Α Πρόκριση σεναρίου για τελική επεξεργασία Παρουσίαση του προκαταρκτικού σχεδίου χωρικής οργάνωσης της περιοχής μελέτης...

Transcript

1 Α.5 - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΑΣΕΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΝ... 3 Α Αξιολόγηση αναπτυξιακών δυνατοτήτων και προοπτικών... 4 Α Αξιολόγηση δεδομένων προγραμματικού πλαισίου... 4 Α Αξιολόγηση ενδογενών αναπτυξιακών δυνατοτήτων Α Γενικές προοπτικές της περιοχής μελέτης Βασικά προγραμματικά μεγέθη Α Αξιολόγηση χωροταξικών δεδομένων Α Αξιολόγηση δεδομένων οικιστικής ανάπτυξης: ζήτηση προσφορά α και β κατοικίας Α Εκτίμηση αναγκών παραγωγικών τομέων για οργανωμένους υποδοχείς Α Αξιολόγηση περιοριστικών παραγόντων πολεοδομικής ανάπτυξης Α Αξιολόγηση προβλημάτων πολεοδομικής δομής αστικής ποιότητας ζωής 28 Α Τυχόν ανάγκες επεκτάσεων ή νέων οικιστικών υποδοχέων Α Ανάγκη αναθεωρήσεων κανονιστικών όρων δόμησης - Ανάγκες αναπλάσεων του αστικού ιστού Α Σκοπιμότητα χρήσης κινήτρων / πολεοδομικών μηχανισμών Α Τυχόν ανάγκη για δραστικότερη αστική παρέμβαση (ΣΟΑΠ) Α.6 - ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ / ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Α Προγραμματικά μεγέθη σε επίπεδο ΟΤΑ και οικιστικών υποδοχέων Α Βασικά στοιχεία σεναρίων ρύθμισης της περιοχής μελέτης Α Σενάριο Τάσεων Α Σενάριο ήπιας παρέμβασης Α Έντονα παρεμβατικό σενάριο Α Αξιολόγηση εναλλακτικών προτάσεων Α Πρόκριση σεναρίου για τελική επεξεργασία Παρουσίαση του προκαταρκτικού σχεδίου χωρικής οργάνωσης της περιοχής μελέτης Α Ανάλυση της προτάσεων χωρικής και πολεοδομικής οργάνωσης του επιλεγέντος σεναρίου Α) Νήσος Αίγινα Α ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΟΠΙΟΥ - ΠΕΠ Α ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Α ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Α ΖΩΝΕΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥ ΔΟΜΗΣΗΣ Β) Νήσος Αγκίστρι Α ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΟΠΙΟΥ - ΠΕΠ

2 Α ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Α ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Α ΖΩΝΕΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥ ΔΟΜΗΣΗΣ Α ΓΕΝΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ Α ΥΠΟΔΟΜΕΣ

3 Α.5 - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΑΣΕΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΝ 3

4 Α Αξιολόγηση αναπτυξιακών δυνατοτήτων και προοπτικών Α Αξιολόγηση δεδομένων προγραμματικού πλαισίου Προγραμματιζόμενα ή εκτελούμενα έργα / δραστηριότητες α) Νήσος Αίγινα Σύμφωνα με στοιχεία που μας δόθηκαν από τον Δ. Αίγινας, στο νέο Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης του ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α με την ονομασία «ΘΗΣΕΑΣ», μέσω του οποίου χρηματοδοτούνται επενδύσεις τοπικής ανάπτυξης και βελτίωσης της ποιότητας των υφιστάμενων υποδομών και των παρερχομένων υπηρεσιών, είναι ενταγμένα τα εξής έργα: Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ ΠΡΟΕΚΤΙΜΩΜΕΝΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΕΡΓΟΥ 1 ΕΠΙΣΚΕΥΗ-ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ ΥΔΡΕΥΣΗΣ 2 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΑΓΩΓΟΥ ΑΙΓΙΝΑΣ-ΠΕΡΔΙΚΑΣ 3 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΣΤΟΥΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥΣ ΤΗΣ Ν. ΑΙΓΙΝΑΣ 4 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΤΙΡΙΟΥ ΚΑΠΗ ΑΙΓΙΝΑΣ Εκτελέστηκε Εκτελέστηκε Έχει ολοκληρωθεί το 90% του έργου Απαιτείται μελέτη. Το έργο δεν έχει ξεκινήσει Από το ΠΕΠ Αττικής χρηματοδοτούνται τα εξής έργα: Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ ΠΡΟΕΚΤΙΜΩΜΕΝΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΕΡΓΟΥ 1 ΟΔΟΠΟΙΪΑ ΔΗΜΟΥ ΑΙΓΙΝΑΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ 2 ΑΝΕΓΕΡΣΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΣΤΟ ΒΑΘΥ ΑΙΓΙΝΑΣ 3 ΑΝΕΓΕΡΣΗ ΝΕΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ ΑΙΓΙΝΑΣ Δεν έχει ξεκινήσει Εκτελείται από τον ΟΣΚ Συνεχιζόμενο από το προηγούμενο ΠΕΠ. Ολοκληρώνεται 4

5 Σύμφωνα με στοιχεία της Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών, Τμ. Μελετών, της Νομαρχίας Πειραιά, τα οποία δόθηκαν στην ομάδα μελέτης τον Αύγουστο του 2007, τα υπό εκπόνηση ή υπό δημοπράτηση έργα που περιλαμβάνονται στο τεχνικό πρόγραμμα έτους 2007 της Νομαρχίας και αφορούν στην Αίγινα είναι τα εξής: Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ ΠΡΟΕΚΤΙΜΩΜΕΝΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΕΡΓΟΥ ΕΡΓΑ ΠΟΥ ΕΚΤΕΛΟΥΝΤΑΙ 1 ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΕΠΑΡΧΙΑΚΟΥ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΑΠΟ ΑΙΓΙΝΑ ΕΩΣ ΑΓ. ΜΑΡΙΝΑ ΔΙΑ ΜΕΣΑΓΡΟΥ ΚΑΙ ΝΑΟΥ ΑΦΑΙΑΣ Έχει εκτελεστεί το 3% του έργου ΕΡΓΑ ΥΠΟ ΔΗΜΟΠΡΑΤΗΣΗ 1 ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΟΥ ΑΙΓΙΝΑΣ 2 ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΧΩΡΩΝ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΑΝΑΠΛΑΣΕΙΣ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΠΛΑΤΕΙΩΝ ΑΙΓΙΝΑΣ 3 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΥΠΟΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΑΓΩΓΟΥ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΑΙΓΙΝΑ 4 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΦΡΕΑΤΙΟΥ ΚΑΙ ΑΓΩΓΟΥ ΟΜΒΡΙΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΑΓ. ΤΡΙΑΔΑ ΣΤΟ ΒΑΘΥ ΑΙΓΙΝΑΣ 5 ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΕΠΑΡΧΙΑΚΟΥ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ Ν. ΑΙΓΙΝΑΣ Εκκρεμεί η νομιμοποίηση των αυθαιρέτων κατασκευών (κερκίδες) Υπάρχει Προγραμματική Σύμβαση για τον Πύργο του Μάρκελου και για 4 παιδικές χαρές Η Νομαρχία θα συμβάλλει με τη διάθεση του ποσού των 2 εκ. ευρώ. Το έργο θα δημοπρατηθεί ή από το Δήμο ή από την ΕΥΔΑΠ Η μελέτη έχει ολοκληρωθεί Το έργο δημοπρατήθηκε στις β) Νήσος Αγκίστρι Σύμφωνα με στοιχεία που μας δόθηκαν από την Κ. Αγκιστρίου, από το πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ» του ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α. (εκτός από το έργο 5 του πίνακα που ακολουθεί το οποίο χρηματοδοτείται από πιστώσεις ΣΑΤΑ), χρηματοδοτούνται τα εξής έργα/μελέτες: 5

6 Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ ΠΡΟΕΚΤΙΜΩΜΕΝΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΕΡΓΟΥ 1 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥ ΙΑΤΡΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΟΧΩΡΙ 2 ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΡΟΦΗΣ ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΜΕΤΟΧΙ 3 ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΤΡΟΦΟΔΟΤΙΚΟΣ ΑΓΩΓΟΣ ΣΤΗ ΣΚΑΛΑ ΑΓΚΙΣΤΡΙΟΥ ΑΠΟ ΟΙΚΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΕΩΣ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΜΕΤΟΧΙΟΥ 4 ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΛΙΜΕΝΑΡΙΩΝ 5 ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΟΔΟΣΤΡΩΜΑΤΟΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΔΡΟΜΩΝ Ξεκίνησε το Εκτελείται από το Εκτελείται από το Ξεκίνησε το Εκτελείται από το 2006 Σύμφωνα με στοιχεία της Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών, Τμ. Μελετών, της Νομαρχίας Πειραιά, τα υπό εκπόνηση ή υπό δημοπράτηση έργα που περιλαμβάνονται στο τεχνικό πρόγραμμα έτους 2007 της Νομαρχίας και αφορούν στο Αγκίστρι είναι τα εξής: Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ ΠΡΟΕΚΤΙΜΩΜΕΝΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΕΡΓΟΥ ΕΡΓΑ ΥΠΟ ΔΗΜΟΠΡΑΤΗΣΗ 1 ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΑΓΚΙΣΤΡΙΟΥ Υπάρχει Προγραμματική Σύμβαση μεταξύ Νομαρχίας και Κοινότητας Αγκιστρίου 6

7 Αναπτυξιακές και χωροταξικές κατευθύνσεις Οι βασικές αναπτυξιακές και χωροταξικές κατευθύνσεις για τις νήσους Αίγινας και Αγκιστρίου ουσιαστικά καθορίζονται από το Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας, όπως αυτό θα ισχύσει μετά την τροποποίησή του. Όπως έχει ήδη αναλυθεί στο κεφάλαιο Α.1, σύμφωνα με το σχέδιο τροποποίησης του Ν.1515/85 «Ρυθμιστικό Σχέδιο και πρόγραμμα Προστασίας περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας» (ΦΕΚ 18/Α/1985), η Νησιωτική Αττική, και κατ επέκταση η περιοχή μελέτης, αποτελεί μία από τις έξι χωρικές ενότητες στις οποίες υποδιαιρείται η ευρύτερη περιοχή της Αθήνας, στα πλαίσια της λειτουργικής χωροταξικής οργάνωσής της, και υποδιαιρείται σε δύο υποενότητες: υποενότητα Νησιών Σαρωνικού, στην οποία ανήκει και η περιοχή μελέτης, και υποενότητα Πόρου- Τριζοινίας. Στις ανωτέρω Χωρικές Ενότητες επιδιώκεται η πολυλειτουργικότητα και η ενίσχυση της εσωτερικής συνοχής τους, ενώ παράλληλα προσδιορίζονται γι αυτές συμπληρωματικοί μεταξύ τους ρόλοι στο πλαίσιο του πολυκεντρικού μοντέλου ανάπτυξης της Περιφέρειας Αττικής. Οι βασικοί άξονες ανάπτυξης και ο ρόλος της κάθε ενότητας προσδιορίζονται με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα, τις επικρατούσες δυναμικές τάσεις ανάπτυξης και τα μεγάλα αναπτυξιακά προγράμματα και έργα υποδομής. Συγκεκριμένα για το Νησιωτικό τμήμα της Αττικής και επομένως και για το σύνολο της περιοχής μελέτης, γενική επιλογή πολιτικής είναι η ήπια ανάπτυξη ανάλογα με τα κατά τόπους συγκριτικά πλεονεκτήματα, με έμφαση στο σεβασμό του ευαίσθητου νησιωτικού και παράκτιου τοπίου και περιβάλλοντος. Η ήπια οικιστική ανάπτυξη πρέπει να συσχετίζεται με την αναζωογόνηση των φθινόντων οικισμών ή την περιορισμένη επέκταση υφιστάμενων, λαμβάνοντας πάντα υπόψη την φέρουσα ικανότητα των οικοσυστημάτων του κάθε νησιού. Ιδιαίτερα, ο φυσικός, αρχιτεκτονικός και πολιτιστικός πλούτος των νησιών επιβάλλει την προώθηση ειδικά επιλεγμένων μορφών τουρισμού, όπως περιηγητικός, θαλάσσιος και πολιτιστικός, οι οποίοι θα λειτουργούν συμπληρωματικά της παραθεριστικής δραστηριότητας, ως βασική προωθητική δραστηριότητα και σε συνδυασμό με την ποιοτική συμπλήρωση και αναβάθμιση των υποδομών τους, τεχνικών και περιβαλλοντικών. Δευτερεύουσα προωθητική δραστηριότητα, αλλά εξίσου σημαντική για την βιωσιμότητα των νησιών είναι η διατήρηση του πρωτογενή τομέα, όπου υπάρχουν οι προϋποθέσεις ανάπτυξης του, όπως συμβαίνει στην περιοχή μελέτης. Στις περιοχές αυτές σκόπιμη είναι η επιπλέον ανάπτυξη ειδικών καλλιεργειών και δραστηριοτήτων εκμετάλλευσης των. Παράλληλα επιβάλλεται η διατήρηση και αξιοποίηση των παραδοσιακών δραστηριοτήτων δευτερογενούς τομέα, σε συνδυασμό με τις λοιπές αναπτυξιακές δραστηριότητες των νησιών. 7

8 Εκτός των ανωτέρω αναπτυξιακών χωροταξικών κατευθύνσεων σημειώνουμε και τους κάτωθι ειδικούς στόχους και κατευθύνσεις πολιτικής στους οποίους εξειδικεύονται οι στρατηγικοί στόχοι του νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας. Οι στόχοι αυτοί επηρεάζουν με άμεσο τρόπο τον σχεδιασμό της περιοχής και επομένως λαμβάνονται υπόψη στην διαμόρφωση των προτάσεων της παρούσας μελέτης: Σταθεροποίηση ή περιορισμένη αύξηση του πληθυσμού και ποσοστιαία μείωση του ως προς το συνολικό πληθυσμό της Χώρας (ο στόχος αυτός αποτελεί ταυτόχρονα και προγραμματικό μέγεθος για την περιοχή) Διατήρηση και προστασία της γεωργικής γης και ενίσχυση της γεωργίας με δύο άξονες: α) αναβάθμιση με σύγχρονες μεθόδους παραγωγής, υψηλές ποιοτικές προδιαγραφές και έμφαση στην προώθηση βιολογικών και φιλικών προς το περιβάλλον καλλιεργειών β) ενίσχυση των παραδοσιακών καλλιεργειών Χωροθέτηση των μεταποιητικών δραστηριοτήτων σε οργανωμένους υποδοχείς Μετεγκατάσταση στους οργανωμένους υποδοχείς των μονάδων που προκαλούν οχλήσεις Αναβάθμιση και διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος με ποιοτική, κυρίως, αναβάθμιση της τουριστικής υποδομής, υποστήριξη διαφόρων μορφών θεματικού τουρισμού, και χωρική κατανομή της ζήτησης ανάλογα με τις δυνατότητες κάθε χωρικής ενότητας και την φέρουσα ικανότητα των φυσικών και ανθρωπογενών οικοσυστημάτων Προώθηση ενός νέου προτύπου βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης, με βασικούς άξονες την αναδιάρθρωση και τη βελτιστοποίηση της χρήσης και αξιοποίησης της ήδη πολεοδομημένης γης, τη ριζική ανάσχεση της εξάπλωσης και διάχυσης του οικιστικού ιστού και την αντιμετώπιση του μη δομημένου περιβάλλοντος ως κρίσιμου παράγοντα για τη βιωσιμότητα Εξορθολογισμός της οργάνωσης των χρήσεων γης: απομάκρυνση οχληρών χρήσεων, ανάμειξη συμβατικών χρήσεων, καθορισμός ζωνών χρήσεων γης στο σύνολο της Αττικής, έλεγχος των υψηλών πυκνοτήτων και προώθηση νέων εργαλείων πολιτικής γης. Ιεράρχηση και χωροθέτηση χρήσεων γης σε συνδυασμό με το σχεδιασμό ενός ιεραρχημένου συστήματος μεταφορών για τη μείωση του μήκους και του αριθμού των μετακινήσεων, ανάπτυξη τοπικών και κεντρικών λειτουργιών και πόλων έλξης μετακινήσεων σε περιοχές που εξυπηρετούνται από μέσα μαζικής μεταφοράς Αναδιοργάνωση των κεντρικών λειτουργιών και συγκρότησή τους σε δίκτυα κέντρων, με ενίσχυση της στρατηγικής σημασίας τους ως πόλων της 8

9 οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας της Περιφέρειας, με την αποσυμφόρηση και αναβάθμιση των κέντρων της Αθήνας και του Πειραιά, την ανάπτυξη και τη βελτίωση της λειτουργίας των άλλων δυναμικών κέντρων στο Πολεοδομικό Συγκρότημα και την υπόλοιπη Περιφέρεια. Προώθηση ενός προγράμματος στρατηγικών παρεμβάσεων και αναπλάσεων στο εσωτερικό του οικιστικού ιστού, σε περιοχές που είτε χαρακτηρίζονται από έντονα εντοπισμένα προβλήματα, είτε έχουν στρατηγική θέση στην αστική δομή, είτε μπορούν να λειτουργήσουν ως εστίες βελτίωσης ευρύτερων ζωνών. Η σύνδεση και ένταξη των ορεινών όγκων, βιοτόπων, ρεμάτων, ακτών, αρχαιολογικών χώρων, ιστορικών τόπων, παραδοσιακών συνόλων, ιστορικών κέντρων, υπερτοπικών πόλων αναψυχής, θεματικών πάρκων, πόλων πολιτιστικού ενδιαφέροντος, τοπίων ιδιαίτερου κάλλους και γενικά του δημόσιου χώρου σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα δικτύων αστικού και περιαστικού πρασίνου. Όσον αφορά στο τρέχον προγραμματικό πλαίσιο, και συγκεκριμένα το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αττικής , η αναπτυξιακή στρατηγική για τα νησιά της Περιφέρειας εστιάζεται : Στην περιβαλλοντική μέριμνα για τη διατήρηση και ανάδειξη του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, με παρεμβάσεις για τη διαχείριση λυμάτων, απορριμμάτων και προστασίας και χρηστής διαχείρισης υδάτων, ακτών και φυσικών πόρων. Στην αξιοποίηση του γεγονότος ότι σε ευρύτερο πλαίσιο, ο νησιωτικός χώρος αποτελεί κατεξοχήν έδαφος για την ανάπτυξη της Κοινωνίας της Πληροφορίας, όπου θα υπάρξουν εφαρμογές σε πολλούς τομείς όπως ο τουρισμός, οι μεταφορές, η παιδεία, η διοίκηση και η υγεία. Επίσης επισημαίνεται ότι σε ορισμένα νησιά, όπου η ύπαρξη δραστηριοτήτων πρωτογενούς τομέα δοκιμάζεται από το μέγεθος, το είδος και τη μέθοδο των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, ως διέξοδος από την υπανάπτυξη θεωρείται ενδεικτικά η ολοκλήρωση υποδομών προσπελασιμότητας και περιβαλλοντικής προστασίας, η ενεργοποίηση του τοπικού κοινωνικού κεφαλαίου, η αναζωογόνηση των τοπικών οικονομιών μέσω της προσέλκυσης νέων επιχειρηματικών ιδεών, η βελτίωση της ποιότητας ζωής έτσι ώστε να αυξηθεί η ελκυστικότητά τους ως προορισμών αναψυχής και πολιτισμού, η υποστήριξη δικτυώσεων για την ανταλλαγή εμπειριών και την επίτευξη συγκεκριμένων ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων και, συνακόλουθα, η προσέλκυση επενδύσεων και η μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων. Οι παρεμβάσεις για τις νησιωτικές περιοχές θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο εφαρμογής των Αξόνων Προτεραιότητας του Προγράμματος, οι οποίοι είναι οι ακόλουθοι: 9

10 Άξονας Προτεραιότητας 1 : Ενίσχυση των υποδομών προσπελασιμότητας ενέργειας. Στον Άξονα περιλαμβάνονται οι παρεμβάσεις που στοχεύουν στην αναβάθμιση /επέκταση των υποδομών στους τομείς των μεταφορών και της ενέργειας. Ο Άξονας Προτεραιότητας συμβάλλει στην επίτευξη του Γενικού Στόχου του Προγράμματος «Βελτίωση της ελκυστικότητας της Αττικής σαν Διεθνές Επιχειρηματικό κέντρο» και του Γενικού Στόχου «Βελτίωση της ποιότητας ζωής και της προστασίας του περιβάλλοντος». Άξονας Προτεραιότητας 2 : Αειφόρος Ανάπτυξη και Βελτίωση της Ποιότητας ζωής. Στον Άξονα περιλαμβάνονται παρεμβάσεις για την ορθολογική και περιβαλλοντικά αποδεκτή με βάση τις σχετικές οδηγίες της Ε.Ε, διαχείριση στερεών και υγρών αποβλήτων, την ορθολογική διαχείριση υδάτινων πόρων, την πρόληψη και αντιμετώπιση φυσικών και τεχνολογικών κινδύνων, την ανάπτυξη κοινωνικών δομών για τη συμφιλίωση οικογενειακής ζωής και εργασίας, την ενίσχυση των υποδομών υγείας με έμφαση στην πρωτοβάθμια υγειονομική φροντίδα, την κάλυψη των κενών που παρατηρούνται στις εκπαιδευτικές υποδομές του συνόλου των βαθμίδων της εκπαίδευσης, την παροχή ψηφιακών εφαρμογών και υπηρεσιών προς τους πολίτες,και τέλος την ανάδειξη και προστασία των μνημείων της Περιφέρειας και την ανάδειξη του πολιτισμού σαν προωθητικού κλάδου για την οικονομία. Ο Άξονας Προτεραιότητας εξυπηρετεί κατά προτεραιότητα τους Γενικούς Στόχους «Βελτίωση της ποιότητας ζωής και της προστασίας του περιβάλλοντος» και «Δημιουργία προϋποθέσεων για καλύτερες και περισσότερες θέσεις εργασίας». Άξονας Προτεραιότητας 3: Ενίσχυση της Ανταγωνιστικότητας, της Καινοτομίας και της Ψηφιακής Σύγκλισης. Στον Άξονα περιλαμβάνεται το σύνολο των παρεμβάσεων που εξυπηρετούν την ενίσχυση της Ε&ΤΑ και της διάχυσης των αποτελεσμάτων της στις επιχειρήσεις της Περιφέρειας, την ενίσχυση της καινοτομίας, τη μεγαλύτερη αξιοποίηση των ΤΠΕ από τις επιχειρήσεις, την αναβάθμιση των τουριστικών υπηρεσιών, την ενίσχυση και ενδυνάμωση του θεσμικού περιβάλλοντος, και την παραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, την αύξηση των παραγωγικών επενδύσεων και των εισροών Ξένων Άμεσων Επενδύσεων. Η πλειονότητα των παρεμβάσεων απευθύνεται στις ΜΜΕ. Ο Άξονας Προτεραιότητας 3 εξυπηρετεί κατά προτεραιότητα το γενικό στόχο του Προγράμματος «Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μέσω της ενθάρρυνσης της καινοτομίας, της επιχειρηματικότητας, της έρευνας και τεχνολογίας και της διάδοσης και αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών πληροφόρησης.». 10

11 Άξονας Προτεραιότητας 4: Αναζωογόνηση (regeneration) αστικών περιοχών. Στον Άξονα περιλαμβάνονται παρεμβάσεις για την εφαρμογή προγραμμάτων αστικής αναζωογόνησης, που θα στοχεύουν στον μετασχηματισμό του αστικού τοπίου, την εφαρμογή εκτεταμένων αναπλάσεων, σε συνδυασμό με πιθανές δράσεις οικονομικών ενισχύσεων προς επιχειρήσεις για την αναθέρμανση της τοπικής επιχειρηματικότητας με στόχο την αποφυγή εμφάνισης περιοχών «χωρικού αποκλεισμού» λόγω και της συγκέντρωσης ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων για «κοινωνικό αποκλεισμό». Οι παρεμβάσεις του Άξονα θα υλοποιηθούν και μέσω της εφαρμογής Πρότυπων Καινοτόμων Σχεδίων Ανάπτυξης (Π.Κ.Σ.Α.), τα οποία βασίζονται σε προτάσεις των τοπικών αρχών (αυτοδιοίκηση Α και Β βαθμού) οικονομικών και κοινωνικών εταίρων. Οι παρεμβάσεις της κατηγορίας αυτής (Π.Κ.Σ.Α.) θα υλοποιηθούν μέσω «συνολικής επιχορήγησης» (global grant), ενώ θα εξετασθεί και η δυνατότητα αξιοποίησης των σύγχρονων τεχνικών χρηματοδότησης. Ο Άξονας Προτεραιότητας 4 εξυπηρετεί κατά προτεραιότητα το γενικό στόχο του Προγράμματος «Βελτίωση της ποιότητας ζωής και προστασία του περιβάλλοντος.»και τον γενικό στόχο «Δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας». Άξονας Προτεραιότητας 5: Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής. 11

12 Α Αξιολόγηση ενδογενών αναπτυξιακών δυνατοτήτων Οι ενδογενείς αναπτυξιακές προοπτικές της περιοχής μελέτης δεν αποτελούν ανεξάρτητο παράγοντα, αλλά επηρεάζονται σημαντικά και από παράγοντες του ευρύτερου πλαισίου (από το περιφερειακό μέχρι το παγκόσμιο). Παρόλα αυτά, η ενδογενής δυναμική είναι απαραίτητο να εντοπισθεί και να αναδειχθεί, γιατί αυτή αλληλεπιδρά σε υψηλό βαθμό με τις χωρικές ρυθμίσεις, που αποτελούν βασικό αντικείμενο της παρούσας μελέτης. Σημειώνεται, ότι οι παράγοντες του ευρύτερου πλαισίου που πρέπει να συνεκτιμηθούν για την τελική συνολική αξιολόγηση των αναπτυξιακών προοπτικών της περιοχής μελέτης καταγράφονται και αναλύονται στο κεφ. Α.6.2. Οι ενδογενείς αναπτυξιακές δυνατότητες είναι άμεσα συνδεδεμένες με τα τοπικά συγκριτικά πλεονεκτήματα και τους τοπικούς πλουτοπαραγωγικούς πόρους. Από την ανάλυση που έχει προηγηθεί εντοπίζονται οι εξής: Γεωργική γη, με έμφαση πρωτίστως στην φιστικοκαλλιέργεια και δευτερευόντως στην ελαιοκαλλιέργεια στην Αίγινα και την αμπελοκαλλιέργεια στο Αγκίστρι: Η γεωργική γη αυτής της κατηγορίας (που στις περιπτώσεις της φιστικοκαλλιέργειας και ελαιοκαλλιέργειας κατατάσσεται στην κατηγορία της «γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας») υφίσταται συνεχή μείωση τις τελευταίες δεκαετίες λόγω της αφαίρεσης σημαντικών εκτάσεων για την κάλυψη των αναγκών «εξωαγροτικών» δραστηριοτήτων και συγκεκριμένα για οικιστική ανάπτυξη (β κατοικία παραθεριστική). Η παραδοσιακή καλλιέργεια της φιστικιάς στην Αίγινα, που παλιότερα καταλάμβανε σημαντικές εκτάσεις στο βόρειο δυτικό κυρίως τμήμα του νησιού, λόγω των ανωτέρω πιέσεων και σε συνδυασμό με την έλλειψη νερού που μειώνει την απόδοση των καλλιεργειών και αυξάνει σημαντικά το κόστος, έχει οδηγηθεί σε δραματική συρρίκνωση. Παρόλα αυτά εξακολουθεί, να αποτελεί την σημαντικότερη γεωργική καλλιέργεια στην περιοχή ενώ ταυτόχρονα το φιστίκι της περιοχής έχει χαρακτηρισθεί ως Προϊόν Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) και έχει καθιερωθεί ο τίτλος «φιστίκι Αιγίνης». Στόχος του θεσμού των ΠΟΠ είναι η διατήρηση της ποιότητας του προϊόντος σε υψηλά επίπεδα και η προστασία από τον ανταγωνισμό. Στην Αίγινα εξακολουθούν να εντοπίζονται ακόμα ορισμένες περιοχές στις οποίες υπάρχουν ενιαίες εκτάσεις με φιστικιές και οι οποίες πρέπει να διαφυλαχθούν και να ενισχυθούν. Πρόκειται για την περιοχή που εκτείνεται στην Περιβόλα, Παγώνι και Λεύκη του Δ.Δ. Αίγινας, την περιοχή στους Αγ. Ασώματους και στην Κυψέλη. Στο Αγκίστρι δε, παραδοσιακά καλλιεργούνται αμπέλια, τα οποία συγκεντρώνονται κυρίως στην περιοχή «Πολέμι» στο νοτιοανατολικό τμήμα του νησιού, τα οποία χρησιμοποιούνται κυρίως για την παραγωγή κρασιού. Κατά συνέπεια, η γεωργική γη με φιστικοκαλλιέργεια και αμπελοκαλλιέργεια, αλλά και με άλλου τύπου βιολογικές καλλιέργειες, αντιπροσωπεύει μια δυνητική πολύ σημαντική αναπτυξιακή δυνατότητα, υπό προϋποθέσεις, όπως ιδίως η υψηλή ποιότητα και το αποτελεσματικό μάρκετιν. 12

13 Νέες μορφές τουρισμού: Η περιοχή μελέτης έχει πολύ σημαντικές, υπαρκτές προοπτικές ανάπτυξης νέων μορφών τουρισμού (όχι μόνο με την έννοια των ειδικών μορφών τουρισμού αλλά και των νέων τρόπων οργάνωσης-ανάπτυξης της τουριστικής δραστηριότητας). Από την ανάλυση που προηγήθηκε έγινε φανερό ότι στην Αίγινα πρωτίστως, και δευτερευόντως στο Αγκίστρι, ο mainstream τουρισμός (μαζικός τουρισμός τύπου ήλιος-θάλασσα) πλέον έχει αρχίσει να φθίνει σημαντικά, κυρίως στην περιοχή της Αγ. Μαρίνας, που στο παρελθόν αποτελούσε έναν από τους κυριότερους προορισμούς Ελλήνων και ξένων τουριστών. Στις περιοχές όπου μέχρι σήμερα βασίζονται στο μοντέλο ανάπτυξης του μαζικού τουρισμού (όπως η Σκ άλ α στο Αγκστρι ί κ αι η Αγ. Μαρίν α στην Αίγνι α) κ ρίν εται σκόπιμη η αναβάθμιση/βελτίωση της τουριστικής ανωδομής, ενώ η περιορισμένη μελλοντική ανάπτυξή της στην ευρύτερη παραλιακή περιοχή των δύο νησιών μπορεί και πρέπει να ακολουθήσει ένα μοντέλο ανάπτυξης που δεν θα αναπαράγει τα μειονεκτήματα του συνήθους τρόπου ανάπτυξης του ελληνικού μαζικού τουρισμού. Κάτι τέτοιο σημαίνει έμφαση στα καταλύματα υψηλής ποιότητας, έμφαση σε πιο οργανωμένες μορφές ανάπτυξης, και προστασία των «οριζόντιων» τουριστικών πόρων όπως το τοπίο και η παραλία. Βέβαια το συγκριτικό πλεονέκτημα της Αίγινας δεν είναι τόσο οι παραλίες της, όσο τα ιστορικά-πολιτιστικά στοιχεία του ανθρωπογενούς περιβάλλοντός της, χωρίς βέβαια να υποτιμούμαι το αξιόλογο φυσικό περιβάλλον της, καθώς και η μικρή χρονοαπόσταση από την Αθήνα σε συνδυασμό με την καλή ακτοπλοϊκή διασύνδεση της. Αντίθετα το Αγκίστρι διαθέτει πλούσιο και σε σημαντικό βαθμό «παρθένο» φυσικό περιβάλλον, χωρίς όμως να διαθέτει τον πολιτιστικό πλούτο της Αίγινας, ενώ και η προσπελασιμότητα του νησιού μέχρι σήμερα παραμένει προβληματική. Άλλωστε η μικρή χρονοαπόσταση των δύο νησιών από την Αθήνα είναι ένας από τους βασικούς λόγους που αυτά μετατράπηκαν τα τελευταία χρόνια σε υποδοχείς εξοχικής / β κατοικίας, με κύριους παραθεριστές/ οικιστές τους κατοίκους του Λεκανοπεδίου (φαινόμενο ιδιαίτερα έντονο στην Αίγινα). Αυτού του είδους β κατοικία που θα μπορούσε με μία σχετική έννοια να αποκληθεί «μόνιμη», δηλ. αυτή που χρησιμοποιείται, κατά διαστήματα, σε όλη τη διάρκεια του χρόνου (σε αντιδιαστολή προς την «παραθεριστική» κατοικία που παραπέμπει σε κύρια χρήση κατά τη συνήθη, καλοκαιρινή, περίοδο διακοπών) είναι διάσπαρτη σε όλη την παράκτια περιοχή αλλά και την ενδοχώρα, με τάσεις διαρκούς εξάπλωσης και εντατικοποίησης. Η «Μόνιμη» / παραθεριστική κατοικία μπορεί στην ευρύτερη παραλιακή ζώνη να αναπτυχθεί αφενός σε νέες οργανωμένες αναπτύξεις (ΠΕΡΠΟ, τουριστικές ΠΟΑΠΔ, ενδεχομένως μαζί με ειδικές μορφές τουρισμού) καθώς και σημειακά εντός των οικισμών της ζώνης αυτής. Επιπλέον, μπορεί να αναπτυχθεί και στην εσωτερική (ημιορεινή και ορεινή) ζώνη της περιοχής μελέτης, στην περίπτωση αυτή εντός των οικισμών, κυρίως με αξιοποίηση / ανάδειξη υφιστάμενου κτηριακού αποθέματος, που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ιδιαίτερα αξιόλογο. 13

14 Τόσο στην ανωτέρω εσωτερική ζώνη όσο και στην παραλιακή, λαμβανομένων υπόψη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων που διαθέτει το κάθε νησί, υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες ανάπτυξης ήπιων/εναλλακτικών μορφών τουρισμού (ορεινού, περιηγητικού, πολιτιστικού, περιβαλλοντικού, καταδυτικού, αθλητικού, αγροτοτουρισμός, θεματικά πάρκα ). Τα ανωτέρω αναμένεται να λειτουργήσουν ανασταλτικά κατά της ερημοποίησης των μικρών οικισμών της ενδοχώρας δίνοντας διεξόδους ανάπτυξης και αναζωογόνησης. 14

15 Α Γενικές προοπτικές της περιοχής μελέτης Βασικά προγραμματικά μεγέθη Τόσο στα κεφάλαια Α1 κ Α2 όσο και στην αρχή του παρόντος έχει γίνει εκτενής αναφορά στον ρόλο και τις δυνατότητες της περιοχής μελέτης με βάση το προγραμματικό πλαίσιο. Στο σημείο αυτό απλώς επισημαίνουμε ότι η επιδίωξη ενός υπερτοπικού ρόλου για την περιοχή, και ειδικότερα για την πόλη της Αίγινας, σε κάθε περίπτωση προϋποθέτει, αφενός σημαντικές τοπικές επενδύσεις και μεταφορές λειτουργιών (π.χ. μεταφορά τμημάτων Πανεπιστημίου ή ΤΕΙ στην Αίγινα από τον Πειραιά) που θα επιτρέψουν στην περιοχή την ανάπτυξη νέων υπερτοπικών λειτουργιών, και αφετέρου αλλαγές στη συνολική δομή του αθηναϊκού χώρου. Η μόνη δυνατότητα ανάληψης υπερτοπικού ρόλου που μπορεί να έχει άμεσα αποτελέσματα και εφαρμογή συνδέεται με τον τομέα του τουρισμού και την ενδεχόμενη ανάπτυξη ειδικών μορφών του (αγροτουρισμός, περιηγητικός τουρισμός, πολιτιστικός τουρισμός, συνεδριακός τουρισμός, ιαματικός τουρισμός, αθλητικός τουρισμός, καταδυτικός, δημιουργία θεματικών Πάρκων κλπ.), βασιζόμενου τόσο στο πλούσιο πολιτιστικό/αρχαιολογικό απόθεμα της περιοχής (κυρίως στην περίπτωση της Αίγινας) όσο και στον φυσικό της πλούτο (κυρίως στην περίπτωση του Αγκιστρίου). Βέβαια μια τέτοια ανάπτυξη αν και επιθυμητή δεν αναμένεται, τουλάχιστον για το νησί της Αίγινας, να υποκαταστήσει τον ρόλο του ως πόλο έλξης β κατοικίας αλλά θα λειτουργήσει επικουρικά μαζί με την δραστηριότητα της φιστικοκαλλιέργειας. Στο Αγκίστρι από την άλλη μεριά, όπου λόγω κυρίως της κακής διασύνδεσης με την Αθήνα και της έλλειψης ιστορικότητας, η β κατοικία (με την μορφή που περιγράφεται στο προηγούμενο κεφάλαιο) είναι λιγότερο εκτεταμένη (συγκεντρώνεται πρωτίστως στο Μετόχι και δευτερευόντως στο Μεγαλοχώρι). Η προώθηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού αποτελεί μονόδρομο για την ανάπτυξη της περιοχής (ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ήδη στο νησί υπάρχει ενδιαφέρον από την WWF και την Νομαρχία για την δημιουργία και ανάδειξη υδροβιότοπου στην Απόνησο, διοργανώνονται ιστιοπλοϊκοί αγώνες από ναυταθλητικούς ομίλους της Αθήνας, πραγματοποιούνται συναυλίες κλασσικής μουσικής, προωθείται η δημιουργία καταδυτικού Πάρκου στην Μάριζα μέσω του Ελληνικού δικτύου μικρών νησιών <5.000 κατοίκων), ενώ υποστηρικτικό ρόλο μπορεί να παίξει και η δραστηριότητα της αμπελοκαλλιέργειας, αν και αυτή είναι περιορισμένη. Συνεκτιμώντας όλα τα ανωτέρω και λαμβάνοντας υπόψη και την λειτουργία του Νέου Λιμανιού στο Λεόντι καθώς και την σημαντική πιθανότητα υλοποίησης του υποθαλάσσιου αγωγού μεταφορά νερού από την Σαλαμίνα στην περιοχή μελέτης, είναι αναμενόμενη η περαιτέρω συνέχιση της πληθυσμιακής αύξησης των δύο νησιών (την τελευταία 40ετία πραγματοποιήθηκε αύξηση του πραγματικού πληθυσμού της τάξης του 50%), με μικρότερους φυσικά ρυθμούς καθώς η υποβάθμιση του περιβάλλοντος (φυσικού και ανθρωπογενούς) που έχει αρχίσει να συντελείτε τα τελευταία χρόνια, ως αποτέλεσμα της άναρχης οικιστικής ανάπτυξης αναμένεται να λειτουργήσει εν μέρει ανασταλτικά. Στην περιοχή μελέτης, όπως 15

16 επισημάνθηκε και στο κεφ. Α1 δεν παρατηρήθηκαν φαινόμενα έντονης πληθυσμιακής μείωσης (που συνήθως οφείλονται σε μετανάστευση, αστυφιλία κλπ), γεγονός που οφείλεται στην σημαντική ανάπτυξη του τουρισμού που συγκράτησε τον πληθυσμό αλλά και στην λειτουργία της περιοχής μελέτης ως περιοχή β κατοικίας των κατοίκων του Λεκανοπεδίου. Στο κεφάλαιο Α έχει γίνει εκτίμηση της μεταβολής του πληθυσμού σε επίπεδο Δημοτικού Διαμερίσματος για την εικοσαετία , που βασίζεται στην προβολή του πραγματικού 1 πληθυσμού στα έτη-στόχους με βάση την προσομοίωση της εξέλιξης του πληθυσμού των Δημοτικών Διαμερισμάτων στην περίοδο (χρησιμοποιώντας το γραμμικό-παλινδρομικό μοντέλο). Οι ρυθμοί που προκύπτουν με τον τρόπο αυτό σε επίπεδο ΟΤΑ είναι οι ίδιοι και για τα δύο νησιά: αύξηση 8,5% για την δεκαετία και 7,8% για την επόμενη Στη συνέχεια για να εκτιμήσουμε τον μόνιμο πληθυσμό ανά Δημοτικό Διαμέρισμα εφαρμόζουμε το ποσοστό πληθυσμιακής μεταβολής ανάμεσα στο 2001 και τα έτη στόχους, που εκτιμήθηκε με βάση την προηγούμενη μέθοδο, στον μόνιμο πληθυσμό της απογραφής του 2001 καθώς ο τρόπος με τον οποίο μεταβάλλεται διαχρονικά ο πραγματικός πληθυσμός είναι παρόμοιος με αυτόν του μόνιμου πληθυσμού. Προκειμένου να υπολογισθεί η πληθυσμιακή μεταβολή των επόμενων δεκαετιών σε επίπεδο οικισμού, χρησιμοποιήθηκε το ποσοστό μόνιμου πληθυσμού της απογραφής του 2001 του κάθε οικισμού στο συνολικό μόνιμο πληθυσμό του Δημοτικού Διαμερίσματος, θεωρώντας ότι αυτό θα παραμείνει σταθερό και τις επόμενες δεκαετίες. Συνολικά στην περιοχή μελέτης εκτιμάται ότι ο μόνιμος πληθυσμός το 2011 θα είναι ίσος με άτομα και το 2021 με άτομα ( στο Δ. Αίγινας και 961 στην Κ. Αγκιστρίου το 2011 και και αντίστοιχα το 2021). Αναλυτικά οι υπολογισμοί φαίνονται στον πίνακα Α Ο πραγματικός πληθυσμός χρησιμοποιήθηκε επειδή την εξέλιξη του μόνιμου πληθυσμού στην περιοχή μελέτης σε παλαιότερες δεκαετίες δεν είμαστε σε θέση να την γνωρίζουμε καθώς ο μόνιμος πληθυσμός απογράφηκε μόνο στις δεκαετίες 1991 και

17 ΠΙΝΑΚΑΣ Α : Εκτίμηση μόνιμου πληθυσμού ανά οικισμό στα έτη-στόχους Απογραφικός Πραγματικός Πληθυσμός Εκτιμώμενος Πραγματικός Πληθυσμός (μέσω γραμμικού παλινδρομικού μοντέλου) Μόνιμος Πληθυσμός Απογρ. %οικισμ. ΕΣΥΕ στο ΔΔ Μεταβολή Πρόβλεψη ΔΗΜΟΣ ΑΙΓΙΝΑΣ ,5% 7,8% 17,0% Δ.Δ.Αίγινας ,2% 5,0% 10,4% Αίγινα ,3% Ανίτσαιον 25 0,3% Βλάχηδες 9 0,1% 9 10 Καπότηδες 3 0,0% 3 3 Κοντός 175 2,3% Κυλινδράς 0 0,0% 0 0 Λαζάρηδες 10 0,1% Παχεία Ράχη 20 0,3% Πόρτες 82 1,1% Τζίκηδες 19 0,4% Δ.Δ.Βαθέος ,9% 15,2% 35,7% Βαθύ ,0% Δ.Δ.Κυψέλης ,0% 10,8% 24,1% Κυψέλη ,0% Δ.Δ.Μεσαγρού ,2% 10,1% 22,4% Μεσαγρός ,4% Αγία Μαρίνα ,4% Άλωνες ,4% Βαΐα ,3% Κάβος 23 1,5% Δ.Δ.Πέρδικας ,9% 8,2% 17,8% Πέρδικα ,8% Σφεντούριον 58 8,2% ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΑΓΚΙΣΤΡΙΟΥ ,5% 7,8% 16,9% Μεγαλοχώρι ,1% Λιμενάρια ,7% Σκάλα ,1% ΣΥΝΟΛΟ

18 Α Αξιολόγηση χωροταξικών δεδομένων Α Αξιολόγηση δεδομένων οικιστικής ανάπτυξης: ζήτηση προσφορά α και β κατοικίας Α) Νήσος Αίγινα Από την ανάλυση προκύπτει ότι η ζήτηση της Α και Β κατοικίας και του τουρισμού στρέφεται κυρίως στην παραλιακή περιοχή εντός και εκτός σχεδίου και ειδικότερα στο βόρειο και δυτικό-νοτιοδυτικό τμήμα της νήσου. Το ανατολικό τμήμα (με εξαίρεση τον οικισμό Αγ. Μαρίνας) και η ενδοχώρα υστερεί σημαντικά. Όπως διαπιστώθηκε και στο κεφ. Α της ανάλυσης η εκτός σχεδίου περιοχή των «κατηργημένων οικισμών», που περιβάλει την πόλη, παρουσιάζει την μεγαλύτερη δυναμική οικιστικής ανάπτυξης στην Αίγινα καλύπτοντας τις αντίστοιχες ανάγκες της ζήτησης για μόνιμη και για παραθεριστική κατοικία και τείνει να αποκτήσει σχεδόν αστικό χαρακτήρα, αναπτυσσόμενη άναρχα, χωρίς στοιχειώδη πολεοδομικό σχεδιασμό και μη καλύπτοντας τις ανάγκες σε κοινόχρηστους και κοινωφελείς χώρους καθώς και σε οργανωμένες κεντρικές λειτουργίες. Παράλληλα στο κεφ. Α.4., διαπιστώνεται ότι εντός των οριοθετημένων οικισμών υπάρχει σημαντικό ποσοστό αδόμητων και αραιοδομημένων εκτάσεων ακόμα και στους παραλιακούς με έντονη ανοικοδόμηση. Παρ όλ αυτά και σ αυτούς τους οικισμούς παρουσιάζονται τάσεις οικιστικής ανάπτυξης στην εκτός σχεδίου περιοχή κοντά στην περίμετρο των καθορισμένων ορίων τους. Κατά τα λοιπά στην ενδοχώρα υπάρχουν θετικές ενδείξεις μόνον για κάποιους οικισμούς, στους οποίους σημαντικό τμήμα του υπάρχοντος οικιστικού αποθέματος - με αξιόλογα αρχιτεκτονικά στοιχεία- αξιοποιείται ως β κατοικία. Αναφέρουμε τους Παχειά Ράχη, Σφεντούρι και Μεσαγρό όπου τελευταίως εμφανίζεται αυτή η τάση. Αντίθετα υπάρχουν πολλοί μικροί οικισμοί της ενδοχώρας - κυρίως μόνιμης κατοικίας που είναι : Ανιτσαίο, Κυλινδράς, Κοντός, και άλλοι που τείνουν στην ολοκληρωτική εγκατάλειψη όπως οι : Βλάχηδες, Αποσπόρηδες, Καπότηδες, Λαζάρηδες, Ψαχνή, Γιαννάκηδες, Κανάκηδες και οι οποίοι, εάν διασφαλιστεί η ποιότητα του δομημένου περιβάλλοντός τους με πολεοδομικά κλπ. κίνητρα και αναπτυχθεί κατάλληλα οι ευρύτερη περιοχή τους, μπορούν να αναβιώσουν αποτελώντας υποδοχείς τόσο μόνιμης αλλά κυρίως β κατοικίας. Τέλος, όσον αφορά περιοχές καθαρά ανάπτυξης β κατοικίας, ενώ υπάρχουν δύο υποδοχείς με εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο στην νοτιοδυτική παραλιακή ζώνη: α) Οικ. Συν/σμού «Επιστημόνων-Διανοουμένων και Καλλιτεχνών», 439 στρ. και 18

19 β) ιδιωτική πολεοδόμηση Β κατοικίας, ιδιοκτησίας των Αικ. Πετρίτη, Ελ. Πετρίτη, και Αγγ. Πετρίτη Δούκα 115,65 στρ. αυτοί παραμένουν αδόμητοι και παράλληλα εντοπίζονται κατοικίας στην ευρύτερη τους εκτός σχεδίου περιοχές : - ΝΔ του οικισμού Σφεντουρίου στο ακρωτήρι Κλειδί συγκεντρώσεις Β - Κατά μήκος της οδού σύνδεσης του οικισμού Πέρδικας με τον οικισμό Σφεντουρίου - Β της Πέρδικας οι οικισμοί «Προφ. Ηλίας» και «Αιγινίτισσα», εκτάσεις που ανήκουν στους αντίστοιχους εξωραϊστικούς συλλόγους και έχουν ανοικοδομηθεί αυθαίρετα αλλά τα κτίσματα σύμφωνα με πληροφορίες της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου- έχουν νομιμοποιηθεί με τις διατάξεις του Ν.1337/83. - ΒΑ του οικισμού Αγ.Μαρίνας. Προκύπτει επομένως ανάγκη : α) του σαφούς διαχωρισμού της αστικής από την εξωαστική περιοχή με την οριοθέτηση των οικισμών -κατά προτεραιότητα- των συνεκτικών τμημάτων των «καταργημένων οικισμών». β) περιορισμού της οικιστικής ανάπτυξης (νόμιμης ή μη) στην εκτός σχεδίου περιοχή με την επιβολή ελέγχου στις χρήσεις γης, νέα όρια κατατμήσεων και αντίστοιχη αλλαγή αρτιοτήτων. γ) αξιοποίησης του διαθέσιμου χώρου των οικισμών δ) πολεοδόμησης των περιοχών (εκτός σχεδίου) όπου είναι εμφανής η ανάπτυξη / ζήτηση της Β κατοικίας ε) αξιοποίησης του διαθέσιμου χώρου των κεντρικών ορεινών οικισμών με κύριο στόχο τη διατήρηση της μορφής τους, έτσι ώστε να καταστούν ελκυστικοί για τον τουρισμό και τη β κατοικία. Ειδικά για τον τουρισμό η ικανοποίηση του στόχου χωρικής διεύρυνσης και αναβάθμισης του τουριστικού προϊόντος με μικρές τουριστικές μονάδες οδηγεί στην ανάγκη πρόβλεψης εναλλακτικών μορφών τουρισμού (όπως ο οικοτουρισμός / αγροτοτουρισμός) παράλληλα με την διαφύλαξη των φυσικών πόρων κυρίως στο νότιο τμήμα της νήσου προκειμένου να ενισχυθούν και οι προς εγκατάλειψη ορεινοί οικισμοί. Β) Νήσος Αγκίστρι Στο Αγκίστρι υπάρχουν 4 οικισμοί συνολικά : Στο βόρειο τμήμα του νησιού το Μεγαλοχώρι, η Σκάλα και το Μετόχι και στο νότιο τμήμα τα Λιμενάρια. 19

20 Οι δύο πρώτοι αποτελούν τους βασικούς οικισμούς του νησιού και καλύπτουν τις στεγαστικές ανάγκες σε α και β κατοικία καθώς και κεντρικές λειτουργίες. Το Μεγαλοχώρι αποτελεί το διοικητικό κέντρο του νησιού και συγκεντρώνει τους περισσότερους μονίμους κατοίκους, ενώ η Σκάλα τους περισσότερους εποχικούς κατοίκους (παραθεριστές/τουρίστες). Στη Σκάλα η ζήτηση για β κατοικία / τουριστικές εγκαταστάσεις είναι έντονη γεγονός που επιβεβαιώνεται από την τάση οικιστικής ανάπτυξης στην εκτός των ορίων της περιοχής, όπως α) στην περιοχή Σκληρή στα ΒΑ του οικισμού εντός δασών και δασικών εκτάσεων και β) στην πεδινή ζώνη προς Μεγαλοχώρι που διασχίζεται από τρεις παράλληλους οδικούς άξονες, κατά μήκος των οποίων έχει αρχίσει η οικοδόμηση. Έντονη ζήτηση σε β κατοικία παρουσιάζεται και στον οικισμό Μετόχι - πολύ μικρός οικισμός σε ύψωμα πάνω από την Σκάλα- που τελευταίως ανοικοδομείται κυρίως από μη ντόπιους μόνιμους παραθεριστές. Τέλος ο πιο απομονωμένος οικισμός Λιμενάρια στο νότιο τμήμα του νησιού συγκεντρώνει λίγους μονίμους κατοίκους. Τελευταία παρατηρείται ζήτηση ανακατασκευής παλαιών εγκαταλελειμμένων κτιρίων και μετατροπής τους σε β κατοικίες, που αποτελεί θετική ένδειξη για την αναβίωση του οικισμού και πρέπει να ενισχυθεί με την διασφάλιση της ποιότητας του δομημένου περιβάλλοντος με πολεοδομικά κλπ. κίνητρα, την αναβάθμιση των οδών προσπέλασης και την ανάπτυξη στην ευρύτερη περιοχή του εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Α Εκτίμηση αναγκών παραγωγικών τομέων για οργανωμένους υποδοχείς Α) Νήσος Αίγινα 1) Οι παραγωγικές δραστηριότητες β γενούς τομέα αναπτύσσονται κυρίως στο Β- ΒΔ τμήμα της νήσου. Στην εκτός σχεδίου περιοχή εντοπίζονται διάσπαρτα ελαιοτριβεία, μονάδες παραγωγής σκυροδέματος και ναυπηγοεπισκευαστικές μονάδες. Οι λοιπές μονάδες χαμηλής όχλησης, όπως για παράδειγμα τα συνεργεία και βαφεία αυτοκινήτων, εργαστήρια αλουμινίου, σιδηρουργεία, ξυλουργεία, κλπ. συγκεντρώνονται εντός του οικιστικού ιστού της πόλης και του οικισμού Κυψέλης ( αφού δεν προβλέπονται στις επιτρεπόμενες θεσμοθετημένες χρήσεις της εκτός 20

21 σχεδίου περιοχής στα ΦΕΚ των αντίστοιχων ΖΟΕ), οι οποίες σε κάθε περίπτωση είναι οχλούσες, όταν εγκλωβίζονται σε ζώνες κατοικίας. Εκφράστηκε η ανάγκη εξυγίανσης των οικιστικών ιστών με την εξεύρεση ειδικού θύλακα συγκέντρωσης των μονάδων υποστήριξης της νήσου, δηλαδή μονάδων τοπικής εμβέλειας, μια απαίτηση που πρέπει να αντιμετωπισθεί. 2) Οσον αφορά τον πρωτογενή τομέα δεν φαίνεται να υπάρχουν προϋποθέσεις και ανάγκες για την πρόβλεψη οργανωμένου υποδοχέα. Απαιτείται μόνον η πρόβλεψη προστασίας της γεωργικής γης - κυρίως των φιστικοκαλλιεργειών- και των βοσκοτόπων. Απαιτείται επίσης η κατάλληλη τεχνική υποδομή στους παράλιους οικισμούς (π.χ. Βαγία, Πόρτες, Πέρδικα κλπ.) με έντονη αλιευτική δραστηριότητα δηλ. πρόβλεψη αλιευτικών καταφυγίων. 3) Τέλος όσον αφορά τον τριτογενή τομέα : α) Σημαντικό ρόλο στην οικονομία της περιοχής παίζει ο τουρισμός, που όμως χαρακτηρίζεται από κακή αισθητική ποιότητα των τουριστικών μονάδων και των προσφερόμενων υπηρεσιών και την έλλειψη παραδοσιακών ξενώνων προκαλώντας σημαντική υποβάθμιση, τόσο του φυσικού όσο και του δομημένου περιβάλλοντος. Μεγάλες τουριστικές μονάδες ανώτερης τάξης όπως και κάμπινγκ δεν λειτουργούν στην περιοχή. Δύο υφιστάμενες μεγάλες τουριστικές μονάδες, είναι εγκαταλελειμμένες και ερειπωμένες. (Στους όρμους Καρυώτη και Αγ. Μαρίνας) Οι κυρίαρχες μορφές τουριστικών μονάδων είναι τα επιπλωμένα, ενοικιαζόμενα διαμερίσματα δωμάτια και σχετικά μικρού μεγέθους ξενοδοχεία μεσαίας κατηγορίας που αναπτύσσονται κυρίως στην πόλη της Αίγινας και στον οικισμό της Αγ.Μαρίνας, ενώ ακολουθούν οι οικισμοί της Σουβάλας, Πέρδικας, Βαγίας, Αλώνων, Μαραθώνα και Αγίων. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι στους θεσμοθετημένους υποδοχείς (οι ζώνες με στοιχείο Τ Τουρισμού- του από Π.Δ/γματος, ΦΕΚ 1530Δ/93, δεν έχουν ανεγερθεί τουριστικές μονάδες. (πιθανόν και λόγω της γειτνίασης της με την παράκτια περιοχή ανάπτυξης των ναυπηγοεπισκευαστικών μονάδων). Γενικά το πρότυπο της περιοχής θα πρέπει να βασιστεί στη υψηλή ποιότητα των πόρων και των προσφερομένων υπηρεσιών καθώς και στην τοπικότητα και χαρακτηριστική ιδιαιτερότητα του τουριστικού προϊόντος της περιοχής, το οποίο και θα πρέπει να προβληθεί. Η μετατροπή παραδοσιακών κτισμάτων σε τουριστικούς ξενώνες είναι επιθυμητή και θα πρέπει να προωθηθεί κατά προτεραιότητα, με ειδικά ενδεχομένως κίνητρα 21

22 για την απόσυρση παλαιών υποβαθμισμένων μονάδων και αντικατάσταση τους με παραδοσιακούς ξενώνες. Παράλληλα θεωρείται αναγκαίο να δοθούν κίνητρα ανακατασκευής / αναβάθμισης των ελάχιστων εγκαταλελειμμένων μεγάλων τουριστικών μονάδων ώστε να υπάρχει προσφορά περιορισμένη- σε ανώτερου επιπέδου τουριστικών καταλυμάτων. Είναι επιθυμητή επίσης η δημιουργία ειδικής τουριστικής υποδομής τόσο στις ανεπτυγμένες τουριστικά περιοχές όσο και στην ενδοχώρα. Με τον τρόπο αυτό θα επιτευχθεί ο εμπλουτισμός και η διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος (περιηγητικός τουρισμός με την αξιοποίηση των δασικών μονοπατιών, ιαματικός τουρισμός με την αξιοποίηση των ιαματικών πηγών στη Σουβάλα, πολιτιστικός τουρισμός με την δημιουργία πολιτιστικών διαδρομών, αγροτο/οικοτουρισμός κλπ.) και η δυνατότητα προσέλκυσης νέων τμημάτων πελατείας, ενώ παράλληλα θα επιτευχθεί η διάχυση του τουρισμού στην ενδοχώρα και η ανακούφιση των ήδη επιβαρημένων παραλιακών περιοχών. Τέλος θεωρείται αναγκαία η δημιουργία οργανωμένων τουριστικών καταφυγίων / μαρίνων για τον ελλιμενισμό τουριστικών σκαφών τόσο στην πόλη της Αίγινας, καθώς και σε άλλα μικρότερα αγκυροβόλια της ακτογραμμής, προκειμένου να αναβαθμιστούν οι σχετικές προσφερόμενες υπηρεσίες. β) Όσον αφορά το εμπόριο και τις λοιπές υπηρεσίες αυτές είναι ιδιαίτερα αυξημένες εντός της πόλης και λειτουργούν κυρίως συμπληρωματικά προς τον τουρισμό και την αγροτική παραγωγή. Β) Νήσος Αγκίστρι 1) Οι παραγωγικές δραστηριότητες β γενούς τομέα στο νησί είναι λίγες, αφορούν μικρές μονάδες μεταποίησης (σιδηρουργεία, ξυλουργεία,κλπ.) και μικρές μη οχλούσες βιοτεχνίες που συγκεντρώνονται εντός του Μεγαλοχωρίου - εκτός από κάποιες μεμονωμένες (μάντρες οικοδομικών υλικών, συνεργεία) και ένα μικρό καρνάγιο που βρίσκονται στην εκτός σχεδίου περιοχή μεταξύ Μεγαλοχωρίου και Σκάλας και δυτικά του Μεγαλοχωρίου αντίστοιχα. Δεν προκύπτει ανάγκη χωροθέτησης οργανωμένου υποδοχέα για εγκαταστάσεις του β γενούς τομέα αλλά θα πρέπει στα πλαίσια μελέτης πολεοδόμησης του Μεγαλοχωρίου να οργανωθούν οι χρήσεις εντός αυτού. Στα Λιμενάρια υπάρχει ένα ελαιοτριβείο στην κεντρική πλατεία του οικισμού, το οποίο λειτουργεί σπάνια και είναι σκόπιμο να απομακρυνθεί ή να μετατραπεί σε άλλη χρήση, στα πλαίσια μελέτης πολεοδόμησης και ανάδειξης του αξιόλογου αρχιτεκτονικά παλιού τμήματος του οικισμού. 22

23 2) Όσον αφορά τον πρωτογενή τομέα: Το νησί καλύπτεται στο μεγαλύτερο τμήμα του από δάση και δασικές εκτάσεις, ενώ η λίγη γεωργική γη συγκεντρώνεται στη Β ακτή, με εξαίρεση την περιοχή «Πολέμη» -στα ΝΑ του νησιού- όπου συγκεντρώνονται παραδοσιακές αμπελοκαλλιέργειες. Δεν συντρέχουν προϋποθέσεις και ανάγκες για πρόβλεψη οργανωμένου υποδοχέα, αλλά απαιτούνται α) η προστασία του δάσους και β) ο έλεγχος των χρήσεων και της δόμησης στην εκτός σχεδίου περιοχή στο Β τμήμα του νησιού, όπου η περιορισμένης έκτασης γεωργική γη δέχεται έντονες οικιστικές πιέσεις. Όσον αφορά την αλιεία έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί και δεν απαιτείται ιδιαίτερη πρόβλεψη αλιευτικών καταφυγίων αφού η υπάρχουσα τεχνική υποδομή είναι ικανοποιητική. 3) Ο τριτογενής τομέας : α) Ο τουρισμός αποτελεί και για το Αγκίστρι την βασική οικονομική δραστηριότητα και χαρακτηρίζεται - όπως και στην Αίγινα- από κακή αισθητική ποιότητα των τουριστικών μονάδων και των προσφερόμενων υπηρεσιών και την έλλειψη παραδοσιακών ξενώνων προκαλώντας σημαντική υποβάθμιση του δομημένου περιβάλλοντος. Τα περισσότερα τουριστικά καταλύματα συγκεντρώνονται μέσα στον οικισμό Σκάλα, στην εκτός σχεδίου περιοχή «Σκληρή» -Α του οικισμούμεταξύ δασικών εκτάσεων και β' κατοικίας και εντός του οικισμού Μεγαλοχωρίου κυρίως στη παραλιακή περιοχή του. Θεωρείται αναγκαία η πολεοδόμηση με τις διατάξεις του ΦΕΚ 416 Δ/ 85 όπως τροποποιήθηκε με τον Ν 2242/1994 και τις διατάξεις του Ν. 2508/97 της περιοχής «Σκληρή» κυρίως για να οριοθετηθούν και προστατευθούν οι εντός της έκτασης δασικές εκτάσεις. Η μετατροπή παραδοσιακών κτισμάτων σε τουριστικούς ξενώνες στο Μεγαλοχώρι και στα Λιμενάρια- είναι επιθυμητή και θα πρέπει να προωθηθεί κατά προτεραιότητα, με ειδικά ενδεχομένως κίνητρα για την απόσυρση παλαιών υποβαθμισμένων μονάδων και αντικατάσταση τους με παραδοσιακούς ξενώνες. Το μικρό μέγεθος του νησιού σε συνδυασμό με την μεγάλη δασοκάλυψη του, τις ωραίες ακτές και τον ενδιαφέροντα θαλάσσιο βυθό ενδείκνυνται για την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού ( καταδυτικός, περιπατητικός κλπ.) ώστε να διευρυνθεί χρονικά και να αναβαθμιστεί η προσφορά του τουριστικού προϊόντος. β) Όσον αφορά το εμπόριο και τις λοιπές υπηρεσίες αυτές συγκεντρώνονται στους δύο μεγάλους οικισμούς σε συνδυασμό με την υπάρχουσα τουριστική ανάπτυξη. 23

24 Στον τομέα των υπηρεσιών αναφέρουμε ότι υπάρχει σημαντική έλλειψη σε βασικές κεντρικές λειτουργίες που αφορούν μονίμους αλλά και εποχικούς κατοίκους ( π.χ. τράπεζα, ΕΛΤΑ). Α Αξιολόγηση περιοριστικών παραγόντων πολεοδομικής ανάπτυξης Α) Νήσος Αίγινα α) Προβλήματα εξάντλησης φυσικών πόρων Το πρόβλημα της έλλειψης νερού είναι ίσως το σημαντικότερο στην περιοχή μελέτης και οι επιπτώσεις του στον σχεδιασμό της μελλοντικής ανάπτυξης του Δήμου Αίγινας πολύπλευρες. Ο μεγαλύτερος όγκος των αναγκών σε νερό καλύπτεται με μεταφορά νερού με υδροφόρες και επικουρικά με νερό από γεωτρήσεις, τα περιθώρια όμως αξιοποίησης τοπικών υδάτινων πόρων είναι περιορισμένα. Ο υδροφόρος ορίζοντας έχει υποβαθμιστεί σημαντικά λόγω της απρογραμμάτιστης υπεράντλησης μέσω των ιδιωτικών αρτεσιανών φρεάτων αλλά και των 11 Δημοτικών γεωτρήσεων, με αποτέλεσμα την συνεχώς εντεινόμενη διείσδυση του θαλάσσιου νερού στον υπόγειο ορίζοντα των γεωτρήσεων. Καθίσταται επιτακτική η ανάγκη εξεύρεσης χρηματοδότησης (ο Δήμος Αίγινας προσπαθεί να βρει χρηματοδότηση μέσω των ΣΔΙΤ) για την υλοποίηση του υποθαλάσσιου αγωγού σύνδεσης του κεντρικού δικτύου της Σαλαμίνας με το αντίστοιχο της Αίγινας, όπως προβλέπει μελέτη της ΕΥΔΑΠ. Ετσι θα εξασφαλιζόταν μια μόνιμη και ικανοποιητική λύση στο πρόβλημα υδροδότησης. Παράλληλα απαιτείται περιορισμός των ανεξέλεγκτων αρδεύσεων στην εκτός σχεδίου περιοχή. Το φυσικό τοπίο ( δάση / δασικές περιοχές, παράκτιες περιοχές / ακτές, ρέματα κλπ.) έχει υποστεί σημαντική αλλοίωση τις τελευταίες δεκαετίες κυρίως στις περιοχές όπου σημειώνεται έντονη οικιστική και τουριστική ανάπτυξη, όπως το βόρειο-δυτικό τμήμα του νησιού (περιοχή των κατηργημένων οικισμών), η Σουβάλα, η Αγ. Μαρίνα όπου το μεγαλύτερο μέρος των ξενοδοχείων και τουριστικών καταλυμάτων είναι εκτός κλίμακας αλλοιώνοντας το τοπίο της περιοχής. Παρόμοιες τάσεις εντοπίζονται στην περιοχή της Πέρδικας καθώς και σε όλο το δυτικό, νότιο - δυτικό παραλιακό μέτωπο της Αίγινας (μέχρι το Κλήμα), στα βορειο-ανατολικά της Αγ. Μαρίνας ως 24

25 συνέπεια του αυξανόμενου ρυθμού ζήτησης για δεύτερη κατοικία και για κατασκευή τουριστικών καταλυμάτων. Για τους ίδιους λόγους η γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας (κατηγορία στην οποία εντάσσεται η καλλιέργεια της φιστικιάς και της ελιάς) στην περιοχή μελέτης υφίσταται συνεχή μείωση τις τελευταίες δεκαετίες. Οι πιέσεις για οικιστική ανάπτυξη σε συνδυασμό με την έλλειψη νερού που μειώνει την απόδοση των καλλιεργειών έχουν οδηγήσει στην δραματική μείωση της παραδοσιακής καλλιέργειας της φιστικιάς. β) Προβλήματα φυσικών ακαταλληλοτήτων Από την μελέτη «Γεωλογική θεώρηση ευρύτερης περιοχής νήσων Αίγινας και Αγκιστρίου» που εκπονήθηκε από τον ΟΡΣΑ δεν προκύπτουν προβληματικές περιοχές στην Αίγινα. γ) Προστατευτέα αντικείμενα φυσικού ή πολιτιστικού περιβάλλοντος Η γενικότερη γεωμορφολογία, το φυσικό σύστημα και το πολιτιστικό / ιστορικό περιβάλλον της περιοχής μελέτης είναι πλούσιο σε στοιχεία, τα οποία αναφέρονται αναλυτικά στην Α φάση της ανάλυσης του παρόντος που κρίνονται αξιόλογα και χρήζουν προστασίας. Τα στοιχεία αυτά στα οποία πρέπει να καθοριστούν / οριοθετηθούν περιοχές ειδικής προστασίας της φύσης και του τοπίου, «ΠΕΠ» κατά την έννοια του Ν. 2508/97 αναφέρονται ομαδοποιημένα παρακάτω σε κατηγορίες : Κηρυγμένοι ή προς κήρυξη αρχαιολογικοί χώροι / ιστορικοί τόποι Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους Καταφύγια Άγριας Ζωής Λοιπά Αξιόλογα Οικοσυστήματα και Φυσικά Τοπία / Όχθες ρεμάτων Ορεινοί όγκοι Χαρακτηρισμένα ή μη δάση και δασικές εκτάσεις, κηρυγμένες αναδασωτέες εκτάσεις. Παραλιακό μέτωπο Ακτές Γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας - Φιστικοκαλλιέργειες. 25

26 Β) Νήσος Αγκίστρι α) Προβλήματα εξάντλησης φυσικών πόρων Αντίστοιχα με την νήσο Αίγινα και στο Αγκίστρι ο πρόβλημα της έλλειψης νερού είναι σημαντικότατο. Και εδώ ο μεγαλύτερος όγκος των αναγκών σε νερό καλύπτεται με μεταφορά νερού με υδροφόρες και επικουρικά με νερό από γεωτρήσεις που είναι κακής ποιότητας. Είναι επιτακτική ανάγκη - μόλις λυθεί το πρόβλημα υδροδότησης της Αίγινας με την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού σύνδεσης με το κεντρικό δίκτυο της Σαλαμίνας- να συνδεθεί αυτός μέσω άλλου υποθαλάσσιου αγωγού με το Αγκίστρι. Όσον αφορά το φυσικό τοπίο, το μεγαλύτερο τμήμα του νησιού δεν έχει υποστεί αλλοιώσεις πλην της εκτός σχεδίου περιοχής στο βόρειο παραλιακό μέτωπο του Αγκιστρίου -μεταξύ Μεγαλοχωρίου και Σκάλας-, ως συνέπεια του αυξανόμενου ρυθμού ζήτησης για δεύτερη κατοικία και για κατασκευή τουριστικών καταλυμάτων, καθώς και στην περιοχή της «Σκληρής» που δασικές περιοχές υπόκεινται σε έντονες οικιστικές πιέσεις. Κρίνεται επίσης αναγκαία η αποτελεσματικότερη προστασία των δασών και δασικών περιοχών με αντίστοιχα έργα από τους αρμόδιους φορείς του Υπ. Γεωργίας. ( συντήρηση /διάνοιξη δασικών οδών) και έλεγχος στην εκτός σχεδίου δόμηση. β) Προβλήματα φυσικών ακαταλληλοτήτων Στην μελέτη «Γεωλογική θεώρηση ευρύτερης περιοχής νήσων Αίγινας και Αγκιστρίου» που εκπονήθηκε από τον ΟΡΣΑ αναφέρεται ως προβληματική η περιοχή Ν του οικισμού Λιμενάρια. Συγκεκριμένα η πυλοειδής καταβόθρα της Φουνταρέζας δεν επαρκή για την αποστράγγιση των υδάτων σε εποχές μεγάλων βροχοπτώσεων και έτσι η πεδινή περιοχή συχνά κατακλύζεται και μετατρέπεται σε λίμνη ύψους 80 εκ. Το γεγονός αυτό δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στην οικιστική ανάπτυξη του οικισμού Λιιμενάρια, αφού η έκταση αυτή εντάσσεται μεν στο οικοδομήσιμο τμήμα του οικισμού αλλά για τους παραπάνω λόγους δεν οικοδομείται. Κρίνεται αναγκαίο να επαναοριοθετηθεί ο οικισμός των Λιμεναρίων και κατά την οριοθέτησή του να ληφθεί υπ' όψη η διαπίστωση της γεωλογικής θεώρησης. 26

27 γ) Προστατευτέα αντικείμενα φυσικού ή πολιτιστικού περιβάλλοντος Τα στοιχεία αυτά στα οποία πρέπει να καθοριστούν / οριοθετηθούν περιοχές ειδικής προστασίας της φύσης και του τοπίου «ΠΕΠ» κατά την έννοια του Ν. 2508/97 αναφέρονται παρακάτω : 1) Κηρυγμένοι ή προς κήρυξη αρχαιολογικοί χώροι / ιστορικοί τόποι: α) κοντά στο Μεγαλοχώρι στη ΒΔ πλευρά του νησιού β) μικρή χερσόνησος κοντά στη νησίδα Απόνησο γ) η νήσος Κυρά στο σύνολό της (ΦΕΚ 94 Β/02). δ) η νήσος Δωρούσα στο σύνολό της 2) Καταφύγια Άγριας Ζωής: Η περιοχή που οριοθετείται από το ΦΕΚ 441 Β/92 όπως τροποποιήθηκε με την Απόφαση 1447 / ) Λοιπά Αξιόλογα Οικοσυστήματα και Φυσικά Τοπία / Όχθες ρεμάτων α) Η νησίδα Απόνησος και το αλμυρό έλος που βρίσκεται σε μικρή απόσταση απ αυτήν (αξιόλογο φυσικό τοπίο και σημαντικός βιότοπος). β) Οι βραχονησίδες Μετώπη ΒΑ του Αγκιστρίου και Σπαλαθρονήσι Δ αυτού. γ) Τα ρέματα : της Σκάλας, της Κλώσσας και του Ψωριάρη που εκβάλλουν στη βόρεια ακτή και της Δραγονέρας, που εκβάλλει στη δυτική ακτή. 4) Ορεινοί όγκοι Χαρακτηρισμένα ή μη δάση και δασικές εκτάσεις, κηρυγμένες αναδασωτέες εκτάσεις. Αφορά την μεγαλύτερη έκταση του νησιού, περιοχή απολύτου προστασίας στην οποία πρέπει να επιτραπούν μόνο ελαφριές κατασκευές και έργα ανάδειξής της ως περιοχής αναψυχής, περιπάτου, υπαίθριων πολιτιστικών εκδηλώσεων κλπ. ( κυρίως στο ξέφωτο εντός του πευκοδάσους της Δρυμώνας θέση «Κοντάρι» και στο «Κατούντι») 5) Γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας : Αφορά τις παραδοσιακές αμπελοκαλλιέργειες στη θέση «Πολέμη». 27