ΠΑΘΑΙΝΟΥΝ ΚΡΙΣΗ, ΟΙ ΚΡΟΙΣΟΙ, ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ;

Transcript

1 ΠΑΘΑΙΝΟΥΝ ΚΡΙΣΗ, ΟΙ ΚΡΟΙΣΟΙ, ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ; Το ραντεβού με τον ψυχίατρο ήταν στις 10,30 π.μ. Από το άγχος μου φρόντισα να είμαστε εκεί στις π.μ. Άνοιξε την πόρτα ένας νέος σχετικά άνδρας. -Είστε η κυρία.. Χ.., με ρώτησε. -Όχι είμαι η κυρία Α.Σ του απάντησα σχεδόν τρομαγμένη. -Α! ήρθατε νωρίς, θα περιμένετε, γιατί στις δέκα έχω άλλο ραντεβού. Έστρεψα το κεφάλι μου κάπως αδιάκριτα προς το γραφείο του, ήταν άδειο. Ίσως κατάλαβε από το απορριμμένο ύφος τη σκέψη μου, (μα καλά δεν ήρθε ακόμα), γι αυτό αμέσως πρόσθεσε: -Έχει αργήσει λιγάκι, θα περιμένετε μέχρι τις 10,20 κι αν μέχρι τότε δεν έρθει, θα περάσετε εσείς. Κάθισα στο δερμάτινο καναπεδάκι του μικρού σαλονιού κι άρχισα να ξεφυλλίζω τα περιοδικά που υπήρχαν πάνω στο τραπέζι. Δεν μπορούσα να διαβάσω, μόνο εικόνες έβλεπα κι αυτές θολά, γιατί τα δάκρυα έτρεχαν από τα μάτια μου σα ποτάμια. Ο άνδρας μου ψιθύρισε: -Ηρέμησε επιτέλους και σταμάτα τα κλάματα, είμαστε στον κατάλληλο γιατρό, θα πάρεις την αγωγή που θα σου δώσει κι ύστερα όλα θα διορθωθούν, θα δεις. Η φωνή του με συγκίνησε, ένοιωσα ενοχές γιατί παιδεύω κι αυτόν με την «τρέλα» μου κι έτσι αντί να σταματήσω όπως μου είπε, άρχισα να κλαίω περισσότερο. Η ώρα πέρασε και στις δέκα και είκοσι ακριβώς, ο άνδρας μου σηκώθηκε κι έκανε να προχωρήσει προς το γραφείο του γιατρού, αλλά εγώ τον σταμάτησα. -Περίμενε του είπα, αφού είπε ότι θα μας φωνάξει αυτός. (Εκτός από ενοχές είχα και ντροπές. Δεν ήθελα να τον ενοχλήσουμε τον άνθρωπο). Ο άνδρας μου σήκωσε τα χέρια του

2 προς τα πάνω εκνευρισμένος. Τον είχα μπαϊλντίσει τον άνθρωπο με τις παραξενιές μου, όμως πριν προλάβει να τα κατεβάσει φάνηκε στην πόρτα ο γιατρός.( Μάλλον θα μας άκουσε) -Περάστε μου είπε. Σαστισμένη καθώς ήμουν πήγα και κάθισα στην καρέκλα του γιατρού. Μόλις το διαπίστωσα σηκώθηκα ντροπιασμένη κι ένοιωσα να φλογίζουν τα μάγουλα και το κεφάλι μου. -Συγνώμη μπερδεύτηκα, είπα τρέμοντας σαν παιδί που το τσάκωσαν να κάνει αταξίες. Εκείνος χαμογέλασε συγκαταβατικά. Πήγα και κάθισα στην καρέκλα που ήταν από την άλλη μεριά, κολλημένη σχεδόν στο γραφείο του. Με κοίταξε καλά-καλά. Με λύπη, με κατανόηση, δεν ξέρω. Πάντως διέκρινα ένα χλευαστικό γελάκι, πιθανώς για το πάθημα μου, που έσκασε στη δεξιά μεριά των χειλιών του, παρόλη την προσπάθεια του να το κρύψει. Όλοι σχεδόν γελάμε με τις γκάφες όταν μας φαίνονται αστείες, είπα μέσα μου. Μήπως κι εσύ κυρά μου λίγες φορές έχεις γελάσει με γκάφες των άλλων; Σταύρωσε αργά τα χέρια του πάνω στο γραφείο και είπε με ήρεμη φωνή. -Λοιπόν σας ακούω, τι έχετε να μου πείτε. Τον κοίταξα σα χαζή και ξέσπασα πάλι σε κλάματα. Μα τι θέλει να του πω, δε βλέπει, αναρωτήθηκα. -Πείτε τι είναι αυτό που σας έφερε σε μένα, τι σας συμβαίνει, τι νοιώθετε, τι είναι αυτό τέλος πάντων που σας κάνει να κλαίτε. Σκούπισα τα δάκρυα μου, προσπάθησα να σταματήσω το κλάμα, αποφάσισα να του πω την ιστορία μου (από πού να άρχιζα και που να τέλειωνα όμως!). Τέλος πάντων είπα μέσα μου ξεκίνα, αλλά μόλις πήγα να ανοίξω το στόμα μου...τσακ χτύπησε το κινητό του. Έμεινα με το στόμα ανοιχτό. Μα καλά κι αυτός ο χριστιανός εξετάζει με το κινητό του ανοιχτό; Το πήρε στα χέρια του. Νόμισα για να το κλείσει. Όμως όχι. Απάντησε κι αφού ήμουν παρούσα άκουγα και τι έλεγε. -Ναι, ναι, θα έρθω να εξοφλήσω τον έναν λογαριασμό αύριο και θα τον κλείσουμε. Ναι, ναι, θα ακυρώσουμε και την κάρτα. Τον

3 άλλο θα τον κρατήσω και τη δόση θα σας την εξοφλήσω μετά δέκα ημέρες. Είπε μερικές κουβέντες ακόμη και το έκλεισε. -Συγνώμη είπε ξερά, και προσπαθώντας να χαμογελάσει με ρώτησε ξανά. - Λοιπόν τι λέγαμε; Αχ τι να πούμε κακομοίρη μου, μου φαίνεται κι εσύ περνάς κρίση, τη γνωστή της τσέπης που αδειάζει, κι έτσι μου ήρθε να σηκωθώ και να φύγω. Δεν έφυγα όμως, προσπάθησα να ηρεμήσω, πήρα μια βαθιά ανάσα αλλά πριν προλάβω πάλι ν ανοίξω το στόμα μου ντριν χτύπησε το κουδούνι της πόρτας. Σηκώθηκα σαν ελατήριο λέγοντας: -Θα είναι το πρώτο σας ραντεβού, πρέπει να φύγω. -Καθίστε, καθίστε, είπε ήρεμα. Είναι δέκα και μισή, άργησε, θα περιμένει, τι να κάνουμε! Ξανακάθισα σαν υπνωτισμένη, σταύρωσα τα χέρια μου κι άρχισα να μιλάω γρήγορα-γρήγορα. Ήθελα να τελειώσω και να φύγω απ εκεί μέσα πριν κανένα κουδούνισμα μας διακόψει πάλι. Μιλούσα σα να με είχαν κουρδίσει. -Σε σας γιατρέ άρχισα να λέω, με έστειλε ο κύριος..τάδε, είναι γνωστός του άνδρα μου. Εγώ δεν το ήθελα το νησί, όμως επειδή ο άνδρας μου κατάγεται από εδώ, ήθελε και το παιδί μας να έρθουμε, έχουμε τώρα σχεδόν ενάμιση χρόνο που μένουμε στο χωριό του. Κάτι πήγε να ρωτήσει, όμως εγώ αγχωμένη καθώς ήμουν, γιατί η κυρία του ραντεβού των δέκα περίμενε, συνέχισα σαν να μην τον άκουσα. Του είπα βιαστικά για τα δυό παιδιά μου που έχουν σκλήρυνση. Ότι το μεγάλο είναι παντρεμένο, έχει ένα παιδάκι, εργάζεται και κατοικεί σε ορεινή επαρχιακή πόλη. Το μικρό παιδί μένει μαζί μας στο καστροχώρι. Συμπλήρωσα κάτι ασυνάρτητα λόγια για τους χωρικούς, και τέλος βλέποντας τις φλόγες να ζωντανεύουν πάλι μπροστά στα μάτια μου, του είπα ότι η φωτιά του καλοκαιριού που κατέκαψε το νησί ήταν η χαριστική βολή για μένα. Ούτε κατοστάρα να ήμουνα. Ουφ επιτέλους τέλειωσα. -Αυτά, είπα κοφτά.

4 Δεν ήθελα να πω τίποτε άλλο. Πνιγόμουν, και το μόνο που ήθελα ήταν να σηκωθώ και να φύγω. Εκείνος μάλλον το κατάλαβε και δεν έκανε καμιά άλλη προσπάθεια με ερωτήσεις. Ίσως τον βόλευε κι αυτόν, μια και περίμενε ήδη στο σαλονάκι η ασθενής των δέκα, που έχασε τη σειρά της από μένα. Δεν έφταιγα όμως εγώ, ο γιατρός επέμενε να με εξετάσει πρώτη, γιατί η κυρία Χ δεν ήταν συνεπής στο ραντεβού της. Άντε τώρα, μη έχεις κι ενοχές γι αυτό, μάλωσα τον εαυτό μου, και μη τολμήσεις βγαίνοντας έξω, να της ζητήσεις συγνώμη, γιατί τον άνδρα σου θα τον κάνεις πύραυλο. Ο γιατρός, μου ζήτησε το ΑΜΚΑ και το ονοματεπώνυμο μου. Έγραψε στο κομπιούτερ τη συνταγή. Εφάρμοσαν την ηλεκτρονική συνταγογράφηση για να σταματήσουν οι σπατάλες που γίνονταν μέχρι τώρα με τα φάρμακα. Ναι στην τεχνολογία, ναι στην πάταξη της σπατάλης, άλλωστε έτσι κι αλλιώς εγώ ποτέ δεν είχα καλές σχέσεις με τα φάρμακα. Όσες φορές χρειάστηκε να πάρω φάρμακα πάντα έπαιρνα τα μισά απ αυτά που μου έλεγαν οι γιατροί. Όλα τα άλλα μέτρα όμως, που καταδίκαζαν σχεδόν στο θάνατο ασθενείς με χρόνια σοβαρά νοσήματα, όπως καρκινοπαθείς, νεφροπαθείς, κλπ γιατί τα πήραν; Αναρωτιόμουν, (αυτό μονάχα μπορούσα να κάνω) χωρίς βέβαια να βρίσκω απαντήσεις. Μου έγραψε λοιπόν τρία φάρμακα, ένα για το πρωί και τα άλλα δύο για μεσημέρι και βράδυ. Δεν ήταν συμβεβλημένος με το ταμείο μου, μήπως ήταν κι ο μοναδικός. Ποιο ταμείο μου δηλαδή, με τον ΕΟΠΥΥ πια. Όλα τα ταμεία σε ένα τσουβάλι, εκτός ελαχίστων. Και μ αυτό δεν διαφωνούσα. Γιατί να έχουμε διακόσια ταμεία; Καλύτερα δεν είναι ένα και καλό για όλο τον κόσμο; Αμ δε. Τυραννία με τα ραντεβού των γιατρών, τυραννία με την προμήθεια των φαρμάκων μας. Άλλοι τα βάζανε με τους φαρμακοποιούς που κάνανε απεργία, οι φαρμακοποιοί με τις φαρμακοβιομηχανίες και το κράτος που δεν τους πληρώνει και πάει λέγοντας. Κατάληξη, να τραβιούνται οι ασθενείς σαν τα λάστιχα και να αδειάζουν οι τσέπες τους. Πάντως ο συγκεκριμένος γιατρός είχε και κολλημένο χαρτί έξω από την πόρτα του για να ενημερώνει τους επισκέπτες.

5 «Με ευθύνη της πολιτείας από έχω διακόψει τις συμβάσεις μου με όλα τα ταμεία που εντάχθηκαν στον ΕΟΠΥΥ.» Δηλαδή έλεγε, ετοιμάστε το πορτοφόλι σας. Αυτό έκανα κι εγώ, έβγαλα το πορτοφόλι αργά-αργά από την τσάντα μου και με την άκρη των ματιών μου παρακολουθούσα τις δικές του κινήσεις. Εκείνος άνοιξε το συρτάρι, πήρε το μπλοκ των αποδείξεων κι έκοψε απόδειξη. Πάλι καλά είπα μέσα μου, θα μπορούσε να κάνει τον αδιάφορο. Πενήντα ευρώ παρακαλώ. Και ζεστά-ζεστά, όχι να περιμένουμε πότε θα εισπράξουμε τα ψίχουλα από το φαλιρισμένο δημόσιο. Ας.. είναι καλά ο κόσμος που αρρωσταίνει. Έτσι οι γιατροί τουλάχιστον δε θα πεινάσουν. Γιατί ο καθένας μας μπορεί να φάει ψωμί κι ελιά, όμως στο γιατρό θα πάει. Θα κόψει το κεφάλι του να βρει τα χρήματα για την υγειά του. Εκτός κι αν δεν έχει ούτε να φάει, οπότε δεν του μένει ούτε κεφάλι για να κόψει! Αυτόν, τον περιμένουν οι παπάδες, για να τ αρπάξουν από τους φίλους ή συγγενείς που θα του ψάλουν τον επικήδειο και οι νεκροθάφτες για να τον θάψουν. Αυτή είναι η ζωή, κουκλάρα κι άδικη. Σε άλλους γελάει και σ άλλους φτύνει όπως έλεγαν στο χωριό μου. Καθώς επιστρέφαμε για το σπίτι, άρχισα να σκέφτομαι πόσες λαχτάρες, θα μπορούσες να τις πεις και «κρίσεις», μια και είναι η λέξη που έγινε μόδα, αφού την ακούμε καθημερινά τρία χρόνια τώρα, έχω περάσει στη ζωή μου, που άφησαν τα σημάδια τους στην ψυχή μου, στο υποσυνείδητο μου, όπως θέλετε πείτε το. Σίγουρα θα ήταν πολλές, γιατί αλλιώς δε θα ταράζονταν τώρα σαν κομπρεσέρ, όλα τα σπλάχνα, τα νεύρα, τα πόδια, τα χείλη, το μυαλό μου. Ποια να ήταν άραγε η πρώτη φορά; Λογικά στέκει να ήταν η στιγμή που βγήκα από την κοιλιά της μάνας μου. Ζούσα στο σκοτάδι και κολυμπούσα σε θερμά λουτρά, και μόλις ξεμύτισα με στράβωσε το φως, έτρεμα από το κρύο κι έπρεπε να πάρω και ανάσα. Να, τα πρώτα ζόρια. Μελάνιασα, μ έπιασαν από τα πόδια σα σφαχτάρι, με χτύπησαν στην πλάτη, ουφ ανάσανα! Τα κατάφερα. Με τύλιξαν σε ζεστές κουβερτούλες και δυο χέρια με κράτησαν τρυφερά στην αγκαλιά τους καθώς με

6 έλουζε ένα ζεστό φως. Να και το βυζί της μάνας. Α! έχει και φαί, μ αρέσει είπα, κι ησύχασα. Στη συνέχεια προέκυψαν άλλα προβλήματα. Φοβόμουν το σκοτάδι και το νερό. Μην τυχόν και μούριχνες νερό στο κεφάλι. Μου κοβόταν η ανάσα, μελάνιαζα κι έτρεμα σα ψάρι. Για να με λούσει η μάνα μου ίδρωνε. Το κατάλαβαν και με προσέχανε πολύ, μην τυχόν και πλαντάξω. Ο παπάς που με βάφτισε όμως; Που να ξέρει τι τζαναμπέτικο ήμουνα; Τότε μου ήρθε μάλλον η δεύτερη λαχτάρα, συγνώμη «κρίση» ήθελα να πω. Τι τόθελε ο ευλογημένος εκείνο το βούτηγμα στην κολυμβήθρα; Και να ήταν μια φορά, πάει κι έρχεται. Τρεις φορές με σήκωσε ψηλά με τα χέρια του και μετά με βούλιαζε σα στούκας στην κολυμβήθρα και μούριχνε με τα καντάρια το νερό στο κεφάλι. Πάει το παιδί, το χάσαμε λέγαν συγγενείς και φίλοι. Δεν ανέπνεα, μαύρισα και πόσο κράτησε αυτό το δράμα δεν ξέρω. Σίγουρα οι γονείς μου θα στενοχωρήθηκαν πολύ, θα φοβήθηκαν μήπως αποδημήσω εις κύριον, μέχρι ν ακούσουν πάλι την τσιρίδα μου και ησυχάσουν... /.. Τα χέρια μου και τα πόδια μου εξακολουθούσαν να τρέμουν σα κομπρεσέρ ενώ το μυαλό μου έτρεχε σαν τρελό στα περασμένα. Όλα τρομακτικά, πικρά και λυπημένα. Καμιά χαρά βρε παιδάκι μου δεν μπορείς να θυμηθείς, ζόρισα το μυαλό μου. Που εκείνο, εκεί, μουλαρωμένο στα μαύρα και αραχνιασμένα. Τι ήταν αυτό το κακό που με βρήκε να μη μπορώ να φρενάρω την τρεμούλα και τα κλάματα. Όταν φτάσαμε στο χωριό, σταματήσαμε στο φαρμακείο για να πάρουμε τα φάρμακα. Εγώ ούτε που κουνήθηκα από τη θέση μου, βιδωμένη και μουσκεμένη από το κλάμα περίμενα στο αυτοκίνητο. Σε λίγο βγήκε ο άνδρας μου και είπε κάτι μπερδεμένα πράγματα για τα φάρμακα. Ότι είναι πρωτότυπα, δεν είναι γεννόσημα, (βρε, βρε, πόσες καινούργιες λέξεις δε μάθαμε αυτά τα τελευταία χρόνια, γίναμε πολύξεροι) κι ότι θα πρέπει να πληρώσουμε κάποια ευρώ παραπάνω. Φτού να πάρει κι εδώ θα τα στάξουμε, μονολόγησα. Ήξερε πως μετρούσα και την

7 τελευταία δεκάρα, γι αυτό με ρώτησε, μήπως τα έβαζα μετά μαζί του που τα αγόρασε. Ήμουν έτοιμη να πω άστα, δεν παίρνω τίποτα, όμως το τρέμουλο και τα δάκρυα και το σχεδόν σκελετωμένο μου κορμί με απέτρεψαν. -Να τα πληρώσουμε είπα γρήγορα-γρήγορα μη τυχόν και το μετανιώσω. Τσιμέντο και μπετόν αρμέ. Έτσι όπως μας τα έκαναν τι μπορώ να πω; Και με τη σκέψη ότι ίσως αυτά να ήταν καλύτερα, προσπάθησα να διώξω το θυμό μου. Αλλά τους λογαριασμούς μου άρχισα να τους κάνω. Ωραία λοιπόν, προς το παρόν για μια «τρελίτσα» μας φύγανε ογδόντα ευρώ, ώσπου να μας φύγει όμως αυτή η «τρελίτσα» πόσα θα στάξουμε; Εδώ σε θέλω κάβουρα, είπα. Και χωρίς να προσπαθήσω καθόλου, νάσου πάλι οι σκέψεις μου να τρέχουν στα παλιά. Στην καταραμένη φτώχια μας από τα παιδικά μου χρόνια και στις σκληρές, αιματηρές θα έλεγα οικονομίες, χωρίς να υπερβάλω καθόλου, από τη στιγμή που παντρεύτηκα. Είκοσι ένα χρονών κοριτσόπουλο. Τι τόθελα κι εγώ η δόλια να μπλέξω μικρό-μικρό; Βοήθεια από τους γονείς μας ούτε για αστείο. Αυτοί χρειάζονταν από μας και προπάντων οι δικοί μου γιατί είχαμε το μεγάλο μου αδελφό ανάπηρο. Μέσα στη χούντα έχασε σχεδόν το φως του και έπαθε σοβαρή δυσκινησία από μια μορφή ρευματοπάθειας. Είπαμε να πουλήσουμε ένα χωραφάκι και να τον στείλουμε στο εξωτερικό, όμως διαβατήριο, γιοκ. Απαγορευόταν στους κόκκινους. Το χωραφάκι πουλήθηκε τελικά, αλλά τα χρήματα σκορπίστηκαν στους εδώ γιατρούς χωρίς αποτέλεσμα. Όταν παντρεύτηκα, η ξαδέλφη μου η Λένα μεγαλύτερη από μένα, σοφή γυναίκα ας είναι καλά, με συμβούλεψε ότι οικονομία μπορώ να κάνω μόνο από το φαγητό, γιατί είναι καθημερινό έξοδο είπε, και μου το εξήγησε: -Οι φτωχοί έτσι κι αλλιώς λεφτά για ρούχα, παπούτσια και άλλα χαζά!.. δεν έχουμε για να ξοδεύουμε. Με αυτά που έχεις, αν προσέχεις το βάρος σου, θα περάσεις μια ζωή που λέει ο λόγος. Από το φαγητό όμως, μπορείς να κάνεις μεγάλη οικονομία αν μάθεις να μην πετάς τίποτα.

8 Το τύπωσα λοιπόν καλά στο μυαλό μου και μέχρι σήμερα δεν έχω πετάξει ούτε ένα ψιχουλάκι, ούτε μια φακή. Έπαιρνα τα απαραίτητα και ξοδεύονταν γρήγορα, δε μας χαλούσε ποτέ τίποτα. Τα παιδιά μου λένε πειραχτικά: -Εμείς μαμά, μπορούσαμε να κοινωνάμε όποτε θέλαμε, αφού έτσι κι αλλιώς, κάθε μέρα νηστεία κάναμε. -Δεν πεινάσατε όμως ποτέ, πεινάσατε; - Όχι, (δίνω μόνη μου την απάντηση) και συμπληρώνω με σοβαρό ύφος. Τα περιττά μας λείπανε, τα απαραίτητα όχι. -Στα περιττά όμως κρύβεται η ευχαρίστηση βρε μαμά, λέει το μεγάλο μου παιδί, μπατσίζοντας χαϊδευτικά το μάγουλό μου. Εγώ κάνω πως δεν το ακούω και σφίγγω τα χείλη μου μήπως μου ξεφύγει το γελάκι που είναι έτοιμο να σκάσει. Ένα είναι σίγουρο, ότι αυτή η τακτική που εφάρμοσα μας βγήκε σε καλό, γιατί τώρα με την κρίση δεν χρειάστηκε να προσαρμόσουμε και πολύ τις διατροφικές μας συνήθειες. Το ψυγείο μας είναι σχεδόν άδειο, όπως και πρώτα. Δεν κακομάθαμε κι έτσι δε μας κακοφαίνεται. Χαρτικά, απορρυπαντικά κλπ, πάντα διάλεγα τα πιο φθηνά, στα τρόφιμα μόνο πρόσεχα. Νοιαζόμουν για την υγεία των παιδιών. Τώρα άρχισα να ψωνίζω πιο φθηνά τρόφιμα και προσπαθώντας να πείσω τον εαυτό μου ότι είναι ίδια, λέω: Έλα μωρέ, μόνο το περιτύλιγμα αλλάζει. Όμως κάτι με τσιμπάει στο μυαλό και με φοβίζει.. Κι ενώ έστυβα το μυαλό μου μπας και στάξει καμιά χαρούμενη σκέψη, κι εκείνο τίποτα, είχε κολλήσει εκεί, στα αραχνιασμένα και σκοτεινά, τσουπ θυμήθηκα και τη χούντα μας, με την εξορία, τι λέω η χαζή, την «παραθέριση» του πατέρα, της μάνας, της αδελφής στην ξωτική Γιούρα με τα πεντάστερα ξενοδοχεία. Ύστερα ήρθε η μεταπολίτευση. Ωπ, να μια αναλαμπή χαράς. Χαιρόμουν, επιτέλους είχαμε και πάλι δημοκρατία στον τόπο μας. Έγιναν και οι πρώτες εκλογές το Περίμενα τα αποτελέσματα για να χαρώ περισσότερο. Αμ, δε. Η Ενωμένη Αριστερά μόλις έφτασε το 9,34%. Φούσκωσα σα μπαλόνι, έτοιμο να σκάσει από τη στενοχώρια μου. Μα είναι δυνατόν, το 80% των φυλακισμένων,

9 εξορισμένων, βασανισμένων, δολοφονημένων, ήταν κομμουνιστές κι ο κόσμος να ψηφίζει έτσι; Έδωσε 54% στη Ν.Δ παρακαλώ κι ο αρχηγός της ας ήταν ο ίδιος, με της σκληρής οκταετίας της ΕΡΕ, με τις εξορίες, τη βία και νοθεία στις εκλογές του 1961, τη δολοφονία του Βελδερμίρη, του Λαμπράκη κλπ, κλπ. Αλλά πάλι που ξέρεις σκέφτηκα, μπορεί τα χρόνια της χούντας που ήταν αυτοεξόριστος στη Γαλλία, ο αέρας του Παρισιού να έκανε το θαύμα του και γι αυτό ο άνθρωπος όταν επέστρεψε σαν «εθνοσωτήρας» έλεγε τότε εκείνο το περίφημο «λιτότηςλιτότης». Για τους κροίσους και τους οικονομικά άνετους το έλεγε, είμαι σίγουρη, τι για τους πεινασμένους και τη φτωχολογιά θα τόλεγε, πόσο οι έρμοι να έσφιγγαν ακόμη το ζωνάρι τους!!!! Τις πρώτες μέρες όμως όπου βρισκόμουν, όπου στεκόμουν αυτό σχολίαζα, μου ήταν αδύνατο να καταπιώ εκείνο το 54%!! -Άκου παιδί μου, μου είπε ο μπάρμπα Γιώργος, καβαλιώτης καπνεργάτης κι από τους πρώτους κομμουνιστές. Μην απορείς διόλου. Η γυναίκα μου και τα παιδιά μου Ν.Δ ψήφισαν, δεν μπόρεσα να τους μεταπείσω, φοβήθηκαν μην έρθουν πάλι τα τανκς όπως είπαν κάποιοι. Ο λαός δυστυχώς φοβάται, ξεχνάει, και πείθεται εύκολα. -Έχεις δίκαιο μπάρμπα Γιώργη. Θυμάμαι που άκουγα όταν ήμουνα μικρή τη γιαγιά μου να λέει: -Ο κόσμος είναι ντονμέδες γυρίζει σαν τον άνεμο.(εγώ άκουγα ντολμέδες κι ο νους μου πήγαινε στα ντολμαδάκια και δεν καταλάβαινα γιατί τόλεγε). Οι ανθρώποι το παιδί του θεού σταυρώσαμε, μη πάτε παραπέρα. Βγήκε στο μπαλκόνι ο πόντιος Πιλάτος ένιψε τα χέρια, είπε δυό κουβέντες και το συγκεντρωμένο πλήθος που τον άκουσε απ εκεί που φώναζε την προηγούμενη ωσαννά, μετά ούρλιαζε σταύρωσον. Πόσο δίκαιο είχε η γιαγιά μου το διαπιστώνω σαράντα χρόνια τώρα. Όλοι από τα μπαλκόνια για καμένη γη μιλάνε. Μαλώνουν για το ποιος την έκαψε και υπόσχονται ότι άμα έρθουν στην κυβέρνηση θα την ξαναπρασινίσουν. Έτσι ανεβοκατεβαίνουν όπως στην τραμπάλα οι «σωτήρες» μας, αλλά τίποτα για τη φτωχολογιά δεν αλλάζει, γιατί αμέσως μετά τις εκλογές βάζουν

10 το σαμάρι στη γωνία και το βαράνε, σιγά μη βαρέσουν το γάιδαρο!! -Μα τι κάθεσαι και θυμάσαι πάλι; Εκεί που είπες να θυμηθείς κάτι χαρούμενο, το γύρισες πίσω στα στενάχωρα. Πάψε επιτέλους πρόσταξα στον εαυτό μου. Κοίταξε μπροστά, κοίταξε στο μέλλον. Μέλλον; Τι είναι αυτό; Μόλις το ξανασκέφτηκα όλα σκοτείνιασαν, δεν έβλεπα τίποτα και νόμιζα ότι με είχαν δεμένη σ ένα τροχό και με γύριζαν δαιμονισμένα. -Ποιο μέλλον, Υπάρχει μέλλον; Όχι, όχι, μας τελείωσε είπα ξεψυχισμένα. Μνημόνιο 1 Μνημόνιο 2 Μνημόνιο 3 Κόψανε δώρα, πετσόκοψαν συντάξεις, αυξήσεις στα πάντα. Φως, νερό, τηλέφωνα, εισιτήρια, πετρέλαια, τρόφιμα. Βάλανε χαράτσια παντού. Σε λίγο, μας βλέπω να κυκλοφορούμε με μάσκες, που θα μετράνε το οξυγόνο που αναπνέουμε, για να μας το φορολογήσουν κι αυτό. Η ανεργία στα ύψη. Οι νέοι πάνω από τους μισούς άνεργοι, πενηνταπεντάρηδες απεγνωσμένα ψάχνουν για δουλειά γιατί η επιχείρηση που εργάζονταν έκλεισε, μικρομάγαζα το ένα μετά το άλλο βάζουν λουκέτο. Η υγεία και η παιδεία στα τάρταρα. Όχι ότι και πρώτα ήταν άριστη, όμως έτσι όπως πάνε σήμερα τα πράγματα, σίγουρα θα πεθαίνει κόσμος για ψύλλου πήδημα και τα παιδιά θα μένουν τελείως αμόρφωτα. Η βία και η εγκληματικότητα γιγαντώνονται. Με το κεφάλι μου να βουίζει, θυμάμαι ότι μας βάλανε στο ευρώ με πανηγυρισμούς και σε μια νύχτα, ότι οικονομίες είχαμε μειώθηκαν στο μισό. Τι έφταιγε δεν ξέρω. Η αισχροκέρδεια; Ίσως. Η ανυπαρξία οργάνωσης, σωστής προσαρμογής και ελέγχου με το νέο νόμισμα από την πολιτεία, μπορεί. Τι να πω. Ήταν κόλπο που σχεδίασαν οι μεγάλοι, μεγάλοι; Απαντήσεις δεν έβρισκα. Το

11 αποτέλεσμα μετρούσε μόνο, που ήταν άδικο για την φτωχολογιά. Και τώρα, μέσα στον πυρήνα της κρίσης κάποιοι άνθρωποι εξακολουθούσαν να ζουν όπως και πριν. Με τα ταξίδια τους εντός και εκτός Ελλάδας, τα παιδιά τους για σπουδές στο εξωτερικό, τα ψώνια τους, τις διασκεδάσεις τους. Δεν ήταν κροίσοι, είχαν όμως μεγάλη «οικονομική άνεση», όπως λέμε. Τα βρήκανε από τους γονείς τους, βολεύτηκαν σε πολύ καλές δουλειές, ήταν από τους τυχερούς που όχι μόνο δεν έχασαν στο χρηματιστήριο (άλλη μαύρη ιστορία), αλλά αντίθετα κέρδισαν πάρα πολλά, δεν ξέρω. Πάντως φτωχοί αγρότες, εργάτες, απλοί υπάλληλοι η μικρομαγαζάτορες δεν ήτανε... /.. Είχα διαβάσει κάποτε το Χρήμα του Εμίλ Ζολά, ένα βιβλίο γραμμένο το Εκεί κατάλαβα πως στο χρηματιστήριο πουλάνε πλαστικό χρήμα. Δηλαδή αέρα κοπανιστό. Είδα την άνοδο και την πτώση, όπως ακριβώς συνέβη και στη χώρα μας. Άλλοι πήγαν στα τάρταρα και άλλοι στα ύψη. Φάγανε ορισμένοι επιτήδειοι τις οικονομίες του κοσμάκη και το παίζανε αγάδες. Εκατόν είκοσι χρόνια πέρασαν και τίποτα δεν έχει αλλάξει. Η διαφθορά και τα εγκλήματα κατά της φτωχολογιάς συνεχίζουν μέχρι σήμερα και σε πιο οξυμένο βαθμό μάλιστα. Το φτωχό μου μυαλό δεν τα καλοκαταλαβαίνει αυτά. Χωρίς ιδρώτα να κερδίζεις χρήματα, το θεωρώ μεγάλη κλεψιά, μεγάλη αδικία. Δεν κατάλαβα γιατί να έχει χρέος το κράτος μας, καθώς και άλλα κράτη όπως Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Γαλλία, κλπ. Εδώ μας λένε ότι ακόμη και η Γερμανία και η Αμερική χρωστάνε! Αν είναι δυνατόν! Τόσους φόρους παίρνουν από το λαό. Που πηγαίνει αυτό το χρήμα; Και άντε να πάρεις δάνειο από μια πλούσια χώρα το καταλαβαίνω, αλλά αυτές τις «αγορές» με τίποτα, μα με τίποτα δεν τις καταλαβαίνω. Ποιοι είναι αυτοί που έχουν τόσα χρήματα για να δανείζουν τα κράτη. Είναι οι τράπεζες; Κι αν είναι οι τράπεζες γιατί τους δώσαμε αυτά τα χρόνια τόσα δις. Για να ενισχύσουν την ρευστότητα τους μας είπανε οι κυβερνήτες μας. Τελείως ακαταλαβίστικα πράγματα για το απλό μου το μυαλό, και μου δίνουν την

12 εντύπωση πως παίζουνε τις κούκλες ή μας δουλεύουνε ψιλό γαζί. Λαουτζίκος σου λέει, πεινασμένος, ότι χόρτο να του δώσεις θα το φάει. Τι είναι τέλος πάντων αυτές οι περίφημες «αγορές» που δανείζουν στα κράτη, είναι αόρατοι, δεν έχουν όνομα και που τα βρήκαν τόσα χρήματα; Τους τα έστειλε ο Θεός σα μάνα εξ ουρανού ή μήπως οι εξωγήινοι; Εμείς για να βγάλουμε πέντε δεκάρες μας βγαίνει το λάδι. Αυτοί είναι άνθρωποι που όργωσαν, πότισαν, θέρισαν, κάηκαν στα καμίνια, μαύρισαν τα πνευμόνια τους στα ανθρακωρυχεία, τσακίστηκαν στις σκαλωσιές; Πως κατάφεραν και μάζεψαν τόσο πολύ χρήμα; Γιατί έχουν τόσο μεγάλη οικονομική δύναμη ώστε να εξαρτώνται τα κράτη από αυτές τις δυνάμεις; Ένας από αυτούς τους σοβαρούς οικονομολόγους που βγαίνουν στις τηλεοράσεις, έστω ένας, θα ήθελα να μας εξηγήσει με απλά λόγια, τι σύστημα είναι αυτό που λειτουργεί με τέτοιο τρόπο, ώστε πάντα να την πληρώνουν οι φτωχοί. Και συνέχεια να μας φοβερίζουν ότι άμα κηρύξουμε πτώχευση θα πεθάνει κόσμος, και μάλιστα πρώτοι-πρώτοι οι πιο φτωχοί. Πρωθυπουργός, υπουργοί και λοιποί της κυβέρνησης, μαζί με τους καλοντυμένους αστραφτερούς δημοσιογράφους και τους οικονομολόγους καθηγητάδες, λένε ότι έτσι και φτωχύνει η χώρα, θα την πληρώσουν οι ασθενέστερες οικονομικά ομάδες του λαού. Εμ, ποιοί θα την πλήρωναν. Οι κροίσοι; Εδώ οι «οικονομικώς άνετοι» δεν είχαν πρόβλημα, θα είχαν τα μεγαθήρια της οικονομίας; Όμως γιατί τι το λένε; Μας λυπούνται πραγματικά ή το χρησιμοποιούν σαν αναισθητικό για να μας κρατάν μουδιασμένους; Ένα είναι σίγουρο. Αν συνεχίσουνε έτσι, με τέτοια μέτρα, οι φτωχοί θα πεθάνουμε. Και θέλουν να πεθάνουμε σιγά-σιγά και αθόρυβα. Γι αυτό μας τρομοκρατούν, για να μουδιάζουμε από φόβο και να μην αντιδρούμε στη λαίλαπα των μέτρων που μας επιβάλλουν. Γιατί αν πραγματικά νοιάζονταν τους φτωχούς, τότε γιατί πετσοκόβουνε τις συντάξεις τους, γιατί βάζουνε φόρους; Γιατί

13 μας υποχρεώνουν να πληρώνουμε ένα σωρό χρήματα για να έχουμε πρόσβαση στα νοσοκομεία και στα φάρμακα; Όταν θέλεις να βοηθήσεις τις ασθενέστερες οικονομικά ομάδες τις ενισχύεις, δεν τους ρουφάς και την τελευταία σταγόνα από το αίμα τους.../.. Κι εγώ στη μεγάλη ομάδα των φτωχών ανήκω. Δουλέψαμε σκληρά για να πάρουμε τη σύνταξη μας, κι όλη μας τη ζωή μέχρι σήμερα την περάσαμε μετρώντας και τις δεκάρες. Ούτε μια σπατάλη δεν θυμάμαι να κάναμε. Κι αν κάναμε κάποια, ήταν για τα παιδιά. Δεν τους στερήσαμε ούτε βιβλία, ούτε τετράδια, ούτε (δυστυχώς) φροντιστήρια. Σε όλα τα άλλα όμως, μαζί μας κι αυτά. Άντε το πολύ και κανένα ρουχαλάκι, καμιά φόρμα γυμναστικής και παπούτσια. Αλλοίμονο παιδιά ήτανε, ψηλώνανε, μεγάλωναν, έπρεπε κάθε χρόνο κάτι να τους συμπληρώσεις. Δεν θα κάναμε σαν τους γονείς μας, που δεν είχαν στον ήλιο μοίρα, και μας αγόραζαν ένα μεγάλο ζευγάρι παπούτσια στην πρώτη δημοτικού, γέμιζαν τις μύτες με πανιά, τα σολιάζαμε μια δυο φορές στον τσαγκάρη κι έτσι τη βγάζαμε μέχρι και την έκτη τάξη. Και τα ρουχαλάκια μας, πάντα τα έραβε η μανούλα μου μεγαλύτερα ή άφηνε περισσότερο ύφασμα στις ραφές και τον ποδόγυρο για να μας τα φαρδαίνει και να τα μακραίνει καθώς μεγαλώναμε. Εμείς υποτίθεται ότι μάθαμε και πέντε κολλυβογράμματα και είχαμε κάπως καλύτερη ζωή. Η γιαγιά του άνδρα μου από μικρό του πιπίλιζε το κεφάλι: Να γίνεις γραμματιζούμενος παιδάκι μου, να δουλεύεις με το μολύβι, για να μπορέσεις να φας μια καλή φέτα ψωμί και μια σταγόνα λάδι παραπάνω. Εγώ μέσα στους αργαλειούς, στα υφαντήρια έλιωσα τα χεράκια μου και έπρηξα τα πόδια μου απ την ορθοστασία. Έφαγα χνούδι σκόνη ου τόσο, που το χόρτασε η ψυχή μου. Εμείς παλικάρι μου πλούσιοι δεν μπορούμε να γίνουμε. Θα μου πεις, γιατί γιαγιά; Ει γιέ μου, «δούλεψε να φας και κλέψε ν έχεις» λέει η παροιμία. Εμείς το λοιπόν κλέφτες δεν ήμαστε. Σαν τον Αριστείδη που ήταν προϊστάμενος και έκλεψε-έκλεψε υφάσματα από το

14 εργοστάσιο, ένα κάρο που λένε. Τα πουλούσε και οικονομούσε. Μετά άνοιξε ένα μικρό μαγαζί, εμπορικό, υφάσματα πουλούσε, εμ τι άλλο, αυτά γνώριζε καλά. Σιγά-σιγά μεγάλωσε η δουλειά του, πήρε και υπαλλήλους, τους πλήρωνε δυό δεκάρες κι αυτός θησαύριζε. Τώρα έχει ολόκληρο μέγαρο, κατάστημα υφασμάτων, ρούχων, είδη προικός κλπ, παραμεγάλωσε η δουλειά του αρχικλέφταρου. Εταιρεία έκαμε, θαρρώ ανώνυμη τη λένε. Τώρα τι σημαίνει αυτό δεν εξεύρω. Αχ, παιδάκι μου σάπιος είναι ο ντουνιάς. Έχει λογιών-λογιών ανθρώπους. Εμείς τίμιοι γεννηθήκαμε, τίμιοι θα αποθάνουμε... /.. Έχω μια φίλη, που πριν πολλά χρόνια, μου έλεγε πως ένοιωθε πολύ άσχημα γιατί η πεθερά της δεν έχανε ευκαιρία που να μην της καρφώσει, ότι καλοζεί γιατί παντρεύτηκε τον «πλούσιο» γιο της. Κάποτε, πολύ πικραμένη μου είπε: -Κοίταξε να δεις, εγώ δεν πιστεύω σε έξυπνους και εργατικούς που πλουτίζουν. Άλλα πράγματα μεσολαβούν για να πλουτίσεις. Μπορεί καμιά φορά να βοηθάει και η τύχη. Εμένα ο πατέρας μου ήταν και εργατικός και έξυπνος, πολύ έξυπνος, αλλά ταυτόχρονα ήταν και πολύ τίμιος. Λοιπόν πιστεύω ακράδαντα πως τίμιος και να πλουτίσεις είναι λιγάκι δύσκολο, συμπλήρωσε με νόημα. Όμως είμαι πολύ περήφανη γι αυτόν. Μπορεί πλούσιοι να μη γίναμε, αλλά ζήσαμε με αξιοπρέπεια. Δεν μας έλλειψε τίποτα το ουσιαστικό. Κι άλλωστε, πάνω από όλα μετράει να είσαι άνθρωπος. Έτσι κι εμείς, δουλέψαμε με το μολύβι, όπως είπε η γιαγιά του άνδρα μου. Δουλέψαμε πολύ και τίμια. Και βέβαια πιο ξεκούραστα βγάζαμε το ψωμάκι μας από ότι έβγαζε εκείνη το δικό της. Δεν τυραννιστήκαμε στα χωράφια, τα γιαπιά, τα εργοστάσια, τα ανθρακωρυχεία κλπ. Ήμασταν από τους τυχερούς θα μπορούσε να πει κανείς. Βρέξει, χιονίσει κάτω από το κεραμίδι στο γραφείο, με το μολύβι στο χέρι. Ούτε κρυώναμε στις παγωνιές, ούτε ψηνόμασταν στους καύσωνες.

15 Τώρα όμως, τι γίνεται; Πως θα τα βγάλουμε πέρα; Πως θα γλυτώσουμε από αυτή τη χιονοστιβάδα των μέτρων που μας καταπλακώνει; Ο άνδρας μου πιστεύει ότι η κρίση άρχισε πολλά χρόνια πριν. Προτού μπούμε ακόμη στο ΕΥΡΩ. Άρχισε αμέσως μετά τις εκλογές του 1990, η γκαντεμιά σε όλο της το μεγαλείο, καταλάβατε ε;( δεν χρειάζεται να πω όνομα. Φτού και ουφ.., θα σκάσω πια) και συνεχίστηκε σταθερά μετά το ΜΑΑΣΤΡΙΧΤ. Από τότε και μετά όλα πάνε κατά διαβόλου. Από το 1992 πολλές βιοτεχνίες, κυρίως από τη βόρεια Ελλάδα, άρχισαν να μεταναστεύουν στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Πήγαιναν εκεί γιατί λυπόταν τους ανθρώπους που ξαφνικά έμειναν ξεκρέμαστοι; Αμ δε, για να αυγατίσουν τα κέρδη τους, μια και τα μεροκάματα που πλήρωναν σ αυτούς ήταν πολύ πιο χαμηλά από αυτά που έδιναν στους έλληνες εργάτες. Το κέρδος, Το κέρδος. Ο μεγάλος θεός της αγοράς. «Το κέρδος και η ανταγωνιστικότητα». Κάθε μέρα ακούμε από τα χείλη όσων μας κυβερνάν αλλά και πολλών οικονομολόγων καθηγητών και δημοσιογράφων, να πιπιλίζουν τη λέξη «ανταγωνιστικότητα» και ότι η χώρα μας πρέπει να γίνει ανταγωνιστική. Καλά όλους αυτούς οι δάσκαλοι τους, δεν τους έμαθαν τι σημαίνει η λέξη ανταγωνισμός; Δεν τους είπαν ότι είναι η επιδίωξη του στόχου σου και η εξόντωση των αντιπάλων σου με κάθε τρόπο θεμιτό ή αθέμιτο; Ότι ο ανταγωνισμός γίνεται συνήθως κατά παράβαση των καθιερωμένων ηθικών αρχών και νόμων; Εμένα μου τα είπαν αυτά οι δάσκαλοι μου και μου έμαθαν ότι πρέπει να αγωνιζόμαστε με άμιλλα με «ευγενή άμιλλα» μάλιστα, που τα κίνητρα της στηρίζονται στην ηθική. Θα πρέπει να κοκκινίζουν από ντροπή όταν ξεστομίζουν αυτή τη λέξη. Τι παράδειγμα δίνουν στα παιδιά μας που τους ακούνε; Οι αγορές είναι η ζούγκλα και ο ανταγωνισμός τους το τέρας, που αφού καταβροχθίσει τον ιδρώτα των φτωχών, και τους οδηγήσει στην πλήρη εξαθλίωση και στην πείνα, ύστερα στρέφεται και στα αφεντικά του. Καταβροχθίζει καμπόσους κι

16 απ αυτούς μέχρι να χορτάσει. Μένουν τα μεγάλα θηρία, με τα θησαυροφυλάκια τους ξεχειλισμένα. «Δεν θα μπορούσε πιο δίκαια νάτανε η ζωή; Τι κέρδισε αφ τη στέρηση μας η μαύρη μούχλα ενός ταμείου;» Αναρωτιέται με απλότητα και λυρισμό ο ποιητής. Ποιός όμως από τους καρχαρίες ακούει τους ποιητές; Τους ακούνε τότε μόνο, που οι ποιητές παύουν να είναι ποιητές και γίνονται φιλοξενούμενοι των πολυτελών σαλονιών τους... /.. Εν τω μεταξύ, λόγω του ότι τα πράγματα στις ανατολικές χώρες ήρθαν τα πάνω-κάτω και σε κάποιες γίνονταν ήδη και συρράξεις, άρχισε να έρχεται κόσμος στην Ελλάδα. Βούλγαροι, Ρουμάνοι, Ρώσοι, Γεωργιανοί πολλοί, Ουκρανοί, Αλβανοί κλπ. Και να η μια γκαντεμιά πάνω στην άλλη. Προς το τέλος της δεκαετίας του 1990 φτου φτου φτου αυτό το «90»,νάτο και το ΝΑΤΟ. Θύμωσε με τον Μιλόσεβιτς και μια ωραία πρωία άρχισαν τα έξυπνα όπλα να πέφτουν στη γειτονιά μας. Τέλειωνε ο εικοστός αιώνας και ποιος να το πίστευε ότι θα γινόταν πόλεμος πάνω από τα κεφάλια μας! Και οι Ευρωπαίοι ηγέτες, όλοι προσοχή στον «κύριο» Κλίντον, το «περιστέρι της ειρήνης», όπως τον είχαν αποκαλέσει όταν εκλέχθηκε. Που να τον λέγανε και «γεράκι» τι θα έκανε! Δεν μπορούσα να το χωνέψω με τίποτα. Γαρίδα τα μάτια μου, νύχτες ολάκερες. Και το κεφάλι μου να το σκίζουν αστραπές. Πως πέρασα εκείνη την «κρίση» δεν μπορώ ακόμη να το πιστέψω. Ήμουν στα πρόθυρα της τρέλας. Έκλαιγα ασταμάτητα κι όσες φορές δοκίμαζα να κλείσω τα μάτια μου, άκουγα παιδικές φωνούλες και έβλεπα μπροστά μου τα δακρυσμένα τους μάτια και τα χεράκια τους απλωμένα να γυρεύουν τις μανούλες τους. Άλλοτε πάλι τα έβλεπα με ακρωτηριασμένα χέρια και πόδια να σέρνονται καταματωμένα στο χώμα. Φιλοξένησα αργότερα ένα κοριτσάκι με κομμένο χέρι κι έβλεπα καθαρά στα μάτια του την πίκρα, τον πόνο και την απορία. Ένα τεράστιο «γιατί;» σκαλωμένο στα χείλη του, που βέβαια θα μείνει για πάντα αναπάντητο. Αναρωτιέμαι, σε ποιους τρελούς αλήθεια αφήνουμε να ορίζουν τις τύχες μας και πολύ περισσότερο τις τύχες των παιδιών μας.

17 Νομίζω πως τελικά πρέπει να το ομολογήσουμε ότι φταίμε κι εμείς λιγάκι, ο «κυρίαρχος λαός» όπως μας αποκαλούν οι πολιτικοί όταν καμαρώνουν που τους ψηφίσαμε. Όμως στην πορεία αποδεικνύεται πως δεν είμαστε καθόλου «κυρίαρχος λαός». Ότι θέλουν και ότι αποφασίζουν μια χούφτα άνθρωποι στον κόσμο, αυτό γίνεται. Κι εμάς τον λαό δεν μας υπολογίζουν ούτε έναν παρά. Μας ψηφίσατε λένε, σα να μας φτύνουν κατάμουτρα. Μας αρέσει μόνο να γκρινιάζουμε, ψάχνουμε για «σωτήρες», και δεν βάζουμε το μυαλό μας κάτω να σκεφτούμε σοβαρά, να ψάξουμε τι είναι αυτό που φταίει και την πληρώνουμε εμείς πάντα τη νύφη. Εμάς καταδικάζουν στην φτώχεια και στην πείνα, και τα παιδιά μας στέλνουν στους πολέμους τους να σκοτώνονται. Οι Αμερικάνοι αποφασίζουν κι οι Ευρωπαίοι σαν πιστά σκυλάκια ακολουθούν. Και νααα οι συνθήκες. Συνθήκες με το τσουβάλι. Ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίων, εργασιακών σχέσεων, μεταναστών κλπ, κλπ. Και το κάνουν για μας τάχα, για να ζούμε καλύτερα. Ανάβουν όπου μπορούν το φυτίλι για εμφύλιες συρράξεις. Ρέει άφθονο το αίμα των φτωχών ανθρώπων. Ύστερα τρέχουν να επιβάλουν δήθεν την ειρήνη και να παραστήσουν τους σωτήρες. Βλέπε Ιράκ, Αφγανιστάν, Λιβύη και βάλε. Πόσα ανθρώπινα θύματα, πόσοι βανδαλισμοί και καταστροφές πολιτιστικών μνημείων, που σταματημό δεν έχουν και πόσες στρατιές προσφύγων. Προσπαθεί ο κόσμος να γλυτώσει από τη φωτιά του θανάτου. Που να ξέρουν οι καημένοι τι τους περιμένει στους ξένους τόπους. Η Ελλάδα ο μαγνήτης των περισσότερων μεταναστών. Τη θεωρούν καταφύγιο αλλά και πέρασμα για άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Πόσους να χωρέσει πια αυτός ο μικρός τόπος μας. Κι εκεί αρχίζουν τα προβλήματα. Γινόμαστε ρατσιστές γιατί δυστυχώς δεν βλέπουμε τη φάκα, αλλά μόνο το τυρί και ορμάμε. Επειδή και εμάς μας βάζουν οι μεγάλοι-μεγάλοι τη θηλιά στο λαιμό και μας πνίγουν στην ανεργία και στην πείνα, δε σκεφτόμαστε καθόλου τον δικό τους πόνο. Πόσοι από αυτούς στην προσπάθεια τους να γλυτώσουν από τη φωτιά που έχει ανάψει στη χώρα τους πνίγονται ή τους πνίγουν οι δουλέμποροι,

18 στις θάλασσες και τα ποτάμια και χάνονται ή ξεβράζονται πολλές μέρες αργότερα στη στεριά σα σανίδες ναυαγισμένων καραβιών. Αυτοί είναι οι άγνωστοι νεκροί φτωχοί πολίτες του κόσμου. Μεταξύ τους και μικρά παιδιά. Φρίκη!.. /.. Μέχρι το 2004, χρονιά των ολυμπιακών αγώνων, η ανεργία κάπως παλευόταν, ειδικά στην Αθήνα. Δούλεψαν Έλληνες και μετανάστες στα έργα. Όμως στη συνέχεια αποκαλύφθηκε πως οι Ολυμπιακοί αγώνες ξεπέρασαν κατά πολύ τον προϋπολογισμό. Μας στοίχησαν ο κούκος αηδόνι που λένε. Κι ίσως έγινε και ο θεμέλιος λίθος για το μνήμα που ετοίμασαν να μας θάψουν. Ο Καλατράβας, «καλά φράγκα τράβηξε» από το ελληνικό δημόσιο, από τον ιδρώτα δηλαδή του ελληνικού λαού. Και τώρα μας λένε ότι τα φτερωτά σίδερα του κινδυνεύουν να πέσουν στα κεφάλια μας γιατί έχουν κακοτεχνίες που χρειάζονται συντήρηση. Με τι λεφτά, πάνε, μας τα έφαγαν οι δανειστές. Κι όλα τα άλλα έργα, καταστρέφονται σιγά-σιγά από την εγκατάλειψη. Γιατί; Για να πουληθούνε για πέντε δεκάρες σ αυτούς που θάρθουν, αν έρθουν για να επενδύσουν. Οι δανειστές, επενδυτές ή αλλιώς παίκτες του χρηματιστηρίου που ποντάρουν στη φτώχια μας, έτσι μας πληροφόρησαν οι TV τους, παίξανε στο χρηματιστήριο ακόμη και την πτώχευση της Ελλάδας. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί χρήμα τίμιο; Κι εμείς ανεχόμαστε αυτούς τους τύπους να μας εξουσιάζουν, που τα κορμιά μας πονάνε και έγειραν από την πολύ δουλειά. Κι η πληρωμή μας τόση, ίσα-ίσα να επιβιώνουμε. Εκείνο που έβλεπα ήταν ότι μετά από αυτή τη χρονιά (το 2004), η ανεργία άρχισε να μεγαλώνει αισθητά. Οι εργολάβοι, εργοστασιάρχες κλπ προτιμούσαν τους αλλοδαπούς. Ήταν φθηνότερο εργατικό δυναμικό από εμάς. Γι αυτούς μετρούσε μόνο το κέρδος, το συμφέρον τους. Οι Έλληνες με δυσκολία βρίσκαμε πια δουλειά. Και τσουπ, το δηλητήριο άρχισε να σταλάζει. Μας έφταιγαν οι μετανάστες. Ούτε γι αστείο δεν περνούσε από το μυαλό μας ότι μπορεί να φταίνε τα αφεντικά που δεν μας προτιμούν. Ακόμη - ακόμη δεν σκεφτήκαμε ποτέ, γιατί όλοι αυτοί οι άνθρωποι ξεσπιτώθηκαν και τράβηξαν το δρόμο της ξενιτιάς. Τι έφταιγε, ποιος ήταν πίσω από όλα αυτά.

19 Όχι, δεν βλέπαμε τίποτα, μόνο το φτωχό μετανάστη που μας παίρνει την μπουκιά από το στόμα. Αυτός λοιπόν ήταν ο στόχος!!! Και να σταματούσε το μίσος, μόνο ανάμεσα σε μετανάστες και έλληνες, πάλι καλά. Το δηλητήριο είχε τρυπώσει και στα μυαλά των μεταναστών. Άρχισαν να τρώγονται κι αυτοί μεταξύ τους. Χωρίστηκαν σε νόμιμους και παράνομους, λευκούς και μαύρους. Μια μέρα, άκουσα την κοπέλα που είχε μια ξαδέλφη μου(λευκή μετανάστρια) για τις δουλειές του σπιτιού, να λέει με κακία: -Τι δουλειά έχουν οι μαύροι εδώ; Οι αραπάδες (άκουσονάκουσον) είναι όλοι παράνομοι και πρέπει να πάρουν δρόμο. Τα μάτια μου πετάχτηκαν έξω, κουφάθηκα σαν την άκουσα, μου ήρθε τρέλα. Τέτοιοι που ήμαστε καλά μας κάνουν οι μεγάλοι-μεγάλοι. Μας ρίχνουν μαζί με τη φτώχεια μας στην αρένα για να αλληλοσπαραχτούμε κι εμείς τσιμπάμε. Δεν θα δούμε ποτέ άσπρη μέρα σκέφτηκα... /.. Μας έκοβαν φέτες-φέτες τους εργαζόμενους, με διάφορους νόμους για πριν το 1983, για μετά το 1983, για πριν το 1993, για μετά το 1993 και δεν συμμαζεύεται. Κι εμείς, καρφωμένοι στα ΦΕΚ και τις εγκυκλίους κοιτούσαμε αν μιας πιάνουν ή όχι τα μέτρα τους. Δεν είδαμε αμέσως, ότι όλα αυτά ήταν ένα καλοστημένο κόλπο για να χωρίσουν τους εργαζόμενους, ώστε να μην υπάρχει αντίδραση όταν θα έφερναν τα χειρότερα. -Κοιτάξτε έλεγαν πονηρά, εσάς δεν σας πειράζουμε, μη μιλάτε λοιπόν. Κι εμείς τσιμπούσαμε. Σα να μην είχαμε παιδιά που σε λίγο θα έβγαιναν στην παραγωγή. Έτσι λειτουργούμε, σα να είμαστε οι τελευταίοι πάνω στη γη και μετά από μας το χάος, τσιμέντο και μπετόν αρμέ ας γίνουν όλα. Το ΕΓΩ λοιπόν. Αυτό είναι το χειρότερο κακό. Αυτό μας στραβώνει όλους και γινόμαστε..εγώ. κερατάκια. Όσο θυμόμουνα, τόσο πιο πολύ έπαιρνε φωτιά το κεφάλι μου. Αλλά η βελόνα δεν ξεκολλούσε από τις μαύρες μέρες.

20 Το 2004 άρχισε ο Γολγοθάς μας. Η επιχείρηση που δούλευε ο άνδρας μου έκλεισε. Και τώρα τι γίνεται; Τέσσερα χρόνια ήθελε για να βγει στη σύνταξη με τριακοπενταετία. Το φοβόταν ο φουκαράς. Έβλεπε από το 1992 ακόμη, ότι τα πράγματα θα χειροτερέψουν, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για την Ευρώπη και για τον κόσμο ολόκληρο. -Δεν πάμε καλά κορίτσι μου, θα γυρίσουμε πίσω, θα έχουμε μεγάλες αλλαγές, ίσως να μη προλάβουμε να βγούμε και στη σύνταξη. -Δάγκωσε τη γλώσσα σου χριστιανέ μου, αυτή περιμένω για να ζήσω κι εγώ λιγάκι σαν άνθρωπος, και να μη τρέχω σαν τον Βέγγο. -Να τη δαγκώνω μου έλεγε και μούδειχνε μ ανοιχτό το στόμα τη δαγκωμένη του γλώσσα. Γελούσαμε τότε και παρ όλους τους φόβους του, εγώ έκανα όνειρα. Θα σπουδάσουμε τα παιδιά μας, θα ταχτοποιηθούν στις δουλίτσες τους κι εμείς «νεαροί» εξηντάρηδες θα χαρούμε λίγο τη ζωή. Σχεδιάζαμε κάποια ταξιδάκια, όχι στο εξωτερικό, την Ελλαδίτσα μας θέλαμε να γνωρίσουμε. Να πάμε σε κανένα θέατρο που τόσο μας άρεζε, στον κινηματογράφο, σε εκδηλώσεις άλλες καλλιτεχνικές, πράγματα που μας λείψανε γιατί δεν υπήρχε ούτε ο χρόνος, ούτε το χρήμα να πραγματοποιήσουμε. Μέχρι και σε θερμά λουτρά σχεδιάζαμε να πάμε, γιατί από νωρίς-νωρίς μας είχανε πιάσει κάτι πόνοι στα γόνατα και στη μέση. Εσύ είσαι που το λες, φάε μια στο κεφάλι για να μην κάνεις όνειρα. Οι φτωχοί απαγορεύεται να ονειρεύονται. Άνεργος λοιπόν, λίγο πριν τη σύνταξη. Και τώρα, τι κάνουμε;. Το πρώτο ήταν να αρπάξει ο άνδρας μου μια γερή υπέρταση. Εγώ μια «κρισούλα», δε λέω «κρισάρα» γιατί ακολουθούν και χειρότερα. Χτυπάει ο έρμος πόρτες απ εδώ, πόρτες απ εκεί, τίποτα. Ποιος προσλαμβάνει πενηνταπεντάρη. Έπρεπε όμως οπωσδήποτε να συμπληρώσουμε τα ένσημα γιατί αλλιώς θα περίμενε μέχρι τα εξήντα πέντε για σύνταξη. Ποιος ζει, ποιος πεθαίνει μέχρι τότε!... Εγώ δούλευα, είχαμε κάτι οικονομίες, και με κάτι

21 μικροδουλίτσες που έκανε αποφασίσαμε να ζοριστούμε και να κολλήσουμε τα ένσημα. Σ αυτό μας βοήθησε κι ένας καλός φίλος που είχε μια πολύ μικρή οικογενειακή επιχείρηση. Ας είναι καλά ο άνθρωπος. Το μεγάλο μας παιδί είχε τελειώσει τις σπουδές του και κατάφερε από το 1998 να βρει δουλειά. Αυτό ήταν μεγάλη ανακούφιση. Το μικρό μας, όλοι έτσι το φωνάζαμε γιατί είχε μεγάλη διαφορά ηλικίας από το μεγάλο μας, όταν έμεινε άνεργος ο σύζυγος ήταν στα τελειώματα της σχολής του. Αλλά.δυστυχώς, εδώ αρχίζουν τα πολύ πιο πικρά και δύσκολα. Ένα πρωινό δεν μπορεί να σηκωθεί από το κρεβάτι. Είναι μουδιασμένο ολάκερο. Τα πόδια με το ζόρι το κρατάνε όρθιο. Αμέσως νοσοκομείο, μαγνητικές και ένα σωρό άλλες εξετάσεις. Μερικές απ αυτές οδυνηρές. Όλα τα υπέμενε κι είχε κουράγιο να χαμογελά. Η οριστική γνωμάτευση, σκλήρυνση κατά πλάκας. Τρελαίνομαι, δεν μπορώ να σταθώ όρθια, τα γόνατα λυγίζουν, καταρρέω. Τότε δαγκώνω δυνατά τη γλώσσα μου. Κράτα λέω. Αν μπορώ ας κάνω κι αλλιώς. Το τηλέφωνο χτυπάει συνέχεια. Γνωστοί και φίλοι παίρνουν για να μάθουν λεπτομέρειες, για να μας συμπαρασταθούν ίσως. Η φωτιά όμως καίει μονάχα εκεί που πέφτει έλεγε η γιαγιά μου. Κανείς δεν μπορεί να μας βοηθήσει. Θυμώνω με τον εαυτό μου, θυμώνω με τον άνδρα μου. Θέλω να κάνουμε κάτι περισσότερο για το παιδί. Τα οικονομικά μας όμως δε μας το επιτρέπουν. Χωρίς να το θέλω ρίχνω το περισσότερο φταίξιμο στον άνδρα μου. Μη με ρωτάτε γιατί. Ίσως γιατί ήθελα να πετάξω λίγο βάρος από πάνω μου για να αντέξω τον πόνο της ψυχής μου. Όλοι με απογοητεύουν, και οι γιατροί μου δίνουν την εντύπωση ότι δεν ξέρουν τι τους γίνεται. -Είναι αλήθεια, μου είπε κάποιος που η ανιψιά του έπασχε από την ίδια αρρώστια, ότι δεν γνωρίζουν πολλά. Δεν κατάφεραν να βρούνε τι την προκαλεί και γι αυτό δεν έχει βρεθεί ακόμη το φάρμακο για την οριστική θεραπεία. Πάντως γίνονται διαρκώς έρευνες και υπάρχουν πολλές ελπίδες σύντομα να βρεθεί.

22 Όμως εγώ αισθάνομαι πίκρα και γιατί να το κρύψω και ζήλια που δεν μπορούσα να πάρω το παιδί μου και να το πάω στο εξωτερικό. Γιατί για μια απλή εγχείρηση, μαθουσάλες πολιτικοί πηγαίνουν στη Γερμανία, στην Αγγλία, στην Αμερική; Και άλλοι «οικονομικώς άνετοι», όπως ένας γνωστός μας που μόλις παρουσίασε κάτι το παιδί του, το άρπαξε και πήγε στη Νέα Υόρκη, (και πολύ καλά έκανε ο άνθρωπος), για μια επεμβασούλα ρουτίνας όπως είπε. Το ταξίδι τους ήταν περισσότερο αναψυχής, γιατί όπως έμαθα δε χρειάστηκε να μείνει το παιδί για πολύ στην κλινική κι έτσι μείνανε σε ξενοδοχείο για όσες μέρες χρειαζόταν παρακολούθηση. Επισκεφτήκανε αξιοθέατα, παρακολούθησαν θεατρικές παραστάσεις και τρώγανε στα καλύτερα εστιατόρια. Πέντε άτομα ταξίδεψαν συνολικά, η οικογένεια του και δύο αγαπημένα του συγγενικά πρόσωπα για να έχει παρέα το παιδί. Η ιστορία αυτή του στοίχισε όπως είχα ακούσει πολλά εκατομμύρια δραχμές. Πόσα θα χρειαζόμασταν εμείς σήμερα για να την πάμε σε μια καλή κλινική; Σίγουρα πολλές χιλιάδες ευρώ, αλλά δεν είχαμε την πολυτέλεια! Ακούς εκεί, η υγεία του παιδιού μας πολυτέλεια. Τα δόντια μου τρίζουν από θυμό. Ο μισθός και οι οικονομίες μας ξοδεύονταν για τα καθημερινά μας έξοδα και για τα ένσημα. Βοήθεια δεν περιμέναμε από κανέναν. Οι συγγενείς μας; «αξιοπρεπείς φτωχοί». Οι φίλοι, το ίδιο. Κάποιοι που ίσως θα μπορούσανε, δεν τους ζητήσαμε βοήθεια. Ήμασταν μαθημένοι να τα παλεύουμε μονάχοι μας. Αυτό κάνουμε μια ζωή, παλεύουμε... /.. Αλλά η ζωή τρέχει, με λύπες και χαρές να εναλλάσσονται. Ήταν η σειρά της χαράς να επισκεφθεί το σπιτικό μας. Αποκτήσαμε εγγονάκι από το μεγάλο μας παιδί. Το καλύτερο δώρο και το πιο αποτελεσματικό φάρμακο για όλες τις πίκρες. Νάτη λοιπόν η ζωή, το νέο, η συνέχεια, το φώς. Ο ερχομός του άλλαξε σε όλους μας τη διάθεση. Ξεχνιόμασταν μαζί του. Και για το μικρό μου παιδί ήταν μεγάλη χαρά και ευχαρίστηση. Καμάρωνε που είχε ανίψι, ασχολιόταν μαζί του. Όλο με μια

23 φωτογραφική μηχανή στα χέρια ήτανε για να καταγράφει όλες της τις μουτσούνες, τα χαμόγελα και τις κινήσεις της. -Ιάπωνας κατάντησες της λέγαμε εμείς πειραχτικά. Άρχισα πάλι να τα βλέπω όλα πιο αισιόδοξα, να χαμογελώ, να ονειρεύομαι, να κάνω σχέδια για το μέλλον. Αχ, αυτό το μέλλον, το άγνωστο μέλλον, κανείς δεν μπορεί να το προβλέψει. Και.. Πριν καλά-καλά συμπληρώσει χρόνο το εγγονάκι μας, μου δίνει η ζωή ένα δυνατό κροσέ και με ισοπεδώνει. Όχι που θα μου χαριζόταν! Το μεγάλο μου παιδί αρρωσταίνει από την ίδια ασθένεια με το μικρό. Πεθαίνω, κόβονται τα πόδια μου, κλαίω πνιχτά για να μη μ ακούνε. Μα τι στο καλό, μ έβαλε ο Θεός σημάδι; -Υπάρχουν και χειρότερα, μου λέγανε για να με παρηγορήσουν. -Και βέβαια υπάρχουν, όμως υπάρχουν και καλύτερα έλεγα με αγανάκτηση. Γιατί θεέ μου, τι σούφταιξα. Γιατί σε μένα; Ύστερα ένοιωθα ενοχές μ αυτό το «γιατί σε μένα». Τι δηλαδή, αν έστελνε αυτά τα χτυπήματα σε άλλη μάνα, δεν θα πονούσε; Μεγάλος υψωνόταν ο Γολγοθάς μου και πως θα τον ανέβαινα; Αν μπορούσα ας κάνω κι αλλιώς, θα τον περπατούσα ήθελα δεν ήθελα. Οι άνθρωποι μου με χρειάζονταν κι εγώ είχα χρέος να σταθώ όρθια, να τους συμπαρασταθώ με όλες μου τις δυνάμεις. Εννοείται ότι τα σχέδια που κάναμε, οι εκδρομές, θέατρα κλπ που ονειρευόμασταν πριν συμβούν αυτά στα παιδιά μας ξεχάστηκαν. Τώρα πια σχεδιάζαμε μόλις βγαίναμε στη σύνταξη να κάνουμε οικονομίες για να αφήσουμε κατιτίς στο μικρό μας το παιδί να μπορεί να τα κουτσοβολεύει, όταν θα αποδημούσαμε εμείς στους ουρανούς. Και γιατί μόνο για το μικρό; Γιατί δυστυχώς δεν έβρισκε δουλειά και έτσι όπως βλέπαμε την κατάσταση, μάλλον θα έμενε για πολλά χρόνια άνεργο. Θα παίρνουμε τόσα λοιπόν, αυτά για το παιδί, αυτά για το εγγονάκι και αυτά για την

24 κηδεία μας. Δε θα πεθάνουμε και να επιβαρύνουμε τα παιδιά με τα έξοδα ταφής μας που δεν είναι και λίγα, μια περιουσία χρειάζεσαι πια, ούτε να πεθάνεις δεν μπορείς. Πρόγραμμα σε όλα λοιπόν. Μια ζωή με μέτρο, με χαρτί και μολύβι μη τυχόν και ξεφύγουμε από τον οικογενειακό προϋπολογισμό. Έφτασε η ώρα να ετοιμάσω τα χαρτιά μου για σύνταξη. Διαδοχική είχα. Μάζευε χαρτιά από εδώ, μάζευε από εκεί. Τα μάζεψα όλα στην ώρα τους. Δικαιούμουν και επικουρική και από το γραφείο μου είπαν πως αν ήθελα να πάρω μεγαλύτερη, μπορούσα να εξαγοράσω κάποια χρόνια. Πήραμε χαρτί και μολύβι να δούμε αν με συμφέρει. Εγώ για να είμαι ειλικρινής δεν ήθελα. Τι να τα πληρώσω μαζεμένα και να περιμένω να τα πάρω πίσω σε Χ χρόνια, μήνα, μήνα; Κι άμα πεθάνω; Είχα τέτοια ψυχική κούραση και αδυναμία, που πραγματικά πίστευα πως δεν θα προλάβω να κάνω απόσβεση τα χρήματα που θα έδινα ζεστά-ζεστά και προκαταβολικά. -Έλα μωρέ που σκέφτεσαι το θάνατο, νέα είσαι σε συμφέρει, μου είπαν οι συνάδελφοι. Κι έτσι τους τα έσταξα. Που να μην τους άκουγα. Τώρα κόβουν κύριες και επικουρικές συντάξεις. Ζαλίζομαι, με πιάνει αναγούλα. Θέλω να ξεσκίσω τις σάρκες μου, μουρμουρίζω, παραμιλάω, καταριέμαι θεούς και δαίμονες. Νοιώθω μίσος για τους πολιτικούς που με τις αποφάσεις τους με στραγγαλίζουν οικονομικά και ψυχικά, θέλω να τους καταραστώ να δουν τα παιδιά τους να παθαίνουν χειρότερα για να νοιώσουν τι θα πει πόνος. Μετανιώνω, ντρέπομαι γιατί σκέφτομαι έτσι και δεν ξεστομίζω την κατάρα, την καταπίνω. Τι μου φταίνε τα παιδιά! Δύο χρόνια με παίδεψαν μέχρι να μου βγάλουν την σύνταξη. Είχα εκτός από το τελευταίο άλλα τρία ταμεία επικουρικής ασφάλισης. Το ένα, το ταμείο μετάλλου, επειδή καθυστερούσαν να στείλουν την βεβαίωση των εισφορών, με υπεύθυνη δήλωση το αποποιήθηκα. Δέκα ευρώ περίπου το μήνα θα έπαιρνα. Άστα να πάνε στο καλό είπα, χαλάλι στο κράτος. Από τα άλλα δύο που δικαιούμουν γύρω στα τριανταπέντε ευρώ, ακόμη μου τα χρωστάνε. Δεν τα ενσωμάτωσαν στην επικουρική μου. Όσες φορές κι αν τους ενόχλησα, δεν

25 προλαβαίνουμε, ασχολούμαστε μόνο με τις βασικές και κάτι τέτοια μου λένε. Πάνε κι αυτά υπέρ πίστεως και πατρίδας. Εκεί όμως που εξοργίζομαι, που γίνομαι τούρκος, είναι ότι καθυστερούμενα που χρωστάει ο φτωχός τα πληρώνει με τόκους και επιτόκια. Όταν μας χρωστάει το κράτος όχι μόνο δε δίνει δεκάρα επιπλέον για την καθυστέρηση, αλλά δεν τα δίνει και καθόλου, καλή ώρα τώρα με μένα. -Μου τα χρωστάς σου λέει με θράσος γι αυτό σου κόβω δώρα, συντάξεις κλπ, γιατί ο προϋπολογισμός του κράτους δε βγαίνει. -Μα ο δικός μου οικογενειακός προϋπολογισμός φρόντιζα πάντα να βγαίνει. Σπατάλες δεν έκανα, δάνεια δεν πήρα, γιατί η γιαγιά μου έλεγε ότι πρέπει να απλώνουμε τα πόδια μας τόσο, όσο χωράει το πάπλωμα. Γιατί του κράτους δε βγαίνει; Τι σόι οικονομολόγοι μεγάλων κολεγίων μου είστε και καμώνεστε πως τα ξέρετε όλα εσείς που κυβερνάτε; Καταλαβαίνετε τι έπαθα η δόλια. Αυτά που δικαιούμουν να πάρω, που μου τα κρατούσαν τόσα χρόνια, ακόμη μου τα χρωστάνε και θα μου τα φάνε τελικά κατά πως φαίνεται. Αυτά που πλήρωσα επιπλέον και προκαταβολικά για να μου τα επιστρέψουν σταγόνα-σταγόνα κάθε μήνα, μου τα κόβουν. Δηλαδή με κλέβουν δυο φορές. Ποιόν, εμένα που ήμουν πάντα συνεπής σε όλες μου τις υποχρεώσεις. Και αδικήθηκα κιόλας μ αυτή τη διαδοχική. Σφαγείο κανονικό. Τριάντα πέντε χρόνια δουλειάς. Σα μηχανάκι δούλευα ασταμάτητα, κι όμως επειδή δεν είχα τα ένσημα στο ίδιο ταμείο, μου στέρησαν περίπου τριακόσια ευρώ το μήνα. Τι να πω!.. Πάει ο προγραμματισμός μου, τον τίναξαν στον αέρα, αυτοί έτσι όπως πάνε ούτε τα έξοδα κηδείας μου δε θα μ αφήσουν να εξασφαλίσω. Αλλά είπαμε, υπάρχουν και χειρότερα. Δόξα σοι ο Θεός θα λέμε και θα περιμένουμε. Να δούμε όμως ως πότε θα αντέχουμε να το λέμε. Έχουμε ζαλιστεί, κάθε μέρα μας βομβαρδίζουν με καινούργια μέτρα. Σα βροχή πέφτουν το ένα πίσω από το άλλο. Τρελάθηκε ο κόσμος, πάει, χανόμαστε.

26 Ακούμε τις ίδιες λέξεις, σα να κόλλησε η κασέτα ολημερίς και ολονυχτίς από τα κουτιά με τις γυάλινες οθόνες: «Χρέος, δόση, πτώχευση, psi, efsf, κούρεμα, σπρεντς, κατάργηση συμβάσεων, μείωση συντάξεων-μισθών, δάνειο, δανειστές, αγορές, Γερμανία, Γαλλία, Η.Π.Α, Ομπάμα, Μέρκελ, Ολάντ, Λαγκάρντ, Δ.Ν.Τ, Ε.Ε, Ε.Κ.Τ» και δε συμμαζεύεται. Προσοχή μη κηρύξουμε πτώχευση. Επίσημα το κράτος δηλαδή, ανεπίσημα που ο λαός φτώχυνε, δεν πειράζει. Και όλοι να νοιάζονται για τους φτωχούς. Όλοι, μα όλοι πια! Οι πλούσιοι και οι πολιτικοί, Έλληνες και ξένοι. Ας είναι καλά οι άνθρωποι που μας νοιάζονται!!!!! Ο κόσμος αυτοκτονεί, οι άρρωστοι που δεν έχουν χρήματα πεθαίνουν, τα παιδιά πεινάνε. Κι όλα αυτά τα πικρά και φρικτά γίνονται σόου στα παράθυρα των τηλεοράσεων. Κι εγώ τρελαίνομαι. Νοιώθω ασφυξία, πνίγομαι. /.. Μη φοβάσαι αδελφούλα, μου λέει ο αδελφός μου. Εμείς δεν πεθαίνουμε. Είμαστε εκπαιδευμένοι από μικρά στην πείνα. Εμάς δε μας γονατίζουν εύκολα. Τα παιδιά μας, τη νεολαία σκέφτομαι μονάχα. Γι αυτά φοβάμαι και για το αυγό του φιδιού που έσκασε και εκτοξεύει πέρα-δώθε το δηλητήριο του. Ο Λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται, λένε. Φοβάμαι μη μας ανάψουν καμιά φωτιά. Μα κι εγώ μόνο για τα παιδιά φοβάμαι. Είμαι τρομοκρατημένη. Θα πεινάσετε-θα πεινάσετε, θα πεθάνετε-θα πεθάνετε, ακούω διαρκώς μια άγρια φωνή να σφυρίζει μέσα στα αφτιά μου. Τρέμω. Καλά εγώ, ας πεθάνω. Τα παιδιά; Τι θα απογίνουν τα παιδιά μας; Αγρυπνώ τις νύχτες. Δε θέλω να κοιμηθώ, φοβάμαι μη με πάρει ο ύπνος και δω πάλι εφιάλτες. Συνέχεια βλέπω να με στήνουν στον τοίχο και να μου λένε με βλοσυρό ύφος πολλοί Πάγ.λοι, ότι όλοι μαζί τα φάγαμε. -Ομολόγησε φωνάζουν, πες «όλοι μαζί τα φάγαμε» Εγώ φωνάζω με όση δύναμη έχω.

27 -Όχιιιι.Δεν έφαγα ούτε μια δραχμή, δεν σπατάλησα ούτε μια δεκάρα, ούτε ένα ψίχουλο. Πάντα μετρημένη και στερημένη ζωή έκανα. Πλήρωνα κανονικά τους φόρους μου, δούλευα σα μηχανάκι. Οι Παγ λοι όμως κάνουν πως δεν με ακούνε και μου φωνάζουν να ομολογήσω. Εγώ αρνούμαι με πείσμα. -Όχι, βροντοφωνάζω τραντάζοντας τους τοίχους και σκίζοντας τους ουρανούς. Και τότε από τις τεράστιες κοιλάρες τους, ξεπετάγονται πολυβόλα και με γαζώνουν. Πέφτω αιμόφυρτη. Όταν ξυπνάω, πονάει όλο μου το κορμί, τρέμω ολάκερη και είμαι μούσκεμα στον ιδρώτα. -Ουφ, δεν ξανακοιμάμαι πια, τέτοια λαχτάρα κάθε βράδυ δεν υποφέρεται. Κι η αϋπνία όμως δεν αντέχεται. Έτσι εξαντλημένη πορεύομαι. Πόσο θ αντέξω άραγε; Στην κορυφή του Γολγοθά μου δεν έφτασα ακόμη. Ανηφορίζω, ο σταυρός είναι βαρύς, μου λυγίζει τα γόνατα, πέφτω, ματώνω, Η ματιά μου θολώνει, τώρα θα σβήσω. Αλλά υπάρχουν και χειρότερα λέω. Πρέπει ν αντέξω... /.. Το μικρό μας παρά το πρόβλημα του τέλειωσε τις σπουδές του. Όμως από ότι φαινόταν το πτυχίο του θα ακολουθούσε τις οδηγίες του άσματος «πάρτο Λίζα και κάντο κορνίζα». Γι αυτό αποφασίζουμε να μεταναστεύσουμε. Εσωτερική μετανάστευση, από την πόλη στο καστροχώρι του νησιού, τόπο καταγωγής του άνδρα μου. Έφερα αντιρρήσεις στην αρχή γιατί φοβόμουν για την υγεία του παιδιού. -Από τα νησιά και τις άλλες επαρχίες έρχονται στις μεγάλες πόλεις όταν παρουσιαστεί στους ανθρώπους κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας, και μείς θα φύγουμε από την πόλη να πάμε σε χωριό και μάλιστα νησιωτικό; Δεν τους έπεισα, πολύ περισσότερο το παιδί. -Ξέρουμε τι έχω, κάνω τη θεραπεία μου, τι πια όλα τα ανάποδα σε μένα θα τυχαίνουν; Εκεί τουλάχιστον έχω κάποιες ελπίδες να προσληφθώ σε θέση αναπληρωτή. Η θέση αναπληρωτή δεν ήρθε, ούτε πέρσι, ούτε φέτος, κι όπως φαίνεται δε θα έρθει ποτέ, δυστυχώς.

28 Πήραμε την απόφαση να ασχοληθούμε με την αγροτική ζωή. Μου φαίνεται δύσκολο, αλλά και τραγικό συνάμα. Είναι δυνατόν σκέφτομαι το παιδί μου με τέτοιο νόσημα και κινητικές δυσκολίες να ασχοληθεί με τη γεωργία; Και πως θα το κάνουμε αυτό. Δεν έχουμε καν τις υποδομές, κάποια ξεροχώραφα μόνο στις πλαγιές του βουνού γεμάτα κοτρόνες. Τι και πώς να τα καλλιεργήσεις. Μόνο να σπείρεις μαστιχιές με χίλιους κόπους, κι άμα πιάσουν να περιμένεις δέκα χρόνια για ν αρχίσουν να σου δίνουν μια μικρή παραγωγή. Ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι δηλαδή!!! Κι εμείς πόσα χρόνια θα ζήσουμε για να το στηρίζουμε; Κι εκείνο πως θα είναι μετά δέκα χρόνια; Δυστυχώς έμαθα πολλά για τη σκλήρυνση, γνώρισα ανθρώπους με αυτή την ασθένεια γι αυτό πνίγομαι. Περπατάω στα σοκάκια και βλέπω τις γυναίκες, γριές οι περισσότερες, σκυμμένες με τις ώρες πάνω από ένα ταψί, ακουμπισμένο στα γόνατα τους να καθαρίζουν μαστίχα. Τα κορμιά τους έχουν λυγίσει και τα γόνατα τους με δυσκολία τις κρατούν όρθιες. Όλο το χρόνο οι δουλειές δεν σταματούν. Χειμώνα, άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο. Κλαδεύουν, ξεχορταριάζουν, χωματίζουν, τσεντούν, μαζεύουν, φροκαλίζουν, δρομονίζουν, ταρταρίζουν, πλένουν, καθαρίζουν το μαστίχι σπυρί, σπυρί. Ατέλειωτες ώρες δουλειάς. Με τίποτα δεν πληρώνεται αυτός ο κόπος. Αναρωτιέμαι αν κάποιος απ αυτούς που καμώνονται πως νοιάζονται τους φτωχούς έχει δουλέψει έτσι, έστω και μια ώρα στη ζωή του. Με κάποιες γιαγιές πιάνω κουβεντούλα. Έχουν πίκρα μέσα τους, είναι τσακισμένες, όμως δεν έχουν άλλο δρόμο. Δουλειά μέχρι να γίνουν ανήμπορες. Και μετά; Ε, μετά μένουν κλεισμένες σ ένα σκοτεινό δωμάτιο και περιμένουν το χάρο. Ένα μεσημέρι καθώς ανηφόριζα σ ένα καντούνι (στενό δρομάκι) με δυό σακούλες ψώνια στα χέρια μου άκουσα σπαραχτικές κραυγές. Στην αρχή φαντάστηκα πως είναι από την τηλεόραση. Κοντοστάθηκα, έστησα αφτί. Άκουσα καθαρά το αχ, αχ,.θέλω ν αποθάνω ωωωωω. Γύρισα πίσω, στάθηκα έξω από την πόρτα που ακουγόταν οι φωνές και φώναξα δυνατά. -Τι έχετε, μπορώ να σας βοηθήσω;