ώρα Αγγελοπούλου Msc Κλινικός ιαιτολόγος- ιατροφολόγος

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "www.dia-trofis.gr ώρα Αγγελοπούλου Msc Κλινικός ιαιτολόγος- ιατροφολόγος"

ÁἌλκιμος Ταμτάκος
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Έλεγχος Μεταβολισµού και Τροποποίηση Συµπεριφοράς ώρα Αγγελοπούλου Msc Κλινικός ιαιτολόγος- ιατροφολόγος Τι είναι το µεταβολικό σύνδροµο; To 1988, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι πολλοί παράγοντες κινδύνου για εµφάνιση καρδιαγγειακών νοσηµάτων και σακχαρώδους διαβήτη ΙΙ συχνά συνυπήρχαν κάτω από µια διαταραγµένη κατάσταση, την οποία ονόµασαν τότε «σύνδροµο Χ». Το σύνδροµο αυτό χαρακτηρίστηκε τότε από τη συνύπαρξη υπέρτασης, κάποιου βαθµού ανοχή στην ινσουλίνη (ινσουλινοαντίσταση), υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων και χαµηλά επίπεδα HDL χοληστερόλης. Έκτοτε έχουν δοθεί κατά καιρούς και άλλα ονόµατα, συµπεριλαµβανοµένων των «το θανατηφόρο κουαρτέτο», «υπέρτριγλυκεριδαιµική µέση» και «σύνδροµο ινσουλινο-αντίστασης», δίνοντας κάθε φορά και προβάδισµα σε κάποιο απο τα χαρακτηριστικά του συνδρόµου. Για να αποφεύχθεί αυτή η σύγχυση, του δόθηκε η ονοµασία «µεταβολικό σύνδροµο». Το µεταβολικό σύνδροµο ορίζεται, ως ένα σύνολο από αλληλοσχετιζόµενους παράγοντες κινδύνου, οι οποίοι έχουν µεταβολική προέλευση µεταβολικοί παράγοντες κινδύνου και οι οποίοι φαίνεται ότι προωθούν άµεσα τόσο την ανάπτυξη καρδιαγγειακής νόσου όσο και τον αυξηµένο κίνδυνο για την εµφάνιση διαβήτη τύπου ΙΙ. Με τον όρο µεταβολικοί παράγοντες κινδύνου, εννοούνται οι παράγοντες που επηρεάζουν άµεσα την εµφάνιση αθηρoσκληρωτικής νόσου, όπως η υπέρταση, η αυξηµένη γλυκόζη πλάσµατος και η δυσλιπιδαιµία. Αναγνωρίζεται ένας ακόµη συνδυασµός καταστάσεων, οι θεµελιώδεις παράγοντες κινδύνου, οι οποίοι θεωρούνται οι κινητήριες δυνάµεις που

σακχαρώδους διαβήτη ΙΙ συχνά συνυπήρχαν κάτω από µια διαταραγµένη κατάσταση, την οποία ονόµασαν τότε «σύνδροµο Χ».

2 προκαλούν τους µεταβολικούς παράγοντες κινδύνου και πιστεύεται πως είναι κυρίως η κεντρικού τύπου παχυσαρκία και η ινσουλινο-αντίσταση. Ποια είναι τα αίτια του µεταβολικού συνδρόµου; Η παθογένεση του µεταβολικού συνδρόµου είναι πολύπλοκη και προκύπτει σαν αποτέλεσµα της αλληλεπίδρασης ανάµεσα στην αλληλεξάρτηση πολλών γονιδίων (γενετική προδιάθεση) και περιβαλλοντικών παραγόντων (καθιστική ζωή). Για να γίνει κατανοητή η πολυπλοκότητα αυτή, αρκεί µόνον να λεχθεί ότι κάθε χαρακτηριστικό συστατικό του µεταβολικού συνδρόµου υπόκειται στη δική του ρύθµιση, η οποία βεβαίως επηρεάζεται τόσο από τα γονίδια όσο και από το περιβάλλον. Η επιστηµονική κοινότητα δεν έχει ξεκαθαρίσει για το αν η βασική αιτία είναι η παχυσαρκία ή η ινσουλινο-αντισταση. Ωστόσο σαφής διαχωρισµός µεταξύ της παχυσαρκίας και της ινσουλινο-αντίστασης είναι δύσκολο να γίνει, µιας και οι δύο καταστάσεις σχετίζονται µε µεταβολικές διαταραχές. Και είναι επίσης φανερό, πως και οι δυο παράγοντες πιθανώς να παίζουν έναν ανεξάρτητο ρόλο στο σύνδροµο, προκαλώντας ανεξάρτητα αποτελέσµατα στους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά και στεφανιαία νόσο Ποιους αφορά; Τα τελευταία χρόνια η εµφάνιση του µεταβολικού συνδρόµου έχει ραγδαία αύξηση. Υπολογίζεται οτι 25% των Αµερικάνων σήµµερα έχει µεταβολικό σύνδροµο. Κάτι παρόµοιο συµβαίνει και στην Ελλάδα, αφού στις τελευταίες µεγάλες έρευνες διαγνώσθηκε µε µεταβολικό σύνδροµο περίπου το 20% του πληθυσµού, µε τους άνδρες (25%) να έχουν ένα προβάδισµα έναντι των γυναικών (15%). Γενικότερα,το ανδρικό φύλο που φαίνεται να είναι πιο επιρρεπές σε κάποιες µεταβολικές δυσλειτουργίες (υπερτριγλυκεριδαιµία, υπέρταση, αυξηµένα επίπεδα γλυκόζης) και οι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, θα λέγαµε οτι είναι οι πιο «ευάλωτοι πληθυσµοί» και διατρέχουν µεγαλύτερο κίνδυνονο να διαγνωσθούν µε «µεταβολικό σύνδροµο». Θα πρέπει ακόµη να αναφέρουµε οτι η εµφάνιση του συνδρόµου αυξάνεται ραγδαία µε την ηλικία

(γενετική προδιάθεση) και περιβαλλοντικών παραγόντων (καθιστική ζωή).

3 Πως γίνεται η διάγνωση; Το µεταβολικό σύνδοµο, θα λέγαµε οτι είναι µια πρόδροµη κατάσταση της στεφανιαίας νόσου και του σακχαρωδους διαβήτη ΙΙ. εδοµένου της απουσίας κλινικών συµπτωµάτων η αναγνώριση της ύπαρξης και σπουδαιότητας του δεν είναι πάντα εµφανής. Κατα καιρούς η επιστηµονική κοινότητα έχει προτείνει διαφορετικά κριτήρια για την διάγνωσή του συνδρόµου, δίνοντας έµφαση άλλες φορές στην ινσουλινο-αντίσταση και άρα στα αυξηµένα επίπεδα γλυκόζης αίµατος και άλλες φορές στην παχυσαρκία και άρα στην αυξηµένη περιφέρεια µέσης. Τα τελεταία χρόνια γίνεται προσπάθεια να µην δίνεται έµφαση σε κανένα απο τα χαρακτηριστικά του συνδρόµου. Γιανα γίνει λοιπόν διάγνωση για µεταβολικό συνδροµο θα πρέπει κανείς να πληρή τα 3 απο τα 5 χαρακτηριστικά του πίνακα 1. ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟΥ ΣΥΝ ΡΟΜΟΥ Υπαρξη τουλάχιστον 3 απο τους 5 παρακάτω παράγοντες Αυξηµένη >= 102 cm για τους άνδρες Περιφέρεια Μέσης >= 88 cm για τις γυναίκες Αυξηµένα >150mg/dl ή φαρµακευτική αγωγή για τα αυξηµένα TG Τριγλυκερίδια Μειωµένη HDL άνδρες<40mg/dl, Χοληστερόλη γυναίκες <50mg/dl, ή φαρµακευτική αγωγή για την µειωµένη HDL- C Αυξηµένη Αρτηριακή Πίεση Αυξηµένη Γλυκόζη Αίµατος >=130 mm Hg η συστολική πίεση ή>=85mm Hg η διαστολική πίεση ή >100mg/dl αντιυπερτασική θεραπεία σε ασθενή µε ιστορικό υπέρτασης >100mg/dl ή φαρµακευτική θεραπεία για την µείωση της γλυκόζης ιατροφική Αντιµετώπιση Παρόλο που ίσως υπάρχει γενετική προδιάθεση στην εµφάνιση του µεταβολικού συνδρόµου, σπάνια υπάρχει κλινική εκδήλωση του συνδρόµου απουσία κάποιου βαθµού παχυσαρκίας και µειωµένης φυσικής δραστηριότητας. Η πρωταρχική παρέµβαση στο µεταβολικό σύνδροµο είναι να µετριάσει, µέσα από την προώθηση του υγιεινού τρόπου ζωής, τους

Κατα καιρούς η επιστηµονική κοινότητα έχει προτείνει διαφορετικά κριτήρια για την διάγνωσή του συνδρόµου, δίνοντας έµφαση άλλες φορές στην ινσουλινο-αντίσταση και άρα στα αυξηµένα επίπεδα γλυκόζης

4 ευµετάβλητους θεµελιώδους παράγοντες κινδύνου του συνδρόµου που είναι: Κεντρικού τύπου παχυσαρκία Η µείωση του σωµατικού βάρους αποτελεί πρώτη προτεραιότητα στα άτοµα µε κεντρική παχυσαρκία και µεταβολικό σύνδροµο. Τόσο η µείωση του βάρος όσο και η διατήρηση ενός χαµηλού σωµατικού βάρους µπορούν να επιτευχθούν ευκολότερα µε τον συνδυασµό χαµηλής θερµιδικής πρόσληψης, αύξηση της φυσικής δραστηριότητας και µε τη χρήση αρχών για αλλαγή συµπεριφοράς. Η αρχική προσπάθεια για µείωση του βάρους στοχεύει σε απώλεια της τάξης του 7 10% του συνολικού βάρους σε διάστηµα 6 12 µηνών (µε περιορισµό των θερµίδων κατά kcal/µέρα). Με την επιτυχία της απώλειας του συνιστώµενου ποσού βάρους θα µειωθεί η πλειονότητα ή όλοι οι µεταβολικοί παράγοντες κινδύνου. ίαιτα Πίσω από τον έλεγχο του σωµατικού βάρους και την µείωση των ολικών θερµίδων, η δίαιτα πρέπει να είναι χαµηλή σε κορεσµένο λίπος (>7% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης), trans λιπαρά οξέα, διαιτητική χοληστερόλη (>200mg/dl), κατανάλωση αλατιού και σε απλά σάκχαρα. Σε αντίθεση πρέπει να υπάρχει αρκετά µεγάλη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών (5-6 µερίδες/ ηµέρα) και προϊόντων ολικής άλεσης. Όσον αφορά τώρα το ποσοστό των µακροθρεπτικών συστατικών της δίαιτας, θεωρείται ότι η κατανάλωση του λίπους πρέπει να κυµαίνεται στο 25 35% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης, µε το µεγαλύτερο ποσοστό να καλύπτεται από µονοακόρεστο λίπος (π.χ ελαιόλαδο). Το προτεινόµενο λοιπόν διατροφικό σχήµα που σήµερα φαίνεται να είναι περισσότερο αποτελεσµατικό στην αντιµετώπιση του συνδρόµο είναι η Μεσογεική διατροφή, αφού φαίνεται οτι τα άτοµα που έχουν υοθετήσει τον συγκεκριµένο τρόπο διατροφής είναι λιγότερο πιθανόν να εµφανίσουν το σύνδροµο λόγω των ευεργετιών δυνατοτήτων που έχει η συγκεκριµένη δίαιτα στα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης, στην υπερτριγλυκεριδαιµία και σε διαφόρους φλεγµονώδης δείκτες που αφορούν την δηµιουργία αθηρωµατικής νόσου.

Τόσο η µείωση του βάρος όσο και η διατήρηση ενός χαµηλού σωµατικού βάρους µπορούν να επιτευχθούν ευκολότερα µε τον συνδυασµό χαµηλής θερµιδικής πρόσληψης, αύξηση της φυσικής δραστηριότητας και µε τη

5 Φυσική δραστηριότητα Η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας συνιστάται στην µείωση του σωµατικού βάρους, έχοντας ευεργετικά αποτελέσµατα στους µεταβολικούς παράγοντες κινδύνου και στην µείωση του ολικού κινδύνου για εµφάνιση καρδιαγγειακής νόσου. Ο στόχος για ασθενείς µε µεταβολικό σύνδροµο είναι η συχνή -µέτριας έντασης- φυσική δραστηριότητα, µεγαλύτερη από 30 συνεχόµενης ή διακοπτόµενης ( 60 ), 5µέρες /εβδοµάδα (κατά προτίµηση καθηµερινά). Ενθαρρύνεται ακόµη µέτριας-έντασης αερόβιας άσκησης: έντονο περπάτηµα, κατά προτίµηση καθηµερινά, συµπληρωµατικά από την αύξηση καθηµερινών ενασχολήσεων (π.χ ανεβασµα και κατέβασµα σκαλών, περπάτηµα από και προς την δουλεία, κηπουρική, δουλείες του σπιτιού). Προτείνεται άσκηση αντιστάσεων 2 µέρες /εβδοµάδα, ενώ απαιτείται ιατρική επιτήρηση στους υψηλού κινδύνου ασθενής. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να επιστρατευτεί ο συνδυασµός όλων των παραπάνω, βήµα βήµα, µε την επίτευξη µικρών στόχων κάθε φορά ώστε σταδιακά και σταθερά να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις και οι κίνδυνοι για την υγεία.

Ο στόχος για ασθενείς µε µεταβολικό σύνδροµο είναι η συχνή -µέτριας έντασης- φυσική δραστηριότητα, µεγαλύτερη από 30 συνεχόµενης ή διακοπτόµενης ( 60 ), 5µέρες /εβδοµάδα (κατά προτίµηση καθηµερινά).

Σχετικά έγγραφα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. 3.1 Εισαγωγή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 3.1 Εισαγωγή Η Ελληνική Προεδρία πραγµατοποιείται σε µια κρίσιµη, για την Ευρωπαϊκή Ένωση, περίοδο. Μια Ένωση που προετοιµάζει την µεγαλύτερη διεύρυνση στην