σκέφτηκε, λες να κάμανε κάνα κτι σα δω; Γι αυτό κτουγελάγανε; Αλλά δεν είπε τίποτα, μάτισε το σπάγκο αλλά, παρά τις προσπάθειές του να δέσει την κούτα, ο σπάγκος δεν έφτανε. -Ρε μαστόρια μπας και σας βρίσκεται κάνα σουρταρόλι; ματαρώτησε τους εργάτες. -Τι είναι τούτο μπάρμπα; ξαφνιάστηκαν. -Ένα καναβίδι ρε καλόπαιδα να λιταρώσω του κτι. Στο συνεργείο δεν υπήρχε ούτε καναβίδι, ούτε σορταρόλι αλλά με λίγο ιμάντα μάτισαν το σπάγκο έδεσε την κούτα ματαφορτώθηκε και συνέχισε. Στο σταθμό αγόρασε το εισιτήριο κι αφού ρώτησε ίσα με δέκα φορές για να σιγουρευτεί, κάθισε σε ένα τουράκι και περίμενε. Σύντομα ο πρώτος συρμός μπήκε στην πλατφόρμα κι εκείνος πετάχτηκε πάνω άρπαξε τα συμπράγκαλα αλλά το μπουλούκι που ξεχύθηκε από τις πόρτες τον απώθησε πίσω και μέχρι να ξανασιμώσει το τρένο είχε φύγει. Αποφάσισε να μείνει όρθιος για να φουκαρώσει αμέσως μέσα κι όταν μετά από ώρα ήρθε το τρένο, όπως στεκόταν μπροστά διάβασε: ΠΕΙΡΑΙΑΣ. -Αλλού πάει τούτο, μονολόγησε κι έκανε στην άκρη. Στο επόμενο σίμωσε μα έγραφε πάλι ΠΕΙΡΑΙΑΣ και υποχώρησε. Πέρασαν ακόμα δύο τρένα μα κι αυτά πήγαιναν «ΠΕΙ- ΡΑΙΑΣ» και στην απόγνωσή του σταμάτησε έναν καλοντυμένο κύριο και τον ρώτησε. -Με το σμπάθειο, για Καλλιθέα από δω θα πάω; -Ναι, περιμένετε εδώ, απάντησε εκείνος αδιάφορα και προσπέρασε. Μα και το επόμενο τρένο πάλι «ΠΕΙΡΑΙΑΣ» πήγαινε. -Εδώ δε μούειπε να περιμένω ο μωρόκτος; Έφερε άλλη μια φορά τα μάτια του γυρβολιά, μα η απόγνωσή του ήταν πλέον φανερή. Άσε που από το σήκωσε-άφησε ο σπάγκος κινδύνευε να κοπεί πάλι και τότε δεν είχε γιατρεμό. Περίμενε ήδη πάνω από δύο ώρες όταν τον έπιασε ο διαλογισμός: -Τι τν ήθελα εγώ τν Αθήνα; Αλλά μου έφαε τς αναμέλες η Κσούλα, γαμώ του φιλότιμό τς, του πιδί κι του πίδι! Άει Χριστούλη μ, εσένα τα πάθη τελειώσανε στου σταυρό κι είειδες Ανάστασ, εγώ πούθε να κάμω τώρα; Ευτυχώς τον είδε ο σταθμάρχης που σταυροκοπιότανε και τον σίμωσε -Πού πας μπάρμπα; Τόση ώρα σε παρακολουθώ, σηκώνεσαι, κάθεσαι αλλά δε φεύγεις. -Τι να σου ειπώ ρε πατριώτη; Σντ Καλλιθέα πάου, αλλά ούλα τα τρένα π περάσανε πάνε «ΠΕΙΡΑΙΑΣ». -Σε αυτό θα μπεις Χριστιανέ μου και θα κατεβείς στην στάση Καλλιθέα, άντε σήκω γιατί έρχεται. -Έτσ πεμ Κσόστομε, λημέριασα τόσην ώρα, ευχαρίστησε κι όρμησε στην πόρτα. -Σιγά κύριε, σιγά, μη σπρώχνετε, τον αποπήρε αναψοκοκκινισμένη μια καλοστεκούμενη κυρία που έβγαινε, αλλά εκείνος τώρα που το βρήκε δεν θα το άφηνε να φύγει κι όπως έσερνε το χειροκόφινο οι μόνοι που έφυγαν ήταν οι πόντοι από τις κάλτσες της κυρίας που έγιναν μιρδέκλια αλλά ευτυχώς που όπως ασκοφυσούσε δεν το πήρε χαμπάρι να τον πάρει πάλι απ τα μούτρα. Μέσα στο βαγόνι βρήκε μια θέση στην τελευταία σειρά και κάθισε, στρίμωξε ανάμεσα στα πόδια του το χειροκόφινο και πήρε αγκαλιά το χαρτοκούτι γιατί η ώρα το έβαζε να ξεκοιλιαστεί πάλι και παρακάλεσε τον διπλανό να του πει που να κατέβει. Σε επόμενη στάση μπήκαν μέσα μια μεγαλύτερη και μια νεότερη μαυροφορεμένη κυρία που κρατούσε από το χέρι ένα παιδάκι τεσσάρωνπέντε χρονών και ενημέρωσαν με ευγενική φωνή ότι κάνουν τον αντικαρκινικό έρανο και στο όνομα της αγάπης του Χριστού παρακαλούν να δώσει ο καθένας ό,τι μπορεί αφού η κάθε βοήθεια πιάνει τόπο. Οι περισσότεροι στο συρμό ανταποκρίθηκαν. Μια φτοχωντυμένη, χλωμή γυναίκα είπε πως έχασε το παιδί της και έδωσε ένα χαρτονόμισμα και η νεότερη είπε ότι ο ίδιος πόνος τις ενώνει γιατί κι αυτή πρόσφατα έχασε τον άντρα της και δάκρυσε. Ο πατέρας θα ήθελε να δώσει κάτι κι αυτός αλλά το σακουλάκι με τα χρήματα το είχε στην εσωτερική τσέπη της μπλουζοφάνελας και άειντε τώρα να ανοίξει το σακάκι, να ανασηκώσει τη φανέλα, να ξεκουμπώσει την παραμάνα και να το βρει, άσε που κείνη την ώρα ο διπλανός τον ενημέρωσε ότι στην επόμενη στάση έπρεπε να κατεβεί κι όταν έφτασαν μπροστά του οι κυρίες έχωσε το χέρι του στο κουτί που έχασκε, έπιασε ένα βαζάκι μαρμελάδα και το πρότεινε στο παιδί. Εκείνο άνοιξε απορημένο τα μάτια του και τον καλοκοίταξε όμως οι κυρίες του είπαν να το πάρει, προσφέρθηκαν μάλιστα και τον βοήθησαν να ξαπεζέψει με τα συμπράγκαλα. Στην αποβάθρα στάθηκαν και τον κοίταζαν καθώς προσπαθούσε να ισορροπήσει φορτωμένος αλλά ευτυχώς εμφανίστηκε ο Μπάμπης, -Ρε πατέρα πού είσαι τόση ώρα; Τρεις ώρες περιμένω και πήρα και δυο απουσίες. -Χάστην με τν πολιτεία τς, χάθκα ψάχωντα, πάμε στ σχολή να ρωτήσουμε τς καθηγητάδες γιατί μούχει βγάλει η πείνα τα μάτια κι έχου σκάσει ακατούργους. -Τώρα η σχολή; Έχει κλείσει τέτοια ώρα μα πάμε να φύγουμε. Πίσω στο σπίτι τον περίμεναν η θεία η Βούλα και ο μπάρμπα Λιάς και τον υποδέχτηκαν με γνήσια χαρά. Τις μέρες που ακολούθησαν τον περιποιήθηκαν, τον βοήθησαν στα ψώνια και τον πήγαν μέχρι τη Σιβιτανίδειο και ρώτησε σε ένα εργαστήριο ένα καθηγητή κι αφού ολοκλήρωσε τον κύκλο των υποχρεώσεων την επόμενη επέστρεψε πάλι στο χωριό. Κι ύστερα μπήκε ο Απρίλης. Ο πατέρας έβγαζε τώρα στα χωράφια τα μαρτίνια πρωί-βράδυ για να σηκώσουν βάρος πριν τα δώσουμε στο τσιγκέλι. Και αφού ήταν η εποχή όθε περνούσε κέντρωνε και τις αγριλιές. -Ταχειά θα βγάλου ιγώ τα μανάρια κι ισύ να πεταχτείς στ αμπέλι να βάλεις κανιά τάπα στην αγκουρτσά μπας και φάμε κανιά αχλάδα, ζήτησε ένα απόβραδο η μάνα. -Τήρα να μη με ειδείς και κάτσω, τώρα πούβραμε τουν παππά θα χώσουμε κι τς ζωντανούς, σα να παραπονέθηκε εκείνος, Μα μεθαύριο θα έμπαινε η μεγαλοβδομάδα και δε θα

3 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ είχε καιρό, έτσι το ίδιο απόγευμα πετάχτηκε μέχρι τη «Φτελιά» και έκοψε μερικά καλέμια με μάτια από την αχλαδιά του Χαραυγή που ήταν μπολιασμένη με κρυστάλλια και την άλλη μέρα πήγε στου «Βασίλη το λάκκο». Παντού η φύση είχε ντυθεί την πιο όμορφη φορεσιά. Σινάπια, ασπρολούλουδα, λελέντες, σπερδούκλια κεντούσαν πάνω σε όλες τις αποχρώσεις του πράσινου, ο ήλιος έπεμπε χρυσές πνοές, τα πουλιά είχαν στήσει μοναδική συγχορδία κι οι μέλισσες ζουζούνιζαν σε κάθε πέταλο σε κάθε βλαστό. Με το σουγιά του, που τον είχε καλά ακονισμένο, χάραξε τον φλοιό της αγκορτσάς σε δυο-τρία σημεία και ανασήκωσε τη φλούδα. Ύστερα εφάρμοσε καλά στα ξεφλουδισμένα μέρη τις τάπες και τις έδεσε ένα γύρω με χόρτο και έπιασε το κλαδευτήρι και έκοβε τα κλαδιά που είχε κεντρώσει καμιά εικοσαριά πόντους πάνω από το μπόλι. Κόντευε να τελειώσει όταν το κλαδευτήρι του ξέφυγε και όπως ήταν ξέγνοιος του πήρε ξυστά την παλάμη που άνοιξε στα δυο και το αίμα πετάχτηκε σαν να σφάζεις βόιδι. Τάχασε, προσπάθησε με το γερό χέρι να ματακολλήσει την κομμένη σάρκα μα η θέα του αίματος τούφερνε λιγοθυμιά. Τράβηξε με τα δόντια του και έκοψε μια φλαδέλα από το πουκάμισό του και «πολέμησε» να το δέσει, μα το γερό του χέρι έτρεμε τόσο πολύ που του έπεσε. Τράβηξε ξανά και ξανά μέχρι που έκανε όλο το πουκάμισο «λαζάνια» και κατάφερε να τυλίξει το χέρι μα το αίμα έτρεχε ποτάμι και μούσκεψε τα πανιά. Απελπίστηκε, δεν ήξερε πούθε να δώσει. Κοίταξε μια γυρβολιά, τσαμ τσουμ κανείς. Βγήκε από το αμπέλι και όπως παράπαιε κερωμένος στη μέση του δρόμου ένα αυτοκίνητο με κατεύθυνση προς Άμφισσα του κόρναρε να παραμερίσει και τον προσπέρασε ολοταχώς. -Ο παππούς! Ο παππούς! φώναξε το παιδάκι κι άρχισε να ταρακουνάει τον οδηγό. -Ποιός παππούς βλογημένο; το ρώτησε ο οδηγός αφού αυτός ήταν ο δικός του παππούς. -Ο παππούς και έχει στα χέρια του πάλι μαρμελάδα, ξαναφώναξε το παιδάκι. Ο οδηγός μείωσε ταχύτητα και από τον καθρέφτη κοίταξε πίσω το δρόμο και είδε έναν άνθρωπο να προσπαθεί να σταθεί όρθιος, κατάλαβε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά, έβαλε όπισθεν και ίσα που πρόλαβε να καθίσει στο πίσω κάθισμα τον τραυματία πριν σωριαστεί κάτω. Στο νοσοκομείο τον παρέδωσε στους γιατρούς και υποσχέθηκε να γυρίσει αφού πρώτα παραλάβει στο ΚΤΕΛ την κόρη του που ερχόταν από Αθήνα. Όταν ξαναγύρισαν όλοι μαζί στο νοσοκομείο ο πατέρας είχε συνέλθει αφού οι γιατροί τον έραψαν και του έκαναν αντιτετανικό. Ενημερώθηκε πως τον αναγνώρισε το παιδάκι κι εκείνος με πραγματική συγκίνηση του ευχήθηκε: - Τ Αβράμ κι τ Ισάκ τα καλά ν αποχτήσεις. Κι όταν εκείνοι έφυγαν και πέρασαν να τον δουν οι γιατροί εκείνος σφούγγιζε τα μάτια του. -Προς τι τα δάκρυα; τον ρώτησε ένας γιατρός. Κι ο πατέρας απάντησε: -Ένα δάκρυ για το Χριστό. Ένα δάκρυ για το Χριστό που σταυρώθηκε, ένα δάκρυ για κείνους που έφυγαν, ένα δάκρυ για το Χριστό που κρύβεται στα μάτια ενός παιδιού. Κι ύστερα ξημέρωσε το Σάββατο του Λαζάρου κι ο αδερφός μου ήρθε στο σπίτι και η ζωή ξαναβρήκε παλμό. Η μάνα μπατάνισε τα τοίχια και κοπάνισε τα καρπίτια και εγώ μάζεψα κρίνα για τον επιτάφιο κι ο Χαράλαμπος με τις γνώσεις της σχολής συναρμολόγησε στη σάλα ένα φωτορυθμικό κι ο πατέρας έκανε έναν μεγάλο σταυρό στο κεφαλόσκαλο με το Αναστάσιμο φως. Κι όλα ήταν ίδια, μα στα μάτια μας φάνταζαν διαφορετικά. Εκείνη τη χρονιά όλοι στο σπίτι νιώσαμε πολύ πιο έντονα το θαύμα της Ανάστασης, το θαύμα της αγάπης, το θαύμα της ζωής. Χανιά Έφη Κοκκίνη-Τσισκάκη Από την Υπαπαντή του Χριστού Ζώντας με την ελπίδα > Γράφει o: Γεώργιος Δ. Αναγνωστόπουλος Γ νώρισμα ζωής και πλούτος ακριβός του ανθρώπου η Ελπίδα. Ανάσα της ψυχής του όχι απλώς ισάξια, αλλά αναγκαιότερη από του σώματος την ανάσα. Την θαύμασαν όλοι από τα πανάρχαια χρόνια. Την απεικόνισαν με χρώματα εξαίσια οι ζωγράφοι. Της έπλεξαν εγκώμια και ύμνους οι ποιητές. Εμβάθυναν στο νόημά τους οι σοφοί. Μα και τους απλούς ανθρώπους συγκίνησε η παρουσία της ελπίδας. Την καμάρωσαν ως την πολυτιμότερη περιουσία της εκείνοι, που αισθάνθηκαν να τους φουσκώνει τα στήθη το χαρούμενο φτερούγισμά της κι ένιωσαν διπλά έρημοι και δυστυχισμένοι εκείνοι που στερήθηκαν την συντροφιά της. Η ζωή δεν στερεύει ποτέ από ελπίδα, πεθαίνει ο άνθρωπος χωρίς αυτήν. Αδυνατεί να πορευθεί ο κάθε στρατοκόπος της γης χωρίς αυτήν την πολύτιμη βακτηρία. Κι ήταν γι αυτό ένα βάσιμο κουράγιο, ένα στέρεο στήριγμα για τον άνθρωπο το γεγονός ότι από το ξεκίνημά της όλη η ανθρωπότητα, όλος ο κόσμος, ζούσε και αναπτυσσόταν με την προσδοκία, ανάσαινε με την ελπίδα. Στο κύλισμα των χρόνων αυτή η ελπίδα έγινε το μέσο επικοινωνίας και συνεργασίας της Γης με την χάρη του Ουρανού. Όχι ρομαντικά, φιλοσοφικά ή ποιητικά και αόριστα, αλλά συγκεκριμένα και απτά επί αιώνες αιώνων το ιστορικό γίγνεσθαι διαμορφώνεται στο πλαίσιο που ορίζει και υποδεικνύει η προσδοκία. Ευκρινέστερα, η οδηγητική αγάπη του Θεού στην πορεία του περιούσιου λαού του, του Ισραήλ, στέλνει αλλεπάλληλα τα προφητικά μηνύματα, που δυναμώνουν την προσδοκία των εθνών και μορφοποιούν την ελπίδα του Ισραήλ στο αναμενόμενο «Σωτήριον τοῦ θεοῦ». Περίμενε από πολλά χρόνια πριν η καρδιά της Οικουμένης Εκείνον που θα οδηγούσε τον πλανεμένο άνθρωπο, τον διψασμένο για λίγη θαλπωρή. Περίμενε με αγωνία τον Γυιό του Θεού. Αυτή η Ελπίδα, αυτό το οξυγόνο ζωογονεί την ετοιμοθάνατη καρδιά του πρεσβύτη Συμεών του Θεοδόχου, κρατά ανοικτά τα γέρικα μάτια του και τα ετοιμάζει να αντικρύσουν και να αναγνωρίσουν την Ελπίδα ενσαρκωμένη, τον λόγο, που έγινε σάρκα και «ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν». Και «ὅτε δὲ ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, ἐξαπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ, γενόμενον ἐκ γυναικός, γενόμενον ὑπὸ νόμον, ἵνα τοὺς ὑπὸ νόμον ἐξαγοράσῃ...». Φωτισμένος από το Πνεύμα του Θεού ο Συμεών, που είχε αποκάλυψη από τον Θεό ότι δεν θα πέθαινε πριν ιδεί τον αναμενόμενο Μεσσία και Λυτρωτή του κόσμου, οδήγησε τα βήματά του στον ναό των Ιεροσολύμων, την ώρα που η Παναγία με το βρέφος και τον Ιωσήφ είχαν έρθει εκεί, για να προσφέρουν τις θυσίες που όριζε ο Μωσαϊκός Νόμος για κάθε νεογέννητο αγόρι και να το αφιερώσουν στο Θεό. Κοσμοϊστορική και μοναδική εκείνη η συνάντηση στο ναό του Σολομώντος κι ας έμοιαζε εξωτερικά με μυριάδες άλλες. Η Παναγία Μητέρα φέρνει στο ναό σαρανταήμερο βρέφος το Παιδί, που συνέλαβε ασπόρως, κυοφόρησε αρρήτως, γέννησε και γαλακτοτρόφησε υπερλόγως. Κι εκεί το Θείο Παιδί από την δική της αγκαλιά περνά στην αγκαλιά του δίκαιου Συμεών, στου οποίου τα στήθη πάλλει η ελπίδα. Ο γέροντας είναι ο μόνος άνθρωπος, ο οποίος εκείνη την ώρα είχε συνείδηση ότι αντικρίζει και κρατά τον Χριστό, το φως του κόσμου, την ελπίδα και τη δόξα του Ισραήλ. Αυτό το γνώρισμα ανάγει την μορφή του πρεσβύτη Συμεών σε σύμβολο της ανθρωπότητας και προφητεία της Ιστορίας της. Είναι ο λευκασμένος Συμεών, ο εκπρόσωπος του πεσμένου ανθρώπου, που εναγώνια περίμενε την λύτρωση, αλλά αναδεικνύεται και το σύμβολο της βέβαιης ελπίδας για την λύτρωση, που επί τέλους ήλθε. Στο πρόσωπό του εκφράζονται όλες οι προφητείες του Ισραήλ, ενσαρκώνονται όλοι οι πόθοι του κόσμου και συνάμα απαντά εκπληρωμένη η επαγγελία, χειροπιαστό και ζωντανό το «σωτήριον τοῦ θεοῦ». Γοργοκτυπά η ακάματη καρδιά του, καθώς εμπνευσμένη από το Πνεύμα το Άγιο διακρίνει ότι ο Υιός της Παρθένου θα είναι το «σημεῖον ἀντιλεγόμενον», που «κεῖται εἰς πτῶσιν καὶ ἀνάστασιν πολλῶν». Και ήδη ο ίδιος ο πρεσβύτης ζει την «ανάστασιν». Κάτοχος της ζωντανής Ελπίδας ικετεύει ειρηνικά: «Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν Σου, Δέσποτα, κατὰ τὸ ῥῆμά Σου ἐν εἰρήνῃ, ὅτι εἶδον οἱ ὀφθαλμοί μου τὸ σωτήριόν Σου, ὃ ἡτοίμασας κατὰ πρόσωπον πάντων τῶν λαῶν» (Λουκά β 29-31). Τώρα, Κύριε, που με αξίωσες να ιδώ και να κρατήσω στα χέρια μου το «σωτήριόν σου», τώρα που μου χάρισες την σωτηρία, ας τελειώσει η επίγεια ζωή μου. Έχει εκπληρώσει πλέον τον προορισμό της. Η γεροντική αγκαλιά του Συμεών του Θεοδότου, που κλείνει μέσα της την ενσαρκωμένη Ελπίδα γίνεται επίσης ο τύπος ο προφητικός, που προλέγει άφωνα και προδιαγράφει αλάνθαστα το μέλλον της ανθρωπότητας. Σε κάθε εποχή η ανθρωπότητα έρχεται αντιμέτωπη με τον Ιησού Χριστό. Ζυγίζεται και μετριέται από την θέση της απέναντί του και ή εκτινάσσεται στα ύψη της πίστης του, όπου η ελπίδα και η αιώνια χαρά ή κατακρημνίζεται στα βάραθρα της απιστίας, με αναπόφευκτο επακόλουθο την απελπισία. Και σήμερα, όπως σε κάθε εποχή, επίκαιρος ο προφητικός λόγος και η μορφή του Θεοδότου Συμεών. Ο σημερινός κόσμος, αν και βρίσκεται στον 21 ο αιώνα της μετά Χριστόν ζωής του, έχει έντονα τα σημάδια της ομοιότητας με τον προχριστιανικό κόσμο. Γηρασμένος επικίνδυνα από τις ανομίες του έχει χάσει τον προσανατολισμό του. Παραπαίει στην αβεβαιότητα, συνθλίβεται από το άγχος και απεγνωσμένα κραυγάζει: «Ζητείται ελπίς». Σ αυτόν τον κόσμο ο γέροντας Συμεών δίνει την απάντηση, μια απάντηση αυθεντική, κατοχυρωμένη από την Ιστορία και επιβεβαιωμένη από την πραγματικότητα: Υπάρχει Ελπίδα! Είναι ο Χριστός! Μια υπαπαντή χρειάζεται σήμερα η ανθρωπότητα και η καρδιά μας. Να υπαντήσει τον Χριστό. Να τον δεχθεί και να τον κρατήσει. Θα έχει τότε δική της χειροπιαστή την Ελπίδα. Σημείωση: Υπαντώ = προϋπαντώ, συναντώ. Υπάντηση = προϋπάντηση, συνάντηση.

4 4 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 ΟΙ ΚΑΠΕΤΑΝΑΙΟΙ ΑΔΕΛΦΟΙ ΤΣΕΚΟΥΡΑ, ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΗΛΙΟΝΗ ΣΤΗΝ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Ήδη δυο φορές, στις πάντα φιλόξενες και περιεκτικές στήλες των Α.Ν., έχουμε ασχοληθεί με αναφορές στην περιοχή μας του μοναδικού στα γράμματά μας Παπαδιαμαντικού έργου. Κι επανερχόμαστε από άλλη μια αφορμή, η οποία συνδέει με πολυσήμαντο τρόπο ένα ιστορικό διήγημα του Α. Παπαδιαμάντη, βγαλμένο απ την ένδοξη κλέφτικη παράδοση της Ρούμελης, απ τη μια με τον Κ. Σάθα, εκ των θεμελιωτών των ιστορικών σπουδών στην Ελλάδα και τον σύγχρονο ιστορικό Σπύρο Ασδραχά, που σημάδεψε με το έργο του τη μεταπολεμική ελληνική ιστοριογραφία διευρύνοντας τους ορίζοντές μας, απ την άλλη. Ο Αλ. Παπαδιαμάντης έγραψε το «Χρήστο Μηλιόνη». Στα πρόσωπα του έργου περιλαμβάνονται και οι αδελφοί Μήτρος και Λάμπρος Τσεκούρας, κλεφταρματολοί της περιοχής μας των μέσων του 18 ου αι. Ο Σάθας έχει πρωτοαναφέρει γι αυτούς και τη δράση τους στον εκτενή Πρόλογό του, στο Χρονικό του Γαλαξειδιού (σσ ) αντλώντας από προφορικές πηγές και το δημοτικό τραγούδι. Κι ο Σπ. Ασδραχάς στις ανεπανάληπτες παραδόσεις του (συναντήσεις, όπως τις αποκαλεί, ανθρώπων που νοηματοδοτούν με διαφορετικούς αλλά συγκλίνοντες τρόπους την ιστορία, δηλ. τη χρονικότητα) στο Ι.Ν.Ε. του Ε.Ι.Ε. το 1994, συμπεριέλαβε ξεκαθαρισμένη μες απ τα ιστορικά τεκμήρια και την κριτική τους «Την μικρή ιστορία του Χρ. Μηλιόνη, 1753». Στο βιβλίο «Βίωση και καταγραφή του Οικονομικού Η μαρτυρία της απομνημόνευσης», (ΙΝΕ- ΕΙΕ, Αθήνα 2007), παραθέτει και βιβλιογραφία στο κείμενο, «γιατί όσα σ αυτό εξιστορούνται, επιβάλλουν την τεκμηρίωσή τους» (σ.17). Εννιά χρόνια νεώτερος του Κ. Σάθα, ο Αλ. Παπαδιαμάντης ( ) με τις γνωστές δυσκολίες και τις περιπέτειες των σπουδών στα νεανικά του χρόνια, έχει αρχίσει να δημοσιεύει τα πρώτα του έργαμυθιστορήματα σε αθηναϊκές εφημερίδες (Μετανάστις, 1879 Οι έμποροι των εθνών, Γυφτοπούλα, 1884). Ο «Χρ. Μηλιόνης», προσδιοριζόμενος ως διήγημα, δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό Εστία, από 6-10 ως Αναφέρεται ως έργο ορόσημο στην πορεία του συγγραφέα, λόγω απομάκρυνσής του απ το ιστορικό μυθιστόρημα και στροφής του στο διήγημα-προανάκρουσμα της απεικόνισης της νεοελληνικής ζωής, που ετοιμαζόταν απαράμιλλα να συνθέσει μέσω αυτών (των διηγημάτων), έργο με το οποίο αναγνωρίζεται και επιβάλλεται ως συγγραφέας (Γ. Βαλέτας, επιμ., Τα Άπαντα του Αλ. Παπαδιαμάντη, έκδ. Γιοβάνη). Θεωρείται, τέλος, ως η παπαδιαμαντική εκδοχή των χρόνων της Τουρκοκρατίας και της διαμαρτύρησης των γηγενών, κατά τον επιμελητή της κριτικής έκδοσης των Απάντων του Παπαδιαμάντη, Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλο (στα Προλογικά του). Αλλά υπάρχουν και αντίθετες κρίσεις «Το διήγημα δεν έχει, ως γνωστό, τίποτε σπουδαίες αξιώσεις» (Σ. Ασδραχάς, σ. 84). Ο Χρ. Μηλιόνης είναι υπαρκτό ιστορικό πρόσωπο. Αρματολός, φύλακας στην Άρτα το «Περὶ τὰ μέσα τοῦ 18ου αἰῶνος κατεῖχεν ὁ Χρῆστος Μηλιόνης τὰ ἀρματολίκια τῆς Ἀκαρνανίας, τοῦ Βάλτου καὶ Ξηρομέρου, εἷς τῶν ἀντιπροσώπων τῆς σφαδαζούσης ἑλληνικῆς ἐλευθερίας, τῶν περιφανέστερον παραστησάντων εἰς τὸν ἐκπεπληγμένον εὐρωπαϊκὸν κόσμον τὰ δίκαια τοῦ ἀδικουμένου ἔθνους», (κεφ. ΙΑ ). Διασωζόταν δακτυλιόλιθος - σφραγίδα του με χρονολογία: 1744, στο Μουσείο της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, απ τον Π. Λάμπρο αγορασμένη αρχικά στην Ιθάκη. Ο Σάθας την αποτύπωσε και τη δημοσίευσε (Χρονικό, σ. 162). Πυρήνας της διατήρησης της μνήμης του Χ. Μηλιόνη στο λαϊκό θυμικό, ένα δημοτικό - κλέφτικο τραγούδι για την πράξη του, που προκάλεσε και τον βίαιο θάνατό του. Το δημοτικό τραγούδι είναι ρητός αλλά και δύσκολος μάρτυρας, κατά τον Σπ. Ασδραχά. Σύμφωνα με τον κορυφαίο της νεοελληνικής κριτικής, Γιάννη Αποστολάκη παρά το γεγονός ότι αυτό το τραγούδι του Μηλιόνη κινδυνεύει να πέσει στην αφήγηση, στην εξιστόρηση, ωστόσο ανήκει στο πνεύμα του κλέφτικου τραγουδιού: απόδειξη τα στιχολογικά στοιχεία, η λιτότητα κ.λπ., δεν είναι πλαστό, ούτε ανήκει στα ιστορικά, (Γιάννη Μ. Αποστολάκη, Το κλέφτικο τραγούδι, το Πνεύμα κι η Τέχνη του, Εστία, Αθήνα 1950, σσ. 108, 109 και 179). Έχει συλλεγεί και δημοσιευτεί απ τον Fauriel, τον Passow, το Ζαμπέλιο, τον Ν. Πολίτη κ.ά. Ο Σάθας το γνωρίζει και το αναδημοσιεύει (Χρονικό, σ. 161). Όμως εντάσσει τον, εσφαλμένα νομιζόμενο ως λιδωρικιώτη, Χρ. Μηλιόνη στην εξέγερση της Παρνασσίδας-Δωρίδας «κατά τα 1750 προς τα 1760», μαζί με τους επίσης πρωτεργάτες Βλαχαρμάτα Βέργο (Μαυρολιθάρι), Λάμπρο και Μήτρο Τσεκούρα (Γαλαξείδι), Γιάννη Βουνιχωριώτη και Κώστα Ντράλλο (Δαδί Αμφίκλεια). Μετά τις αρχικές επιτυχίες σε Μαλαντρίνο-Λιδωρίκι των κατά την παράδοση πολυαρίθμων εξεγερθέντων, αυτοί διασπάστηκαν. Και οι μεν υπό τον Λ. Τσεκούρα, κινήθηκαν ανατολικά κατά τα Σάλωνα, οι δε υπό τον Χρ. Μηλιόνη δυτικά πρὸς τὴν Αἰτωλίαν. Οι Τούρκοι αιφνιδίασαν και παρά τη γενναία αντίσταση, διέλυσαν τους νύχτα σταθμεύσαντες «κάτωθεν τῶν βράχων τῆς ἐξ Ἁγίας Εὐθυμίας πρὸς Σάλονα ἀγούσης ὁδοῦ». Μετά την περίθαλψη τραυματιών, τα υπολείμματα της εξέγερσης υπό τους αδελφούς Τσεκούρα κατέφυγαν κλέφτες στον Παρνασσό, από όπου με το γνωστό ανταρτοπόλεμο, μεγάλες φθορές και φόβο προκαλούσαν στους Τούρκους. Ο μπέης των Σαλώνων, μετά από πολλές προσπάθειες τους στήνει ενέδρα, σε λιοτρίβι έξω απ τα Σάλωνα για δήθεν συνδιαλλαγή μαζί τους. Ο Σάθας αφηγείται κινηματογραφικά ότι ο Μήτρος μόλις το κατάλαβε, αστραπιαία ξέφυγε. Ο Λάμπρος όμως πριν διαφύγει, πηδώντας απ το παράθυρο, είχε δεχτεί θανατηφόρα πλήγματα και κατόπιν σφαίρες ώστε, χωρίς να μείνει στα χέρια των εχθρών, εξέπνευσε λίγο μετά στον Παρνασσό. Σε δημοτικό τραγούδι που αθανάτισε το ηρωικό τέλος του, παρακαλεί το σταυραετό: «Χαιρέτα μου τὴν κλεφτουριά, κ οὗλο τ ἀρματωλίκι, / Τὸν Γιάννη τὸ Βρυκόλακκα, τὸν Χρήστο τὸν Μηλλιόνη» (Χρονικό, σ. 159). Και πάλι των κλεφτών το αντάρτικο στην περιοχή δεν εξαλείφτηκε. Άλλοι συνέχισαν τον αγώνα σε Παρνασσό και Δεσφίνα, ενώ «ὁ ἐπιζήσας αὐτάδελφος αὐτοῦ Μῆτρος Τσεκούρας ἡνώθη μετὰ τοῦ ἐν Αἰτωλο-ακαρνανίᾳ τότε διατρίβοντος ἀρματωλοῦ Χρήστου Μηλιόνη μεθ οὗ πρότερον συνηγωνίσθη» (Χρονικό, σ. 160). Για επιβεβαίωση, ο Σάθας αναφέρει και σχετικό (δυστυχῶς ἐλλιπές) δημοτικό τραγούδι «Ὁ Μῆτρος ἐλημέριαζε μὲ τὸν Χρῆστο Μηλιόνη» κι αμέσως μετά «Ὁ Χρῆστος Μηλιόνης μετὰ τοῦ Τσεκούρα ἐκ τοῦ Βάλτου κατέφυγον εἰς Ἤπειρον, καὶ εἰσελθόντες εἰς τὴν Ἄρταν ᾐχμαλώτισαν τὸν κατῆν καὶ δύο ἀγάδες. Ἡ τολμηρὰ αὕτη πρᾶξις μέγαν ἐποίησε κρότον...» και καταγράφει την αντλημένη απ το δημοτικό τραγούδι του Χρ. Μηλιόνη ιστορία, ότι δηλαδή οι Τούρκοι τον κυνήγησαν, απέστειλαν τον Σουλεϊμάνη, αδελφοποιτό του Μηλιόνη, κάθισαν οι δυο τους κι έφαγαν μαζί στον Αρμυρό του Βάλτου (στον Αμβρακικό υπάρχει ένας κολπίσκος που λέγεται Αρμυρός κι ένας οικισμός εκεί κοντά με το ίδιο όνομα), ο Σουλεϊμάνης του αποκάλυψε το σκοπό της αποστολής του και τον προέτρεψε να παραδοθεί, τέλος τη μονομαχία και τον ταυτόχρονο θάνατο αμφοτέρων. Εκτός του δημοτικού τραγουδιού, πηγές του Σάθα υπήρξαν οι προφορικές αφηγήσεις του ιερωμένου αγωνιστή της Επανάστασης κι ανώτατου αξιωματικού, παπακώστα Τ(σ)ζαμάλα ( ), απογόνου του Βλαχαρμάτα Βέργου και συγγενούς του Γκούρα. Αυτός είχε πολεμήσει γενναία σε πολλές μάχες στην Αν. Στερεά υπό τον Πανουργιά και τον Καραϊσκάκη και συνέχισε να πολεμά και μετά την απελευθέρωση τους κυβερνητικούς, όταν ο Κωλέτης εκμεταλλεύτηκε τη στήριξη και διέψευσε τις προσδοκίες τόσων πατριωτών Ο Σάθας εξυμνεί τον παπακώστα μετά θάνατο και για την ασκότιστη μνήμη του. Προφορική πηγή υπαγόρευσης του δημοτικού τραγουδιού του

5 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ Λ. Τσεκούρα, υπήρξαν οι προερχόμενοι απ τη Δωρίδα, γαλατάδες στην Αθήνα, Ιωάννης Κι(α;)τρέλης και Γεώργιος Κρατάς, μη συμπίπτοντες πλήρως στις λέξεις του αφηγηθέντος τραγουδιού. 20 χρόνια μετά την έκδοση του Χρονικού κι ενώ ο Σάθας μετακινείται μεταξύ Βενετίας και Παρισιού, για τις ερευνητικές και συνακόλουθες δραστηριότητές του, ασχολούμενος με την έκδοση της 9τομης «Συλλογῆς ἀνεκδότων μνημείων τῆς Ἑλληνικῆς Ἱστορίας», ο Α. Παπαδιαμάντης γράφει και δημοσιεύει στο περ. Εστία, το «επισημότερο λογοτεχνικό βήμα της εποχής», όπου είχε προηγηθεί ο Γ. Βιζυηνός, τον «Χρ. Μηλιόνη», νουβέλα μάλλον, παρά διήγημα, που σε πολλά σημεία, λέει ο Βαλέτας, θυμίζει «Το μόνον της ζωής του ταξίδιον». Ο αυτός κριτικός σχολιαστής (και πολλοί επαναλαμβάνοντάς τον) επισημαίνει: «Ο Παπαδιαμάντης γράφοντας το έργο είχε υπ όψη του το δημοτικό τραγούδι για το Χρ. Μηλιόνη (πρωτοδημοσιευμένο απ τον Fauriel )», «όλοι αναπαράγουν το τραγούδι και είναι προσκολλημένοι στον Φωριέλ» (Ασδραχάς, σ. 83). Ο Παπαδιαμάντης όμως, με την απαράμιλλη συγγραφική του δεινότητα, δημιουργεί τη δική του παραλλαγή στα θρυλούμενα για το Χρ. Μηλιόνη. Η απαγωγή του καδή και των αγάδων, είχε γίνει προφανώς κι αναμφισβήτητα για να πάρει λύτρα. Μη αποδεχόμενος τη μεμπτή αυτή πράξη από έναν έλληνα αρματολό, ο Παπαδιαμάντης θεωρεί ότι οι απαγωγές δεν έγιναν για λύτρα, αλλά ως μια πράξη απόδοσης δικαιοσύνης. Επειδή ο απαχθείς καδής (μουσουλμάνος δικαστής) είχε εκδώσει, κατά το Κοράνι, μια σκανδαλωδώς εσφαλμένη απόφαση, υπέρ ενός τούρκου αγά που άρπαξε κι έκλεισε στο χαρέμι του μια νεαρή χριστιανή, βαφτιστήρα του Χρ. Μηλιόνη. Τότε ο πατέρας κι ο αρραβωνιαστικός της, ζήτησαν τη βοήθεια του Μηλιόνη. Αυτή ήταν υπαγορευμένη, κατά τον Σπ. Ασδραχά, από «ένα μείζον ηθικό επιχείρημα μια μείζονα δεοντολογία» (σ. 83). Καλά υποψιασμένος, ο καταξιωμένος σύγχρονος ιστορικός, σε κάτι περίεργα της παπαδιαμαντικής αφήγησης (όπως ο προδότης Καμπόσος), κάνει μια διαζευκτική υπόθεση, ότι οφείλεται «στη δεξιοτεχνία του Παπαδιαμάντη ή στο γεγονός πως έχει κάποια ακούσματα» (σ. 84), και πρώτιστα ότι ο Παπαδιαμάντης «πέρα από τη φαντασία του και τις παράλληλες γνώσεις, ίσως να είχε και κάποιες πληροφορίες» (σ. 83). Και πιο συγκεκριμένα, ο Σ. Ασδραχάς μιλώντας «για να αποκαταστήσει τα πράγματα (: ο Μηλιόνης) κάνει την απαγωγή μαζί με τον Τσεκούρα έχει προηγηθεί ο Σάθας, κι έτσι μπαίνει στο προσκήνιο κι ο Τσεκούρας» (σ. 83). Η έκδοση του Χρονικού (1865) είχε προκαλέσει έντονο ενδιαφέρον στην Αθήνα, σε επιστημονικό, πνευματικό επίπεδο. Τα έντυπα γρήγορα εξαντλήθηκαν κι ο Σάθας απολαμβάνοντας μεγάλη αναγνώριση, ξεχύθηκε σε ερευνητικές αποστολές κι αναζητήσεις παλιών χειρογράφων. Σπύρος Ασδραχάς Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης Γράφει σχετικά για τους Τσεκουραίους ο Παπαδιαμάντης, που δεν αγνοεί, αλλά και δεν μνημονεύει το Σάθα: «Παράδοξος τρόμος εἶχε διαδοθῆ τὰς ἡμέρας ἐκείνας εἰς τὰς τουρκικὰς κοινότητας τῆς Ἄρτης καὶ τῶν ἐγγὺς μερῶν, ὅτε ἐγνώσθη ὅτι πλὴν τοῦ κατῆ τῆς Ἄρτης, ὅν τόσον παραβόλως εἶχεν ἁρπάσει ὁ φοβερὸς κλέφτης τῆς Ἀκαρνανίας ἐξ αὐτοῦ τοῦ τζαμίου, ὅπου τὸν εὗρε προσευχόμενον, δύο ἄλλοι τοῦρκοι ἐκ πλησιοχώρου κώμης ἀπήχθησαν αὐθημερόν αἰχμάλωτοι. Οἱ ἐκτελέσαντες τὸ δεύτερον τοῦτο ἀνδραγάθημα ἦσαν οἱ αὐτάδελφοι Μῆτρος καὶ Λάμπρος Τσεκούρας, σύντροφοι τοῦ Μηλιόνη ἀμφότεροι. Τὸ περιεργότερον εἶναι, ὅτι, ὡς ἀπεδείχθη ὕστερον, τοὺς δύο τούτους ἀγάδες, κατὰ λάθος τοὺς ἀπήγαγον οἱ ρηθέντες κλέφται. Ἐκεῖνοι οὕς εἶχον σκοπὸν νὰ συλλάβωσιν ἦσαν ἄλλοι, ὁ Χαλήλ, ὁ ἅρπαξ τῆς Βάσως καὶ ὁ σύντροφός του ὁ Ἐμίν, ὅστις τὸν εἶχε βοηθήσει εἰς τὴν ἁρπαγήν. Ἀλλὰ τὰ γενόμενα δὲν ἀπογίνονται. Εἴτε κατὰ λάθος τοὺς ᾐχμαλώτισαν, εἴτε ἀπήγαγον αὐτοὺς μὴ εὑρόντες τοὺς ζητουμένους, τὸ ἀληθές ἦτο, ὅτι καὶ ἄλλοι δύο τοῦρκοι, πλὴν τοῦ κατῆ, ἦσαν αἰχμάλωτοι εἰς τὰ ὄρη τῆς Ἀκαρνανίας. Ἕν πρᾶγμα ἐλύπησε τὸν Χρῆστον Μηλιόνην, ὅτι οἱ δύο Τσεκουραῖοι, οἱ ἄριστοι ἐκεῖνοι σύντροφοι, δὲν κατώρθωσαν νὰ τοῦ φέρωσιν αὐτόν τὸν Χαλὴλ εἰς τὰς χεῖρας του. Ἀλλὰ τὶ νὰ πράξῃ; Αὐτὸς ἐπροτίμησε νὰ μεταβῆ εἰς Ἄρταν, καὶ ν ἁρπάσῃ τὸν κατήν, ὡς δυσκολώτερον τὸ πρᾶγμα. Δὲν ἠδύνατο νὰ προΐδῃ, ὅτι οἱ δύο ἀδελφοὶ Τσεκουραῖοι δὲν ἔμελλον νὰ εὕρωσι τὸν Χαλὴλ εἰς τὴν ἔπαυλίν του» (κεφ. Ε ). «ἐάν ὁ Χρῆστος Μηλιόνης ἔδιδεν εὐθὺς διαταγὴν νὰ θανατώσωσι τὸν κατῆν καὶ τοὺς δύο ἀγάδες (οἱ δεύτεροι ὅμως δὲν εὑρίσκοντο εἰς τὴν ἐξουσίαν του, διότι οἱ Τσεκουραῖοι ἐστρατοπέδευον ἀλλαχοῦ τὰς ἡμέρας ἐκείνας), βεβαίως δὲν θὰ ἦτο ἔνοχος ( ) Τότε ὁ κλέφτης ἐπῆρε τὴν ἀπόφασίν του καὶ διέταξε νὰ θανατώσωσι τὸν κατῆν καὶ τοὺς δύο ἀγάδες» (κεφ. Ζ ). «Ἐκ τῶν συντρόφων τοῦ Μηλιόνη οἱ πλεῖστοι ἠκολούθησαν μετὰ τὸν θάνατόν του τοὺς Τσεκουραίους καὶ διέπρεψαν εἰς πολλὰς συμπλοκάς» (κεφ. ΚΔ ). Οι καπεταναίοι αδελφοί Τσεκούρα, συνεργάτες του Μηλιόνη, σύμφωνα με τον Α. Παπαδιαμάντη, αποτελούν χρονολογικά στο έργο του, την παλαιότερη αναφορά του στην περιοχή μας, την ιστορία και τους ανθρώπους αυτής Όπως ορθά επισημαίνει η κριτική, από τον πυρήνα του γεγονότος που περιέχεται και στο δημοτικό τραγούδι, ο Παπαδιαμάντης δημι-

6 6 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 ούργησε έναν ολόκληρο κόσμο με την ψυχολογία των προσώπων, την τεταμένη ατμόσφαιρα της εποχής, την τρομερή ανασφάλεια της επαχθούς σκλαβιάς. Απ την απαγωγή της χριστιανής κοπέλας, προχωρεί στη σύνθεση της τοιχογραφίας μιας εποχής, πιστά με το κλίμα της, «παρενθέτει δικά του (που δεν είναι ιστορικά, μα γίνονται τέτοια, γιατί είναι πραγματικά, δηλ. βγαλμένα απ την ιστορική και ανθρώπινη ψυχολογία) πρόσωπα, σκηνές, επεισόδια και περιστατικά με εσωτερική αναγκαιότητα στη διήγησή του τύπους ανθρώπων αληθινών» (Βαλέτας, σ. 499/562). Κι ενώ τον πρωταγωνιστή, Χρ. Μηλιόνη (που ωστόσο δεν τον περιγράφει εξωτερικά, σωματικά, Ασδραχάς, σ. 86) δε γινόταν να μην τον πλάσει ως χαρακτήρα, τα επίσης ιστορικά πρόσωπα, τους Μ. και Λ. Τσεκούρα, τους εισάγει δρώντες μακριά, σε τρίτο επίπεδο. Τον δεσμεύει η αφήγηση του Σάθα στο Χρονικό; Πληροφορούμαστε τη σύμπραξή τους, την μη ακριβώς (σχεδιασμένη κι επιθυμητή απ τον Μηλιόνη) δράση τους, την απαγωγή τελικά δύο άλλων, επίσης σημαινόντων εχθρικών προσώπων. Δεν έρχονται στο προσκήνιο, δεν αναφέρεται η ιδιαίτερη πατρίδα κι η προηγηθείσα δράση τους, δεν είναι μέλη της ομάδας του Μηλιόνη, δε συνομιλούν μαζί του, παραμένουν βουβοί Ο Σ. Ασδραχάς αναζητώντας, εντοπίζοντας και αξιοποιώντας τις υπάρχουσες, και κατόπιν των Σάθα και Παπαδιαμάντη προκύψασες πηγές, ιδίως τις βενετικές, την έκθεση προς τον Δόγη του Provveditore Generale da Mar Agostino Sagredo της 29/4/1753 από την Κέρκυρα, που παρουσίασε το 1961 ο Κ. Μέρτζιος, ανασύνθεσε την αυθεντική ιστορία του Χρήστου Μηλιόνη (σσ ). Εμείς, όσον αφορά στους ντόπιους καπεταναίους, Μήτρο και Λάμπρο Τσεκούρα, στην αναζήτηση της πραγματικής δράσης τους, μένομε πιο κοντά στο θρύλο, όπως τον έπλασε τραγούδι, με τη δική του μοναδική τεχνική, ο ανώνυμος λαός, κι όπως τον αφηγήθηκαν, με τον τρόπο και το σκοπό του ο καθένας, ο Κ. Σάθας κι ο Α. Παπαδιαμάντης. Οι αναμφισβήτητες, αποφασιστικότητα και γενναιότητά τους ως αγωνιστών-κλεφτών, θα διατηρούν την ομιχλώδη γοητεία των σκοτεινών μορφών της ιστορίας Δημήτρης Χ. Παλούκης Ξεφυλλίζοντας τη ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ του Κ. Σάθα: Πνευματικοί άνθρωποι του τόπου μας στους ζοφερούς αιώνες της σκλαβιάς Μέγιστη κι ανεκτίμητη η συνεισφορά του Κ. Σάθα και στην τοπική μας ιστοριογραφία, δίκαια εξυμνήθηκε με αφορμή την εκατονταετηρίδα από το θάνατό του. Αναδιφώντας τις αναδιφήσεις του, που καλαίσθητα εκδεδομένες ανευρίσκονται πλέον και στο διαδίκτυο, άλλα-ιστορικά σημεία φωτίζονται, αλλού οι προβληματισμοί οξύνονται και άλλα-νέα ερωτήματα ανακύπτουν. Με αφορμή μια φράση του Κ. Σάθα σε απαντητική επιστολή του δημοσιευμένη στην εφημ. ΑΥΓΗ της 11/02/1865 σε μάλλον μικρόψυχη κριτική που δέχτηκε από 2 αμφισσείς όταν πρωτοεξεδόθη το «Χρονικό του Γαλαξειδιού» με την εκτενή εισαγωγή του και έγραψε ότι «Τὸ Γαλαξείδιον καὶ τὴν Ἄμφισσαν θεωρῶ ὁμοίως πατρίδας, οὐχὶ μόνον ὑπὸ τὴν ἔποψιν τοῦ γενικοῦ πατριωτισμοῦ ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν ἐξ ἀμφοτέρων καταγωγήν μου» διεξήλθαμε εν τάχει το 2 ο έργο του, «Νεοελληνική Φιλολογία» (1868). Εκεί έχει περιλάβει τις βιογραφίες των Ελλήνων λογίων, στοχαστών και εν γένει πνευματικών ανθρώπων κατά τους σκοτεινούς και δύσκολους χρόνους της Τουρκοκρατίας. Στις 746 σελίδες του περιέχονται 1500 περίπου λόγιοι «ὑπὲρ τοῦ φωτισμοῦ τοῦ γένους μοχθήσαντες 1». Στο έργο του, που παρά τις οξείες κριτικές που δέχτηκε, είχε βραβευτεί στον Ροδοκανάκειον Φιλολογικόν Αγώνα, διαγωνισμό του Πανεπιστημίου Αθηνών, αναζητήσαμε τους πνευματικούς ανθρώπους εκείνης της εποχής του τόπου μας. Πρώτη κι απ τις κορυφαίες μορφές του καιρού του ο Αγιαθυμιώτης στην καταγωγή και Βαρνακοβίτης ιερομόναχος Νικόδημος Καβάσιλας ( , σσ ). Από μικρός ακολούθησε τον μοναχικό βίο εισερχόμενος σε κάποιο μοναστήρι των περιχώρων, πιθανόν τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος Γαλαξειδιού. Με τον γέροντα και δάσκαλό του, μοναχό Χριστόφορο πήγαν στη Βαρνάκοβα 2. Όταν πέθανε ο σεβάσμιος δάσκαλός του ακολουθώντας «κατὰ γράμμα τὴν τελευταίαν βούλησιν τοῦ φιλοπάτριδος καὶ φιλοστόργου γέροντός του μετέβη εἰς τὸν γενέθλιον τόπον, καὶ σχολεῖον συστησάμενος ἐδίδασκε δωρεὰν τοὺς προσερχομένους». Το 1642 ευρισκόμενος στη Βουνιχώρα δέχτηκε τις πιέσεις των προκρίτων των Σαλώνων ν αναλάβει τον επισκοπικό θρόνο. Αρνήθηκε σθεναρά γιατί δεν αισθανόταν «ἱκανὸς διὰ ἕνα τόσον μεγάλον φόρτωμα». Οι αμφισσείς επανήλθαν με τον ιερομόναχο Γεράσιμο κατηγορώντας τον για οκνηρία, προκειμένου να πεισθεί. Και τώρα ο Νικόδημος Καβάσιλας αρνήθηκε με μια εμπνευσμένη υπεράσπιση της ασκητικής βιοτής: «Στα πράγματα του κόσμου θέλω να είμαι θεατής και όχι συμμέτοχος, αγαπώ τη μοναξιά, την έρημο, γιατί εκεί βρίσκεται ο αληθινός κόσμος και το κελάρυσμα των ρυακιών και το κελάηδισμα των αηδονιών και το θρόισμα των φύλλων των δένδρων και οι κραυγές των ζώων, όλα μ ένα στόμα εξυμνούν τον Κύριο αφήστε λοιπόν μια ψυχή μαθημένη αιθέρια να ζη, τον ουρανό ν ατενίζη, με τη φωνή αφιερωμένη στο θεό, να λεκιαστεί μην την αφήνετε» άποψη που παραπέμπει ευθέως στον Μ. Βασίλειο, όταν περιέγραφε το βουνό σε ωραίο, ερημικό μέρος κοντά στον Ίρι ποταμό, όπου εμόναζε: «ἥδιστον ἐμοὶ πάντων καρπῶν τὴν ἡσυχίαν τρέφει 3». Ο Νικόδημος που αφού απέφυγε την ανάρρηση στον επισκοπικό θρόνο, είχε βρεθεί και στο μοναστήρι της Παναγίας Κουτσουρούς, λίγο πριν πεθάνει ο δάσκαλός του Καλλίνικος, επέστρεψε στη Βαρνάκοβα. Μετά τον θάνατο εκείνου, τον διαδέχτηκε στο ονομαστό σχολείο της Μονής, ως το τέλος της δικής του ζωής. Ο Νικόδημος κατέλιπε και συγγραφικό έργο και δυο επιστολές του, απ το αρχείο του Επισκόπου Λιδωρικίου Δωροθέου, είχε στα χέρια του ο Σάθας. Οι σημειώσεις του επισκόπου εκείνου απετέλεσαν πηγή της βιογραφίας του Νικόδημου Καβάσιλα (που άστοχα δυο φορές τον αναφέρει ως Νικηφόρο) για τον γαλαξειδιώτη ιστορικό ερευνητή. Ανάμεσα στους μαθητές του Νικόδημου Καβάσιλα αναφέρει τον Άγιο Ευγένιο Αιτωλό, που μαθήτευσε και σε Κωνσταντινούπολη, Αθήνα και δίδαξε στην ορεινή Αιτωλία και τ Άγραφα σε σχολείο που ίδρυσε ο ίδιος, το Φίλιππο Κάρμα που πήγε στην Ιταλία, σπούδασε ιατρική κι επιστρέφοντας άσκησε το επάγγελμά του στη Ναύπακτο και τον Νικ. Λογοθέτη. Σπουδαία αλλά άγνωστη μορφή των γραμμάτων εκείνης της εποχής ήταν και ο Γερμανός ο Λοκρός, επονομαζόμενος Ερμής. Μαθητής του Θεόφιλου Κορυδαλέα διευθυντή της Μεγάλης του Γένους Σχολής στην Κωνσταντινούπολη, απ τον οποίο η ενασχόληση με τα αριστοτελικά συγγράμματα, διαμόρφωσε τον «θρησκευτικό ανθρωπισμό» και σύγχρονος του Ευγένιου Αιτωλού. Λοκρός χωρίς παραπέρα προσδιορισμό της πατρίδας του, συγκεχυμένα θεωρούμενος από μερικούς Αιτωλός, μάλλον απ την περιοχή μας, την αρχαία Εσπέρια Λοκρίδα. Στα μέσα του 17ου αι. προσκλήθηκε απ τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας για να διδάξει στην άλλοτε φημισμένη πρωτεύουσα των Πτολεμαίων. Άγνωστο αν πήγε στην Αίγυπτο. Λίγο μετά όμως βρέθηκε διευθυντής στην ελληνική σχολή του Μετοχιού του Παναγίου Τάφου στην Κωνσταντινούπολη. Καυχώμενος για την αριστοκρατική του γενιά, συγκρούστηκε με τον σύγχρονό του μητροπολίτη Λάρισας και παρέλαβε μια επιστολή οι- 1 Γιάννης Παπακώστας,ΟÉmile Legrand και η Ελληνική Βιβλιογραφία, Αθήνα, 2011, σσ Ο όσιος Δαβίδ και οι καλογεροδιδάσκαλοι της Βαρνάκοβας επί Τουρκοκρατίας, έκδ. ι.μ. Παναγίας Βαρνάκοβας, 2004, σσ P. Migne, P.G.,32, επιστ. προς Γρηγόριο Ναζιανζηνό,

7 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ κτίρουσα τη ματαιότητα τέτοιων καυχήσεων «οὐ γένη ἡμεῖς καὶ πατρίδας μεγάλας ζητοῦμεν, μέλη πάλαι σεσηπότερα καὶ μηδὲν ἡμῖν χρήσιμον ἔχοντα», ειδικά σε εποχή δουλείας κι εξουθένωσης. Ο Γερμανός ταξίδεψε σπουδάζοντας στην Ευρώπη, επέστρεψε και χειροτονήθηκε επίσκοπος Νύσσης. Μελετώντας επιστολές του Συνεσίου Κυρήνης άφησε πάνω στα κείμενα σημειώσεις στην πωληθείσα τον επόμενον αιώνα στη Μόσχα, πλούσιαν, ως φαίνεται, βιβλιοθήκη του. Κορυφαία μορφή της παιδείας στα χρόνια της σκλαβιάς υπήρξε στον τόπο μας ο γαλαξειδιώτης δάσκαλος Νικ. Λογοθέτης (18ος αι.). Έμαθε τα πρώτα γράμματα «παρά τῷ ἐν Σιγδίτσῃ τῆς Παρνασσίδος διδασκάλῳ Ἠλία Λύτσικα», κατόπιν φοίτησε κοντά στον Αναστάσιο Γόρδιο, [λόγιο του 17 ου αι. ( ) απ τ Άγραφα με σπουδές σε Αθήνα, Γιάννινα και Padova, απ τους σπουδαιότερους εισηγητές της διδασκαλίας των επιστημονικών γνώσεων στα σχολεία της εποχής, δυτική Στερεά-Θεσσαλία όπου δίδαξε] έγραψε και πολλά βιβλία και εν συνεχεία σπούδασε φιλοσοφία και θεολογία στη Βενετία. Επέστρεψε το 1720 στην πατρίδα και ίδρυσε σχολείο πάνω στο νησάκι του Αγίου Κωνσταντίνου στον Κρισσαίο κόλπο, όπου «τοὑς προσερχομένους ἀπὸ τῶν πέριξ παῖδας ἀμισθεὶ ἐδίδασκε». Λόγω μεγάλης, όχι μόνο απ την περιοχή μας, αλλά και την Πελοπόννησο, τη Φθιώτιδα και την Ευρυτανία προσέλευσης μαθητών, ήρθαν και δίδασκαν στο σχολείο του κι ο ιερομόναχος Καβρίκας απ την Αγία Ευθυμία κι ο Πρωτόπαπας απ τ Άγραφα. Οι Τούρκοι γρήγορα έκλεισαν το σχολείο και κυνήγησαν να ρίξουν στη φυλακή τους δασκάλους. Ο Νικ. Λογοθέτης διέφυγε στην Πελοπόννησο και κρύφτηκε για λίγο στο Μέγα Σπήλαιο. Μετά κατέφυγε στη Ζάκυνθο όπου «ἐπορίζετο διδάσκων τὰ πρὸς λιτὸν βίον ἀναγκαιοῦντα». Όπως και οι επίσης προηγουμένως εκεί καταφυγόντες συγγενείς του επισκόπου Φιλοθέου, επανέκαμψαν στα μέσα του 18ου αι., όταν χαλάρωσαν κάπως οι πιέσεις των δυναστών στην πατρίδα. Πάμπτωχος έζησε μια 4ετία «ἀπό τὰ ἐλέη τῶν συμπατριωτῶν του». Δισέγγονος του Νικ. Λογοθέτη, ο γαλαξειδιώτης βουλευτής Σπ. Λογοθετόπουλος κατείχε σε χειρόγραφα, βιβλία του προγόνου του και επιστολές. Τα παρέδωσε στον Γεώργιο Αινιάνα για να γράψει βιβλίο. Στα κατάλοιπά του ο Σάθας βρήκε μόνο λίγα βιογραφικά στοιχεία του δασκάλου και κατάλογο των συγγραμμάτων του, σχετικά με τη φιλοσοφία, γραμματική και αποδόσεις στη δημοτική έργων του Ησιόδου, του Πλάτωνα, του Πλουτάρχου και του Λουκιανού. Ένα από τα βιβλία αυτά προλόγιζε ο δάσκαλός του Αναστ. Γόρδιος. Ο Σάθας στο παραπάνω σύγγραμμά του περιέλαβε και λογίους δασκάλους που δεν περιέχονταν σε σχετικές έρευνες και δημοσιεύσεις προηγουμένων. Σ εκείνους του 18ου αι. κατέγραψε τους: α) Πέτρο Βορίδη, Αιτωλό που δίδαξε στη Δωρίδα και τον σκότωσαν στην Άμφισσα οι Τούρκοι το 1809, β) Σίμο Ηπειρώτη που δίδαξε για πολλά χρόνια μ επιτυχία σε Γαλαξείδι, Άμφισσα, ως την Επανάσταση, γ) Ιωάννη Κάρμα απ τη Δωρίδα δάσκαλο επίσης στο Γαλαξείδι, δ) Κωνσταντίνο Φράγκο απ τους Δελφούς που χρημάτισε δάσκαλος στη Λιβαδειά, ε) Άνθιμο απ τα Σάλωνα που δίδαξε στην Τεργέστη, το Βουκουρέστι και τη Σμύρνη στην οποία και πέθανε το Στο κύριο μέλημά μας, την αναζήτηση στοιχείων για τους προγόνους του Λυτσικαίους, ο Κ. Σάθας είναι πολύ φειδωλός κι απογοητευτικά σύντομος. Αναφέρει σε 3 σειρές τον Γεράσιμο Λύτσικα, που γεννήθηκε στη Σιγδίτσα των Σαλόνων και για πολλά χρόνια δίδαξε σε διάφορα μέρη της επαρχίας. Συνέγραψε γραμματική και συνέλεξε ιερά απανθίσματα από διάφορους πατέρες της εκκλησίας (σ. 612). Μιλώντας τέλος για τον Πασχάλη Καρυοφύλλη και το έργο του, αναφέρει σε υποσημείωση έναν Αθανάσιο Λύτσικα συγγραφέα βιβλίου «Τὰ παρά τὴν Μηχάδιαν Ἡράκλεια Λουτρὰ» που εκδόθηκε στο Γαλάτσι Ρουμανίας το 1867 (σ.600). Ας σημειωθεί ότι ο Σάθας έχει αφιερώσει το Χρονικό στους θείους του Παναγιώτη, Ιωάννη και Αθανάσιο Λύτσικα. Στον Σάθα και την υπ αυτού συλλογή «ἐπιτοπίων παραδόσεων» οφείλουμε όσα γνωρίζουμε για την μαθητεία του Αγ. Κοσμά του Αιτωλού στο Μοναστήρι (Μετόχι) της Παναγίας Σεγδίτσας. Γράφει συγκεκριμένα: «ὀκταέτης δ ἐστάλη εἰς Σιγδίτσαν τῆς Παρνασσίδος παρά τῷ ἱεροδιδασκάλῳ Λύτσικα, ὑπό τοῦτον δὲ μαθητεύσας ἐπὶ δέκα ἔτη, ἐπανῆλθεν εἰς τὴν πατρίδα, καὶ μετὰ 2 ἔτη προσκληθέντος εἰς τὸ ἐν Λομποτινά σχολεῖον τοῦ ἱεροδιακόνου Ἀνανίου Δερβισάνου Ἠπειρώτου, καὶ μαθητοῦ τοῦ ἄνω Γερασίμου (:Λύτσικα), συμπαρελήφθη ὑπό τῆς κοινότητος καὶ ὁ Κώνστας (Αγ. Κοσμάς) ὡς ὑποδιδάσκαλος» (σ. 487). Στις περισσότερες (απ τις πληθυνόμενες) βιογραφίες του Αγίου, η μαθητεία στη Σεγδίτσα παραλείπεται. Η αμφισβήτησή της απ το Φ. Μιχαλόπουλο αντικρούεται πειστικά απ τον Μ. Γκιόλια 5. Δεν είναι τόσο η τυχόν άρνηση της αυθεντικότητας της πληροφορίας, ο Σάθας δεν ελέγχεται σφάλλων γιατί και αισθητήριο διέθετε και από νέος ήξερε να αξιολογεί ό,τι επρόκειτο να καταγράψει, όσο η άγνοια του όχι ευρέα διαδεδομένου και πολυσέλιδου αυτού συγγράμματός του. Απ τα πιο πάνω αντληθέντα στοιχεία που έχουν αξιοποιηθεί κι από νεότερους μελετητές, όπως ο Τρ. Ευαγγελίδης, στα έργα του: «Τα ελληνικά σχολεία από της Αλώσεως μέχρι Καποδιστρίου», Αθήνα, 1933 και «Η παιδεία επί Τουρκοκρατίας εις δύο τόμους (Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών)», Αθήνα, 1936 και ντόπιους/τοπικούς ιστοριοδίφες, προκύπτει ότι η παιδεία δεν έλειψε στην περιοχή, τόσο στις αρχές της περιόδου της δουλείας (16ος αι.-βαρνάκοβα), όσο και αργότερα (Αγ. Ευθυμία, Γαλαξείδι, Σάλωνα, Σεγδίτσα-18ος αι.). Η πνευματική καλλιέργεια υποστηριζόμενη από αφοσιωμένους δασκάλους και με μη διασωθέν συγγραφικό έργο μετέσχε του θρησκευτικού ανθρωπισμού του Θ. Κορυδαλέα αλλά δεν αγνόησε και τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό που αναθέρμανε την εθνική συνείδηση (Αγ. Κοσμάς, Ν. Λογοθέτης). Η παιδεία σε μια ολιγάνθρωπη (και κατά τους ευρωπαίους περιηγητές) περιοχή, έβαινε παράλληλα προς την κλέφτικη δραστηριοποίηση και αντίσταση τόσων ονομαστών αγωνιστών καπεταναίων που το δημοτικό τραγούδι αθανάτισε τα κατορθώματά τους. Στα εδώ κι εκεί διασκορπισμένα κατάλοιπα του Σάθα, ίσως υπάρχουν περισσότερα στοιχεία για τους, από σεμνότητά του, μη αναλυτικά καταγραφέντες προγόνους του Λυτσικαίους και τους άλλους δασκάλους και σχολεία της περιοχής. Στο παρόν σημείωμα απλά θελήσαμε να ανασύρομε τις περιεχόμενες στη «Νεοελληνική Φιλολογία» του Σάθα και αφορώσες στην περιοχή μας αναφορές. Απρόσμενα στα Πρακτικά του Συνεδρίου Νικ. Γιαγτζής (Δήμος Άμφισσας, 2003) συναντήσαμε την εισήγηση: Μαρία Γιαλέσσα-Τρίγκα, «Η παιδεία την προεπαναστατική περίοδο στην περιοχή των Σαλώνων...» (σσ ). Με αξιοποιημένα και εμπλουτισμένα τα προερχόμενα απ το Σάθα στοιχεία και μερικές κρίσεις για ελεγχόμενες πληροφορίες της προφορικής (όχι απ το Σάθα) παράδοσης αλλά και κάποια διαφυγόντα του επιμελητή λάθη, το κείμενο με το χαρακτήρα της εισήγησης σε συνέδριο, την περιεκτική βιβλιογραφία του, μπορεί να αποτελέσει ένα παραπάνω σκαλί σ όποιον ενδιαφέρεται για παραπέρα εμβάθυνση στο θέμα της παιδείας στα ζοφερά χρόνια της σκλαβιάς στον τόπο μας. Γιάννης Κολιαβάς 4 Υπ αρ. 39,40,41,44,45,46 στις σελ. 577 και 578. Ο υπ αρ. 47 αναφερόμενος Ευθύμιος Ρουμελιώτης, δάσκαλος στο Αίγιο (Βοστίτσα) και την Πάτρα είναι πολύ πιθανό να προέρχεται απ την περιοχή μας, όπου και το βαπτιστικό του είναι συνηθισμένο και οι επαφές με το Αίγιο πολλές και πυκνές. 5 Μάρκος Γκιόλιας, Ο Κοσμάς Αιτωλός και η εποχή του, έκδ. Τυμφρηστός, Αθήνα, 1972, σ. 58.

8 8 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 Ὁ Ἀντι-Καραγκιόζης ὁ Μέγας τοῦ Γιάννη Σκαρίμπα στὸ ΒΟΥΔΟΥΡ-ΜΠΕΡΝΤΕ τῆς Χαλκίδας Χαιρετίζουμε ἀπόψε τὴν κυκλοφόρηση ἑνὸς ἀκόμη βιβλίου, καὶ δὴ κομψότατου, στὴ σειρὰ τῶν Ἁπάντων τοῦ Γιάννη Σκαρίμπα, ἀπὸ τὶς ἐκδόσεις Νεφέλη. 1 Ἀντιχαιρετίζουμε πέρα γιὰ πέρα τὸν Ἀντικαραγκιόζη τὸν Μέγα, τὰ ἀτίθασα χαρτονόμουτρα τῆς πιὸ μοντέρνας αἰσθητικῆς γραμμῆς, καμωμένα ἀπὸ εὐτελῆ, ἄχρηστα ὑλικὰ τοῦ πολιτισμοῦ τῶν ἀποβλήτων. Ὁ Ἄντυ Γουόρχωλ θὰ ζήλευε αὐτὸν τὸν μάστορα τῆς κοπτικῆς καὶ ραπτικῆς, τοῦ μιμητικοῦ ἀντίγραφου ποὺ δραπετεύει ἀπὸ τὸ πρωτότυπο καὶ τώρα «παίζει στὸ ἄγνωστο», ἀδέσποτο, χωρὶς τὸν δημιουργό του. Ὁ Μπὸμπ Γουΐλσον ποὺ τόσο ἀρέσκεται σὲ παιγνίδια μὲ ἴσκιους, θὰ σκηνοθετοῦσε μιὰ νέκυια εὐφρόσυνη μὲ ψυχὲς χορεύουσες πάνω στὸν θάνατό τους. Ἀντιχαιρετίζουμε τὸν Μεγαλέξανδρο μὲ τὰ κομψὰ στιβάλια καὶ τὰ χτυπητὰ τακούνια τῶν κουτσαβάκηδων. Τὴν Φατμὲ τοῦ φανταστικοῦ νεοκλασικοῦ μὲ θέα τὴν παράγκα -ἀπέναντι- τοῦ κυρίου Καραγκιοζόπουλου, θυμάτων καὶ τῶν δύο τῆς ἀντιπαροχῆς καὶ τῶν οἰκονομικῶν σχεδιασμῶν. Ἀντιχαιρετίζουμε τοὺς ἴσκιους ποὺ ὑψώθηκαν κάποτε γιὰ νὰ μᾶς δείξουν ὅτι «ἡ ζωὴ εἶν ἕνα ὄνειρο [ ]. Στὸν ψεύτη κόσμο ποὺ βρέθκαμε, ψεύτικα εἶναι τὰ δέντρα κι οἱ θάλασσες, ψέματα τὰ καράβια, οἱ ἄνεμοι, ψεύτρα ἡ ἀγάπη». «Ὅλα τὰ πράγματα οἱ καιροί, οἱ τόποι, οἱ ἐποχές - ἕνας ἐξαίσιος θίασος μπροστά μας». 2 Σαράντα περίπου χρόνια μετὰ τὴν πρώτη τους ἐμφάνιση ἀπὸ τὶς ἐκδόσεις Κάκτος (1977), ἐπανακυκλοφοροῡνται τὰ δύο ἔργα τοῦ Σκαρίμπα, «Ὁ Καραγκιόζης λαθρέμπορος» καὶ «Ὁ Καραγκιόζης Γαβγαβγόπουλος». Λέω «ἔργα», μᾶλλον ἀμήχανα, ἐπειδή, πιὸ σωστά, πρέπει σὰν τὸν Ν.Γ. Πεντζίκη νὰ πῶ: «Δύο πῶσνανταποῦμ». Εἶναι ἄραγε κωμωδίες, διηγήματα, ἀντιδιηγήματα, σχέδια μυθιστορήματος, σχέδια γιὰ μία παράσταση Καραγκιόζη, δραματικὰ δοκίμια ἢ δοκιμιακὰ δράματα; Γνωρίζω, τουλάχιστον, ὅτι εἶναι ἕνας Καραγκιόζης μὲ λυρικά, ἀφηγηματικὰ ἰντερμέδια. Γράφεται κυριολεκτικὰ πίσω ἀπὸ τὸν μπερντέ, στὸ φῶς τῆς ἀσετυλίνης, μὲ «σύξυλο» τὸν θίασο παρόντα, ἀλλὰ οἱ φιγοῦρες ὀρχοῦνται μέσα στὶς σελίδες τοῦ βιβλίου ἢ νοερὰ στὴ φαντασία τοῦ ἀναγνώστη, σὰν πρόβα γενικὴ πρὶν ἀπὸ τὴν παράσταση στὴν πάνα τοῦ Καραγκιοζοπαίκτη. Μὲ τὸ βιβλίο αὐτὸ βρισκόμαστε ξανὰ στὴν αὐλὴ τοῦ σπιτιοῦ του, στὴν ὁδὸ Γκομίνη 8 (νῦν Γιάννη Σκαρίμπα), λίγο πρὶν ἀπὸ τὴν παράσταση. Ἂς ποῦμε κάτι, πρὶν ἀνάψουν τὰ φῶτα. Θὰ ἀναρρωτιέται κανείς: Μήπως εἶναι ἀναχρονισμὸς ὅλ αὐτά; Ρητορικὸ τὸ ἐρώτημα. Τὸ γνωρίζουμε καλὰ ὅτι δὲν εἶναι. Κάθε ἄλλο. Ὁ αἰώνας τῆς ἀντιπαροχῆς ποὺ πῆρε τὴ μάντρα τοῦ Ἀττίκ, τὴ μάντρα τοῦ Χαρίδημου, τοῦ Μάνθου, τὴν αὐλὴ τοῦ μπαρμπα-γιάννη, ποὺ μετέτρεψε σὲ φολκλὸρ τὸν μπαρμπα-γιῶργο ἀπὸ τὴν Γκιώνα, καὶ τὰ χαρτονόμουτρα σὲ ζελατίνα καρφιτσωτή, βγαλμένα σὰν τοὺς κλώνους στὴν πρέσσα, πῆρε μαζί του μόνο ὑλικὰ κατεδαφίσεως (καὶ τώρα γυρεύει νὰ χτίσει μ αὐτά «λίθον ὃν ἀπεδοκίμασαν οἱ οἰκοδομοῦντες»). Κάτι παράξενο συμβαίνει μὲ τοῦτο τὸ ἐπίπεδο, χρωματιστὸ χαρτόνι, αὐτὸν τὸν ἴσκιο ποὺ παίζει αὐθάδικα μὲ τὸ φῶς καὶ ὑποκρίνεται φωνές, μὲ μπάσα φωνὴ σὰν ἀπὸ ἀντηχεῖο τοῦ Κάτω Κόσμου, φωνὲς προγονικές, φαντάσματα τῆς ἱστορίας, αὐτὰ ποὺ ἔστησαν τὸν νεώτερο ἑλληνισμό. Ὅσο κι ἂν μᾶς φαίνεται παράξενο, πίσω ἀπὸ τὸν αὐτοσαρκασμό τους, τὸ σορολὸπ καὶ τὸ ἱλαροτραγικὸ γλεντοκόπι ποὺ θυμίζει κλέφτικους χοροὺς «μὲ τὸ σουραύλι καὶ τὸν ζουρνὰ πάνω στὴν πέτρα τὴν ἁγιασμένη», αὐτὰ τὰ φαντάσματα, οἱ μπαρμπα-γιώργηδες, «ὅλοι τύποι κοινωνικοί, ἀπαραβίαστοι, στητοὶ ὡς κολῶνες τοῦ Θησείου, ἀναστενάριοι τῆς δουλείας ἢ ἐκδικητὲς τῆς καταδυναστευόμενης Ρωμηοσύνης», 3 αἰσθάνονταν, ἤδη στὶς ἀρχὲς τοῦ 20οῦ αἰώνα, τότε ποὺ ὁ Σκαριμπόγιαννος (κατὰ τὸ Ἀστραπόγιαννος) ρουφοῦσε ἀχόρταγα κάτω ἀπ τὴν Γκιώνα λόγια τοῦ Μακρυγιάννη, τοῦ σπουδαιότερου δηλαδὴ πεζογράφου μας πλάϊ στὸν Παπαδιαμάντη, αὐτὰ τὰ φαντάσματα, μὲ τὴν αἰώνια πείνα τους καὶ τὸν παταγώδικο χορό, αἰσθάνονταν τὸν ὁδοστρωτήρα τῆς τεχνικῆς ποὺ ἔρχεται νὰ ἀσφαλτοστρώσει τὴ μνήμη. Λέγεται ὅτι ὁ Μπρὰμς ἀπέτυχε στὴν προσπάθειά του νὰ ἀκολουθήσει τὸν Μπετόβεν, τὸ πρότυπό του, ἐπειδὴ στὴ μουσική του ἀκούγεται ἤδη, στὸ τέλος τοῦ 19ου αἰώνα, λάθρᾳ εἰσελθών, ὁ θόρυβος τῆς μηχανῆς. Αὐτὴ ἡ μηχανὴ μὲ τὰ χίλια πρόσωπα θέλησε νὰ κατεδαφίσει, ἐν ὄψει τῶν νέων πολεοδομικῶν σχεδίων, τὴν παράγκα τοῦ Καραγκιόζη, νὰ καλύψει τὴν γαϊδουρινὴ ἀπὸ ἀγανάκτηση, καὶ στεντόρεια ἀπὸ θυμοσοφικὸ οἶστρο, φωνή του. Σᾶς συστήνω νὰ διαβάσετε, ἢ νὰ ξαναδιαβάσετε, τὸ διήγημα τοῦ Σκαρίμπα «Ὁ θεῖος μ ἀπ τὴ Γκιώνα». 4 Ἐκεῖ βρίσκεται χωνεμένη ὁλόκληρη ἡ νεοελληνική μας ἱστορία, καὶ ὁ νοῶν νοείτω. Μεταφέρω μόνο, μὲ εὐλάβεια βιβλική, ὡς ἐπιμύθιο τοῦ ὡραίου μας δράματος, μία περικοπή: «Ἐκεῖνα τὰ παιδιακίσια μου ὁράματα φωτίστηκαν μὲ μιὰν ἀράδα φλογίτσες. Μέσα σ ἕνα παραλληλόγραμμο τετράγωνο (ἀπ ἄσπρο κάμποτ) φωτισμένο πρόβαλε μὲ τὰ λυχνάρια ἀπὸ τὰ πίσω της -ὅλη ἡ ὡραία μας Ρωμιοσύνη [ ]. Νά ὁ καπετὰν-γκρῆς (στὸ κατάφωτο) ἐκδικητὴς νὰ προβαίνη. Καὶ νά ξεσπαθωμένα κι ἐπίπεδα τὰ παλληκάρια του ἀράδα [ ]. Πλάσματα τοῦ ψαλιδιοῦ καὶ τῆς κόλλησης (καρφωτὰ σὲ ξυλαράκια) νἄχουν τόσες χαρὲς καὶ τόσα βάσανα, νὰ ἐρωτεύωνται ἢ νὰ κλαῖνε!. Ἡ Ρωμιοσύνη μέσ στὰ θάμβη της. Τὸ γένος τὸ αἰώνιο τῶν Ἑλλήνων». Ἂς πᾶμε λίγο πίσω Διηγεῖται στὸν Κ. Μπαστιᾶ: «Διάβαζα ἀπὸ μικρὸς λογῆς-λογῆς βιβλία. Μυθιστορήματα λαϊκά, τὶς φυλλάδες τοῦ Καραγκιόζη [ ]. Ἀνάξιος ἀνηψιὸς ἀρχιλήσταρχων θείων μου καὶ ἀπόγονος Σουλιωτῶν [ ] μέχρι τῶν 16μου ἐτῶν, φόραγα φουστανέλλα. Ἀλλὰ καὶ στρατιώτης, μέχρι τὰ 26μου (σὰν εὔζωνας) ἐπίσης φουστανέλλα καὶ τσαρούχια». 5 Ἐπαναλαμβάνω: Εἶναι ἡ χρονιὰ ποὺ γράφει τὸ πρῶτο του διήγημα ἀπὸ τὸν κόσμο τοῦ Καραγκιόζη, «Ὁ Αὐτοκράτωρ τῆς Κίνας». 6 Ἡ εὐλογημένη ὥρα ποὺ ἐκκολάπτεται τὸ Θεῖο Τραγί. Θεωρῶ ἀπίθανο γιὰ τὸν συγγραφέα νὰ ὑποπτεύεται, πέρα ἀπὸ τὴν ὁμολογημένη του ἀφοσίωση, τὴν προσήλωση στὸ Θέατρο τῶν ἴσκιων, αὐτὸ ποὺ θὰ ἀκολουθήσει. Καλὰ-καλὰ δὲν τὸ ἔχουμε ὑποπτευθεῖ οὔτε κι ἐμεῖς μέχρι σήμερα, ὀγδόντα χρόνια μετά. Ἴσως, ἀκριβῶς ἐπειδὴ ἔχει διαρκῶς στημένους μπροστά του τοὺς χάρτινους ἥρωες καὶ ἀκούει τὴ λαλιά τους, μπολιάζει καὶ στοὺς δικούς του ἥρωες τῆς τέχνης αὐτῆς τὸ φαρμάκι. Ἐννοῶ ὅτι ὁ χαρακτήρας, λ.χ. τοῦ Μαριάμπα ἢ τοῦ Πιττακοῦ, τὸ ἦθος, ὁ αὐτοσαρκασμός, ἡ ροπὴ πρὸς τὴν γκάφα, τὸ ψέμα, ἡ αὐτοθυσία καὶ ἡ ἀναπόφευκτη ἥττα, ἔρχονται ὅλα «ντρίτα» ἀπὸ τὸ θέατρο Σκιῶν. Θυμηθεῖτε τὸ Βατερλὼ τῶν δυὸ θυμόσοφων γελοίων. Ἐμμέσως, καὶ ἐκ τῶν ὑστέρων, τὸ 1937, τὸ λέει καὶ ὁ ἴδιος γιὰ τὸν Μαριάμπα του (τὸ 1937, τώρα τὸ γνωρίζουμε μὲ ἀσφάλεια, ἔχει ὁλοκληρώσει καὶ τὸ Βατερλώ...): «Ὁ Μαριάμπας εἶναι [ ] κατὰ τὸν ὡραῖο ὁρισμὸ τοῦ Μαίτερλιγκ ἕνα ἀκατανόητο κράμα μεγαλείου καὶ ἀθλιότητος. Ἐνεργοῦσε μὲ τὴν καρδιὰ καὶ τὸ ἔνστιχτο, καὶ πέρασε μέσ ἀπὸ τὴ ζωὴ καὶ τὰ πράγματα ἀνατρέποντάς τα ὡραῖα! Ἡ αἴστησή του προνομιοῦχα κι ἀνάστατη, κύτταζε μέσ ἀπὸ ἀνάστροφο πρίσμα τὶς ὄψεις μας, κι ἔκανε σὲ ποικιλίες ἀτέλειωτες τὴ γελοιογραφία τοῦ κόσμου! [ ]. Οἱ πράξεις του ὅλες, δειλὲς καὶ περίτεχνες, μαζὶ τρυφερὲς καὶ γελοῖες, εἶχαν κάτι τὸ ἁβρὸ κι ἐπικίντυνο, κάτι τὸ πολὺ λεπτὰ κωμικό». 7 Ὁ Γιάννης στὸ Θεῖο Τραγί (1933), αὐτὸς ὁ ἐξιλαστήριος ἀμνός, ἐπανέρχεται δύο χρόνια μετὰ ὡς Πιττακὸς μεταμφιεσμένος σὲ Ἰωάννην Μαριάμπα, δηλαδὴ ἕναν Καραγκιοζοπαίκτη λαβωμένον ἀνεπανόρθωτα ἀπὸ τὴν Μαριώ του, τὴν Φατμὲ τοῦ ἥρωά του. Μετὰ τὸν θάνατό του θὰ ἔλθει νὰ τὴν διεκδικήσει ὁ πραγματικὸς Μαριάμπας, ὡς Πιττακός, γιὰ νὰ ὁλοκληρωθεῖ ἐπὶ σκηνῆς τὸ Βατερλὼ τῶν δυὸ γελοίων. Ἡ μόνη διαφορὰ εἶναι ὅτι οἱ φιγοῦρες ἐδῶ, χάρτινες μέσα στὶς σελίδες τοῦ βιβλίου, σκιτσαρισμένες στὶς λευκὲς κόλλες τοῦ συγγραφέα, ἀντὶ τῆς πάμφωτης πάνας, παίρνουν γιὰ τὶς ἀνάγκες τοῦ μυθιστορήματος ὀνόματα ἀστικά, ἂν καὶ παράξενα, αἰνιγματικά: Ταχράμψας, Μαχραμῆς, Μύγιος, Χαμό- 1 Γιάννης Σκαρίμπας, Ἀντι-Καραγκιόζης ὁ Μέγας. Εἰσαγωγή: Συμεὼν Γρ. Σταμπουλοῦ. Ἐκδόσεις Νεφέλη Ἡ ἔκδοση κοσμεῖται μὲ εἰκόνες ἀπὸ φιγοῦρες Καραγκιόζη τοῦ Γιάννη Σκαρίμπα. 2 Δύο ἀποσπάσματα ἀπὸ τὰ διηγήματα τοῦ Γ. Σκαρίμπα «Τὸ Κρασὶ τῆς Ἀγάπης» καὶ «Ἡ ἱστορία ἑνὸς Ἀσήμαντου» (Τὸ Θεῖο Τραγί, 1933). Ἀναφέρεται, καὶ στὸ ἑξῆς, τὸ ἔτος πρώτης δημοσίευσης τῶν ἔργων. 3 Ἐπιστολὴ τοῦ Γ. Σκαρίμπα, χρονολογημένη τὸ 1969, πρὸς τὴν ἐφημ. Τὸ Ποντίκι, ποὺ δημοσιεύθηκε ἐκεῖ, μεταθανατίως, στὶς 27 Ἰανουαρίου Φιλοξενεῖται στὴ συλλογὴ διηγημάτων μὲ τὸν τίτλο Τρεῖς ἄδειες καρέκλες, Κ. Μπαστιᾶς: «Φιλολογικοὶ περίπατοι μὲ τὸν Κο Γιάννη Σκαρίμπα» (Συνέντευξη), περ. Ἑβδομάς, ἔτ. Ε, τχ. 213, Ὀκτ Καὶ στὸ Καϋμοὶ στὸ Γριπονήσι, Νεφέλη, 1993, Τὸ Θεῖο Τραγί, ὅ.π. 7 Συνέντευξη στὸν Θ. Προδρόμου, περ. Νεοελληνικὰ Γράμματα, φ. 46, 16 Ὀκτ. 1937, 12, 14. Στὸ ντοκυμαντὲρ τοῦ Τ. Ψαρρᾶ «Γιάννης Σκαρίμπας», στὴ σειρὰ «Ἐποχὲς καὶ συγγραφεῖς» ( ) ἡ ἐγκυρότατη μελετήτρια καὶ ἐπιμελήτρια τοῦ ἔργου τοῦ Γ. Σ. καθηγήτρια Κ. Κωστίου ἀνάγει εὐθέως τὸν «ἀντιήρωα» Μαριάμπα στὴ χαρακτηρολογία καὶ θυμοσοφία τοῦ Καραγκιόζη. Ἡ Ἰωάννα Ναοὺμ τεκμηριώνει μὲ πληρότητα τὴ συγγένεια στὸ δοκίμιο «Τὸ μακρὺ (ρομαντικό) χέρι τοῦ Καραγκιόζη. Ἀρλεκῖνοι, νευρόσπαστα, χαρτονόμουτρα, στὸ συρτὸ χορὸ τοῦ Σκαρίμπα». Πρακτικὰ Α Πανελληνίου Συνεδρίου γιὰ τὸν Γιάννη Σκαρίμπα Νοεμβρίου 2005, Χαλκίδα. Φιλολογικὴ ἐπιμέλεια Κατερίνα Κωστίου. Ἐκδόσεις Διάμετρος, Χαλκίδα 2007,

9 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ δρακας. Ἀλλὰ δεῖτε καὶ τοὺς ἀνώνυμους ἥρωες, ἐκεῖνον τὸν μυστήριο Χαλκιδαῖο ποὺ περιφέρεται στὴν πόλη κρατώντας ἕναν πετεινὸ κι ἕνα χαλασμένο ξυπνητήρι. Δηλαδή, τί; Ἔχει χαλάσει ὁ χρόνος; Ἔχουν «ἀκινητήσει» τὰ πράγματα; Θέλει νὰ δώσει πρὸς ἐπισκευήν, ποιόν;, τὸν πετεινό; Λαλεῖ μήπως παράταιρα, ἐκτὸς χρόνου; Τὸ χαλασμένο ξυπνητήρι τοῦ Καραγκιόζη ἀνατρέπει τὴν τάξη τοῦ κόσμου: ἡ ἁμαξοστοιχία τῶν ἑξήμισυ, λόγω βλάβης ἐπίσης, βαίνει ὁλοταχῶς πρὸς τὰ πίσω, πίσω στὸν χρόνο. Ὁ ταξιδιώτης ἱεροσπουδαστὴς ξαναγίνεται νήπιο ποὺ μπουσουλάει στὰ τέσσερα, ὁ Καραγκιόζης σαλτάρει ἐγκαίρως ἀπ τὸ τραῖνο στὸ χωριὸ τῆς Σιωπίας του, ἐνῶ οἱ ἄλλοι «τραβᾶνε πρὸς τὴ μαύρη τους μοῖρα, μὲ σύξυλους τραῖνο, σιδηροδρομικοὺς καὶ εἰσιτήρια Θὰ ἐκτροχιαστοῦν μαζὶ κατακόρυφα, ὄξω ἀπ τὴ διάσταση τοῦ χρόνου». 8 Ἰδοὺ ὁ παράταιρος πετεινὸς τοῦ πανδαμάτορος χρόνου. Ἤ, ἄλλο παράδειγμα, μόνον ἕνας Καραγκιόζης-Γεωπόνος θὰ ἰσχυριζόταν σοβαροφανῶς ὅτι λόγω τῆς φυτονευρικῆς κυκλοθυμίας τους τὰ ἀρθρόκνημα φυτὰ μποροῦν καὶ περπατοῦν, νὰ κάνουν πέρα δῶθε τὸ καθημερινό τους σουλάτσο. 9 «Τί μοῦ λέγεις, μπρέ»;, ἀπορεῖ ὁ Χα(ν)τζηαβάτης. «Ποὺ νὰ σὲ θάψω!», τὸν διαβεβαιώνει ὁ Καραγκιόζης. Ἤ, θὰ ἔβλεπε τρεῖς καρέκλες νὰ «ἀνεβοκατεβαίνουν στὶς νεροφοῦσκες τοῦ Εὔριπου σὰν ποὺ -ναυαγισμένοι- ἐπνιγόνταν». 10 Ἀπὸ κοντὰ καὶ οἱ τρεῖς Κυρίες, ἔρχονται ἀπὸ τὸ ναυάγιο τοῦ Τιτανικοῦ πίσω στὴν πόλη τους. Ἀλλοῦ, μεταμφιεσμένος σὲ Ζανῆ Ζανετόπουλο, διαβάζει σὲ ἀγγελτήριο κηδειῶν τὴν εἴδηση τοῦ θανάτου του, καὶ ἀπὸ ἄφθαστη, λεπτεπίλεπτη ἁβρότητα ἀποφασίζει νὰ πεθάνει, ἀφοῦ ἔχει ἀφήσει, πρὸς ἐπιδιόρθωση, τὸν πετεινὸ καὶ τὸ ξυπνητήρι, γιὰ νὰ μὴ διασαλευθεῖ ἡ τάξη τοῦ κόσμου. 11 Συμπεραίνω (κατά τι ἐπικινδύνως): Ἡ πεζογραφία τοῦ Γιάννη Σκαρίμπα, ὅπως καὶ μεγάλο μέρος τῆς ποίησής του, μεταφυτεύουν, σὰν τὰ ἀρθρόκνημα τοῦ γεωπόνου, μὲ θαυμαστὸ τρόπο τὸ Θέατρο Σκιῶν στὸ σῶμα τῆς νεοελληνικῆς λογοτεχνίας: ἡ θυμοσοφία τῶν ἡρώων, ὁ ἀνεκπλήρωτος ἔρωτας, τὰ δομικὰ στοιχεῖα τοῦ μύθου, ἡ σκηνοθεσία στὸ ἐσωτερικὸ τῆς πόλης, συνδράμουν σὲ αὐτό. Ἡ συνηγορία τοῦ ἀφηγητῆ στὸ Μαριάμπας: «Νά ἡ ζωή του (τοῦ Μαριάμπα) σὰν ἕνας θίασος ἐξαίσιος, κι αὐτὸς πρωταγωνιστὴς τῶν πραγμάτων. Εἶχε σταθεῖ αὐτὸς πάντα μαὶτρ μὲς στὶς γκάφες του, μαέστρος τῆς κάθε στραβωμάρας» (Νεφέλη, 1992, 97). Ἡ εἰκόνα αὐτὴ συχνάζει στὰ διηγήματα τοῦ 1933, ὅπως καὶ στὸ Βατερλὼ δυὸ γελοίων: «Ἐμένα ἡ ἧττα μου στάθηκε ἐξίσωση μαθηματικὴ κάθε γκάφας, ἀποτέλεσμα ταμπεραμέντου μου κι ἔμπνευσης [ ]. <Ἤ>μουν μαὶτρ γκαφαδόρος! Ἤμουν μαέστρος τοῦ φάλτσου: τέλειος γιὰ νὰ (πατόντας πισώκωλα) παρέλαυνα μ αὐτὴ τὴ μπάντα στοὺς δρόμους» (Νεφέλη, 1994, 251, 252). Παράδειγμα γραφῆς χωρὶς προηγούμενο. Τὸ ὑποπτεύεται, πρῶτος, ὁ Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος. Τὸ ἄγημα νυχτερινῆς παρέλασης, ἀπὸ τὸ ὁμώνυμο διήγημα 12 ποὺ γράφεται τρίτο στὴ σειρά, ὡς φυσικὴ συνέχεια τῶν διηγημάτων τοῦ Σκαρίμπα «Ὁ κύριος τοῦ Τζὰκ» καὶ «Ἡ Ρεβάνς», 13 μιὰ ναυτικὴ νυχτερινὴ παρέλαση στὴν ὁδὸ Βουδούρη στὴν Χαλκίδα, μετατρέπεται μπροστὰ στὰ ἔκπληκτα μάτια τοῦ ναύαρχου-σκαρίμπα σὲ παρέλαση χαρτονόμουτρων μὲ ἐπικεφαλῆς τὸν «κομψεπίκομψο πλωτάρχη - σημαιοφοράκο», γραμμὴ γιὰ τὸ Κόκκινο Σπίτι, ἄγημα ἀλλόκοτο, ὀνειρικό, μὲ τὴν ἐπιγραφὴ κάτω ἀπὸ τὸ κιγκλίδωμα τοῦ κρηπιδώματος ΒΟΥΔΟΥΡ-ΜΠΕΡΝΤΕ. Ἀπὸ τὴν σκαριμπικὴ αὐτὴ εἰκόνα τοῦ Τριανταφυλλόπουλου ἐμπνέεται ὁ ἑτερώνυμός του Εὐριπίδης Νεγρεπόντης καὶ γράφει, μᾶλλον σκηνοθετεῖ, τό, ἰδίας κοπῆς, διήγημα «Ὁ ναύαρχος καὶ ὁ πλωτάρχης», «<γ>ιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε, οἱ ἐπιπόλαιοι κι ἐπιλήσμονες πὼς <ὁ Σκαρίμπας> δὲν ναυαρχοῦσε μόνο στὰ εὐρίπια νεφούρια, παρὰ καὶ στρατηγοῦσε ναπολεόντεια τὶς σκιὲς τῆς πάνινης ὀθόνης». 14 Ὁ Σ.Γ. Ραπτόπουλος, στὸ ἐκτενὲς σημείωμά του «Ὁ μαθητευόμενος τῶν νευρόσπαστων. Ὁ κόσμος καὶ ἡ γλώσσα τοῦ Καραγκιόζη στὰ πεζά, τὰ θεατρικὰ καὶ τὰ ποιήματα τοῦ Γιάννη Σκαρίμπα», τεκμηριώνει μὲ πολλὰ παραδείγματα τὴν κυριαρχικὴ παρουσία τοῦ Καραγκιόζη στὴ λογοτεχνία τοῦ Σκαρίμπα καὶ καταλήγει: «Ὁ ἀναγνώστης βλέπει τὸν κύριο ἀφηγητὴ/συγγραφέα ὡς ἕνα λαλοῦν σημεῖο, ἕναν ζῶντα κρίκο τῆς κοινωνικῆς ζωῆς τῆς νέας Ἑλλάδας μὲ τὸ λαϊκὸ θέατρο ποὺ τὴν εἰκονίζει. Καὶ μήπως δὲν εἶναι ἔτσι; Δὲν εἶναι ὁ Καραγκιόζης ἕνας βασικὸς ἐκφραστὴς τῆς νέας Ἑλλάδας καὶ δὲν εἶναι ὁ Σκαρίμπας ἕνας βασικὸς μετακενωτής του στὸ σῶμα τῆς ἑλληνικῆς λογοτεχνίας;». 15 Στὸ ἐξαιρετικὸ δοκίμιο «Ἱστορία τοῦ Θεάτρου Σκιῶν» ὁ Εὐ. Ζάχος-Παπαζαχαρίου, κάνοντας λόγο γιὰ τὴ μεταπολιτευτικὴ νέα ἐλίτ, ἀγγλοαμερικάνικης ἔμπνευσης, ἡ ὁποία ἀντιμετωπίζει τὰ κοινωνικὰ φαινόμενα μὲ μία ὀπτικὴ ψευδοφροϋδικὴ καί, συνεπῶς, τὸν Καραγκιόζη ὡς «κατώτερη διανοητικὰ» λαϊκὴ ἀξία ποὺ χρειάζεται ἐπεξεργασία, καταλήγει: «Ἐπειδὴ βέβαια εἶναι δύσκολο νὰ ξαναφανεῖ ἕνας Βασίλης Ρώτας κι ἕνας Σκαρίμπας γιὰ νὰ ξαναγράψουν λογοτεχνικὸ Καραγκιόζη, τὸ Θέατρο Σκιῶν ξαναχάθηκε ἀπὸ τὸ προσκήνιο τῆς ἐπίσημης μορφωτικῆς μας βιτρίνας [ ]. Ἡ ἐξαφάνισή του εἶναι βέβαια προσωρινή». 16 Τέλος, ὁ Ξ.Ἀ. Κοκόλης σὲ ὅλες σχεδὸν τὶς σελίδες τῶν μελετῶν καὶ σημειωμάτων του ὑπὸ τὸν γενικὸ τίτλο Ἄνθρωποι καὶ μή: τὰ ὅρια τῆς φαντασίας στὸ ΣΚΑΡΙΜΠΑ, ἔχει ἀναδείξει μέσα ἀπὸ πληθώρα περικοπῶν καὶ εἰκόνων τὸ λανθάνον, ἢ καὶ ἀπροκάλυπτο, μοτίβο τοῦ Καραγκιόζη-ἀντιήρωα στὴν πεζογραφία τοῦ Γ. Σκαρίμπα. Ὁ κόσμος τῶν νευρόσπαστων, τῶν χάρτινων φιγούρων, συνδέεται εὐθέως μὲ τὰ ἀνδρείκελα, τοὺς παλιάτσους, τοὺς Φασουλῆδες καὶ τοὺς Περικλέτους, τοὺς Πιερόττους καὶ τὶς Κολομπίνες τῆς Κομμέντια ντὲλλ ἄρτε, μὲ τοὺς πλανόδιους μουζικάντηδες, τοὺς φαρσέρ, τὴ λερὴ κουστωδία τῶν ἀποτυχημένων ἡρώων, τὴ θορυβώδη μπάντα στὴ μεγάλη παρέλαση τῆς ζωῆς, ὅπου «ψεύτικα εἶναι ὅλα, τὰ δέντρα, οἱ ἄνεμοι, ἡ ἀγάπη, κι ὅλα τὰ πράγματα, οἱ καιροί, οἱ τόποι, οἱ ἐποχές - ἕνας ἐξαίσιος θίασος μπροστά μας». 17 Ὁ χάρτινος κόσμος τοῦ Σκαρίμπα συνοψίζεται στὸ ποίημα «Comedie dell arte», ὡς ἀναστοχασμὸς τῆς λογοτεχνικῆς του διαδρομῆς μέχρι τὴ δεκαετία τοῦ 70: Στὸ κατάφωτο τί ὡραῖα πάνι μας, νὰ προβαίνουμε, Καραγκιόζη μου, ἄχ! τί; ἄχ! τί μέθη, ὡς κρυφὰ θὰ κινεῖ μας νὰ πηγαίνουμε -ἡ ζωὴ- πηδηχτοί! [ ] Κι ὡς Βοϊδάγγελοι θὰ πατᾶμε, νὰ τρίζουν οἱ χαρτένιες μας φιγοῦρες καὶ νἆν λὲς τῶν ξύλων μας οἱ σκιὲς θὰ γυρίζουν, σὰν κεραῖες ποὺ τὸ κενὸ ἐρευνᾶν. [ ] Καὶ οἱ κάτοικοι; Κρεμασμένοι -ὢ τί θάμα!- σ ἕνα σπάγγο, προυμισμένοι, ριχτοί, χαῦνοι κι ἄναυδοι νὰ λικνίζονται ἀντάμα κι ὅλοι -ἐπίπεδοι- νὰ μυρίζουν χαρτί; (Βοϊδάγγελοι, 1968) Τιτλοφόρησα μία συναγωγὴ σύντομων δοκιμίων μου γιὰ τὸν Σκαρίμπα Ὁ ἴσκιος τῆς γραφῆς. 18 Εἶναι ἡ ἰδέα ποὺ μὲ κατατρύχει γιὰ τὶς λέξεις ποὺ πέφτουν λοξὰ στὸ λευκὸ χαρτί, μεταφορὰ τῆς πάμφωτης πάνας, καὶ ἀφήνουν τὸν ἴσκιο τους νὰ μεγαλώνει καὶ νὰ γιγαντώνεται σὰν μαύρη σιλουέτα ποὺ ὑψώνεται στὸν τοῖχο, ὅσο περισσότερο λοξὴ γίνεται ἡ ματιὰ καὶ ἡ λέξη τοῦ συγγραφέα. Στὸ «Ἡμερολόγιο τῶν Κιβδηλοποιῶν» ὁ Ἀντρὲ Ζὶντ γράφει, ἀπολύτως ταιριαστὰ στὴν περίσταση, ὅτι τὸ φανάρι τοῦ μυθιστοριογράφου δὲν πρέπει νὰ φωτίζει πάντα μετωπικὰ τὰ πράγματα ποὺ ἐξετάζει, καὶ τὰ περιγράμματά τους πρέπει κάποτε νὰ ἀλληλοεπικαλύπτονται, νὰ δημιουργεῖται σκιὰ καί, συνεπῶς, προοπτική. Τέχνη δὲν εἶναι νὰ ζωγραφίζεις πανοραμικὲς ὄψεις, ἀλλὰ νὰ φιλοτεχνεῖς πίνακες. Τέλος, συμβουλεύει τὸν ἑαυτό του: «Νὰ μελετήσω πρῶτα τὸ σημεῖο ἀπ τὸ ὁποῖο πέφτει τὸ φῶς ὅλες οἱ σκιὲς ἐξαρτῶνται ἀπ αὐτό. Κάθε μορφὴ ξεκουράζεται κι ἀφήνεται στὴ σκιά της». 19 Οἱ δύο, τώρα, ἀνὰ χεῖρας, κωμωδίες, μὲ τὴν ὑβριδικὴ δομή, ὁλοκληρώνουν καὶ ἐπιβεβαιώνουν αὐτὴ τὴν καταγωγή. Ὁ Μεγαλέξανδρος, παραβολὴ τοῦ δρακοντοκτόνου ἥρωα τῆς μυθολογίας, μέχρι τὸν Ἅη-Γιώργη καβαλάρη, σκοτώνει τὸν κατηραμένον ὄφι, σὰν παραμύθι γλυκὸ ποὺ μᾶς δείχνει ἀνάποδα τὸ τρομερὸ μυστικὸ τῆς ζωῆς μας. Χαλκίδα, 12 Γενάρη 2015 Συμεὼν Γρ. Σταμπουλοῦ Τὸ κείμενο εἶναι ἐπεξεργασμένη μορφὴ ὁμιλίας τοῦ Συμεών Σταμπουλοῦ στὸ βιβλιοπωλεῖο Πορθμός, Χαλκίδα, 12 Γενάρη 2015, κατά τή διάρκεια ἐκδήλωσης γιά τήν παρουσίαση τοῦ προσφάτως ἐκδοθέντος βιβλίου τοῦ Γιάννη Σκαρίμπα Ἀντι-Καραγκιόζης ὁ Μέγας. Πρωτοδημοσιεύθηκε στό περιοδικό τῆς Χαλκίδας manifesto (τ. 40, σελ.84-92). Εὐχαριστοῦμε θερμά τόν Συμεών Σταμπουλοῦ γιά τήν πολύ τιμητική παραχώρησή του. 8 Διήγ. «Ἡ τελευταία τῶν 6½ (Τὰ δρομολόγια θ ἀλλάζαν)» (Τρεῖς ἄδειες καρέκλες, ὅ.π.). 9 Εἰκόνα στὸ μυθ. Μαριάμπας (1935), passim. 10 Διήγ. «Οἱ τρεῖς ἄδειες καρέκλες», ἀπὸ τὴν ὁμότιτλη συλλογή (ὅ.π.). 11 Ἀπὸ τὸ διήγ. «Φιγουραζὲρ Κυριῶν» (Τυφλοβδομάδα στὴ Χαλκίδα, 1973). Πρωτοδημοσιεύθηκε μὲ τὸν τίτλο «Γονυκλιζὲρ Κυριῶν» στὴν Φιλολογικὴ Πρωτοχρονιὰ τὸ 1966, Ἀπὸ τὴ συλλογὴ διηγημάτων τοῦ Νίκου Τριανταφυλλόπουλου Ἀνύπαρχτο λιμάνι. Ἐκδόσεις Διάμετρος, Χαλκίδα 1998, Τὸ πρῶτο δημοσιεύθηκε τὸ 1943 στὸ περ. Πειραϊκὰ Γράμματα (τόμ. Γ, τχ. 1, ) μὲ τίτλο «Ὄνειρο στὸ θάμμα», καὶ στὴν Φιλολογικὴ Πρωτοχρονιὰ τοῦ 1948 (11-18) μὲ τίτλο «Ὁ κύριος τοῦ Τζὰκ ἢ Ὄνειρο στὸ κῦμα» (ἀναφορὰ στὸ ὁμώνυμο διήγημα τοῦ Παπαδιαμάντη). Ἀναδημοσιεύθηκε στὸ περ. Διαγώνιος (Θεσσαλονίκη) τὸ 1961 (τχ. 2, 15-18) καὶ συμπεριελήφθη στὴν ἔκδοση Διήγημα ἀνθολογημένο τοῦ Ρ. Ἀποστολίδη, πρὶν σταθμεύσει στὴ συλλογὴ διηγ. τοῦ συγγραφέα Τυφλοβδομάδα στὴ Χαλκίδα (Κάκτος, 1973). Τὸ δεύτερο, «Ἡ ρεβάνς», δημοσιεύθηκε στὴν Φιλολογ. Πρωτοχρονιὰ τοῦ 1955 (50-58), ἀνασκευάστηκε γιὰ τὴν Ἐπιθεώρηση Τέχνης (τχ. 25, Ἰαν.-Μάρτ. 1957, ) μὲ τίτλο «Πὰτς κι ἀπαγάϊ». Κοινὴ ἔκδοση τῶν δύο διηγ. ἀπὸ τὶς ἐκδ. Νεφέλη μὲ ἐπιμέλεια τῆς Κ. Κωστίου (1996). 14 Εὐριπίδης Νεγρεπόντης, «Ὁ ναύαρχος καὶ ὁ πλωτάρχης», περ. ἄν, 39, Αὔγ.-Σεπτ. 2014, Μὲ δύο θαυμάσια σχέδια τοῦ Πέτρου Χριστούλια, δημοσιευμένα πρῶτα στὸ περ. Τὰ Νεφούρια, Χαλκίδα, τχ. 31, Ἰαν Περ. Μικροφιλολογικά (Λευκωσία, Κύπρος), τχ. 22, φθιν. 2007, Περ. Ὁ Φαρφουλᾶς (Ἀθήνα), τχ. 11, Σεπτ. 2009, (ἰδίως 42). 17 University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2001, ὅπου βλ. ἰδίως τὴ μελέτη «Ἀνδρείκελα-πράγματαλάθη-ἑαυτούληδες: πλέγματα πλεγμάτων», Συμεὼν Γρ. Σταμπουλοῦ, Ὁ ἴσκιος τῆς Γραφῆς. Μελέτες καὶ σημειώματα γιὰ τὸν Γιάννη Σκαρίμπα. Ἐκδόσεις Ἄγκυρα, Τὸ ὁμότιτλο δοκίμιο ἦταν ἡ ἀνακοίνωσή μου στὸ Α Πανελλήνιο Συνέδριο γιὰ τὸν Γιάννη Σκαρίμπα (Χαλκίδα, 2005). Βλ. Πρακτικά (2007), André Gide, Οἱ κιβδηλοποιοὶ καὶ Ἡμερολόγιο τῶν Κιβδηλοποιῶν. Μτφρ. Ἀνδρ. Παππᾶς. Εἰσαγ. Ἀλ. Σαμουήλ. Ἐκδ.Πόλις, Ἀθήνα 2014, 420.

10 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 Θέλει και ρώτημα, το αν θα έχει τούτο το τεύχος και το εορταστικό, πασχαλινό κείμενο; Το πόσο του αδικούμενου στα τέλη του 19ου αι., όταν πρωτοδημοσίευε τα διηγήματά του, σ εφημερίδες, Α. Παπαδιαμάντη θα ξαναδημοσιεύονταν και θα ξαναδιαβάζονταν τα έργα του, ιδίως τις μεγάλες γιορτινές μέρες, δεν έχει προηγούμενο. Στους μοντερνιστές, αντιμέτωπος ηθογράφος, στους δημοτικιστές, νεοβυζαντινός, στους κοσμοπολίτες ελληνικός, στους αυτοπροβαλλόμενους, αφανής, στους προσαρμοζόμενους, αντιστεκόμενος, ο Παπαδιαμάντης παραμένει η καθαρή πηγή της νεοελληνικής ευαισθησίας, ομορφιάς κι αυτοσυνείδησης. Οι δισταγμοί στη δημοσίευση του προκείμενου πασχαλινού, πανηγυρικού και με βαθύ φυσιολατρικό τόνο κειμένου τα προηγούμενα χρόνια, είχαν να κάμουν με την έκτασή του. Φέτος, με τις αναγκαίες συντομεύσεις, ήρθε η ώρα του. Η έγκαιρη έκδοση κι αποστολή της εφημερίδας, ας μην αρκεστεί στην έκφραση των πάντα πηγαίων κι εγκάρδιων ευχών. Ας μας κάνει να σκεφθούμε και λίγο μακρόπνοα. Αντί της συνηθισμένης ανέξοδης αστικής προσέλευσης στις καθιερωμένες αναστάσιμες εκκλησιές τις δαφνοφόρες, ας σκεφθούμε ένα μακρινότερο βήμα. Σε κάποιο μέρος, λίγο πιο πέρα, χωριό, [ ] Ὁ Γιάννης ὁ Κούτρης, ὑψηλός, τεσσαρακοντούτης, ἄτριχος τὸ πρόσωπον, ἀρχίζων ἤδη νὰ ρυτιδοῦται, ὅμοιος μὲ γριάν, εἶχε συλλάβει τὸ ἔτος ἐκεῖνο (ἤτοι πρὸ δύο σχεδὸν μηνῶν), διὰ τὸ Πάσχα, τολμηρὸν σχέδιον. Οἱ ποιμένες τῶν Καλυβιῶν, ὁλόκληρον συνοικίαν ἀποτελοῦντες, ἐκκλησιάζοντο εἰς τὸν Ἁι-Γιώργη τῆς Κ στοδουλίτσας, οἱ αἰπόλοι τῶν Καμπιῶν, τῆς Μυγδαλιᾶς καὶ τοῦ Κουρούπη, ἐλειτουργοῦντο εἰς τὸν Ἅγιον Χαράλαμπον. Οἱ ἄμοιροι βοσκοὶ τῆς Κεχρεᾶς, τ Ἁι-Κωνσταντίνου, τ Ἁι-Θανασιοῦ, τῶν Μποστανιῶν καὶ ἄλλων μερῶν, ἦσαν σκόρπιοι «σὰν τοῦ λαγοῦ τὰ τέκνα». Ὁ Γιάννης ὁ Κούτρης, ὅστις ἐπεκαλεῖτο καὶ «Γιάννης ἡ Γριά» 1, ἐζήλευε πολὺ τὸν δεύτερον ἐξάδελφόν του, Γιάννην τὸν Λαδίκαν, ὅστις ἔκαμνε τὸν ἐπίτροπον εἰς τὸν Ἁι-Γιώργη τῆς Κ στοδουλίτσας, καὶ εἰς ὅλα τὰ ἐξωκκλήσια ὅπου ἐτελοῦντο πανηγύρεις, ἁρπάζων ἀπὸ τὰ μανουάλια τὰ συνημμένα εἰς ὀγκώδεις δέσμας ἡμίκαυστα κηρία, πατῶν αὐτὰ μὲ τὰ τσαρούχια του διὰ νὰ τὰ σβήσῃ, κάτω εἰς τὰς πλάκας τοῦ ἐδάφους τοῦ ναοῦ, προφασιζόμενος ὅτι ἦτο φόβος μὴ λαμπαδιάσουν, ἂν τὰ ἄφηνε ν ἀποκαῶσι. Ὁ ἴδιος προέτεινε κ ἔκτακτον δίσκον, περιερχόμενος τὰς τάξεις τῶν πανηγυριστῶν, συλλέγων ἐράνους «γιὰ νὰ φτιαστοῦν οἱ ἐκκλησιές». «Ἦταν τάχα, Θεὸς νὰ μᾶς σχωρέσῃ, καὶ παστρικὰ τὰ χέρια του;» Ὅλα ταῦτα ἐκίνουν τὴν ἀντιζηλίαν τοῦ Γιάννη τοῦ Κούτρη. Ἀπὸ τὴν καθαρὰν ἑβδομάδα τοῦ εἶχεν ἔλθει ἡ ἰδέα, καὶ καθ ὅλην τὴν τεσσαρακοστὴν τὴν ἐπῴαζεν. Ἐμελέτα ν ἀποσπάσῃ ἀπὸ τὸ ἐκκλησίασμα τοῦ Ἁγ. Χαραλάμπους τὸν Γιώργη τὸν Τρυγολόγο, μὲ τὴν φαμίλιαν του, τοὺς Μιχαλογιανναίους, πατέρα καὶ υἱόν, καὶ τοὺς Μαυροδημαίους, τέσσαρας ἀδελφοὺς μὲ τὰς γυναῖκας, καὶ τὰ τέκνα των, ὅπως τοὺς σύρῃ πρὸς τὸ Πρυΐ, εἰς τὸ κατάμερον* τὸ ἰδικόν του, κ ἐκεῖ μετὰ τῶν ὑπαρχόντων τριῶν ἢ τεσσάρων ἄλλων αἰπόλων, νὰ καλέσωσιν ἱερέα, ὅπως ἑορτάσωσι κατ ἰδίαν τὸ Πάσχα. *** [ ] Ἁγία Ἀναστασιὰ ἐκαλεῖτο. Ἴσως τὸ πάλαι νὰ ἦτο ναὸς τῆς Κόρης τῆς ἐξ ᾍδου ἢ τῆς Ἑκάτης τῆς φαρμακίδος, καὶ οἱ χριστιανοί, οἱ φυσικοὶ κληρονόμοι τῆς θανούσης εἰδωλολατρίας, τὸν ἐβάπτισαν μετονομάσαντες ναὸν τῆς Φαρμακολυτρίας, κατ ἀντίφρασιν, ἢ τῆς Ρωμαίας, ἁπλῶς κατὰ σχέσιν ἐτυμολογικήν. Καὶ ὁ παπ Ἀγγελής, ὃν εἶχε παρακαλέσει ὁ Γιάννης ὁ Κούτρης νὰ ὑπάγῃ νὰ τοὺς λειτουργήσῃ τὴν ἡμέραν τοῦ Πάσχα, ἠγνόει εἰς ποτέραν τῶν δύο ὁμωνύμων ἦτο καθιερωμένος τὸ πάλαι ὁ ναός. Διότι ὑπάρχουσι δύο Ἅγιαι Ἀναστασίαι, ἡ Ρωμαία καὶ ἡ Φαρμακολύτρια. Ἀλλὰ μὴ βλέπων θυσιαστήριον οὔτε κανδήλας οὔτε εἰκόνας, καὶ μὴ γνωρίζων ὑπαίθριον λειτουργίαν (τόλμημα τὸ ὁποῖον θὰ τοῦ ἐφαίνετο ὡς ἁπλῆ εἰς τὴν εἰδωλολατρίαν ἐπάνοδος), ἐζήτησε δι ἀφελοῦς σοφίσματος νὰ πείσῃ τοὺς ἀξέστους αἰπόλους, ὅτι τὸ καλύτερον θὰ ἦτο νὰ ὑπάγουν νὰ λειτουργήσωσιν εἰς τὴν Ἁγίαν Ἄνναν, μικρὸν ἀπέχουσαν. «Κ ἡ Ἁγία Ἄννα, εἶπεν, εἶναι μισὴ Ἁγία Ἀναστασιά». Ἀλλ ὁ Γιάννης ὁ Κούτρης, πονηρὸς σπανός, τοῦ ἀπήντησεν ὅτι αὐτοὶ «δὲν ἤθελαν νὰ κάμουν μισὴ Ἀνάσταση, ἀλλ Ἀνάσταση σωστή». Οἱ αἰπόλοι ἐφρόνουν ὅτι ἡ Ἁγία Ἀναστασιὰ εἶναι αὐτὴ ἡ Ἀνάστασις. Καὶ βεβαίως δὲν ἠδύναντο νὰ εἶναι εὐμαθέστεροι τοῦ γέροντος ἐκείνου ἱερέως, ὅστις, ἐρωτηθεὶς πρὸ χρόνων ἂν ἡ Ἁγία Κυριακὴ ἢ ἡ Μεταμόρφωσις εἶναι μεγαλυτέρα, ἀπήντησεν ἀδιστάκτως ὅτι «ἡ Ἁγία Κυριακὴ εἶναι μεγαλύτερη, διότι ἑορτάζεται καθ ἑβδομάδα, ἐνῷ ἡ Μεταμόρφωσις μόνον μιὰ φορὰ τὸν χρόνον εἶναι». Καὶ μήπως πλεῖστοι, ἀκόμη καὶ σήμερον, δὲν νομίζουν ὅτι ὁ περίκλυτος ναὸς τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας εἶναι εἰς τιμὴν τῆς μεγαλομάρτυρος Ἁγίας τῆς ΙΖ Σεπτεμβρίου; *** Ὁ Γιάννης ἡ Γριὰ δὲν ἤθελε μόνον νὰ ἑορτάσῃ μὲ τοὺς συννομεῖς του χωριστὰ τὴν Ἀνάστασιν, εἰς τὸ κατάμερόν του, ἀλλ ἐπεθύμει καὶ νὰ τελεσθῇ ἡ Ἀνάστασις αὕτη ὄχι εἰς ἄλλην ἐκκλησίαν, ἀλλ ὡρισμένως εἰς τὴν Ἁγία Ἀναστασά. Ἀφοῦ τὸ πάλαι ἦτο ἐκκλησία, ἀφοῦ ὁ χῶρος ἦτο καθιερωμένος εἰς λατρείαν Χριστοῦ, διατί τάχα νὰ μὴ λειτουργῆται; Μάτην ὁ παπ Ἀγγελὴς ἐξώδευεν ὅλην τὴν ὀλίγην μάθησίν του καὶ τὴν ἔμφυτον λογικήν του διὰ νὰ τὸν πείσῃ ὅτι ἐζήτει παράλογα. Ὁ αἰπόλος ἔμεινεν ἀμετάπειστος. - Πῶς θὰ λειτουργήσω, βλοημένε, σὲ ξεσκέπαστο μέρος; τοῦ ἔλεγεν ὁ ἱερεύς. Εἶδες ποτέ σου λειτουργία ἀποκάτ ἀπ τ ἀστέρια; - Καὶ μήγαρις ἡ Ἀνάσταση δὲν ψάλλεται παντοῦ στὸ ξεσκέπαστο; ἀντέλεγεν ὁ βοσκός. Ἔχουν, ἂς ποῦμε, ἐκκλησιὲς καλοχτισμένες, μὲ πλάκες καὶ μὲ κεραμίδια, καὶ βγαίνουν, κατάλαβες, ἀπ τὴν ἐκκλησιὰ ὄξου γιὰ νὰ κάμουν Ἀνάσταση κ ἡμεῖς εξωκκλήσι, ή μοναστήρι με μια φιλοδοξία πιο ενεργού σύμπραξης σε όσα είναι να συμβούν τη νύχτα της Ανάστασης, όπως το κυνήγησε και το έζησε ο Γιάννης ο Κούτρης το επιθυμητό, αλλά δύσκολα γευόμενο τελικά πνεύμα της Λαμπρής. Ποιούς άλλους τρόπους έχομε, εκτός του αναστάσιμου Παπαδιαμάντη, να νιώσομε αισθητικά, τουλάχιστον τη συντριβή του θανάτου, τη μοναδική αυτή βραδιά του χρόνου; Όταν όλοι αυτοί που αγαπήσαμε κι έχουν απέλθει, με τη λαμπάδα της Ανάστασης θα επιστρέφουν στις πιο τρυφερές μνήμες της ζωής μας... Ευχαριστίες ιδιαίτερες στον Αγγ. Μαντά που το λίγο πιο μακριά της ζωής και υποχρεώσεών του, δε μείωσε καθόλου τους ισχυρούς δεσμούς φιλίας κι εκτίμησης, για την υπόδειξη του δημοσιευόμενου κειμένου στη μόνη αποδεκτή, για παπαδιαμαντική γραφή, γλωσσική μορφή, πολυτονισμένο κι ευωδιαστό... Στο τέλος του διηγήματος, για διευκόλυνση των αναγνωστών, δημοσιεύεται σχετικό γλωσσάρι το οποίο αντλήσαμε από τον δεύτερο τόμο των ΑΠΑΝΤΩΝ του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, κριτική έκδοση Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλου (Εκδόσεις ΔΟΜΟΣ, δεύτερη επανέκδοση, 1997). Οι σχετικές λέξεις του διηγήματος, για τις οποίες υπάρχει επεξήγηση στο τέλος, σημειώνονται με αστερίσκο (*). ΣTHN ΑΓΙ-ΑΝΑΣΤΑΣΑ ποὺ δὲν ἔχουμ ἐκκλησιά, ἂς ποῦμε, δὲν μποροῦμε, κατάλαβες, νὰ κάμουμ Ἀνάσταση σ ἕνα ξέσκεπο μέρος, ποὺ ἦταν μιὰ φορὰ κ ἕναν καιρό, κατὰ πῶς λένε, ἐκκλησιά; Ὁ ἱερεὺς τὸν ἐκοίταξεν ἐν ἀμηχανίᾳ πρὸς στιγμήν, εἶτα τὸ βλέμμα του ἐφωτίσθη, ὡς νὰ τοῦ ἦλθεν ἰδέα, καὶ εἶπε: - Κάμνουν Ἀνάσταση ὄξου ἀπ τὶς ἐκκλησιές, ναί μὰ λειτουργία; Πῶς θὰ λειτουργήσουμε; - Ἀπάνου στὰ μάρμαρα, ποὺ ἦταν μιὰ τ ἁι-δῆμα, ἂς ποῦμε. - Μὰ δὲν εἶναι Ἁγία Τράπεζα ἐγκαινιασμένη. - Τὸν παλαιὸ καιρό, ποὺ τὴν εἶχαν κτίσει, κατάλαβες, δὲν ἦταν συνγκαινιασμένη; - Τὸ Πηδάλιο λέει ὅταν βεβηλωθῇ μία ἐκκλησία, νὰ μὴ λειτουργιέται, ἂν δὲν ξανακτισθῇ κ ἐγκαινιασθῇ πάλι. Ἐπὶ τέλους ὁ παπ Ἀγγελὴς ἴσως θὰ τὸν ἔπειθε νὰ μεταβῶσιν εἰς τὴν Ἁγίαν Ἄνναν, ἥτις δὲν ἀπεῖχε πολύ, καὶ ἦτο κι αὐτή, κατὰ δεύτερον λόγον, γειτόνισσά του, ὅπως ἐκαυχᾶτο ὁ αἰπόλος λέγων ὅτι τὴν Ἁγία Ἀναστασιὰ «τὴν εἶχε γειτόνισσα». Ἀλλ ὁ ἀγαθὸς ἱερεὺς δὲν ἔπειθεν ὁ ἴδιος τὸν ἑαυτόν του ὅτι ἠδύνατο ἀκατακρίτως νὰ λειτουργήσῃ καὶ εἰς τὴν Ἁγίαν Ἄνναν. Ὁ ναΐσκος εἶχε τὴν στέγην του, τὸ θυσιαστήριον εἰσέχον ἔγκτιστον εἰς τὸν τοῖχον, καὶ ἡ Πρόθεσις, ἐκαλύπτοντο ἀπὸ δύο σπιθαμὰς χώματος καὶ λίθων, πεσόντων ἀπὸ τοῦ ὕψους τῆς χιβάδος, τὸ εἰκονοστάσιον ἦτο ὀρθὸν ἀκόμη, ἀλλ αἱ θυρίδες του ἔχασκον ἔρημοι εἰκόνων, καὶ τὰ δύο παράθυρα τοῦ βορείου καὶ τοῦ νοτίου τοίχου ἔφεγγον καὶ αὐτὰ ἄφρακτα, καὶ ὁ ἄνεμος ἐβόιζεν εἰσπνέων δι αὐτῶν καὶ ἐκπνέων. Ὡμοίαζε μὲ γραῖαν νωδήν, μὲ τὰς κόγχας κενὰς ὀμμάτων, μὲ τὰ ὦτα βομβοῦντα ἀπὸ ἤχους φαιδρῶν φωνῶν παιδίων, χλευαζόντων σκληρῶς τὴν ἀδυναμίαν της. Δὲν ὑπῆρχεν οὔτε κανδήλιον εὐσεβῶς ἀναφθὲν ἐκ ταξίματος εὐλαβοῦς προσκυνητρίας οὔτε μανουάλιον διαχέον παρήγορον φῶς εἰς τὰς ἠμαυρωμένας μορφὰς τῶν ἠκρωτηριασμένων εἰς τοὺς τοίχους ὀλίγων ἁγίων. Τὸ παρεκκλήσιον ἦτο ἀφιερωμένον ποτὲ εἰς τὸ Γενέσιον τῆς Θεοτόκου, κ ἐκαλεῖτο συνήθως Παναγίτσα, ὑπ ἄλλων δὲ Ἁγία Ἄννα. Ἀλλ ὁ παπ Ἀγγελὴς ἐδίσταζεν ἄν, καὶ μὲ ἀλλαχόθεν δανειζομένας εἰκόνας, καὶ μὲ ἀναρτώμενα προχείρως κανδήλια, ἐπετρέπετο νὰ τελέσῃ λειτουργίαν ἐκεῖ. Τέλος ὁ ἱερεὺς εὗρε μέσον τινὰ ὅρον, καὶ τὸν ἀνεκοίνωσεν εἰς τὸν Γιάννην τὸν Κούτρην. - Ἂς εἶναι, μποροῦμε νὰ κάμωμε Ἀνάσταση στὴν 1 Κούτρης (ἤτοι κέσφος = κεφαλάς), καλεῖται παρ ἡμῖν τὸ ἀβάπτιστον ἄρρεν, Κοσσοὺ δὲ τὸ θῆλυ. Δράκος καὶ Δρακούλα, καλοῦνται τὰ βαπτισμένα βρέφη, κατόπιν δυσχεροῦς τινος ἢ ἐπιφόβου καὶ ἀντιπαθοῦς νόσου, οἷον σπασμῶν, ἐπιληψίας, κτλ. λαμβάνοντα τὴν προσηγορίαν ταύτην ὡς ἀλεξητήριον καὶ φυλακτικὸν κατὰ πάσης βασκανίας. Ἐν τῷ κειμένῳ ὁ Κούτρης = σπανός.

11 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ Ἁγία Ἀναστασιά, εἶπε, καὶ ἀμέσως παίρνετε ὅλοι τὰ πράγματά σας, καὶ τὶς λαμπάδες σας ἀναμμένες, καὶ πηγαίνομεν κάτου στὴν Παναγία <τὴν> Δομάν, καὶ σᾶς λειτουργῶ ἐκεῖ. - Στὴν Παναγιὰ τὴν Δομά; μὰ εἶναι μακριά. -Ὣς πόσο; Σὲ μισὴ ὥρα φθάνουμε. - Εἶναι, νά χω τ ν εὐκή σ, παπά, παραπάν ἀπὸ μιὰ ὥρα. - Δὲν θὰ εἶναι παραπάν ἀπὸ τρία τέταρτα. Ὅλ ἡ νύχτα δική μας εἶναι. Ἔχουμε καιρὸ νὰ φθάσουμε. Ὁ Γιάννης ὁ Κούτρης ὑπεχώρησε, μὴ ἔχων ἄλλως νὰ πράξῃ. Ὁ ἱερεὺς ἔβαλεν εὐλογητὸν εἰς τὸ ὕπαιθρον, φορέσας μαῦρον ἐπιτραχήλι, καὶ ἤρχισε ν ἀναγινώσκῃ τὴν παννυχίδα καὶ τὸ Κύματι θαλάσσης, ὅλα διαβαστά. Εἶτα ἀνάψας ἐντὸς τοῦ θυμιατοῦ μοσχολίβανον, ἐθυμίασε τοὺς παρεστῶτας ὅλους, καὶ ποιήσας ἀπόλυσιν, ἔβγαλε τὸ μαῦρον ἐπιτραχήλι, ἐφόρεσεν ἄλλο ἰόχρουν μεταξωτὸν καὶ λευκὸν φαιλόνιον (ὅλα αὐτὰ τὰ ἐξήγαγεν ἀπὸ τὸ δισάκκιον τὸ περικλεῖον τὰ ἱερά του), καὶ ἀνάψας λαμπάδα, στραφεὶς πρὸς τὸν λαόν, ἤρχισε νὰ ψάλλῃ μελῳδικῶς τὸ Δεῦτε λάβετε φῶς, μεθ ὃ ἔψαλε, Τὴν Ἀνάστασίν σου, Χριστὲ Σωτήρ. Καὶ ἀφοῦ ἤναψαν τὰς λαμπάδας ὅλοι, ἀναγνοὺς τὸ Εὐαγγέλιον, καὶ δοξάσας τὴν Ἁγίαν Τριάδα, ἤρχισε μεγάλῃ καὶ βροντώδει τῇ φωνῇ νὰ ψάλλῃ τὸ Χριστὸς ἀνέστη, ἀντιψάλλοντος καὶ τοῦ υἱοῦ του, παιδίου δωδεκαετοῦς, ὅστις τὸν εἶχε συνοδεύσει ὡς συλλειτουργὸς εἰς τὴν ἐκδρομήν. Ὡραία δὲ καὶ γλυκεῖα ἦτο ἡ σκηνή, ἐντὸς τοῦ ἐρειπίου ἐκείνου, τοῦ μεγαλομαρμάρου καὶ ἐπιβλητικοῦ εἰς τὴν ὄψιν, ἀγλαϊζομένου ἀπὸ τὸ τρέμον, ὑπὸ τὴν πνοὴν τῆς αὔρας τῆς νυκτερινῆς, φῶς πεντήκοντα λαμπάδων, σκηνὴ φωτεινὴ καὶ σκιερά, διαυγὴς καὶ μυστηριώδης, ἐν μέσῳ γιγαντιαίων δρυῶν ὑψουσῶν ὑπερηφάνους τοὺς εἰς διαδήματα κορυφουμένους κραταιοὺς κλῶνας, μὲ τὰ φρίσσοντα φύλλα μαρμαίροντα ὡς χρυσαῖ φολίδες, ὑπὸ τὴν λαμπηδόνα τῶν πυρσῶν, μὲ σκιὰς καὶ σκοτεινὰ κενὰ ἐν μέσῳ τῶν κλάδων, ὅπου ἐφαντάζετό τις ἐλλοχεύοντα ἀόρατα πνεύματα, ὑπάρξαντα πάλαι ποτέ, Δρυάδες εὔσωμοι καὶ Ὀρεστιάδες ραδιναί, ἐλευθέρως ἀνάσσουσαι ἀνὰ τοὺς πυκνοὺς δρυμῶνας, καὶ σήμερον μεταμορφωθεῖσαι εἰς νυκτερινὰ τελώνια, καὶ μὴ τολμῶσαι νὰ προβάλωσιν εἰς τὸ φῶς τῶν ἀναστασίμων λαμπάδων ἀναθαρρήσασαι πρὸς καιρὸν ἐκ τῆς φυγαδεύσεως τοῦ χριστιανικοῦ Θεοῦ ἀπὸ τοῦ καλλιμαρμάρου ἱδρύματος, καὶ τώρα μετὰ θάμβους βλέπουσαι τὴν ἀναζωπύρησιν τῶν πασχαλίων πυρσῶν καὶ ὀσφραινόμεναι τὴν ὀσμὴν τοῦ χριστιανικοῦ μοσχολιβάνου εἰς τὰ βάθη τοῦ δρυμῶνος. *** Ἐνῷ ὁ ἱερεὺς ἔλεγεν ὁμαλῇ τῇ φωνῇ τὰ εἰρηνικά, καὶ ηὔχετο ὑπὲρ τῆς εὐσταθείας τῶν ἐκκλησιῶν, εὐφορίας τῶν καρπῶν τῆς γῆς, κτλ., ὄπισθεν τοῦ πρώτου πελωρίου κορμοῦ τῆς χιλιετοῦς δρυός, ὃν τρεῖς ἄνδρες συνάπτοντες τὰς ὀργυιάς, μόλις ἠδύναντο ν ἀγκαλιάσωσιν, ἠκούετο βραχὺς διάλογος, οἷος ὁ ἑξῆς, μεταξὺ τριῶν ἢ τεσσάρων αἰπόλων, ὧν ὁ πρῶτος, (ὁ) Γιάννης ὁ Κούτρης, ἔλυεν ἀπαντῶν τὰς ἀπορίας τῶν ἄλλων: - Ντουγρού, ντουγρού*; - Ταμάιμα*. - Μονοκοπανιά; - Τὰ ἴσα, ζέρ*. - Σ μ Παναϊὰ τ Ντομάν; - Ντούρμα*, παπὰς ἔτσ εἶπε. - Τοὺ ρέμα-ρέμα; - Δὲ-θὲ-πᾶμι; - Θὲ-πᾶμι, ζέρ! Ἀλλ ὁ διάλογος οὗτος διεκόπη ὑπὸ τῆς φωνῆς τοῦ ἱερέως, ὅστις ἐν τῷ μεταξὺ ἀπεδύθη τὰ ἄμφια, κ ἔκραξεν εἰς τὸ ποίμνιόν του. «Εἶστ ἕτοιμοι; Πᾶμε!» Δύο τῶν αἰπόλων ἔσπευσαν νὰ φορτώσωσι τὰ ἱερά, ὡς καὶ τὰ καλάθια τῶν ποιμενίδων τὰ περικλείοντα ἑορτάσιμά τινα ἐφόδια, εἰς πέντε ἢ ἓξ ὀνάρια, ὁ ἱερεὺς ἐπέβη εἰς τὸ ἕβδομον, καὶ οἱ ἄλλοι πεζοί, οἱ μὲν κρατοῦντες τὰς λαμπάδας των ἀναμμένας, μὲ τὴν ἀριστεράν, προσπαθοῦντες, μὲ τὴν δεξιάν, νὰ σκεπάσωσι τὴν λαμπὴν ἀπὸ τῆς πνοῆς τῆς ἀπογείου αὔρας, οἱ δὲ ἀνάψαντες μικρὰ φαναράκια, χρήσιμα εἰς τοὺς αἰπόλους διὰ τοὺς νυκτερινοὺς ἐπαυλισμοὺς καὶ τοὺς ἀμολγοὺς τῶν αἰγῶν των, ἐξεκίνησαν κατερχόμενοι πρὸς βορρᾶν, εἶτα ἐστράφησαν ἀνατολικώτερον, βαίνοντες διὰ κακοτοπιᾶς ἐφ ἧς δὲν θ ἀντεῖχον ἄλλοι πόδες παρὰ τοὺς ἰδικούς των, ἐλαφρὰ πατοῦντες μὲ τὰ τσαρούχια τὰ περιβάλλοντα τοὺς εὐκινήτους πόδας των, βιάζοντες τὰ γαϊδουράκια νὰ τρέχωσι, σύροντες μᾶλλον αὐτὰ εἰς τὸν δρόμον, τοποθετούμενοι ἐξ ἀριστερῶν ὡς ἔμψυχα δίκρανα, πρὸς ὑποστήριξιν τῶν φορτωμένων ὑποζυγίων εἰς τὰ κρημνωδέστερα μέρη. Δύο ἢ τρεῖς αὐτῶν, μὲ τὰς κάπας των, ἤρχοντο τελευταῖοι, μετὰ συριγμῶν καὶ ἀκατανοήτων μονοσυλλάβων, ἄγοντες τὰ αἰπόλιά των, μὲ τὰ μικρὰ ἐρίφια διὰ χαριεστάτων σκιρτημάτων τρέχοντα παρὰ τὰς μητέρας των, βελάζοντα ἐρωτηματικῶς, εἰς ἃ αἱ αἶγες ἀπήντων ἀορίστως, μὴ ἔχουσαι πῶς νὰ ἐξηγήσωσι τὴν ἀσυνήθη νυκτοπορίαν. Ἡ σελήνη εἶχεν ἀνατείλει πρὸ τοῦ μεσονυκτίου, καὶ ὁ δίσκος της, ὑπέρυθρος ὀλίγον, (πότε) ἐφαίνετο ὄπισθεν τῶν κορυφῶν ὑψηλῶν δένδρων, πότε ἐκρύπτετο, κατὰ τοὺς ἑλιγμοὺς τῆς πορείας, ὄπισθεν τοῦ βουνοῦ. Καὶ οἱ θάμνοι ἐσείοντο πανταχοῦ ὅθεν διέβαινεν ἡ πομπή, καὶ τὰ ἔντομα ἐξεγείροντο παράωρα ἐκ τοῦ ὕπνου των, καί τινα μυιγάρια ἐξορμῶντα ἐπέτων φαιδρῶς περὶ τὰς ἀνημμένας λαμπάδας, ὑποβοΐζοντα, καίοντα τὰς μικκύλας πτέρυγάς των ἢ καταστρέφοντα μετὰ τελευταίου βόμβου τὴν ἐφήμερον ὕπαρξίν των εἰς τὴν πρόσψαυσιν τῆς φλογός. Καὶ τὰ νυκτοπούλια ἔφευγον φοβισμένα ἀπὸ σχοῖνον εἰς κόμαρον, ἀπὸ αἱμασιὰν εἰς δένδρον, προσθέτοντα τὸν ἐλαφρὸν θροῦν τῶν πτερύγων των εἰς τὸ ἁβρὸν ἐναρμόνιον φύσημα τῆς αὔρας τῆς ὀρθρίας. Καὶ ἡ ἀγραμπελιὰ ἡ χιονανθής, ἡ λευκάζουσα καὶ μυροβολοῦσα εἰς τοὺς φράκτας, λευχείμων μυροφόρος ἑορτάζουσα τὴν Ἀνάστασιν, καὶ ὁ κισσὸς καὶ τὸ ἁγιόκλημα, πλόκαμοι τῆς Ἀνοίξεως ἐξαπλούσης τὴν μυροβόλον κόμην της ἀνὰ τοὺς ἀγρούς, διέχυνον ζωηροτέραν ἐν τῇ νυκτὶ τὴν εὐωδίαν των εἰς τὸν ἀέρα. Καὶ ἡ ἀργυρᾶ ἀμμόκονις τῶν ἄστρων ὠλιγόστευεν ἐπάνω, καθ ὅσον ὑψοῦτο ἡ σελήνη, καὶ ἡ ἀηδὼν ἠκούετο μινυρίζουσα βαθιὰ εἰς τὸν μυχὸν τοῦ δάσους, καὶ ὁ γκιώνης μὴ δυνάμενος νὰ διαγωνισθῇ πρὸς τὴν λιγυρὰν ἀδελφήν του, ἔπαυσε πρὸς καιρὸν τὸ θρηνῶδες ᾆσμά του. *** [ ] Ἦτο ἤδη ὣς δύο μετὰ τὰ μεσάνυκτα, ὅταν ὁ παπ Ἀγγελὴς καὶ οἱ αἰπόλοι του ἔφθασαν εἰς τὴν Παναγίαν τὴν Δομάν. Τὸ μικρὸν ἐξωκκλήσιον ἦτο κτισμένον ὑπὸ συστάδα πελωρίων δένδρων, περιβαλλόμενον γραφικῶς ὑπ αὐτῶν, σκεπαζόμενον φιλοστόργως ἀπὸ τοὺς κλῶνάς των. Ὁ ναΐσκος ἦτο πενιχρός, ἀλλὰ διετηρεῖτο καὶ ἦτο λειτουργήσιμος. Ἦτο δὲ ἓν τῶν ὀλίγων ναϊδίων, ὅσα ἐσώζοντο ὄρθια ἀπὸ τῆς παλαιᾶς ἐποχῆς. Γείτονες αὐτοῦ, χαμηλότερα πρὸς τὴν θάλασσαν, ἦσαν τὸ πάλαι, ἐντὸς τῆς κοιλάδος τῆς συνεχομένης μεταξὺ δύο ἀκτῶν, πάμπολλοι ναΐσκοι ἕως τέσσαρες δωδεκάδες. Οἱ πλεῖστοι ἦσαν σήμερον ἐρείπια. Ἡ Παναγία τοῦ Δομάν, ἁπλῆ ἀναπαράστασις τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς τοῦ Βυζαντίου καὶ περιβαλλομένη ὡς μὲ στέφανον ἀπὸ τὸν ἀειθαλῆ κόσμον τῶν πελωρίων δένδρων της, ἵστατο ἀκόμη ὀρθή, κ ἐφαίνετο λέγουσα πρὸς τοὺς ἀδελφούς της, ὅσοι εἶχαν γονατίσει, καταβληθέντες ἀπὸ τὸν κάματον τῆς διὰ τόσων αἰώνων πορείας: «Παρηγορηθῆτε, σᾶς ἀντιπροσωπεύω ἐγώ!» Ἡ εὐσεβὴς τάσις τοῦ λαοῦ, ζητοῦντος, διὰ τοῦ πολλαπλασιασμοῦ τῶν ἐξωκκλησίων ἀνὰ τὰ ὄρη καὶ τὰς κοιλάδας, νὰ παρηγορηθῇ διὰ τὴν στέρησιν τῶν τόσων τὸ πάλαι ἱερῶν καὶ βωμῶν του, λησμονοῦντος τοὺς παλαιοὺς θεούς του χάριν τῶν νέων ἁγίων του, κατίσχυσε τῆς αὐστηροτέρας καὶ δογματικωτέρας θεωρίας, καθ ἣν ἀπηγορεύοντο εἰς τοὺς χριστιανοὺς οἱ ἀγροτικοί ναοί. Ἀκριβέστεροι δέ τινες ἑρμηνεῖς τοῦ γράμματος, ἱερομόναχοι καὶ ἀσκητικοὶ ἄνδρες, ἠρνοῦντο καὶ νὰ λειτουργῶσιν εἰς ἐξωκκλήσια. Ἀλλὰ τὸ αἴσθημα εἶναι ἀνώτερον τῆς θεωρίας, καὶ ὁ λαός, δουλεύων, τυραννούμενος, πενόμενος, ἀγροδίαιτος, διασπειρόμενος κατὰ κώμας καὶ χωρία, μὴ ἔχων πόρους νὰ κτίσῃ μεγάλας καὶ λαμπρὰς ἐκκλησίας, ἔκτισε πολλὰς καὶ πενιχράς. Ὁ δὲ Σωτήρ, συγκαταβατικώτερος τῶν ἐπισήμων ἐπὶ γῆς διερμηνευτῶν του, «μνημονεύων τῶν ἐπὶ γῆς διατριβῶν», καθὼς εἶπεν ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, ἐνθυμούμενος τὴν πενιχρὰν προσφορὰν τῆς χήρας, ἐδέχετο καὶ τοῦ πένητος λαοῦ του τὸν εὐσεβῆ φόρον, καθὼς ἐδέχθη ἐκείνης τὰ δύο λεπτά. *** Ἐν ριπῇ ὀφθαλμοῦ ἐφωταγωγήθη τὸ παρεκκλήσιον, καὶ αἱ ποιμενίδες ἤναψαν πάμπολλα κηρία εἰς τὰ δύο μανουάλια, καὶ ἀνάψασαι πῦρ εἰς τὸ ὑπήνεμον, ἔξω τῆς θύρας, στήσασαι μεγάλην χύτραν, παρεσκεύαζον τὴν σούπαν. Δύο ἐξ αὐτῶν νεόνυμφοι ἐφόρεσαν τὰ κόκκινα φουστάνια των, καὶ τὰ βαβουκλιά* των μὲ τὰ κεντητὰ προμάνικα* καὶ τὰ τ λουπάνιά των τὰ λευκά. Καὶ ὁ ἱερεύς, λαβὼν καιρόν*, ἐφόρεσεν ὅλην τὴν ἱερατικήν του στολήν, καὶ ὁ υἱός του, ὁ συλλειτουργός, ἔψαλλε τὸν κανόνα. Ὁ Γιάννης ὁ Κούτρης, πραγματοποιήσας τὸ ὄνειρόν του, τοῦ νὰ παρίσταται εἰς τὴν ἐκκλησίαν ὡς ἐπίτροπος, ἐπρωτοστάτει εἰς τὸ ἄναμμα καὶ σβήσιμον τῶν κηρίων, πατῶν αὐτά, ἐνίοτε μὲ τὸ τσαρούχι του, μιμούμενος τὸν ἐξάδελφόν του τὸν Γιάννην τὸν Λαδίκαν, καὶ [ὅστις] ἵστατο δεξιόθεν εἰς τὸν χορὸν ὡς προεστὼς μὲ τόσην σοβαρότητα, ὥστε βλέπων τις αὐτὸν θὰ τὸν ἐνόμιζε ψάλτην, ἐξ ἰδιοτροπίας σιωπῶντα. Τὴν στιγμὴν δ ἐκείνην εἰσελθοῦσα εἰς τὸν ναΐσκον ἡ δωδεκαέτις κόρη του, τὸ Κουμπώ, ἱσταμένη τέως ἔξω παρὰ τὸν παραστάτην, ἐπιστατοῦσα εἰς τὸ κάχλασμα τῆς χύτρας, τοῦ λέγει εἰς τὸ οὖς: - Ἀφέντ, ἔρχουντι κόσμους. - Ποιοὶ καὶ ποιοί; εἶπεν ἐξαφνισθεὶς ὁ Κούτρης. - Ἔρχουντι ὁ Δημητράκης τς Κώτσινας, μαζὶ μὲ τὴ γυναῖκά τ Ἀσ μηνιώ, καὶ ὁ Γιάννης τς Κ στάλους κι ὁ μπαρμπα-γιώργης - Ποιὸς μπάρμπας Γιώργης; - Ὁ Γιώργης τ Παναϊώτ. Ὡς κεραυνὸς ἔπεσε τὸ ὄνομα τοῦτο εἰς τὴν ἀκοὴν τοῦ Γιάννη τοῦ Κούτρη. - Ὁ Γιώργης τ Παναϊώτ! ἐπανέλαβε μηχανικῶς,

12 12 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 κ ἐξηκολούθησεν, ἐρωτῶν τὴν θυγατέρα του, ὡς ἐὰν ἤξευρεν αὕτη: - Τί, δὲν κάμανε Ἀνάστασ στοὺν Ἁι-Χαράλαμπου; Διότι ἠπόρει πῶς ἐξέπεσε πρὸς τὰ ἐδῶ, ὁ Γιώργης τ Παναϊώτ. Αὐτὸς ἔκαμνεν αὐτοδικαίως τὸν προεστὸν εἰς τὸν Ἅγιον Χαράλαμπον, τί νὰ συνέβη τάχα, καὶ διατί δὲν ἐπῆγεν εἰς τὸν ναὸν τοῦ Ἁγίου; Μήπως τοῦ ἀφῄρεσαν τὸ προεστ λίκι ἀπ ἐκεῖ; Αὐτός, ὁ Γιάννης ὁ Κούτρης, διατί ἴσα-ἴσα ἔβαλε τὰ δυνατά του, ἀποφασίσας νὰ κάμῃ ἐφέτος χωριστὴν Ἀνάστασιν μὲ τοὺς γείτονάς του, εἰς τὸ κατάμερον τὸ ἰδικόν του; Διὰ ν ἀπαλλαχθῇ ἀπὸ τὸ φορτικὸν θέαμα τοῦ δευτέρου ἐξαδέλφου του, τοῦ Γιάννη Λαδίκα, εἰς τὸν Ἁι-Γιώργη τῆς Κ στοδουλίτσας, ἢ αὐτοῦ τοῦ Γιώργη τ Παναγιώτ, εἰς τὸν Ἁι-Χαράλαμπον, οἵτινες ἔκαμαν καὶ οἱ δύο τὸν προεστὸν καὶ τὸν ἐπίτροπον, ἑκάτερος εἰς τὸ κατάμερόν του, ἀνάπτοντες καὶ σβήνοντες τὰ κηρία, ψιθυρίζοντες ἐπιδεικτικῶς εἰς τὸ οὖς τοῦ ἱερέως παρὰ τὴν βορείαν θύραν τοῦ ἱεροῦ βήματος, περιφέροντες ἐλευθέρως δίσκον, μὲ τὴν ἐπῳδὸν «Τὸ λάδι τῆς ἐκκλησίας, χριστιανοί!» καὶ κάμνοντες «κ μάντο, σὲ οὗλα τὰ πάντα», ἐντὸς κ ἐκτὸς τοῦ ναοῦ. Καὶ τώρα, ἀφοῦ κατώρθωσε νὰ ψαλῇ ἡ Ἀνάστασις εἰς τὴν Ἁγία Ἀναστασά, εἰς τὸ ὕπαιθρον, ἀφοῦ ἀπέσπασε τόσους βοσκοὺς ἀπὸ τὰ κατάμερα τὰ ἄλλα, ἀφοῦ τοὺς ἐκουβάλησε μεσάνυχτα, ἀπὸ τὴν Ἁγία Ἀναστασὰ εἰς τὴν Παναγίαν Δομάν, μὲ τὰς γυναῖκάς των, μὲ τὰ παιδιά των, μὲ τὰ κοπάδια των, μὲ τὰ κατσικάκια, βελάζοντα σπαρακτικῶς περὶ τὰς αἶγας, ἔμελλε πάλιν νὰ καταδικασθῇ νὰ ὑποστῇ τὴν πρωτοκαθεδρίαν αὐτοῦ τοῦ Γιώργη τ Παναγιώτ, ὡς γεροντοτέρου, ὡς ἔχοντος τάχα δικαιώματα. Ποῖα δικαιώματα; Ἂς ἔβγαζε τὲς μπολέτες* του νὰ τὲς διαβάσουν! Κ οἱ δύο, τάχα, ἂς ποῦμε, γράμματα δὲν ἤξευραν, ἀλλ ἦτον ὁ παπ Ἀγγελὴς ἐκεῖ, νά χουμε τὴν εὐχή του, ποὺ θὰ τὲς ἐδιάβαζε Ἡ δουλειά του ἦτον νὰ διαβάζῃ Ἀλλ ὄχι! δὲν παρεχώρει τὰ πρωτεῖα. Θὰ ἔκαμνε πὼς δὲν τὸν εἶδε, καὶ θὰ ἐκοίταζε, ντουγρού*, πρὸς τὸ ἅγιον βῆμα, χωρὶς νὰ στραφῇ ἐπὶ στιγμὴν πρὸς δυσμάς, ὡσὰν θεοφοβούμενος ποὺ ἦτον, ν ἀκούσῃ μετὰ προσοχῆς τὴν λειτουργίαν του. Ἦτον ἐν τῷ δικαίῳ του, εὑρίσκετο εἰς τὸ κατάμερόν του Ἀλλ ἐνταῦθα ὁ Γιάννης ὁ Κούτρης ἐπάγωσεν, ὁ παλμὸς ἐσταμάτησε πρὸς στιγμήν. Δὲν εὑρίσκετο εἰς τὸ κατάμερόν του! Τοὐναντίον, εἶχε πατήσει τὰ σύνορα, εἶχε μεταβῆ εἰς ξένον κατάμερον Ἄ! κι αὐτὸς ὁ παπ Ἀγγελής, ποὺ ἐπέμενε μὴ θέλων νὰ λειτουργήσῃ εἰς τὴν Ἁγία Ἀναστασά Ἐκεῖ, ἀδιαφιλονικήτως, ὁ Κούτρης θὰ ἦτο εἰς τὸ κατάμερόν του. Ἀλλ ἐδῶ εἰς τὴν Παναγίαν τὴν Δομὰν εὑρίσκετο ἀκριβῶς, εἰς τὸ κατάμερον τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους, εἰς τὴν δικαιοδοσίαν τ Γιώργη τ Παναγιώτ! Τί νὰ κάμῃ; Καὶ αὐτὸς «ὁ Γιώργης τ Παναϊώτ», κατάλαβες, δὲν ἦτον κανεὶς τυχαῖος, ἐξήσκει ἰσχὺν καὶ γοητείαν ἐπὶ τὸ πλῆθος τῶν αἰγοβοσκῶν καὶ τῶν ποιμένων. Καὶ ἰδού, εἰσῆλθεν ἤδη εἰς τὸ παρεκκλήσιον. Ἦτο ὑψηλός, εὔσωμος, ὡραῖος ἀνήρ, μὲ εὔγραμμον τὸ πρόσωπον καὶ μὲ κανονικοὺς χαρακτῆρας. Ἦτο ὡς ἑξῆντα ἐτῶν, ἀλλὰ μόλις ἤρχιζαν, εἰς τὴν πλουσίαν μέλαιναν κόμην του, τρίχες τινὲς νὰ λευκάζωσιν ἐδῶ κ ἐκεῖ. Εἶχε φθάσει τὴν πρώτην ἐν ἀρχῇ τοῦ αἰῶνος ἐξέγερσιν, τὴν τοῦ Εἶχεν ὁμιλήσει μὲ τὸν Σταθᾶν, εἶχε προσφέρει μὲ τὰς ἰδίας του χεῖρας κοκορέτσι εἰς τὸν Βλαχάβαν, εἶχε στρατευθῆ ὑπὸ τὸν Νικοτσάραν. Καὶ ὅλον τὸ ἦθός του, ἡ ὄψις του, οἱ τρόποι του, αἱ κινήσεις του, καὶ τώρα ἀκόμη μετὰ σαράντα ἔτη, καθ ἣν στιγμὴν εἰσήρχετο εἰς τὸν ναΐσκον ἐφαίνετο ὅτι ἦτο εἰς νεύματα καὶ χειρονομίας μετάφρασις ἢ μιμικὴ παράστασις τοῦ παλαιοῦ διστίχου: Στὸ Σκιάθο καὶ στὸ Σκόπελο ποτὲ κατὴς δὲν κρένει, γιατὶ εἶν λημέρι τοῦ Σταθᾶ, βίγλα τοῦ Νικοτσάρα. Ὁ Κούτρης, αἰσθανθεὶς αὐτὸν ὅτι εἰσήρχετο, διιδὼν τὸν διακαμόν* του εἰσερχόμενον εἰς τὸν ναΐσκον, μὲ ὅλην τὴν ἀπόφασιν ἣν εἶχε νὰ μὴ στραφῇ νὰ τὸν ἴδῃ, ἔστρεψεν ἀκουσίως τὴν κεφαλήν, καὶ τὰ βλέμματά των συνηντήθησαν. Ὁ Γιώργης τ Παναγιώτ, ἀφοῦ ἠσπάσθη τὰς εἰκόνας, ἦλθε κ ἐστάθη ὄπισθεν τοῦ Κούτρη, ὅστις δὲν ἠδύνατο πλέον νὰ προσποιηθῇ ὅτι δὲν τὸν εἶδεν. Ἄλλως ὁ Γιώργης τ Παναγιώτ δὲν τοῦ ἔδωσε καιρὸν νὰ σκεφθῇ, διότι κύψας εἰς τὸ οὖς του ἤρχισε μὲ πονηρὸν μειδίαμα νὰ τοῦ λέγῃ: - Μ πῆρις ἀπ τοὺ κατάμερου τοὺ Γιώργη τοὺν Τρυουλόου, μ πῆρις κὶ τς Μιχουγιανναῖοι, πατέρα κὶ γυιό, μ πῆρις κὶ τς τέσσιρις Μαυρουδ μαῖοι, κὶ ἀπουμείναμι λιουστοὶ στοὺν ἁι-χαράλαμπου. Ἱ παπὰς ἱ ἁιχαραλαμπίτ ς λείπ, ξέρ ς, εἶναι στοὺν Κουτσκιᾶ μέσα, στὰ χουριά. Ἱ παπὰς ἀπ μ Παναϊά, κάτου στὴ χώρα, δὲ θέλησε νὰ ρθῇ, γιατ εἴμαστι λίοι, κὶ δὲ μαζουνώμαστι πουλλοί, γιὰ νὰ βγάλῃ τοὺν κόπου τ, ἂς ποῦμε. Ἱ παπὰς ἀπ τοὺν Ἁι-Γιάννη τς Τρεῖς Ἱεράρχοι, ἱ ἄλλους, εἶναι φημέριους, γιατὶ τοὺν παπ Ἀγγιλή, πού ταν ἀπ ὄξου, μᾶς τούνε πῆρις. Κουντέψαμι ν ἀπουμείνουμι ἀλειτρούητοι, τέτοια μέρα, γιατὶ δὲ ξέραμι σὲ ποιὰ ἐκκλησὰ θελὰ-πᾶτι ν ἀναστήσιτι. Τότις κ ἐγὼ εἶπα, ἂς σ κουθῶ νὰ πάου πίσου, ζ Κιχριά, μπέλες* κὶ τς βρῶ π θινά, σὶ κανένα ξουκκλήσ, κὶ πιρνώντας ἀπ ν Δουμάν, σὰ ξαγναντήσου τοὺ Κάστρου, θὲ καταλάβου, μαθέ, σὰ διῶ π θινὰ φέξου* ἀνισῶς κ εἶναι σὶ κανένα ρημουκκλήσ τ Καστριοῦ κι ἀνασταίνουνε. Μὰ δὲν τό λπιζα, ἀλήθεια, πὼς θελὰ-ρθῆτε σ Δουμάν, μὲς στοὺ κατάμερό* μ! Ἐκ τῆς ἐξηγήσεως ταύτης ἐνόησεν, ὀλίγον ἀργά, ὁ Γιάννης ὁ Κούτρης, ὅτι μὲ ὅλα τὰ σχέδιά του καὶ τὰς ἐνεργείας του, ὅσον μακρύτερα ἔφευγε τὸν Γιώργη τ Παναγιώτ καὶ τὴν προεστοσύνην του, τόσον σιμότερα ἐπήγαινε καὶ εἰς αὐτὸν καὶ εἰς τὸ κατάμερόν του. Διότι δὲν ἀρκεῖ νὰ φεύγῃ τις, πρέπει καὶ νὰ μὴ καταδιώκεται, ἢ τοὐλάχιστον νὰ ἠξεύρῃ πρὸς ποῖον μέρος νὰ κατευθυνθῇ. Δὲν εἶχεν ἢ νὰ τοῦ παραχωρήσῃ τὰ πρωτεῖα, κ ἐκεῖνος ἄλλως τοῦ τὰ ἐπῆρε, πρὶν οὗτος τοῦ τὰ παραχωρήσῃ. *** Περὶ τὸ λυκαυγές, ἔληξεν ἡ λειτουργία, καὶ ὁ οὐρανὸς πορφυρίζων ἐκεῖ πρὸς ἀνατολὰς ἔσμιγε μὲ τὴν θάλασσαν κυανῆν ἁπλουμένην κάτω, ἡ δὲ σελήνη ὠχρίασε καὶ τὰ ὀλίγα ἄστρα ἀνὰ ἓν ἔσβηναν τρέμοντα εἰς τὸν αἰθέρα. Καὶ ἡ Ἠὼς ἀνέτειλε μὲ ὅλην τὴν πορφυρᾶν αἴγλην καλλωπίζουσα μὲ γλυκὺ ἐρύθημα βουνά, κοιλάδας καὶ δάση. Ἐφάνη δὲ τότε, ἀποβαλοῦσα τὴν μυστηριώδη τῆς νυκτὸς περιβολήν, ἐν ὅλῃ τῇ καλλονῇ της, ἡ μαγευτικὴ θέσις τῆς Παναγίας Δομάν[ ]. *** Ἐκεῖ, ὑπὸ τὰ ὑψηλὰ δένδρα τῶν ὁποίων οἱ κλῶνοι, μὲ βόμβυκας καὶ μὲ θυσάνους τριχοειδῶν φύλλων κοσμούμενοι, ἐσείοντο ὑπὸ τῆς πρωινῆς αὔρας, ἄνω τοῦ ρεύματος, τοῦ κυλίοντος μετὰ ψιθύρου τὸ διαυγὲς νᾶμά του κάτω εἰς τὴν κοιλάδα, ἐκάθισαν ἡδονικῶς ὅλοι οἱ βοσκοὶ μὲ τὰς ποιμενίδας καὶ τὰς βοσκοπούλας των, στρώσαντες ἀφθόνους πτέρεις καὶ παχείας φυλλάδας, καὶ ἤρχισαν νὰ διαμελίζωσι τὰ εὐωδιάζοντα ἐπὶ τῆς σούβλας ἀρνία καὶ τὰ ἐρίφια. Ἔφαγον καὶ ηὐφράνθησαν ὅλοι καὶ ἀφοῦ ὁ (παπ ) Ἀγγελὴς εὐλόγησεν, ὡς ἔδει, τὴν φλάσκαν, τὴν μετεβίβασε, μεγάλην, ὑπόχλωρον ἀκόμη, δι ἐρυθρᾶς δερματίνης λωρίδος κρατουμένην, κλώζουσαν καὶ φυσῶσαν ἀκαταλήπτους ἤχους ἔνδοθεν, εἰς χεῖρας τοῦ ἐκ δεξιῶν του καθημένου προεστῶτος τῆς ὁμάδος, τοῦ Γιώργη τ Παναγιώτ, ὅστις ἐγερθεὶς προσηγόρευσε διὰ μακρῶν τὴν ὁμήγυριν: - Κ στὸς ἀνέστ, βρὲ παιδιά! Ἀληθ νὸς οὑ Κύριους! Ζῇ κὶ βασιλεύει! - Γειά μας! καλὴ γειά! Διάφουρου*! καλὴ καρδιά! καλὴ γερουσύνη, ὅλοι μας! Χρόνους πολλούς! Κὶ τ χρόν νά μαστι καλά. Καλὴ χρονιά σας! Πολλὰ τὰ ἔτ! Παπά μ! νὰ χαίρισι τὸ πετραχήλι σ! Εἶτα, στραφεὶς πρὸς τὸν Κούτρην: - Γιάννη, πάντα καλῶς νὰ σᾶς βρίσκου. Ἴσως ἡ φράσις αὕτη ἦτο ὑπαινιγμὸς πρὸς τὰ προηγούμενα συμβάντα. Ἀλλ ὁ Κούτρης ἀπήντησε μεθ ἑτοιμότητος: - Κὶ πάντα καλῶς νά ρχισι, μπαρμπα-γιώργη! Ὁ παπ Ἀγγελὴς δὲν ἠδυνήθη νὰ μὴ γελάσῃ, καὶ οἱ ἄλλοι τὸν ἐμιμήθησαν. Ὁ Γιώργης τ Παναγιώτ μετεβίβασε τὴν φλάσκαν εἰς τὸν ἀντικρύ του καθήμενον, τὸν Κούτρην, καὶ οὗτος ἔπιε χαιρετίσας διὰ βραχέων. Μετὰ τὴν τρίτην δὲ περίοδον τῆς φλάσκας, οὐδεμίαν πλέον ᾐσθάνετο ἀντιπάθειαν πρὸς τὸν Γιώργην, ἀλλ ἠδελφώθησαν ὅλοι των. Καὶ ὁ Γιώργης τ Παναγιώτ, εἰς ὃν αἱ πολεμικαὶ ἀναμνήσεις ἐπανήρχοντο ἐναργέστεραι μετὰ τὸ γεῦμα, ἤρχισε νὰ διηγῆται εἰς τὴν ὁμήγυριν τὸν ἡρωικὸν θάνατον τοῦ Νικοτσάρα [ ]. ΓΛΩΣΣΑΡΙ κατάμερον: «εξοχική περιοχή που ανήκει σε κάποιον», «η περιφέρεια που μένει με το κοπάδι του καθένας από τους ποιμένες» (Γεωργίου Α. Ρήγα, Σκιάθου λαϊκός πολιτισμός, τόμ. Γ σελ.276, τόμ. Δ σελ.274). ντουγρού: κατευθείαν. ταμάιμα: αμέσως. τα ίσα, ζερ: ευθεία, αγαπητέ μου. ντούρμα: βεβαίως. βαβουκλί: είδος γυναικείου ενδύματος. προμάνικα: «τα εσωτερικά κάτω μέρη ντυμένα με χρυσοΰφαντο ύφασμα (χρυσή στόφα) ή από κλαδωτό μεταξωτό» (Γεωργίου Α. Ρήγα, Σκιάθου λαϊκός πολιτισμός, τόμ. Δ σελ.356). καιρός παίρνω καιρόν, λαμβάνω καιρόν: όταν οι ψάλτες ψάλλουν τα Καθίσματα του Όρθρου, ο ιερέας λαμβάνει καιρόν, τελεί δηλαδή σύντομη μυστική ακολουθία, ενώ στέκεται μπροστά στις άγιες εικόνες του τέμπλου, τις οποίες μετά τις ευχές ασπάζεται λέγοντας μυστικά το τροπάριο του εικονιζομένου προσώπου. μπολέτα: συμβόλαιο, προικοσύμφωνο, τίτλος ιδιοκτησίας, γενικά έγγραφο. διακαμός: «εκείνο που λέγομε σήμερα σιλουέτα» (Γεωργίου Α. Ρήγα, Σκιάθου λαϊκός πολιτισμός, τόμ. Γ σελ.274). μπέλες: ίσως, μήπως. φέξου: φως. διάφορο: τόκος, κέρδος διάφορου: καλά κέρδη.

13 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ Ομιλία Αρχιμ. Νεκταρίου Καλύβα Ιεροκήρυκος γενομένη κατά την Μ. Παρασκευήν εις Άμφισσαν την 3 ην Μαΐου 2013 Κάθομαι κάτω από την ιερή σκιά του Σταυρού. Αρχίζω να ψάλλω έναν ύμνο ευγνωμοσύνης στον Πλάστη και Σωτήρα μου. Δεν καταφεύγω κάτω από την σκιά του Σταυρού για να ξεφύγω από τις καυτές ακτίνες του αισθητού ήλιου, όχι. Θέλω να ξεφύγω από τον καύσωνα των αμαρτιών, από τον καύσωνα των πειρασμών. Αλίμονο ο κόσμος έχει γεμίσει πειρασμούς φοβερούς. Είναι δροσερά, είναι ευχάριστα κάτω από την σκιά του Τιμίου Σταυρού. Από την ρίζα Του αναβλύζει η πηγή του νερού της αιώνιας ζωής: η διδασκαλία του Χριστού. Ο ύμνος μου δεν αντηχεί μέσα στον μάταιο κόσμο. Μυστικά ψάλλουν ο νους και η καρδιά μου. Άμποτε να μ άκουγε ο Σωτήρας μου! (Ωδή κάτω από την σκιά του Σταυρού, Αγίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ). Σεβασμιώτατε Ποιμενάρχα, Σεπτόν Ιερατείον, Σταυροφόροι και συσταυρωμένοι ευσεβείς Χριστιανοί. Αγία και Μ. Παρασκευή σήμερα. Η αγιωτέρα και ιερωτέρα ημέρα του χρόνου εν η εορτάζουμε τα Άχραντα και φρικτά Πάθη του Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού. Ημέρα θλίψεως και δακρύων. Σήμερα μαύρος ουρανός σήμερα μαύρη μέρα. Ημέρα συνοχής ψυχής και περισυλλογής. Σήμερα όλα παραμερίζονται και το μόνο που επικρατεί είναι η ενατένιση του Εσταυρωμένου ο οποίος εν μέσω της Εκκλησίας και «Σήμερον κρεμᾶται ἐπὶ ξύλου» και δι αυτής ενεργεί το «φοβερόν και παράδοξον μυστήριον» της άκρας συγκαταβάσεώς Του και λυτρώσεως του ανθρώπου. Οι περισσότερες καρδιές συγκινούνται, κατανύσσονται και μαλακώνουν εμπρός στην θέα του Εσταυρωμένου και μια ευωδία αισθημάτων και ευγνωμοσύνης αφήνεται να ξεχυθεί προς τον δ ημάς παθόντα, σταυρωθέντα και ταφέντα Κύριο. Ελάχιστες ψυχές μένουν ψυχρές και ασυγκίνητες και τούτο διότι προ πολλού έχουν πορωθεί και νεκρωθεί πνευματικά. Η υμνολογία του Εσπερινού της Αποκαθηλώσεως είναι θαυμάσια και ανεκτίμητος. Θα αναφέρουμε ενδεικτικά το προ ολίγου ψαλλέν ιδιόμελον «φοβερὸν καὶ παράδοξον Μυστήριον, σήμερον ἐνεργούμενον καθορᾶται. Ὁ ἀναφής κρατεῖται, δεσμεῖται, ὁ λύων τὸν Ἀδὰμ τῆς κατάρας. Ὁ ἐτάζων καρδίας καὶ νεφρούς, ἀδίκως ἐτάζεται, εἱρκτὴ κατακλείεται, ὁ τὴν ἄβυσσον κλείσας, Πιλάτῳ παρίσταται, ὧ τρόμῳ παρίστανται οὐρανῶν αἱ Δυνάμεις, ῥαπίζεται χειρὶ τοῦ πλάσματος, ὁ Πλάστης, ξύλῳ κατακρίνεται, ὁ κρίνων ζῶντας καὶ νεκρούς, τάφῳ κατακλείεται, ὁ καθαιρέτης τοῦ Ἄδου. Ὁ πάντα φέρων συμπαθῶς, καὶ πάντας σώσας τῆς ἀρᾶς, ἀνεξίκακε Κύριε δόξα σοι». Μέσα σ αυτό το τροπάριο φαίνεται παραστατικά ο θρίαμβος του Χριστού επί του θανάτου. Στην ευχή της έκτης Ώρας αναφέραμε «καὶ διὰ τοῦ τιμίου αὐτοῦ Σταυροῦ τὸ χειρόγραφον τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν διαρρήξας, καὶ θριαμβεύσας ἐν αὐτῷ τὰς ἀρχὰς καὶ ἐξουσίας τοῦ σκότους». Η Σταύρωση είναι δόξα και Θρίαμβος του Χριστού. Θρίαμβος επί του Άδου και επί του θανάτου. Αυτός ο θρίαμβος συνεχίζεται διαχρονικά από την παρουσία της Εκκλησίας μέσα στον κόσμο και φθάνει μέχρι τα έσχατα. Στο πέμπτο κεφάλαιο της Αποκαλύψεως εμφανίζεται ένας άγγελος ισχυρός ζητώντας κάποιον που να είναι πολύ δυνατός ώστε ν ανοίξει το κλεισμένο βιβλίο, το σφραγισμένο με επτά σφραγίδες. Το βιβλίο αυτό περιέχει το σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του κόσμου. Και ενώ ο άγγελος ψάχνει να βρει κάποιον, δεν βρίσκεται κανένας «οὐδεὶς ἐδύ να το ἐν τῷ οὐρανῷ οὐδὲ ἐπὶ τῆς γῆς οὐδὲ ὑποκάτω τῆς γῆς ἀνοῖξαι τὸ βιβλίον οὔτε βλέπειν αὐτό» (Αποκ. Ε, 3). Και ακούγεται στη συνέχεια ένα κλάμα. Ο Ιωάννης έκλαιγε που κανένας δυνατός δεν υπήρχε. Ήταν το κλάμα της ανθρωπότητας, που βλέπει πολλές φορές να θριαμβεύει το κακό στον κόσμο. Όμως ένας απ τους αγίους του ουρανού ακούει το κλάμα και λέει στον Ιωάννη: - Μην κλαις! Το βιβλίο δεν έμεινε κλειστό. Βρέθηκε εκείνος που το άνοιξε, και έδωσε την μάχη και νίκησε και θριάμβευσε. Μην κλαις λοιπόν. Να, βγήκε το λιοντάρι. Είναι το λιοντάρι απ την φυλή του Ιούδα, απ τη ρίζα του Δαυίδ, είναι ο Χριστός. Κι ενώ έλεγε αυτά ο άγιος του ουρανού, ακούστηκαν γλυκύτατα τραγούδια. Οι ουράνιες δυνάμεις εξυμνούσαν τον Χριστό με «ωδήν καινήν», και έλεγαν: - Είσαι άξιος κάθε δοξολογίας. Γιατί Συ δέχτηκες να σφαγείς. Συ μας αγόρασες απ το κράτος του θανάτου με το τίμιο αίμα σου. Συ μας έκανες κληρονόμους της βασιλείας σου. Κι άλλη φωνή στη συνέχεια ακούστηκε απ τις μυριάδες των μυριάδων και τις χιλιάδες των χιλιάδων που κύκλωναν τον Θρόνο του Θεού και έλεγαν: Το Αρνίο είναι άξιο νάχει όλη τη δύναμη και την εξουσία στα χέρια του, όλη την ισχύ κι όλη την τιμή κι όλη τη δόξα κι όλη την ευλογία. Κι έπεσαν όλοι και προσκύνησαν το Αρνίο. Παράξενο το όραμα που μας περιέγραψε ο Ιωάννης. Ο Χριστός παρουσιάζεται και σαν αμνός και σαν λιοντάρι. Ως προς την αναμαρτησία και την θυσία του ο Ιησούς Χριστός είναι Αρνίο, πρόβατο, αμνός. Έτσι μας τον περιγράφει στις σημερινές προφητείες ο Ησαΐας λέγοντας «ὡς πρόβατον ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη καὶ ὡς ἀμνὸς ἐναντίον τοῦ κείροντος αὐτὸν ἄφωνος, οὕτως οὐκ ἀνοίγει τὸ στόμα» (Ησ. νγ 7). Έτσι, σαν Αμνό, τον είδε κι ο τελευταίος χρονικά προφήτης της Παλαιάς Διαθήκης, ο Ιωάννης ο Πρόδρομος λέγοντας: «ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ». Έτσι συμβολικά τον παρουσίασε και ο πασχάλιος Αμνός των Εβραίων. Αλλ ως προς την δύναμη ο Χριστός εμφανίζεται σαν λιοντάρι. Το λιοντάρι είναι ο βασιλιάς των ζώων. Θεωρείται το δυνατότερο από τα ζώα και το μεγαλοπρεπέστερο. Είναι φοβερό και όταν ακόμη κοιμάται. Ο Χριστός προφητεύθηκε στο βιβλίο της Γενέσεως σαν «λέων ὁ ἐκ τῆς φυλῆς Ἰούδα». Και ήρθε η στιγμή που οι εχθροί του νόμισαν πως κοιμήθηκε για πάντα το λιοντάρι. Όταν οδηγήθηκε στον σταυρό και θανατώθηκε κι άφησε την τελευταία του πνοή με το «Τετέλεσται» είπαν: - Πάει ησυχάσαμε με την υπόθεση του Ιησού. Αλλά το λιοντάρι κοιμήθηκε για πολύ λίγο μέσα στον τάφο. «Ἀναπεσὼν κεκοίμηται ὡς Λέων». Ο Ιησούς Χριστός αναστήθηκε. Μα είναι δυνατόν ένας τάφος να κρατήσει μέσα τον Αρχηγό της Ζωής; «Ἡ ζωή ἐν τάφῳ». Ήταν δυνατόν να νικηθεί ο ανίκητος, να πεθάνει ο αθάνατος, να καταβληθεί ο παντοδύναμος; Ο θάνατός Του πάνω στο σταυρό υπήρξε το δόλωμα που άρπαξε ο ανυποψίαστος σατανάς κι αγκιστρώθηκε. Η ανάσταση του Ιησού Χριστού είναι ο μεγαλύτερος θρίαμβος μέσα στην ιστορία. Ο Χριστός είναι ο μεγαλύτερος θριαμβευτής. Οποιαδήποτε άλλη νίκη είναι μικρή και σε έκταση και σε χρόνο. Ο θρίαμβος του Ιησού Χριστού συνεχίζεται μέσα στους αιώνες. Τρεις ολόκληρους αιώνες όλες οι δυνάμεις του κόσμου συμμάχησαν. Κήρυξαν απηνείς και ακατάπαυστους διωγμούς. Εκατομμύρια Χριστιανούς οδήγησαν στα βασανιστήρια και τον μαρτυρικό θάνατο. Τελικά όλοι οι διώκτες πέθαναν και έσβησαν. Η Εκκλησία του Χριστού μένει. Γιατί; Διότι ο Χριστός «ἐξῆλθε νικῶν καὶ ἵνα νικήσῃ» (Αποκ. στ, 2). Και θα νικάει πάντα εις πείσμα όλων των αντιθέων δυνάμεων. Και η νίκη του Χριστού αποτελεί θάρρος κι ελπίδα για όλους τους Χριστιανούς. Γιατί οι Χριστιανοί δεν είναι χαϊδεμένα παιδιά του Θεού. Είναι τα δοκιμασμένα και σκληραγωγημένα παιδιά. Θα έχουν θλίψη. Τελικά όμως θα νικήσουν. Το υποσχέθηκε ο Χριστός «ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε ἀλλὰ θαρσεῖτε, ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον» (Ιωάν. ιστ 3). Η νίκη και ο θρίαμβος του Χριστού φαίνεται ανάγλυφα και στην νίκη των Αποστόλων και των πρώτων Χριστιανών. Ο μεγάλος διδάσκαλος της Εκκλησίας στα χρόνια της τουρκοκρατίας ο Ηλίας Μηνιάτης αναφέρει το εξής παράδειγμα: Φανταστείτε μια μεγάλη πεδιάδα. Μέσα σε αυτή υπάρχουν διάφορα θηρία, λιοντάρια, τίγρεις, λεοπαρδάλεις, ύαινες, λύκοι, αρκούδες. Και όλα αυτά παλεύουν μεταξύ τους ποιο θα επικρατήσει. Ξαφνικά από κάποια γωνιά του μεγάλου αυτού χώρου εμφανίζονται δώδεκα αρνάκια. Τα δώδεκα αρνάκια έρχονται, πλησιάζουν, μπαίνουν στην μάχη, παλεύουν με τα θηρία και τα νικούν. Και το πιο καταπληκτικό ποιο είναι. Όχι μόνο τα δώδεκα αρνάκια νικούν τα θηρία αλλά κατορθώνουν και μεταβάλουν τα θηρία σε αρνάκια. Απίστευτο! Κι όμως αληθινό. Δώδεκα αρνάκια οι δώδεκα Απόστολοι. Άοπλοι, αγράμματοι, αδύνατοι, φτωχοί, άσημοι. Μπαίνουν στην κοινωνία και νικούν. Τα κάστρα του Διαβόλου γκρεμίζονται. Το Ευαγγέλιο εξαπλώνεται σ ολόκληρο τον κόσμο. Μια νέα κατάσταση δημιουργείται. Και γεννιέται το ερώτημα. Πώς νίκησαν οι δώδεκα Απόστολοι; Πώς; Με την θεϊκή δύναμη του Εσφαγμένου Αρνίου. Το Αρνίο θριάμβευσε. Και θριαμβεύει και θα θριαμβεύει. Είμαστε λίγοι και αδύνατοι. Δεν διαθέτουμε δυνάμεις και μέσα όπως οι άλλοι. Διαθέτουμε όμως μια δύναμη που είναι ακατάβλητη. Ονομάζεται πίστη στο Χριστό. Μη φοβάστε τα φόβητρα του κόσμου. Και σήμερα υπάρχουν φόβητρα. Ειρωνείες, κοροϊδίες, πιέσεις, απειλές όλα αυτά και τόσα άλλα μας πιέζουν να κάνουμε εκπτώσεις σε θέματα πνευματικά. Μη φοβείσθε. Μαζί με τον Χριστό θριαμβεύουμε. Συνήθως η μικρότητά μας μοιάζει με τα μηδενικά που γράφουμε στον πίνακα. Όσα περισσότερα μηδενικά προσθέσουμε τόσο πιο εξευτελιστική είναι η αριθμητική δύναμη. Όταν όμως μπροστά στα πολλά μηδενικά βάλουμε την μονάδα, τον αριθμό 1, τότε τα μηδενικά αποτελούν τεράστια δύναμη και αξία. Ας μην απελπιζόμαστε λοιπόν και ας μην σκιαζόμαστε γιατί οι άλλοι, τα άλλα κράτη, οι ξένες δυνάμεις έχουν πανοπλίες δηλαδή δύναμη κοσμική και χρήματα. Θα νικήσουμε εμείς. Αν πιστεύουμε θα νικήσουμε. «Πάντα δυνατά τω πιστεύοντι». Εκείνος που ανέβηκε στο σταυρό, κατέβηκε στον τάφο και θριάμβευσε με την Ανάστασή Του θα κάνει και μας να βγούμε από τον τάφο της παρακμής και της απαξίωσης. Ένας μαζί με τον Χριστό αποτελεί πλειοψηφία ενάντια σε όλες τις δυνάμεις του κόσμου. Ο Αναστημένος Ιησούς θα μας χαρίσει την ανάσταση της Πατρίδος μας από την πνευματική και ηθική κρίση, την ανάσταση της κοινωνίας από την οικονομική κρίση, την ανάσταση της οικογένειας και της παιδείας, την ανάσταση της σύγχρονης γενιάς. Ο τελικός θρίαμβος είναι του Χριστού και σε όσους είναι ενωμένοι με Αυτόν. «Αὕτη ἐστὶν ἡ νίκη ἡ νικήσασα τὸν κόσμον, ἡ πίστις ἡμῶν» (Α Ιωάν. Ε, 4).

14 14 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΑΣ Το διάστημα που μεσολάβησε από την έκδοση του προηγούμενου φύλλου ήταν πλήρες δραστηριοτήτων για τον Σύλλογό μας. Το σύνολο των σημαντικότερων ιστολογίων (blogs) της περιοχής αναφέρθηκε σ αυτές. Έτσι η Αγία Ευθυμία και ο Σύλλογος απασχόλησαν αρκετές φορές τα τοπικά μ.μ.ε., τουλάχιστον τα ηλεκτρονικά, αφού όπως έχουμε αναφέρει ξανά δεν λαμβάνουμε τα περισσότερα από τα έντυπα. Ας δούμε πιο αναλυτικά τις αναρτήσεις που μας αφορούν. Στο υπήρξαν τα εξής θέματα: «Κυκλοφόρησε το Χριστουγεννιάτικο φύλλο των ΑΓΙΑΘΥΜΙΩΤΙΚΩΝ ΝΕΩΝ και το Ημερολόγιο 2015 του Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών» ( ), «Το νέο Δ.Σ. του Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών» ( ), «Εγκαίνια της Κοινοτικής Βιβλιοθήκης Αγίας Ευθυμίας» ( ), «Εφημερίδα ΑΓΙΑΘΥ- ΜΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ φ.95» (8-1-15), «Βραβείο Γ. Χατζής για τους φοιτητές με καταγωγή από την Αγία Ευθυμία» (8-1-15), «Σύλλογος Αγιοευθυμιωτών: Εκδρομή-προσκύνημα για τον εορτασμό του Αγίου Ευθυμίου» ( ), «Εορτασμός του Αγίου Ευθυμίου από τον Σύλλογο Αγιοευθυμιωτών στην Αθήνα» ( ), «Προσπάθεια δημιουργίας θεατρικής ομάδας από τον Σύλλογο Αγιοευθυμιωτών» ( ). Στο υπήρξαν οι εξής αναρτήσεις: «Κυκλοφόρησαν τα Χριστουγεννιάτικα Αγιαθυμιώτικα νέα» ( ), «Νέο Δ.Σ. στον Σύλλογο Αγιοευθυμιωτών» ( ), «Εγκαίνια βιβλιοθήκης Αγίας Ευθυμίας» ( ), «Το φετινό βραβείο Γ. Χατζής για τους καταγόμενους από Αγ. Ευθυμία φοιτητές» (8-1-15), «Εκδρομή προσκύνημα για τον εορτασμό του Αγίου Ευθυμίου από τον Σύλλογο Αγιοευθυμιωτών» ( ), «Στην Αποστολία Μπαμπλέκη το βραβείο Γ. Χατζής» ( ), «Θεατρική ομάδα προσπαθεί να συστήσει ο Σύλλογος Αγιοευθυμιωτών» ( ). Στο karteria1.blogspot.gr τα θέματα που μας αφορούν ήταν: «Κυκλοφόρησε το Χριστουγεννιάτικο φύλλο των ΑΓΙΑΘΥΜΙΩΤΙΚΩΝ ΝΕΩΝ και το Ημερολόγιο 2015 του Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών» ( ), «Το νέο Δ.Σ. του Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών» ( ), «Εγκαίνια βιβλιοθήκης Αγίας Ευθυμίας» ( ), «Βραβείο Γ. Χατζής για τους φοιτητές με καταγωγή από την Αγία Ευθυμία» (9-1-15), «Εκδρομή- προσκύνημα για τον εορτασμό του Αγίου Ευθυμίου» ( ), «Εορτασμός του Αγίου Ευθυμίου στην Αθήνα την Κυριακή 1 Φεβρουαρίου» ( ), «Αγία Ευθυμία: Βραβείο Γ. Χατζής 2015» ( ), «Αϊθυμιώτες υποκριτές. Μια προσπάθεια δημιουργίας θεατρικής ομάδας από τον Σύλλογο Αγιοευθυμιωτών» ( ). Επίσης, στο karteria1.blogspot.gr αναδημοσιεύτηκαν δύο κείμενα από το προηγούμενο φύλλο της εφημερίδας μας. Το ένα με τίτλο «ΑΓΙΑ ΕΥΘΥΜΙΑ Η ΔΕΗ στο χωριό μας» ( ) και το άλλο με τίτλο «ΑΓΙΑ ΕΥ- ΘΥΜΙΑ παλιές φωτογραφίες» ( ). Στο υπήρξαν οι εξής αναρτήσεις: «Ανανέωση στο Δ.Σ. του Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών - Ξανά Πρόεδρος ο Σπύρος Κυριάκης» ( ), «Το Τ.Σ Αγίας Ευθυμίας και το Δ.Σ. του Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών σας προσκαλούν στα εγκαίνια της Κοινοτικής Βιβλιοθήκης Αγίας Ευθυμίας» ( ), «Το βραβείο Γ. Χατζής θα δώσει και φέτος ο Σύλλογος των Αϊθυμιωτών στα ΣΚΑΡΙΜΠΕΙΑ 2015», «Στην 19 Γενάρη η καθιερωμένη εκδρομή-προσκύνημα από το Σύλλογο Αγιοευθυμιωτών» ( ), «Ο Σύλλογος των Αγιοευθυμιωτών οργανώνει τον εορτασμό του Αγίου Ευθυμίου και στην Αθήνα» ( ), «Στην Αποστολία Μπαμπλέκη το βραβείο Γ. Χατζής» ( ). Στο polydrososparnassou.blogspot.gr αναρτήθηκαν τα εξής θέματα: «Κυκλοφορία Χριστουγεννιάτικου φύλλου ΑΓΙΑΘΥΜΙΩΤΙ- ΚΩΝ ΝΕΩΝ» ( ), «Το νέο Δ.Σ. του Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών» ( ), «ΑΓΙΑΘΥΜΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ-ΦΥΛΛΟ 95» ( ), «Βραβείο Γ. Χατζής για τους φοιτητές με καταγωγή από την Αγία Ευθυμία» ( ), «Εκδρομή- προσκύνημα για τον εορτασμό του Αγίου Ευθυμίου» ( ), «Σύλλογος Αγιοευθυμιωτών- Ο εορτασμός του Αγίου Ευθυμίου στην Αθήνα» ( ), «Σύλλογος Αγιοευθυμιωτών-Στην Αποστολία Μπαμπλέκη το βραβείο Γεώργιος Χατζής» ( ), «Προσπάθεια δημιουργίας θεατρικής ομάδας από τον Σύλλογο Αγιοευθυμιωτών» ( ). Στο vimaiteas.blogspot.gr είχαμε τα εξής θέματα: «Κυκλοφόρησε το Χριστουγεννιάτικο φύλλο των ΑΓΙΑΘΥΜΙΩΤΙΚΩΝ ΝΕΩΝ και το Ημερολόγιο 2015 του Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών» ( ), «Το νέο Δ.Σ. του Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών» ( ), «Αγία Ευθυμία: Εγκαίνια της Κοινοτικής Βιβλιοθήκης» ( ), «Σε ηλεκτρονική μορφή το φύλλο 95 των ΑΓΙΑΘΥΜΙΩΤΙΚΩΝ ΝΕΩΝ» (8-1-15), «Εκδρομή-προσκύνημα για τον εορτασμό του Αγίου Ευθυμίου» ( ), «Στην Αποστολία Μπαμπλέκη το βραβείο Γεώργιος Χατζής» ( ), «Προσπάθεια δημιουργίας θεατρικής ομάδας από τον Σύλλογο Αγιοευθυμιωτών» ( ). Στο υπήρξαν οι εξής αναρτήσεις: «Εκλογική Γενική Συνέλευση του Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών» ( ), «Κυκλοφόρησε το Χριστουγεννιάτικο φύλλο των Αγιαθυμιώτικων Νέων και το Ημερολόγιο 2015 του Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών» ( ), «Το νέο Δ.Σ. του Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών» ( ), «Εγκαίνια Κοινοτικής Βιβλιοθήκης Αγίας Ευθυμίας» ( ), «Εφημερίδα Αγιαθυμιώτικα Νέα, τεύχος 95» ( ), «Βραβείο Γ. Χατζής για τους φοιτητές με καταγωγή από την Αγία Ευθυμία» ( ), «Εκδρομή - προσκύνημα από την Αττική στην Αγία Ευθυμία για τον εορτασμό του Αγίου Ευθυμίου» ( ). > Γράφει ο: Σπύρος Κυριάκης Στο fokidatv.blogspot.gr αντίστοιχα είχαμε τα εξής: «Το νέο Δ.Σ. του Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών» ( ), «Εγκαίνια Βιβλιοθήκης Αγίας Ευθυμίας» ( ), «Εκδρομή - προσκύνημα από την Αθήνα στην Αγία Ευθυμία για τον εορτασμό του Αγίου Ευθυμίου» ( ), «Στην Αποστολία Μπαμπλέκη το βραβείο Γεώργιος Χατζής του Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών» ( ). Στο fokisonline.blogspot.gr υπήρξαν οι παρακάτω αναρτήσεις: «Την 1 η Φεβρουαρίου ο εορτασμός του Αγίου Ευθυμίου στην Αθήνα» ( ), «Στην Αποστολία Μπαμπλέκη το βραβείο Γεώργιος Χατζής» ( ), «Προσπάθεια δημιουργίας θεατρικής ομάδας από τον Σύλλογο Αγιοευθυμιωτών» ( ). Τέλος ένα ιστολόγιο που βρίσκεται στα όρια του Νομού, στο Ζεμενό της Αράχωβας, και το οποίο πάντα προβάλει τις δραστηριότητες του Συλλόγου μας, το e-hani.blogspot.gr είχε τις εξής αναρτήσεις: «Κυκλοφορία Χριστουγεννιάτικου φύλλου Αγιαθυμιώτικων Νέων» ( ), «Αγιαθυμιώτικα Νέα- Φύλλο 95» (7-1-15), «Βραβείο Γ. Χατζής για τους φοιτητές με καταγωγή από την Αγία Ευθυμία» (8-1-15), «Εκδρομή- προσκύνημα για τον εορτασμό του Αγίου Ευθυμίου» ( ), «Ανακοίνωση από τον Συλ. Αγιοευθυμιωτών: Την 1 η Φεβρουαρίου ο εορτασμός του Αγίου Ευθυμίου στην Αθήνα» ( ), «Στην Αποστολία Μπαμπλέκη το βραβείο Γεώργιος Χατζής» ( ), «Προσπάθεια δημιουργίας θεατρικής ομάδας από τον Σύλλογο Αγιοευθυμιωτών» ( ). Θεωρούμε υποχρέωσή μας να ευχαριστήσουμε θερμά όλα τα παραπάνω ιστολόγια για την προβολή των θεμάτων που αφορούν τον τόπο μας και τον Σύλλογό μας. Από τα έντυπα μ.μ.ε. αναφέρουμε το δημοσίευμα της εφημερίδας Η ΩΡΑ της Φωκίδας με τίτλο «Εγκαινιάστηκε η Κοινοτική Βιβλιοθήκη Αγίας Ευθυμίας» (φύλλο 2101/ ). Ολοκληρώνουμε τις αναφορές στα έντυπα με το ευχαριστήριο που δημοσιεύτηκε στο ΔΕΛΤΙΟ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ (φύλλο 15/Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2014) αφού μας αφορά. Το κείμενο αυτό έχει ως εξής: «Αφού συγχαρούμε το περιοδικό Αγιαθυμιώτικα Νέα για το πλούσιο περιεχόμενό του και την πολύ επιμελημένη, καλαίσθητη έκδοσή του, το ευχαριστούμε γιατί φιλοξένησε στις σελίδες του και ειδικότερα πρόβαλε με θετικά αποτελέσματα, το Διαγωνισμό Ιστορικού Διηγήματος του Συνδέσμου μας. Το Δ.Σ.» Ευχαριστούμε πολύ κι εμείς για τα καλά τους λόγια.

15 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ Στην Αποστολία Μπαμπλέκη το βραβείο «Γεώργιος Χατζής» Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών συνεδρίασε στις 9 Φεβρουάριου 2015 προκειμένου να επιλέξει τον πρωτοετή φοιτητή, με καταγωγή από την Αγία Ευθυμία, που θα λάβει φέτος το βραβείο προόδου «Γεώργιος Χατζής». Το Δ.Σ., αφού εξέτασε τα κατατεθέντα δικαιολογητικά, ομόφωνα αποφάσισε όπως το φετινό βραβείο «Γεώργιος Χατζής» απονεμηθεί στην Αποστολία Γεωργ. Μπαμπλέκη, η οποία είχε τον μεγαλύτερο γενικό βαθμό πρόσβασης, από τους συμμετέχοντες στη διαδικασία επιλογής, ήτοι Η Αποστολία πέτυχε στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών και είναι κόρη της Κωνσταντίνας το γένος Αθανασίου Ευθ. Παύλου. Αποφοίτησε από το Γενικό Λύκειο Ιτέας. Πρώτος επιλαχών είναι ο Ευθύμιος Παναγ. Ντούρος με γενικό βαθμό πρόσβασης 17,92. Ο Θύμιος πέτυχε στο τμήμα Κτηνιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (Καρδίτσα) και είναι γιός του Παναγιώτη Ευθ. Ντούρου. Αποφοίτησε από το Γενικό Λύκειο Άμφισσας. Συγχαίρουμε τα παιδιά για την επιτυχία τους και τους ευχόμαστε και εις ανώτερα. Θυμίζουμε ότι το βραβείο «Γεώργιος Χατζής» έχει θεσπιστεί από το Νίκο και τη Σωσώ Κυριακού στη μνήμη του αειμνήστου Μαθηματικού, Γυμνασιάρχη και τ. Προέδρου του Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών Γεωργίου Χατζή και συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 800. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη λήψη του είναι ο επιλεγείς φοιτητής να είναι παρών κατά τη διάρκεια της απονομής του η οποία γίνεται κάθε χρόνο το Δεκαπενταύγουστο, στο Πνευματικό Κέντρο Αγίας Ευθυμίας και είναι ενταγμένη στο πρόγραμμα των ΣΚΑΡΙΜΠΕΙΩΝ. ΒΡΑΒΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΔΙΗΓΗΜΑΤΟΣ Ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα του διαγωνισμού ιστορικού διηγήματος τον οποίο πραγματοποίησε ο Σύνδεσμος Ιστορικών Συγγραφέων. Η βαθμολόγηση έγινε από τριμελή επιτροπή την οποία αποτελούσαν η Πόπη Βραχιώτου-Λυμπεροπούλου, ο συγχωριανός μας και μόνιμος συνεργάτης των «Α.Ν» Γεώργιος Αναγνωστόπουλος και ο Γεώργιος Παπακωνσταντίνου. Ας δούμε τα αποτελέσματα του διαγωνισμού: Το 1 ο βραβείο έλαβε ο Αθανάσιος Γκίκας (Αγις Νίκας) για το διήγημα «Η πλάτη με τα σημάδια του θανάτου», το 2 ο βραβείο ο Ευάγγελος Γιαννικόπουλος (Χαμηλοθώρης) για το διήγημα «Το συναξάρι μιας οικογένειας». Το 3 ο βραβείο έλαβαν ισοψηφίσαντες ο Αγαθάγγελος Πολίτης (Πίνδιος) με το «Η μάχη της Κόνιτσας» και ο Γεώργιος Κουτσοκλένης (Ιχνηλάτης) με το «Πολεμικό γεγονός». Ο 1 ος έπαινος μοιράσθηκε στους ισοψηφίσαντες Κωνσταντίνα Κουτσουμπού (Νιόβη) για το «Armata et Morea» και Νικόλαο Κουτρουμπή (Ιθωμίτης) για το «Η καρδιά μιας Μανιάτισσας». Ο 2 ος έπαινος απονεμήθηκε στον Δημήτρη Δημητριάδη (Σωτήρης Δημητρίου) για το «Στα χώματα των προγόνων» και ο 3 ος στον Χρήστο Γκούμα (Αυτόλυκος) για το «Πυθαγόρας ο παγκόσμιος». Πέραν του ονόματος του κάθε συγγραφέα αναφέρουμε (μέσα σε παρένθεση) και το ψευδώνυμο με το οποίο έλαβαν μέρος στον διαγωνισμό και η ύπαρξη του οποίου αποτελούσε όρο που διασφάλιζε απόλυτα την διαφάνεια. ΙΑΣΩΝ ΜΑΧΑΙΡΑΣ ΕΝΑΣ ΠΟΛΥ ΤΑΛΑΝΤΟΥΧΟΣ ΣΦΑΙΡΟΒΟΛΟΣ Ο Ιάσων Παναγ. Μαχαίρας είναι ένας πολύ ταλαντούχος σφαιροβόλος, με καταγωγή από την Αγία Ευθυμία. Ο Ιάσονας είναι εγγονός της Αλεξάνδρας (Ρούλας) το γένος Κων/νου Παναγ. Καραμέρη από τον γιό της Παναγιώτη. Έχει γεννηθεί το 2000 και είναι αθλητής του Γ.Σ. Ηλιούπολης. Ο Ιάσονας είναι ένα πολύ δυνατό παιδί και μέχρι τώρα έχει πετύχει σημαντικές διακρίσεις στο αγώνισμα της σφαιροβολίας. Πιο συγκεκριμένα, συμμετέχοντας, το περασμένο καλοκαίρι, στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Στίβου Παμπαίδων Παγκορασίδων Α (Νότιος Όμιλος), το οποίο διεξήχθη στο Λουτράκι στις 5 και 6 Ιουλίου, κατέλαβε την δεύτερη θέση με βολή14.41μ. Ο Ιάσονας μέχρι και την προτελευταία (5 η ) βολή προηγούταν. Σημειώνουμε ότι από τους 8 πρώτους της κατηγορίας του (γεννημένοι το 1999 και το 2000) ήταν ο μόνος γεννημένος το 2000, όλοι οι άλλοι είχαν γεννηθεί το 1999, κάτι που καθιστά την επιτυχία του ακόμη μεγαλύτερη και δημιουργεί προσδοκίες για πρωτιά στο επόμενο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα. Στη φωτογραφία (στο δεύτερο σκαλί του βάθρου) είναι ο πρώτος από αριστερά. Φυσικά αυτή δεν είναι η μόνη επιτυχία του. Στις 23 Μαρτίου 2013, στη διασυλλογική διοργάνωση, υπό την αιγίδα του ΣΕΓΑΣ, με τίτλο «ΜΠΛΟΚΟ ΚΑΛΟΓΡΕΖΑΣ 2013», ήρθε πρώτος στην σφαιροβολία, στην κατηγορία παμπαίδων, με βολή14,36μ. Στη φωτογραφία τον βλέπουμε με το χρυσό μετάλλιο. Συγχαίρουμε τον Ιάσονα για τις πολύ σημαντικές επιτυχίες του και του ευχόμαστε να τον δούμε ακόμη πιο ψηλά. ΕΚΟΙΜΗΘΗ Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΡΩΗΝ ΦΩΚΙΔΟΣ ΑΘΗΝΑΓΟΡΑΣ Πέθανε, στις 16 Φεβρουαρίου 2015, ο επί 28 χρόνια Μητροπολίτης Φωκίδας Αθηναγόρας, κατά κόσμον Νικόλαος Ζακόπουλος. Ο Μακαριστός Αθηναγόρας είχε γεννηθεί το 1931 στον Αμάραντο Κονίτσης. Το 1986 εξελέγη Μητροπολίτης Φωκίδας και μέχρι τις 18 Μαρτίου 2014, οπότε και παραιτήθηκε για λόγους γήρατος, εποίμανε με αγάπη και αφοσίωση την Μητρόπολή μας. Η εξόδιος ακολουθία πραγματοποιήθηκε στην Μητρόπολη της Άμφισσας και η ταφή του, μετά από επιθυμία του, έγινε στην Ιερή Μονή Προφήτη Ηλία Χρισσού. Ας είναι αιωνία η μνήμη του! ΕΝΑ ΞΕΧΩΡΙΣΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ Ένα ξεχωριστό ημερολόγιο λάβαμε από τον Πολιτιστικό Σύλλογο του Χρισσού. Είναι ένα ημερολόγιο αφιερωμένο στις ΠΑΡΑΔΟ- ΣΙΑΚΕΣ ΠΟΡΠΕΣ και ως αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό. Ο Ηλίας Ε. Δαραδήμος, Πρόεδρος του Εθνολογικού και Λαογραφικού Μουσείου Χρισσού, παραχώρησε την Συλλογή του από πόρπες για να δημιουργηθεί αυτό το θαυμάσιο ημερολόγιο. Οι πόρπες είναι ένα από τα ωραιότερα κοσμήματα της Ελληνικής παραδοσιακής φορεσιάς, στόλιζαν την μέση και οι περισσότερες αποτελούσαν δώρα του γαμπρού στη νύφη. Ευχαριστούμε πολύ τον πολιτιστικό Σύλλογο Χρισσού για αυτό το πολύ όμορφο ημερολόγιο που μας έστειλε.

16 16 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ Ο Σκαρίμπας απ τη Γκιώνα μεσ απ την Αγιαθυμιά της Χαλκίδας ερημίτης και του πνεύματος κομήτηςήταν λαμπερό αστέρι στην πνευματική νυχτιά Ιδιόμορφη η γραφή του ποίηση πεζογραφία βγάζανε γυμνές αλήθειες θέατρο και ιστορία Αντίσκαστα τα λόγια του σαν του Αριστοφάνη η γλώσσα κάμα δίκοπη που στόμωση δεν κάνει Μέσα από τον καραγκιόζη και το Θέατρο Σκιών ξύπναγε τις συνειδήσεις των αδούλωτων ψυχών Ο Σκαρίμπας απ τη Γκιώνα χρόνια ζούσε στη Χαλκίδα μα για όλη την Ελλάδα ήτανε του Ήλιου Αχτίδα Ό,τι έγραψες Σκαρίμπα με τη σουβλερή σου πένα πάντα επίκαιρο θα είναι σαν το λεύτερό σου πνεύμα Τούτο δω το στιχούργημα, απλό, άτεχνο και αυθόρμητο, είναι αποτέλεσμα εσωτερικών μου εκρήξεων όταν γύρισα απ την Αγιαθυμιά της Γκιώνας, όπου ευτύχησα να έχω μικρή συμμετοχή σε θεατρική παράσταση του Σκαρίμπειου διηγήματος «Ο θείος απ τη Γκιώνα», σε θεατρική διασκευή των Δ. Παλούκη και Γ. Κολιαβά και σκηνοθεσία Β. Τραϊφόρου. Αποτύπωσα τους παραπάνω στίχους ως ελάχιστο φόρο τιμής στο μπαρμπα-γιάννη που, 30 χρόνια από τον βιολογικό του θάνατο, το πνεύμα του παραμένει ζωντανό, επίκαιρο και ελπιδοφόρο, ειδικά στις γκρίζες μέρες που περνάμε!!! Αύγουστος 2014 Θωμάς Κατσούλης Σημείωση «Α.Ν.»: Τον Θωμά Κατσούλη τον απολαύσαμε ως «θείο απ τη Γκιώνα» στα ΣΚΑΡΙΜΠΕΙΑ του περασμένου Αυγούστου. Από εκείνη την παράσταση επηρεασμένος, όπως λέει, έγραψε τους παραπάνω στίχους τους οποίους με χαρά δημοσιεύουμε. ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ Η Δήμητρα Ευθ. Καραηλιά προσέφερε στον Σύλλογό μας το ποσόν των 30 ευρώ στη μνήμη του συζύγου της Ευθυμίου Δημ. Καραηλιά. Η Ζαφείρα Καραηλιά-Πετσάβα προσέφερε στον Σύλλογό μας το ποσόν των 30 ευρώ στη μνήμη του πατέρα της Ευθυμίου Δημ. Καραηλιά. Η Παναγούλα Καραηλιά-Ντούρου προσέφερε στον Σύλλογό μας το ποσόν των 30 ευρώ στη μνήμη του πατέρα της Ευθυμίου Δημ. Καραηλιά. Ο Λουκάς Γεωργ. Λουκόπουλος προσέφερε στο Σύλλογό μας το ποσόν των 100 ευρώ στη μνήμη του πατέρα του Γεωργίου Λουκά Λουκόπουλου. Ο Παναγιώτης Ευστ. Παπαστάθης προσέφερε στον Σύλλογό μας το ποσόν των 50 ευρώ στη μνήμη της Χρυσούλας Ευστ. Κυριάκη. Σας ευχαριστούμε πολύ Aδικαίωτα Σύμβολα Ούτε ένα μπαλωμένο τσαρούχι, ούτε ένα αιματοβαμμένο βόλι, ούτε καν ένα θαρραλέο γιαταγάνιωσάν αυτά που γέρασαν κόβοντας κεφάλια των τυράννωνόσο κι αν έψαξα δεν βρήκα στον ίσκιο της πολύπαθης Ακρόπολης... Ούτε σκόνταψα πάνω σε κάνα τεμάχιο διαμελισμένης σάρκαςαπό κείνα τα μικρά κομματάκιαόταν άγρια πελέκαγε ο Γκούρας τον Οδυσσέα... Όμως περίμενα να βρω έναν ανδριάντα στο μέγεθος της ανδρειοσύνης, στο εύρος του άνανδρου εγκλήματος που έγινε εις βάρος του μεγάλου μας Επαναστάτηακούστηκε πως λόγω βάρους και μεγέθους τ αχαμνά του θα προεξείχαν της φουστανέλας, και θα ταν μειονεξία για τους απογόνους όταν τα σύγκριναν με τα δικά τουςέτσι αποτράπηκε η κατασκευή του αγάλματος! Εκεί παρακάτω, σε περίοπτη θέση, -απέναντι από τους στύλους του Ολυμπίου Διόςπέφτω πάνω στο άγαλμα της Μελίνας, διακεκριμένης λέει ηθοποιού και πολιτικού συνάμα: έτσι τιμάτε πλέον φανερά -χωρίς όνειδος, χωρίς αναστολέςόποιος παρουσιάζει χίλια πρόσωπα, κι έχει μοναδικό εφόδιο την υ π ο κ ρ ι σ ί α!... ΕΥΧΕΣ Θύμνιος Λαλλάς Με την συνηθισμένη καθυστέρηση, λόγω της τρίμηνης περιοδικότητας των Α.Ν., δημοσιεύουμε τους φορείς και τα ονόματα όλων όσοι μας έστειλαν τις ευχές τους για τις εορτές και το νέο έτος. Τις ευχές τους μας έστειλαν με κάρτες, επιστολές ή ηλεκτρονικά οι: - Νίκος Γκελεστάθης, τ. Υπουργός - Ασπασία Μανδρέκα, τότε Βουλευτής Φωκίδας - Κώστας Μίχος, Αντιπεριφερειάρχης Φωκίδας - Αθανάσιος Παναγιωτόπουλος, Δήμαρχος Δελφών - Γεώργιος Καπεντζώνης, Δήμαρχος Δωρίδος - Νίκος Κοντογιάννης, Πρόεδρος Τοπικής Κοινότητας Δελφών - Κέντρον Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών - Πρόεδρος (Ανδρέας Κούκος) και μέλη Δ.Σ. της Εταιρείας Μελέτης Έργου Ιωάν. Καποδίστρια - Δωρική Αδελφότης (Πρόεδρος Γιάννης Μπαλατσούρας) - Σύλλογος Εθελοντών Αιμοδοτών Άμφισσας «Οι Άγιοι Ανάργυροι» - Δήμος Αγγελόπουλος (Γεν. Γραμ. Ομοσπονδίας Οικολογ.Οργαν. Κορινθιακού «Η ΑΛΚΥΩΝ») Οι φίλοι του Συλλόγου μας: Μιχάλης Βαβουλάς, Αθανασία Βανδώρου, Παναγιώτης Κωνσταντάτος, Πέτρος Σελέκος, Αναστάσιος Ι. Σκιαδάς, Αναστασία και Κώστας Τσόπανος, Τάσος Φιλιππόπουλος Και οι συγχωριανοί μας: Ευθύμιος Κων. Γλυμής (τ. Πρόεδρος Συλλόγου), Ηλίας Ευθ. Δεδούσης, Ευθύμιος Ευστ. Δημητρίου, Αθανάσιος Γεωργ. Ζαχαριάς, Νίκος και Σωσώ Κυριακού, Αλεξάνδρα Κων. Μηλιώτη Σας ευχαριστούμε πολύ όλους

17 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ Ο ψυχισμός της Ελληνίδας στην Επανάσταση «Και βλέπω πέρα τα παιδιά και τις αντρογυναίκες Γύρου στη φλόγα π άναψαν, και θλιβερά τη θρέψαν Μ αγαπημένα πράμματα, και με σεμνά κρεβάτια, Ακίνηταις, αστέναχταις, δίχως να ρίξουν δάκρυ, Και αγγίζ η σπίθα τα μαλλιά και τα λειωμένα ρούχα» (Δ.Σολωμός: «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι») > Toυ Γεωργίου Δ. Αναγνωστοπούλου Ακίνητες, αστέναχτες, αδάκρυτες Χαρακτηρισμοί μοναδικοί στη συγκλονιστικότητά τους, δοσμένοι από τον Σολωμό σε μια τραγική εποχή, έρχονται εδώ και δύο περίπου αιώνες πιασμένοι χέρι-χέρι με την μορφή της Ελληνίδας Μάνας, καταδείχνοντας πως πέρα από το σήμερα, πέρα από την πείνα, τη δυστυχία, τον θάνατο, υπάρχει κάτι ακόμα, μια κατάσταση άγραφτη, ανέκφραστη, που σημαδεύει καταμεσής στον ψυχισμό της γυναίκας, και πιο συγκεκριμένα της Γυναίκας που δέθηκε με το κομμάτι τούτο της γης που το λένε Ελλάδα. Τούτη η κατάσταση, ανομολόγητη για τα συνηθισμένα ανθρώπινα μέτρα, βάζει στον κόρφο της Σουλιώτισσας το σπλάχνο της και μ ένα πήδημα τη στέλνει, μαζί με το παιδί της, στο θάνατο. Βάζει μαχαίρι στη χούφτα της Μεσολογγίτισσας και μ ένα ήρεμο, απόκοσμο σπρώξιμο το μπήγνει κατάκαρδα στο παιδί της, μην τύχει κι οι αλλόθρησκοι μολέψουν το αγνότερο τραγούδι κι όνειρό της Σ εκείνον τον Ξεσηκωμό, που πάντα στέκει δρομοδείκτης της Φυλής, η Ελληνίδα Μάνα στάθηκε λεβέντικα αντίκρυ στο θάνατο κι άγρια απέναντι στον κατακτητή. Ασυμβίβαστη με τα γύρω της, κυριαρχημένη από μια ιερή περήφανη απόγνωση, οδήγησε την ύπαρξή της στο Σούλι και στη Νάουσα, στο Μεσολόγγι και στα Ψαρά, πάνω από τα σημαδιακά εκείνα σημεία που οριοθετούν την γυναικεία προσωπικότητα κι έγινε σύμβολο. Σμιλευμένη εκείνη η γυναίκα από την φτώχεια και την πείνα, την ανάγκη να επιζήσει η ίδια και το παιδί της, κρατώντας για τον εαυτό της μονάχα πίκρες, αγωνίες κι όνειρα, πορεύτηκε στα δύσκολα χρόνια της τουρκικής κατοχής και του ξεσηκωμού, σφίγγοντας κάθε τόσο το μαύρο κεφαλομάντηλό της κι αφήνοντας να φανούν απ αυτό ρυτίδες σημαδιακές για την ύπαρξή της, χωρίς ν απαιτήσει ποτέ αντίτιμο για τις προσφορές της ή οίκτο για τα βάσανα της. Σήμερα, κάπου ψηλά στην ορεινή Ελλάδα, η μορφή της εξακολουθεί να ζει και να πορεύεται αναλλοίωτη, έχοντας τα ίδια σκληρά χαρακτηριστικά των περασμένων αιώνων, εξακολουθεί να ζει και να πορεύεται χωρίς να μπορεί να σταματήσει τον πρόωρο ερχομό των γηρατειών, χωρίς να μπορέσει να σταματήσει την πρόωρη φυγή της εφηβείας και της νιότης. Αυτή η γυναίκα, απομεινάρι παλιών εποχών που ολοένα και ξεκόβονται από το σήμερα, η Ελληνίδα Μάνα, μπορεί όμως, να κρατάει στα βουβά μάτια της την ίδια ιερά υπερήφανη απόγνωση, να πνίγει μέσα της την πείνα και την δίψα και σαν προνομιούχος δωρητής ζωής, ν αφήνει αγόγγυστα το στήθος της στο στόμα του παιδιού της, για να στραγγίξει απ αυτό και την τελευταία σταγόνα της ζωής, αν χρειαστεί. Σμιλευμένη με τον θάνατο πορεύεται Στο Σούλι, στη Νάουσα, στο Μεσολόγγι, στα Ψαρά, σ ολάκερη την ματωμένη Ελλάδα πορεύεται μαυροντυμένη. Έχει την βαθιά γνώση του θανάτου για οδηγό της κι κείνη, πιότερο απ τον καθένα, ξέρει που είναι τα όρια της ζωής και ποιος ο ήχος του καλπασμού του Χάρου. Γεννάει, ανατρέφει, νεκροφιλεί το σπλάχνο της. Στέκεται στο κατώφλι του σπιτιού κι αντιχαιρετά την φυγή του. Με χείλη σφιγμένα απ το καρτέρεμα, τον καλωσορίζει. Σκύβει φιλά και τις λαβωματιές του πλένει και πάλι τη φυγή του αντιχαιρετά. Τρέμει μην της τον φέρουν άψυχο από τη μάχη, μα δεν το ομολογεί. Τάχα τι θα γινόταν αν μιλούσε; Με ζωντανούς δε στήνεται η Λευτεριά. Το ξέρει. Νεκρούς θέλει ο αγώνας, με αίμα ζητάει να ποτιστεί το δέντρο της, αίμα του σπλάχνου της, αίμα δικό της. «Πάρτο» της λέει της Λευτεριάς και Να το πήδημα, το Ζάλογγο Να η Ελλάδα Η Ελληνίδα Μάνα η ακίνητη, η αστέναχτη, η αδάκρυτη Μάρτιος 2015 ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΥΜΕΩΝ ΣΤΑΜΠΟΥΛΟΥ Από τον εκλεκτό φίλο του Συλλόγου και του χωριού μας Συμεών Σταμπουλού, λάβαμε το παρακάτω διευκρινιστικό σχόλιο το οποίο, ευχαρίστως, δημοσιεύουμε: Στὴν ἀνακοίνωσή μου στὰ «Σκαρίμπεια 2014», τὴν 1η Αὐγούστου 2014, ποὺ εἶχα τὴ χαρὰ καὶ τὴν τιμὴ νὰ δῶ ἄρτια δημοσιευμένη στὸ θαυμάσιο Δελτίο τοῦ Συλλόγου Ἁγιοευθυμιωτῶν (ἀρ. φύλλου 94, Ἰούλ.-Σεπτ. 2014, σελ ), ἀναφέρθηκα στὸ Ἀρχεῖο Γιάννη Σκαρίμπα μὲ τὸ ἑξῆς σχόλιο: «[ ] τὸ ἐπιστολικὸ ὑλικὸ στὰ δύο ἀρχεῖα τοῦ συγγραφέα, στὴ Δημόσια Κεντρικὴ Βιβλιοθήκη Χαλκίδας (Δ.Κ.Β.Χ.) καὶ τὸ Ἑλληνικὸ Λογοτεχνικὸ καὶ Ἱστορικὸ Ἀρχεῖο (Ε.Λ.Ι.Α.), εἶναι πενιχρό, κυρίως λόγω τῶν προφανῶν λαθροχειριῶν» (ὅ.π., 11). Πρὸς ἀποφυγὴ δυσάρεστων ἐντυπώσεων ὀφείλω νὰ διευκρινίσω ὅτι ἡ ἀφαίρεση, κατὰ τὸ παρελθόν, ὑλικοῦ ἀπὸ τὸ ἀρχεῖο Γιάννη Σκαρίμπα, ἐσκεμμένη ἢ ἀπερίσκεπτη, δὲν συνδέεται μὲ τὴ λειτουργία τῶν προαναφερθέντων χώρων, ὅπου ἡ φύλαξη τοῦ ἀρχείου σήμερα, ὅπως διαπιστώνουν οἱ μελετητές, εἶναι ὑποδειγματική. Γιὰ νὰ γίνω περισσότερο συγκεκριμένος, θὰ ἀναφέρω μόνο δύο παραδείγματα ἀπωλειῶν ἤ, ἄλλως, ἀρχειακοῦ ὑλικοῦ ποὺ ἀκόμη λανθάνει: Πρῶτον, ἡσημαντικὴ ἀλληλογραφία τοῦγιάννησκαρίμπαμὲτὸνμενέλαολουντέμη, ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῆς πολιτικῆς ἐξορίας τοῦτελευταίουστὴνρουμανία( ) καὶ δεύτερον, τὰ πολύτιμα σχέδια γιὰ τὴ φιλοτέχνηση ὁρισμένων ἀπὸ τὰ πρῶτα, «ἠθογραφικά», διηγήματα, ποὺ ἔκαναν, μεταξὺ ἄλλων, δύο ἀπὸ τοὺς σπουδαιότερους ζωγράφους μας στὸν 20ὸ αἰώνα, ὁ Νίκος Ἐγγονόπουλος καὶ ὁ Γιάννης Τσαρούχης. Γιὰ τὸ σοβαρὸ αὐτὸ ζήτημα ἐκκρεμεῖ ἐνδελεχὴς ἔρευνα καὶ καταγραφὴ ποὺ ἐλπίζω νὰ γίνει σύντομα, γιὰ νὰ ἀνοίξει ὁ σχετικὸς διάλογος. 6 Μαρτίου 2015 Εὐχαριστῶ γιὰ τὴ φιλοξενία Συμεὼν Γρ. Σταμπουλοῦ

18 18 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 Αντιθέσεις-Διαφορές Ο κοντός και ο ψηλός > Toυ Γεωργίου Δ. Αναγνωστοπούλου Ο κοντός και ο ψηλός, μία από τις τόσες αντιθέσεις της ζωής. Ο ένας νιώθει για τον άλλον μια αντιπάθεια ανάλογη με το ανάστημα. Πολλά πιπεράτα λογοπαίγνια διαθέτει στη φαρέτρα του ο ένας για τον άλλον: «Μισοριξιά», λέει ο ψηλός για τον κοντό, «απολειφάδι», «Δεκαπενταυγουστιάτικη Σαρακοστή» και άλλα τέτοια για να τον πληρώσει ανάλογα ο κοντός : «Άντε ρε Λελέκι, αν δεις κάποιον ψηλό να τρέχει και κοιτάξεις πίσω του, κάποιος κοντός τον κυνηγάει» και «να ξέρεις ότι την γκαμήλα την σέρνει ένα γαϊδουράκι», λέει για τον «ψηλό και άμυαλο» ο κοντός και συνεχίζει «τα ρετιρέ δύσκολα νοικιάζονται γιατί μπάζουν από παντού». Και οι κατ αλλήλων λεκτικές ατάκες δεν έχουν τελειωμό. Αιώνιοι αντίπαλοι, λοιπόν, ο ψηλός και ο κοντός, έτοιμοι να συμπλακούν μόλις δοθεί η ευκαιρία. Θέλετε μια διαβεβαίωση; Ας μεταφερθούμε σε μια λεωφορειακή αφετηρία σε ώρα αιχμής. Τα λεωφορεία αργούν νάρθουν, ως συνήθως, η ουρά μεγαλώνει, λες και ανήκει σε κάποιο φοβερό προκατακλυσμιαίο θηρίο και ο εκνευρισμός ανεβαίνει στα ύψη. Κάποτε το λεωφορείο φτάνει, σταματά και ανοίγει το στόμα του για να χάψει όλο αυτό το πλήθος των αδημονούντων. Και τότε ένα παρατεταμένο Ώωωχ ακούγεται, σαν ουρλιαχτό πληγωμένου ζώου, ενώ αρχίζει ένας, όχι και τόσο «ευπρεπής», διάλογος μεταξύ εκείνου και του άλλου, δηλαδή του κοντού και του ψηλού: - Μπαρντόν - Στραβομάρα έχετε; - Μα σας είπα, συγγνώμην - Και μ αυτό τι βγαίνει; Να σας πατήσω εγώ και μάλιστα στον κάλο και μετά σας ζητώ χίλιες φορές συγγνώμην. - Και τι θέλετε να γίνει δηλαδή; Να σας πληρώσει ψυχική οδύνη; - Δηλαδή, εσύ από εκεί πάνω ρε «λέγκα» μας παριστάνεις και τον έξυπνο. Μα τι να περιμένει κανείς από σένα; Ψηλός δεν είσαι; - Μάζεψε την γλώσσα σου, ρε «έκπτωση ανθρώπου σαράντα τοις εκατό», να μην σου την κόψω και σου την δώσω να την φας. - Φύγε ρε «ψηλέ και άχαρε» από μπροστά μου γιατί αλλιώς θα γεμίσει ο δρόμος από σένα, «ντερέκι». - Δεν δοκιμάζεις, ρε «στραπατσαρισμένο ντολμαδάκι», να ιδούμε αν θα προλάβεις να τις μετράς. Και με το λέγε-λέγε η αναμέτρηση των δυνάμεων κατέστη αναγκαία και αναπόφευκτη λύση, προς τέρψη φυσικά του «φιλοθεάμονος» κοινού. Κάποιος, όμως, απ όλους έσπευσε να τηλεφωνήσει στο «Εκατό». Αμέσως ένα περιπολικό έφτασε στον τόπο της συμπλοκής. Καθώς οδηγούσε τους «φίλους» στην Αστυνομία για τις παραπέρα ενέργειες, ένας από τους παρευρεθέντες στο συμβάν ακούστηκε να λέει στον επικεφαλής: «Μακάρι να μπορούσατε να ψηλώσετε λίγο τον κοντό και να κοντύνετε τον ψηλό. Τότε δεν θα υπήρχε πια η «διαφορά» και ασφαλώς θα γίνονταν φίλοι». Εσείς τι λέτε; Είναι σωστή η άποψή του; Μα αφού ο Πλάστης του Κόσμου και Δημιουργός όλων μας, στη πανσοφία Του, έτσι θέλησε όλα τα δημιουργήματά Του, τόσο το λογικό Του δημιούργημα τον άνθρωπο, όσο και τα λοιπά είδη των ζώων και όλα τα άλλα δημιουργήματα της φύσης και εξασφάλισε έτσι την ομορφιά και την ισορροπία του Κόσμου. Άλλοι κοντοί, λοιπόν, και άλλοι ψηλοί, άλλοι χοντροί και άλλοι λιγνοί, άλλοι λευκοί και άλλοι μαύροι και κίτρινοι, άλλοι όμορφοι και άλλοι άσχημοι, άλλοι έτσι και άλλοι αλλιώς και σπάνια καθ όλα όμοιοι και οι διαφορές και αντιθέσεις δεν έχουν τέλος. Αλλά για να σκεφτούμε λίγο, πόσο άσχημος και πόσο «άνοστος» θα ήταν ο Κόσμος αν όλα τα έλλογα και άλογα δημιουργήματα της Κτίσης ήταν όμοια μεταξύ τους, όσο όμορφα κι αν ήταν;;; Τελικά δεν μας μένει παρά να ανεχθούμε και να σεβαστούμε τους διαφορετικούς και αντίθετους από μας συνανθρώπους μας και να συμβιβαστούμε μαζί τους γιατί όλοι μαζί πλουτίζουν και ομορφαίνουν τον κόσμο μας. Το αντίθετο και το διαφορετικό αναδείχνει και τονίζει το όμορφο και το ωραίο και εξασφαλίζει την αρμονία του Κόσμου όλου. Ο συγχωριανός μας Ευθύμιος Νικ. Ποντίκης διακρίθηκε σε ένα ακόμη διαγωνισμό ποίησης, αυτή τη φορά στο Πανελλήνιο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών, για το Έτσι, στις 15 Δεκεμβρίου 2014, στην ειδική εκδήλωση απονομής των βραβείων την οποία πραγματοποίησε η Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών στην Αθήνα, του απονεμήθηκε ΕΙΔΙΚΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΠΟΙΗΣΗΣ για το ποίημά του «Μια παλιά ιστορία-αγάπη που δεν τελείωσε», με το οποίο έλαβε μέρος στον διαγωνισμό. Στην φωτογραφία ο Πρόεδρος της Ε.Ε.Λ. Λευτέρης Τζόκας απονέμει το σχετικό βραβείο στον Ευθύμιο Ποντίκη. Ο Ευθύμιος Ποντίκης ευχαρίστησε για την βράβευσή του με τους εξής στίχους: Ένα μεγάλο ευχαριστώ μέσα απ την καρδιά μου θέλω να πω σε όλους εσάς που βρίσκεστε κοντά μου. ΒΡΑΒΕΥΣΗ ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΠΟΝΤΙΚΗ Από καρδιάς σας εύχομαι να έχετε την υγειά σας και ό,τι το καλύτερο στην οικογένειά σας. Και πάλι σας ευχαριστώ μα πριν σας χαιρετήσω τον Πρόεδρο και την Επιτροπή να τους ευχαριστήσω. Και κλείνοντας με την ευχή και την επιθυμία καλές γιορτές και φώτιση και πάν απ όλα υγεία. Ο Ευθύμιος Ποντίκης γράφει ποιήματα που έχουν σχέση με την καθημερινότητα και μιλάνε στις καρδιές όλων. Ποιήματά του έχουμε φιλοξενήσει, συχνά, στα «Α.Ν.». Έχει εκδώσει δυο βιβλία. Το βραβευθέν ποίημά του θα δημοσιευθεί στο επόμενο φύλλο μας. Συγχαίρουμε τον Ευθύμιο Ποντίκη για την βράβευσή του και του ευχόμαστε να συνεχίσει για πολλά χρόνια ακόμη να μας χαρίζει τα πολύ όμορφα ποιήματά του.

19 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ Σαν παραμύθι ΤΑ ΣΥΚΑ ΚΑΙ Η ΣΥΚΟΦΑΝΤΙΑ Μ ια φορά κι ένα καιρό, τον 5ο π. Χ. αιώνα, την εποχή του Περικλέους, του διαπρεπέστερου πολιτικού άνδρα των αρχαίων Ελλήνων ( π. Χ.), όπως γράφουν τα ιστορικά βιβλία, στην πόλη των Αθηνών, η βασιλική συκή η καρποφορούσα τα «νόστιμα βασιλικά σύκα», η κοινώς συκιά ονομαζόμενη, έχαιρε μεγάλης εκτιμήσεως και οι Αθηναίοι την είχαν σε μεγάλη υπόληψη, γιατί οι καρποί της ήταν πολύ αγαπητοί στους Αθηναίους. Μάλιστα, τα βασιλικά σύκα είχαν τόση νοστιμιά, που όπως γράφει ο ιστορικός Ηρόδοτος, όταν ο αρχαίος βασιλιάς της Περσίας Ξέρξης έφαγε ξηρά σύκα, προερχόμενα από την Αθήνα, τόσο πολύ του άρεσαν ώστε αποφάσισε να κατακτήσει την Αττική και μαζί και τη «συκή» για να απολαμβάνει και τα φρέσκα σύκα. Γιατί είχε δοκιμάσει μόνο τα ξερά. Επειδή τα σύκα αποτελούσαν το αγαπημένο δείπνο των Αθηναίων, για να γεύονται μόνο αυτοί τη νοστιμιά τους είχαν απαγορεύσει την εξαγωγή σύκων από την Αττική. Ωστόσο, όπως συνέβη πολύ αργότερα και με τις πατάτες, την εποχή του Καποδίστρια και όπως συμβαίνει σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, υπήρχαν στην Αθήνα και «πονηροί ξύπνιοι» που παραβίαζαν την απαγόρευση και έκαναν κρυφά εξαγωγές σύκων από την Αττική. Άλλωστε η φάρα αυτών των ανθρώπων κάτι τέτοιες απαγορεύσεις περίμεναν και περιμένουν για να πλουτίσουν με το λαθρεμπόριο. Τι νομίζετε, δεν υπήρχαν «ξύπνιοι και πονηροί» στην αρχαιότητα; Μόνο η εποχή μας έχει τέτοια φρούτα ξηρά ή φρέσκα! Για να παταχθεί λοιπόν η λαθροεξαγωγή σύκων, οι Αθηναίοι θεσπίσανε νόμους που απαγόρευαν την εξαγωγή τους και αμοίβανε γερά τους καταγγέλοντες «την απαγορευμένην εξαγωγήν των σύκων εκ των Αθηνών». Κάτι σαν πριμ ας πούμε, που θεσπίσαμε κι εμείς για τους εφοριακούς, που πιάνουν τους φοροφυγάδες, για να παταχθεί λέει η φοροδιαφυγή, που όμως δεν βρέθηκε ο τρόπος να πιάνουν τους εφοριακούς που ξαφρίζουν τους φορολογουμένους, οπότε και η φοροδιαφυγή μετατράπηκε σε εθνικό σπορ. Εκείνος λοιπόν, που στην αρχαιότητα, κατήγγελλε την παράνομη εξαγωγή σύκων λεγότανε συκοφάντης, λέξη προερχόμενη από το ουσιαστικό σύκο και το ρήμα φαίνω (αποκαλύπτω, καταδεικνύω, φανερώνω, διασαφηνίζω). Όμως, όπως λέει ο θυμόσοφος λαός μας, όποιος έχει το μέλι στα χέρια του γλύφει και τα δάκτυλά του. Έτσι λοιπόν γλυκάθηκαν οι καταγγέλλοντες και προκειμένου να κερδοσκοπήσουν άρχισαν τις ψευδείς και ανυπόστατες καταγγελίες, οπότε οι ψευδείς καταγγελίες αυξήθηκαν τόσο πολύ που η λέξη συκοφάντης έφτασε να υποδηλώνει τον ψευδώς καταγγέλλοντα άλλον με σκοπό να τον βλάψει. Η συκοφαντία εσήμαινε τότε και σημαίνει τώρα την ψευδή κατηγορία και τη διαβολή γι αυτό αποτελεί ποινικό αδίκημα και τιμωρείται με βάση το άρθρο 363 του Π.Κ. Στην αρχαία Αθήνα η συκοφαντία πήρε μορφή επιδημίας και έλαβε τέτοιες διαστάσεις που πολλοί την πλήρωσαν ακριβά με δημεύσεις περιουσιών και με εξορίες και μάλιστα σημαντικοί πολιτικοί, στρατηγοί, σοφοί, καλλιτέχνες όπως ο Περικλής, ο Δημοσθένης, ο Θεμιστοκλής, ο Μιλτιάδης, ο Αριστείδης, ο Πρωταγόρας, ο Αριστοτέλης, ο Σωκράτης, ο Φειδίας και πολλοί άλλοι. Πέρασαν από την αφετηρία του παραμυθιού μας περίπου χρόνια και η συκοφαντία ζει και βασιλεύει. Με τον καιρό φούντωσε, πήρε πολλές μορφές και τα θύματά της αυξήθηκαν θεαματικά. Στις μέρες μας η συκοφαντία εκμοντερνίστηκε σε τρόπους και εμπλουτίστηκε με μέσα. Διαθέτει σύγχρονους πολύστροφους ανεμιστήρες στους οποίους ο συκοφάντης ρίχνει μπόλικη λάσπη, διαφόρων αποχρώσεων, ανάλογα με το θύμα που επιλέγει, βάζει σε λειτουργία τον ανεμιστήρα και όποιον πάρει ο χάρος. Περισσότερο αποτελεσματική και περισσότερα οφέλη αποφέρει στο συκοφάντη η συκοφαντία που είναι διανθισμένη και με μπόλικο θεατρινισμό! Σε αυτές τις περιπτώσεις και ντενεκές ξεγάνωτος να είναι ο συκοφάντης μπορεί άνετα να καταλάβει υψηλά αξιώματα στην κοινωνία. Τα Μ.Μ.Ε. (Μέσα Μαζικού Εκχυδαϊσμού) με τους πολλούς αργυρώνητους δημοσιογραφίσκους που διαθέτουν, είναι πρόθυμα να διευκολύνουν τους συκοφάντες ποικιλοτρόπως. Σε χρόνο ρεκόρ είναι σε θέση να καταρρακώσουν καταξιωμένες προσωπικότητες, να σπιλώσουν υπολήψεις, να ισοπεδώσουν μακραίωνες αξίες και να αμφισβητήσουν πανάρχαιους θεσμούς με τους οποίους γαλουχήθηκαν ολόκληρες γενεές. Η συκοφαντία ευδοκιμεί περισσότερο στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα και πλήττει συχνότερα τους ασχολούμενους με τα κοινά και τους καταξιωμένους κοινωνικά και επαγγελματικά. Βλέπετε τα παιδιά πετούν πέτρες στις αμυγδαλιές που έχουν αμύγδαλα! Στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα και κυρίως στις γειτονιές τη συναντάμε σε μορφή κουτσομπολιού, φρούτο περισσότερο επικίνδυνο γιατί ο αποδεδειγμένα συκοφάντης ενδέχεται να λογοδοτήσει σε κάποια αίθουσα ποινικού δικαστηρίου, ενώ ο κοινός κουτσομπόλης βρίσκεται στο απυρόβλητο και δρα ανενόχλητος. Στο στόχαστρο των συκοφαντών βρέθηκε και η ίδια η συκιά αφού τη συνδυάσανε με αυτούς που διακρίνονται για τη θηλυπρέπειά τους, γιατί βλέπετε γέμισε ο τόπος και από τέτοια φρούτα! Για να ζήσουμε λοιπόν εμείς καλά και αυτοί καλύτερα πρέπει να αποβάλουμε τη συκοφαντία και να απομονώσουμε τους συκοφάντες, που στο σύνολό τους είναι θρασύδειλοι χαμαιλέοντες και να αφήσουμε τη συμπαθητική και παρεξηγημένη «συκή», να παράγει τους γλυκείς καρπούς τους, προς τέρψη όλων μας! Χαράλαμπος Ν. ΠΑΥΛΟΣ ΣΥΝΤΟΜΑ Η ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΘΕΣΗΣ ΜΑΣ Είχαμε αναφέρει ότι προχωράει η αναβάθμιση του site (ιστοθέση) του Συλλόγου: Είχαμε υπολογίσει ότι αυτή θα είχε ολοκληρωθεί αρκετά πριν το τέλος του Όμως, για λόγους ανεξάρτητους από την θέλησή μας, δεν έχει καταστεί ακόμη δυνατό κάτι τέτοιο. Πιστεύουμε ότι σύντομα θα ξεπεραστούν και οι τελευταίες δυσκολίες και θα «ανέβει», με την ίδια διεύθυνση, ένα site αντάξιο του τόπου μας.

20 20 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ Μ ε μικρή, ως συνήθως, συμμετοχή πραγματοποιήθηκε, στις 14 Δεκεμβρίου 2014, η προβλεπόμενη από το Καταστατικό Ετήσια Γενική Συνέλευση του Συλλόγου. Και να σκεφτεί κανείς ότι η συγκεκριμένη Γενική Συνέλευση ήταν εκλογοαπολογιστική δηλαδή μέσα από αυτή θα εκλεγόταν το Διοικητικό Συμβούλιο που θα αναλάμβανε τις τύχες του Συλλόγου για την επόμενη τριετία! Κάτι που σημαίνει ότι αν δεν παρέμενε, σχεδόν στο σύνολό του, το απερχόμενο Δ.Σ. θα οδηγούμαστε σε λύση από το Πρωτοδικείο. Θα μας άρεσε κάτι τέτοιο; Αυτό θα είναι το μέλλον του Συλλόγου; Το έχουμε γράψει πολλές φορές στο παρελθόν το επαναλαμβάνουμε και τώρα: δεν είναι ωραία εικόνα, αυτή που παρατηρείται στις ετήσιες Συνελεύσεις μας, για έναν Σύλλογο με τη δυναμικότητα του δικού μας. Δεν αρκεί η αποστολή της όποιας οικονομικής ενίσχυσης. Είναι αναγκαία και η φυσική παρουσία στο σύνολο των εκδηλώσεων του Συλλόγου και ιδιαίτερα στη Συνέλευση όπου διαπιστώνεται αυτή η αποκαρδιωτική συμμετοχή. Είναι πολύ συγκινητικό να τηλεφωνούν παλιά μέλη, που η ηλικία τους ή η υγεία τους δεν επιτρέπει την παρουσία τους, για να πουν πόσο λυπούνται που θα απουσιάσουν κι από την άλλη να μην έρχονται όλοι οι υπόλοιποι, θυσιάζοντας λίγες ώρες από την κυριακάτικη ξεκούρασή τους, για μια φορά το χρόνο. Κι αν είναι δικαιολογημένοι όσοι βρίσκονταν στο χωριό για να μαζέψουν τις ελιές όλοι οι άλλοι τι δικαιολογία έχουν; Σημειώνουμε, με ιδιαίτερη συγκίνηση, ότι ο Αλέκος Αλιζώτης, ένα από τα πιο παλιά μέλη του Συλλόγου, τηλεφώνησε την ώρα της Συνέλευσης για να μας στείλει τις ευχές του και να μας εκφράσει την λύπη του που λόγοι ανεξάρτητοι της θελήσεώς του δεν του επέτρεψαν να είναι μαζί μας. Τις ευχές του μας έστειλε κι ο δάσκαλος Παναγιώτης Αλεξανδρής. Μέσα στο απαισιόδοξο αυτό κλίμα που διαμόρφωσε η περιορισμένη συμμετοχή μελών, ευχάριστη έκπληξη αποτέλεσε η παρουσία του Προέδρου του χωριού μας Ανδρέα Γεωργ. Σολτάτου. Στην αρχή της Συνέλευσης εκλέχτηκε ομόφωνα Πρόεδρός της, ένα από τα πιο παλιά μέλη του Συλλόγου, ο Ανδρέας Ευθ. Δρόλαπας. Ακολούθως έλαβε τον λόγο ο Πρόεδρος του Συλλόγου Σπύρος Ευστ. Κυριάκης, ο οποίος, αφού αναφέρθηκε στην απογοητευτική εικόνα από την μειωμένη συμμετοχή των μελών, προχώρησε σε αναλυτικό απολογισμό πεπραγμένων για τη χρονιά που πέρασε. Ο Πρόεδρος του Συλλόγου είπε μεταξύ άλλων: «Η χρονιά που ολοκληρώνεται, αν και η γενικότερη οικονομική κατάσταση ήταν πολύ άσχημη κι αυτό είχε επίδραση στα οικονομικά του Συλλόγου, ήταν μια καρποφόρα χρονιά, πλήρης δραστηριοτήτων. Η οικονομική κρίση είχε αντανάκλαση στο συνολικό ποσό των συνδρομών το οποίο μειώθηκε σε σχέση με το 2013 κατά περίπου ή σε ποσοστό 16,80%! Παρ όλη αυτή την μείωση καταφέραμε, με σφιχτή οικονομική πολιτική, να διατηρήσουμε το ταμείο σε καλά επίπεδα. Σημειωτέον ότι εκκρεμεί η είσπραξη ποσού από τον Δήμο Δελφών, για τα ΣΚΑΡΙΜΠΕΙΑ Τα ΣΚΑΡΙΜΠΕΙΑ, για ακόμη μια χρονιά, αποτέλεσαν την καλύτερη διαφήμιση για τον τόπο μας και τον Σύλλογό μας. Σημειώνουμε το ιδιαίτερα κολακευτικό δημοσίευμα της γνωστής εφημερίδας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ την 1η Αυγούστου με τίτλο «Ο Γιάννης Σκαρίμπας και η ωραία γενέτειρά του, η Αγία Ευθυμία, στον νομό Φωκίδας», ενώ και πολλά άλλα μ.μ.ε., ιδιαίτερα ηλεκτρονικά, τόσο τοπικά όσο και πανελλήνιας εμβέλειας, αναφέρθηκαν κατά κόρον στις εκδηλώσεις μας. Τα ΣΚΑΡΙΜΠΕΙΑ 2014, καθημερινά, όλο το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου, συνετέλεσαν ώστε η Αγία Ευθυμία να είναι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Σημείωσαν εξαιρετική επιτυχία τόσο από πλευράς ποιότητας των εκδηλώσεων όσο και από πλευράς συμμετοχής του κόσμου. Αλλά και η οικονομική πλευρά τους ήταν ιδιαίτερα θετική, κάτι που θα φανεί περισσότερο όταν λάβουμε το οφειλόμενο ποσό από τον Δήμο Δελφών. Στο πολύ καλό οικονομικό τους αποτέλεσμα συνετέλεσαν η μεγάλη επιτυχία της δημοτικής αλλά και της λαϊκής βραδιάς, τις οποίες διαχειρίστηκε ο Σύλλογός μας, οι χορηγίες ιδιωτών (1.950 ) και φορέων [Περιφερειακή Ενότητα Φωκίδας (1.800 μεικτά) και Εκκλησία 350 ], η λαχειοφόρος αγορά (1.675 ), αν και πεσμένη σε σχέση με το 2013 και φυσικά το πλήθος των εθελοντών. Εδώ θέλω να τονίσω και την πολύ σημαντική βοήθεια που πρόσφεραν τα τρία νεοεισελθόντα μέλη: Θύμιος Αλεξανδρής, Θύμιος Λύτρας και Δημήτρης Παππάς. Δεν θα αναφερθώ αναλυτικά στις εκδηλώσεις διότι κάτι τέτοιο έχει γίνει ήδη από τις σελίδες της εφημερίδας. Στο πλαίσιο των ΣΚΑΡΙΜΠΕΙΩΝ επανεκδώσαμε βελτιωμένο το έντυπο «Γιάννη Σκαρίμπα Ακοίμητες αγάπες της εύανδρης Αϊθυμιάς / Επιστολές και συνεργασίες του σε φωκικά έντυπα». Ένα πολύ σημαντικό έργο βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσης και ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ πρόκειται να εγκαινιασθεί στις 27 Δεκεμβρίου Πρόκειται για την μεταφορά και οργάνωση της Βιβλιοθήκης της Αγίας Ευθυμίας στον 1ο όροφο του Κοινοτικού Καταστήματος του χωριού μας. Το έργο πραγματοποιήθηκε με την προσφορά ποσού 3.300, προς τον Σύλλογο, του αδελφού και των ανιψιών του αειμνήστου Παναγιώτη Κοκκίνη, στη μνήμη του. Η πραγματοποίησή του αποφασίσθηκε από κοινού από τους δωρητές, το Τοπικό Συμβούλιο και τον Σύλλογό μας. Οι καθιερωμένες εκδηλώσεις του Συλλόγου πραγματοποιήθηκαν και το Αναφερόμαστε στη Γενική Συνέλευση (Δεκέμβριος 2013) η οποία είχε, όπως όλες οι Συνελεύσεις μας, μειωμένη προσέλευση μελών. Αντίθετα οι άλλες δυο εκδηλώσεις μας σημείωσαν μεγάλη επιτυχία: Στην εκδρομή-προσκύνημα στο χωριό για τον εορτασμό του Αγίου Ευθυμίου το λεωφορείο γέμισε. Επίσης, στον εορτασμό του Αγίου Ευθυμίου στην Αθήνα, με την κοπή της πίτας και τις βραβεύσεις των φοιτητών, υπήρξε μεγάλη συμμετοχή συγχωριανών και φίλων. Τα ΑΓΙΑΘΥΜΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ συνέχισαν απρόσκοπτα την κυκλοφορία τους. Και τα τέσσερα φύλλα κυκλοφόρησαν στην ώρα τους και όλα με 48 σελίδες! Κατά γενική ομολογία αποτελούν τον καλύτερο πρεσβευτή του τόπου μας και ένα από τα καλύτερα έντυπα του είδους τους. Το χωριό μας, πέραν των άλλων, έχει κάνει πολλούς και σημαντικούς φίλους χάρις σ αυτά. Σημειώνουμε ότι στις 12 Μαΐου 2014 τα Α.Ν. τιμήθηκαν από την Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών «Για την αναγνώριση της μακρόχρονης προσφοράς στον τόπο, τον Πολιτισμό και την Κοινωνία». Ένα ακόμη ημερολόγιο, στολισμένο με τις ομορφιές του τόπου μας, που αιχμαλώτισε ο φωτογραφικός φακός ερασιτεχνών φωτογράφων, θα μας συντροφεύει ο Το ιστολόγιό μας (blog.agiathimia.com) συνέχισε να αποτελεί πηγή ενημέρωσης για τα θέματα του χωριού μας αλλά και μέσο πίεσης για τα προβλήματα που μας απασχολούν. Αναθέσαμε την ανανέωση του site του Συλλόγου και του χωριού μας ( και σύντομα πρόκειται να ανέβει το νέο και ασφαλώς πιο όμορφο. Οι περισσότερες από τις δραστηριότητες του Συλλόγου μας είναι προσανατολισμένες προς το χωριό. Έτσι, ο Σύλλογος επιδότησε και φέτος το λεωφορείο που μετέφερε, όσους επιθυμούσαν να μεταβούν για μπάνιο, από την Αγία Ευθυμία στην Ιτέα. Η μεταφορά των λουομένων έγινε με το λεωφορείο του συγχωριανού μας Ευθυμίου Δημοσθ. Καλπούζου (πρακτορείο MIONIA TRAVEL). Καταβάλαμε τη δαπάνη για την αγορά των υλικών με τα οποία κατασκευάσθηκε σχετικό κιόσκι στην νέα πίστα απογείωσης ανεμοπτεριστών του χωριού μας. Ένα έργο απαραίτητο προκειμένου να είναι κατάλληλη για αγώνες πανελλήνιας- κι όχι μόνο- εμβέλειας. Κι ένας τέτοιος ήταν το πανελλήνιο πρωτάθλημα το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος. Καλύψαμε τη δαπάνη για το ένα από τα δυο δρομολόγια που πραγματοποιήθηκαν από το χωριό στο βουνό για τον εορτασμό της Αγίας Τριάδας. Ο Σύλλογος κατέβαλε το μίσθωμα του ξενοδοχείου στο οποίο διέμενε, τις πρώτες ημέρες και μέχρι να ενοικιάσει σπίτι, ο νέος ιερέας του χωριού μας. Σταθήκαμε αρωγοί στις προσπάθειες των νέων παιδιών του χωριού μας καλύπτοντας, από ένα σημείο και μετά, τις δαπάνες για τα μαθήματα κεραμικής τα οποία πραγματοποιούνταν στην Αγία Ευθυμία. Επίσης, από τον Οκτώβριο, ο Σύλλογος καταβάλει την αμοιβή της δασκάλας των χορευτικών του χωριού μας. Πάντα κοντά στην ομάδα του χωριού μας την ενισχύσαμε και το 2014 αν και, όπως φάνηκε εκ των υστέρων, τα χρήματα δεν έπιασαν τόπο. Σε συνεργασία με το Τοπικό Συμβούλιο και με την βοήθεια του Γιάννη Κόκκινου, εξασφαλίσαμε διάφορα μεταχειρισμένα έπιπλα, Η/Υ και τηλεόραση από την ALPHA BANK, τα οποία αξιοποιήθηκαν στο Κοινοτικό Κα-

21 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ τάστημα. Προτείναμε στο Τοπικό Συμβούλιο η εκδήλωση μνήμης για την επέτειο της πυρπόλησης του χωριού να πραγματοποιείται τη Δευτέρα του Πάσχα (το απόγευμα). Η πρόταση έγινε αποδεκτή τουλάχιστον για το Η συμμετοχή του κόσμου δικαίωσε την πρότασή μας. Αποστείλαμε έγγραφο στον νέο Δήμαρχο Δελφών στο οποίο αναφέραμε τα σημαντικότερα προβλήματα που απασχολούν τον τόπο μας και τα οποία θεωρούμε ότι πρέπει να επιλυθούν, στο πλαίσιο των δυνατοτήτων του Δήμου. Πραγματοποιήσαμε εθιμοτυπική επίσκεψη στον νέο Μητροπολίτη του Νομού μας και του θέσαμε και το ζήτημα της υπεξαίρεσης χρημάτων από το ταμείο της ενορίας μας, πριν λίγα χρόνια. Συμμετείχαμε σε διάφορες εκδηλώσεις στο Νομό αλλά και στην Αθήνα. Αυτή ήταν σε γενικές γραμμές η δραστηριότητα του Συλλόγου για το Θεωρώ ότι, στο πλαίσιο της γενικότερης κρίσης που διέρχεται η χώρα, ήταν το καλύτερο δυνατό». Ακολούθως, οι παρευρεθέντες στη Γενική Συνέλευση, ενέκριναν ομόφωνα τον απολογισμό πεπραγμένων του Διοικητικού Συμβουλίου. Πριν προχωρήσει η Γ.Σ. στα υπόλοιπα θέματα, δόθηκε ο λόγος στον Πρόεδρο του χωριού μας Ανδρέα Σολτάτο ο οποίος έκανε μια σύντομη ενημέρωση για τα προβλήματα του τόπου μας και ανέφερε τις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι Κοινότητες ακόμη και στην επίλυση μικρών, καθημερινών θεμάτων. Στη συνέχεια, ο Ευθύμιος Ηλ. Μπαμπαγενές διάβασε την Έκθεση της Εξελεγκτικής Επιτροπής η οποία εγκρίθηκε ομόφωνα από τους παρισταμένους. Η Έκθεση δημοσιεύεται σε άλλες στήλες. Ο Πρόεδρος του Συλλόγου, αφού έλαβε τον λόγο, είπε ότι το Δ.Σ. του Συλλόγου, σε εφαρμογή του άρθρου 3 του Καταστατικού το οποίο αναφέρεται και στα Επίτιμα Μέλη, με ομόφωνη απόφασή του προτείνει στην Γενική Συνέλευση την ανακήρυξη ως Επίτιμων Μελών των: Γιάννη Κολιαβά, Δημήτρη Παλούκη, Τασίας Σελέκου και Συμεών Σταμπουλού. Τα μέλη ομόφωνα ενέκριναν την πρόταση του Δ.Σ. Σημειώνουμε ότι επίτιμα μέλη δικαιούνται να γίνουν όσοι προσφέρουν σημαντικές ηθικές και υλικές υπηρεσίες στον Σύλλογο ή στο Δημοτικό Διαμέρισμα Αγίας Ευθυμίας και οι οποίοι, λόγω του ότι δεν πληρούν το κριτήριο της καταγωγής από την Αγία Ευθυμία, δεν μπορούν να γίνουν τακτικά μέλη. Η Γενική Συνέλευση συνεχίσθηκε με διάλογο για την πορεία του Συλλόγου. Ο Πρόεδρος του χωριού πρότεινε μια Γενική Συνέλευση να πραγματοποιηθεί στην Αγία Ευθυμία. Η Γιώτα Ντούρου είπε ότι μέχρι τώρα, λόγω εργασίας και παιδιών, δεν μπορούσε να βοηθήσει. Από τώρα και στο εξής που θα έχει περισσότερο ελεύθερο χρόνο θα είναι πιο κοντά στο Σύλλογο και θα μπορεί να βοηθήσει. Ο Νίκος Ξένος προσφέρθηκε να διαθέσει τα μηχανήματά του για την καταγραφή των Ακολουθιών το Μεγαλοβδόμαδο στο χωριό ώστε να δημιουργηθεί ένα CD το οποίο θα διατίθεται από τον Σύλλογο έναντι τιμήματος για ενίσχυσή του. Ο Γεν. Γραμματέας του Συλλόγου Θύμιος Αλεξανδρής πρότεινε να βραβεύονται άνθρωποι που συμβάλουν στην προβολή του χωριού μας. Τέλος ο Πρόεδρος του Συλλόγου πρότεινε να γίνει προσπάθεια δημιουργίας θεατρικής ομάδας μιας και αφενός υπάρχει η μαγιά από παιδιά με ταλέντο και αφετέρου υπάρχουν δυο νέες και αξιόλογες ηθοποιοί από το χωριό μας, η Ανδριανή Μπαρτσώτα και η Μαρία Ντούρου, οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν στην ευόδωση μιας τέτοιας προσπάθειας. Η πρόταση έγινε δεκτή, ενώ η Ανδριανή, που ήταν παρούσα, είπε ότι θα βοηθήσει σε ό,τι χρειαστεί. Η Γενική Συνέλευση, όμως, δεν είχε ολοκληρωθεί ακόμη. Υπήρχαν οι εκλογές για την ανάδειξη νέου Δ.Σ. και νέας Εξελεγκτικής Επιτροπής, για την επόμενη τριετία. Στην θέση της Βάσως Ανδρ. Δρόλαπα, η οποία δήλωσε ότι δεν θα συνεχίσει, προτάθηκε η Γιώτα Ντούρου-Δρακοπούλου η οποία και αποδέχτηκε την συμμετοχή της στο Δ.Σ. Για την Εξελεγκτική Επιτροπή προτάθηκαν οι: Ευθύμιος Ηλ. Μπαμπαγενές, Ανδριανή Παναγ. Μπαρτσώτα και Γιώτα Ποντίκη-Γλυμή οι οποίοι και αποδέχτηκαν τις προτάσεις. Έτσι, ομόφωνα, δια βοής η Γενική Συνέλευση εξέλεξε τα νέα όργανα του Συλλόγου. Το νέο Δ.Σ. συγκροτήθηκε σε σώμα ως εξής: Σπύρος Ευστ. Κυριάκης- Πρόεδρος, Ανθούλα Γλυμή-Γκουτζαμάνη-Αντιπρόεδρος, Θύμιος Ιωάν. Αλεξανδρής-Γεν. Γραμματέας, Βασιλική Δημ. Νικολοπούλου-Ταμίας, Θύμιος Δημ. Λύτρας, Γιώτα Ντούρου-Δρακοπούλου και Δημήτρης Ευθ. Παππάς-Μέλη. Με την ευχή όλων για συνέχιση της επιτυχούς πορείας του Συλλόγου, χωρίς προβλήματα, ολοκληρώθηκε η Γενική Συνέλευση του Συλλόγου. ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΟΡΤΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΕΥΘΥΜΙΟΥ Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε και φέτος η καθιερωμένη εκδρομήπροσκύνημα για τον εορτασμό του Αγίου Ευθυμίου στο χωριό. Όμως, από τη μια το ότι ο εορτασμός (παραμονή και ανήμερα) συνέπιπτε με καθημερινή και από την άλλη οι εθνικές εκλογές της Κυριακής που ακολουθούσε, απέτρεψαν αρκετούς να ανέβουν στο χωριό κι έτσι ο αριθμός των συμμετεχόντων στην εκδρομή ήταν μειωμένος, σε σχέση με πέρυσι που το λεωφορείο είχε γεμίσει. Φέτος οι επιβάτες ήταν λιγότεροι, κάτι απολύτως λογικό με βάση όσα προαναφέραμε. Η εκδρομή, φέτος, ήταν διήμερη. Η αναχώρηση έγινε τη Δευτέρα 19 Ιανουαρίου, το μεσημέρι, τελικά από την Καλλιθέα, αφού δεν υπήρχε κανένας για επιβίβαση στον Πειραιά. Με ενδιάμεσες στάσεις στο Σύνταγμα, στο Αρχαιολογικό Μουσείο, στο τέρμα Πατησίων αλλά και στα Βάγια, προσπαθήσαμε να εξυπηρετήσουμε όσο το δυνατόν καλύτερα τους συμμετέχοντες. Και για φέτος προτιμήσαμε το πρακτορείο MIONIA TRAVEL του συγχωριανού μας Ευθυμίου Δημοσθ. Καλπούζου και μείναμε απόλυτα ευχαριστημένοι τόσο από το λεωφορείο όσο και από τον Θύμιο που έκανε τα πάντα για να μείνουν όλοι ικανοποιημένοι. Η επιστροφή πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 20 Ιανουαρίου, το απόγευμα, από την πλατεία του χωριού. Η δαπάνη και φέτος καλύφθηκε από τον Σύλλογό μας. Ευχόμαστε και του χρόνου να είμαστε καλά και να ξαναπάμε στο χωριό για να εορτάσουμε τον Άγιό μας. ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΑΓΙΟΥ ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΚΟΠΗ ΠΙΤΤΑΣ-ΒΡΑΒΕΥΣΕΙΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ Ο εορτασμός του Αγίου Ευθυμίου στην Αθήνα, σύμφωνα με την πάγια τακτική των τελευταίων χρόνων, είχε, αρχικά, προγραμματισθεί για την 25η Ιανουαρίου, δηλαδή την Κυριακή που ακολουθούσε τον επίσημο εορτασμό Του. Όταν το ανακοινώσαμε στην εφημερίδα (στο φύλλο του Δεκεμβρίου), δεν γνωρίζαμε αν θα γίνουν πρόωρες εθνικές εκλογές και πότε. Επειδή, όμως, ως ενδεχόμενο ήταν πιθανό να γίνουν στις 25 Ιανουαρίου, δηλαδή την ημέρα που εμείς είχαμε προγραμματίσει την εκδήλωσή μας, φροντίσαμε να αναφέρουμε ότι σε μια τέτοια περίπτωση ο εορτασμός του Αγίου Ευθυμίου και τα όσα ακολουθούν θα μεταφέρονταν την επόμενη Κυριακή 1 Φεβρουαρίου. Όπως και έγινε... Φυσικά υπήρχε ο φόβος της μειωμένης συμμετοχής αφού ήταν λογικό κάποιοι να μην το είχαν προσέξει. Όμως, οι φόβοι μας αποδείχθηκαν αβάσιμοι. Η συμμετοχή των συγχωριανών μας και των φίλων μας ήταν πολύ μεγάλη και ήρθε να αποδείξει ότι αυτή η εκδήλωση έχει αγκαλιαστεί από όλους. Πλήθος συγχωριανών και φίλων γέμισαν τον Ιερό Ναό της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας και παρακολούθησαν με κατάνυξη την Θεία Λειτουργία. Πολύ ευχάριστη έκπληξη αποτέλεσε η παρουσία του ιερέα του χωριού μας π. Θεοφύλακτου ο οποίος συλλειτούργησε με τους ιερείς του Ναού όταν εψάλη η αρτοκλασία. Ακολούθως όλος ο κόσμος κατευθύνθηκε προς την αίθουσα εκδηλώσεων του Ναού όπου θα πραγματοποιούνταν η εκδήλωσή μας η οποία περιλάμβανε την κοπή της πίτας του Συλλόγου, τις βραβεύσεις των πρωτοετών φοιτητών με καταγωγή από την Αγία Ευθυμία αλλά και κάτι που Ευλογώντας την βασιλόπιτα του Συλλόγου π. Θεοφύλακτος, ήρθε από το χωριό για την εκδήλωσή μας

22 22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 Από μικρός κοντά στον Σύλλογο δεν είχε ανακοινωθεί από την εφημερίδα: την τιμητική βράβευση του Βασίλη Δεδούση για την μεγάλη προσφορά του στον τόπο μας και στους συνανθρώπους μας. Η βράβευση του Βασίλη αποφασίσθηκε μέσα στον Ιανουάριο και δεν ήταν γνωστή στον περισσότερο κόσμο. Αντιλαμβάνεστε ότι αν είχε ανακοινωθεί και την γνώριζαν όλοι θα είχαμε σοβαρό πρόβλημα χώρου... Όλα τα καθίσματα γέμισαν και πολλοί έμειναν όρθιοι, κυρίως τα νέα παιδιά που θα βραβεύονταν αλλά κι όλοι όσοι είχαν αναλάβει την εξυπηρέτηση του κόσμου. Ήταν πολύ όμορφη η εικόνα να βλέπεις κάθε σημείο της αίθουσας να έχει κατακλυσθεί από κόσμο. Τα τραπέζια είχαν ετοιμαστεί από πριν με πλήθος εδεσμάτων, που άλλα ετοίμασαν οι κυρίες του Συλλόγου κι άλλα είχαν αγοραστεί. Υπήρχαν, επίσης, αγιαθυμιώτικο κρασί (ΜΥΩΝΙΚΟΣ ΟΙΝΟΣ), αναψυκτικά και από ένα κομμάτι βασιλόπιτα για τον καθένα. Πολλές ήταν οι προσφορές και κατά την φετινή εκδήλωσή μας. Ας τις δούμε αναλυτικά. Η Γεωργία Γεωργ. Λαλλά πρόσφερε και πάλι πλήθος εδεσμάτων: σαρμάδες, τυρόπιτα, κολοκυθοκεφτέδες και κιμαδοπιτάκια. Από μια κατσαρόλα σαρμάδες πρόσφεραν οι: Βούλα Σπυρ. Κυριάκη, Αθανασία Ευθ. Λύτρα και Γιάννα Ηλ. Παύλου. Σπανακόπιτα πρόσφερε η Βαρβάρα Δεδ. Διαούρτα, τυροπιτάκια, σπανακοπιτάκια και λουκανικοπιτάκια η Χαρά Δημ. Παππά. Τέλος τις δυο αρτοκλασίες πρόσφεραν η Τασία Ντούρου-Καραούλια και μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου. Την εκδήλωση τίμησαν, μεταξύ άλλων, με την παρουσία τους οι: π. Θεοφύλακτος (ιερέας Αγίας Ευθυμίας), Κώστας Μίχος (Αντιπεριφερειάρχης Φωκίδας), Τάσος Γαϊτάνης (Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Καλλιθέας), Ανδρέας Σολτάτος (Πρόεδρος Αγίας Ευθυμίας), Γιώργος Δεδ. Δεδούσης (Δημοτικός Σύμβουλος Καλλιθέας), Κώστας Λέκκας (Διευθυντής Νομικού Συμβουλίου του Κράτους), Παναγιώτης Δεδ. Διαούρτας (τ. πρόεδρος Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών), Χαράλαμπος Νικ. Παύλος (Διευθυντής Ανωτάτης Ομοσπονδίας Πολυτέκνων Ελλάδος), Γιώργος Βασ. Δεδούσης (Καθηγητής Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών), οι άνθρωποι του πνεύματος: Συμεών Σταμπουλού Συμεών Σταμπουλού (Φιλόλογος, Νεοελληνιστής), Τάσος Γαλάτης (ποιητής), Άλκης Άβερμπαχ, Γιώργος Σκουρογιάννης (ποιητής) και φυσικά το τιμώμενο πρόσωπο: ο Βασίλης Δεδούσης (τ. Πρόεδρος Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών και τ. Αντιδήμαρχος Καλλιθέας). Στην αρχή της εκδήλωσης ο Πρόεδρος του Συλλόγου Σπύρος Κυριάκης καλωσόρισε τους παρευρισκομένους, ευχήθηκε για το νέο έτος και τις εορτές και ευχαρίστησε όλους όσοι συνέβαλαν στην επιτυχία της εκδήλωσης. Ακολούθησε η κοπή της βασιλόπιτας του Συλλόγου την οποία πραγματοποίησαν από κοινού ο π. Θεοφύλακτος και οι εφημέριοι της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας, αφού πρώτα την ευλόγησαν, αναπέμποντας και τις σχετικές ευχές. Σε ένα από τα κομμάτια, που είχαν τοποθετηθεί εξ αρχής πάνω στα τραπέζια, υπήρχε το σχετικό φλουρί το οποίο αντιστοιχούσε σε μια μονοήμερη κρουαζιέρα, για δυο άτομα, στον Αργοσαρωνικό. Ήταν ένα δώρο που είχε μείνει αδιάθετο κατά την καλοκαιρινή λαχειοφόρο και αποτελούσε προσφορά της ΥΔΡΑΪΚΗΣ, με φροντίδα του Θεόφιλου Ευθ. Αγαπητού. Τυχερός ήταν ο Βλάσης Αγαπ. Πατάκας. Είχε, όμως, έρθει η ώρα της τιμητικής βράβευσης του Βασίλη Δεδούση. Για τον Βασίλη Δεδούση μίλησαν ο Πρόεδρος του Συλλόγου Σπύρος Κυριάκης, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Καλλιθέας Τάσος Γαϊτάνης και ο Διευθυντής του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους Κώστας Λέκκας. Κύριος ομιλητής ήταν ο Γεν. Γραμματέας του Συλλόγου Θύμιος Αλεξανδρής. Γι αυτή την ιδιαίτερα συγκινητική επιμέρους εκδήλωση υπάρχει αναλυτική παρουσίαση σε άλλες στήλες. Ακολούθησε η βράβευση των πρωτοετών φοιτητών με καταγωγή από την Αγία Ευθυμία. Τις βραβεύσεις πραγματοποίησαν οι: Βασίλης Δεδούσης, Κώστας Μίχος, Παναγιώτης Διαούρτας, Ανδρέας Σολτάτος, Συμεών Σταμπουλού, Τάσος Γαλάτης, Τάσος Γαϊτάνης, π. Θεοφύλακτος και Θύμιος Αλεξανδρής. Λίγο πριν την έναρξη των βραβεύσεων, ο Αντιπεριφερειάρχης Φωκίδας Κώστας Μίχος στον σύντομο χαιρετισμό του, αφού πρώτα ευχήθηκε για τις ημέρες, εξέφρασε τον θαυμασμό του για την παρουσία τόσου κόσμου στην εκδήλωση και την συγκίνησή του για την βράβευση του Βασίλη Δεδούση, συνεχάρη τον Σύλλογο για την πρωτοβουλία του, ευχήθηκε ανάλογες επιτυχίες και δεσμεύθηκε ότι θα σταθεί αρωγός στις δραστηριότητες του Συλλόγου και στην επίλυση των θεμάτων του χωριού, πάντα στο πλαίσιο των οικονομικών δυνατοτήτων της Π.Ε. Φωκίδας. Απαντώντας σε σχετικό προφορικό αίτημα για «χορηγία, αρχικά, ενόψει ΣΚΑΡΙΜΠΕΙΩΝ», δεσμεύτηκε ότι θα υπάρξει βοήθεια χωρίς, όμως, να αναφέρει συγκεκριμένο ποσό. Αν και η ημερομηνία της εκδήλωσης ήταν μέσα σε εξεταστική περίοδο και κάποια παιδιά, ειδικά αυτά που φοιτούν μακριά από την Αθήνα, ήταν δύσκολο να παρευρεθούν, με ιδιαίτερη χαρά διαπιστώσαμε την παρουσία των περισσοτέρων από τους επιτυχόντες κατά τις τελευταίες πανελλαδικές εξετάσεις. Μάλιστα, όπως επεσήμανε ο Πρόεδρος του Συλλόγου, τα περισσότερα από τα παιδιά που βραβεύτηκαν έχουν συχνή παρουσία στο χωριό ενώ τρία απ αυτά ήταν μόνιμοι κάτοικοι της Αγίας Ευθυμίας. Βραβεύτηκαν οι: - Κωνσταντίνος Διον. Αθανασιάδης (Τμήμα Διεθνών Ευρωπαϊκών Σπουδών Πανεπιστημίου Μακεδονίας-Θεσσαλονίκη). - Δημήτριος Θεοφ. Γκούλτας (Σχολή Αστυφυλάκων). - Ευθύμιος Νικ. Γκούλτας (Τμήμα Διοίκησης Συστημάτων Εφοδιασμού ΤΕΙ Χαλκίδας-παράρτημα Θήβας). - Δημήτριος Γεωργ. Καραμέρης (Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης). - Δημήτριος Ευστ. Καραμέρης (Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών). - Χαρίλαος Ευθ. Καραχάλιος (Τμήμα Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης Πανεπιστημίου Πειραιά). - Σαβίνα Γεωργ. Καρέζου (Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών Ναυτικού Πειραιά). - Ααρών Κατάν (Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης). - Ιωάννης Παρασκ. Κατσίμπρας (Τμήμα Γραφιστικής ΤΕΙ Αθηνών). - Καίτη Κοντοκώστα (Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών Πανεπιστημίου Πειραιά). - Αλέξανδρος Παναγ. Μαχαίρας (Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Πολυτεχνικής Σχολής Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας-Κοζάνη).

23 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ Βράβευση Δημήτρη Γκούλτα από Κώστα Μίχο Βράβευση Θύμιου Γκούλτα από Παναγιώτη Διαούρτα Βράβευση Δημήτρη Ευστ. Καραμέρη από Ανδρέα Σολτάτο Βράβευση Χάρη Καραχάλιου από Συμεών Σταμπουλού Βράβευση Σαβίνας Καρέζου από Τάσο Γαλάτη Βράβευση Ααρών Κατάν από Ανδρέα Σολτάτο Βράβευση Καίτης Κοντοκώστα από Τάσο Γαϊτάνη Βράβευση Θεοχάρη Μπαμπαγενέ από π. Θεοφύλακτο Βράβευση Μαρίας-Γεωργίας Ντούρου από Θύμιο Αλεξανδρή Χάρης, Θύμιος, Καίτη, Μαρία, Δημήτρης, Δημήτρης και Θεοχάρης μια παρέα στο χωριό (σε όλες τις διακοπές) μια παρέα και στη βράβευσή τους - Θεοχάρης Ηλ. Μπαμπαγενές (Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής Πανεπιστημίου Πειραιά). - Αποστολία Γεωργ. Μπαμπλέκη (Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών Πολυτεχνικής Σχολής Πανεπιστημίου Πατρών). - Ευθύμιος Παναγ. Ντούρος (Τμήμα Κτηνιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας- Καρδίτσα). - Μαρία-Γεωργία Βασ. Ντούρου (Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας-Βόλος). - Γεωργία Γεωργ. Πατάκα (Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Πανεπιστημίου Πειραιά). - Κωνσταντίνος Ευθ. Σαΐτης (Σχολή Μηχανικών Περιβάλλοντος Πολυτεχνείου Κρήτης). Στους φοιτητές οι οποίοι βραβεύθηκαν, πέραν του σχετικού επαίνου, προσφέρθηκαν, ως δώρο, το βιβλίο «ΓΙΑΝΝΟΥΛΑ» του αειμνήστου Ευθυμίου Τάσου Δρόλαπα, το βιβλίο που έχει εκδώσει ο Σύλλογός μας για τους «Μεγάλους Αγιαθυμιώτες κλεφταρματολούς του 18ου αιώνα» και το DVD με τίτλο «Αγία Ευθυμία, φωτίζοντας τις ρίζες μας». Οι λίγοι που δεν έχουν παραλάβει τον έπαινο και τα δώρα μπορούν να τα παραλάβουν, είτε οι ίδιοι είτε κάποιος εκπρόσωπός τους, από τα γραφεία του Συλλόγου, αφού πρώτα επικοινωνήσουν μαζί μας. Για τους φετινούς πρωτοετείς φοιτητές που ήταν παρόντες στην τελετή βράβευσή τους, υπήρχε μια έκπληξη. Ο συγχωριανός μας Χαράλαμπος Νικ. Παύλος πρόσφερε το ποσόν των 100 σε εκείνο το παιδί που είχε τον μεγαλύτερο βαθμό πρόσβασης και φυσικά παρευρισκόταν στην εκδήλωση. Τα παιδιά αφού συζήτησαν μεταξύ τους κατέληξαν ότι Η Σαβίνα μόλις παρέλαβε το χρηματικό έπαθλο από τον Μπάμπη Παύλου τον μεγαλύτερο βαθμό πρόσβασης (17,17) είχε η Σαβίνα Γεωργ. Καρέζου η οποία έλαβε και το σχετικό χρηματικό βραβείο. Η Σαβίνα είναι κόρη της Έφης το γένος Παναγιώτη Αθαν. Παππά. Ευχαριστούμε τον Μπάμπη για την θαυμάσια αυτή πρωτοβουλία του. Ήταν μια επιβράβευση για τα παιδιά που έκαναν τον κόπο να παρευρεθούν στην εκδήλωση. Την εκδήλωσή μας χαιρέτισαν ο Πρόεδρος του χωριού μας Ανδρέας Σολτάτος, ο οποίος ήρθε ειδικά γι αυτή από την Αγία Ευθυμία και ο Συμεών Σταμπουλού. Ο Σ. Σταμπουλού ευχαρίστησε για την ανακήρυξή του σε επίτιμο μέλος του Συλλόγου και είπε ότι προσφέρεται να καταβάλει, συμβολικά, τα δημοτικά τέλη του σπιτιού του Γ. Σκαρίμπα στο χωριό. Είπε, επίσης, ότι υπάρχουν σκέψεις για την εκδήλωση του καλοκαιριού, την αφιερωμένη στο Σκαρίμπα κι ότι αυτή θα έχει περισσότερο πολύ καλή μουσική και λιγότερο ομιλίες. Μέσα σε ευχάριστο αλλά και συγκινητικό κλίμα, ολοκληρώθηκε, με απόλυτη επιτυχία, μια ακόμη εκδήλωση. Ανανεώνουμε όλοι το ραντεβού μας για του χρόνου με ακόμη μεγαλύτερη συμμετοχή. Σ.Ε.Κ. Οι φωτογραφίες είναι του Ανδρέα Γεωργ. Μπαρτσώτα και της Στέλλας Αρσένη-Αλεξανδρή.

24 24 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΒΡΑΒΕΥΣΗ ΒΑΣΙΛΗ ΔΕΔΟΥΣΗ Τ ο Δ.Σ. του Συλλόγου μας αποφάσισε ομόφωνα να τιμήσει τον επί σειράν ετών Πρόεδρό του, τ. Αντιδήμαρχο Καλλιθέας και τ. Ανώτατο Κρατικό Λειτουργό Βασίλη Γεωργ. Δεδούση για την προσφορά του στον τόπο μας και τους συνανθρώπους μας. Η τιμητική βράβευση του Βασίλη Δεδούση πραγματοποιήθηκε την 1η Φεβρουαρίου 2015, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Ι.Ν. Παναγίας Μυρτιδιώτισσας, αμέσως μετά την Θεία Λειτουργία μετά αρτοκλασίας για τον εορτασμό του Αγίου Ευθυμίου. Αν και η απόφαση του Δ.Σ. ελήφθη μετά την έκδοση του φύλλου Δεκεμβρίου των «Α.Ν.» και ως εκ τούτου δεν ήταν ευρέως γνωστή, πολλοί Αγιαθυμιώτες αλλά και φίλοι που το πληροφορήθηκαν ήρθαν για να τιμήσουν τον Βασίλη, αναγνωρίζοντας την προσφορά του. Στην αρχή της εκδήλωσης ο Πρόεδρος του Συλλόγου Σπύρος Ευστ. Κυριάκης είπε: «Σήμερα είναι μια ιδιαίτερη ημέρα διότι, πέραν της καθιερωμένης κοπής της πίτας και της βράβευσης των φοιτητών, περιλαμβάνει και κάτι που οι περισσότεροι συγχωριανοί μας δεν το γνωρίζουν: την τιμητική βράβευση του Βασίλη Δεδούση για την προσφορά του στους συνανθρώπους μας και στον τόπο μας. Και, από μια πλευρά, ευτυχώς που δεν το γνωρίζουν όλοι διότι αν το γνώριζαν δεν θα είχαμε που να βάλουμε τον κόσμο. Είναι μια ομόφωνη απόφαση του Δ.Σ. του Συλλόγου. Την είχαμε πάρει πρώτη φορά το 2013 και είχαμε αποφασίσει να τον τιμήσουμε στα ΣΚΑΡΙΜΠΕΙΑ εκείνης της χρονιάς. Τότε δεν θέλησε ο ίδιος διότι προτιμούσε η σχετική εκδήλωση να πραγματοποιηθεί στην Αθήνα. Γεγονός είναι ότι έκτοτε δείξαμε μια ολιγωρία και μας πρόλαβε ο Δήμος Καλλιθέας τιμώντας τον πρώτος. Επειδή δεν θέλαμε να μας προλάβει και κάποιος άλλος φορέας και έρθουμε τρίτοι, αν και έπρεπε να είμαστε πρώτοι, αποφασίσαμε να τιμήσουμε σήμερα τον Βασίλη Δεδούση. Και θα πει κάποιος γιατί τιμάτε τον Βασίλη Δεδούση; Η απάντηση είναι απλή: Αν δεν τιμήσουμε τον Βασίλη Δεδούση ποιόν θα τιμήσουμε; Χρόνια Πρόεδρος του Συλλόγου, χρόνια στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, πολλά χρόνια στον χώρο της υγείας, όλες οι πόρτες ανοίγανε όταν ζητούσε κάτι ο Βασιλάκης, διότι έτσι ήταν γνωστός ο Βασίλης Δεδούσης, ακόμη και τώρα όποιος Αγιαθυμιώτης, αλλά και από όλη την Φωκίδα, αντιμετωπίζει πρόβλημα υγείας στο Βασίλη θα απευθυνθεί. Εγώ προσωπικά, σ αυτόν οφείλω την ενασχόλησή μου με τον Σύλλογο, αυτόν έχω ως πρότυπο τόσο ως προς την στάση ζωής όσο κι ως προς την προσφορά. Όσο μπορούμε θα βαδίζουμε στα βήματά του. Φυσικά δεν μπορούμε να πλησιάσουμε την προσφορά του Βασίλη διότι εκείνος είχε τη δύναμη να βοηθήσει πολύ κόσμο που σήμερα τρώει ενα κομμάτι ψωμί. Ήταν πάντα ο άνθρωπος του μέτρου, του ήθους, της μετριοπάθειας και πάντοτε προσπαθούσε να καταπραΰνει τα πάθη, ιδιαίτερα σε παλιότερες, δύσκολες εποχές. Θα μπορούσα να μιλάω ώρες για τον Βασίλη Δεδούση. Δεν θέλω να πω περισσότερα διότι ο κύριος ομιλητής της σημερινής μας εκδήλωσης είναι ο Θύμιος Αλεξανδρής, ο Γεν. Γραμματέας του Συλλόγου. Ευχαριστούμε πολύ τον Βασίλη Δεδούση για όλα όσα έκανε μέχρι τώρα για τον τόπο μας και τους ανθρώπους του». Στη συνέχεια πήρε τον λόγο ο Γεν. Γραμματέας του Συλλόγου Θύμιος Ιωάν. Αλεξανδρής ο οποίος είπε: «Μπορούμε να πούμε πάρα πολλά, όπως σωστά είπε ο Πρόεδρος, για τον Βασίλη Δεδούση. Δεν είναι μόνο το πρόσωπο αλλά είναι και η γενιά που εκπροσωπεί.δεν είναι μόνο ο Αηθυμιώτης ή ο Καλλιθεάτης, αλλά τα βήματά του στη ζωή ήταν τέτοια που αναδείχθηκε σε μια προσωπικότητα πέρα από Αγία Ευθυμία, Καλλιθέα και ό,τι άλλο συνάντησε στον δρόμο του επαγγελματικά ή προσωπικά. Γεννημένος το 1929 στην Καλλιθέα, από μάνα και πατέρα Αηθυμιώτες, ακολουθεί πρωτότυπο σχολικό δρόμο αφού είναι μαθητής, κυρίως, του δημοτικού σχολείου Καλλιθέας αλλά για τις ανάγκες του θερισμού, τον Ιούνιο, και του τρύγου, τον Σεπτέμβριο-Οκτώβριο, τα μαθήματα τα παρακολουθεί στο χωριό εκείνη την εποχή. Κάνει δηλαδή μεικτό σχολείο κατά κάποιο τρόπο. Αφού τελειώνει το εξατάξιο Γυμνάσιο εισάγεται στην Πάντειο Σχολή Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, εν συνεχεία θα τελειώσει και τη Νομική Σχολή Αθηνών και θα δικηγορήσει, για περίπου μια οκταετία, στο Ειρηνοδικείο Θήβας, αν θυμάμαι καλά. Γρήγορα θα εγκαταλείψει τη δικηγορία, θεωρώντας ότι πιθανότατα δεν του ταιριάζει και τον συναντάμε επαγγελματικά ως ανώτερο υπάλληλο πρώτα στο Νοσοκομείο ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ. Ακολουθεί το ΓΕΝΙΚΟ ΚΡΑΤΙΚΟ στο οποίο η καριέρα του η υπαλληλική, κατά κάποιο τρόπο, απογειώνεται. Γίνεται Γενικός Διευθυντής του ΓΕΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ, του νυν ΓΕΩΡΓ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ, το 1981 και από το 1983 έως το 1990, οπότε αφυπηρετεί, είναι Γενικός Διευθυντής στο ΣΩΤΗΡΙΑ. Τα χρόνια που είναι υπάλληλος στο ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ αλλά πολύ περισσότερο στο ΓΕΝΙΚΟ ΚΡΑΤΙΚΟ αλλά και στο ΣΩΤΗΡΙΑ, το τηλέφωνό του ήταν, περίπου, το 166 της Αγίας Ευθυμίας, για να λέμε τα πράγματα με δυο φράσεις.οφείλω δε να πω αυτό που υπονόησε και ο Πρόεδρος, λίγο πρωθύστερα σε όσα έχω σκοπό να πώ για τον Βασίλη Δεδούση, ότι, ταυτόχρονα, είναι για πολλούς Αηθυμιώτες και Αηθυμιώτισσες το ΑΣΕΠ της εποχής. Ο Βασίλης Δεδούσης διακρίνεται ιδιαίτερα στην Καλλιθέα, πρωταγωνιστεί στα αθλητικά δρώμενα της πόλης και ιδιαίτερα στην ποδοσφαιρική της ομάδα, ενώ τον συναντάμε, πολύ νωρίς, να ασχολείται και με την Αυτοδιοίκηση. Το 1994 μάλιστα, κατέρχεται ως υποψήφιος Δήμαρχος Καλλιθέας, επικεφαλής Ανεξάρτητης Κίνησης, ενώ από το 2002 και εντεύθεν τον συναντάμε Αντιδήμαρχο του Δήμου Καλλιθέας, συνεργάτη του τότε Δημάρχου Καλλιθέας κ. Ασκούνη. Ο Δήμος Καλλιθέας μάλιστα, πρόσφατα, γι αυτή του την παρουσία, την προσφορά και τη δράση τον τίμησε και είναι ιδιαίτερη τιμή που έχουμε σήμερα ανάμεσά μας τον εκπρόσωπο του Δημάρχου Καλλιθέας του κ. Δημ. Κάρναβου, τον αγαπητό Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Γαϊτάνη. Είναι σημαντικό, νωρίς στη ζωή σου, οι σύγχρονοί σου να σου αναγνωρίζουν την προσφορά σου, τη δράση σου, την αλληλεγγύη που πρόσφερες στους συνανθρώπους σου και ιδιαίτερα στο χωριό σου. Στο Σύλλογο Αγιοευθυμιωτών με τον οποίο ο κ. Δεδούσης είχε μια αξιόλογη και μέχρι σήμερα, θα τολμούσα να πω, αξεπέραστη δράση. Είναι στον πρώτο πυρήνα των Αγιοευθυμιωτών που τροχοδρομούν τον Σύλλογο, την δεκαετία του 50, από την δεκαετία του 70 τον βρίσκουμε μέλος του Δ.Σ. και μάλιστα Γεν. Γραμματέα επί αειμνήστου Δήμου Τζίβα ενώ από τις 2 Φλεβάρη του 1980, δηλαδή ακριβώς πριν 35 χρόνια από σήμερα, τον συναντάμε Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου. Παρέλκει να αναφέρω ότι όλες οι εκλογές του ήταν ομόφωνες. Με ένα μικρό διάλειμμα, τη δεκαετία του 80, για μια θητεία, οπότε συναντάμε Πρόεδρο τον αγαπητό κ. Διαούρτα, ο Βασίλης Δεδούσης ολοκληρώνει τον κύκλο στην Προεδρία το Κύριες στιγμές της Προεδρίας του, κάτι που ως μέλη του Συλλόγου μας ενδιαφέρει περισσότερο: Κατ αρχήν είχε εξασφαλίσει την εύρυθμη λειτουργία του Συλλόγου. Είναι αλησμόνητες οι χοροεσπερίδες που ο Σύλλογος εκείνη την εποχή έκανε τις οποίες επιμελούτο ο ίδιος και μάλιστα φρόντιζε ο ίδιος και για τη διανομή των προσκλήσεων και για την συμμετοχή των συμπατριωτών αλλά και των φίλων του από τους χώρους εργασίας του ή από την αγαπημένη του Καλλιθέα. Επί των ημερών του ο Σύλλογος απέκτησε για πρώτη φορά ιδιόκτητη στέγη και μάλιστα με χορηγίες των εκλεκτών συγγενών του, των γνωστών αδελφών Δεδούση, αυτή η στέγη επεκτάθηκε στο γραφείο που ξέρουμε σήμερα. Επί των ημερών του, ο Σύλλογος Αγιοευθυμιωτών, θα έλεγα και το χωριό, για πρώτη φορά, συναντάται με τον Σκαρίμπα. Από εκεί και πέρα ξεκινάνε τα ΣΚΑΡΙΜΠΕΙΑ που ξέρουμε όλοι εμείς σήμερα και που όλοι μπορούμε να εκτιμήσουμε την συνεισφορά τους στο χωριό αλλά και ευρύτερα στον ελληνισμό. Επί των ημερών του, ύστερα από εισήγηση του νυν Προέδρου του Συλλόγου Σπύρου Κυριάκη, ξεκινάει η εφημερίδα τα ΑΓΙΑΘΥΜΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ τα οποία μας κάνουν όλους ιδιαίτερα περήφανους και τα οποία έφεραν όλα τα μέλη του Συλλόγου και τους Αγιοευθυμιώτες κοντά αλλά έφεραν κοντά και τον Σύλλογο με την ευρύτερη κοινωνία, τόσο την Φωκική όσο και πέραν των ορίων της Φωκίδας. Επί των ημερών του και ιδιαίτερα στην Αθήνα, ο Σύλλογος δεν παύει να έχει παρέμβαση οπουδήποτε για να βοηθηθεί το χωριό. Δεν σταμάτησε ποτέ να παρίσταται και να χτυπάει πόρτες και Υπουργών και Υφυπουργών και Γενικών Γραμματέων κι οποιωνδήποτε άλλων για να λύνονται προβλήματα της Φωκίδας ειδικά σε μια εποχή που αυτά ήταν δύσκολα. Τέλος, σε ότι αφορά τα κορυφαία έργα του Συλλόγου, επί των ημερών του θεμελιώθηκε και ξεκίνησαν οι εργασίες της Αγίας Τριάδας του βουνού. Αν σκεφτείτε λοιπόν την Αγία Τριάδα, τα ΑΓΙΑΘΥΜΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ, την ιδιόκτητη στέγη, μπορούμε να αποτιμήσουμε την γενικότερη συνεισφορά και γιατί είμαστε σήμερα όλοι εδώ. Τέλος, θέλω να επισημάνω ότι σε δύσκολες εποχές για τη νεοελληνική κοινωνία και κυρίως για τα ήθη Συλλόγων, φορέων και οργανώσεων, κυρίως τη δεκαετία του 80, κράτησε τον Σύλλογο μακριά από ίντριγκες και κομματικές αντιπαραθέσεις, φορώντας ο ίδιος σε όλη του τη ζωή-και οφείλουμε να το καταθέσουμε και σήμερα- γυαλιά αχρωματοψίας. Υπηρέτησε δηλαδή με πάθος την ενότητα του συνόλου πολλές φορές και εις βάρος του προσωπικού του καλώς ή κακώς εννοούμενου εγωισμού. Στο πρόσωπό του ο Σύλλογος και οι Αγιαθυμιώτες βρίσκαμε πάντα ένα συμπαραστάτη και δεν είναι τυχαίο ότι και ο ίδιος δρομολόγησε και τις διαδικασίες διαδοχής του και ανανέωσης του Συλλόγου με αξιόλογους ανθρώπους όπως ο Θύμιος Γλυμής που τον διαδέχθηκε στην Προεδρία, όπως ο αγαπητός Σπύρος Κυριάκηςδεν μπορούμε να βάζουμε πάντα τη δεοντολογία επειδή είναι ενεργός να μην τον αναφέρουμε-και πολλά νέα παιδιά που βρέθηκαν να υπηρετούν τον Σύλλογο ενώ μέχρι τότε ο Σύλλογος ήταν, λίγο, των συνταξιούχων. Τελειώνοντας, για να μην σας κουράσω, ο Σύλλογος πήρε ομόφωνα αυτή την απόφαση, όπως προείπε ο Πρόεδρος, στο Συμβούλιο της 15ης Γενάρη, θεωρώντας ότι εκπροσωπεί όλους σας, πράγμα που φαίνεται και από την σημερινή συμμετοχή, και θεωρώντας ότι πρέπει να τιμούμε τους ανθρώπους στην ώρα τους, όταν είναι ενεργοί, διότι από τον κ. Βασίλη Δεδούση περιμένουμε κι άλλα. Του ευχόμαστε να είναι γερός και δυνατός και να τον έχουμε πάντα δίπλα μας». Ακολούθως τον λόγο πήρε ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Καλλιθέας Τάσος Γαϊτάνης ο οποίος είπε: «Είναι μεγάλη η χαρά μου που βρίσκομαι σήμερα εδώ, αναμεσά σας, για να υποδηλώσω την υποστήριξη και την αγάπη του Δήμου Καλλιθέας, της πόλης της Καλλιθέας, στο πρόσωπο του Βασίλη Δεδούση. Η αλήθεια είναι ότι δεν είμαι ο καταλληλότερος άνθρωπος για να μιλήσω για τον κ. Βασίλη Δεδούση, γιατί τον ξέρω από πολύ μικρός και είμαι υποκειμενικός κριτής του, αλλά θάθελα να μοιρασθώ μαζί σας μια-δυο σκέψεις μου. Τον Βασίλη Δεδούση θα μπορούσε να πει κανείς ότι τον χαρακτηρίζουν δυο πράγματα. Το πρώτο πράγμα είναι η αγάπη του για τον συνάνθρωπο. Έχει μοιράσει την ζωή του στο να υποστηρίζει τους Αηθυμιώτες αλλά και τους Καλλιθεάτες. Θυμάμαι από μικρό Ο Τάσος Γαϊτάνης (Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Καλλιθέας) ενώ μιλάει για τον Βασίλη Δεδούση

25 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ παιδί, δεν υπήρχε περίπτωση να γνωρίζει ότι Καλλιθεάτης είναι στο Νοσοκομείο, έχει ανάγκη, είναι άρρωστος, του συμβαίνει κατι και να μην πάει δίπλα του, να μην σταθεί μαζί του. Θυμάμαι, άλλες φορές, όταν με έπαιρνε μικρό παιδάκι για να πάμε στο γήπεδο να παρακολουθήσουμε την αγαπημένη μας Καλλιθέα, στεκόμαστε έξω από την πόρτα του γηπέδου, όταν του περίσευε μια πρόσκληση, για να δει ποιός συμπολίτης μας την έχει περισσότερο ανάγκη και να του την προσφέρει. Θυμάμαι, επίσης, το 1994, όταν πρωτοπόρος για εκείνη την εποχή, να το πούμε αυτό, τόλμησε να δημιουργήσει την Ανεξάρτητη Κίνηση Καλλιθεατών, πράξη την οποία εγώ, τότε, στήριξα ως νεαρός πολίτης-τότε σε εκείνες τις δημοτικές εκλογές ψήφισα για πρώτη φορά στη ζωή μου-ψήφισα τον συνδυασμό του κ. Βασίλη, με μεγάλη χαρά και ευτυχία, μπορώ να πω, γιατί ήξερα και ξέρω πόσο αγαπάει την πόλη και ήθελε να την βοηθήσει. Προηγηθήκαμε, η αλήθεια είναι αυτή, ως Δήμος Καλλιθέας και βραβεύσαμε τον κ. Βασίλη Δεδούση για την προσφορά του. Όμως, κ. Πρόεδρε θέλω να σας διαβεβαιώσω, από όσο τον γνωρίζω, νομίζω ότι η σημερινή βράβευση για εκείνον είναι ο σπουδαιότερος τίτλος τιμής και το σπουδαιότερο πράγμα που μπορεί κανείς να τον τιμήσει. Αγαπάει το χωριό του, την Αγία Ευθυμία, περισσότερο από κάθε τι. Κλείνοντας θέλω να πω ότι, μεταξύ των άλλων, είναι και ένας εκπληκτικός μάγειρας που φτιάχνει πολύ καλό κοκορέτσι. Θέλω να σας συγχαρώ για την πρωτοβουλία που πήρατε. Πραγματικά ο κ. Βασίλης Δεδούσης αποτελεί ένα κόσμημα και για την Αγία Ευθυμία αλλά και για την πόλη μας την Καλλιθέα». Ευχάριστη έκπληξη αποτέλεσε η παρουσία του Διευθυντή του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους Κώστα Λέκκα, ο οποίος συνυπήρξε με το Βασίλη Δεδούση στο ΣΩΤΗΡΙΑ και όταν έμαθε για την εκδήλωση παρευρέθηκε σ αυτή και θέλησε να πει δυο λόγια. Ας δούμε τι είπε: «Δεν θα σας κουράσω, δυο λόγια θα πω μόνο. Θέλω να καλύψω το κομμάτι της ΣΩΤΗΡΙΑΣ, εκπροσωπώντας εδώ κι άλλους συναδέλφους. Νιώθω χαρά και συγκίνηση που παρευρίσκομαι σήμερα, που τιμούμε έναν άνθρωπο, δάσκαλο για μένα και φίλο. Πώς συνδυάζονται οι δύο ιδιότητες; Θα σας εξηγήσω εν τάχει. Δάσκαλος γιατί, το διάστημα που υπηρετούσαμε μαζί στο ΣΩΤΗΡΙΑ, αποτέλεσε για μένα ένα πρότυπο ανθρώπου ο οποίος σημάδεψε όλη την μετέπειτα καριέρα μου την εργασιακή και μεταλαμπάδευσε συγκαταβατικότητα, τη διάθεση για συνεργασία, για προσφορά, τη καθαρότητα, Ο Κώστας Λέκκας (Διευθυντής Νομικού Συμβουλίου Κράτους) μιλάει για τον Βασίλη Δεδούση. τη διαφάνεια στις συναλλαγές -σε ένα χώρο που έχει πολλές σκιές- και την εργατικότητα. Για μένα όλα αυτά ήταν εφόδια όλα τα επόμενα χρόνια που πορεύτηκα. Ιδιαίτερα δε η εργατικότητά του ήταν μοναδική, σε σημείο που να νιώθεις ότι είμαστε συνομήλικοι. Γι αυτό λέω ότι τον νιώθω και σαν φίλο και θα έλεγα ότι ένας Ο Βασίλης Δεδούσης απολαυστικός, όπως πάντα... από τους λόγους, που στα 55 αποφασίζω να κάνω κι ένα Μεταπτυχιακό, ήταν και ο Βασίλης Δεδούσης. Όταν τον παίρνω τηλέφωνο και μου λέει ότι εξακολουθεί να είναι μάχιμος, να προσπαθεί, να συνεισφέρει, με επηρέασε, είναι από τους ανθρώπους που με επηρέασαν. Θέλω να του ευχηθώ να είναι γερός, να απολαμβάνει τους μόχθους μιας ολόκληρης ζωής μέσα από την πρόοδο της οικογένειάς του, των συντοπιτών του και θάθελα να πω και κάτι άλλο, ένα ελάττωμα που είχε, γιατί μόνο για τα καλά λέμε. Μας είχε βομβαρδίσει, εμάς όλους, με την Αγία Ευθυμία. Εγώ δέθηκα μαζί σας χωρίς να σας ξέρω. Να είσαστε καλά. Να είσαι καλά κ. Διευθυντά μου να σε χαιρόμαστε για πολλά χρόνια ακόμη». Είχε, όμως, έρθει η ώρα να μιλήσει και το τιμώμενο πρόσωπο. Ο Βασίλης Δεδούσης, ο οποίος την ώρα των ομιλιών δεν μπορούσε να κρύψει τη συγκίνησή του, με λόγια απλά μίλησε στις καρδιές όλων: «Ο Πρόεδρος, όπως είπε προηγουμένως, έχει συγκινηθεί και βέβαια εγώ, κατά μείζονα λόγο, έχω συγκινηθεί ακόμη περισσότερο. Βέβαια δεν πρόκειται να πω εγώ τίποτα περισσότερο από όσα είπε προηγουμένως ο ανιψιός μου ο Αλεξανδρής. Ένα παράπονο μόνο θα εκφράσω για τον πατέρα του τον συχωρεμένο. Όταν πήγαινα στο χωριό, επειδή είμαστε Αηθυμιώτες και τα ξέρουμε αυτά, στην αλωνιστική μηχανή μηχανικός ήταν ο Παναγιώτης Δρόλαπας, ο πατέρας του ο συχωρεμένος ήταν στην μπουλντόζα και εμένα με έβαλε ως ανειδίκευτο στη κοσκίνα. Αυτό ήταν το παράπονο του χωριού που λένε. Με την παρουσία του κ. Λέκκα, Διευθυντή του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, μου δίνεται η ευκαιρία να πω κι αυτό: Την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν πτυχιούχοι στη ΣΩΤΗΡΙΑ, δυο πτυχιούχοι που υπήρχαν ήθελαν να κρατάνε τα ηνία κι εγώ-επαναστατικά-καθιέρωσα δέκα θέσεις πτυχιούχων ανωτάτων σχολών. Δεν έβαλα ούτε έναν ρουσφετολογικά. Για τον Διευθυντή του Νοσοκομείου περίσσευαν θέσεις είτε νοσοκόμας είτε τραπεζοκόμου είτε εργάτη καθαριότητος. Οπότε και τα παιδιά τα οποία μπήκαν στο ΣΩΤΗΡΙΑ, περίπου είκοσι κορίτσια και πέντε στο ΓΕ- ΝΙΚΟ ΚΡΑΤΙΚΟ και καλοπαντρευτήκανε, όπως έλεγε η Γαλάναινα ο Βασ λάκος μας τα βάζει στη δουλειά τα παντρεύει κιόλας -περί αυτού δεν είχα ιδέα. Επίσης, ευχαριστώ πολύ τον νεώτερο Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου Καλλιθέας τον κ. Γαϊτάνη, τον οποίο στις επόμενες εκλογές να ψηφίσετε κιόλας, όσοι ψηφίζετε στην Καλλιθέα, γιατί είναι από τα εκλεκτότερα παιδιά που υπάρχουν στο χώρο της Καλλιθέας και γι αυτό οι Καλλιθεάτες τον τίμησαν και τον έφεραν πρώτο στις δημοτικές εκλογές. Επίσης, για τα δημοτικά πάντα, θα έπρεπε κι εγώ να αφήσω κάποιο κληρονόμο στα δημοτικά. Με ρώτησε ο ανιψιός μου ο Γιώργος ο Δεδούσης, του αδελφού μου παιδί: Θείε θα βάλεις υποψηφιότητα;, του είπα ότι δεν θα βάλω και τότε μου είπε Εγώ, όμως, θα σε παραξενέψω λιγάκι, θα δυσκολευτείς. Θα βάλω με τον ΣΥΡΙΖΑ. Με όλη μου την ευχή του απάντησα, δεν υπάρχει περίπτωση να μην το δεχτώ και θα τρέξω στον χώρο αυτό, σε όποιον ξέρω, να σε ψηφίσει. Και εξελέγη δημοτικός σύμβουλος. Το ότι με τίμησε ο Σύλλογος σήμερα τον ευχαριστώ ιδιαίτερα. Με συγκίνησε πραγματικά ιδιαίτερα και με πεισμάτωσε πιο πολύ ακόμη για να συνεχίσω το έργο μου στον λεγόμενο χώρο της υγείας. Όταν πρωτοπήγα στο ΣΩΤΗΡΙΑ μου είπε μια γιατρός: Καλώς ήρθατε κ. Γενικέ, αλλά ξέρετε, εδώ νοσηλεύονται οι αυτού υψηλότητες. Εγώ δεν κατάλαβα και ρώτησα: Ο βασιλιάς και η βασίλισσα; Κι εκείνη μου απάντησε: Όχι κ. Γενικέ, ο ασθενής. Από εκεί και πέρα, ορκίσθηκα ότι θα τρέχω κοντά στον ασθενή κι ακόμη δεν σταματώ να τρέχω στον χώρο της υγείας. Ως προς το θέμα των σπουδών μου,είμαι υποχρεωμένος, ας είμαστε Αηθυμιώτες, ας είμαστε εγωιστές, να αναγνωρίσω την συμπαράσταση της γυναίκας μου. Σε όλα αυτά, στις σπουδές μου, έκανε υπομονή και σπούδαζε τρία παιδιά, μεταξύ αυτών ήμουνα κι εγώ. Εγώ και τα δυο μου παιδιά που τελείωσαν κι αυτά Πανεπιστήμια. Ο Γιώργος είναι Καθηγητής στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και ο Δημήτρης Γενικός Διευθυντής Ποιοτικού Ελέγχου Μηχανημάτων σε μεγάλη ιδιωτική εταιρία. Τους έχω δώσει την ευχή μου και τους έχω πεί η πόρτα τους να είναι πάντα ανοιχτή σε οποιονδήποτε. Ειδικά αν έρθουν Αηθυμιώτες, χωρίς να θέλω να κάνω εξαίρεση για τον άλλο κόσμο, να τους υποδέχεστε. Ξέχασα να αναφέρω προηγουμένως πως όταν ζητούσαν κάτι τους έλεγα εκτός από θέση είτε τραπεζοκόμου είτε οποιαδήποτε άλλη γιατί αυτές ήταν για την Αηθυμιά. Ξέφυγε μια στην Άμφισσα γιατί ήρθε ο πατέρας της και μου λέει: Ακούστε να δείτε εγώ ήμουν ο φύλακας του χωριού στα αγοτεμάχια, δεν δικαιούμαι να πάρω κι εγώ μια θέση; Και εκείνη την ώρα εκτέθηκα. Αυτή η κοπέλα υπηρετεί ακόμη. Ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς τον Σύλλογο, που πραγματικά τον κρατάνε τώρα πολύ ψηλά, είναι νέοι άνθρωποι, έχουν κέφι κι αυτό δεν πρόκειται να τους το στερήσει κανείς. Και θα συνεχίσει ο Σύλλογος της Αη-Θυμιάς να έχει αυτή την ακτινοβολία όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Κι αυτά είναι προς τιμήν αυτών των παιδιών που κατόρθωσαν να κρατήσουν σ αυτό το επίπεδο τον Σύλλογο. Και πάλι ευχαριστώ πάρα πολύ». Ακολούθησε η απονομή, από τον Πρόεδρο του Συλλόγου, τιμητικής πλακέτας στον Βασίλη Δεδούση μέσα σε θερμά και παρατεταμένα χειροκροτήματα. Η πλακέτα έγραφε το εξής: «Στον Βασίλη Δεδούση, τ. Πρόεδρο Συλλόγου Αγιοευθυμιωτώντ. Ανώτατο Κρατικό Λειτουργό-τ. Αντιδήμαρχο Καλλιθέας, άνθρωπο του ήθους και του μέτρου, αληθινό πατριώτη, για την πολύχρονη προσφορά του στον τόπο μας και στους ανθρώπους του, ο Σύλλογος Αγιοευθυμιωτών». Ο Πρόεδρος του Συλλόγου απονέμει τιμητική πλακέτα στον Βασίλη Δεδούση Ο εγγονός περήφανος για τον παππού και ο παππούς συγκινημένος... Πολύ σημαντική ήταν η παρέμβαση ενός πρώην εργαζόμενου στο ΓΕΝΙΚΟ ΚΡΑΤΙΚΟ (νυν Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ) ο οποίος είπε: «Εγώ επειδή εργαζόμουν στο ΓΕΝΙΚΟ ΚΡΑΤΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Αθηνών, από το 1983, είσαστε ο άνθρωπος που δώσατε πνοή στο ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ και δεν βρέθηκε άνθρωπος που να μην σας αγαπά. Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ για το καλό σας έργο». Μέσα σε κλίμα όπου κυριαρχούσαν η έντονη συγκίνηση από τη μια και η καθολική αναγνώριση της προσφοράς του Βασίλη από την άλλη, ολοκληρώθηκε η όμορφη αυτή εκδήλωση. Δυο σκέψεις υπήρχαν στο μυαλό όλων. Η μια που έλεγε πόσο τυχερό είναι το χωριό μας που έχει τον Βασίλη να το νοιάζεται και η άλλη που έλεγε μακάρι να είχαμε πολλούς ακόμη σαν τον Βασίλη. Οι φωτογραφίες είναι του Ανδρέα Γεωργ. Μπαρτσώτα και της Στέλλας Αρσένη-Αλεξανδρή. Η ΘΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΔΕΔΟΥΣΗ ΣΤΟ ΣΥΛΛΟΓΟ Συμμετείχε αννελιπώς στα Δ.Σ. του Συλλόγου από τις έως με μόνη εξαίρεση την περίοδο από έως Πιο αναλυτικά: Γενικός Γραμματέας: από έως και από έως Μέλος: από έως Πρόεδρος: από έως και από έως

26 26 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 Αφιέρωμα Στην Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας (8 Μαρτίου) (H 8 η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, σε ανάμνηση της αιματηρής απεργίας των εργατριών της υφαντουργίας στη Νέα Υόρκη στις Οκτώ Μαρτίου 1857, που τόλμησαν να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους στη δουλειά και να εκδηλώσουν την αντίδρασή Η ΚΑΣΣΙΑΝΗ, ποιήτρια και ψαλμωδός, είναι γνωστή από το περίφημο τροπάριο που έγραψε: «Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή...», που ψάλλεται στον Όρθρο και τον Εσπερινό της Μεγάλης Τρίτης και συνδέεται στην παράδοση απ την συζήτησή της με τον αυτοκράτορα Θεόφιλο και που συγκινεί με την συναισθηματική του φόρτιση. Στην παράδοση η Κασσιανή περιγράφεται ως πλουσία, ωραία και σοφή και ως ευσεβής παρθένος, ασκήτρια και Οσία, που έζησε κατά τον 9 ον αιώνα και η Ορθόδοξη Εκκλησία μας τιμά την μνήμη της την 7 ην Σεπτεμβρίου. Η ζωή της συνδέθηκε με θρύλους και παραδόσεις, οι οποίες αναπτύχθηκαν με άξονα την στιχομυθία της με τον αυτοκράτορα Θεόφιλο ( ). Παραδίδεται η στιχομυθία του Θεοφίλου με την Κασσιανή (Συναξάρια, Συμεών Μάγιστρος και άλλοι), σύμφωνα με την οποία, εντυπωσιασμένος ο Θεόφιλος από την ωραιότητα της Κασσιανής και θέλοντας να την ταπεινώσει, είπε το περίφημο: «Ω άρ εκ γυναικός (δηλαδή εκ της Εύας) ερρύει τα φαύλα». Και η Κασσιανή, με ετοιμότητα και ευστοχία, θαρρετά του απάντησε: «αλλά και δια γυναικός (δηλαδή της Θεοτόκου) πηγάζει τα κρείττονα». Και η απάντησή της αυτή έμεινε στους αιώνες ύμνος στη γυναίκα. Για την Ιστορία, ο Θεόφιλος, ωστόσο, επέλεξε ως σύζυγο την Θεοδώρα, δίνοντας σ αυτήν το μήλο της προτίμησής του, η δε Κασσιανή ίδρυσε μοναστήρι και αφοσιώθηκε έκτοτε στην άσκηση και την υμνογραφία. Εκ γυναικός! Μία και μόνη γυναίκα στάθηκε ικανή να καταξιώσει τον γυναικείο πληθυσμό που έζησε και ζει σ αυτή την γη και να τον λυτρώσει από το βαρύ φορτίο της ευθύνης και της αισχύνης του Προπατορικού Αμαρτήματος. «Ότε δε ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, εξαπέστειλεν ο Θεός τον Υιόν Αυτού, γενόμενον εκ γυναικός, γενόμενον υπό νόμον ίνα τους υπό νόμον εξαγοράσει, ίνα την υιοθεσίαν απολάβωμεν» (Γαλ. δ 4-5). Πρόκειται για το γεγονός της ενανθρωπήσεως του Σωτήρος Χριστού. Σ αυτήν την απόλυτα μοναδική στιγμή εφαρμόζει ο θείος Παύλος την μνεία του «γυνή». Είναι προφανές, ότι ο θεοφώτιστος Απόστολος έχει κατά νου την Παρθένο Μαρία. «Εκ γυναικός τα φαύλα». Διαβολική υποκίνηση, δαιμονική έπαρση, αντίθεη σκέψη, τραγική απόφαση, ολέθρια τους στην αυστηρά ανδροκρατούμενη τότε κοινωνία της Νέας Υόρκης. Την ημέρα αυτή κάθε χρόνο η Παγκόσμια Κοινωνία τιμά την γυναίκα για την προσφορά της στην οικογένεια, στην κοινωνία, στην εργασία και την συμβολή της στην πρόοδο και τον πολιτισμό και προβάλλεται το παγκόσμιο αίτημα να «Εκ Γυναικός» > Toυ Γεωργίου Δ. Αναγνωστοπούλου ξεπεραστούν οι προκαταλήψεις των κοινωνιών και ο ανδρικός σωβινισμός απέναντι στη γυναίκα για την δημιουργία συνθηκών που θα επιτρέψουν σε όλες τις γυναίκες του κόσμου την ανεμπόδιστη και ισότιμη με τους άνδρες ανάπτυξή τους σε όλους τους τομείς της ζωής). πράξη οδηγούν την Εύα-Γυναίκα στο εδώλιο της Ιστορίας και πληρώνει ποινή χιλιάδων χρόνων. Τραυματικό στίγμα και κοινωνικός εξευτελισμός η βαριά «μοίρα». «Res» (πράγμα) στη ζωή και στη συνείδηση του ισχυρού Άρρενα. «Εκ γυναικός τα κρείττονα». Και ήρθε η στιγμή της αποκατάστασης, που μόνο η θεϊκή φιλανθρωπία θα μπορούσε να διασφαλίσει για το εξουθενωμένο δημιούργημα. Ο Κύριος ήλθε στον κόσμο για να κηρύξει το Ευαγγέλιο της Σωτηρίας αδιακρίτως προς άνδρες και γυναίκες. «Ουκ ένι άρσεν ή θήλυ» διακηρύσσει ο Απόστολος Παύλος και ετοποθέτησε έτσι την γυναίκα στη θέση που έπρεπε και ξεκαθάρισε για πάντα την υπόθεση της ισότητας των δύο φύλων, αφού προηγουμένως Γυναίκα -Η Παρθένος Μαρίαμετείχε του μυστηρίου της θείας ενανθρωπήσεως, με απόλυτη υπακοή και ταπείνωση ως «η δούλη του Κυρίου» (Λουκά α 38). Ως σκεύος εκλογής στο έργο της σωτηρίας του κόσμου αναδείχθηκε μητέρα της ζωής και των ζώντων. Η κεχαριτωμένη Κόρη είχε τη δύναμη να σηκώσει το άχθος της Εύας και να αποπλύνει το ανόμημα της προμήτορος. Αντί της Εύας γίνεται «πρωτότυπος» και «αρχέτυπος και ιδεώδης τύπος της αιώνιας γυναίκας, τον οποίο καλούνται να μιμούνται όλες οι χριστιανές γυναίκες». Έτσι, από την αρχή των χρόνων της Καινής Διαθήκης εξυψώνεται και τιμάται η γυναίκα στο πρόσωπο της Παρθένου Μαρίας, η οποία χαιρετίστηκε από τον Άγγελο ως «ευλογημένη εν γυναιξί» κατά την στιγμή του Ευαγγελισμού Της (Λουκά α 26 και επόμ.) και αναδείχθηκε όντως «Θεοτόκος». Εκείνη την στιγμή κρίθηκε η θέση Της μέσα στην αιωνιότητα και ταυτόχρονα η θέση όλων των γυναικών. Τότε για τις γυναίκες ανατέλλει «Εκ γυναικός» μια νέα εποχή. Γυναίκες της Γης: «Εκ γυναικός» η δόξα σας! «Εκ γυναικός» η χαρά σας. Μπροστά σ αυτήν την «Κυρία Των αγγέλων», που ευαγγελίζεται με τον ευαγγελισμό της την αποκατάστασή σας στην Ιστορία, κατεβάστε τα πανώ των καταπατούμενων δικαιωμάτων σας και υψώστε δεητική κραυγή σ Εκείνην, την μόνη εκ γυναικών, για την Σωτηρία, τον αιώνιο πόθο όλων μας. Μάρτιος 2015

27 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΤΗΣ «ΑΓΙΑΘΥΜΙΩΤΙΚΗΣ ΚΟΥΖΙΝΑΣ» ΚΟΚΟΡΑΣ NTOΠΙΟΣ ΑΛΑΝΙΑΡΗΣ, ΚΟΚΚΙΝΙΣΤΟΣ ΜΕ «ΦΥΛΛΟ» (ΧΥΛΟΠΙΤΕΣ) Κόκορας αλανιάρης, κοκκινιστός με σπιτικές χυλοπίτες. Η νοστιμιά του είναι ασυναγώνιστη! Ένα φαγητό που είναι άμεσα συνδεδεμένο με τη ζωή του χωριού μας. Όταν το σκέφτομαι, θυμάμαι κυριακάτικο τραπέζι μ ένα καρβέλι ζυμωτό ψωμί, φέτα και ξερή μυζήθρα από το τυροκομείο του Ηλία Γλυμή (Μπέης) και μια μποτίλια κρασί από το γιοματάρι στο Κατώι. Αυτό συμβαίνει με τα παραδοσιακά φαγητά τα έχουμε συνδέσει με αναμνήσεις. Οι παλιές νοικοκυρές στο χωριό μας τα μαγείρευαν στο τζάκι μέσα σε τέντζερη, τον οποίο τοποθετούσαν πάνω στη σιδεροστιά, με λίγα απλά υλικά χωρίς κανέλα, γαρύφαλλα και μπαχάρια και οι γεύσεις τους ήταν μοναδικές. Πολλές φορές τα ξεχνάμε, ή δεν έχουμε το χρόνο να τα μαγειρέψουμε και επιλέγουμε πιο εύκολες και γρήγορες συνταγές. Όταν όμως δοθεί η ευκαιρία, όταν πλημμυρίσει η γεύση τους τον ουρανίσκο μας τότε οι αναμνήσεις ξετυλίγονται > Γράφει η: Γιώτα Ποντίκη - Γλυμή ΥΛΙΚΑ: 1 κόκορας χωριάτικος 2 ντομάτες ώριμες 2 κουτ. σούπας πελτέ ντομάτας διαλυμένο σε ½ φλιτζάνι νερό 2 κρεμμύδια 2-3 σκελίδες σκόρδο ½ κιλό χυλοπίτες σπιτικές (αγιαθυμιώτικες) ½ φλιτζάνι ελαιόλαδο 1 λίτρο νερό αλάτι και πιπέρι 1 κλωνάρι ρίγανη 2 φύλλα δάφνη 1 κουταλάκι ξύδι 1 κουταλάκι ζάχαρη τριμμένη ξερή μυζήθρα για πασπάλισμα ΕΚΤΕΛΕΣΗ: Καψαλίζουμε, τεμαχίζουμε, πλένουμε τον κόκορα και τον βάζουμε σ ένα σουρωτήρι να στραγγίσει. Αφαιρούμε το κοτσάνι από τις ντομάτες και αφού τις πλύνουμε τις τρίβουμε στον τρίφτη. Καθαρίζουμε τα κρεμμύδια και το σκόρδο και τα ψιλοκόβουμε. Βάζουμε σε μια κατσαρόλα ½ φλιτζάνι ελαιόλαδο, ανοίγουμε τη φωτιά και περιμένουμε να ζεσταθεί. Μόλις ζεσταθεί, τοποθετούμε μέσα στη κατσαρόλα τα κομμάτια του κόκορα και τα τσιγαρίζουμε. Τα γυρίζουμε με ένα πιρούνι ώστε να πάρουν χρώμα από όλες τις πλευρές. Ρίχνουμε στην κατσαρόλα το ψιλοκομμένο κρεμμύδι και το σκόρδο να τσιγαριστούν και αυτά. Αλατοπιπερώνουμε και ανακατεύουμε τον κόκορα με την ντομάτα το κρεμμύδι και το σκόρδο. Στο σημείο αυτό προσθέτουμε στην κατσαρόλα τη ρίγανη, τη δάφνη, το ξύδι, τη ζάχαρη και το νερό, κλείνουμε το καπάκι και αφήνουμε τον κόκορα να βράσει για 60 λεπτά το λιγότερο. Στο χρόνο αυτό συμπληρώνουμε με ζεστό νερό καθώς το προηγούμενο θα έχει εξατμιστεί. Μόλις το νερό αρχίσει να βράζει, ρίχνουμε μέσα στην κατσαρόλα τις χυλοπίτες οι οποίες θα χρειαστούν περίπου 10 λεπτά για να βράσουν. Όταν βράσουν και οι χυλοπίτες το φαγητό μας είναι έτοιμο και μπορούμε να το σερβίρουμε, αφού το πασπαλίσουμε με ξερή μυζήθρα. ΧΑΛΒΑΣ ΤΗΣ ΚΟΛΛΑΣ ή (ΚΟΛΛΟΧΑΛΒΑΣ) Κάθε χρόνο του Αγίου Ευθυμίου το χωριό μας γιόρταζε από άκρη σε άκρη, γιατί όλα τα σπίτια είχαν Θύμιο και Θυμιούλα. Έτσι τα παιδιά του χωριού, γυρίζαμε από μαχαλά σε μαχαλά, από σπίτι σε σπίτι, και από πόρτα σε πόρτα και φωνάζαμε: ΚΑΛΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ! Οι νοικοκυρές μας φίλευαν γλυκά όπως κοκοτάκια, ζελεδάκια, λουκούμια, σοκολατάκια μαργαρίτα και που και που κουραμπιέ ή αμυγδαλωτό. Την τιμητική του δε, είχε ο χαλβάς της κόλλας. Έδινε κι έπαιρνε. Γινόταν ανάρπαστος! Γλυκό σπιτικό, ελαφρύ, γρήγορο και εύκολο για όλες τις ώρες, που μπορείτε να το απολαύσετε με την οικογένειά σας. Είναι ιδιαίτερα αγαπητό στο χωριό μας και ιδανικό για την περίοδο της νηστείας. Δοκιμάστε το. ΥΛΙΚΑ: 1 ποτήρι του κρασιού λάδι 1 ποτήρι του νερού νισεστέ 2 ποτήρια του νερού ζάχαρη 4 ποτήρια νερό 1 φλιτζάνι του τσαγιού αμύγδαλα καθαρισμένα Ξύσμα από λεμόνι ή πορτοκάλι και 2-3 βανίλιες (προαιρετικά) ΕΚΤΕΛΕΣΗ: Σ ένα μπολ βάζουμε το νερό, τη ζάχαρη, το ξύσμα, τις βανίλιες και το νισεστέ και τα ανακατεύουμε καλά μέχρι να λιώσουν. Σε μια κατσαρόλα καβουρδίζουμε τα αμύγδαλα με το λάδι, μέχρι να πάρουν την απόχρωση που θέλουμε και αφού καβουρδιστούν ρίχνουμε το μίγμα που έχουμε στο μπολ. Ανακατεύουμε συνεχώς με μια ξύλινη κουτάλα μέχρι να πήξει ο χαλβάς. Μετά τον βάζουμε σε φόρμα και τον αφήνουμε για 4 ώρες στο ψυγείο για να κρυώσει. Αφού κρυώσει αναποδογυρίζουμε τη φόρμα και πασπαλίζουμε με κανέλα. Σερβίρουμε και με μια μπάλα παγωτού ή γλυκό κυδώνι αν θέλουμε, και απολαμβάνουμε. ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΟΡΕΞΗ!!!

28 28 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 Αγιαθυμιώτης αγωνιστής του 21 διώκεται για απόκρυψη ενός αλόγου Οπ. Ιωάννης Καραμέρης, από την Λαμία, ψάχνοντας τις ρίζες του, είδε τις έρευνές του στα Γενικά Αρχεία του Κράτους να τον οδηγούν στην Αγία Ευθυμία. Αυτή η έρευνά του απέφερε πολλά χρήσιμα στοιχεία για τον τόπο μας που αναφέρονται σε πρόσωπα και καταστάσεις της περιόδου λίγο μετά την απελευθέρωση του Έθνους από τον τουρκικό ζυγό και τα οποία είχε την καλοσύνη να μας τα στείλει. Είναι στοιχεία σπάνια που μας βοηθάνε να γνωρίσουμε καλύτερα την ιστορία της Αγίας Ευθυμίας. Ήδη, σε προηγούμενα τεύχη, αξιοποιήσαμε αρκετά απ αυτά και σας τα παρουσιάσαμε μέσα από τις στήλες των «Α.Ν.». Η δυσκολία που αντιμετωπίσαμε στην πλήρη «αποκρυπτογράφηση» των πολύ σημαντικών αυτών εγγράφων μας υποχρέωσε να σταματήσουμε για λίγο τη δημοσίευσή τους. Οι δυσκολίες ήρθησαν χάρις στην πολύτιμη βοήθεια του Θύμιου Νικ. Κοκκίνη. Ο Θύμιος έχει τεράστια εξοικείωση στην μελέτη τέτοιων ιστορικών εγγράφων, αποτέλεσμα των πολύχρονων ερευνών του σε ιστορικά αρχεία της χώρας κι έτσι ήταν εύκολο γι αυτόν να «αποκρυπτογραφήσει» το έγγραφο που θα σας παρουσιάσουμε. Τον ευχαριστούμε θερμά για την βοήθειά του την οποία θα χρειαστούμε και σε άλλα ανάλογα έγγραφα. Αλλά ας δούμε τι ακριβώς είναι το έγγραφο που θα σας παρουσιάσουμε. Πρόκειται για έγγραφο του Οικονομικού Επιτρόπου Φωκίδας προς την Β. επί του Οικονομικού Γραμματείαν της Επικρατείας με θέμα «Περί λαθρεμπορίου ενός ίππου από την απαρίθμησιν». Στο έγγραφο επισυνάπτεται η προανάκριση που διενεργήθηκε και που αφορά τον Αγιαθυμιώτη αγωνιστή του 1821 Νικόλαο Μαρούτσο, από την οποία προκύπτει ότι αυτός απέκρυψε κατά την κατ έτος διενεργούμενη «απαρίθμηση των ζώων» έναν «ίππον» και ζητούνται οδηγίες για την ποινή που θα του επιβληθεί. Ασφαλώς μας ξενίζει και μας φαίνεται τουλάχιστον υπερβολικό να απασχολείται το Υπουργείο (διότι όπως θα δούμε στη συνέχεια οι Γραμματείες Επικρατείας ήταν τα Υπουργεία της εποχής) για ένα ζώο που δεν δηλώθηκε στην καταμέτρηση. Όμως, αν μεταφερθούμε στην εποχή που έλαβε χώρα η υπόθεση αυτή και δούμε και το τότε νομικό πλαίσιο θα διαπιστώσουμε ότι, αυτό που σήμερα μας φαίνεται εξωφρενικό, τότε αποτελούσε συνηθισμένο φαινόμενο και αντιμετωπιζόταν με αυστηρότητα. Ας αρχίσουμε σιγά-σιγά να ξετυλίγουμε το «κουβάρι». Κατ αρχάς ποιός είναι ο «διωκόμενος»; Πρόκειται για τον γνωστό Αγιαθυμιώτη Αγωνιστή Νικόλαο Μαρούτσο του Ευσταθίου, το όνομα του οποίου περιλαμβάνεται σε πλήθος εγγράφων της εποχής και τον οποίο έχουμε αναφέρει σε μια σειρά δημοσιευμάτων, κατά την παρουσίαση αυτών των εγγράφων. Πιο συγκεκριμένα: (1) Στο φύλλο 84 (Μάρτιος 2012) των «Α.Ν.» και στο κείμενο με τίτλο «ΕΚΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ 1865», μεταξύ των αναφερομένων στον εκλογικό κατάλογο του χωριού μας, συναντάμε τον Νικόλαο Μαρούτζο του Ευσταθίου, 68 ετών. (2) Στο φύλλο 85 (Ιούνιος 2012) των «Α.Ν.» και στο κείμενο με τίτλο «ΑΓΙΑΘΥΜΙΩΤΕΣ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΣΤΟΝ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΤΟΥ 1865», προσπαθήσαμε να συσχετίσουμε τους Αγιαθυμιώτες που αναφέρονται στους Καταλόγους Αγωνιστών του αειμνήστου Ευθυμίου Ν. Σταθόπουλου (Η ΦΩΚΙΔΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ, Ημίτομος πρώτος) με αντίστοιχους του Εκλογικού Καταλόγου του Ο Νικόλαος Μαρούτζος του Ευσταθίου είναι απόλυτα βέβαιο ότι ταυτίζεται με τον Νικόλαο Μαρούτσο που αναφέρει ο Ευθύμιος Σταθόπουλος στον Κατάλογο ΑΡΙ- ΣΤΕΙΑ με α.α (3) Στο φύλλο 87 (Δεκέμβριος 2012) των «Α.Ν.» και στο κείμενο με τίτλο «ΓΕΩΡΓΟΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΘΥΜΙΑΣ ΤΟ 1856», μεταξύ των 131 γεωργών της Αγιαθυμιάς είναι και ο Νικόλαος Μαρούτζος του Ευσταθίου, 56 ετών. (4) Στο φύλλο 91 (Δεκέμβριος 2013) των «Α.Ν.» και στο κείμενο με τίτλο «Κατάλογος Στρατιωτικών αιτούντων αριστεία (1841)», στον σχετικό Κατάλογο περιλαμβάνονται και ένδεκα (11) Αγιαθυμιώτες, μεταξύ αυτών και ο Νικόλαος Μαρούτσος. Μάλιστα σ αυτό το κείμενο δημοσιεύσαμε και το σχετικό πιστοποιητικό που υπογράφουν ο Νάκος Πανουργιάς και ο Αντ. Κοντοσόπουλος με το οποίο βεβαιώνεται η συμμετοχή του Ν. Μαρούτσου σε πλήθος σημαντικών μαχών. (5) Στο φύλλο 92 (Μάρτιος 2014) των «Α.Ν.» και στο κείμενο με τίτλο «Αγιαθυμιώτες αγωνιστές στη μάχη της Αράχωβας (18-24 Νοεμβρίου 1826)», μεταξύ των δεκαέξι (16) Αγιοευθυμιωτών που πολέμησαν στην πολύ σημαντική αυτή μάχη ήταν και ο Νικόλαος Μαρούτσος. Ας δούμε που αγωνίστηκε, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο βιβλίο του Γεωργίου Θεμ. Χαρίτου «Η Μάχη της Αράχωβας Υπό τον Στρατάρχη Γ. Καραϊσκάκη και οι συντελεσταί της (18-24 Νοεμβρίου 1826)», αλλά και με το παραπάνω αναφερθέν πιστοποιητικό, με ημερομηνία , των Νάκου Πανουργιά και Αντ. Κοντοσόπουλου (Γ.Α.Κ. Φάκελος Αριστείων Νο 101): «Γεννήθηκε το Πολέμησε από το 1821 έως το 1828 υπό τον οπλαρχηγό Νάκο Πανουργιά και έλαβε μέρος στις μάχες: Σαλώνων, Πατρατζικίου (Υπάτης), Αετού, Νευρόπολης, Βασιλικών, Άμπλιανης, Προφήτη Ηλία, Αράχωβας, Τριζονίων. Αργότερα κατατάχθηκε στη χιλιαρχία του Κίτσου Τζαβέλα και πολέμησε στην (Γραμμένη) Οξυά, τα Λομποτινά, τη Ναύπακτο». Σημειώνουμε ότι οι όποιες διαφορές παρατηρούνται στην εκάστοτε αναφερόμενη ηλικία του Νικολάου Μαρούτσου αποτελούν συνηθισμένο φαινόμενο εκείνης της εποχής και ως τέτοιο έχει αναλυθεί και σε προηγούμενα κείμενά μας 1 οπότε δεν πρέπει να μας κάνει εντύπωση. Θεωρήσαμε ότι είναι καλό, πέραν της παρουσίασης του κειμένου του εγγράφου, να δούμε και κάποια στοιχεία που αφορούν την προσπάθεια οργάνωσης του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Μέσα απ αυτά, πιθανόν, θα κατανοήσουμε καλύτερα το περιεχόμενο του εγγράφου και θα το αντιμετωπίσουμε υπό άλλο πρίσμα. Τα στοιχεία αυτά προέκυψαν ερευνώντας, κυρίως, τα Φύλλα της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) εκείνης της περιόδου. Επίσης, μέσα απ αυτή την έρευνα, συγκεντρώσαμε κι αρκετά στοιχεία για τους υπηρεσιακούς παράγοντες του Νομού, εκείνης της περιόδου. Ας τα δούμε όλα αυτά σε σχέση και με το περιεχόμενο του εγγράφου. Το έγγραφο απευθύνεται στην Β. επί του Οικονομικού Γραμματείαν της Επικρατείας. Τι ακριβώς ήταν οι Γραμματείες Επικρατείας; Στις 25 1 Γεωργοί της Αγιαθυμιάς το 1856, Α.Ν., φ.87/δεκ.2012, σ.24

29 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ Το κείμενο των εγγράφων Προανάκρισις του Νικολού Μαρούτζου κατοίκου Αγιαθυμιάς και γενομένης χειραψίας εξ ακολουθεί η ερωταπόκρισις Εν Αγιαθυμιά τη 13 Φεβρουαρίου 1842 Ερ. Πώς ονομάζεσαι, πόσων ετών είσαι, τι θρησκεία πρεσβεύεις, που κατοικείς και τι επάγγελμα έχεις; Απ. Ονομάζομαι Νικολός Μαρούτζος, είμαι ετών σαράντα, είμαι χριστιανός ορθόδοξος, κατοικώ εδώ εις το χωρίον Αγιαθυμιά και επαγγέλλομαι του γεωργού. Ερ. Έχεις ζώα λιανά και χονδρά και πόσα; Απ. Έχω χονδρά ζώα ένα Άλογον το οποίον είναι φοράδα με το πουλάρι της το οποίον είναι δυο χρονού και παγένει εις τα τρία. Μια Αγελάδα κι ένα Γαϊδούρι και λιανά έχω μαζί με τον Αναγ. Ντεντούση και θα λάβομε μαζί το διπλότυπο από αυτά τα λιανά πράματα. Ερ. Επήγες εις τον Πάρεδρόν σας και είπες να γράψη εις τον Κατάλογον τα όσα χονδρά ζώα έχεις; Απ. Επήγα. Ερ. Πόσα του είπες και έγραψεν εις τον Κατάλογον τον οποίον μας έφερεν ο Πάρεδρος; Απ. Του είπα ένα Άλογον, μια Αγελάδα και ένα Γαϊδούρι, το δε πουλάρι δεν το είπα, διότι ως ακούω τα πουλάρια δεν πληρώνουν. Ερ. Έλαβες το διπλότυπον δια αυτά τα χονδρά ζώα όπου είπες; Πρωτ.αρ.60 Άμφισσα την 24 Φεβρουαρίου 1842 Προς την Β. επί του Οικονομικού Γραμματείαν της Επικρατείας Περί λαθρεμπορίου ενός ίππου από την απαρίθμησιν Από την επισυναπτομένην εν πρωτοτύπω προανάκρισιν του κτηνοτρόφου Νικολού Μαρούτζου κατοίκου του χωρίου Αγίας Θυμιάς Δημότου Γαλαξειδίου, παρατηρεί η Β. Γραμματεία ότι υπόκειται εις την περί λαθρεμπορίου ευθύνην του περί απαριθμήσεως των ζώων Νόμου δια έναν μόνον ίππον και πριν καταδιώξομεν αυτόν δικαστικώς περί τούτου παρακαλούμεν την Β. Γραμματείαν να μας διατάξη αν ευαρεστείται δια να πληρώση ούτος το τετραπλούν μόνον δι αυτό και μείνει πλέον ανενόχλητος ή να καταδιωχθή και δικαστικώς δια το τοιούτον. Ο ευπειθέστατος Οικ. Επίτρ. Φωκίδος Κων.Κυριακός Απ. Το έλαβα. Ερ. Άλλα χονδρά λοιπόν απ αυτά δεν έχεις, ζώα; Απ. Έχω και τρία βόιδα. Καματερά. Ερ. Εξ ων από τα βόιδα άλλα επιπλέον χονδρά ζώα δεν έχεις; Απ. Όχι δεν έχω. Ερ. Εγώ πληροφορούμαι ότι έχεις κι άλλα ζώα χονδρά και δεν τα είπες και δια τούτο αν θέλεις ομολόγησε την αλήθεια καθ ότι θα αποδειχθούν έπειτα και θα υποπέσης εις την περί λαθρεμπορίου ζώου ποινήν του Νόμου. Απ. Ένα Άλογον έχω ακόμα, το οποίον δεν το πέρασα, ούτε του Παρέδρου του είπα, λάβε το λόγο μου και πέρασέ το και αυτό τώρα οπού σου το λέγω αφού με ερωτάς να σου ειπώ την αλήθειαν. Ερ. Ηξεύρεις άλλο τίποτα να μας ειπής; Απ. Δεν έχω τίποτα άλλο. Ερ. Ηξεύρεις Γράμματα; Απ. Δεν ηξεύρω. Ανεγνώσθη μεγαλοφώνως η παρούσα προανάκρισις παρόντων του Οικονομικού Επιτρόπου Φωκίδος, του Δημοτικού Παρέδρου, του Δήμου Γαλαξειδίου και των παρευρεθέντων μαρτύρων προς υπογράφετε. Ο Οικονομικός Επίτροπος Φωκίδος (Κ. Κυριακός) Ο Πάρεδρος Αγιαθυμιάς (Α. Δεδούσης) Ο εξετασθείς δια τον εξετασθέντα αγράμματον (Γ. Καλπούζος) Συνέχεια της προανακρίσεως του εξεταζομένου Ερ. Είδον ότι πάλιν κρύβεις την αλήθειαν και δεν ομολόγησες και τα λοιπά χονδρά ζώα όπου έχεις και φαίνεται ότι αψηφείς την ποινήν του Νόμου. Ομολόγησέ μας λοιπόν την αλήθειαν και δια τα λοιπά ζώα. Απ. Δεν έχω άλλο κανένα εξ ων απ αυτά όπου σου είπα. Ερ. Έχεις ακόμη άλλα δυο άλογα. Απ. Δεν έχω άλλα από εκείνα όπου είπα. Ιανουαρίου 1833 ο Όθων, που είχε επιλεχθεί ως βασιλιάς της Ελλάδας, έφθασε στο Ναύπλιο. Λόγω του ότι ήταν ανήλικος σχηματίσθηκε τριμελής Αντιβασιλεία αποτελούμενη από τους βαυαρούς Άρμανσπεργκ (ως Πρόεδρο), Μάουρερ και Έϊδεκ, η οποία διοικούσε τη χώρα στο όνομα του Όθωνα. [Από τις και μέχρι την ενηλικίωση του Όθωνα (1835) ο Μάουρερ και ο Έϊδεκ αντικαταστάθηκαν από τους Άμπελ και Γκράινερ]. Από τις πρώτες ενέργειες της Αντιβασιλείας [25 Ιανουαρίου (6 Φεβρουαρίου) 1833] ήταν να ονομάσει όλους τους επικεφαλής των Υπουργείων Γραμματείς της Επικρατείας 2. Σημειώνουμε ότι τόσο στα Διατάγματα όσο και στα ΦΕΚ όπου αυτά δημοσιεύονταν, μέχρι το 1835, αναφέρονταν δυο ημερομηνίες (έκδοσης) από τις οποίες η μια αντιστοιχούσε στο παλιό (Ιουλιανό) ημερολόγιο που ακολουθούσε ακόμη η Ελλάδα και η άλλη στο νέο (Γρηγοριανό) ημερολόγιο. Χάριν συντομίας, στη συνέχεια θα αναφέρουμε μόνο την πρώτη ημερομηνία. Με το Βασιλικό Διάταγμα (ΒΔ) της 3ης Απριλίου 1833 Περί του σχηματισμού των Γραμματειών, ορίσθηκαν οι Επτά Γραμματείες. Σύμφωνα με το άρθρο 5 αυτού «Η ολομέλεια των Γραμματέων της Επικρατείας σχηματίζει το Υπουργικόν Συμβούλιον, του οποίου ο Πρόεδρος ονομάζεται ιδιαιτέρως από τον Βασιλέα» 3. Ακολούθησε ΒΔ, επίσης της 3ης Απριλίου 1833, περί του σχηματισμού και των καθηκόντων της επί των Οικονομικών Γραμματείας 4. Στο άρθρο 2 αυτού αναφέρεται: «Εις την αρμοδιότητα του επί των Οικονομικών Γραμματέως υπάγονται... ιε) Η ανωτάτη διεύθυνσις της εισπράξεως όλων των εισοδημάτων του Κράτους εκ της περιουσίας αυτού, εκ των δικαιωμάτων και ενεργητικών απαιτήσεών του και εκ των εμμέσων και αμέσων φόρων». Συνεπώς η επί των Οικονομικών Γραμματεία της Επικρατείας ήταν το σημερινό Υπουργείο Οικονομικών. Το έγγραφο που εξετάζουμε, απέστειλε ο Οικονομικός Επίτροπος Φωκίδος δηλαδή ο επικεφαλής των αρμοδίων οικονομικών αρχών του Ανεγνώσθη παρομοίως μεγαλοφώνως και η συνέχεια της παρούσης προανακρίσεως και προς υπογράφετε παρομοίως. Τη αυτή ημερομηνία εν Αγιαθυμιά Ο Οικονομικός Επίτροπος Φωκίδος (Κ. Κυριακός) Ο Πάρεδρος Αγιαθυμιάς (Α. Δεδούσης) Ο εξετασθείς δια τον εξετασθέντα αγράμματον (Γ. Καλπούζος) Νομού. Ας δούμε πώς φτάσαμε σ αυτόν τον θεσμό αλλά και ποιος είναι ο υπογράφων το έγγραφο. Με ΒΔ της 22ας Απριλίου 1833 διορίσθηκαν Γενικοί και Βασιλικοί Έφοροι στους νομούς και τις επαρχίες επί των εθνικών προσόδων. Στο Νομό Λοκρίδος και Φωκίδος διορίσθηκε ο Χαράλαμπος Παπαπολίτου ως Γενικός Έφορος και στις δυο επαρχίες της Φωκίδας διορίσθηκαν Έφοροι ο Γεώργιος Δεσποτόπουλος στην Παρνασσίδα και ο Αναγνώστης Παπαθανασίου στη Δωρίδα 5. Όμως, με ΒΔ της 19ης Μαρτίου 1836, από την 1η Απριλίου 1836 καταργήθηκαν οι Γενικοί και Βασιλικοί Επίτροποι και αντικαταστάθηκαν από τους Βασιλικούς Οικονομικούς Επιτρόπους. Στους Οικονομικούς Επιτρόπους, πέραν των καθηκόντων που είχαν οι καταργούμενοι Έφοροι, ανατέθηκαν κι άλλα, μεταξύ αυτών το να εκτελούν τους περί φόρων Νόμους. Επίσης, οι Βασιλικοί οικονομικοί Επίτροποι θέλουν διευθύνει τας αναφοράς των απ ευθείας προς το Υπουργείον των Οικονομικών και λαμβάνει τας διαταγάς τούτου κατά τον αυτόν τρόπον 6. Με άλλο ΒΔ της ίδιας ημέρας διορίσθηκαν οι Β. οικονομικοί Επίτροποι, εικοσιπέντε (25) συνολικά, που οι περισσότεροι είχαν στη δικαιοδοσία τους μια επαρχία. Στο νομό Φωκίδος και Λοκρίδος, για την Επαρχίαν Παρνασσίδος και Δωρίδος, ο Β. οικονομικός Επίτροπος ονομάζετο Λεοναρδίδης. 7 Με ΒΔ της 23ης Δεκεμβρίου 1839 Περί ελαττώσεως των οικονομικών Επιτρόπων του Κράτους, αυτοί περιορίσθηκαν σε είκοσι (20). Έτσι, πλέον, η οικονομική Επιτροπεία που μας αφορά ορίστηκε ως της Φωκίδος, περιλάμβανε τη Δωρίδα και την Παρνασσίδα και είχε ως έδρα την Άμφισσα 8. Με άλλο ΒΔ της ίδιας ημέρας Περί διορισμού του προσωπικού των οικονομικών Επιτρόπων οικονομικός Επίτροπος Φωκίδος διορίσθηκε ο Χ. Γ. Δημητρίου και Γραμματέας αυτού ο Φραγγούλης 9. Με ΒΔ της 22ας Φεβρουαρίου 1840 ο Χ. Γ. Δημητρίου απολύθηκε από την υπηρεσία και στη θέση του τοποθετήθηκε ο Γ. Μίχου μετατεθείς εκ Κυναίθης 10. Με ΒΔ της 3ης Οκτωβρίου 1840 Γραμματέας 2 ΦΕΚ 2/ ΦΕΚ 13/ , σ.82 4 ΦΕΚ 14/ , σσ ΦΕΚ 17/ , σ ΦΕΚ 11/ , σ.47 7 ΦΕΚ 11/ , σ.48 8 ΦΕΚ 26/ , σ ΦΕΚ 26/ , σ ΦΕΚ 5/ , σ.31

30 30 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 τοποθετήθηκε ο Ι. Οθωναίος μετατεθείς εκ Γόρτυνος 11. Φαίνεται, όμως, ότι συνηθίζονταν οι κυκλικές μετακινήσεις των κρατικών λειτουργών, μάλλον για να μην «παραγνωρίζονται» με τους κατοίκους μιας περιοχής... Έτσι, διαπιστώνουμε ότι η υπογραφή του Οικονομικού Επιτρόπου Φωκίδος στο έγγραφο που εξετάζουμε αντιστοιχεί στον Κωνσταντίνο Κυριακό. Ο συγκεκριμένος Οικονομικός Επίτροπος, με ΒΔ της 29ης Οκτωβρίου 1840, μετατέθηκε στη Φωκίδα από την Θήβα, όπου κατείχε αντίστοιχη θέση, αντικαθιστώντας τον Γ. Μίχου ο οποίος με την σειρά του μετατέθηκε στην Κορινθία 12. Γραμματέας του Κ. Κυριακού, την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έγγραφο, είναι ο Ι. Χ. Ρήγας ο οποίος διορίσθηκε με το ΒΔ της 11 ης Οκτωβρίου σε αντικατάσταση του παραιτηθέντος Δ. Καραβέλα, ο οποίος είχε διορισθεί μόλις λίγες ημέρες πριν, με ΒΔ της 4ης Σεπτεμβρίου 1841, στη θέση του Ι. Οθωναίου ο οποίος μετετέθη ως ελεγκτής του υποτελωνείου Πόρου 14. Δεν γνωρίζουμε τον λόγο, αλλά ο Δ. Καραβέλας «άντεξε» στη θέση του Γραμματέα μόλις ένα μήνα! Ίσως να κρίθηκε ακατάλληλος και αναγκάσθηκε σε παραίτηση... Αφού μάθαμε και το όνομα του Οικονομικού Επιτρόπου Φωκίδας που αποστέλλει το σχετικό έγγραφο, ας δούμε και τον «τύπο» που ακολουθείται. Είναι αυτός που καθιερώθηκε με το ΒΔ της 3ης Απριλίου 1833 Αφορών την υπηρεσίαν εις τας Γραμματείας της Επικρατείας και αναφέρεται ως τύπος της υποταγής! Ας δούμε τι λέει το άρθρο 14 γι αυτό το θέμα: «Αι υπάλληλοι Αρχαί εις τας αναφοράς των, καθώς και οι ιδιώται εις τας παραστάσεις ή αιτήσεις των προς τας Γραμματείας, θέλουν φυλάττει τους τύπους της υποταγής. Η προσαγόρευσις είναι: Προς την επί των (π.χ. Οικονομικών) Βασιλικήν Γραμματείαν... και η υπογραφή είναι: Ευπειθέστατος» 15. Όπως διαπιστώνουμε από το έγγραφο του Οικονομικού Επιτρόπου Φωκίδας, που έχει σταλεί εννέα χρόνια αργότερα, το τυπικό τηρείται σχεδόν επακριβώς!! Ας έρθουμε τώρα στο περιεχόμενο του εγγράφου κι ας εξετάσουμε γιατί ήταν παράπτωμα, και απ ότι φαίνεται σοβαρό, η απόκρυψη ενός ζώου κατά την απαρίθμησιν (καταμέτρηση-απογραφή). Το τότε νεοσύστατο ελληνικό κράτος, όπως και κάθε κράτος, είχε ανάγκη εσόδων. Μία από τις πηγές εσόδων ήταν η επιβολή φόρου στα ζώα. Με ΒΔ της 3ης Δεκεμβρίου 1833 έγινε ο προσδιορισμός του φόρου της βοσκής και του ποιμνιακού φόρου δια το 1833 και Φόρος βοσκής πληρωνόταν για τα ζώα που βοσκούσαν στα εθνικά λιβάδια (ως τέτοια θεωρούνταν το σύνολο σχεδόν των λιβαδιών της χώρας) και ποιμνιακός φόρος για το σύνολο των ζώων δηλαδή ουσιαστικά ο πρώτος ήταν φόρος επί της νομής και ο δεύτερος επί των ζώων. Στο ίδιο ΒΔ προβλεπόταν ότι όσοι είχαν εθνικοϊδιόκτητα λιβάδια (αυτά που η επικαρπία είχε παραχωρηθεί σ αυτούς με ταπί από τους Τούρκους) και τα νοίκιαζαν, θα κατέβαλαν έγγειον φόρον 16% επί του εισοδήματος που ελάμβαναν. Αν ο επικαρπωτής κρατούσε τα λιβάδια για τα δικά του ζώα, κατέβαλε το μισό του φόρου βοσκής. Τόσο για τον φόρο βοσκής όσο και για τον ποιμνιακό φόρο υπήρχε κλιμάκωση στα ποσά των φόρων, ανάλογα με το είδος και το μέγεθος των ζώων, ενώ υπήρχε και απαλλαγή φόρου για κάποιες κατηγορίες 16. Διαπιστώθηκε, όμως, ότι ο φόρος επί της νομής δημιουργούσε πολλά παράπονα και προβλήματα κι έτσι, με το ΒΔ της 7ης Αυγούστου 1836 περί του επί των ζώων φόρου, ο φόρος αυτός καταργήθηκε και παρέμεινε ο έτερος φόρος, αυξημένος. Έτσι, ο επί των ζώων φόρος προσδιορίστηκε για το 1836 ως ακολούθως: Διά τα μικρά ζώα (αίγας και πρόβατα) το κεφάλι 35 λεπ. Διά τα μεγάλα 1 δραχ. 50 λεπ. Διά τους όνους 1 δραχ. Ελεύθερα του φόρου επί των ζώων ήταν: Τα θηλάζοντα ζώα Οι αροτήρες βόες, τους οποίους μεταχειρίζονται αληθώς οι ιδιοκτήται εις την καλλιέργειαν της γης 17. Τα παραπάνω ποσά των φόρων δεν άλλαξαν τα αμέσως επόμενα χρόνια. Με τον από 4 Ιανουαρίου 1841 Νόμο περί του επί των ζώων φόρου δια το 1840 έτος οι μόνες αλλαγές που επήλθαν ήταν οι εξής: υπήρξε ξεχωριστή αναφορά στους χοίρους (φόρος δραχμή μία και ημισεία) δηλαδή αντιμετωπίζονταν όπως τα μεγάλα ζώα και οι εξαιρέσεις από τον φόρο ήταν πιο αναλυτικές. Έτσι απαλλάσσονταν από την επιβολή φόρου: Όλα τα θηλάζοντα των μικρών ζώων (αιγών, χοίρων και προβάτων) Οι πώλοι των όνων και ίππων και οι μόσχοι των βοών, και αφού έπαυσαν να θηλάζωσιν, μέχρι της ηλικίας τριών ετών συμπληρωμένων Οι αροτήρες βόες, αν και σφάζωνται διά γήρας 18. Στο ίδιο ΦΕΚ υπήρχαν ΕΙΔΙΚΑΙ ΟΔΗΓΙΑΙ δια τους Οικονομικούς επιτρόπους και τους επιστάτας της εισπράξεως, αφορώσαι την απαρίθμησιν των ζώων δια το 1840 κατά τον από 4 (16) Ιανουαρίου 1841 Νόμον. Στο άρθρο 9 αυτών αναφέρεται: «Οσάκις ανακαλυφθή ότι οι φορολογούμενοι κατά την δευτέραν απαρίθμησιν υπέκρυψαν ζώα, θέλουν παραπέμπεσθαι εις τα ποινικά δικαστήρια απαραλλάκτως ως και εκείνοι, οίτινες υπέκρυψαν τυχόν εις τας πρώτας απαριθμήσεις...» και οι οδηγίες κλείνουν ως εξής: «Δια πάσαν τυχόν απορίαν, την οποίαν οι επί της απαριθμήσεως υπάλληλοι ήθελον έχει ως προς την ακριβή των χρεών των εκπλήρωσιν, θέλουν αναφέρεσθαι εις την Γραμματείαν, δια να λαμβάνωσι τας χρειώδεις διασαφήσεις και οδηγίας...» 19. Με τον από 3 Ιανουαρίου 1842 Νόμο περί του επί των ζώων φόρου δια το 1841 έτος 20 δεν άλλαξαν στο παραμικρό τα ποσά των φόρων που έπρεπε να καταβληθούν όπως και η διαδικασία που ακολουθείτο. Ας δούμε κάποιες λεπτομέρειες απ αυτό τον Νόμο: «Ο επί των ζώων φόρος, ως κανονίζεται ανωτέρω, θέλει εισπραχθή καθ όλον το Κράτος δια λογαριασμόν του δημοσίου, επιφορτιζομένων επί τούτω των Οικονομικών επιτρόπων, ή ιδιαιτέρων επιστατών, διοριζομένων παρά της επί των Οικονομικών Γραμματείας όπου ήθελε το κρίνει ωφέλιμον» (άρθρο 2), «Η απαρίθμησις εν γένει των ζώων λιανικών τε και χοντρικών, θέλει αρχίσει από τας 20 Ιανουαρίου, εκτός εκείνης των χοίρων, ήτις ενεργείται προηγουμένως αρχίζουσα από τον Οκτώβριον» (άρθρο 4), προφανώς για να προλάβουν τις «απώλειες» της περιόδου των Χριστουγέννων μιας και ο φόρος, ειδικά για τους χοίρους, θα καταβαλλόταν με τα δεδομένα του Οκτωβρίου. Η απαρίθμηση των ζώων, προκειμένου να υπολογισθεί ο φόρος που αναλογούσε, έπρεπε να ολοκληρωθεί εντός του Φεβρουαρίου και η είσπραξη αυτού γινόταν εντός του Απριλίου και του Μαΐου, από τον αρμόδιο ταμία. Συνεπώς η «διαφορά» που υπήρχε στην περίπτωση του Νικολάου Μαρούτσου αφορούσε την απαρίθμηση που πραγματοποιήθηκε για την επιβολή του φόρου επί των ζώων για το Με σχετικό ΒΔ, από τις 22 Ιανουαρίου 1840, ταμίας για την Φωκίδα τοποθετήθηκε ο Νικίας Οικονομόπουλος, μετατεθείς από την Ακαρνανία, μετά από αμοιβαία μετάθεση με τον Γ. Πετρόπουλο 21. Μάλλον ο ίδιος παρέμεινε ταμίας και την περίοδο που αφορά την υπόθεση του Μαρούτσου. Σύμφωνα με το άρθρο 7 του Νόμου περί του επί των ζώων φόρου δια το 1841 έτος: «Όστις ήθελεν αποσπάσει τα ίδιά του, ή τα οποία αυτός βόσκει ζώα, από την απαρίθμησιν, ή δεν ήθελε φανερώσει εις τον επιφορτισμένον την απαρίθμησιν υπάλληλον, ερωτηθείς παρ αυτού, όλας τας θέσεις, όπου ευρίσκονται τα ρηθέντα ίδιά του, ή παρ αυτού βοσκόμενα ζώα, επί σκοπώ του ν αποφύγη την φορολογίαν, καθώς και όστις καθ οποιονδήποτε άλλον τρόπον, δι απάτης ζημιοί το δημόσιον, κατά τους εις αυτό οφειλομένους επί των ζώων φόρους, υποβάλλεται, εκτός της πληρωμής του απλού φόρου, εις χρηματικήν ποινήν ίσην με το τετραπλούν ποσόν του φόρου, όσον επροσπάθησε τοιουτοτρόπως να μη πληρώση. Εκ του ποσού τούτου της χρηματικής ποινής, το εν τρίτον δίδεται εις τον ανακαλύψαντα, είτε ιδιώτης ήθελεν είναι ούτος, είτε δημόσιος υπηρέτης, προς ανταμοιβήν των κόπων τους οποίους κατέβαλε, δια να μην αποστερηθή το δημόσιον των νομίμων φόρων...». Στο άρθρο 8 αναφέρεται: «Η εν τω προηγουμένω άρθρω αναφερομένη χρηματική ποινή θέλει καταγιγνώσκεσθαι από το πλημμελειοδικείον εκείνο, εις του οποίου την περιφέρειαν επράχθη το πλημμέλημα. Αι δε περί του απλού φόρου διενέξεις είναι αποκλειστικώς της αρμοδιότητος των διοικητικών δικαστηρίων. Η καταδίωξις του ποινικού μέρους θέλει όμως πάντοτε προηγείσθαι της περί απλού φόρου δίκης. Αλλ η αθωοτική ή καταδικαστική απόφασις του πλημμελειοδικείου δεν αποκλείει την απαίτησιν του απλού φόρου, ενώπιον του αρμοδίου διοικητικού δικαστηρίου». Τέλος στο άρθρο 9 αναφέρεται «Οι Οικονομικοί επίτροποι, ή οι την πρώτην απαρίθμησιν ενεργούντες ιδιαίτεροι επιστάται θεωρούνται, καθ όσον αφορά τα εις το άρθρ.7, αναφερόμενα παρανομήματα, ως επί της ανακρίσεως υπάλληλοι...οι ρηθέντες υπάλληλοι θέλουν ενεργεί την προανάκρισιν, κατά τας διατάξεις της ποινικής δικονομίας. Θέλουν δε αρχίζει και αποπερατώνει αυτήν, άνευ προηγουμένης παραγγελίας του αρμοδίου εισαγγελέως». Συνοψίζοντας και με βάση όλα τα παραπάνω ο Οικονομικός Επίτρο- 11 ΦΕΚ 20/ , σ ΦΕΚ 21/ , σ ΦΕΚ 21/ , ΕΚΤΑΚΤΟΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ, σ ΦΕΚ 18/ , σ ΦΕΚ 13/ , σ ΦΕΚ 40/ , σσ ΦΕΚ 40/ , σ ΦΕΚ 1/ , σ.1 19 ΦΕΚ 1/ , σσ ΦΕΚ 1/ , σσ ΦΕΚ 3/ , σ.26

31 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ πος ήταν ο αρμόδιος για να διενεργήσει την προανάκριση του Νικολάου Μαρούτσου από την οποία προέκυψε η απόκρυψη ενός αλόγου. Το κράτος προσπαθούσε, με κάθε τρόπο, να περιορίσει την φοροδιαφυγή και για το σκοπό αυτό έδινε και «κίνητρα» (εκ του ποσού τούτου της χρηματικής ποινής, το εν τρίτον δίδεται εις τον ανακαλύψαντα) σε όσους θα συνέβαλαν σ αυτό, προφανώς αποκαλύπτοντας όσους απέκρυπταν κάποια ζώα κατά την απαρίθμησιν. Σύμφωνα με το παραπάνω αναλυτικά παρουσιασθέν νομικό πλαίσιο, ορθώς ο Οικονομικός Επίτροπος Φωκίδας απευθύνεται στη Γραμματεία Οικονομικών και ζητάει διασαφήσεις απ αυτήν δηλαδή να διατάξη αν ευαρεστείται δια να πληρώση ούτος το τετραπλούν μόνον δι αυτό και μείνει πλέον ανενόχλητος ή να καταδιωχθή και δικαστικώς δια το τοιούτον. Ας δούμε τώρα κάποια στοιχεία από την «προανάκρισιν» την οποία διενήργησε ο Οικονομικός Επίτροπος και ας προσπαθήσουμε να εμβαθύνουμε σ αυτά. Πριν αρχίσει η προανάκριση ο ανακριτικός υπάλληλος και ο κατηγορούμενος αντάλλασσαν χειραψία, από εκεί και η φράση: «και γενομένης χειραψίας». Η χειραψία είχε την έννοια του όρκου (δια χειραψίας υπόσχεση ότι θα πει κάποιος την αλήθεια και ότι δεν θα αρνηθεί να απαντήσει) και η όποια παράβαση αυτής τιμωρούταν, με βάση τον ποινικό νόμο, με φυλάκιση (από ένα έως έξι μήνες) και με χρηματικό πρόστιμο, σύμφωνα με τον από 13 Οκτωβρίου 1841 Νόμο Περί τιμωρήσεως των κατά την ανάκρισιν ψευδομαρτυρούντων 22. Όπως είδαμε και πιο πριν, η διάκριση σε «λιανά» και «χονδρά» ζώα είχε την σημασία της αφού για κάθε κατηγορία ζώου υπήρχε και διαφορετική φορολογική αντιμετώπιση. Ο Ν. Μαρούτσος φαίνεται να είναι ενημερωμένος για τον ισχύοντα Νόμο αφού όπως λέει έχει και «ένα πουλάρι το οποίον είναι δυο χρονού και παγένει εις τα τρία» που σημαίνει ότι αυτό απαλλάσσεται του φόρου όπως και τα τρία βόιδα, τα καματερά (αυτά που χρησιμοποιούνται στο αλέτρι). Τα «λιανά», προφανώς πρόβατα και γίδια, όπως λέει τα έχει «μαζί με τον Αναγ. Ντεντούση και θα λάβομε μαζί το διπλότυπο από αυτά». Σύμφωνα με το άρθρο 11 των ΕΙ- ΔΙΚΩΝ ΟΔΗΓΙΩΝ: «Δια τα ζώα, τα οποία βόσκουσι κοινώς, αλλ ανήκουσι εις πολλούς ιδιοκτήτας, πρέπει να εκδίδεται επ ονόματι του βόσκοντος αυτά ποιμένος, εν και μόνον αποδεικτικόν διαλαμβάνον ενός εκάστου ιδιοκτήτου το όνομα και το ποσόν των εις αυτόν ανηκόντων ζώων, εάν ήναι γνωστά» 23. Συνεπώς και με βάση αυτό το άρθρο, ο «κατηγορούμενος» ήταν καλυμμένος για τα «λιανά» και με την προϋπόθεση ότι το σχετικό «διπλότυπο» που θα λάμβαναν θα τα περιείχε. Πάντως, ο Αναγνώστης Δεδούσης, στον οποίο αναφέρεται ο Ν. Μαρούτσος, δεν είναι τυχαίο πρόσωπο. Ήταν ο Δήμαρχος Μυωνίας το και προφανώς έως την κατάργηση του Δήμου Μυωνίας και την ενσωμάτωσή του στο Δήμο Γαλαξιδίου, το Αλλά και στην προανάκριση διαπιστώνουμε ότι υπογράφει ως Πάρεδρος Αγιαθυμιάς, κάτι που σημαίνει ότι συνέχισε να είναι ο άρχοντας του τόπου μας αλλά και ο υπεύθυνος για την πρώτη φάση της απαρίθμησης. Αναφέρεται στους Καταλόγους Αγωνιστών του αειμνήστου Ευθυμίου Ν. Σταθόπουλου (Η ΦΩΚΙΔΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ, Ημίτομος πρώτος) στον Κατάλογο ΑΡΙ- ΣΤΕΙΑ με α.α Τα «διπλότυπα» εκδίδονταν μετά την πρώτη απαρίθμηση, εφόσον δεν υπήρχε υπόνοια απάτης, και ακολούθως καλούνταν οι κτηνοτρόφοι για να τα υπογράψουν και να τα παραλάβουν. Αφού ο Ν. Μαρούτσος είχε παραλάβει το σχετικό διπλότυπο για τα «χονδρά» σημαίνει ότι οι αμφιβολίες δημιουργήθηκαν εκ των υστέρων και μάλλον μετά από κάποια «καταγγελία». Κατά την προανάκριση προκύπτει ότι ο Οικονομικός Επίτροπος γνώριζε για το Άλογο που ο ερωτώμενος είχε αποκρύψει και με την απειλή της δίωξης τον αναγκάζει να το παραδεχθεί. Με την «ομολογία» για το Άλογο ολοκληρώνεται η πρώτη φάση της προανάκρισης. Φαίνεται, όμως, ότι ο «καταγγέλλων» επανήλθε και ανέφερε ότι ο Ν. Μαρούτσος απέκρυψε άλλα δυο άλογα. Έτσι, εκλήθη ξανά για συμπληρωματική προανάκριση στην οποία δεν παραδέχτηκε τη δεύτερη «καταγγελία» και έτσι η «απόκρυψη» παρέμεινε στα αρχικά επίπεδα, αυτά του ενός αλόγου. Η προανάκριση, με την ολοκλήρωσή της, έπρεπε να υπογραφεί τόσο από τον διενεργούντα αυτήν και τον Πάρεδρο όσο και από τον εξεταζόμενο. Επειδή, όμως, ο «κατηγορούμενος» ήταν αγράμματος, Το πιστοποιητικό των Νάκου Πανουργιά και Αντ. Κοντοσόπουλου για τον Νικόλαο Μαρούτσο υπήρχε εγγράμματος μάρτυρας, ο Γ.(ιάννης) Καλπούζος, ο οποίος υπέγραψε, αντί αυτού, για την ακρίβεια του περιεχομένου τής προανάκρισης. Ο Γιάννης Καλπούζος του Θεοδώρου είχε προταθεί για ένορκος το , γεννήθηκε μάλλον το 1802, ήταν κτηματίας και αναφέρεται από τον Ευθύμιο Ν. Σταθόπουλο στον Κατάλογο ΑΡΧΕΙΟ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ, με α.α.553, ως αξιωματικός της 7ης τάξεως (ανθυπολοχαγός) 27. Πολέμησε υπό τους οπλαρχηγούς Νάκο Πανουργιά και Ιωάννη Γκούρα στα Σάλωνα, τα Βασιλικά και την Άμπλιανη, υπό τον Γεώργιο Καραϊσκάκη στην Αράχωβα και υπό τον Ι. Γκούρα στα Τριζόνια 28. Επρόκειτο δηλαδή για ένα καθόλα σεβαστό πρόσωπο το οποίο ο Νικόλαος Μαρούτσος είχε έναν επιπλέον λόγο να εμπιστεύεται απόλυτα: το ότι υπήρξαν συμπολεμιστές σε όλες, σχεδόν, τις σημαντικές μάχες. Δεν γνωρίζουμε ποια ήταν η εξέλιξη της υπόθεσης. Το σίγουρο είναι ότι ο Νικόλαος Μαρούτσος, μιας και παραδέχθηκε την απόκρυψη ενός αλόγου, θα πλήρωσε χρηματική ποινή 6 δρχ. δηλαδή το τετραπλάσιο του φόρου που αντιστοιχεί σε ένα άλογο (1,5 δρχ). Πιστεύουμε ότι η αυστηρότητα των αρχών θα εξαντλήθηκε μέχρι εκείνο το σημείο. Άλλωστε ένας Αγωνιστής, που έθεσε την ζωή του σε κίνδυνο πολλές φορές για να απελευθερωθεί η πατρίδα, αξίζει της πιο ευνοϊκής μεταχείρισης. Φαντάζει αστείο, πάντως, να διώκεται ένας Αγωνιστής για φοροδιαφυγή 1,5 δρχ. όταν, στις μέρες μας, οι διάφορες «λίστες», που υποκρύπτουν φοροδιαφυγή εκατομμυρίων ευρώ, συνεχώς «ερευνώνται» Θερμές ευχαριστίες και πάλι στον π. Ιωάννη Καραμέρη για την αποστολή του εγγράφου και στον Θύμιο Νικ. Κοκκίνη για την πολύτιμη βοήθειά του ώστε να αποτυπωθεί το πλήρες κείμενο αυτού. Σπύρος Ευστ. Κυριάκης 22 ΦΕΚ 21/ , σσ ΦΕΚ 1/ , σ.3 24 Γιώργος Ε. Καψάλης, Στη Φωκίδα του 1851, σ Βλέπε και Ευθυμίου Κ. Γλυμή Δήμαρχοι ΜΥΩΝΙΑΣ, Α.Ν., φ.84/μάρτ.2012, σ.8 26 Γιώργος Ε. Καψάλης, Στη Φωκίδα του 1851, σσ Βλέπε και Ευθυμίου Κ. Γλυμή Στην Αγιαθυμιά του 1851, Α.Ν., φ.73/ιούν.2009, σ.9 28 Αγιαθυμιώτες αγωνιστές στη μάχη της Αράχωβας, Α.Ν., φ.92/μάρτιος 2014, σσ.21-22

32 32 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 Η Ορεινή Φωκίδα κι η ανάπτυξή της Μέρος Δεύτερο > Γράφει o: Π. Σ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ - Ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ - PSEcon@bio.auth.gr Πρόλογος. Συνεχίζω σήμερα με το δεύτερο μέρος από την προσπάθεια μου να εγκλωβίσω κάποιες σκέψεις για την ορεινή Φωκίδα. Όσα έγραψα κι όσα γράφω παρακάτω προέρχονται βασικά από εμπειρικές γνώσεις κι ότι άλλοι, πιο ειδικοί, θα είχαν περισσότερα να πουν. Καλή καρδιά χρειάζεται. Εκδηλώσεις κι άνθρωποι. Πάντως, είναι ευχάριστο που έστω και τα καλοκαίρια, αντηχούν ξανά στις ρεματιές και στα κορφοβούνια τα κλαρίνα. Να πω εδώ ότι, πριν μερικά χρόνια ξένος εγώ, μου έκανε εντύπωση αυτό, καθώς και το γεγονός πως τον αυτοσχέδιο θερινό ραδιοφωνικό Σταθμό τον κρατούσε στον Πανουργιά Δωρίδας η ηλικιωμένη μητέρα του Γιώργου του Σιότροπου, γνωστού σχολάρχη της Αθήνας, που λάτρευε τον τόπο καταγωγής των γονιών του και στο ευρύχωρο σπίτι του, εκεί στην είσοδο του χωριού, έβρισκε φιλοξενία ο κάθε διερχόμενος στρατοκόπος. Είναι ο ίδιος που οργάνωσε και χρηματοδότησε τότε, εκτός από την κατασκευή της προτομής του οπλαρχηγού Πανουργιά, εκεί στο υψωματάκι μπροστά στον οικισμό, και μιαν εξαιρετική παράσταση Αρχαίου Δράματος νομίζω τις Τραχύνιες στο ίσιωμα, λίγο πριν από τη διασταύρωση του δρόμου για την Πυρά και το Μαυρολιθάρι, όπου, σύμφωνα με την εμπνευσμένη σκηνοθεσία, οι ηθοποιοί κάθονταν στα κοτρόνια-θέσεις, εκεί δίπλα μας, ή έβγαιναν μπροστά να πουν τα λόγια τους, μέσα απ τα πεύκα! Ιδού, λοιπόν, ο δρόμος. Μερικές ακόμα ιδέες. Η ορεινή οικονομία, όμως, σε τελευταία ανάλυση είναι η ανάπτυξη των τοπικών πλουτοπαραγωγικών πηγών, με σωστό τρόπο, όμως. Δεν μπορεί, για παράδειγμα, να αναπτυχθεί η βιομηχανική παραγωγή, ούτε η εκτατική γεωργία (γεωργία μεγάλης κλίμακας). Μπορεί, όμως, να αναπτυχθεί η δασική οικονομία, ο τουρισμός, η κτηνοτροφία, το ελεγχόμενο κυνήγι και το ψάρεμα κι η οικογενειακή παραγωγή προϊόντων οικοτεχνίας, από γκλίτσες και ταγάρια, ως πίπες κι η διακοσμητική ή χρηστική ξυλογλυπτική. Επίσης, όπως προαναφέρθηκε, τοπικά παραδοσιακά τρόφιμα, όπως τυρί (λίγο) με ονομασία προέλευσης, γιαούρτι, γάλα, βούτυρο με χαμηλά λιπαρά, κι άλλα πολλά, που θα μάθουν να τα κάνουν, οι εκπαιδευμένοι νέοι της περιοχής, προϊόντα που πρέπει και συμφέρει να καταναλώνονται τοπικά ή να πηγαίνουν κι αλλού, αλλά ως δώρα!. (Είπα «τυρί» με ονομασία και θυμήθηκα πως κάποτε γελάστηκα κι αγόρασα «Φέτα Παρνασσού», που κάποιος πονηρός την παρασκεύαζε στο... Αγρίνιο). Και να γεμίσουν τα καταράχια με συνθήματα του τύπου: Φάτε άφοβα! Ακόμα και το κοκορέτσι μας δεν έχει τριγλυκερίδια. Κι αν έχει λίγα, μη φοβάστε, θα τα διαλύσει το χωνευτικό μας νερό ή ένα αγνό τσάι του βουνού με μέλι από τις ραχούλες μας! Πιείτε και πάρτε νερό απ την πηγή της... Θανάσαινας. Φάτε χορτόπιτες, μανιταρόπιτες, κολοκυθόπιτες από την κυρά Ασημούλα. Επισκεφτείτε το σπίτι της Πενταγιώτισσας, δείτε το ωραιότερο ηλιοβασίλεμα από το Τάδε κορφοβούνι. Δείτε την παραδοσιακή στάνη του...μήτρου... Κι άλλα πολλά τέτοια - ίσως παλαβά. Επίσης, ο θρησκευτικός τουρισμός, με επισκέψεις σε μοναστήρια κι εκκλησίες. Για την αξιοποίηση της φραγμαλίμνης του Μόρνου, παραπέμπω σε αυτό που έχω ήδη γράψει (βλέπε: Οικονομίδης, 2004: Πρακτ. Συνεδρίου Συνδέσμου Λιδωρικιωτών, Λιδωρίκι, Αύγουστος 2004, σελ ). Πολύ της μόδας είναι τελευταία κι ο χειμερινός τουρισμός για χιονοδρομικές πίστες (βλέπε Αράχωβα). Γενικά, ο τουρίστας είναι καλοπροαίρετος, αλλά και συχνά πολύ απαιτητικός. Κυρίως, δε θέλει να τον κοροϊδεύουν, όμως του αρέσει να διηγείται μετά τι είδε και τι γεύτηκε κι άρα μεταδίδει την καλή ή κακή εμπειρία του. Οι Γάλλοι (αυτοί που ανακάλυψαν τα ευγενή προϊόντα, σαμπάνιες, τυριά, φουά γκρα, κ.ά.), ξέρουν από αυτά, αφού ως και το καφενείο του Βολτέρου κι άλλων διάσημων Γάλλων, έχουν αναστήσει στο Παρίσι κι οι Αυστριακοί που έχουν σημαιούλες στα άπειρα σπίτια της Βιέννης που έζησε ο ιδιότροπος αλλά Μέγας Μπετόβεν. Αν γελάσεις τον τουρίστα μια φορά με βούτυρο Γερμανίας, αντί για μια γαβάθα με ντόπιο, όπως και μέλι ή μαρμελάδα επίσης ντόπια (πόσο θα φάει;), κι όχι μ αυτές τις αηδίες που συσκευάζονται στο Μπραχάμι ή στο Καλοχώρι Θεσσαλονίκης, θα σε δυσφημίσει. Κι απαραίτητα φρέσκο ψωμί. Μη σας φαίνεται παράξενο, δε μιλώ κουτουρού: πρωινό με τέτοια προϊόντα μας σερβίρισαν κάποτε σε καλό ξενοδοχείο στο φημισμένο Περτούλι, και ψωμί μπαγιάτικο! Η συνοδεία του τουρίστα είναι οι φίλοι κι η οικογένειά του, κυρίως παιδιά. Κι αυτά θέλουν άπλες. Θέλουν πλατείες χωρίς λάσπες κι αυτοκίνητα και χωρίς δίτροχα με αναβάτες μερικούς αγενείς επιδειξιομανείς (Το τοπικό Όργανο να επιβάλει αυστηρά την τάξη, προς χάριν των αμέριμνων παιδιών όχι ανοχή). Θέλει, βέβαια, και σωστή τοπική κουζίνα. Θα έλεγα και κάτι τολμηρό που το είδα στη Γαλλία, δηλαδή, τη φιλοξενία ατόμων από κάποιον που είναι οργανωμένος εθελοντικά σε τοπική εκπολιτιστική ομάδα. Syndicates d initiatives (συνδικάτα μυημένων;), τα λένε οι Γάλλοι Να προσθέσω, ακόμα, πως χρειάζονται ανοιχτοί χώροι να παίζουν τα παιδιά κι αν είναι δυνατόν, σε κάποια γωνιά να υπάρχουν κλουβιά με ζωντανά (κατσικάκια, αρνάκια, σκυλάκια, γατάκια, αλεπουδάκια, λαγουδάκια, λυκάκια, πέρδικες, τσίχλες και κοτσύφια, πέστροφες, κ.ά.), για να βλέπουν και να διδάσκονται τα άμαθα παιδιά των πόλεων. Αν τα βρουν αυτά, θα απαιτήσουν να ξαναπάνε. Να είστε βέβαιοι. Οι Αυστριακοί. Θα ήθελα να κλείσω αυτό το κείμενο με κάποιες προσωπικές εμπειρίες. Τον Σεπτέμβριο του 1975, με τον αδελφό μου είχαμε διασχίσει την Αυστρία με ΙΧ ερχόμενοι από το Παρίσι και πλησιάζαμε να μπούμε στην τότε επισφαλή Γιουγκοσλαβία, ενώ νύχτωνε. Προτιμήσαμε να μείνουμε και μείναμε στην Αυστρία κι έτσι, μπήκαμε στον πρώτο δρόμο που οδηγούσε σε ενοικιαζόμενα δωμάτια. Στην παχουλή γυναίκα που ήρθε να μας προϋπαντήσει εξηγήσαμε με διεθνή παντομίμα ότι θέλαμε δωμάτιο να κοιμηθούμε. Μας έδειξε το μοναδικό που είχε ξενοίκιαστο, με διπλό κρεββάτι, όμως. Διπλό-ξεδιπλό το πήραμε και πριν πέσουμε ψόφιοι να κοιμηθούμε την πληρώσαμε και της είπαμε να μας ξυπνήσει στις 6 γιατί είχαμε δρόμο. Πράγματι έτσι έγινε, κι ενώ ήταν ακόμα νύχτα κι έκανε κρύο, ετοιμαστήκαμε στα γρήγορα. Πριν μπούμε στο αυτοκίνητο, όμως, για να φύγουμε, η γυναίκα με παντομίμα των χεριών μάς έδειξε μια φωτισμένη και ζεστή αίθουσα. Αν ήταν για ένα καφέ θα ήταν για μας ό,τι πρέπει. Ήταν, όμως, κάτι παραπάνω: ένα πλούσιο πρωινό με ζεστό γάλα, καφέ, βούτυρο, τυριά, αβγά, κι άλλα καλούδια... Λέω στον αδελφό μου: ας φάμε καλά όσο κι αν πληρώσουμε, γιατί έχουμε δρόμο. Πράγματι, φάγαμε κι όταν πήγαμε να πληρώσουμε η γυναίκα μας έδωσε να καταλάβουμε ότι αυτό είναι μέσα στο νοίκι για το δωμάτιο! Από τότε αναρωτιέμαι αν αυτό θα το έκανε ένας δικός μας: να ξυπνήσει, δηλαδή, και να ετοιμάσει πρωινό, ενώ θα μπορούσε να αδιαφορήσει... Μάλλον θα αδιαφορούσε με ένα κλασικό: ωχ, αδελφέ. Εύχομαι, όμως, να αποκτήσουν κι οι δικοί μας αυτή τη νοοτροπία... Επίσης, να πω εδώ πως κάποτε μιλώντας με τον (τότε) πρόεδρο των Ελλήνων ξενοδόχων κ. Φωκά, του έλεγα τα παράπονά μου από την χαμηλή ποιότητα του πρωινού, που προσφέρουν μερικοί ξενοδόχοι μας, ιδιαίτερα στη άκρως τουριστική μας Ρόδο, και μου είπε πως κάνει αγώνα για να τους πείσει να βελτιωθούν, αλλά, για το πρωινό ειδικά, οι Εγγλέζοι κάνουν πάντα συμφωνία και την περνούν στο συμβόλαιο. Κι έτσι εξηγείται, γιατί εμείς, που εκείνη τη φορά είχαμε γκρουπ Εγγλέζων στο δικό μας, είχαμε και πλούσιο πρωινό, ενώ ο φίλος μου ο Μπάμπης κι η γυναίκα του η Ελένη, που έμεινε σε εφάμιλλο ξενοδοχείο, λίγο πιο πέρα, δεν είχε. Επίλογος. Δηλώνω ξανά κι απερίφραστα πως δεν είμαι ειδικός στο θέμα. Όμως, αυτά τα κείμενα γράφτηκαν με αγάπη για τον τόπο και γνώμονα την όποια εμπειρία μου. Ελπίζω να φανούν χρήσιμα, έστω κι αν φαίνεται πως παραβιάζουν ανοιχτές πόρτες... Θεσσαλονίκη, Ιούλιος 2014

33 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ Ένας πολύ καλός φίλος, ο Γιάννης Γεροσίδερης από τα γειτονικά Πεντεόρια, συχνά μας τροφοδοτεί με στοιχεία που αναφέρονται στο χωριό μας. Έτσι, πέραν από αναγνώστης των «Α.Ν.» είναι και ένας πολύτιμος συνεργάτης μας. Πρόσφατα εντόπισε μια μικρή ιστορία στην οποία συμμετέχει κι ένας αγιαθυμιώτης αντάρτης. Έχει ως τίτλο «Ο Γιώργος Μαούνας» και περιέχεται στο βιβλίο του Κώστα Δ. Παπαδημητρίου «Ανέκδοτα και μαρτυρίες από την νεοελληνική ιστορία (Γλυκές και πικρές στιγμές της ρωμιοσύνης)» (Εκδόσεις Νικόδημος, 1993). Όπως λέει, μεταξύ άλλων στον πρόλογό του ο συγγραφέας «Τούτο το βιβλίο δε γεννήθηκε από χειρόγραφα απλωμένα πάνω στο γραφείο του ιστορικού με αναλύσεις και προσθαφαιρέσεις των γεγονότων, ανάλογα με ιδεολογίες και σκοπιμότητες. Είναι η ίδια η σάρκα των γεγονότων και χωρίς φτιασιδώματα και προκρούστιες παραποιήσεις. Περιέχει ιστορικές πληροφορίες αυτούσιες, τις ίδιες τις ιστορικές στιγμές. Και σ αυτές κρύβεται η ιστορική αλήθεια». Ο συγγραφέας μάζεψε «σκόρπιες ιστορίες που ήταν καταχωνιασμένες σε παλιές εφημερίδες και περιοδικά, χωρίς να υπάρχει προοπτική να βγουν στον αέρα». Μια τέτοια ιστορία είναι και ο «Γιώργος Μάουνας» που παραθέτουμε αφενός διότι διαδραματίστηκε κατά τη διάρκεια και μετά την ιστορική μάχη στις Καρούτες και αφετέρου διότι σ αυτή την ιστορία συμμετέχει κι ένας συγχωριανός μας. Ευχαριστούμε θερμά τον Γιάννη Γεροσίδερη που μας έκανε γνωστό το συγκεκριμένο βιβλίο. Τέσσερις Αυγούστου του Ένας λόχος ανταρτών του ΕΛΑΣ της Ρούμελης είναι στρατοπεδευμένος στη Στρώμη, ένα μικρό χωριό στις βορεινές πλαγιές της Γκιώνας κοντά στις όχθες του Μόρνου. Οι αντάρ τες με διοικητή το Μήτσο Δημητρίου (καπετάν Νικηφόρο) πήραν το με σημεριανό συσσίτιό τους και ξεκίνησαν. Ήρθε η πληροφορία πως οι Γερμανοί ξεκίνησαν απ την Άμφισσα για το 51 χιλιόμετρο. Εκεί λοιπόν θα πήγαιναν να τους χτυπήσουν. Έφτασαν στο χωριό Λευκαδίτη κι έκαναν μικρή στάση. Τους μοίρα σαν λίγο μπομπότα και λίγα φύλλα καπνού και ξεκίνησαν ξανά. Ανέβηκαν σχεδόν κατακόρυφα σχεδόν στην Γκιώνα. Στην κορφή έκαμαν μια και νούργια στάση και τους μίλησαν για την αποστολή τους. Τους είπαν πως ένα χιτλερικό τάγμα Ες Ες κινήθηκε από την Άμφισσα και βρίσκεται στο χωριό Καρούτες. Αυτό θα χτυπούσαν. Η διοίκηση έστειλε μια διμοιρία μπροστά ν ανιχνέψει το ύψωμα πάνω απ τις Καρούτες και οι υπόλοιποι περίμεναν εκεί. Έριξαν στις πλάτες τους τις χλαίνες τους, γιατί παρόλο που ήταν Αύγουστος έκανε πολύ κρύο. Ήταν βλέπετε σε υψόμετρο κοντά στα μέτρα. Και άρχισαν τις προετοιμασίες τους. Ο Γιώργος που είχαν τρυπήσει τα τσαρούχια του απ τα λιθάρια τα έσιαζε σιγομουρμουρίζοντας: «Εχ, ρε έρμα ποδάρια, καμιά φορά δεν είχατε τύχ να ιδήτε ποδήματα. Σήμερα, όμως, όπως και ναχ το πράμα θα σας μποτοφορέσω». «Μήπως φορούσες και στο χωριό σου μπότες;» τον πείραξε ένας δίπλα του απ την Αγιαθυμιά που άκουσε το μουρμουρητό του Γιώργου. «Όχι, ρε Αη-Θυμιώτ, είμνα φτωχός, πολύ φτωχός. Δούλευα με τη Μαριώ μ απ την αυγή ως το βράδυ και δε χορταίναμε ψωμί με τα κουτσούβαλά μας, όχ να φουρέσω και παπούτσια. Τσ Κυριακές σαν έ βγαινα κι εγώ στην πλατέα τ χουριού μ αυτά τα γλαρώνια έβγαινα». Έγινε η μάχη. Μακελιοκόπηκαν οι Γερμανοί. Όσοι γλίτωσαν ξεπρόβαιναν μέσα απ τα ερείπια του χωριού με άσπρα μαντήλια δεμένα στις κάνες των όπλων τους και Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΟΥΝΑΣ παραδίνονταν. Και άλλους τους ξετρύπωναν οι αντάρτες απ τους φράχτες, τα κατώγια των σπιτιών, τους φούρνους, φωνάζοντας: «Ψηλά τα χέρια, ρεμάλια!» «Νίξ καπούτ;» ρωτούσαν φοβισμένοι στη γλώσσα τους οι Γερμα νοί. «Νίξ καπούτ. Ψηλά τα χέρια», τους απαντούσαν. Η μάχη στις Καρούτες τέλειωσε. Περίλαμπρη νίκη για τους αντάρτες. Στην πλατεία έγινε προσκλητήριο για να βρεθεί πόσοι λείπουν. Έλειπε ο Γιώργος κι ένας άλλος μόνο. Τι όμως απόγιναν; Μας πληροφορεί η ιστορία της Εθνικής Αντίστασης: «Ο Αη-Θυμιώτης που προχωρούσε δίπλα-δίπλα με το Γιώργο κι ή ταν υπεύθυνος για τη σύνδεση μαζί του λέει: Αν χτυπήθηκε, χτυπήθηκε σ αυτά τα σπίτια, κι έδειξε τον ανήφορο. Ως εκεί κρατούσαμε σύνδεση, έπειτα δεν τον ξανάδα. Ξεκινήσαμε να τους βρούμε. Μόλις ανηφορήσαμε βλέ πουμε το Γιώργο κεφαλοδεμένο μ ένα όπλο χιαστί κι ένα στο δεξί του χέρι να συνοδεύει ένα Γερμανό γυμνό που απ το πλευρό του έτρεχε αίμα. Τι έγινε, πού χάθηκες βρε Γιώργο; Νομίσαμε πως... Δε σας τόπα το πρωί ρε συναγωνιστές ότι τέλειωσαν οι αμαρτίες των ποδαριών μου κι ότι σήμερα θα τα μποτοφορέσω. Όμως ο κερατάς παραλίγο να μου φάει το στάρι. Είχ ανεβεί στα καδρόνια της σκεπής και μ φύτεψε μια στ αριστερό μου μπράτσο. Αν δεν πάθαινε μπλοκή το πιστόλι τ θα με σκότωνε. Φωτιά τόχου κι εγώ πλέτι και τον έφερα σαν τσόνι κάτω. Τον αφόπλισα του βγαλα τσ μπότες και τα ρούχα και να μ έκανε βαφτιστήρ αυγουστιάτικα. Στο κεφάλι έχεις τραύμα; Γιατί δέθηκες έτσι; Δεν είναι τίποτα συναγωνιστές, μια γκρατσουνιά μοναχά. Άμαθος ο Γιώργος να βαδίζει με μπότες πήγαινε σαν βαρυφορτωμένη μαούνα. Σαν μαούνα πας, τον πείραζαν οι άλλοι. Κι από τότε του έμεινε και το όνομα Μαούνας. Το Μήτρο τον βρήκαμε σκοτωμένο σ ένα καμένο σπίτι. Τον είχε βρει η σφαίρα στο κούτελο».

34 34 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΚΑΙ Ο ΤΣΑΜΙΚΟΣ ΧΟΡΟΣ, ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΕΒΕΝΤΕΣ > Επιμέλεια: Γιώτα Ποντίκη - Γλυμή Το δημοτικό τραγούδι, αναπόσπαστο κομμάτι της λαϊκής μας παράδοσης, ζυμώθηκε με τη νεώτερη ελληνική ιστορία, με ιδιαίτερο σταθμό την περίοδο της ελληνικής επανάστασης του 21. Αποτέλεσε έτσι ένα πολύτιμο συστατικό της ιστορικής πορείας του τόπου, κρατώντας ζωντανή την εθνική μνήμη και αναλλοίωτη την εθνική συνείδηση. Και περνώντας από στόμα σε στόμα, από γενιά σε γενιά, διαμορφώθηκε και τροποποιήθηκε για να φτάσει μέχρι τις μέρες μας, παραμένοντας γνήσιο κτήμα και αυθεντικός τρόπος έκφρασης του λαού. Παράλληλα με την αισθητική απόλαυση και τη συγκίνηση που προκύπτει από αυτά, ανακαλύπτει κανείς στοιχεία για τη ζωή, τα ήθη και τα έθιμα, τα συναισθήματα και τη νοοτροπία του ελληνικού λαού. Σ αυτά αντικατοπτρίζεται ο εθνικός μας χαρακτήρας και τα τραγούδησαν, το αηδόνι της Ρούμελης Ηλίας Παπαγεωργίου (Λευκάδα Φθιώτιδας) που ως δημοτικός τραγουδιστής αλλά και ως άνθρωπος υπήρξε ο γνήσιος εκφραστής της ρουμελιώτικης λεβεντιάς, καθώς και το περίλαμπρο αστέρι της δημοτικής μουσικής Γιώργος Παπασιδέρης, o οποίος διέσωσε δεκάδες παλιά δημοτικά από βέβαιο θάνατο και τα ξαναπαρήγαγε δίνοντάς τους «ζωήν αιώνιoν». Η ερμηνεία του Γιώργου Παπασίδερη ήταν και θα παραμείνει υποδειγματική και δεν αφήνει περιθώρια για μίμηση ή για σύγκριση. Η αξία του δημοτικού τραγουδιού έχει αναγνωριστεί από κορυφαίους ξένους και Έλληνες μελετητές. Πρώτος ο Γάλλος φιλέλληνας Claude Fauriel το 1824 έκανε την πρώτη συστηματική καταγραφή τους, με αποτέλεσμα να συμβάλλει σημαντικά στη διάσωσή τους. Αργότερα πολλοί μεγάλοι Έλληνες μελετητές ασχολήθηκαν συστηματικά με την καταγραφή τους, όπως ο Σ. Ζαμπέλιος και ο Νικ. Πολίτης. «Πλην της αρχαίας απλότητας και λιτότητας, παρατηρούμεν και ακραιφνές νεωτερικόν πάθος και σθένος ακαταδάμαστον εις τα δημοτικά τραγούδια, όπου η γλώσσα είναι έμπνεως ορμής προς απόσεισιν του ξενικού ζυγού και αδιαλλάκτου μίσους προς τους απίστους μουσουλμάνους. Τα κλέφτικα τραγούδια νομίζεις πως είναι χείμαρροι αφρισμένοι, εκρέοντες όχι από ανθρώπινα χείλη, αλλ από τους βράχους της Οίτης και του Ολύμπου» (Mendelsohn Bartholdy). Το δημοτικό τραγούδι, είναι τα ψηλά βουνά, τα σκιερά δάση και τα δροσερά ποτάμια της Πατρίδας μας, όπου με αρμονία τα στοιχεία της φύσης μπλέκονται με τα ανθρώπινα συναισθήματα και γίνονται έρωτας, αγάπη, θυμός, πολεμικός παιάνας, θρήνος, πίκρα, νανούρισμα και μοιρολόγι. Είναι η ευαισθησία του απλού ανθρώπου, που εκφράζεται με λόγια και μουσική που βγαίνουν μέσα από την καρδιά του, και η αξία του, είναι ανεκτίμητη. Το δημοτικό τραγούδι είναι λεβεντιά, μπέσα και ντομπροσύνη που με τη συνοδεία του κλαρίνου οδηγεί το κορμί σε ρυθμό αρχέγονου χορού, όπου το μυαλό εκστασιάζεται και ξετυλίγονται τα όνειρα σα δροσερό ποτάμι σε άνυδρη γη. Είναι το καθρέφτισμα της ψυχής του λαού μας. Καμάρι και περηφάνια πρέπει να νιώθουμε όλοι οι Έλληνες για την αθάνατη δημοτική μουσική μας. Ηλίας Παπαγεωργίου Γιώργος Παπασιδέρης Το δημοτικό τραγούδι, έφερνε τα βήματα των συγχωριανών μας στο Τσάμικο και στο Συρτό, την ημέρα της Λαμπρής γύρω στην Εκκλησία, στα λαϊκά πανηγύρια, στα γλέντια των αρραβώνων, των γάμων και των βαφτίσεων, στις εκδηλώσεις των εθνικών και τοπικών επετείων. Με το τραγούδι «καρτέραγαν», πάντρευαν και ξεπροβόδιζαν τους αγαπημένους τους, βάφτιζαν τα παιδιά τους, γιόρταζαν και γλεντούσαν. Τα παρακάτω δύο τραγούδια τα τραγουδούσαν οι συγχωριανοί μας σε αρραβώνες και γάμους, και μου τα έμαθε ο παππούς μου. Το δεύτερο λέγεται και «χαραυγιάτικο» γιατί το έλεγαν στο τέλος του γλεντιού, πριν το ξημέρωμα. Ας πα να δουν τα μάτια μου Aς πα να δουν τα μάτια μου πως τα περνά η αγάπη μου, μην ηύρ αλλού κι αγάπησε και μένα μ απαράτησε. Ποιος στο πε δεντρουλάκι μου δεν σ αγαπώ πουλί πουλάκι μου, αν στο πε ο ήλιος βρε, βρε να μη βγει, τ αστρί να μη ξημερωθεί Αν το πε το ρηγόπουλο της Πάτρας τ αρχοντόπουλο χήρα να δω τη μάνα του στα μαύρα τη κουνιάδα του. Aς πα να δουν τα μάτια μου πως τα περνά η αγάπη μου, μην ηύρ αλλού κι αγάπησε και μένα μ απαράτησε Τώρα τα πουλιά (καθιστικό του γάμου «χαραυγιάτικο») Τώρα τα πουλιά, τώρα τα χελιδόνια, τώρα οι πέρδικες. Τώρα οι πέρδικες γλυκά που κελαηδούνε Τη γλυκιά αυγή, τη γλυκιά αυγή Τη γλυκιά αυγή δυο ώρες πριν ξημερώσει Ξύπνα αφέντη μωρέ ξύπνα αφέντη μου ξύπνα αφέντη μου καλέ μου αφέντη ξύπνα για να ειδείς Ξύπνα για να ειδείς, δυο ματάκια αγρυπνισμένα κι άσπρον(ε) μωρέ κι άσπρον(ε) λαιμό Ξύπνα και αγκάλιασε κορμί κυπαρισσένιo κι άσπρον(ε) λαιμό σαν τη δροσιά του Μάη