Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Σχολή Καλών Τεχνών Τμήμα Θεάτρου

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Σχολή Καλών Τεχνών Τμήμα Θεάτρου"

Transcript

1 Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Σχολή Καλών Τεχνών Τμήμα Θεάτρου Διπλωματική Εργασία για το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος Θεάτρου της Ασπασίας Λυκουργιώτη. Επόπτης: Ιουλία Πιπινιά Απρίλιος,

2 Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α Εισαγωγικά Οι δύο πρώτες φάσεις του φεμινισμού και η ανάπτυξη του γυναικείου θεάτρου Τζούντιθ Μπάτλερ - η τρίτη φάση του φεμινισμού Μια φεμινιστική και κουήρ προσέγγιση στο έργο της Σάρας Κέιν Έλεος (Blasted ) Δέρμα (Skin, 1995) Φαίδρας Έρως (Phaedra s Love ) Καθαροί, πια (Cleansed 1998) Λαχταρώ (Crave, 1998) Ψύχωση 4:48 (4:48 Psychosis, 1999). 54 Επίλογος 58 Βιβλιογραφία 60 2

3 Εισαγωγικά Οι πάμπολλες αντιφατικές κρίσεις που έχει δεχθεί το έργο της Σάρα Κέιν και που σαν πρωτογενές υλικό μπορεί και προκαλεί, 1 όχι μόνο δεν καταστέλλουν αλλά αυξάνουν το ενδιαφέρον των θεωρητικών, που το προσεγγίζουν με εργαλεία δανεισμένα από διάφορα επιστημονικά πεδία, όπως η ψυχανάλυση, η πολιτική φιλοσοφία, οι φεμινιστικές θεωρίες κ.ο.κ. Παρά το ότι για τη μετα-στρουκτουραλιστική ή μεταμοντέρνα ανάλυση ένα έργο είναι αδύνατο να ταιριάξει απόλυτα σε μια προϋπάρχουσα θεωρητική δομή, η συνομιλία του με μια συγκεκριμένη θεωρία έχει πολλά να προσδώσει στην κατανόηση του. Στο πλαίσιο αυτής της εργασίας θα αποπειραθώ να αντιπαραβάλλω το έργο της Σάρα Κέιν με τη φεμινιστική και κουήρ θεωρία. Θα προσπαθήσω δηλαδή να εντοπίσω τη σύγκληση αλλά και την πιθανή απόκλιση των έργων της από τα αιτήματα και τις φιλοσοφικές παραδοχές της δεύτερης και της τρίτης φάσης του φεμινισμού. Πριν περάσω όμως σε μια φεμινιστική και κουήρ προσέγγιση των έργων - στο τρίτο κεφάλαιο της εργασίας, στο πρώτο και στο δεύτερο κεφάλαιο θα παραθέσω μεμονωμένα τα αιτήματα και τις φιλοσοφικές παραδοχές του φεμινισμού. Στο πρώτο κεφάλαιο θα ασχοληθώ με την πρώτη και τη δεύτερη φάση του φεμινισμού, όπως αυτές διαμορφώνονται ιστορικά και 1 Παραδειγματικά σημειώνω αντιφατικές κριτικές που έλαβε η πρώτη παράσταση έργου της Σάρα Κέιν στην Ελλάδα, που ανέβασε ο Λευτέρης Βογιατζής το 2001: Γεωργουσόπουλος Κώστας, «Το προτεσταντικό υπογάστριο», Τα νέα,(5-6/1/2002). Καλτάκη Ματίνα, «Καθαροί, πια. Το τρίγωνο του έρωτα της βίας, της κατάθλιψης», Επενδυτής, (6/6/2001). Λοϊζου Στέλλα, «Ούτε ποτέ αγνός», Το Βήμα, Αθήνα (25/11/2001). Παγιατάκης Σπύρος, «Μια τόσο τρυφερή ακραία αγριότητα», Η Καθημερινή, (24/7/2001). 3

4 επηρεάζουν τη γυναικεία θεατρική δημιουργία, ενώ στο δεύτερο κεφάλαιο θα εστιάσω στην τρίτη φάση του φεμινισμού και στις νέες έννοιες της θεωρίας του κουήρ που καθιερώνονται την ίδια περίπου περίοδο με αυτή που γράφονται τα έργα της Κέιν. Τα σημαντικά σημεία που στοχεύω να υπογραμμίσω σε αυτή την εργασία και προκύπτουν από την αντιπαραβολή του φεμινισμού και της θεωρίας του Κουήρ με το έργο της Κέιν είναι δύο. Το πρώτο σημείο είναι η αντιθετική συνύπαρξη στο έργο της του χριστιανικού προτύπου της ανιδιοτελούς γυναίκας, με τα επιθετικά στην πατριαρχική εξουσία αιτήματα χειραφέτησής της, που θέτει ο υλιστικός φεμινισμός. Μια συνύπαρξη που ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την εξπρεσιονιστική ποιητική εικόνα του έργου της. Το δεύτερο σημείο που θα ήθελα να υπογραμμίσω αφορά τη σχέση της Κέιν με την τρίτη κυρίως φάση του φεμινισμού και τη θεωρία του κουήρ καθώς αναφέρεται στη σταδιακή όλο και μεγαλύτερη από έργο σε έργο αποδόμηση του σεξουαλικού φύλου των προσώπων. Αυτό που κάνει ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα την αποδόμηση του φύλου στο έργο της Κέιν είναι ότι γίνεται ταυτόχρονα με μια άλλη σταδιακή αποδόμηση, την αποδόμηση του ίδιου του δραματικού προσώπου. Το περιεχόμενο δηλαδή περνάει στη μορφή και τα χαρακτηριστικά της ταυτότητας των προσώπων χάνονται όλο και περισσότερο από έργο σε έργο, ενώ τα ίδια τείνουν να γίνουν αόρατα πίσω από τις λέξεις. 4

5 1. Οι δύο πρώτες φάσεις του φεμινισμού και η ανάπτυξη του γυναικείου θεάτρου. Η διεκδίκηση της γυναικείας χειραφέτησης ξεκίνησε στην Ευρώπη το 18 ο αιώνα κατά την περίοδο της Γαλλικής επανάστασης, όταν η Ολυμπία ντε Γκουζ διακήρυξε τα δικαιώματα της γυναίκας. Σιγά - σιγά σχηματίστηκαν στη Γαλλία οι πρώτες γυναικείες λέσχες και από τα μέσα του 19 ου αιώνα γαλλίδες και αγγλίδες φεμινίστριες αποφάσισαν να διεκδικήσουν το δικαίωμα ψήφου. Στις αρχές του 20 ου αιώνα οι εφημερίδες στην Αγγλία ασχολήθηκαν συστηματικά με τις κινητοποιήσεις των γυναικών που είχαν κάθε άλλο παρά φιλειρηνικό χαρακτήρα καθώς οι πιο εξτρεμίστριες εκτός από το να σπάνε τα τζάμια των δημόσιων κτιρίων κατέφευγαν σε βομβιστικές ενέργειες και σε απόπειρες εμπρησμού. Κάποια προέβει σε βανδαλισμό ενός πίνακα του Βελάσκεθ, ενώ κάποια άλλη ρίχθηκε στο έδαφος κατά τη διάρκεια ιπποδρομίας και ποδοπατήθηκε από τα άλογα 2. Τα δύο αυτά περιστατικά θα μπορούσαν εύκολα να ιδωθούν ως πολιτικές περφόρμανς και να επιστήσουν την προσοχή μας στη σχέση του γυναικείου θεάτρου με τις πρακτικές του φεμινιστικού κινήματος αλλά και στην ευρύτερη άλληλοεπιρροή τους από την πρώτη κιόλας φάση του φεμινισμού. Άλλωστε στην Αγγλία οι φεμινίστριες ονομάζονται και σουφραζέτες λόγω της πολύ ενεργής συμμετοχής του σωματείου των βρετανίδων ηθοποιών (AFL) στις φεμινιστικές διεκδικήσεις και της πρωτοκαθεδρίας του στον αγώνα 3. Πολλά έργα που γράφονται στα τέλη του 19 ου αιώνα και στις αρχές του 20 ού έχουν θέμα τη «νέα» γυναίκα και τη γυναικεία 2 Rochefort Florence, «Γυναικεία Ψήφος» στο: Ο Αιώνας των Ανατροπών, μτφ. Βασιλική Τσιγκάνου, Οξύ, Αθήνα, 2004: Ό.π.:

6 ψήφο. Ακόμα στην αβανγκάρντ τέχνη της εποχής, εκφράζεται ένας ιδιαίτερα προωθημένος φεμινιστικός λόγος από συγγραφείς όπως η Γερτρούδη Στάϊν ή η Βιρτζίνια Γουλφ. Τα φεμινιστικά αιτήματα που θέτουν θεωρητικά στις αρχές του 20 ου αιώνα αυτές οι μοντέρνες συγγραφείς απασχολούν το φεμινιστικό κίνημα έντονα σε επόμενές του φάσεις. Η κατάκτηση του δικαιώματος ψήφου -το 1918 στην Αγγλίαολοκλήρωσε την πρώτη φάση του φεμινισμού. Η έλλειψη κάποιου συγκεκριμένου επόμενου στόχου αλλά και ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος πάγωσαν για κάποιο διάστημα τις διεκδικήσεις των γυναικών. Το επόμενο κύμα φεμινισμών πια και όχι φεμινισμού ξεκινάει στην Αμερική τη δεκαετία του 1960 και σχεδόν ταυτόχρονα φτάνει και στην Ευρώπη. Σε αυτό το δεύτερο κύμα φεμινισμού ορίζεται η έννοια του κοινωνικού φύλου ως μια κοινωνική κατασκευή που βασίζεται στο βιολογικό φύλο αλλά έχει και χαρακτηριστικά πέρα από αυτό. Επιφορτίζεται λένε οι φεμινίστριες το βιολογικό φύλο με επιπρόσθετα αυθαίρετα χαρακτηριστικά και κοινωνικές σημασίες. Συνεπώς στόχος του φεμινιστικού κινήματος γίνεται η κατάργηση του κοινωνικού φύλου. Η γυναίκα δεν πρέπει να διαχωρίζεται και να προσδιορίζεται κοινωνικά διαφορετικά από τον άντρα. 4 Σε αντίθεση με το στόχο του γυναικείου κινήματος κατά την πρώτη του φάση, την κατοχύρωση δηλαδή του δικαιώματος ψήφου, ο νέος αυτός στόχος είναι αρκετά πιο περίπλοκος καθ ότι ο εχθρός δεν είναι μόνο η πολιτική εξουσία αλλά ολόκληρη η κοινωνία και ο τρόπος σκέψης και λειτουργίας της. Ως εκ τούτου δύσκολα μπορεί κανείς να διαχωρίσει τους φεμινισμούς της δεκαετίας του 1960 και έπειτα, από τα πολιτικά κινήματα που αντιτίθενται στην 4 Nicholson L., The Second Wave: A Reader in Feminist Theory, Teylor and Francis, London, 1997:

7 παγκοσμιοποίηση, τη μαζική κουλτούρα και την αλλοτρίωση της εργασίας. Οι διάφορες κοινωνικοπολιτικές αναλύσεις επηρεάζουν το φεμινισμό και δημιουργούν τις διάφορες τάσεις του. Έτσι μιλάμε για ριζοσπαστικό, μαρξιστικό, αναρχικό, σοσιαλιστικό, οικολογικό, λεσβιακό, σεξουαλικά φιλελεύθερο και πολιτικά φιλελεύθερο φεμινισμό. Όλοι εκτός από τον τελευταίο έχουν επαναστατικά χαρακτηριστικά. Ακόμα δηλαδή και ο λεσβιακός ή ο σεξουαλικά φιλελεύθερος φεμινισμός που δεν συντάσσονται με κάποια συγκεκριμένη πολιτική φιλοσοφία αλλά εστιάζουν στις σεξουαλικές συνήθειες, θεωρούν ότι τα αιτήματά τους δεν μπορούν να εκπληρωθούν αν δεν επέλθει πρώτα μια ριζοσπαστική κοινωνικοπολιτική αλλαγή. Το σύνθημα το προσωπικό είναι και πολιτικό ενώνει τους φεμινισμούς στο πλαίσιο μιας κοινής κινηματικής μάχης που συσχετίζει το σεξισμό με τους υπόλοιπους ρατσισμούς αλλά και την ευρύτερη κοινωνική και ταξική αδικία. Μόνο ο φιλελεύθερος φεμινισμός δεν βγαίνει επιθετικά ως προς τον καπιταλισμό αλλά υπερασπίζεται την ισότητα της γυναίκας, χωρίς να υπερασπίζεται την ισότητα των ανθρώπων. Γι αυτό το λόγο προωθείται και χρηματοδοτείται από κυβερνήσεις, εκκλησίες και επιχειρήσεις σε μια προσπάθεια αποδυνάμωσης του επαναστατικού φεμινισμού. Σε ένα από τα συνέδρια που οργάνωσε η προτεσταντική εκκλησία το 2008 στο Σικάγο με πάνω από γυναίκες διακήρυξε ότι η «νεοφεμινίστρια δεν πρέπει να επιζητεί την εξίσωση του άντρα με τη γυναίκα στη γη και ας είναι ίση στα μάτια του θεού, διότι αυτό παραβαίνει το θείο σχέδιο» 5. 5 Η πληροφορία είναι από την ηλεκτρονική διεύθυνση: http.el.wikipedia.org. Στοιχεία για τον προτεσταντικό φεμινισμό υπάρχουν ακόμα στη διεύθυνση: 7

8 Η πολυμορφία των φεμινισμών αντικατοπτρίζεται και στο θέατρο. Οι συγγραφείς ή οι φεμινίστριες περφόρμερς ανάλογα τη φυλή, την εθνότητα, την κοινωνική τάξη, την κουλτούρα και την σεξουαλική τους προτίμηση αντικατοπτρίζουν στο έργο τους και τις αντιλήψεις μιας άλλης φεμινιστικής τάσης. Το 1988 η Έλιν Ντάιαμοντ (Elin Diamond) και η Τζιλ Ντόλαν (Jill Dolan) μελετούν για πρώτη φορά την έντονη και ιδιαίτερα αξιόλογη γυναικεία θεατρική παραγωγή από το 1968, κάτω από το πρίσμα των φεμινιστικών θεωριών και δίνουν μια εμπεριστατωμένη θεωρητική διατύπωση για το γυναικείο θέατρο η οποία αναδεικνύει τα φεμινιστικά αλλά και τα πολιτικά του χαρακτηριστικά 6. Ο φεμινισμός στο θέατρο είναι πολιτικό χαρακτηριστικό που μεταφράζεται ή εκφράζεται και με αισθητικούς όρους όπως συμβαίνει με οτιδήποτε πολιτικό στην τέχνη. 7 Συγκεκριμένα το πολιτικό θέατρο ακολουθεί μια αντι-ρεαλιστική μπρεχτική κατεύθυνση η οποία θέλει να προβληματίζει το θεατή και όχι να τον χειραγωγεί διαμέσου της ταύτισης και της συγκίνησης, όπως φαίνεται να κάνει η εμπορική ρεαλιστική τέχνη. Οι γυναίκες καλλιτέχνιδες που ακολουθούν τον εμπορικό δρόμο μιας ρεαλιστικής αισθητικής αντιμετωπίζονται καχύποπτα ως προς τα πολιτικά και φεμινιστικά τους πιστεύω από την υπόλοιπες φεμινίστριες καλλιτέχνιδες. Για τις δεύτερες από τη στιγμή που κάποια συμφωνεί αισθητικά με τη μαζική κουλτούρα και επωφελείται οικονομικά από τους μηχανισμούς της είναι πιθανόν να ελέγχεται και ιδεολογικά από αυτούς και να ανασκευάζει 6 Σακελλαρίδου Έλση, Σύγχρονο Γυναικείο Θέατρο, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2006: «Ο φασισμός καλλιεργεί την αισθητοποίηση της πολιτικής, ο κουμμουνισμός του απαντά με την πολιτικοποίηση της τέχνης». Benjamin Walter, Δοκίμια για την τέχνη, μτφ. Δημοσθένης Κούρτοβικ, Κάλβος, Αθήνα 1978: 38. 8

9 τις κοινωνικές σημασίες για το φύλο που εξυπηρετούν τη λειτουργία ενός πατριαρχικά δομημένου συστήματος. Πέρα όμως από το διαχωρισμό που υπάρχει μεταξύ του ρεαλιστικού γυναικείου θεάτρου με την αντι-ρεαλιστική φεμινιστική του κατεύθυνση, τομή μέσα στο ίδιο το φεμινιστικό θέατρο, αλλά και κίνημα ευρύτερα, αποτελεί ο λεσβιακός φεμινισμός. 8 Αρχικά το λεσβιακό ζήτημα είναι κομβικό στους προβληματισμούς του φεμινιστικού κινήματος καθώς οι λεσβίες διατείνονται πως είναι οι μόνες οι οποίες μπορούν να δουν την γυναικεία ταυτότητα πέρα από τις αλλοιώσεις που επιβάλλει σ αυτήν η σημασία του να είναι κανείς αρεστός μέσα σε μια ετεροφυλοφιλική σχέση. Αντιλαμβάνονται ακόμα τον εαυτό τους σεξουαλικά ανταγωνιστικό ως προς τους άντρες με αποτέλεσμα να μην δέχονται κανένα πεδίο συνθηκολόγησης με τις επιταγές της πατριαρχικής κοινωνίας. Τέλος ο λεσβιακός φεμινισμός αποτελεί πεδίο αποκλεισμού, θαυμασμού αλλά και ενοχής για τις υπόλοιπες φεμινίστριες που δεν έχουν πρόσβαση στις αμιγώς λεσβιακές ομάδες - καθώς σύμφωνα με αυτές - εγκαταλείπουν τη «λυσιστράτεια» μάχη στο βωμό της ετεροφυλοφιλίας. Στο θέατρο από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 οι φεμινίστριες, θεωρητικοί του θεάτρου, ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την ανάπτυξη μιας καθαρά λεσβιακής θεατρικής αισθητικής. Το υλικό είναι αρκετό γιατί υπάρχουν πολλές αξιόλογες θεατρικές ομάδες, από λεσβίες φεμινίστριες, οι οποίες ακολουθούν μια αντιρρεαλιστική έντονα πολιτικοποιημένη αισθητική κατεύθυνση. Άλλωστε ήδη από τη δεκαετία του 1960, όπως είδαμε και πιο πάνω, έχει 8 Case Sue-Ellen, Feminism and Theatre, Macmillan, Houndmills and London,

10 εγκαταλειφτεί η απλουστευτική προσπάθεια για ενοποίηση του γυναικείου θεατρικού κινήματος, στο οποίο βέβαια θα υπερίσχυε το πρότυπο της λευκής ετερόφυλης γυναίκας. Πρακτικά συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο καθώς μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980, το προβάδισμα το έχουν λεσβιακές και εθνοτικές θεατρικές ομάδες έγχρωμων κυρίως γυναικών. 9 Ακόμα, η περφόρμανς αυτήν την περίοδο θα φτάσει στη μεγαλύτερη ακμή της μέσα από πολιτικοποιημένες γυναίκες καλλιτέχνιδες οι οποίες θα καταφέρουν να σοκάρουν, προβάλλοντας τα πραγματικά χαρακτηριστικά του γυναικείου φύλου έναντι των λαθεμένων κοινωνικών αντιλήψεων που υπάρχουν γι αυτό. Σε ό,τι αφορά τη δραματουργία στην Αγγλία, πολλές γυναίκες θα ξεκινήσουν να γράφουν τη δεκαετία του Μεταξύ αυτών είναι και οι Αν Τζέλικο (Ann Jellicoe), Σίλα Ντέλανεϊ (Shelagh Delaney) και Κάριλ Τσέρτσιλ (Caryl Churchill) που ξεκινούν να γράφουν την περίοδο του «νέου κύματος» των Οργισμένων Νέων (1956). Το κίνημα των Οργισμένων Νέων ή αλλιώς το «δράμα του νεροχύτη», όπως ονομάστηκε σατυρικά, εκφράζει μια γενιά θεατρικών συγγραφέων που θέλουν να φέρουν στο προσκήνιο της δημόσιας συζήτησης αυτά που συζητούνται κρυφά στις μικροαστικές κουζίνες - ως μια πράξη επίθεσης στην αστική υποκρισία. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο το αίτημα του φεμινισμού για πολιτική αντιμετώπιση του προσωπικού, που διαμορφώνεται την ίδια περίπου περίοδο, εκφράζεται απόλυτα, μέσα από τη δημόσια αναπαράσταση του προσωπικού χώρου. 9 Σακελλαρίδου, Σύγχρονο Γυναικείο Θέατρο: Berney K.A., Templeton N.G., Contemporary Women Dramatists, St James Press, U.K and U.S.A, / Το βιβλίο αποτελείται από μικρά αυτόνομα κεφάλαια που αναφέρονται σε γυναίκες συγγραφείς του 20 ου αιώνα. Το ότι πολλές από αυτές ξεκινούν να γράφουν τη δεκαετία του 1950 δεν αναφέρεται κάπου ρητά αλλά προκύπτει συμπερασματικά από τα βιογραφικά στοιχεία των συγγραφέων που παραθέτει. 10

11 Από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 έως τα μέσα της δεκαετίας του 1980 υπάρχει μια ύφεση στην γυναικεία θεατρική γραφή. Ο λόγος φαίνεται να είναι η συλλογική γυναικεία θεατρική δημιουργία που ακολουθεί το παράδειγμα των φεμινιστικών συνελεύσεων και απορροφά σε μεγάλο βαθμό τις αυτόνομες γυναικείες φωνές. 11 Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ίδια η Κάριλ Τσόρτσιλ που παρά την επιτυχημένη ατομική της πορεία, τη δεκαετία του 1970 συνεργάζεται με γυναικείες θεατρικές ομάδες, δρώντας ουσιαστικά με κινηματική φεμινιστική λογική. Όμως από τη δεκαετία του 1980, η Τσόρτιλ επιστρέφει ως αυτόνομη δραματουργός και μαζί με τη Σάρα Ντάνιελ (Sarah Daniel), τη Λουίζ Πέιτζ (Louise Page), τη Τίμπερλεϊκ Γουέρτενμπεϊκερ (Timberlake Wertenbaker) και άλλες γυναίκες δραματουργούς εγκαινιάζουν μια νέα περίοδο για τη γυναικεία θεατρική γραφή που έχει δεδομένα πια τα φεμινιστικά κεκτημένα της προηγούμενης περιόδου. Το επόμενο σημαντικό κίνημα για την αγγλική δραματουργία, μετά το κίνημα των Οργισμένων Νέων, είναι το κίνημα του «Θεάτρου Στα Μούτρα» (In Yer Face Theater) που συνδέεται με την τρίτη φάση του φεμινισμού. Το «Θέατρο Στα Μούτρα» αναπτύσσεται κυρίως τη δεκαετία του 1990 και έχει σα στόχο να φέρει μπροστά στα μάτια του θεατή την υποθάλπτουσα κοινωνική βία σε όλο το μέγεθός της. Ψυχολογικά και σωματικά βασανιστήρια, βιασμοί, ευνουχισμοί, ακρωτηριάσεις κ.ο.κ., μεταφέρονται στη σκηνή σε συνδυασμό με μία έντονη κοινωνική κριτική για να σοκάρουν το θεατή. Αντίστοιχη σημασία στη βία που ασκείται στο σώμα δίνει και η τρίτη φάση του φεμινισμού η οποία αναπτύσσεται και αυτή την ίδια περίοδο και βρίσκει έκφραση μέσα από αυτό το κίνημα. Η πιο σημαντική γυναίκα 11 Σακελλαρίδου, Σύγχρονο Γυναικείο Θέατρο,

12 εκπρόσωπος του «Θεάτρου Στα Μούτρα» είναι η Σάρα Κέιν, πριν όμως ασχοληθούμε αναλυτικότερα με το έργο της, θα ασχοληθούμε με μία άλλη γυναίκα θεωρητικό της τρίτης φάσης του φεμινισμού, την Τζούντιθ Μπάτλερ (Judith Butler). 12

13 2. Τζούντιθ Μπάτλερ - η τρίτη φάση του φεμινισμού. Την δεκαετία του 1960, όπως αναφέρεται και πιο πάνω, αμφισβητείται η κοινωνική σημασία του φύλου, το κοινωνικό φύλο. Βασικός θεωρητικός εκφραστής αυτής της αμφισβήτησης είναι ο Μισέλ Φουκώ (Michel Foucault). 12 Τη δεκαετία του 1990 περνάμε στην τρίτη φάση του φεμινισμού καθώς αμφισβητείται και το βιολογικό φύλο από την αμερικανίδα θεωρητικό Τζούντιθ Μπάτλερ. Η Μπάτλερ αμφισβητεί τη φυσική βιολογική διάκριση των φύλων στηριζόμενη στη θεωρία του Φουκώ για το λόγο. Με την πορεία της σκέψης που ακολουθεί, το βιολογικό φύλο είναι απόρροια του φαντασιακού κοινωνικού φύλου και όχι αντίστροφα. Για να υποστηρίξει το βιολογικό φύλο ως κατασκεύασμα του κοινωνικού φύλου, η Μπάτλερ διατυπώνει τη θεωρία της επιτελεστικότητας. Σύμφωνα με αυτήν, τα χαρακτηριστικά του φύλου στο σύνολό τους, αντί να αποτελούν την έκφραση ή την εξωτερίκευση κάποιας προϋπάρχουσας ουσίας, συγκροτούνται σταδιακά στο σώμα, μέσω μιας στυλιζαρισμένης επανάληψης κινήσεων και πράξεων. Τέτοιες επαναλαμβανόμενες κινήσεις, χειρονομίες, στάσεις και πράξεις παράγουν την εντύπωση μιας βαθύτερης και αληθινής ή αυθεντικής έμφυλης ταυτότητας, η οποία ενώ μοιάζει να είναι η γενεσιουργός τους αιτία, στην πραγματικότητα είναι το αποτέλεσμά τους. Με άλλα λόγια, για την Μπάτλερ, πέρα από αυτές τις επιτελεστικές πράξεις που δημιουργούν την ψευδαίσθηση μιας εσώτερης έμφυλης ουσίας, το φύλο δεν έχει καμία οντολογική υπόσταση. Δεν υπάρχει δηλαδή, έμφυλη ταυτότητα πέρα από τις έμφυλες εκφράσεις της και 12 Φουκώ Μισέλ, Ιστορία της Σεξουαλικότητας, μετ. Γκλόρη Ροζάκη Καίτη Χατζηδήμου Ιουλιέτα Ράλλη Γιάννης Κρητικός, Τμ.1-3, Ράππα, Αθήνα, χ.χ. 13

14 ως εκ τούτου το φύλο δεν αναφέρεται στο ρήμα «είμαι» αλλά στο ρήμα «κάνω». 13 Η έννοια της επιτελεστικής κατασκευής του φύλου έχει καθοριστική σημασία για την κατανόηση των φεμινιστικών και πολιτικών στοιχείων του έργου της Σάρας Κέιν που θα δούμε στη συνέχεια. Η άρνηση της ετεροφυλοφιλικής συνουσίας από τις γυναίκες των έργων της αν ειδωθεί και ως άρνηση της επιβολής σε αυτές του γυναικείου σεξουαλικού φύλου παίρνει πολιτικές διαστάσεις. Αντίστοιχα οι βιασμοί των έργων της, είναι πολύ πιο αποτρόπαιοι, αν σκεφτεί κανείς πως στο πλαίσιο μιας οργανωμένης σεξιστικής ιδεολογίας, επιβάλλουν τελικά το φύλο στα πρόσωπα. 14 Η υλοποίηση του έμφυλου σώματος για τη Μπάτλερ γίνεται βίαια μέσα από τις πράξεις αλλά και μέσα από το λόγο από τη στιγμή που το άτομο γεννιέται και αμέσως χαρακτηρίζεται ως κορίτσι ή αγόρι. Ο λόγος για τον Φουκώ και το μεταδομισμό δεν περιγράφει απλά σημασίες αλλά προσδίδει και σημασίες - αξιολογήσεις στα πράγματα. 15 Χαρακτηριστικό κατά τη γνώμη μου παράδειγμα, στο θέατρο, που περιγράφει την κανονιστική διάσταση του λόγου είναι το έργο Κάσπαρ του Πέτερ Χάντκε. Ο Κάσπαρ που μεγάλωσε στο δάσος με τα άγρια ζώα γίνεται κοινωνικό υποκείμενο αποστηθίζοντας τις φράσεις αλλά και τις σημασίες που του επιβάλουν οι αόρατοι υποβολείς. «Με την πρόταση μαθαίνεις 13 Μπάτλερ Τζούντιθ, Σώματα με Σημασία, μτφ. Πελαγία Μαρκέτου, εκκρεμές, Αθήνα, 2008: Σύνδεση της βίας στα έργα Έλεος και Καθαροί, πια της Σάρα Κέιν με την επιτελεστική κατασκευή του φύλου της Τζούντιθ Μπάτλερ κάνει και η Ρεμπέκα Ντλούμπακ στη μεταπτυχιακή της εργασία για το πανεπιστήμιο του Κλέβελαντ: Rebecca L. Dluback, Sarah Kane's Cruelty: Subversive Performance and Gender, Master of Arts In English at the Cleveland State University, December, ( 15 Φουκώ Μισέλ, Η τάξη του λόγου, μτφ. Χριστίδης Χ., Ηριδανός, Αθήνα, χ.χ. 14

15 ότι υπάρχει τάξη, με την πρόταση αγαπάς την τάξη» 16 βάζει τους υποβολείς να λένε ο Χάντκε. Οι υποβολείς ζητούν από τον Κάσπαρ να κάνει κινήσεις πράξεις - τις οποίες ο ήρωας επαναλαμβάνει και μαθαίνει στο τέλος να κάνει «φυσικά». Ο Κάσπαρ γίνεται αποδεκτός από την κοινωνία μόνο αφού υποταχθεί απόλυτα στο λόγο των υποβολέων και μάθει τα όρια την κοινωνικής συμπεριφοράς. 17 Η βία και η τρομοκρατία που ασκούν δια μέσου του λόγου οι υποβολείς στον Κάσπαρ προκειμένου να του επιβάλλουν συγκεκριμένες συμπεριφορές πράξεις και να τον κάνουν κοινωνικό υποκείμενο ασκείται, σύμφωνα με τη Μπάτλερ, σε όλους μας κατά την κοινωνική επιβολή της έμφυλης ταυτότητας και επαγωγικά του βιολογικού φύλου. Το άτομο υποτάσσεται κάτω από το φόβο του κοινωνικού αποκλεισμού και δέχεται να του ασκείται επαναλαμβανόμενη ψυχική αλλά και σωματική βία. Η επιτελεστική επανάληψη λόγων και πράξεων είναι απαραίτητη από τη στιγμή που το φύλο δεν είναι κάτι το «εκ φύσεως» δοσμένο στο άτομο και κινδυνεύει πάντα να χαθεί δια μέσου της λήθης και της άφεσης στο άγραφο σώμα. Ακόμα στο έργο της Σώματα με Σημασία, η Μπάτλερ κάνει μια πολύ ενδιαφέρουσα συσχέτιση του ταμπού που υπάρχει απέναντι στην ομοφυλοφιλία με το αρχετυπικό ταμπού της αιμομιξίας και της φυλετικά αμιγούς αναπαραγωγής που εκφράζεται με το ρατσισμό απέναντι στους έγχρωμους. Στον πυρήνα όλων αυτών βάζει το ταμπού της αποτελεσματικής για την κοινωνία αναπαραγωγής, που πραγματώνεται μέσα από μια κανονιστική ετεροφυλοφιλία όμοιων φυλετικά και ταξικά ανθρώπων. Έτσι συσχετίζει της μελέτες για το φύλο και τη 16 Χέντκε Πέτερ, Κάσπαρ, μτφ. Νίκη Αϊντενάουερ, Δωδώνη, Αθήνα, χ.χ. 17 Πατσαλίδης, Σάββας, Περί (Υπό)κειμένων και (Διά)κειμένων, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2004:

16 φυλή του Φρόιντ με την πεποίθηση του Μαρξ για το ότι οι «παραγωγικές» σχέσεις ευθύνονται για τα πάντα και καταλήγει στο ότι οι κανονιστικές «αναπαραγωγικές» σχέσεις ευθύνονται για τα πάντα. 18 Για να επεκτείνει τον προβληματισμό της πάνω στη συσχέτιση του σεξουαλικού ρατσισμού με το ρατσισμό προς τους έγχρωμους, η Μπάτλερ επιλέγει να παραθέσει μια ανάλυση πάνω στη νουβέλα της Νήλα Λάρσεν, Περνώντας. Σε αυτήν μας παρουσιάζεται ο έρωτας και των δύο μελών ενός έγχρωμου ζευγαριού της Αϊρήν και του Μπράιαν για ένα τρίτο πρόσωπο την έγχρωμη Κλαιρ, που όμως «περνιέται για λευκή». Η Κλαιρ περνιέται για λευκή, σύμφωνα με την Μπάτλερ, γιατί αρνείται να εισάγει στην συζήτηση το ότι είναι μαύρη. Αλλά και γιατί το σημαδεμένο σώμα της συσχετίζεται με ασημάδευτα σώματα που συγκροτούν την τρέχουσα έννοια της κανονιστικής φυλετικής λευκότητας. 19 Όταν ο Μπέλοου, ο λευκός ρατσιστής σύζυγος της Κλαιρ, την βρίσκει να κάνει παρέα με αφροαμερικανούς, το χρώμα που η Κλαιρ με τόσο κόπο καταφέρνει να κρύβει, φανερώνεται σημασιολογικά μέσα του και έτσι η Κλαιρ αναγκάζεται να πέσει από το παράθυρο. Για τη Μπάτλερ η φυλετική λευκότητα του Μπέλοου επιβεβαιώνεται μέσα από μία επαναλαμβανόμενη ή επιτελεστική διαδικασία αποκλεισμού του μαύρου, καθώς η «κυρίαρχη φυλή» κατασκευάζεται ή υλοποιείται μέσα από την επανάληψη του αποκλεισμού. «Παρόλο που ο Μπέλοου ισχυρίζεται πως δε θα συναναστρεφόταν ποτέ αφροαμερικανούς», γράφει αλλού η Μπάτλερ, «χρειάζεται τη συναναστροφή καθώς και την απάρνησή της προκειμένου να επιτύχει μια ερωτική ικανοποίηση που είναι αδύνατον να 18 Μπάτλερ, Σώματα με Σημασία, Ό.π.:

17 διακριθεί από την επιθυμία του να επιδεικνύει την φυλετική του καθαρότητα». 20 Η χρήση της σεξουαλικής πράξης για ταξική και φυλετική επιβεβαίωση αλλά ακόμα και επιβεβαίωση σε επίπεδο φύλου, κοινωνικού στάτους και εξουσίας μας πηγαίνει κατευθείαν στο ζήτημα του βιασμού. Οι Άριοι, οι καθαροί εθνικά, οι καθαροί ετεροφυλόφιλοι, οι κατακτητές, οι έχοντες την οικονομική και κοινωνική εξουσία είναι αυτοί που βιάζουν για να επιβεβαιώσουν διαμέσου του έτερου και κατώτερου την κατασκευασμένη και άρα επισφαλή υπεροχή τους. Αυτό είναι που συμβαίνει συνήθως και στα έργα της Σάρα Κέιν. Μπορεί όμως να συμβεί και το αντίστροφο, ο βιαστής να είναι ο αδύναμος ο οποίος μέσω του βιασμού θέλει να αντιστρέψει το σχήμα θύτης θύμα. Αυτός ο φόβος της αντιστροφής του σχήματος του βιασμού ήταν πάντα ένας φόβος που λειτουργούσε έτσι ώστε να συσπειρώνει τις γυναίκες της αστικής και αποικιοκρατικής τάξη. Για την αποικιοκρατική θεωρία τέτοιοι βιασμοί υπήρξαν πολύ λιγότεροι από όσοι καταγράφτηκαν, καθώς ήταν ένα εργαλείο προπαγάνδας των αποικιοκρατών ενάντια στους αποικούμενους και πολύ συχνά η δικαιολογία με την οποία καταλάμβαναν μία περιοχή. 21 Μόνο όμως τα έντονα πολιτικοποιημένα κομμάτια του φεμινιστικού κινήματος ενδιαφέρονται για μια τέτοια αποικιοκρατική ανάλυση, χωρίς όμως ούτε αυτά να παύουν να καταδικάζουν την ανδρική σεξουαλική βία από όπου και αν αυτή προέρχεται. Ο λεσβιακός φεμινισμός, τέλος, παραφράζοντας την έννοια της επιλεκτικότητας της Μπάτλερ φτάνει συχνά να ονομάζει 20 Ό.π.: Pierce, Robert B., «The Tempest», New Literary History, τχ.30., αρ.2., 1999:

18 κάθε ετεροφυλοφιλική σεξουαλική πράξη βιασμό. Αυτό έχει μια σημασία, όχι τόσο για τους κατά Μπάτλερ μηχανισμούς της κατασκευής του φύλου αλλά για την παρατήρηση και την κατανόηση της πόλωσης του πολιτικού λεσβιακού φεμινισμού που σε σημεία συναντάμε στα τελευταία κυρίως έργα της Σάρα Κέιν. Τα αίτια αυτής της πόλωσης δεν είναι δύσκολο να τα φανταστεί κανείς αν αναλογιστεί τη βία που ασκεί η πατριαρχική κοινωνία σε αυτήν τη μειονότητα. Κλείνοντας υπάρχουν αντιστοιχίες στην αντιουσιοκρατική αντίληψη για το σώμα που θέτει η Μπάτλερ, με την αντιουσιοκρατική αντίληψη για την πολιτική. Η σύγχρονη φεμινιστική τάση που εκφράζει η συγγραφέας και που θέλει την ταυτότητα του σώματος άγραφη, παραπέμπει και στην επιζητούμενη άγραφη πολιτική ταυτότητα του όντος. Ζητούμενο δηλαδή είναι να μην καθορίζεται ο άνθρωπος σύμφωνα με την καταγωγή, την ηλικία, το φύλο ή τη θρησκεία και όλοι οι άνθρωποι ανεξαιρέτως να έχουν πολιτικά δικαιώματα. Ακόμα η άρνηση της υλοποίησης του σώματος σύμφωνα με τους μηχανισμούς κατασκευής του φύλου, συνεπάγεται και την άρνηση της υλοποίησης ευρύτερα του όντος σύμφωνα με το πρότυπο του κοινωνικά αποδεκτού. Μια τέτοια αντίληψη θα δούμε να υπάρχει έντονη στο τέταρτο κατά σειρά έργο της Σάρα Κέιν το Καθαροί, πια. 18

19 3. Μια φεμινιστική και κουήρ προσέγγιση στο έργο της Σάρας Κέιν. Η Σάρα Κέιν γεννήθηκε το 1971 και έδωσε τέλος στη ζωή της το Από το 1995 μέχρι το 1998 έγραψε πέντε θεατρικά και ένα σύντομο κινηματογραφικό έργο τα οποία την έκαναν παγκοσμίως γνωστή. Πέρα όμως από την καλλιτεχνική τους αρτιότητα και την πολυσυζητημένη τους βία, τα έργα της Κέιν βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και εξαιτίας του επίκαιρου πολιτικού και φεμινιστικού τους λόγου. Η Κέιν καταφέρνει και συνδυάζει μέσα σε μια ευρύτερη πολιτική κριτική των θεσμών, των εξουσιών και των παράλογων ιδεολογιών, την κριτική της για τους κοινωνικούς αλλά και κατασκευασμένα βιολογικούς διαχωρισμούς των φύλων. Αυτός ο συνδυασμός που υπάρχει στο έργο της την φέρνει πολύ κοντά στην Μπάτλερ, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν υπάρχουν ιδεολογικές διαφορές μεταξύ τους, με πιο σημαντική ίσως το χριστιανικό προτεσταντικό στοιχείο που συναντάμε στην Κέιν και όχι στην Μπάτλερ. Στην φεμινιστική προσέγγισή των έργων που ακολουθεί θα προσπαθήσω να εντοπίσω τις συγκλίσεις και τις αποκλίσεις της Κέιν από τη φεμινιστική θεωρία, προσπαθώντας συγχρόνως να κάνω φανερή και την εξέλιξη της σκέψης της από έργο σε έργο. 19

20 3.1 Έλεος (Blasted ) Το Έλεος είναι το πρώτο έργο της Σάρα Κέιν και διαδραματίζεται σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στο Ληντς κατά τη διάρκεια του Γιουγκοσλαβικού εμφυλίου. Στο έργο ο Ιαν ένας σαρανταπεντάρης άγγλος δημοσιογράφος, βρίσκεται με την Κέητ, στο ξενοδοχείο. Η Κέητ είναι επίσης αγγλίδα, πολύ μικρότερή του - οικογενειακή φίλη, και μπερδεμένη σε σχέση με το είδος της έλξης που της ασκεί ο Ιαν. Ο Ιαν όμως την πιέζει και εν τέλει την αναγκάζει να κοιμηθεί μαζί του, δηλαδή τη βιάζει. Όμως την επόμενη ημέρα ένας στρατιώτης μπαίνει μέσα στο δωμάτιο και βιάζει τον Ίαν, ενώ η Κέητ καταφέρνει να ξεφύγει. Από το στρατιώτη μαθαίνουμε και για άλλους βιασμούς που συμβαίνουν εναντίον άμαχων γυναικών ενώ μία βόμβα σκάει μέσα στο δωμάτιο και το μετατρέπει σε γιαπί. Μέσα στο φόβο και την αναταραχή, ο στρατιώτης ρουφά τα μάτια του βιασμένου Ιαν. Στη συνέχεια αυτοκτονεί ενώ η Κέητ επιστρέφει στο δωμάτιο με ένα μωρό που της έχει δώσει μια γυναίκα. Το μωρό πεθαίνει και η Κέητ το θάβει. Στη συνέχεια ξαναφεύγει για να βρει φαγητό και αφήνει τον πεινασμένο και τρομαγμένο Ιαν μόνο του. Ο Ιαν ξεθάβει και τρώει το μωρό ενώ η Κέητ φέρνει φαγητό που μοιράζεται με τον Ιαν. Αυτός την ευχαριστεί και το έργο τελειώνει. Τα θέματα που υπάρχουν στο έργο είναι πολλά. Ο παραλογισμός του πόλεμου, η παράλογη εκζήτηση ή απλά εύκολη εμπλοκή σε αυτόν του άντρα, οι επιπτώσεις του πολέμου για τα γυναικόπαιδα, η απαράδεκτη επεμβατική πολιτική της Αγγλίας στον Πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας με τη Σερβία, το ψέμα της εθνικιστικής σημασίας, ο φυλετικός ρατσισμός, ο σεξισμός, ο ρόλος των δημοσιογράφων στον πόλεμο και τέλος, ο βιασμός. Αν έπρεπε όμως να επιλέξουμε 20

21 ένα από αυτά τα θέματα ως κεντρικά της προβληματικής του έργου, ως αυτό δηλαδή πάνω στο οποίο η Κέιν έχτισε τη δράση θα επιλέγαμε αναμφίβολα το βιασμό της Κέητ. 22 Μέσα στο έργο αναφέρονται πολλοί βιασμοί. Κάποιοι συμβαίνουν στο σκηνικό χωροχρόνο και γίνονται συνειδητοί από το θεατή δια μέσου της δράσης ενώ κάποιοι άλλοι μας μεταφέρονται δια μέσου του λόγου των ηρώων και εμφανίζονται μόνο στον δραματικό και όχι στο σκηνικό χώρο. Τέτοιος είναι και ο βιασμός της Κέητ, δηλαδή ο θεατής μαθαίνει πως συνέβη στο χώρο του δωματίου μεταξύ της πρώτης πράξης και της δεύτερης σκηνής, αλλά δεν τον βλέπει. Ο βιασμός αυτός εκτός από το ότι δεν γίνεται μπροστά στα μάτια του θεατή, όπως συμβαίνει με το βιασμό του Ιαν από το στρατιώτη, είναι και ο φαινομενικά πιο ήπιος καθ ότι η Κέιν έχει βρεθεί με τη θέληση της στο δωμάτιο με τον Ιαν και μάλιστα φαίνεται να τον συμπαθεί. Στο έργο όμως αυτός ο βιασμός είναι ο πιο σημαντικός ή αλλιώς η ύβρις πάνω στην οποία στήνεται η πλοκή του. Αυτό συμβαίνει καθώς η απεύθυνση του έργου δεν είναι τα Γιουγκοσλαβικά στρατόπεδα αλλά η αγγλική αστική κοινωνία και αυτήν η Κέιν θέλει να προβληματίσει. Τον βιασμό αυτό τον ασκεί ένας Βρετανός δημοσιογράφος σε ένα δωμάτιο πολυτελούς ξενοδοχείου, «τόσο ακριβού που θα μπορούσε να βρίσκεται σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου» σύμφωνα με τις σκηνοθετικές οδηγίες. Ακόμα ο βιασμός ασκείται σε μια νεαρή βρετανίδα. Με αυτόν τον τρόπο δεν έχει κάποιο στοιχείο που να δυσκολεύει τον άγγλο θεατή να τοποθετήσει τον εαυτό του στη θέση του θύτη ή του θύματος. Γι αυτό και είναι και τόσο σημαντικός. Φέρει όλο το βάρος της κοινωνικής ανοχής και άρα συνενοχής αλλά και της 22 Buse Peter, «Trauma and Testimony in Blasted Kane with Felman», Drama & Theory: Critical Approaches to Modern British Drama, Manchester University Press, Manchester,

22 κοινωνικής υποκρισίας που θέλει να καταδείξει η συγγραφέας. Ο πρώτος αυτός βιασμός τοποθετείται ως φυσικό επακόλουθο της σεξιστικής ιδεολογίας του Ιαν που γίνεται φανερή από το διάλογο της πρώτης σκηνής. Η Κέητ μοιάζει να νοιάζεται για τον Ιαν και εκείνος θεωρεί αυτονόητη την σεξουαλική της ανταπόκριση. Όταν εκείνη αρνείται να του κάνει στοματικό έρωτα, αυτός αδειάζει και ξαναγεμίζει το πιστόλι του ως ένδειξη δύναμης και στη συνέχεια την αποκαλεί χαζή. Στο σημείο αυτό, το έργο συναντάει τη Μπάτλερ και τη ψυχανάλυση που θέλει το όπλο ως προέκταση του ανδρικού πέους αλλά και τη σεξουαλική πράξη αναγκαία για τον άντρα που με αυτόν τον τρόπο επιβεβαιώνει την κατασκευασμένη υπεροχή του. Όταν η Κέητ του αρνείται την ψευδή επιβεβαίωση που θα τον καθησύχαζε, ο Ιαν προσπαθεί ίσως και ασυνείδητα να ανακτήσει τη χαμένη του θέση και παίζει με το όπλο δηλαδή τη δύναμή του, μια δύναμη που η Κέητ δεν έχει καθώς δεν οπλοφορεί. Αυτό όμως που κάνει την Κέητ να λιποθυμήσει δεν είναι το όπλο, που φαίνεται να το φοβάται λιγότερο από τον Ιαν, αλλά το ότι τη χαρακτηρίζει ηλίθια και ανίκανη να βρει δουλειά. ΙΑΝ: Δε βρήκες δουλειά ακόμα; Ακόμα σε ταΐζουν οι φορολογούμενοι. Πότε θα σταθείς στα πόδια σου. Είσαι ηλίθια. Δεν είσαι σε θέση να βρεις δουλειά ποτέ. ΚΕΗΤ: Είμαι. Δεν είμαι. Δεν είμαι, δεν είμαι. Η ΚΕΗΤ αρχίζει να τρέμει. Ο ΙΑΝ γελάει. Η ΚΕΗΤ λιποθυμάει Kane Sarah, Έλεος και Φαίδρας Έρως, μτφ. Αθηνά Παραπονιάρη, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2002:

23 Αν τα λόγια του Ιαν άφηναν αδιάφορη την Κέητ, η σκηνή θα ήταν πολύ πιο απλή. Αυτό όμως που δίνει πραγματικό ενδιαφέρον στη σκηνή είναι η αμφιβολία που καταφέρνει ο Ιαν να της δημιουργεί. Οι κατασκευασμένες σημασίες για το φύλο που θέλουν τη γυναίκα πιο ανόητη από τον άντρα, ανίσχυρη και τυφλά υπάκουη στην αντρική εξουσία δεν βρίσκουν λογικά σύμφωνη την Κέητ αλλά δεν παύουν να υπάρχουν και μέσα της σαν απόρροια μιας επιτελεστικής, κατά Μπάτλερ, διαδικασίας κοινωνικοποίησης πάνω στο φύλο της. Ο λόγος επομένως για τον οποίο η Κέητ λιποθυμάει είναι και γιατί αγωνίζεται να αντιπαλέψει και μια κατασκευασμένη εσωτερική συνείδηση που τη θέλει ανόητη. Συγχρόνως όμως αναρωτιέται και μάχεται το κατασκευασμένο φύλο της, ενώ ο Ιαν που εκφράζει την κατεστημένη φαλλοκρατική ιδεολογία προσπαθεί να καταπνίξει οποιαδήποτε αμφιβολία. ΙΑΝ : Δεν μ αρέσουν τα ρούχα σου Μοιάζεις με λεσβία. ΚΕΗΤ: Τι πάει να πει αυτό; ΙΑΝ: Δεν είναι πολύ σέξι αυτό είναι όλο. 24 Στο πλαίσιο της ιδεολογίας που εκφράζει ο Ιαν μια γυναίκα πρέπει να είναι ντυμένη προκλητικά για να του αρέσει. Το ότι η Κέητ δεν είναι ντυμένη «γυναικεία» ή προκλητικά αποδεικνύει σε μεγάλο βαθμό και το ότι δε θέλει να προκαλέσει τον Ίαν. Ο Ίαν παρ όλα αυτά προσπαθεί να επιτεθεί σε αυτή τη σεξουαλική άρνησή της λέγοντάς την λεσβία, κάτι που για τη δική του συνείδηση είναι πολύ προσβλητικό. Φυσικά αυτή του η πεποίθηση δε σχετίζεται με κάποιο αντικειμενικό κριτήριο σύμφωνα με το οποίο οι λεσβίες είναι κάποιο συγκεκριμένο κατώτερο είδος, αλλά με 24 Ό.π.:

24 τον ανταγωνισμό που νιώθει και το φόβο της μη σεξουαλικής του ικανοποίησης. ΙΑΝ: Τη Στέλλα την αγαπούσα μέχρι που της τη βίδωσε και πήγε και γαμήθηκε με μία λεσβιάρα, και σένα σ αγαπώ αν και έχεις το στυλ. 25 Η Κέιν όμως θέλει να αποκαθηλώσει αυτήν τη ψευδή αντίληψη που εκφράζει ο Ιαν πάνω στη σεξουαλική χρησιμότητα των ανθρώπων. Ο πραγματικός λόγος για τον οποίο ο Ιαν χρειάζεται την Κέητ, λέει η Κέιν, δεν είναι σεξουαλικός αλλά το ότι φοβάται το θάνατο πολύ περισσότερο από την Κέητ και δεν μπορεί να μένει μόνος του. Αυτή η θέση είναι έντονα φεμινιστική καθώς ενέχει μια διακωμώδηση της αντρικής υπεροχής, μέσα από την αντιστροφή του σχήματος ισχυρός ανίσχυρος και την τοποθέτηση στη θέση του ισχυρού τη γυναίκα. Δεν πρέπει όμως να παραβλέψουμε και μια υποθάλπουσα απαξίωσης της σεξουαλικής πράξης από τη συγγραφέα με την οποία θα ασχοληθούμε εκτενέστερα σε επόμενα έργα. Ένα ακόμα φεμινιστικό στοιχείο του έργου είναι το ότι η Κέητ δεν χρησιμοποιεί την ισχύ της για να αντιστρέψει τη σχέση θύτη θύματος και να τιμωρήσει τον Ιαν. Η τιμωρία που βρίσκει τον Ιαν έρχεται απ έξω από το ανδροκρατικό και φιλοπόλεμο σύστημα που ο ίδιος υπερασπίζεται. Ένας άλλος άντρας στρατιώτης τον βιάζει και τον τυφλώνει ενώ η Κέητ μέχρι το τέλος δεν τον εγκαταλείπει. Ο Ιαν όπως και ο Οιδίποδας ή ο Ληρ από τη στιγμή που τυφλώνεται, αρχίζει να βλέπει. Αυτή η ποιητική αντιστροφή της όρασης που ως συμβολισμός κρατάει από την εποχή του Ομήρου, χρησιμοποιείται εδώ από την Κέιν χωρίς επεξήγηση. 25 Ό.π.:

25 Δηλαδή ο Ιαν δεν προβαίνει σε ένα μονόλογο μετάνοιας μετά την τύφλωσή του. Αυτό κάνει τη διακειμενικότητα του σημείου ακόμα πιο σημαντική, γιατί μόνο διακειμενικά αντιλαμβανόμαστε πως τύφλωση σημαίνει όραση της αλήθειας και επομένως, πως ο Ιαν πια κατανοεί τη φρίκη του πολεμόχαρου και βίαιου ανδροκρατικού συστήματος, χωρίς όμως να εκφράζει μετάνοια για την εμπλοκή του σε αυτό. Συνεπώς το έργο κλείνει χωρίς φαινομενική ελπίδα. Οι βιασμοί στο έργο είναι ο κανόνας. Από το στρατιώτη μαθαίνουμε και για άλλες γυναίκες και παιδιά που έχει βιάσει, βασανίσει και σκοτώσει ενώ η Κέητ στο τέλος του έργου επιστρέφει στο δωμάτιο με φαγητό αλλά και αίμα ανάμεσα στα πόδια της, πράγμα που μας κάνει να καταλάβουμε πως έχει βιαστεί ξανά. Για τη συγγραφέα τα αθώα θύματα αυτού του πολέμου είναι τα γυναικόπαιδα, που παρά το ότι δε συμμετέχουν σε αυτόν είναι αναγκασμένα να υποστούν όλες τις συνέπειες του ανόητου αντρικού φανατισμού. Το έργο άλλωστε κλείνει και με μια διττή απόδειξη της γυναικείας υπεροχής, από την οποία αντλείται μια κάποια ελπίδα. Η πρώτη είναι το ότι η Κέητ δεν εγκαταλείπει το βιαστή της όταν τη χρειάζεται - αλλά μένει δίπλα του και του προσφέρει φαγητό και η δεύτερη είναι η αναφορά στη μητρότητα. Η Κέητ επιστρέφει στο δωμάτιο με ένα μωρό που της έχει δώσει μια γυναίκα με σκοπό να το φροντίσει και εκείνη το κάνει παρά τις αντίξοες συνθήκες που ισχύουν και για την ίδια. Πέρα όμως από την αναμφίβολη φεμινιστική κατεύθυνση του έργου πρέπει να παρατηρήσουμε πως το πρότυπο της γυναίκας συγκροτείται με χριστιανικούς ηθικούς όρους. Αυτό μπορεί πολύ απλά να το καταλάβει κανείς αν συγκρίνει την Κέητ με της ηρωίδες των αρχαίων ελληνικών τραγωδιών που αποκρινόμενες σε έναν άλλο κώδικα ηθικής επιζητούν και 25

26 υλοποιούν την τιμωρία του θύτη τους. Αντίθετα ο Ίαν τιμωρείται από ένα τυχαίο ή θεόσταλτο γεγονός και η εικόνα της Κέητ στο τέλος παραπέμπει στην εικόνα της αγίας μητέρας. Με αναφορά στη μητρότητα κλείνει αντίστοιχα και το βαθιά φεμινιστικό έργο Τέφρα και Σκιά 26 του Χάρολντ Πίντερ που γράφεται το 1996, δηλαδή τρία χρόνια μετά το Έλεος. Αυτή η παρατήρηση μου φαίνεται πως έχει αξία γιατί παρά την προφανή επιρροή του Πίντερ σε ολόκληρο το σύγχρονο αγγλικό θέατρο και στην ίδια τη Σάρα Κέιν, το αντίστροφο δε είναι τόσο προφανές. Ακόμα το Τέφρα και Σκιά μπορεί να λειτουργήσει σαν εργαλείο κατανόησης για το Έλεος. Στο πολύ ιδιαίτερο και αξιόλογο αυτό έργο του Πίντερ η Ρεβέκκα βρίσκεται σε ένα δωμάτιο με τον Ντέβλιν, τον σύντροφό της και του διηγείται μια ενόρασή της, σύμφωνα με την οποία εκείνος είναι ένας αξιωματικός των S.S. που παίρνει τα μωρά από τις αγκαλιές των μανάδων τους, ενώ αυτές οδηγούνται σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Τόσο ο Ντέβλιν, όσο και ο Ιαν στο Έλεος είναι άγγλοι αστοί που ουδεμία φαινομενική σχέση έχουν με τα εγκλήματα ενάντια στη μητρότητα που συντελούνται στον πόλεμο. Όμως τόσο η Κέιν όσο και ο Πίντερ - και αυτό φαίνεται καλύτερα στον Πίντερ, θέλουν να δείξουν πως στο σύμπαν της αντρικής κυριαρχίας, ο αποχωρισμός του μωρού από τη μητέρα του είναι θεμιτός καθώς ο άντρας θέλει να απολαμβάνει το σύνολο της γυναικείας φροντίδας. Στο Έλεος ο Ιαν, με έντονο συμβολισμό, ξεθάβει και τρώει το νεκρό μωρό. Κλείνοντας, το έργο από τη σφαίρα των προσωπικών ή γυναικείων αιτημάτων περνάει στα δημόσια, πολιτικά και 26 Πίντερ Χάρολντ, Τέφρα και Σκιά, μτφ. Μαστοράκη Τζένη, Καστανιώτη, Αθήνα,

27 οικουμενικά αιτήματα. Παράλληλα με τον βιασμό της γυναίκας στο έργο συντελείται και ο βιασμός μιας ολόκληρης χώρας. Ο Ιαν είναι κρυφός απεσταλμένος ή αλλιώς πράκτορας τον Άγγλων στη Γιουγκοσλαβία. Ιαν: Νομίζω ότι προσπαθούν να με καθαρίσουν. Δεν με χρειάζονται άλλο Έκανα ότι μου ανέθεσαν για το καλό της πατρίδας. Παραφύλαξα σε σταθμούς τρένων, κρυφάκουσα συνομιλίες ξεφορτωνόμουν πτώματα, ό, τι χρειάστηκε. 27 Η Κέιν με αυτό τον τρόπο καταδεικνύει την ευθύνη των μεγάλων δυνάμεων και συγκεκριμένα της Αγγλίας σε αυτόν τον πόλεμο και κάνει μια μοναδική σύνδεση του προσωπικού με το πολιτικό, λέγοντας πως οι θύτες σε όλες τις περιπτώσεις είναι οι ίδιοι και πως η ιδεολογία των εγκλημάτων του ισχυρού έναντι του αδύνατου είναι μία, η ιδεολογία του φασισμού. Με τον ίδιο τρόπο ο σεξισμός σχετίζεται στο έργο με όλους τους υπόλοιπους ρατσισμούς, ενώ δίνεται ιδιαίτερο βάρος στο ρατσισμό που ασκείται στους έγχρωμους. Ιαν: Δώσε τίποτα σε αυτόν το σκυλάραπα που θα φέρει τα σάντουιτς Μπας και γουστάρεις τους σκυλάραπες; Αναρωτιέμαι αν ο κόπανος μιλάει αγγλικά Τη μισώ αυτήν τη πόλη. Βρωμάει. Έχει γεμίσει σκυλάραπες και πακιστανούς. 28 Όπως θα δούμε και στη συνέχεια η στηλίτευση του ρατσισμού απέναντι στους έγχρωμους και η συσχέτιση του με το σεξισμό είναι κάτι που συναντάμε έντονα σε όλα τα έργα της Κέιν με αποκορύφωση το Δέρμα (Skin). Σύμφωνα με την 27 Kane, Έλεος και Φαίδρας Έρως: Ό.π.: 49,61. 27

28 ανάλυση της Μπάτλερ που είδαμε παραπάνω, ο ρατσισμός αυτός σχετίζεται με τη σεξουαλική ανασφάλεια του φορέα του και την ανάγκη ετεροπροσδιορισμού του. Στην προκειμένη περίπτωση, η φρασεολογία του Ιαν φαντάζει ιδιαίτερα κωμική γιατί ο ίδιος είναι βιαστής και έτσι η συγγραφέας καταφέρνει να αντιστρέψει τη συνθήκη και να ειρωνευτεί το ταμπού που θέλει τους μαύρους επικίνδυνους και βιαστές. 28

29 3.2 Δέρμα (Skin, 1995) Η απόλυτη όμως συσχέτιση του φασισμού, του ρατσισμού απέναντι στους έγχρωμους και του σεξισμού γίνεται στο Δέρμα, τη μοναδική ταινία της οποίας το σενάριο γράφει η Κέιν. Σε αυτή τη δεκάλεπτη ταινία ο Μπίλυ, ένας νεαρός φασίστας ξυπνάει το πρωί και αφού κάνει μια προσβλητική χειρονομία στον έγχρωμο άντρα που τυχαίνει να κάθεται κάτω από το παράθυρό του, κοιτάζει απέναντι τη Μάρσια, την επίσης έγχρωμη γειτόνισσα του, την οποία και αυτή προσβάλλει με μια σεξουαλική χειρονομία. Η Μάρσια γελάει. Στη συνέχεια ο Μπίλυ βρίσκει τους φίλους του και την ώρα που τρώνε προσπαθεί να διώξει ένα μαυράκι που του χαμογελάει πίσω από την τζαμαρία δείχνοντάς του τον αγκυλωτό σταυρό που έχει στο χέρι του. Το μαυράκι τον κοιτάζει και γελάει. Έπειτα o Μπίλυ και η παρέα του πηγαίνουν και επιτίθενται στους καλεσμένους μιας γαμήλιας τελετής έγχρωμων. Όταν η αστυνομία αρχίζει να τους κυνηγάει αυτός κρύβεται, φιλώντας το τατουάζ που έχει στο χέρι του. Αφού καταφέρνει να ξεφύγει και να επιστρέψει σπίτι του, κοιτάζεται πάλι με τη γειτόνισσά του και την επισκέπτεται. Την πόρτα του σπιτιού της του ανοίγει η συγκάτοικος της Καθ, ενώ αυτός μοιάζει αποσβολωμένος μπροστά στο μαύρο χρώμα της Μάρσια. Εκείνη του δένει τα χέρια, του κάνει έρωτα και στη συνέχεια, με γυαλόχαρτα, τρίβει τους αγκυλωτούς σταυρούς και τις αγγλικές σημαίες από το σώμα του. Στο τέλος, χαράζει με μαχαίρι το όνομά της στην πλάτη του και τρομαγμένο αλλά και εξαρτημένο όπως μοιάζει να είναι από αυτήν, τον διώχνει. Αφού τον έχει διώξει, η Μάρσια πηγαίνει και πλαγιάζει με την Καθ, την λευκή συγκάτοικό της, ενώ ο Μπίλυ επιστρέφει μόνος του στο διαμέρισμά του και προσπαθεί να αυτοκτονήσει με 29

30 χάπια και αλκοόλ. Ο μαύρος όμως άντρας που κάθεται κάτω από το παράθυρό του Μπίλυ τον βλέπει και τον σώζει. Σε αντίθεση με το Έλεος, στο Δέρμα η εκδίκηση των θυμάτων, δηλαδή των γυναικών και των έγχρωμων, δεν έρχεται από έναν εξωτερικό παράγοντα όπως είναι ο στρατιώτης, αλλά από τα ίδια τα θύματα. Με τη σεξουαλική πράξη η Μάρσια αντιστρέφει το σχήμα ισχυρός ανίσχυρος και αποκαθηλώνει την φασιστική αντίληψη του Μπίλυ για υπεροχή των λευκών έναντι των έγχρωμων αλλά και την υπεροχή των αντρών έναντι των γυναικών. Ο Μπίλυ πηγαίνει στο γειτονικό σπίτι με σκοπό να βιάσει τη Μάρσια και καταλήγει να βιάζεται από αυτήν. Αυτή η αντιστροφή δίνει και στο έργο μια κωμική σατιρική χροιά που την εμπνέει άλλωστε και η ίδια η φυσιογνωμία του Μπίλυ. Η τιμωρία όμως της Μάρσια είναι η αφορμή για την πραγματική τιμωρία που βρίσκει τον Μπίλυ που δεν είναι άλλη από τη συνειδησιακή κρίση που του προκαλεί το γεγονός της συνεύρεσής του με αυτήν. Μια συνειδησιακή κρίση που οδηγεί το Μπίλυ στην προσπάθειά του να αυτοκτονήσει. Με αυτόν τον τρόπο τα θύματα δε γίνονται θύτες, αφού και μόνο η συνειδητοποίηση του παράλογου των πεποιθήσεων του μπορεί να σκοτώσει τον Μπίλυ. Για την Κέιν όμως ο θάνατος είναι φυγή και ελευθερία, γι αυτό ο Μπίλυ, όπως και ο Ιαν στο Έλεος, τελικά δεν πεθαίνουν και τα θύματα - η Κέητ και ο έγχρωμος άντρας που βρίσκεται κάτω από το παράθυρο του Μπίλυ - τους βοηθούν να μείνουν στη ζωή. Η συγγραφέας δεν ασχολείται ιδιαίτερα με το να μας εξηγήσει με ένα, παραδείγματος χάριν, μονόλογο τη συνειδητοποίηση του Μπίλυ. Το είδος του πεσιμισμού αλλά και της πολιτικής της αντίληψης δεν συνάδει με την πίστη 30

31 στην μεταστροφή και την μετάνοια κανενός, πόσο μάλλον ενός φασίστα που δεν επικοινωνεί βάσει διαλεκτικών σχημάτων αλλά ενός σχήματος άσκησης και λήψης εξουσίας και φόβου. Γι αυτό, αυτό που την ενδιαφέρει περισσότερο είναι ο τρόμος και ο φόβος των αντιδραστικών ηρώων της μπροστά σε έναν πόνο ή μια νέα εξουσία. Αυτός ο φόβος, μοιάζει να μας λέει, είναι και η κινητήριος δύναμη για τη δράση τους. Οι ήρωες μπορεί να επιστρέψουν στην πρότερη ιδεολογική τους κατάσταση και συμπεριφορά τους όταν οι συνθήκες αλλάξουν και πάψουν να φοβούνται. Ως εκ τούτο τα έργα της κλείνουν ή κορυφώνονται τη στιγμή του τρόμου. Το στοιχείο της μετάνοιας που λείπει έχει πάμπολλες πολιτικές προεκτάσεις καθώς αποτρέπει τον καθησυχασμό του θεατή και εντείνει τον επιθετικό λόγο της συγγραφέως. Ο φασισμός υπήρχε και θα υπάρχει στην κοινωνία και δεν αναπτύσσεται μόνο όταν δεν του επιτρέπεται να αναπτυχθεί. Με το χαρακτήρα της Μάρσια δεν αποκαθηλώνεται μόνο ο φασισμός και ο φυλετικός ρατσισμός αλλά και πολλοί από τους μύθους της ετεροφυλοφιλίας που θέλουν σαφή και για βιολογικούς λόγους το διαχωρισμό του ομοφυλοφιλικού από το ετεροφυλοφιλικό σώμα. Η Μάρσια στο Δέρμα παρά το ότι συζεί με την Καθ αποδεικνύει πως δεν έχει καμιά βιολογική δυσκολία στο να κάνει έρωτα με το Μπίλυ. Αντίθετα φαίνεται πολύ ικανή σε αυτήν την ετεροφυλοφιλική συνεύρεση, στοιχείο που κάνει και το Μπίλυ να νιώθει εξάρτηση από αυτήν. Με αυτόν τον τρόπο καταρρίπτεται και η αντίληψη του ετεροφυλοφιλικού κόσμου πως ομοφυλόφιλος είναι ο ανίκανος ετεροφυλόφιλος. Παρά το ότι η Μάρσια είναι άρτια και επιθυμητή ως ετεροφυλόφιλη, επιλέγει την ομοφυλοφιλία ή αλλιώς την συγκάτοικό της Καθ έναντι του Μπίλυ. Η Μάρσια ως εκ τούτου είναι και ένα παράδειγμα στο οποίο η 31

32 επιτελεστική επιβολή του φύλου έχει αποτύχει. Βέβαια θα μπορούσαμε να πούμε πως το έργο κάνει και μια αδικία υπέρ της γυναίκας, αφού στη θέση του ανταγωνιστή της άντρα δεν τοποθετεί οποιοδήποτε, αλλά τον χειρότερο αυτών, ένα φασίστα. Έτσι συνειρμικά δημιουργεί μια γενίκευση σύμφωνα με την οποία όλοι οι άντρες είναι φασίστες και επομένως βιαστές. Αυτή η θέση ανήκει στον έντονα πολιτικό λεσβιακό φεμινισμό και μόνο επειδή οι κοινωνικές συνθήκες το επιτρέπουν, δηλαδή η κοινωνία είναι ακόμα πατριαρχική, μπορεί να ειδωθεί ως κάτι το ριζοσπαστικό και όχι ως κάτι το αντιδραστικό. Ένα επάξιο στοιχείο υπεράσπισης της γυναίκας από την Κέιν, αλλά και δεικτικό των αντιλήψεων του λεσβιακού φεμινισμού είναι και το ότι η Καθ δεν είναι έγχρωμη. Μιλάμε, επομένως, για ένα μικτό ομοφυλοφιλικό ζευγάρι, που βρίσκεται στον αντίποδα του ρατσισμού αλλά και των φασιστικών αντιλήψεων για φυλετική καθαρότητα και επιβεβλημένη ετεροφυλοφιλία. Η στάση της Καθ απέναντι στη Μάρσια είναι ακόμα αντίθετη από τη στάση του Μπέλοου απέναντι στην Κλαιρ, στο Περνώντας της Νήλα Λάρσεν που αναλύει η Μπάτλερ. 29 Η φιγούρα του Μπέλοου, που σύμφωνα με τη Μπάτλερ θέλει μέσα από τη σεξουαλική πράξη με μία έγχρωμη να επιβεβαιώνει την φυλετική του ετερότητα και υπεροχή, υπάρχει και στο έργο της Κέιν μέσα στη φιγούρα του Μπίλυ αλλά διαφοροποιημένη ως προς την αποτελεσματικότητά της. Ο Μπίλυ όχι μόνο δεν αναγκάζει τη Μάρσια να αυτοκτονήσει όπως ο Μπέλοου την Κλαιρ, αλλά εκείνη με την συμπαράσταση της Καθ, τον οδηγεί προς το να αποπειραθεί. Υπό αυτή την έννοια το Δέρμα της Κέιν είναι πολύ πιο αισιόδοξο από τo Περνώντας της Λάρσεν. 29 Βλ. σελ της παρούσας εργασίας. 32

33 3.3 Φαίδρας Έρως (Phaedra s Love ). Το Φαίδρας Έρως είναι ένα έργο το οποίο η Κέιν γράφει κατά παραγγελία του Γκέιτ θίατερ (Gate Theatre), σύμφωνα με την οποία, θα έπρεπε να διασκευάσει ένα κλασσικό ευρωπαϊκό έργο. Η ίδια επισημαίνει πως επέλεξε τη Φαίδρα του Σενέκα επειδή της άρεσε η διασκευή του Θυέστη του Σενέκα από την Τσέρτσιλ 30. Τo Φαίδρας Έρως όμως είναι το λιγότερο ενδιαφέρον για την φεμινιστική κριτική από τα έργα της Κέιν που έχουμε εξετάσει μέχρι τώρα, τόσο γιατί ο κεντρικός ήρωας του έργου είναι άντρας όσο και γιατί τα στοιχεία του που αφορούν τα γυναικεία ζητήματα είναι κρυμμένα πίσω από άλλα πολιτικά και υπαρξιακά αιτήματα. Στο έργο ο Ιππόλυτος είναι ένας σύγχρονος βρετανός πρίγκιπας που πάσχει από κατάθλιψη. Βρίσκεται όλη τη μέρα μπροστά από μία οθόνη όπου τρώει και αυνανίζεται ή κάνει έρωτα με τυχαία πρόσωπα. Ο πατέρας του - Θησέας, λείπει σε ταξίδι και η μητριά του - Φαίδρα, βρίσκει την ευκαιρία να του εκφράσει τον έρωτα που τρέφει γι αυτόν, κάνοντάς του στοματικό έρωτα αντί για δώρο για τα γενέθλιά του. Ο Ιππόλυτος δέχεται το δώρο αλλά δεν ανταποκρίνεται στα συναισθήματά της, καθώς έχει πάψει να πιστεύει στον έρωτα. Η Φαίδρα πληγωμένη αυτοκτονεί, αφήνοντας ένα σημείωμα στο οποίο γράφει πως ο Ιππόλυτος τη βίασε. Η ετεροθαλής αδελφή του Ιππόλυτου, Στρόφη είναι σίγουρη για το ότι κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί και σπεύδει να πείσει τον Ιππόλυτο να αρνηθεί το βιασμό, για να σώσει τη ζωή του από το εξαγριωμένο πλήθος. Ο Ιππόλυτος όμως δεν ενδιαφέρεται για κάτι τέτοιο, αρνείται μάλιστα την συγχώρεση που του δίνει ο ιερέας και ξεφεύγει από τους 30 Sierz, Alex In-Yer-Face Theater, Faber and Faber, London, 2001:

34 φρουρούς για να πέσει μέσα στο πλήθος που αρχικά τον ευνουχίζει και τελικά τον σκοτώνει. Ο Θησέας και η Στρόφη μεταμφιεσμένοι παρακολουθούν την αυτόβουλη παράδοση του Ιππόλυτου και ενώ η δεύτερη προσπαθεί να σταματήσει την επίθεση του πλήθους, ο Θησέας τη βιάζει και τη σκοτώνει. Όταν όμως την αναγνωρίζει, αυτοκτονεί και ο ίδιος. Έτσι το έργο κλείνει με τα τρία πτώματα επί σκηνής και την επιθανάτια φράση του Ιππόλυτου στην οποία εύχεται να υπήρχαν και άλλες στιγμές σαν κι αυτήν. Αρχικά αξίζει να σημειώσουμε πως ο ίδιος ο αρχαίος μύθος δεν έχει ιδιαίτερα φεμινιστικά χαρακτηριστικά. Αυτό που μοιάζει να κάνει η συγγραφέας σε αυτό το έργο είναι να τον χρησιμοποιεί για να κάνει μια πολιτική κριτική στο θεσμό της βασιλιάς, των Μ.Μ.Ε. και της εκκλησίας που μοιάζουν να είναι οι βασικοί υπεύθυνοι για το κοινωνικό ψέμα και την ηθική σήψη των προσώπων. Τα πρόσωπα είναι λιγότερο υπεύθυνα τόσο γι αυτό που τους συμβαίνει όσο και για αυτό που πράττουν. Ως εκ τούτου ο Ιππόλυτος, σε αντίθεση με τον Ιαν στο Έλεος, μοιάζει να μην κρίνεται για την συμπεριφορά του, καθώς πρώτα είναι θύμα μιας παράλογης πραγματικότητας που τον θέλει απόγονο ενός Θεού - στου οποίου την ύπαρξη δεν πιστεύει - και έπειτα θύτης. Μια μη πολιτική φεμινιστική κριτική, θα ήταν πολύ αυστηρή με αυτόν το χαρακτήρα και τον τρόπο με τον οποίο αυτός φέρεται στους γυναικείους χαρακτήρες του έργου. Αλλά θα ήταν λάθος να δούμε αυτό το έργο έξω από την ευρύτερη πολιτική του διάσταση. Η Κέιν σ αυτό το έργο μοιάζει να μας λέει με μαύρο χιούμορ πως το μόνο λογικό που μπορεί να κάνει ένας πρίγκιπας είναι να αυτοκτονήσει και τον υπερασπίζεται που θεωρεί τον εαυτό του «σκουπίδι» σε σχέση με όλους τους υπόλοιπους που τον θεωρούν κάτι σημαντικό. Η όποια παράλογη στάση του ήρωα, ακόμα και η 34

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Αναστασία Μπούτρου. Εργασία για το βιβλίο «Παπούτσια με φτερά»

Αναστασία Μπούτρου. Εργασία για το βιβλίο «Παπούτσια με φτερά» Αναστασία Μπούτρου Εργασία για το βιβλίο «Παπούτσια με φτερά» α) Αν κάποιος έχει φαντασία, μπορεί και φαντάζεται έναν καλύτερο κόσμο. Κλείνει τα μάτια του και βλέπει αυτό που ποθεί. Αυτό το απόσπασμα εννοεί

Διαβάστε περισσότερα

Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα

Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα Ενότητα 10: Το φεμινιστικό κίνημα στην Ελλάδα Σπύρος Μαρκέτος Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα

Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΑΘΛΗΤΕΣ & ΑΘΛΗΤΡΙΕΣ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΕΠΕΑΕΚ: ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Επιμέλεια εργασίας: Παναγιώτης Γιαννόπουλος Περιεχόμενα Ερώτηση 1 η : σελ. 3-6 Ερώτηση 2 η : σελ. 7-9 Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 2 Ερώτηση 1 η Η συγγραφέας

Διαβάστε περισσότερα

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Προσωπική Βελτίωση Αναπτύσσομαι 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Περιεχόμενα 1. Γιατί είναι απαραίτητη η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές;

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ; τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ποια είναι η σχέση των πεποιθήσεών μας με την πραγματικότητα, για να είναι αληθείς και

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1 α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΕΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ. Εισάγονται με τους συνδέσμους: ότι, πως, που

ΕΙΔΙΚΕΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ. Εισάγονται με τους συνδέσμους: ότι, πως, που ΕΙΔΙΚΕΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Εισάγονται με τους συνδέσμους: ότι, πως, που Χρησιμοποιούνται ως 1. αντικείμενο σε ρήματα: λεκτικά: λέω, υπόσχομαι, ισχυρίζομαι, διδάσκω, ομολογώ,

Διαβάστε περισσότερα

Όταν φεύγουν τα σύννεφα μένει το καθαρό

Όταν φεύγουν τα σύννεφα μένει το καθαρό Ημερομηνία 9/6/2016 Μέσο Συντάκτης Link http://plusmag.gr/ Αλεξάνδρα Παναγοπούλου http://plusmag.gr/article/%cf%84%ce%b1%ce%bd_%cf%86%ce%b5%ce%b3%ce%bf%cf %85%CE%BD_%CF%84%CE%B1_%CF%83%CE%BD%CE%BD%CE%B5%CF%86%CE%B1_%CE%B

Διαβάστε περισσότερα

Εφηβεία και Πρότυπα. 2)Τη στάση του απέναντι στους άλλους, ενήλικες και συνομηλίκους

Εφηβεία και Πρότυπα. 2)Τη στάση του απέναντι στους άλλους, ενήλικες και συνομηλίκους Εφηβεία και Πρότυπα Τι σημαίνει εφηβεία; Η εφηβεία είναι η περίοδος της ζωής του ανθρώπου που αρχίζει με το τέλος της παιδικής ηλικίας και οδηγεί στην ενηλικίωση. Είναι μια εξελικτική φάση που κατά τη

Διαβάστε περισσότερα

Οι γνώμες είναι πολλές

Οι γνώμες είναι πολλές Η Ψυχολογία στη Φυσική Αγωγή στο πλαίσιο του σχολικού περιβάλλοντος ΚασταμονίτηςΚωνσταντίνος Ψυχολόγος Οι γνώμες είναι πολλές Πολλές είναι οι γνώμες στο τι προσφέρει τελικά ο αθλητισμός στην παιδική ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα. Earl Babbie. Κεφάλαιο 2. Έρευνα και θεωρία 2-1

Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα. Earl Babbie. Κεφάλαιο 2. Έρευνα και θεωρία 2-1 Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα Earl Babbie Κεφάλαιο 2 Έρευνα και θεωρία 2-1 Σύνοψη κεφαλαίου Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης Επιστροφή σε δύο συστήματα λογικής Παραγωγική συγκρότηση θεωρίας

Διαβάστε περισσότερα

Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου

Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου Η γυναίκα ως σύζυγος και μητέρα Η γυναίκα ως πολεμικό λάφυρο Γυναίκα και επιτάφιες τιμές ηρώων Η τύχη του γυναικείου πληθυσμού μετά την άλωση μιας πόλης

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΜΑΣ»

«ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΜΑΣ» «ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΜΑΣ» ΤΑΞΗ Γ1 2 ο Δ Σ ΓΕΡΑΚΑ ΔΑΣΚ:Αθ.Κέλλη ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Κατά τη διάρκεια της περσινής σχολικής χρονιάς η τάξη μας ασχολήθηκε με την ανάγνωση και επεξεργασία λογοτεχνικών βιβλίων

Διαβάστε περισσότερα

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES.

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων

Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων Ενότητα 8: Η Συνειδητοποίηση μέσα από τον Κριτικό Στοχασμό Γιώργος Κ.

Διαβάστε περισσότερα

«Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε»

«Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε» «Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε» της Άννας Κουππάνου Στις σελίδες που ακολουθούν υπάρχουν δραστηριότητες σχετικά με το βιβλίο: «Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε» Οι δραστηριότητες

Διαβάστε περισσότερα

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια Δευτέρα, Ιουνίου 16, 2014 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΞΙΑΣ ΚΡΑΛΛΗ Η Μεταξία Κράλλη είναι ένα από τα δημοφιλέστερα πρόσωπα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Μετά την κυκλοφορία του πρώτου της βιβλίου, "Μια φορά

Διαβάστε περισσότερα

Βία κατά των γυναικών ένα αρχαίο ζήτηµα που ανθεί και στον 21 αιώνα. Θεοφανώ Παπαζήση

Βία κατά των γυναικών ένα αρχαίο ζήτηµα που ανθεί και στον 21 αιώνα. Θεοφανώ Παπαζήση Βία κατά των γυναικών ένα αρχαίο ζήτηµα που ανθεί και στον 21 αιώνα Θεοφανώ Παπαζήση Αναπληρώτρια καθηγήτρια ΑΠΘ Από την απελευθέρωση των σεξουαλικών σχέσεων στα τέλη της δεκαετίας του 60 αρχές 70, µετά

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας

ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας 29.05.2015 Ερωτήματα που μας απασχολούν Τι κάνουμε όταν αμφιβάλλουμε για το αν θα τα καταφέρουμε να κρατήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Ρητορική Μίσους. στο Διαδίκτυο. Γραμμή βοηθείας Ενημέρωση-Επαγρύπνηση Γραμμή παράνομου περιεχομένου

Ρητορική Μίσους. στο Διαδίκτυο. Γραμμή βοηθείας Ενημέρωση-Επαγρύπνηση Γραμμή παράνομου περιεχομένου Ρητορική Μίσους στο Διαδίκτυο 210 6007686 www.safeline.gr Γραμμή βοηθείας Ενημέρωση-Επαγρύπνηση Γραμμή παράνομου περιεχομένου Ρητορική μίσους; Το διαδίκτυο και ειδικότερα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης άνοιξαν

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ Ημερομηνία 10/3/2016 Μέσο Συντάκτης Link http://www.in.gr Τζωρτζίνα Ντούτση http://www.in.gr/entertainment/book/interviews/article/?aid=1500064083 Νικόλ Μαντζικοπούλου: Το μυστικό για την επιτυχία είναι

Διαβάστε περισσότερα

Συμπτώματα συνεξάρτησης

Συμπτώματα συνεξάρτησης Συμπτώματα συνεξάρτησης Οι συνεξαρτητικές συμπεριφορές είναι αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Το συνεξαρτητικό άτομο προσπαθεί να βοηθήσει τους άλλους καταστρέφοντας τον εαυτό του. Τέτοιου είδους συμπεριφορές

Διαβάστε περισσότερα

Τριγωνοψαρούλη, μην εμπιστεύεσαι ΠΟΤΕ... αχινό! Εκπαιδευτικός σχεδιασμός παιχνιδιού: Βαγγέλης Ηλιόπουλος, Βασιλική Νίκα.

Τριγωνοψαρούλη, μην εμπιστεύεσαι ΠΟΤΕ... αχινό! Εκπαιδευτικός σχεδιασμός παιχνιδιού: Βαγγέλης Ηλιόπουλος, Βασιλική Νίκα. Ήρθε ένας νέος μαθητής στην τάξη. Όλοι τον αποκαλούν ο «καινούριος». Συμφωνείς; 1 Δεν είναι σωστό να μη φωνάζουμε κάποιον με το όνομά του. Είναι σαν να μην τον αναγνωρίζουμε. Σωστά. Έχει όνομα και με αυτό

Διαβάστε περισσότερα

ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΛΟΑΤΚΙ ΑΤΟΜΑ. Επιμέλεια: Μαρία Πατεράκη, Πολύχρωμο Σχολείο (2018)

ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΛΟΑΤΚΙ ΑΤΟΜΑ. Επιμέλεια: Μαρία Πατεράκη, Πολύχρωμο Σχολείο (2018) ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΛΟΑΤΚΙ ΑΤΟΜΑ Επιμέλεια: Μαρία Πατεράκη, Πολύχρωμο Σχολείο (2018) Το να είναι κάποιο άτομο ΛΟΑΤΚΙ δεν είναι φυσιολογικό. Μη φυσιολογικό στην προκειμένη περίπτωση σημαίνει

Διαβάστε περισσότερα

Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1

Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1 Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1 (ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ - ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ) Μια σύνοψη: Κατανοώντας ορισμένες λέξεις και έννοιες προκύπτει μια ανυπολόγιστη αξία διαμορφώνεται

Διαβάστε περισσότερα

Χάρτινη αγκαλιά. Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, Β Γυμνασίου

Χάρτινη αγκαλιά. Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, Β Γυμνασίου Χάρτινη αγκαλιά Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, Β Γυμνασίου Εργασίες 1 α ) Κατά τη γνώμη μου, το βιβλίο που διαβάσαμε κρύβει στις σελίδες του βαθιά και πολύ σημαντικά μηνύματα, που η συγγραφέας θέλει να μεταδώσει

Διαβάστε περισσότερα

Συνέδριο για την Ισότητα. Γλωσσάριο

Συνέδριο για την Ισότητα. Γλωσσάριο 3 Συνέδριο για την Ισότητα Γλωσσάριο Φύλο Όρος Ορισμός Το φύλο αναφέρεται σε κοινωνικούς, οικονομικούς και πολιτισμικούς ρόλους που ανατίθενται σε άτομα διαφορετικού γένους. Δεν ταυτίζεται απόλυτα με τα

Διαβάστε περισσότερα

ΩΡΑ ΓΙΑ ΚΙΝΟΥΜΕΝΑ ΣΧΕΔΙΑ ΕΠΙΡΡΟΗ ΚΙΝΟΥΜΕΝΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ ΣΤΗ ΠΑΙΔΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΩΡΑ ΓΙΑ ΚΙΝΟΥΜΕΝΑ ΣΧΕΔΙΑ ΕΠΙΡΡΟΗ ΚΙΝΟΥΜΕΝΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ ΣΤΗ ΠΑΙΔΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ 9 ο ΓΕΛ Πατρών ΩΡΑ ΓΙΑ ΚΙΝΟΥΜΕΝΑ ΣΧΕΔΙΑ ΕΠΙΡΡΟΗ ΚΙΝΟΥΜΕΝΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ ΣΤΗ ΠΑΙΔΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΑΡΑΚΙΤΣΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΟΛΙΑΒΡΑ ΦΩΤΕΙΝΗ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΦΩΤΕΙΝΗ ΣΥΛΑΙΔΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΟΜΑΔΑ: Tom&Jerry Υπεύθυνοι καθηγητές:

Διαβάστε περισσότερα

Κατερίνα Δεσποτοπούλου: Έφη Τριγκίδου:

Κατερίνα Δεσποτοπούλου: Έφη Τριγκίδου: Κατερίνα Δεσποτοπούλου: «Σε ποια ηλικία κατάλαβες ότι ήθελες να ασχοληθείς με το θέατρο και ποιο ήταν το 'εναρκτήριο λάκτισμα';» Γύρω στα δώδεκα με δεκατρία μου γεννήθηκε η αγάπη για το θέατρο. Το έχω

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργος Πολίτης: «Τα καταφέραμε σε πιο δύσκολες εποχές, θα τα καταφέρουμε και τώρα»

Γιώργος Πολίτης: «Τα καταφέραμε σε πιο δύσκολες εποχές, θα τα καταφέρουμε και τώρα» Ο συγγραφέας στο νέο του βιβλίο παρουσιάζει μια ορθολογική θέαση της κρίσης Γιώργος Πολίτης: «Τα καταφέραμε σε πιο δύσκολες εποχές, θα τα καταφέρουμε και τώρα» 23 Jan 201611.00 ΜΕΓΕΝΘΥΝΣΗ Συνέντευξη στη

Διαβάστε περισσότερα

Τ ρ ί τ η, 5 Ι ο υ ν ί ο υ Το τελευταίο φως, Ιφιγένεια Τέκου

Τ ρ ί τ η, 5 Ι ο υ ν ί ο υ Το τελευταίο φως, Ιφιγένεια Τέκου Τ ρ ί τ η, 5 Ι ο υ ν ί ο υ 2 0 1 8 Το τελευταίο φως, Ιφιγένεια Τέκου "Υπήρχε μαγεία πίσω από τη συγγραφή, που ξεπερνούσε κατά πολύ τα οφέλη της κάθαρσης. Κυριαρχία πάνω στα αισθήματα και στις κινήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Χρήστος Τερζίδης: Δεν υπάρχει το συναίσθημα της αυτοθυσίας αν μιλάμε για πραγματικά όνειρα

Χρήστος Τερζίδης: Δεν υπάρχει το συναίσθημα της αυτοθυσίας αν μιλάμε για πραγματικά όνειρα Χρήστος Τερζίδης: Δεν υπάρχει το συναίσθημα της αυτοθυσίας αν μιλάμε για πραγματικά όνειρα 21/04/2015 Το φως της λάμπας πάνω στο τραπέζι αχνοφέγγει για να βρίσκουν οι λέξεις πιο εύκολα το δρόμο τους μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Διάρκεια: 2Χ80 Προτεινόμενη τάξη: Δ -Στ Εισηγήτρια: Χάρις Πολυκάρπου

Διάρκεια: 2Χ80 Προτεινόμενη τάξη: Δ -Στ Εισηγήτρια: Χάρις Πολυκάρπου ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Θεατρικό Εργαστήρι: Δημιουργία δραματικών πλαισίων με αφορμή μαθηματικές έννοιες. Ανάπτυξη ικανοτήτων για επικοινωνία μέσω του θεάτρου και του δράματος. Ειδικότερα αναφορικά με τις παρακάτω

Διαβάστε περισσότερα

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ποιά ηρωικά χαρακτηριστικά έχει η ηρωίδα κατά τη γνώμη σας; Κατά τη γνώμη μου και μόνο που χαρακτηρίζουμε την Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου ηρωίδα δείχνει ότι

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα

Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΑΘΛΗΤΕΣ & ΑΘΛΗΤΡΙΕΣ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΕΠΕΑΕΚ: ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Θεοφανία Ανδρονίκου Βασιλάκη: "Θέλω κάποια στιγμή να γράψω ένα μυθιστόρημα που να έχει όλα τα είδη"

Θεοφανία Ανδρονίκου Βασιλάκη: Θέλω κάποια στιγμή να γράψω ένα μυθιστόρημα που να έχει όλα τα είδη Θεοφανία Ανδρονίκου Βασιλάκη: "Θέλω κάποια στιγμή να γράψω ένα μυθιστόρημα που να έχει όλα τα είδη" Στο βιβλίο χρησιμοποιείτε πολυπρόσωπες αφηγήσεις μέσα στην κεντρική πλοκή ώστε να μιλήσετε για την ίδια

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παιδική ηλικία είναι ένα ζήτημα για το οποίο η κοινωνιολογία έχει δείξει μεγάλο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 έως σήμερα βρίσκεται υπό εξέλιξη ένα πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

Σπίτι μας είναι η γη

Σπίτι μας είναι η γη Σπίτι μας είναι η γη 1.α. Ο αρχηγός των Ινδιάνων λέει ότι η φύση είναι το σπίτι τους. Τι εννοεί; β. Πώς βλέπει ο λευκός τη φύση, σύμφωνα με τον Ινδιάνο; α. Η πρόταση αυτής της αγοραπωλησίας ήταν εντελώς

Διαβάστε περισσότερα

Η θέση της γυναίκας στο ισλάμ και στο χριστιανισμό. PROJECT 1 Υπεύθυνος καθηγητής Παπαγιάννης Γεώργιος ΠΕ01

Η θέση της γυναίκας στο ισλάμ και στο χριστιανισμό. PROJECT 1 Υπεύθυνος καθηγητής Παπαγιάννης Γεώργιος ΠΕ01 Η θέση της γυναίκας στο ισλάμ και στο χριστιανισμό PROJECT 1 Υπεύθυνος καθηγητής Παπαγιάννης Γεώργιος ΠΕ01 ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΚΑΙ ΞΕΝΟΦΟΒΙΑ ΟΜΑΔΑ Α PROJECT 3 Οι Γυναίκες Στον Ισλάμ Και Στον Χριστιανισμό ΟΜΑΔΑ

Διαβάστε περισσότερα

Αντί ανταπόκρισης από την διαδήλωση ενάντια στην κουλτούρα του βιασμού [12 Νοεμβρίου 2016]

Αντί ανταπόκρισης από την διαδήλωση ενάντια στην κουλτούρα του βιασμού [12 Νοεμβρίου 2016] Αντί ανταπόκρισης από την διαδήλωση ενάντια στην κουλτούρα του βιασμού [12 Νοεμβρίου 2016] provo.gr/antirape_cult/ Athos Simonetis 15/11/2016 1/43 2/43 3/43 4/43 5/43 6/43 7/43 8/43 9/43 10/43 11/43 12/43

Διαβάστε περισσότερα

Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΙΣOΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ Ισότητα των δύο φύλων ονομάζουμε την εξάλειψη κάθε είδους διάκρισης ανάμεσα στον άνδρα και τη γυναίκα, ώστε νομικά και ουσιαστικά

Διαβάστε περισσότερα

Το μυστήριο της ανάγνωσης

Το μυστήριο της ανάγνωσης Βενετία Αποστολίδου Το μυστήριο της ανάγνωσης Γιατί κάποιοι διαβάζουν και κάποιοι όχι; Είναι σημαντική η ανάγνωση; Γιατί μας αρέσει η ανάγνωση; Τι είναι η φιλαναγνωσία; Τα σημερινά παιδιά διαβάζουν; Η

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος. ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος. ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ (10.11.2010) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς Κεφάλαιο 3: Κυκλοφορούμε με ασφάλεια) ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

Co-funded by the European Union Quest. Quest

Co-funded by the European Union Quest. Quest 1 Καλωσορίσατε στο παιχνίδι "Δώσε το στον επόμενο!" Co-funded by the European Union Ένα εργαλείο για να σας βοηθήσει να γνωρίσετε μια δικαιοσύνη φιλική προς το παιδί Παίκτες Ηλικία 14-18 4-6 2 Χρονών Βάλτε

Διαβάστε περισσότερα

ενίσχυση δεσμών ομάδας, ομαδικό κινητικό παιχνίδι με διαλογική συζήτηση, δραστηριότητες δημιουργικής έκφρασης και βιωματικής μάθησης

ενίσχυση δεσμών ομάδας, ομαδικό κινητικό παιχνίδι με διαλογική συζήτηση, δραστηριότητες δημιουργικής έκφρασης και βιωματικής μάθησης Ενότητα: Σκοπός: Στόχοι: Βασικές Έννοιες: Μεθοδολογικές Επιλογές: ισότητα φύλων, έμφυλες ταυτότητες ανάπτυξη αυτογνωσίας και αυτοσυνείδησης σε σχέση με τις ταυτότητες φύλου 1) κατανόηση του τρόπου με τον

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β. Ερώτηση 1 α

ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β. Ερώτηση 1 α ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β Ερώτηση 1 α Το βιβλίο με τίτλο «Χάρτινη Αγκαλιά», της Ιφιγένειας Μαστρογιάννη, περιγράφει την ιστορία ενός κοριτσιού, της Θάλειας, η οποία αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας. Φεύγει

Διαβάστε περισσότερα

ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Α ΚΕΙΜΕΝΟ 1) Διαβάζοντας το κείμενο, αντιλαμβανόμαστε ότι το φαινόμενο του ρατσισμού, έχει αρκετές συνέπειες και για εκείνον που το υποστηρίζει και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΠΕ Παρασκευή 6 Μαρτίου 2015 Η έμφυλη εμπειρία των γυναικών στην πολιτική

ΕΝΠΕ Παρασκευή 6 Μαρτίου 2015 Η έμφυλη εμπειρία των γυναικών στην πολιτική ΕΝΠΕ Παρασκευή 6 Μαρτίου 2015 Η έμφυλη εμπειρία των γυναικών στην πολιτική Κυρίες και κύριοι, Καταρχήν να συγχαρώ την Ένωση Περιφερειών για την πρωτοβουλία της οργάνωσης της σημερινής εκδήλωσης ενόψει

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Αγαπητέ μαθητή/ αγαπητή μαθήτρια, Διεξάγουμε μια έρευνα και θα θέλαμε να μάθουμε την άποψή σου για τo περιβάλλον μάθησης που επικρατεί στην τάξη σου. Σε παρακαλούμε

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ (Αόρατος) ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Κάποτε στη γη γεννήθηκε το Όνειρο. Το όνομά του δεν ήταν έτσι, όμως επειδή συνεχώς ονειρευόταν, όλοι το φώναζαν Όνειρο. Δεν ήταν κάτι το σπουδαίο, ήταν σαν

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα. Εργασία Χριστίνας Λιγνού Α 1

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα. Εργασία Χριστίνας Λιγνού Α 1 1 Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Εργασία Χριστίνας Λιγνού Α 1 2 1.Στο βιβλίο παρουσιάζονται δύο διαφορετικοί κόσμοι. Ο πραγματικός κόσμος της Ρόζας, στη νέα της γειτονιά, και ο πλασματικός κόσμος, στον

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ

ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ Την έρευνα για τη φύση του την αρχίζει ο άνθρωπος θέτοντας στον εαυτό του την ερώτηση: «Ποιός είμαι; Τι είμαι;» Στην πορεία της αναζήτησης για την απάντηση, η ερώτηση διαφοροποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς

Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς A...Τα αισθήματα και η ενεργεία που δημιουργήθηκαν μέσα μου ήταν μοναδικά. Μέσα στο γαλάζιο αυτό αυγό, ένιωσα άτρωτος, γεμάτος χαρά και αυτοπεποίθηση.

Διαβάστε περισσότερα

Πώς γράφω µία σωστή περίληψη; Για όλες τις τάξεις Γυµνασίου και Λυκείου

Πώς γράφω µία σωστή περίληψη; Για όλες τις τάξεις Γυµνασίου και Λυκείου Πώς γράφω µία σωστή περίληψη; Για όλες τις τάξεις Γυµνασίου και Λυκείου Για να γράψω μία περίληψη πρέπει να ακολουθήσω συγκεκριμένα βήματα! Δεν είναι δύσκολο, απλά θέλει εξάσκηση! Καταρχάς τι είναι µία

Διαβάστε περισσότερα

«Δεν είναι ο άνθρωπος που σταματάει το χρόνο, είναι ο χρόνος που σταματάει τον άνθρωπο»

«Δεν είναι ο άνθρωπος που σταματάει το χρόνο, είναι ο χρόνος που σταματάει τον άνθρωπο» ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΚΟΥΡΤΖΗ «Δεν είναι ο άνθρωπος που σταματάει το χρόνο, είναι ο χρόνος που σταματάει τον άνθρωπο» Ημερομηνία: 13 Μαρτίου 2019, 20:33 Κατηγορία: Βιβλίο, Συνεντεύξεις ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ http://hallofpeople.com/gr/bio/aquinas.php ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ Ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος φιλόσοφος του δευτέρου μισού του Μεσαίωνα ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης, που έζησε από το 1225 ως το 1274. Υπήρξε ο σημαντικότερος

Διαβάστε περισσότερα

Ρατσισμός είναι να θεωρούμε κάποια άλλη ομάδα ανθρώπων ως κατώτερη ή ακόμη και άξια περιφρόνησης, λόγω της φυλετικής ή εθνικής τους καταγωγής.

Ρατσισμός είναι να θεωρούμε κάποια άλλη ομάδα ανθρώπων ως κατώτερη ή ακόμη και άξια περιφρόνησης, λόγω της φυλετικής ή εθνικής τους καταγωγής. ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ Φυλετικός Ρατσισμός Ρατσισμός είναι να θεωρούμε κάποια άλλη ομάδα ανθρώπων ως κατώτερη ή ακόμη και άξια περιφρόνησης, λόγω της φυλετικής ή εθνικής τους καταγωγής.αιτία του ρατσισμού είναι συνήθως

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΑΡΤΣΩΤΑΣ Α 1 Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα ΕΡΓΑΣΙΕΣ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΑΡΤΣΩΤΑΣ Α 1 Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1 ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΑΡΤΣΩΤΑΣ Α 1 Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Τίτλος βιβλίου: «Παπούτσια με φτερά» Συγγραφέας: Παπαγιάννη Μαρία Εκδόσεις: Πατάκη ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1.Στο βιβλίο παρουσιάζονται δύο διαφορετικοί κόσμοι.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82 ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82 1.Α. Ο ρόλος και η λειτουργία του Προλόγου ως δομικό στοιχείο της τραγωδίας: Ο πρόλογος μιας τραγωδίας αποτελεί τα πρώτο από τα απαγγελλόμενα μέρη και εκτελείται από τους

Διαβάστε περισσότερα

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους.

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί» Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους Η αυτοεικόνα μας «σχηματίζεται» ως ένα σχετικά σταθερό

Διαβάστε περισσότερα

Οι Νέοι/ες και η στάση τους απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Οι Νέοι/ες και η στάση τους απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση Οι Νέοι/ες και η στάση τους απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση VPRC Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 1/2 Ανάθεση: ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Σκοπός της έρευνας: Η διερεύνηση των απόψεων μαθητών Γυμνασίου και Λυκείου σχετικά

Διαβάστε περισσότερα

Από την Διονυσία Γιαννοπούλου Ψυχοθεραπεύτρια Οικογενειακή Σύμβουλο Επιστημονικά Υπεύθυνη του Κ.Π «ΠΡΟΝΟΗ»

Από την Διονυσία Γιαννοπούλου Ψυχοθεραπεύτρια Οικογενειακή Σύμβουλο Επιστημονικά Υπεύθυνη του Κ.Π «ΠΡΟΝΟΗ» ΤΙ ΤΗΝ ΑΠΟΔΥΝΑΜΩΝΕΙ? ΠΩΣ ΘΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΟΥΜΕ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ!! Από την Διονυσία Γιαννοπούλου Ψυχοθεραπεύτρια Οικογενειακή Σύμβουλο Επιστημονικά Υπεύθυνη του Κ.Π «ΠΡΟΝΟΗ» Αυτοεκτίμηση είναι η θετική εικόνα που

Διαβάστε περισσότερα

Η συγγραφέας μίλησε για το νέο της μυθιστόρημα με τίτλο "Πώς υφαίνεται ο χρόνος"

Η συγγραφέας μίλησε για το νέο της μυθιστόρημα με τίτλο Πώς υφαίνεται ο χρόνος Σοφία Δημοπούλου: «Το παρελθόν μάς καθορίζει» Η συγγραφέας μίλησε για το νέο της μυθιστόρημα με τίτλο "Πώς υφαίνεται ο χρόνος" Συνέντευξη στη Λεμονιά Βασβάνη Το "Πώς υφαίνεται ο χρόνος" απασχολεί τη Σοφία

Διαβάστε περισσότερα

Το κορίτσι με τα πορτοκάλια. Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας. [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου]

Το κορίτσι με τα πορτοκάλια. Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας. [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου] Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου] Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας: Σεμίραμις Αμπατζόγλου Τάξη: Γ'1 Γυμνασίου

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ Ο ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα σχετικών ερευνών που διεξάγονται σε σχολεία της χώρας θεωρούνται κοινωνικό πρόβλημα

Η ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ Ο ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα σχετικών ερευνών που διεξάγονται σε σχολεία της χώρας θεωρούνται κοινωνικό πρόβλημα Η ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ Ο ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ Σύμφωνα με τα αποτελέσματα σχετικών ερευνών που διεξάγονται σε σχολεία της χώρας θεωρούνται κοινωνικό πρόβλημα Η ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ Ο ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ Ορίζουν μια κατάσταση

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το όνειρο Ένα ζευγάρι περιμένει παιδί. Τότε αρχίζει να ονειρεύεται αυτό το παιδί. Κτίζει την εικόνα ενός παιδιού μέσα στο μυαλό του. Βάσει αυτής της εικόνας, κάνει

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

ΤΙΤΛΟΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑΣ EΠEAEK Αναμόρφωση του Προγράμματος Προπτυχιακών Σπουδών του ΤΕΦΑΑ - Αυτεπιστασία Αναπτυξιακή Ψυχολογία Ειρήνη Δερμιτζάκη -Μάριος Γούδας Διάλεξη 9: To παιχνίδι ως αναπτυξιακή διαδικασία ΤΙΤΛΟΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. Aν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Η ενδυμασία και η σημασία της για τον άνθρωπο

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Η ενδυμασία και η σημασία της για τον άνθρωπο ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Κείμενο Η ενδυμασία και η σημασία της για τον άνθρωπο Η ενδυμασία αποτελείται από κάθε τι με το οποίο ο άνθρωπος καλύπτει και στολίζει το σώμα του. Περιλαμβάνει δηλαδή τα ρούχα και

Διαβάστε περισσότερα

PROJECT Β'Τετραμήνου Η οικογένεια στο χθες και στο σήμερα

PROJECT Β'Τετραμήνου Η οικογένεια στο χθες και στο σήμερα PROJECT Β'Τετραμήνου Η οικογένεια στο χθες και στο σήμερα Η ΟΜΑΔΑ ΜΑΣ Ορισμοί οικογένειας ΟΡΙΣΜΟΣ (ΠΑΛΙΑ)«Η οικογένεια αποτελεί μία κοινωνική ομάδα, της οποίας τα μέλη κατοικούν στον ίδιο χώρο, έχουν οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

ένας τρόπος να μιλήσουμε στα παιδιά για αξίες και συναισθήματα»

ένας τρόπος να μιλήσουμε στα παιδιά για αξίες και συναισθήματα» Ημερομηνία 8/4/2015 Μέσο Συντάκτης Link http://artpress.sundaybloody.com/ Βασίλης Κάργας http://goo.gl/di6ugf Μαρίνα Γιώτη, συγγραφέαςεικονογράφος : «Τα παραμύθια είναι ένας τρόπος να μιλήσουμε στα παιδιά

Διαβάστε περισσότερα

Μανώλης Ισχάκης - Πνευματικά δικαιώματα -www.manolisischakis.gr για περισσότερη εκπαίδευση

Μανώλης Ισχάκης - Πνευματικά δικαιώματα -www.manolisischakis.gr για περισσότερη εκπαίδευση 1 Τέταρτο Μάθημα Οδηγός Δραστηριότητας Επισκόπηση... 3 Περίληψη... 3-5 Ώρα για δράση... 6-14 Σημειώσεις... 15 2 Μάθημα Πέμπτο- Επισκόπηση Σε αυτό το μάθημα θα μάθεις πώς να διαχειριστείς την λεπτή γραμμή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Νικόλαος Χ. Μπέκας Greek classroom of Masterστην "Κοινωνική Παιδαγωγική και μάχη ενάντια στη νεανική

Διαβάστε περισσότερα

Κέρκυρα. Λίγο πριν τους Βαλκανικούς πολέμους

Κέρκυρα. Λίγο πριν τους Βαλκανικούς πολέμους Κέρκυρα Λίγο πριν τους Βαλκανικούς πολέμους Σιόρα επιστήμη Γέρο Τρίνκουλος Ρήνη Αντρέας Σπύρος (θείος του Ανδρέα) Η γυναίκα εμφανίζεται ανίσχυρη και υποβιβάζεται στην κατηγορία του εμπορεύσιμου προϊόντος

Διαβάστε περισσότερα

Το φυλλάδιο αναφέρεται σε προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζεις στο χώρο του σχολείου και προτείνει λύσεις που μπορούν να σε βοηθήσουν...

Το φυλλάδιο αναφέρεται σε προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζεις στο χώρο του σχολείου και προτείνει λύσεις που μπορούν να σε βοηθήσουν... Σχολείο Το φυλλάδιο αναφέρεται σε προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζεις στο χώρο του σχολείου και προτείνει λύσεις που μπορούν να σε βοηθήσουν... ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Πληροφορίες για το φυλλάδιο Το σχολείο αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 5: H ανάπτυξη της ηθικότητας και της προκοινωνικής

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 5: H ανάπτυξη της ηθικότητας και της προκοινωνικής Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 5: H ανάπτυξη της ηθικότητας και της προκοινωνικής συμπεριφοράς Θέματα Διάλεξης Οι κανόνες συμπεριφοράς Η σκέψη για τους ηθικούς κανόνες Η θεωρία του Piaget για την ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ ΓΙΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ ΓΙΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ ΓΙΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Η εφηβεία είναι μια περίοδος μεταξύ της παιδικής και της ενήλικης ζωής στην οποία γίνεται ο σχηματισμός της προσωπικής μας ταυτότητας.

Διαβάστε περισσότερα

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων Τίτλος βιβλίου: «Μέχρι το άπειρο κι ακόμα παραπέρα» Συγγραφέας: Άννα Κοντολέων Εκδόσεις: Πατάκη ΕΡΓΑΣΙΕΣ: 1. Ένας έφηβος, όπως είσαι εσύ, προσπαθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. μέρος Πρώτο ο ρολοσ ΤοΥ ελληνα ανδρα μεσα στουσ αιωνεσ. κεφάλαιο 1. οι συνθηκεσ Τησ ανδρικησ απουσιασ... 39

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. μέρος Πρώτο ο ρολοσ ΤοΥ ελληνα ανδρα μεσα στουσ αιωνεσ. κεφάλαιο 1. οι συνθηκεσ Τησ ανδρικησ απουσιασ... 39 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Προλογικο σημειωμα... 15 Διονύσης Σακκάς ευχαριστιεσ... 21 εισαγωγη... 25 μέρος Πρώτο ο ρολοσ ΤοΥ ελληνα ανδρα μεσα στουσ αιωνεσ κεφάλαιο 1. οι συνθηκεσ Τησ ανδρικησ απουσιασ... 39 Η γεωγραφικη

Διαβάστε περισσότερα

Εναλλακτικές θεωρήσεις για την εκπαίδευση και το επάγγελμα του εκπαιδευτικού

Εναλλακτικές θεωρήσεις για την εκπαίδευση και το επάγγελμα του εκπαιδευτικού Εναλλακτικές θεωρήσεις για την εκπαίδευση και το επάγγελμα του εκπαιδευτικού Η εκπαίδευση ως θεσμός κοινωνικοπολιτισμικής μεταβίβασης δομολειτουργισμός και ως θεσμός κοινωνικού μετασχηματισμού κριτική

Διαβάστε περισσότερα

Κριτική για το βιβλίο της Άννας Γαλανού Όταν φεύγουν τα σύννεφα εκδ. Διόπτρα, από τη Βιργινία Αυγερινού

Κριτική για το βιβλίο της Άννας Γαλανού Όταν φεύγουν τα σύννεφα εκδ. Διόπτρα, από τη Βιργινία Αυγερινού Ημερομηνία 20/5/2016 Μέσο Συντάκτης Link vivlio-life.gr Βιργινία Αυγερινού http://vivlio-life.gr/%ce%ba%cf%81%ce%b9%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae- %CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF-%CE%B2%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%BF-

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών

Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών Dr. Anthony Montgomery Επίκουρος Καθηγητής Εκπαιδευτικής & Κοινωνικής Πολιτικής antmont@uom.gr Ποιός είναι ο σκοπός του μαθήματος μας? Στο τέλος του σημερινού μαθήματος,

Διαβάστε περισσότερα

Μαρίνα Γιώτη, συγγραφέας-εικονογράφος «Τα παραμύθια είναι ένας τρόπος να μιλήσουμε στα παιδιά για αξίες και συναισθήματα»

Μαρίνα Γιώτη, συγγραφέας-εικονογράφος «Τα παραμύθια είναι ένας τρόπος να μιλήσουμε στα παιδιά για αξίες και συναισθήματα» Ημερομηνία 8/4/2015 Μέσο Συντάκτης Link artpress.sundaybloody.com Βασίλης Κάργας http://artpress.sundaybloody.com/?it_books=%ce%bc%ce%b1%cf%81%ce%af%ce%bd%ce %B1-%CE%B3%CE%B9%CF%8E%CF%84%CE%B7- %CF%83%CF%85%CE%B3%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AD%CE%B1%CF%82-

Διαβάστε περισσότερα

Δεν είναι λοιπόν μόνο οι γυναίκες που έχουν αυτήν την ανάγκη, αλλά κι οι άντρες επίσης, όσο σκληροί κι αν το παίζουν.

Δεν είναι λοιπόν μόνο οι γυναίκες που έχουν αυτήν την ανάγκη, αλλά κι οι άντρες επίσης, όσο σκληροί κι αν το παίζουν. Σε όποιο στάδιο της σχέσης κι αν βρίσκεστε, είτε είστε στην αρχή της είτε είστε ήδη δυο χρόνια μαζί, υπάρχουν κάποια πράγματα που δεν αλλάζουν ποτέ, όπως η ανάγκη να νιώθει κάποιος ελκυστικός, απαραίτητος

Διαβάστε περισσότερα

6. '' Καταλαβαίνεις οτι κάτι έχει αξία, όταν το έχεις στερηθεί και το αναζητάς. ''

6. '' Καταλαβαίνεις οτι κάτι έχει αξία, όταν το έχεις στερηθεί και το αναζητάς. '' 1. '' Τίποτα δεν είναι δεδομένο. '' 2. '' Η μουσική είναι η τροφή της ψυχής. '' 3. '' Να κάνεις οτι έχει νόημα για σένα, χωρίς όμως να παραβιάζεις την ελευθερία του άλλου. '' 4. '' Την πραγματική μόρφωση

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2018 HMEΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Εισαγωγικό Σημείωμα: Ο Yuval Noah Harari είναι καθηγητής Πανεπιστημίου με αντικείμενο την Παγκόσμια Ιστορία.

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Τα τελευταία χρόνια βρισκόµαστε µπροστά σε µια βαθµιαία αποδόµηση της ανδροκρατικής έννοιας της ηγεσίας

Διαβάστε περισσότερα

Μήνυμα από τους μαθητές του Ε1. Σ αυτούς θέλουμε να αφιερώσουμε τα έργα μας. Τους έχουν πάρει τα πάντα. Ας τους δώσουμε, λοιπόν, λίγη ελπίδα»

Μήνυμα από τους μαθητές του Ε1. Σ αυτούς θέλουμε να αφιερώσουμε τα έργα μας. Τους έχουν πάρει τα πάντα. Ας τους δώσουμε, λοιπόν, λίγη ελπίδα» Μήνυμα από τους μαθητές του Ε1 «Εμείς, τα παιδιά της Ε1 τάξης, κάναμε μερικά έργα με θέμα τους πρόσφυγες, για να εκφράσουμε την αλληλεγγύη μας σ αυτούς τους κυνηγημένους ανθρώπους. Τους κυνηγάει ο πόλεμος

Διαβάστε περισσότερα

Για να μπορέσουν να κατανοήσουν πλήρως τη νέα κατάσταση και να αποδεχτούν πως είναι οριστική, θα χρειαστεί να περάσουν αρκετοί μήνες.

Για να μπορέσουν να κατανοήσουν πλήρως τη νέα κατάσταση και να αποδεχτούν πως είναι οριστική, θα χρειαστεί να περάσουν αρκετοί μήνες. Όταν οι γονείς χωρίζουν-οι συνέπειες ενός διαζυγίου στα παιδιά. Ο χωρισμός των δύο γονέων, θεωρείται ένα από τα πιο στρεσσογόνα συμβάντα για όλα τα μέλη που αποτελούν μια οικογένεια. Τα παιδιά βιώνουν

Διαβάστε περισσότερα

Γενικό Λύκειο Ζεφυρίου Τμήματα : Α1 Α2

Γενικό Λύκειο Ζεφυρίου Τμήματα : Α1 Α2 Γενικό Λύκειο Ζεφυρίου Τμήματα : Α1 Α2 1 Τα Δικαιώματα Των Παιδιών Μαθητές : Νίκος Τσουκανάς Σπύρος Κούφαλης Αναστάσης Παπαχρήστος Σπύρος Φραγκούλης Τάσος Χούσος Εκπαιδευτικοί Δρεπανόπουλος Νίκος, Γυμναστής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΑ.Λ. Α ΟΜΑΔΑΣ (ΗΜΕΡΗΣΙΑ) ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2014

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΑ.Λ. Α ΟΜΑΔΑΣ (ΗΜΕΡΗΣΙΑ) ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2014 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΑ.Λ. Α ΟΜΑΔΑΣ (ΗΜΕΡΗΣΙΑ) ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2014 Α1. Ο συγγραφέας αναφέρεται στο πρόβλημα της νεανικής εγκληματικότητας. Αρχικά επισημαίνει πως η αύξηση του φαινομένου οφείλεται

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας

Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΦΥΛΟ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΕΠΕΑΕΚ: ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΛΟΥ ΚΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

20 Θετικοί γονείς Ευτυχισμένα παιδιά

20 Θετικοί γονείς Ευτυχισμένα παιδιά Η ανατροφή των παιδιών ώστε να γίνουν συναισθηματικά υγιείς, ευτυχισμένοι και υπεύθυνοι ενήλικες είναι ένα δύσκολο έργο. Οι γονείς έχουν την τάση να επικεντρώνονται σε εκείνες τις στιγμές κρίσης κατά τις

Διαβάστε περισσότερα

Ο συγγραφέας Γιάννης Καλπούζος μιλά στο onlarissa.gr: Τίποτε στη ζωή δεν είναι άσπρο-μαύρο

Ο συγγραφέας Γιάννης Καλπούζος μιλά στο onlarissa.gr: Τίποτε στη ζωή δεν είναι άσπρο-μαύρο Ο συγγραφέας Γιάννης Καλπούζος μιλά στο onlarissa.gr: Τίποτε στη ζωή δεν είναι άσπρο-μαύρο Δημοσιεύθηκε στις: 10 Ιουνίου 2018, 10:53 Πολυγραφότατος, σχεδόν μια εικοσαετία στα ελληνικά γράμματα, ο Γιάννης

Διαβάστε περισσότερα

Ορισμοί Εννοιών Ελευθερία-Βία-Ολοκληρωτισμός Φαυλοκρατία Δημοκρατία-Ευθύνη

Ορισμοί Εννοιών Ελευθερία-Βία-Ολοκληρωτισμός Φαυλοκρατία Δημοκρατία-Ευθύνη Ελευθερία και Ευθύνη Ορισμοί Εννοιών Ελευθερία-Βία-Ολοκληρωτισμός Φαυλοκρατία Δημοκρατία-Ευθύνη 1η Ομάδα - Φιλόσοφοι Ελευθερία, ορισμός, μορφές Ελευθερία είναι το συναίσθημα που απορρέει από τον άνθρωπο,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΩΝΕΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (Β και Γ Φάση) ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

ΑΓΩΝΕΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (Β και Γ Φάση) ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΓΩΝΕΣ ΓΛΩΣΣΑΣ 2019 (Β και Γ Φάση) ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΙ. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟ 1 Α. Διαβάζουμε προσεκτικά το ΚΕΙΜΕΝΟ 2 που ακολουθεί. Συμπληρώνουμε τα κενά με τις λέξεις που μας υπαγορεύονται

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ Ημερομηνία 14/4/2015 Μέσο Συντάκτης Link www.thessalikipress.gr Θεοδώρα Τζανή http://www.thessalikipress.gr/eidiseis/biblio/e-stigmoula-einai-dunate-ste-thessalikepress.html MEAT INFO ''Η στιγμούλα είναι

Διαβάστε περισσότερα