Ιούλιος - Αύγουστος 2011, Έτος 15ο - Τεύχος 86ο

Transcript

1 Ιούλιος - Αύγουστος 2011, Έτος 15ο - Τεύχος 86ο Εκδίδεται από το Γραφείο Νεότητας της Ιεράς Μητροπόλεως Λαρίσης και Τυρνάβου

2 Περιεχόμενα Η φίντα Η αξία της γλώσσας του Ευαγγελίου Υμνογράφοι του Αγίου Αχιλλίου κατά τη βυζαντινή περίοδο (α μέρος) Μία νέα Αγία της Εκκλησίας μας Οσία Άννα η Λαρισαία Ερημήτις καιο Υιός Αυτής Ιωάννης Το Ιερό και Χαριτόβρυτο Άγιο Λείψανο Του Αγίου Ενδόξου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου του Τροπαιοφόρου από το Άγιον Όρος στην Γιάννουλη! Η θυσία του μικρού Μακεδόνα «ο Ψηλός» Γιώργος Περδικούρης Παναγία η ελπίδα των ανθρώπων Πρωτότυπο κείμενο ή μετάφραση του Ευαγγελίου στη λατρεία μας; Η Σχολή Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Μητροπόλεως Λαρίσης και Τυρνάβου Το ΣΠΙΤΙ των παιδιών της ΓΕΙΤΟΝΙΑΣ Χρονικά Ιεράς Μητροπόλεως τα έσοδα από τις πωλήσεις του Περιοδικού διατίθενται σε πολύτεκνες οικογένειες και γενικά στο φιλανθρωπικό έργο της Μητροπόλεώς μας. Εξώφυλλο: Η Παναγία η Μυρτιδιώτισσα των Κυθηραίων, αντίγραφο της φυλάσσεται στον Ιερό Ναό Αγίου ημητρίου Τυρνάβου To Tάλαντο Περιοδικό που εκδίδεται από το Γραφείο Νεότητας της Ιεράς Μητροπόλεως Λαρίσης και Τυρνάβου. Ιδιοκτήτης Iερά Μητρόπολις Λαρίσης και Τυρνάβου Εκδότης - ιευθυντής Ο Μητροπολίτης Λαρίσης κ. Ιγνάτιος Kωδικός Eντύπου 5338 Σχεδιασμός Σοφία Παπαδοπούλου Οπισθόφυλλο: Από την προσκυνηματική εκδρομή των Ιερέων και των Πρεσβυτερών της Μητροπόλεώς μας, με επικεφαλής τον Σεβ. Μητροπολίτη μας κ. Ιγνάτιο, στην Ιερά Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Σκιάθου

3 Η φίντα του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Λαρίσης και Τυρνάβου κ. Ιγνατίου Ηταν έξι η ώρα το πρωΐ. Ακόμη ήταν σκοτάδι έξω, και ακούστηκαν στην εξώπορτα χτυπήματα δυνατά. Εμείς ακόμη κοιμόμαστε. Ήταν ένα ανοιξιάτικο πρωϊνό. Ξημέρωνε Σάββατο κι όλοι μας ήμαστε ακόμη στο κρεββάτι. Ακούστηκε η μαμά που άνοιγε και ρώταγε «ποιος είναι;» «Εγώ ο Βαγγέλης». Ήτανε ο Βαγγέλης ο Καστόρης. Φίλος πολυαγαπημένος με το Λάζαρο, το μεγάλο αδελφό μας, αλλά και με όλους μας. Συνδεόταν η οικογένειά μας με τη δική του, γιατί η μάνα του η τσάτσα - Αθηνιά ήτανε αχώριστες φίλες με τη γιαγιά μας τη Λευτεριά. Και η μητέρα μας είχε βαφτίσει την αδελφή του τη Μαρίνα. Αυτό όμως που είχε σημασία είναι ότι τα σπίτια μας ήταν δίπλα δίπλα κι ήμαστε όλη μέρα ο ένας στο σπίτι του άλλου. Ο Βαγγέλης λοιπόν ερχόταν εξοπλισμένος με δίχτυα και σχοινιά και κλουβιά έτοιμος να πάη με κάποιον για πουλιά. Η μάνα μου κατάλαβε και γέλασε. «Έλα» του είπε, «με ποιον έχεις κάνει συμφωνία;» «Νουνά ξύπνα το Νίκο» της είπε. «Θα πάμε να τα στήσουμε». Ήτανε η χαρακτηριστική έκφρασι για το πιάσιμο των πουλιών. «Α, με το Νικολάκη τάχετε πει ε;» «Κι αν σας πιάσουνε;» «Πότε θα σας μαρτυρήσω καμμιά μέρα». Ήτανε παράνομο το πιάσιμο των πουλιών. Αυτοί πηγαίναν πέρα στον Άγιο Γιάννη, στο χωματόδρομο και στο σημείο που είχε νερό κρατημένο σε μεγάλη λακκούβα, αυτοί έβαζαν δεξιά κι αριστερά από ένα δίχτυ, στερεωμένο σε πηχάκια και το είχαν ενωμένο μ ένα σχοινί. Αυτοί πήγαιναν σε μια απόστασι δέκα πέντε περίπου μέτρων κι έπεφταν κάτω μπρούμυτα κι έκαναν ησυχία και περίμεναν να πάνε τα πουλιά να πιούνε νερό. Κι όταν μαζεύονταν πολλά τότε έκλειναν απότομα τα δίχτυα και τάπιαναν. Βέβαια για να τα ξελογιάζη τα πουλιά και να τα μαζεύη έβαζαν μια «φίντα». Ένα νέο πουλί που κελαηδούσε πολύ, μια καρδερίνα η ένα «λούγαρο», που το έδεναν σε μια ξώβεργα, μια βέργα από τρυφερό φυτό, δεμένη με μια ψιλή κλωστή. Κι αυτό πεταγόταν ψηλά, ανασηκωνόταν, ανατιναζόταν, κελαηδούσε και τα μάζευε. Καρδερίνες, φλώρια, σκαρθάκια, τσιφτάδες, κοτσύφια, φανέτα, λούγουρα, όλα τα ωδικά πτηνά με τα διάφορα έντονα όμορφα χρώματά τους, μαζευόντουσαν γύρω από τη «φίντα», έπιναν νερό και γινόταν τρελλό πανηγύρι. Κελαηδούσαν τόσο γλυκά, που σούπαιρναν το μυαλό. Και τότε τραβιόταν το σχοινί. Και τρέξιμο για να τα προλάβουν να τα πιάσουν, να τα βάλλουν στα κλουβιά. Τάφερναν καμαρωτοί και τα μοίραζαν σαν την πιο πλούσια λεία. Το δύσκολο ήταν άμα τους έβγαιναν μονά, αλλά και πάλι, εύρισκαν άκρη με την ποιότητα των πουλιών. Ξετρελλαίνονταν με τα δικά του ο καθένας. Τα φρόντιζαν, τα καθάριζαν, τα τάϊζαν, τους έβαζαν ξερά σύκα, για να τσιμπάνε και να κελαηδάνε πιο πολύ. Τους έκαναν παράξενα σφυρίγματα για να τα προκαλέσουν να κελαηδήσουν. Κι αυτά κελαηδούσαν. Και είχε χάρι που το καθένα είχε το κελάηδημά του. Κι όπως λέει ο λαός «κάθε πουλί με τη φωνή του χαίρεται». Και μ όλες αυτές τις φωνές γινόταν μια φανταστική συναυλία. Τους έβγαζαν και ονόματα. Ο «τσίφτης», «ο βούτας», «η λυγερή». Ο «τσίφτης» που κουνιόταν ασταμάτητα. Τρελλό, ασταμάτητο τρέξιμο πέρα δώθε, πάνω στις κούνιες του κλουβιού. Ο «βούτας» που βουτούσε μέσα στο νερό και το διασκόρπιζε με τα φτερά του, έτσι όπως τα τίναζε. Η «λυγερή», η καρδερίνα η τρελλή, που κελαηδούσε ακατάπαυστα. Ε ρε γλέντι, με τα πουλιά! Καθένα με το τάλαντό του, συνέβαλε σ αυτή τη συμφωνία. Μικρό ή μεγάλο το τάλαντο, τάλαντο είναι. Κι όπως λέει ο ποιητής, κι ο γκιώνης ο μονότονος χρειάζεται. «Μονότονο θα ήτανε τ αηδόνι αν δεν υπήρχε κι η φωνή του γκιώνη». Αυτό το πρωΐ λοιπόν ξύπνησε ο Νίκος ΤΟ ΤΑΛΑΝΤΟ Μ Α Ϊ Ο Σ - ΙΟΥΝΙΟΣ

4 γρήγορα, πλύθηκε σύντομα, ντύθηκε κι ετοιμάστηκαν. Ο Τάκης ζήλεψε. «Ρε Καστόρη, νάρθω κι εγώ;» «Έλα» του είπε. «Άμα έρθω στα δύο ή στα τρία;» Ο σκοπός για τη μοιρασιά. «Έχεις κλουβιά;» του είπε ο Καστόρης. «Έχω». «Έλα και θα τα βρούμε ρε. Σιγά τώρα». «Σήμερα είναι τρελλή μέρα». «Ξέρεις τι γίνεται έξω; Θα πιάσουμε πολλά». Ποντάριζε στον καλό καιρό. Εμένα όμως μ απασχολεί πολύ η «φίντα». Ο κράχτης. Το αθώο πουλάκι που άθελά του έκανε ζημιά στους δικούς του. Η «φίντα» η ξελογιάστρα! Η προδότρα. Παρ πολλά. Κι εξ άλλου, άμα ερχόντουσαν συγγενείς ή φίλες της κι είχαν παιδιά μαζί τους, κι έβλεπε ότι τα παιδιά τα χάζευαν τα πουλιά, τους ρώταγε. «Θέλεις ένα;» «Ναι θεία θέλω». Κι όταν έφευγε τούβαζε ένα σ ένα μικρό κλουβί και του τόδινε. Και τούλεγε. «Κύττα, Αντώνη, Λάμπρο, όπως και να τον έλεγαν, το κλουβί να το φέρης όμως, γιατί θα φωνάζη ο Μίμης, ο Νίκος, οποιανού ήτανε το κλουβί. Εμένα μ εντυπωσίαζε η «φίντα». Αυτή που με την όμορφη φωνή της, με τα καμώματά της, όλο που ήταν σκλαβωμένη, χωρίς να το θέλη, γινόταν η αιτία της σκλαβιάς και της συμφοράς των δικών της. Τα χαρίσματά της. Αυτά εκμεταλλευόντουσαν αυτοί που «τάστηναν». Αυτά πρόδιδαν. Την ξεχώριζαν, την δίδασκαν, την ετοίμαζαν. Την έβαζαν χωριστά, την τάϊζαν για να εκπληρώση τον προορισμό της. «Αυτήνε μην την πειράξη κανείς, τη θέλω για φίντα» άκουγες. Κι όποιος την πείραζε, αλλοίμονό του. Μια φορά είχε χαρίσει η μαμά μια φίντα κι έγινε σκοτωμός. Η μαμά τα χάριζε τα πουλιά άμα έβλεπε ότι ήτανε και πολλά, γιατί ήξερε ότι μετά τους πέρναγε η φούρια, τα παράταγαν και τα καθάριζε αυτή. Τα ήθελε βέβαια πολύ. Τάβγαζε στην αυλή την ημέρα, μίλαγε και μαζί τους. Αλλά δεν ήθελε και με τα τσιρίγματα και τα ανεβοκατεβάσματά της, ξεμυάλιζε τ άλλα πουλιά. Πώς το λέει η Μυρτιώτισσα; «Τ άλλα παιδιά κυτάζανε το δάσκαλο κατάματα και ρούφαγαν τη γνώση, κι εμένα με ξελόγιαζε ένα πουλί που στης αυλής τη λεύκα είχε σκαλώσει». Ήτανε το τάλαντο που φανερωνόταν, που αποκαλυπτόταν. Ήταν η τέχνη που την καλούσε. Αυτό το ξελόγιασμα ήταν η κλίσι της, η κλίσι στην ποίησι, στο ποιητικό χάρισμα. Ήταν το τάλαντο που αναδυόταν. Αλήθεια πόσο καλά θάταν αυτά τα τάλαντα να τάχουν άνθρωποι του Θεού μόνο! Γιατί βλέπω μερικές φορές ότι μερικοί άνθρωποι γίνονται «φίντες» για να σκλαβώσουν. Γίνονται «φίντες» για ν απογοητεύσουν. Γίνονται «φίντες» και πίσω απ αυτό 4 ΤΟ ΤΑΛΑΝΤΟ Μ Α Ϊ Ο Σ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

5 τίποτε άλλο. Ένα πλάνο, στεγνό τάλαντο, χωρίς κέρδος. Πλάνο, απατηλό τάλαντο, επιζήμιο, κακό. Η κακομεταχείρισι του ταλάντου, το μεταβάλλει σε παγίδα. Το είδαμε πολλές φορές. Μάλιστα απ αυτό κινδυνεύουμε. Κινδυνεύει η ζωή μας ολόκληρη. Η εδώ και η άλλη. Όταν όμως το τάλαντο, το δώρο αυτό του Θεού, συνοδεύεται από καλό χαρακτήρα, όταν το έχει άνθρωπος που βαδίζει σωστά το δρόμο της ζωής, τότε το τάλαντό του τον αναδεικνύει, τον εξυψώνει. Ο Ίδιος ο Θεός δοξάζεται με το δικό του τάλαντο. Ω τα τάλαντα! Έφερε κάποτε ένας νεαρός ταξιδιάρης από μακρυά, μια κοπέλα όμορφη, με εντυπωσιακή ομορφιά. Την είδαν όλοι και την θαύμασαν. Μόνο αυτό το θέλγητρο είδε το νέο παιδί. Ζητούσε γυναίκα. Τη βρήκε μπροστά του. Τον εντυπωσίασε. Σκεπτόταν ότι όλοι θα τούλεγαν «αυτή μάλιστα». Την πήρε και την έφερε. Βέβαια δεν περίμενε κανείς να τα είχε όλα τέλεια, όπως ήταν εξωτερικά όμορφη κοπέλλα. Θάταν βέβαια ό,τι τέλειο αν συνέβαινε αυτό. Μα αυτή δυστυχώς μόνον αυτή την ομορφιά είχε. Τίποτε άλλο. Ήταν σαν το παπαγάλο που λέει ο ποιητής ότι πήγε στο συνέδριο των πουλιών και είπε «Καλημέρα» και τον θαύμασαν τ άλλα πουλιά και περίμεναν τη συνέχεια, «μα τι να πη ξανάπε καλημέρα». Παπαγάλος ήταν. Έτσι κι αυτή. Ένα μόνο στεγνό χάρισμα, την ομορφιά. Που την άφησε στεγνή και δεν την αξιοποίησε. Ω, αυτή η ομορφιά της πόση ζημιά τούκανε. Πόση δυστυχία έφερε. Θάπαιρνε την καλύτερη το παιδί αυτό. Τι φταίει αυτό όμως και τι φταίνε κι οι δικοί του; Ήταν αυτό ένα τραύμα γι αυτόν. Δεν μπορούσε να ζήση μ αυτή την κοπέλα. Την σήκωνε σαν φορτίο. Αλλά μήπως έφταιγε και η ομορφιά; Ως κι αυτό το τραύμα δεν το προκάλεσε η ομορφιά. Η ομορφιά, ομορφιά είναι. Ποιος δεν τη θέλει και ποιος δεν την θαυμάζει. Το κακό είναι πως το τάλαντο αυτό δεν συνοδεύτηκε κι από καλό, καλλιεργημένο άνθρωπο. Η κοπέλλα ούτε το χάρισμά της αυτό δεν το είχε συνειδητοποιήσει. Πόσο καλά θάταν γι αυτήν και για τα παιδιά της να είχε προχωρήσει στα «κρείττονα» χαρίσματα. Αν ο καθένας μας δεν έχει ιδέα για το ένα ή το άλλο χάρισμά του, ώστε νάναι προσγειωμένος, και να το αξιοποιή σωστά, τότε γίνεται αυτό το οδυνηρό. Αλλοίμονό του το τάλαντο, τόχει μόνο για να γοητεύει. Να παρασύρει. Γι αυτό πρώτα πρέπει να κυττάμε «τα χαρίσματα τα κρείττονα» που λέει ο Απόστολος Παύλος. «Ζηλούτε τα χαρίσματα τα κρείττονα». Να κυττάμε αυτά που τα αποκτήσαμε με κόπο. Τι κυττάς την κορμοστασιά; την ομορφιά, την σβελτάδα, την όμορφη φωνή; Κύτταξε πρώτα την καλωσύνη, το φιλότιμο, την ντομπροσύνη, την ευγένεια, την πίστι, την πραότητα, την αγάπη. Αν υπάρχουν αυτά, καταξιώνουν και τ άλλα. Ειδ άλλως, ξιππασμός και τίποτ άλλο. Φίντες σκλάβες, πλάνες κι επικίνδυνες που σκλαβώνουν. Φίντες δυστυχισμένες που σπέρνουν δυστυχία. Ο πλάνος, κινείται στην ξώβεργά του και καλεί, καλεί, διαλαλεί το πλάνο, το ένα του και μοναδικό χάρισμα. Λόγια παχειά, και παινέματα υπερβολικά, χωρίς λόγο. Μόνο για νάναι ευχάριστος. Πόσο προσγειωμένος θα ήταν κι αυτός ο πλάνος αν δεν το είχε αυτό το πλάνο χάρισμα. Αλλά ξέρει ο Θεός τι κάνει. Δεν αφήνει κανέναν. Σ όλους δίνει χαρίσματα. Εμείς μόνο πρέπει να ξέρουμε να τα χαιρόμαστε. Να τα καλλιεργούμε, να τα αυξάνουμε, για να τα χαιρώμαστε, και προ πάντων για να είμαστε χρήσιμα πρόσωπα σ αυτό τον κόσμο και να ετοιμάζουμε και το αιώνιο μέλλον μας αξιοποιώντας τα. Αλλοίμονο αν αντίθετα αυτά γίνονται πρόσκομμα. «Θεού το δώρον» (Εφ. β. 8), όπως θάλεγε ο Απόστολος Παύλος έτσι πρέπει να απαντάμε με ταπείνωσι, όταν μας επαινούν για ένα χάρισμα. Να σκεπτόμαστε τι μας έδωσε ο Θεός και τι εμείς δίνουμε στο Θεό! Να διερωτώμαστε γιατί μας τόδωσε ο Θεός το δώρο αυτό. Και προ πάντων να καταλαβαίνουμε και να μη πλανάμε τους άλλους. «Μαμά τι είναι η φίντα;» είχα ρωτήσει μικρός. «Σαν το δόλωμα που βάζουμε στα ψάρια», μου είχε πει. Παγίδα. Ας μας φωτίζη ο Θεός να γλυτώνουμε από τις παγίδες. Ας μας φωτίζη να αξιοποιούμε τα τάλαντά μας, τα χαρίσματα που μας έδωσε. Τι ωραίο θάταν να μπορούσε να επεκταθή ο καθένας μας μέχρι τα όριά του, τα πνευματικά. Να πλατύνουμε το πνεύμα μας, να γινώμαστε δόκιμα πρόσωπα για τους άλλους ανθρώπους, να τους ελευθερώνουμε αντί να τους σκλαβώνουμε, και προ πάντων να χαιρόμαστε κι εμείς με τα τάλαντά μας και να δοξάζουμε μ αυτά το Θεό μας, τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιον Πνεύμα. ΤΟ ΤΑΛΑΝΤΟ Μ Α Ϊ Ο Σ - ΙΟΥΝΙΟΣ

6 Η αξία της γλώσσας του Ευαγγελίου Το Ευαγγέλιο, δημιούργημα των πρώτων δεκαετιών του 1ου μ.χ. αι., είναι γραμμένο στη μορφή της γλώσσας μας, που λέγεται ελληνιστική κοινή, και παρά τις μεταφράσεις του στη δημοτική συνεχίζει ν αποδίδεται και σήμερα στους ιερούς μας ναούς κατά τον ίδιο τρόπο. Εν τούτοις, κατά καιρούς αλλά και στις μέρες μας, εκφράζονται προβληματισμοί και γίνονται απόπειρες για απόδοσή του και μέσα στους ναούς από μετάφραση, γεγονός που δημιουργεί δικαιολογημένες αντιδράσεις. Είμαι της άποψης ότι ένας τέτοιος νεωτερισμός κάθε άλλο παρά θα λειτουργήσει θετικά και για τη γλώσσα μας και για το μέλλον του λαού μας. Κατ αρχάς, η ελληνιστική κοινή, ενδιάμεση μορφή μεταξύ Αρχαίας Ελληνικής και Δημοτικής γλώσσας, δεν παρουσιάζει ούτε τη δυσκολία κατανόησης της πρώτης ούτε, βέβαια, την ευκολία της δεύτερης, λίγο ως πολύ, όμως, με τη βοήθεια των μεταφράσεων και του κηρύγματος αποτελεί οικείο άκουσμα στο σύνολο σχεδόν των πιστών, που εκκλησιάζονται τακτικά. Αποτελεί, γι αυτό, δώρον-άδωρον η απόδοση του Ευαγγελίου στη Δημοτική, τη στιγμή μάλιστα που μπορεί και πρέπει κάθε πιστός χριστιανός να έχει στο σπίτι του μεταφρασμένη την Αγία Γραφή και να τη μελετά από μόνος του. Η Δημοτική, άλλωστε, δεν είναι μια εύκολη γλώσσα για όλους. Μπορεί να είναι, πράγματι, πιο προσιτή στις λαϊκές μάζες, γεγονός που βοηθά στην κατανόηση ενός κειμένου, δεν είναι, όμως, εύκολο να κατακτήσουν οι πάντες τον πλούτο του λεξιλογίου της και την ποιότητα των νοημάτων της, για να την κατανοούν πλήρως και χωρίς ερμηνευτικά σχόλια. του κ. Κώστα Γιαννούλα Καθηγητού και Δημοτικού Συμβούλου του Δήμου Λαρισαίων Απ την άλλη ένα τέτοιο άκουσμα, έστω και μόνο μέσα στους ιερούς ναούς, κρατά ζωντανή την παράδοση, διατηρεί αναλλοίωτο το περιεχόμενο του Ευαγγελίου ανά τους αιώνες, ρίχνει γέφυρες επικοινωνίας με το χθες, αποδεικνύει στην πράξη ότι η γλώσσα μας είναι μία και ενιαία και έχει ρίζες βαθιές, θυμίζει πτυχές της γλώσσας μας, τον πλούτο του λεξιλογίου και τα στάδια εξέλιξής της, διευκολύνει τους φιλολόγους στη διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών και αντιστέκεται στην παγκοσμιοποίηση και στην τάση απλοποίησης και συρρίκνωσης της γλώσσας, που επικρατεί στις μέρες μας, χάριν, δήθεν, της διευκόλυνσής μας. Οι μεταφράσεις, άλλωστε, έστω και χωρίς σκοπιμότητα γίνονται, πολλές φορές, αιτία αλλοίωσης του περιεχομένου ενός κειμένου, με ό,τι αυτή συνεπάγεται. Είναι χαρακτηριστική π.χ. η περίπτωση στο βιβλίο θρησκευτικών της Α Γυμνασίου, όπου μία απ τις δέκα εντολές «ου λήψει όνομα Κυρίου του Θεού σου επί ματαίω» αποδίδεται ατυχώς «Μην προφέρεις για κανένα λόγο το όνομα του Κυρίου, του Θεού σου»! Παρ όλα αυτά δεν θα είχε κανένας αντίρρηση, πιστεύω, ειδικά στους ναούς που δεν γίνεται κήρυγμα, να αποδίδεται το Ευαγγέλιο πρώτα στη μορφή της γλώσσας που είναι γραμμένο, και αμέσως μετά να αναγινώσκεται η ερμηνεία του σε μορφή κατανοητού κηρύγματος. Απεναντίας, η εμμονή στο νεωτερισμό και στην απόδοση μόνο από μετάφραση, μόνο επιζήμια μεσοπρόθεσμα και κυρίως μακροπρόθεσμα μπορεί να είναι γι αυτό, και οι αντιρρήσεις είναι πάρα πολλές. 6 ΤΟ ΤΑΛΑΝΤΟ Μ Α Ϊ Ο Σ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

7 Υμνογράφοι του Αγίου Αχιλλίου κατά τη βυζαντινή περίοδο (α μέρος) (συνέχεια από προηγούμενο) του κ. Χαράλαμπου Στεργιούλη, Διδάκτορα Βυζαντινής Φιλολογίας Ζώντας πολύ αργότερα από τον Ιωσήφ τον Υμνογράφο ο Άρσένιος έχει υπόψη του την αφαίρεση ενός μέρους των λειψάνων του Αγίου Αχιλλίου και όχι ολόκληρης της σορού από το τσάρο των Βουλγάρων Σαμουήλ κατά τη διάρκεια επιδρομής του στη θεσσαλική πρωτεύουσα το 985/986, όπως φαίνεται μέσα από τον κανόνα που συνέταξε 11. Ως υμνογράφος ο Αρσένιος, όπως χαρακτηριστικά τονίζει ο Σοφιανός, «αποδεικνύεται έμπειρος ποιητής, αλλά και γνώστης του αρχαίου λόγου, ως δεικνύει η ορθή και αριστοτεχνική χρήσις της γλώσσης» 12. Ο κανόνας σχηματίζει την ακροστιχίδα: «Αχιλλίου με η χάρις φωτιζέτω τον ξένον [sic] Αρσένιον». Το όνομα του υμνογράφου δίνουν τα αρχικά των θεοτοκίων του κανόνα 13. Τρεις αιώνες αργότερα και συγκεκριμένα τον 14ο αι. ο Αντώνιος 14, διάδοχος του αγίου Κυπριανού ( ) στον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Λάρισας, γράφει κανόνα στον άγιο Αχίλλιο. Ο Αντώνιος υπήρξε πολυγραφότατος και τα ίδια τα έργα του αποτελούν πηγή πληροφοριών για το βίο και την πολιτεία του. Δεν γνωρίζουμε τον τόπο καταγωγής του 15. Μοναχός εκάρη στη μονή της Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους, την περίοδο που η μονή γνώριζε μεγάλη ακμή. Την ίδια εποχή στο μοναστήρι της Λαύρας ζούσε ο Γρηγόριος ο Παλαμάς (μητροπολίτης Θεσσαλονίκης ) και ο μετέπειτα πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Φιλόθεος Κόκκινος Ιωσήφ ο Υμνογράφος ( και ). Μετά το θάνατο του Κυπριανού, ο Αντώνιος εξελέγη μητροπολίτης Λαρίσης. Όπως και ο προκάτοχός του, έτσι και ο Αντώνιος εγκαθίσταται στα Τρίκαλα, γιατί η πόλη της Λάρισας ήταν, όπως σημειώνει «ακατοίκητος και έρημος από ανθρώπους, ο δε ναός του αγίου Αχιλλίου είχε καταστεί ορμητήριο ληστών» 16. Το Νοέμβριο του 1348 οι Σέρβοι γίνονται κύριοι της Θεσσαλίας και εκδιώκουν τους επισκόπους από τις έδρες τους 17. Ο Αντώνιος μετά από πολλές περιπέτειες κατόρθωσε να φτάσει στη Θεσσαλονίκη στην οποία έμεινε μέχρι την ανακατάληψη της Θεσσαλίας από τα στρατεύματα του Ιωάννη Καντακουζηνού (1355/56). Γεμάτος χαρά, τότε, επιστρέφει και προσκυνεί στη Λάρισα τον τάφο του αγίου Αχιλλίου και στα Τρίκαλα τον τάφο του προκατόχου του, αγίου Κυπριανού: «εντεύθεν γαρ και ημείς επανήλθομεν και τους ιερούς και θείους αυτών ησπασάμεθα τάφους» 18. Οι Σέρβοι του Δουσάν ανακαταλαμβάνουν, όμως, γρήγορα τις θεσσαλικές πόλεις και ο Αντώνιος (έχει μόλις τρεις μήνες που βρίσκεται στη μητρόπολή του) επιστρέφει για δεύτερη φορά στη Θεσσαλονίκη, το 1355/56, όπου θα παραμείνει πάνω από έξι χρόνια. Στη διάρκεια της δεύτερης αυτής παραμονής του στη Θεσσαλονίκη σκέφθηκε σοβαρά, όπως ο ίδιος ομολογεί, να επιστρέψει στη μονή της μετανοίας του, τη Μεγίστη Λαύρα: Αναρωτιέται ο ίδιος στο εγκώμιο προς τον άγιο Κυπριανό «Ποία τοίνυν η πολλής και αφάτου επιθυμίας αξία πόλις; το Όρος το θείον και η τούτο ως ήλιος μέγας καταφαιδρύ- ΤΟ ΤΑΛΑΝΤΟ Α Τ Μ Α ΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ

8 νουσα Αθανασίου του ιερού μεγίστη και πολυάνθρωπος και αρετής διδάσκαλος πάσης Λαύρα» 19. Όταν ο γιος του δεσπότη της Ηπείρου Ιωάννη του Β, Νικηφόρος Δούκας, απελευθερώνει τη Θεσσαλία, οι πιστοί ζητούν από το Νικηφόρο την επιστροφή του μητροπολίτη τους. Ο Νικηφόρος δεν δείχνει διάθεση να αποκαταστήσει τον Αντώνιο. Οι πιστοί εξεγείρονται και ο Νικηφόρος εξαναγκάζεται να επαναφέρει τον Αντώνιο στην έδρα του. Με το θάνατο του Νικηφόρου, στη μάχη του Αχελώου (1359), οι Σέρβοι με ηγεμόνα τον Συμεών Ούρεση Παλαιολόγο κυριαρχούν εκ νέου στη Θεσσαλία. Η ειρήνη σταθεροποιείται στην περιοχή και ο Αντώνιος βρίσκει την ευκαιρία να ασχοληθεί με την αποπεράτωση του Το μοναστήρι της Grottaferrata ναού των Ταξιαρχών στα Τρίκαλα, την οποία δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει ο προκάτοχός του, άγιος Κυπριανός. Θα μείνει στα Τρίκαλα και θα ποιμάνει από εκεί τη μητρόπολη μέχρι το τέλος της ζωής του. Πέθανε πριν το 1372, όταν στη θέση του ήταν πια ο Νείλος 20. Ως υμνογράφος ο Αντώνιος-υπήρξε και σπουδαίος εκκλησιαστικός ρήτορας-αξιοποίησε και ανέδειξε το ποιητικό του ταλέντο, όπως φαίνεται και από τον κανόνα του Εις τον άγιον Αχίλλειον 21. «Θεωρεί την έμπνευση θείο δώρο και τον εαυτό του ή το χέρι του όργανο για να καταγράφει τις εμπνεύσεις του» 22. Καταλλήλοτερο είδος λόγου για την εκκλησιαστική ποίηση, σύμφωνα με τον Ψευτογκά, θεωρεί τον «αττικίζοντα» λόγο και πρότυπο της μορφής αυτού του είδους τον Ιωάννη το Δαμασκηνό. 23 Έτσι δεν είναι παράξενο που στον κανόνα προς τον άγιο Αχίλλιο «απομιμείται όχι μόνο στη μουσική σύνθεση (ήχος α ), στο ρυθμό και στα μέτρα, αλλά και στη γλωσσική διατύπωση το γνωστό αναστάσιμο κανόνα του Πάσχα του Ιωάννη Δαμασκηνού: Αναστάσεως ημέρα, λαμπρυνθώμεν λαοί» 24. Αντίστοιχα ο κανόνας του αγίου Αχιλλίου αρχίζει ως εξής: Αναστάσεως ημέρα, λαμπρυνθώμεν λαοί, σήμερον γαρ η μνήμη Αχιλλίου του λαμπρού. Πότε έγραψε ο Αντώνιος το συγκεκριμένο κανόνα δεν τον γνωρίζουμε. Σύμφωνα με το Σοφιανό ίσως γράφηκε κατά την πρώτη επάνοδο του Αντωνίου και τρίμηνη παραμονή στην επαρχία του, μετά την προσωρινή κατάλυση της Σερβοκρατίας, κατά το 1355/ Σοφιανός, Ανέκδοτος κανών, σ Σοφιανός, Ο άγιος Αχίλλιος Λαρίσης, σ Βασίλειος Σ. Ψευτογκάς (εκδ.) Αντωνίου αρχιεπισκόπου Λαρίσσης, Λόγοι, Θεομητορικοί, Δεσποτι κοί, Αγιολογικοί, (εισαγωγή-κείμενα-σχόλια) Θεσσαλονίκη Σταύρος Γουλούλης, Αντωνίου Λαρίσης Εγκώμιο εις τον άγιο Κυπριανό Λαρίσης, Προλεγόμενα-Κείμενο-Μετάφραση, Λάρισα Ψευτογκάς (εκδ.) Αντωνίου αρχιεπισκόπου Λαρίσσης, Λόγοι, σ Ψευτογκάς (εκδ.) Αντωνίου αρχιεπισκόπου Λαρίσσης, Λόγοι, σ «Οι Σέρβοι υπήγαγαν τη Θεσσαλία εκκλησιαστικά στην αρχιεπισκοπή Πεκίου και Σερβίας, αφού προηγουμένως απεμάκρυναν τους αρχιερείς». (Ψευτογκάς (εκδ.) Αντωνίου αρχιεπισκόπου Λαρίσσης, Λόγοι, σ. 17). 18. Γουλούλης, Αντωνίου Λαρίσης σ. 73, , Γουλούλης, Αντωνίου Λαρίσης, σ. 74, Γουλούλης, Αντωνίου Λαρίσης, σ Για τις εκδόσεις της ακολουθίας βλ. Ψευτογκάς, Αντωνίου αρχιεπισκόπου Λαρίσσης, σ. 35, υπο σημ Ψευτογκάς (εκδ.) Αντωνίου αρχιεπισκόπου Λαρίσσης, Λόγοι, σ Ψευτογκάς (εκδ.) Αντωνίου αρχιεπισκόπου Λαρίσσης, Λόγοι, σ Σοφιανός, Ο άγιος Αχίλλιος Λαρίσης, σ Σοφιανός, Ο άγιος Αχίλλιος Λαρίσης, σ ΤΟ ΤΑΛΑΝΤΟ Μ Α ΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

9 Μία νέα Αγία της Εκκλησίας μας ΟΣΙΑ ΑΝΝΑ Η ΛΑΡΙΣΑΙΑ ΕΡΗΜΗΤΙΣ ΚΑΙ Ο ΥΙΟΣ ΑΥΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του Αρχιμανδρίτου π. Αχιλλίου Τσούτσουρα Πρωτοσυγκέλλου της Ιεράς Μητροπόλεως Λαρίσης και Τυρνάβου πάρχουν κάποιοι άνθρωποι, μέσα στο δι- αυτό μεταβαλλόμενο κόσμο, που Υαρκώς πληγώθηκαν και τραυματίσθηκαν από την αγάπη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, αιχμαλωτίσθηκαν, όπως γράφουν οι Θεόπνευστοι Πατέρες, από το Θείο έρωτα του Γλυκύτατου Νυμφίου και αλλοιώθηκαν από τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος. Αυτοί οι άνθρωποι αγάπησαν με την καρδιά τους το Θεό και την εικόνα Του, τον άνθρωπο. Ήταν διπλής αγάπης ταμεία. Και όπως γράφει ένας σοφός Επίσκοπος της εποχής μας, εάν στην Παλαιά Διαθήκη μόνον ο Λόγος του Θεού έκανε τους Αγίους της τότε εποχής να αγαπήσουν το Θεό, πολύ περισσότερο στην Καινή Διαθήκη δεν έχουμε μόνο το Λόγο του Θεού, αλλά έχουμε παρόντα τον Ίδιο το Χριστό, ο οποίος «άρρητον τινα τρόπον διατίθησι και πλάττει τας των ανθρώπων ψυχάς», δηλαδή με έναν απερίγραπτο τρόπο προετοιμάζει και πλάθει τις ψυχές των ανθρώπων, ώστε να σωθούν, κατά τον Άγιο Νικόλαο τον Καβάσιλα. Έτοιμοι οι Άγιοί μας κάθε στιγμή να μαρτυρήσουν για την αγάπη του Χριστού, να αντέξουν στις ασθένειες, να υβρισθούν και να χλευασθούν και κυρίως να θυσιάσουν τα πάντα, ακόμα και την ίδια τους τη ζωή. Ο Ιερός Χρυσόστομος γράφει πως οι Άγιοι ήταν «φιλοδέσποτοι», αγαπούσαν πολύ το Δεσπότη Χριστό και ήθελαν να μαρτυρήσουν γι Αυτόν, γι αυτό και δεχόντουσαν τα «υπέρ του Δεσπότου πάθη», τα μαρτύρια, τον ονειδισμό, τους χλευασμούς, τους γέλωτες, τον εξευτελισμό, τις εξορίες και τους διωγμούς με περισσή προθυμία και πραγματική αγάπη. Αγαπούσαν αληθινά, αγωνίζονταν σωστά, ανέχονταν τα πάντα με αγάπη και ανέπαυαν τον πλησίον τους, που είναι ο Χριστός, η όντως Αγάπη. Μέσα σ αυτήν την ατμόσφαιρα της αγάπης του Χριστού αλλά και της πραγματικής δίψας για τη σωτηρία της και το διακαή και ασταμάτητο πόθο της καρδίας της για τον αγιασμό της, έζησε και η νέα Λαρισαία ασκήτρια της πίστεως, Αγία Άννα η ερημίτης. Ο βίος της είναι καταγεγραμμένος στο Συναξάρι της Ιεράς Μονής Σιμωνόπετρας του Αγίου Όρους, αλλά και στον υπ αριθμόν 80 χειρόγραφο κώδικα της Ιεράς Μονής Καρακάλλου, όπως και στον 772ο κώδικα της Ρωσικής Μονής του Αγίου Παντελεήμονος. Πολλές ακόμη αναφορές στο βίο της Αγίας ευρίσκονται και σε άλλες πηγές. *** Έτσι λοιπόν ο άγιος Επίσκοπος Μονεμβασίας Παύλος, διηγείται με τρόπο θαυμαστό τα όσα του κατέθεσε ο αγιασμένος και ευλογημένος από το Θεό μοναχός Μάρκος, που ίδρυσε το μεγάλο μοναστήρι πλησίον του Αγίου Αγαθονίκου, στη Θεοφύλαχτη Κωνσταντινούπολη. Ένας σοφός Ιερομόναχος, αυτόπτης μάρτυς των γεγονότων, επέστρεφε από την Ρώμη προς το μοναστήρι του στην Κωνσταντινούπολη, και ω του θαύματος, συνάντησε τη Λαρισαία ασκήτρια, εξόριστη σε ένα νησί και εκμυστηρεύτηκε τα όσα διαδραματίσθηκαν στον αγιασμένο Ιδρυτή της Μονής ευλαβέστατο μοναχό Μάρκο. Ο άγιος αυτός κι ευλογημένος μοναχός Μάρκος, που ίδρυσε το μεγάλο αυτό μοναστήρι, αφηγήθηκε με κάθε λεπτομέρεια τα πιο κάτω γεγονότα: Είχα πάει στη Ρώμη, είπε κι επέστρεφα πάλι ΤΟ ΤΑΛΑΝΤΟ Μ Α Ϊ Ο Σ - ΙΟΥΝΙΟΣ

10 στην Κωνσταντινούπολη, με το καράβι. Είχε ταραγμένο καιρό και πιάσαμε σ ένα νησί, όπου απαγκιάσαμε. Όμως, φυσούσαν αντίθετοι άνεμοι, κι έτσι χρειάστηκε να προσμείνουμε δεμένοι εκεί γι αρκετές ημέρες. Μια μέρα, λοιπόν, βγήκα λίγο απ το καράβι και πήρα να περπατώ, στο άγνωστο αυτό νησί. Όταν είχα προχωρήσει κάμποσο, βλέπω στο βάθος μακριά το διακαμό ενός γυμνού ανθρώπου. Τότε άρχισα να βαδίζω πολύ γρήγορα προς εκείνη την κατεύθυνση. Όταν πλησίασα κάπως κοντά στη γυμνή εκείνη φιγούρα, άκουσα να κράζει μια φωνή αδύναμη, που μου έλεγε: - Άνθρωπε του Θεού, αν θέλεις να ιδείς από κοντά την αναξιότητά μου και να χαρίσεις τις ευχές σου στην ταπεινότητά μου, ρίξε μου να φορέσω ένα ρούχο σου, γιατί - όπως βλέπεις - είμαι γυμνή, και δεν μπορώ να παρουσιαστώ μ αυτόν τον τρόπο, μπροστά στην τελειότητα της ιερωσύνης σου. Όταν άκουσα τούτα τα λόγια, έβγαλα ένα ένδυμά μου και της το ριξα. Εκείνη το πήρε, το φόρεσε και στράφηκε αμέσως προς την ανατολή. Γονάτισε καταγής, ύψωσε ψηλά το βλέμμα και σήκωσε στον ουρανό τα χέρια της, φωνάζοντας όσο πιο δυνατά μπορούσε: - Χίλιες φορές ας είναι δοξασμένο το άγιον όνομά Σου Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ και Λόγε του Θεού, που εκπλήρωσες την επιθυμία της ανάξιας δούλης Σου και με αξίωσες να ιδώ ένα δικό σου ιερέα! Και μόλις είπε τούτα τα λόγια, στράφηκε προς εμένα κι έκανε μια μετάνοια. Έκανα κι εγώ το ίδιο. Ύστερα κάναμε τη συνηθισμένη προσευχή και καθήσαμε. Και της λέω: - Από που είσαι κυρία μου, και πως έφτασες ως εδώ; Πάει πολύς καιρός που κατοικείς σε τούτο το νησί; Κι εκείνη του αποκρίθηκε: - Εγώ, τίμιε πάτερ, κατάγομαι από την Ελλάδα, από την πόλη που λέγεται Λάρισα. Ήμουνα θυγατέρα πολύ φτωχών γονέων. Κι όταν εκείνοι πέθαναν κι έμεινα ορφανή, κάποιος απ τους πλούσιους άρχοντες με σπλαχνίστηκε και με πήρε στο σπίτι του. Εκεί με ανέθρεψε και με μόρφωσε, μ επιμέλεια και στοργή, σα να μουνα δικό του κορίτσι. Κι όταν πια είχα μεγαλώσει και φτάσει στην κατάλληλη ηλικία, εκείνος ο καλός Χριστιανός κι ευσεβής άνθρωπος, με πάντρεψε και μ έδωκε γυναίκα στο μοναχοπαίδι του, δίχως να ντραπεί που ήμουνα φτωχιά και δεν ήμουν από μεγάλη οικογένεια ευγενών. Σαν έγινε όμως ο γάμος, οι φίλοι και οι συγγενείς του άντρα μου άρχισαν να τον κοροϊδεύουν και να του λένε κάθε μέρα κατάμουτρα: - Τι ναι αυτό που σου καμε ο πατέρας σου! Λες και δεν μπορούσε να βρεθεί άλλη γυναίκα, που να ταιριάζει στην τάξη μας και στη σειρά μας!.. Εκείνος, ωστόσο, τους απαντούσε: - Εμένα μου αρέσει αυτό, που καλά και άγια τ αποφάσισε κι έκαμε ο πατέρας μου. Γιατί εκείνος την ανέθρεψε από μικρό κορίτσι και την ήξερε πόσο καλή και τιμημένη μα και πόσο κατάλληλη για μένα είναι. Δεν έψαξε να βρει πλούτο η μεγάλο σόϊ, μα την αρετή και την ευσέβεια, που αγαπά ο Θεός, κι αυτήν ακριβώς μου έδωκε. Μα όσα τέτοια κι αν τους έλεγε, οι συγγενείς του δεν έπαυαν να τον κοροϊδεύουν και να τον πειράζουν. Και τότε, όταν έβλεπα καθημερινά να τον πειράζουν και να τον εξευτελίζουν οι συγγενείς και οι φίλοι του, πονούσα κι εγώ μέσα μου. Και πότε πότε του έλεγα: -Αφέντη μου, για το Θεό! άφησέ μ εμένα να πάω σ ένα μοναστήρι, κι εσύ πάρε μια γυναίκα της σειράς σου, από μεγάλο κι ένδοξο περιβάλλον. Εκείνος, όμως, ήταν πάντ αντίθετος σε όλ 10 ΤΟ ΤΑΛΑΝΤΟ Μ Α Ϊ Ο Σ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

11 αυτά: - Εγώ δεν ακούω κι ούτε λογαριάζω τις ανόητες κουβέντες τους. Κι είμαι πολύ ευχαριστημένος μ αυτό που αποφάσισε για μένα ο πατέρας μου. Όσο κι αν έλεγε, όμως, αυτά τα λόγια σαν απολογία σ εμένα και σ εκείνους, αυτοί δεν σταματούσανε ούτε λεφτό τη φλυαρία τους και την κοροϊδία την εξευτελιστική. Και τότε, βλέποντας τον άντρα μου να χτυπιέται με τέτοιες πικρές κουβέντες απ όλους, και να θλίβεται, αποφάσισα να σηκωθώ και να φύγω. Πράγμα που έκαμα, φυσικά. Έτσι, σηκώθηκα μια νύχτα, κρυφά απ όλους, κι έφυγα μόνη μου, δίχως να πάρω τίποτ άλλο μαζί μου, εκτός από τα ρούχα που φορούσα. Περπάτησα νύχτα, ώσπου έφτασα στο γιαλό. Εκεί βρήκα ένα καράβι και μπήκα μέσα. Κι έχοντας οδηγό το Θεό, έφτασα σε τούτο το νησί, μην ξέροντας ακόμα πως ήμουνα έγκυος. Και φαίνεται παράδοξο, άνθρωπε του Θεού, και είναι ν απορεί κανείς πράγματι, όταν σκεφτεί: πως έζησα, μέσα σε τόση ταλαιπωρία και τόση πείνα, μαζεύοντας χορτάρια κι αγριοβότανα, να θρέφω το πονεμένο τούτο κορμί! Και πως, με τέτοια βάσανα, και τέτοιες στερήσεις, έζησε και μεγάλωσε το βρέφος μέσα στην κοιλιά μου! Αλλά ποιός μπορεί να διηγηθεί και ποιός μπορεί ν απαριθμήσει τα μεγάλα σημεία και τα φοβερά παράδοξα, που η δύναμη του Θεού κάνει αιώνες τώρα;!.. Όταν συμπληρώθηκαν οι εννιά μήνες, εγέννησα ένα αγόρι. Τότε, από τα φορέματα που είχα στο κορμί μου, έκοψα ένα κομμάτι ρούχο και το σπαργάνωσα. Και με το άρρητο και άπειρο έλεος του Θεού, που σκέπει όλα τα πάντα και τα γυρίζει προς το καλό, κατά το Θέλημά Του, ανέθρεψα το γυιό μου, που μεγάλωσε κι είναι τώρα τριάντα χρονών γυμνός κι αυτός, εδώ στο νησί τούτο, υμνώντας και δοξάζοντας κι εκείνος το Θεό, μαζί με τη μάνα του, την πάσα ημέρα και την πάσα νύχτα, έχοντας το νου του προς τον ουρανό στραμμένο, και τα θεία κάλλη οραματιζόμενος συνέχεια. Όλα τα χρόνια τούτα, πάτερ μου, δεν έπαψα καθημερινά να παρακαλώ το Θεό να ελεήσει την αναξιότητά μου και να στείλει κάποτε κι εδώ έναν ιερέα, για να ντύσει και το γυιό μου με τη θεία στολή του αγίου Βαπτίσματος. Και να, που δεν αγνόησε την ταπεινή μου δέηση, κι έστειλ εσένα, τον τίμιο λειτουργό Του, για να εκπληρώσεις την τόσο βαθειά και θερμή επιθυμία μου. Παρακαλώ λοιπόν την αγιωσύνη σου, άγιε Γέροντα, να πας στο πλοίο και να φέρεις μαζί σου την ιερατική στολή, καθώς και άγιον άρτο, για να βαφτίσεις το γιο μου πρώτα κι ύστερα να λειτουργήσεις και να μας μεταλάβεις το Τίμιο Σώμα και Αίμα του Χριστού και Σωτήρα μας. Παρακαλώ ακόμη για το εξής, την αγιότητά σου να φέρεις μαζί σου κι ένα ρούχο για το γιο μου, για να τον ντύσεις όταν τον βαφτίσεις. Και μην πεις τίποτε απ όλα αυτά σε κανέναν. Εγώ θα σε περιμένω εδώ ακριβώς, ώσπου να επιστρέψεις, και τότε πάμε μαζί να βρούμε και το γυιό μου. Όταν άκουσα όλ αυτά, έβαλα μετάνοια κι έφυγα προς τον τόπο που είχ αφήσει το πλοίο. Και δίχως να πω σε κανέναν τίποτε, πήρα πρόσφορο και τα ιερατικά μου και γύρισα πάλι εκεί που την είχ αφήσει. Τη βρήκα να με περιμένει. Μόλις έφτασα, μου λέει: - Τώρα, πάτερ μου, όταν θέλεις μπορούμε να ξεκινήσουμε για να βρούμε το δούλο σου και γυιό μου. Ξεκινήσαμε την ανηφοριά. Όταν προχωρήσαμε κάπως, ο γυιό της μας είδε. Και σαν αντίκρυσε από μακριά, τη μάνα του ντυμένη και μένα μαζί της, κρύφτηκε μέσα στα δέντρα και τις λόχμες. Τότε πήγε κοντά του η μάνα του και του λέγει: - Τι κάνεις γυιέ μου; Θυμάσαι που σου έλεγα, καθημερινά σχεδόν, να εύχεσαι και να παρακαλείς τον Κύριό μας Ιησού Χριστό, να στείλει έναν ιερέα για να σε βαφτίσει; Ιδού τώρα, που ο Χριστός εισάκουσε τη δέησή σου και μας έστειλε τον άγιον Λειτουργό Του, για να εκπληρωθεί η επιθυμία της ψυχής σου. Έβγα γυιέ μου, τώρ από τις λόχμες και βάλε μετάνοια στον ιερέα που θα σε βαφτίσει. Τότε ο γυιός της βγήκε απ το σύδεντρο κι ήρθε και μου βαλε μετάνοια. Του ανταπέδωκα κι εγώ παρόμοιο χαιρετισμό, και τότε η μάνα του μου λέει: - Αν είναι, Γέροντά μου, ευλογημένο, ας πάμε τώρα στην πηγή, όπου μπορείς να βαφτίσεις το γυιό μου. Και, μπροστά εκείνη, κοντά εμείς, φτάσαμε στην πηγή. Εκεί, αφού τον κατήχησα κι έκανα όλη την απαραίτητη ακολουθία του Ιερού Μυστηρίου, τον βάφτισα στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Ύστερα έκαμα και τη θεία Λειτουργία και, στο τέλος, μετάλαβαν κι οι δυό τους τ άχραντα Μυστήρια, το άγιο Σώμα και το Αίμα του Χριστού και Σωτήρα μας. Όταν τελείωσαν όλα, καθήσαμε να τσιμπήσουμε κάτι πρόχειρο, απ ο,τι βρέθηκε. Και τότε μου είπε η μακαρία εκείνη γυναίκα: - Σ εξορκίζω, άγιε Γέροντα: όταν με τη Χάρη του Θεού φύγεις για την Κωνσταντινούπολη, μπορείς αν θέλεις να διηγηθείς όσα ο Κύριος σου φανέρωσε, εδώ σε τούτο το νησί, αλλά να μην ονομάσεις τον τόπο γιατί μπορεί να θελήσουν κάποιοι και να ρθούνε να μας βρουν. Περάσαμε τριάντα ολόκληρα χρόνια, μέσα στο έλεος του Θεού, σε τούτο το έρημο νησί, δίχως να ιδούμε ούτε έναν άνθρωπο, παρά μονάχα εσένα... Κι ύστερ από αυτά τα λόγια, έβαλε μετάνοια και ζήτησε μαζί με το γυιό της την ευχή, κι ανα- ΤΟ ΤΑΛΑΝΤΟ Μ Α Ϊ Ο Σ - ΙΟΥΝΙΟΣ

12 Εκ Λαρίσης φυείσα, ερημόνησον ώκησας, άμα σω υιώ Ιωάννη, μήτερ Άννα τρισόλβιε λιπούσα γαρ συζύγου την στοργήν, εν έτεσι τριάκοντα πολλούς, υπέρ φύσιν καθυπέμεινας πειρασμούς, εν πείνη και γυμνότητι. Δόξα τω ενισχύσαντι Χριστώ, δόξα τω αγιάσαντι, και χορηγήσαντι υμάς, ικέτας ημίν Όσιοι. Κοντάκιον. Ήχος πλ. δ. Τη Υπερμάχω Εκ της Λαρίσης ώσπερ άνθος Άννα ήνθησας, και δούσα τόπον του εχθρού τοις μηχανήμασιν, ερημόνησον ησπάσω εις κατοικίαν, ένθα πλείστους πειρασμούς τους πολεμήτορος, συν υιώ σου Ιωάννη κατενίκησας, όθεν γέγονας, σκεύος τίμιον του Πνεύματος. Μεγαλυνάρια. Χαίρετε Λαρίσης γόνοι λαμπροί, Άννα πανοσία, συν υιώ και συνασκητή, θείω Ιωάννη, και άμφω τον Δεσπότην, υπέρ ομοπατρίων, αεί πρεσβεύετε. Της ερημονήσου άνθη τερπνά, χάριτι Κυρίου, ανεδείχθητε πειρασμούς, πλείστους υποστάντες, Άννα συν Ιωάννη, διό εν Παραδείσω, νυν επαγάλλεσθε. (ποίημα Αθανασίου Ιερομονάχου Σιμωνοπετρίτου, Μ. Υμνογράφου της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας). χώρησαν για το εσωτερικό του έρημου νησιού. Κι εγώ ο ίδιος δάκρυσα, ευγνωμονώντας και δοξάζοντας το Θεό, που κάνει τόσα φοβερά κι εξαίσια παράδοξα, τα οποία είναι άπειρα κι αναρίθμητα, και δείχνουν την πρόνοια και τη στοργή του, για όλους εκείνους που Τον αναζητούν με όλη την καρδιά τους και φυλάγουν τις θείες εντολές Του. Και αφού προσκύνησα, πήρα το δρόμο για το γυρισμό στο πλοίο. Φυσικά, δεν είπα σε κανέναν τίποτε, ώσπου να φτάσουμε σε τούτη την μεγάλη κι ένδοξη Πόλη. Συγκλονιστική πράγματι η εξιστόρηση του Βίου της μεγάλης ασκήτριας, που μαζί με τον υιό της επί τριάντα χρόνια λάτρευαν τον Θεό θεϊκώ έρωτι πτερούμενοι. Αποκαλυπτική η πίστη μας, αποκαλύπτει καθ ημέραν αγίους ανθρώπους, χαριτωμένους, ενάρετους που θυσιάζουν τα πάντα για τη Δόξα του Θεού. Η μνήμη της Οσίας Άννης της Λαρισαίας και του υιού αυτής Ιωάννου, εορτάζεται στις 13 Ιουνίου. Ας έχουμε την ευχή τους, την ευλογία τους και δραστικώτατες τις θείες πρεσβείες τους. Αμήν. Απολυτίκιον. Ήχος α. Της ερήμου πολίτης. *** ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ Πρόσφατα ο Μέγας Υμνογράφος της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, Οσιολογιώτατος Ιερομόναχος π. Αθανάσιος ο Σιμωνοπετρίτης, παρουσίασε στη Λάρισα κατά τη διάρκεια του τελευταίου Κατανυκτικού Εσπερινού (Κυριακή Ε Νηστειών , στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Λαρίσης), ύστερα από πρόσκληση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Λαρίσης και Τυρνάβου κ. Ιγνατίου και παρουσία του Ιερού Κλήρου αλλά και πολλών εκατοντάδων πιστών, το Βίο της Αγίας Άννης, της Λαρισαίας ασκήτριας, κατασυγκινώντας τους παρευρισκομένους Χριστιανούς. Στο τέλος επέδωσε στα χέρια του Σεβασμιωτάτου την πλήρη Ασματική Ακολουθία της Αγίας Άννης της Ερημίτιδος και του υιού αυτής Ιωάννου, των εκ Λαρίσης, την οποία συνέγραψε επικαλούμενος τη Χάρη τους και τις πρεσβείες τους και με σκοπό την έκδοση της προς λατρευτική χρήση και ευλογία. 12 ΤΟ ΤΑΛΑΝΤΟ Μ Α Ϊ Ο Σ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

13 ΧΡΟΝΙΚΟ ΥΠΟΔΟΧΗΣ ΤΟ ΙΕΡΟ ΚΑΙ ΧΑΡΙΤΟΒΡΥΤΟ ΑΓΙΟ ΛΕΙΨΑΝΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΕΝΔΟΞΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΟΥ ΤΡΟΠΑΙΟΦΟΡΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΣΤΗΝ ΓΙΑΝΝΟΥΛΗ! όθος ιερός και επιθυμία καρδιακή εκπλη- στην Ιερά Μητρόπολή μας, με την Πρώθηκε ευλογημένη και αγιασμένη άφιξη του ιερού και χαριτοβρύτου αγίου λειψάνου της θαυματοβρύουσας αγίας χειρός του Αγίου ενδόξου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου, του Τροπαιοφόρου, που οι Αγιορείτες πατέρες της Ιεράς Μονής Ξενοφώντος, κόμισαν στην τοπική μας Εκκλησία, ύστερα από παράκληση και πνευματική προτροπή του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ. Ιγνατίου. Έτσι, την Παρασκευή 24 Ιουνίου 2011, το απόγευμα, στην Ενορία της Γιάννουλης, αναρίθμητα πλήθη ευσεβών Χριστιανών, με ιδιαίτερη ευλάβεια, πιο μεγάλη ακόμη πίστη και συγκλονιστική κατάνυξη, συγκεντρώθηκαν στον καθορισμένο χώρο της υποδοχής, όπου ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Λαρίσης και Τυρνάβου κ. Ιγνάτιος, μαζί με τον ευλαβέστατο ιερό Κλήρο, τους άρχοντες του τόπου μας, τα φιλάγια συστήματα των όντως καλλικελάδων αγίων Ιεροψαλτών, των Αναγνωστών και Ιεροπαίδων και των ευλογημένων νεανίδων με τις παραδοσιακές στολές υπεδέχθησαν το ευλογημένο θείο και ιερό θησαύρισμα, το ιερώτατο λείψανο του Αγίου ενδόξου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου, του Τροπαιοφόρου, εν ύμνοις και ωδαίς πνευματικαίς! Ακολούθησε ιερά και συγκινητική μεγαλόπρεπη λιτάνευση του ιερού Λειψάνου, προπορευομένων των λαβάρων της πίστεως, των πυρσών και των εξαπτερύγων έως τα προπύλαια του Ιερού Ναού, όπου αναπέμφθηκε ειδική δέηση υπέρ υγείας και σωτηρίας των ασθενών αδελφών μας και όλων των πιστών Χριστιανών, στο τέλος της οποίας ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Ιγνάτιος μίλησε για τη ζωή και το έργο του μεγάλου Αγίου της Εκκλησίας μας και κάλεσε τα πλήθη των ευσεβών Χριστιανών να μιμηθούν τον Άγιο του Θεού στη γενναιότητα και την καρτερία, τη δυνατή πίστη του, το σθένος, την παρρησία και την ομολογία του υπέρ του μόνου αληθινού Θεού ημών! Στη συνέχεια τελέστηκε ο πανηγυρικός Αρχιερατικός Εσπερινός, στον οποίο χοροστάτησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Ιγνάτιος και έψαλαν καταξιωμένοι Ιεροψάλτες της Ιεράς Μητροπόλεώς μας, αποδίδοντας θαυμάσια και μελίρρυτα τους ιερούς ύμνους της Αγίας μας Εκκλησίας, ενώ συγκινητική υπήρξε η πρωτοφανής κοσμοσυρροή των ευλαβών χριστιανών, που περίμεναν καρτερικά στη σειρά για αρκετή ώρα, προκειμένου να ασπασθούν με τα χείλη τους, αλλά κυρίως με την καρδιά τους το θαυματόβρυτο άγιο Λείψανο, που έφερε στην τοπική μας Εκκλησία μεγάλη ευλογία, σπουδαία όντως πνευματική καλλιέργεια, και ακόμη μεγαλύτερη πνευματική ανάταση. Αξίζουν λοιπόν πολλά συγχαρητήρια στον εφημέριο του Ιερού Ναού, τους εκκλησιαστικούς συμβούλους, τα μέλη της ερανικής επιτροπής και της νεανικής κίνησης της Ενορίας και κυρίως στις εθελόντριες κυρίες, που ιεραποστολικά εργάζονται μέσα σ αυτήν! Κατά τη διάρκεια της παραμονής του ιερού Λειψάνου στην τοπική μας Εκκλησία τελέσθηκαν πλούσιες πνευματικές ιερές Ακολουθίες, νυχτερινές παννυχίδες και ιερές παρακλήσεις, προς τιμήν του μεγάλου Αγίου της Εκκλησίας μας, στις οποίες συμμετείχαν οι ευσεβείς και φιλάγιοι Χριστιανοί μας, εκζητώντας εν ταπεινώσει τη μεγάλη ευλογία και τις δραστικότατες πρεσβείες του Αγίου μας! Η αγιαστική χάρις Του και η ευλογία Του είθε να είναι πάντοτε μαζί μας! ΤΟ ΤΑΛΑΝΤΟ Α Τ Μ Α ΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ

14 Η θυσία του μικρού Μακεδόνα Τάμα το χω κάθε χρόνο, τις τελευταίες ημέρες του Ιουνίου να γράφω κάτι, για να τιμήσω τη μνήμη ενός μικρού ήρωα, που πρόωρα πότισε με το αίμα του τη Μακεδονική γη. Τα πρώτα διδασκαλικά μου χρόνια τα πέρασα στο Κιλκίς, που στις 21 Ιουνίου γιορτάζει την απελευθέρωσή του. Τον τόπο αυτό τον αγάπησα πολύ για τη φιλοξενία του, αλλά και για την προσφορά του στις φονικές μάχες του Λαχανά και του Κιλκίς, το θέρος του Τις μέρες αυτές συζητούσαμε με τα παιδιά στο σχολείο, για τη θυσία του μικρού Μακεδόνα που συγκινούσε πάρα πολύ. Ένας ανθυπολοχαγός έκανε αναγνώριση για τις θέσεις του εχθρού. Με χιλιάδες προφυλάξεις μπήκε στα πρώτα σπίτια ενός χωριού που οι κάτοικοί του το χαν εγκαταλείψει, γιατί ο κίνδυνος για τη ζωή τους ήταν μεγάλος. Σ ένα μισογκρεμισμένο τοίχο, καθόταν ένα φτωχοντυμένο αγοράκι και κεντούσε μ ένα μαχαιράκι τη βέργα που κρατούσε στα χέρια του. Τι κάνεις εκεί μικρέ; Γιατί δεν πήγες με τους δικούς σου; Δεν έχω κανέναν κύριε, είμαι ορφανός. Πήρε το μάτι σου αυτές τις μέρες ξένους στρατιώτες εδώ κοντά; Όχι κύριε. Ο ανθυπολοχαγός κοίταξε τριγύρω του ερευνητικά και το βλέμμα του σταμάτησε σε μια λεύκα, που στεκόταν ορθόκορμη μπροστά του. Μπορείς ν ανέβεις στο δέντρο; Εγώ κύριε, σαν γάτος. Ανέβα λοιπόν και κοίταξε προσεκτικά αν υπάρχουν γύρω στρατιώτες. Στη στιγμή ανέβηκε ο μικρός στα ψηλότερα κλαδιά. Με το να χέρι αγκάλιασε το πιο δυνατό και τ άλλο το φερε στο μέτωπό του για να βλέπει καλύτερα. Εκεί μέσα στα στάχυα, βλέπω ανθρώπους να κουνιούνται κύριε ανθυπολοχαγέ. Είναι στρατιώτες. Ένας πυροβολισμός ακούστηκε και μια σφαίρα έσχισε τον αέρα και πέρασε ξυστά απ το κεφάλι του παιδιού. Κι εκεί κοντά στην εκκλησία βλέπω κι άλλους, συνέχισε ο μικρός. Κατέβα κάτω γρήγορα φώναξε μ αγωνία ο ανθυπολοχαγός. Δεν πρόφτασε όμως ν αποτελειώσει το λόγο του κι άλλος πυροβολισμός ακούστηκε απ τα στάχυα. Η φωνή του μικρού έσβησε και το κορμάκι του κατρακύλησε άψυχο στη γη, γεμάτο αίματα απ το εχθρικό το βόλι. Η ενέδρα που είχε στήσει στα σπαρτά ο εχθρός εξουδετερώθηκε και ο ανθυπολοχαγός ανέφερε το περιστατικό στο διοικητή του. Οι άνδρες καθάρισαν με συγκίνηση το σωματάκι του του κ. Ηλία Κωτούλα παιδιού, χτένισαν τα χρυσά μαλλάκια του. Το τοποθέτησαν σ ένα πρόχειρο κρεβατάκι και το σκέπασαν με τη γαλανόλευκη. Όλοι με δάκρυα στα μάτια χαιρέτισαν τον ηρωικό νεκρό και γέμισαν μ αγριολούλουδα το κορμάκι του. Ο διοικητής στάθηκε μπροστά του προσοχή. Χαιρέτισε στρατιωτικά, έβγαλε απ το στήθος του ένα παράσημο και το βαλε με ευλάβεια στο ματωμένο στηθάκι του παιδιού. Εύγε γενναίο παλικάρι. Μπράβο μικρέ Μακεδόνα, ψέλλισε συγκινημένος και ασπάσθηκε πατρικά το μέτωπό του. Το ίδιο έκαμαν και οι άλλοι. Κι από πέτρα αν ήταν οι καρδιές, θα ράγιζαν στις ξέχωρες εκείνες στιγμές, τις γιομάτες από συγκίνηση και πόνο. Με βουρκωμένα μάτια παρακολουθούσαν τα παιδιά τη συζήτηση και κάπου κάπου ακούονταν και κάνα αναφιλητό στην τάξη. Ντροπή παιδιά. Δεν κάνει, παρατηρούσα εγώ. Θα στεναχωρεθεί έτσι που μας βλέπει το παλικάρι, και για ν απαλύνω τον πόνο τους, τους έταξα μια εκδρομή στις λεύκες για να το τιμήσουμε και να του κάνουμε παρέα. Έτσι κι έγινε. Λίγες μέρες πριν φύγω, πήγαμε εκδρομή στις λεύκες. Καθώς καθόμασταν στον ίσκιο, κοίταζα τα λιανοκλώναρα που τα φύλλα τους παιχνίδιζαν ασημωμένα απ τον ήλιο και θαρρούσα πως ξανάβλεπα ανάμεσά τους τ αγγελικό προσωπάκι του μικρού και τον άκουγα θαρρετά να φωνάζει Εκεί στα στάχυα κύριε ανθυπολοχαγέ, δίπλα στην εκκλησία βλέπω κι άλλους στρατιώτες κι άλλους Τα μάτια μου γέμισαν δάκρυα κι ήμουν έτοιμος να κλάψω με φωνή, αν δεν με σταματούσαν τα παιδιά που με κοίταζαν βουρκωμένα. Κλαίτε κύριε; Τίποτα δεν είναι παιδιά. Κάτι μπήκε στο μάτι μου απ τον αέρα, που ήρθε πέρα απ την ακροποταμιά, απ τα δέντρα. Τι να γράψω εγώ για το αγριολούλουδο αυτό. Για το αγγελούδι της Ελευθερίας. Ένα μόνο θα πω. Ο ουρανός να στέλνει κάθε μέρα τον ήλιο του τον αυγινό για να φωτίζει και ζεσταίνει το μνήμα του και να διαλύει τις ομίχλες των καιρών που δυσκολεύουν την Πατρίδα. Κι επειδή δεν μου φτάνουν τα λόγια να τιμήσω τη μνήμη και τη λεβεντιά του, θα δανειστώ απ τους στίχους του Παλαμά που έγραψε στον Παύλο Μελά τη μέρα της μεγάλης του θυσίας. Πάντα χλωρό να σειέται το χορτάρι στο χώμα που σε σκέπασε γενναίο παλικάρι 14 ΤΟ ΤΑΛΑΝΤΟ Μ Α ΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

15 «ο Ψηλός» Γιώργος Περδικούρης του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Λαρίσης και Τυρνάβου κ. Ιγνατίου Κάθε παρέα έχει κι έναν «ψηλό». Τον πιο υψηλό στο ανάστημα ανάμεσα στους άλλους τον ονομάζει «ψηλό». Είναι ο ένας, ο συγκεκριμένος ψηλός της παρέας. Της δικιάς μας παρέας ο ψηλός έφυγε. Έφυγε ο φίλος μας ο καλός. Μας άφησε. Κάθε πρόσωπο σ αυτό τον κόσμο έχει μια μοναδικότητα. Η ιστορία του προσώπου, του κάθε προσώπου, είναι μία μοναδική και δεν επαναλαμβάνεται. Έφυγε λοιπόν ο φίλος μας ξαφνικά. Μια Κυριακή απόγευμα, πριν από έξι χρόνια, γύρισε απ το κτήμα ιδρωμένος, μ ένα πόνο στο στήθος του, κι ως που να πη «πονάω», χτυπήθηκε δυο, τρεις, πέντε φορές πάνω στο κρεββάτι και πέθανε. Ποιός να το πιστεύση; Ναι, αυτός ο ψηλός, ο «ψηλός» μας, έφυγε. Κι εμείς άναυδοι, με κομμένη την ανάσα, μείναμε βουβοί όταν το πρωτακούσαμε. Και τρέξαμε. Τρέξαμε να τον κηδεύσουμε. Ο φίλος μας που γνωριστήκαμε μικρά μικρά παιδιά στο Δημοτικό Σχολείο και που δεν χωριστήκαμε ποτέ από τότε, κηδεύτηκε την ημέρα που χτυπούσαν τα κουδούνια στα Σχολεία. Σαν να μας έλεγε ότι μ ένα σχολικό κουδούνι πρωτογνωριστήκαμε, μ ένα σχολικό κουδούνι αποχαιρετιόμαστε. «Ρίτσα», είπε στην γυναίκα του την Θεολόγο και Λυκειάρχη, την Κυριακή το πρωΐ όταν πήγαιναν στην Εκκλησία, «είναι πολύ ωραίο αυτό το φόρεμα που φοράς, αυτό να βάλης αύριο στον Αγιασμό του Σχολείου». Φίλε Γιώργο, πώς χωριστήκαμε έτσι; Δεν το χωράει ο νους μου. Έχασε η σύζυγος τον σύζυγο, τον μοναδικό και ανεπανάληπτο. Αυτόν που γνώρισε απ τα μαθητικά θρανία, αυτόν που είχε για αδελφό και για σύζυγο και για προστάτη. Έχασαν τα κορίτσια τον πατέρα. Τον πατέρα που τον αγαπούσαν και τον θαύμαζαν, που τον έβλεπαν σαν ένα μεγάλο αγόρι ανάμεσά τους, και του τόλεγαν και καμάρωνε. Είσαι το αγόρι μας τούλεγαν. Είμαι ο «γεράκος σας» τους έλεγε τώρα τελευταία. Έχασε η παρέα μας τον ζωηρό και ζεστό, τον ενθουσιώδη και τολμηρό, τον «ψηλό» της. Αισθάνομαι να έχασα κι εγώ ένα θησαυρό. Ένας θησαυρός δεν είναι ένας άνθρωπος που σ αγαπάει κι είναι έτοιμος να κάνη για σένα τα πάντα; Ε, λοιπόν ναι! Έναν θησαυρό μοναδικό έχασα. Τώρα μετά τόσο ΤΟ ΤΑΛΑΝΤΟ Α Τ Μ Α ΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ

16 καιρό δεν μπορώ να τον ξεχάσω. Τον αναζητώ και δακρύζω. «Παπούλη τι κάνεις;» μούλεγε. Μου τηλεφωνούσε τις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής μου, σαν κάποιος να τούλεγε ότι τώρα πονάει πάρτον στο τηλέφωνο. Μου τηλεφωνούσε ώρες άδηλες, ώρες που πνιγόμουν. Σύντομος πάντα. «Παπούλη πότε θάρθης;» «Παπούλη» μ έλεγε από τότε που έγινα παπάς. Από τότε που άρχισα νάμαι ο πνευματικός του, και πνευματικός όλης της οικογενείας του. Γιώργο που είσαι; Σε ψάχνω. Σε αναζητώ. Κυττάζω φωτογραφίες παιδικές, νεανικές, φωτογραφίες όλων των ηλικιών μας. Δεν λείπεις από καμμία. Πού είσαι να μας συγκεντρώσης; Εσύ συγκέντρωνες και την παρέα μας και τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές μας. Πού είσαι να με καλέσης σπίτι σου όπως πάντα, να κάνουμε ευχέλαιο, να συμπροσευχηθούμε, να σας εξομολογήσω, να φάμε, να χαριτολογήσουμε, να σχολιάσουμε τους φίλους μας έναν - έναν, να θυμηθούμε ιστορίες, να νοσταλγήσουμε στιγμές της ζωής μας παληές, να κλάψουμε μαζί; Τώρα μόνος μου αναπολώ στιγμές της ζωής μας. Θυμάμαι τις τρέλλες σου και τις αταξίες σου που τις έκανες για να μας κάνης να γελάσουμε και γελάω μόνος μου και μετά μελαγχολώ. Είχες ευγενή καταγωγή και δεν καταδεχόσουν ποτέ κουτσομπολιά, σχόλια, κατακρίσεις. Ήθελες να είμαστε όλοι αγαπημένοι και τα κατάφερες: Ήσουν ένας καλός μαθητής και προώδευσες. Ήσουνα πειραχτήριο κι αυτό μας έκανε να σ αγαπάμε όλοι. Τι να πρωτοθυμηθώ; Τα διαλείμματα στο Σχολείο; Τις εκδρομές μας; Τα βράδια μας; Μαζί στις θάλασσες και στα περιβόλια του νησιού μας. Μαζί στ ατέλειωτα παιδικά μας παιχνίδια, μαζί στις βόλτες στην παραλία. Μαζί στις συγκοινωνίες για το Πανεπιστήμιο, μαζί στην Αθήνα, μαζί στην Εκκλησία, μαζί στα σπίτια μας, στα πατρικά πρώτα και μετά στα δικά μας, μαζί στο Άγιον Όρος. Μαζί παιδιά, μαζί νέοι, μαζί και ώριμοι. Νοσταλγώ τα Κυριακάτικα μεσημέρια που σαν καλός πατέρας ερχόσουν κι έπαιρνες τα κορίτσια σου απ το Κατηχητικό και με πήγαινες κι εμένα κουρασμένο στο σπίτι μου. Νοσταλγώ και τις παιδικές μας συναναστροφές και τις νεανικές μας ανησυχίες και αγωνίες και τις ατέλειωτες συνομιλίες μας τα τελευταία μας χρόνια. Όταν περνάμε στη Σαλαμίνα απ τους δρόμους της νομίζω ότι από κάπου θα βγης, ότι θα μου σφυρίξης, ότι τώρα θα 16 ΤΟ ΤΑΛΑΝΤΟ Μ Α ΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

17 κορνάρης, ότι θα δω το πλατύ, όμορφο, ατέλειωτο, ανεπανάληπτο χαμόγελό σου. Κι όταν περνώ απ το Κοιμητήριο του Νησιού μας, και κάνω το Σταυρό μου, δακρύζω για τους δικούς μου όλους, δακρύζω και για Σένα. Λέω, που είσαι μανούλα μου; Γεια σου Νικολάκη μου! Λάκη μου χαίρε. Ματίνα μου αγαπημένη! Πού είσαι ρε «Ψηλέ»; Και πάει ο νους μου στους τόσους που χάσαμε. Πάει ο νους στη συγγένεια και στη φιλία. Είναι η φιλία λοιπόν κάτι μεγαλειώδες. Και μερικοί σαν κι εσένα έχουν τον τρόπο να την ανεβάζουν σε ύψος. Είσαι ένας γνήσιος υπερασπιστής της. Κανείς δεν μπορεί να στο αρνηθή. Όλοι οι φίλοι μας, όταν σε θυμούνται κλαίνε. Όλοι σε φέρνουν στο νου τους κι όλοι σκεπτόμαστε ότι χάνοντας εσένα από κοντά μας, χάσαμε τον σύνδεσμό μας. Κάποιος πάντα έχει μια μεγαλύτερη δόσι αυτής της χάριτος και την διοχετεύει. Εσύ την είχες. Γι αυτό σε νοσταλγώ. Πού είσαι φίλε μου καλέ κι αγαπημένε; Έτσι αφήνουν αυτούς που αγαπούν; Μα το ξέρω, το ξέρω καλά, πως εσύ δεν ήθελες να φύγης. Έφυγες όμως ξαφνικά. Κανείς δεν τόλεγε πως εσύ θα παραδινόσουν έτσι αμαχητί. Να, όμως που σε έδρεψε του Θεού το χέρι, πριν γεράσης, πριν κυρτώσης. Ψηλό, γενναίο, υψηλόκορμο, ίσιο, έτσι σ έρριξε κάτω και σε πήρε. Ώρα σου καλή, φίλε καλέ. Καλή σου ώρα. Φεύγοντας πήρες μαζί σου ένα κομμάτι ζωής απ τον καθένα μας. Πήρες ένα κομμάτι απ τη ζωή μας και μας έφερες την πληροφορία ότι φεύγεις πρώτος. Είμαι σίγουρος ότι η καλωσύνη σου θα σούχη ανοίξει δρόμους εκεί που πήγες. Είμαι σίγουρος ότι μας σκέπτεσαι. Είναι βέβαιο ότι τώρα μας αγαπάς πιο πολύ, γιατί εκεί που πήγες ξέρουν ν αγαπούν καλύτερα. Από κει έρχεται η Αγάπη. Γι αυτό σε κάλεσαν εκεί. Γιατί εκεί ανήκεις. Από κει λοιπόν όπου συνάντησες πολλούς, πολλούς αγαπημένους, στείλε μας τη ζεστασιά της αγάπης σου, γιατί μας λείπει. Χαίρε φίλε, χαίρε. Aπό 1η Ιουλίου έως 31 Αυγούστου 2011 οι επισκέψεις στην Ιστοσελίδα μας ανήλθαν σε ! Συνεχίζουμε δυναμικά! ΤΟ ΤΑΛΑΝΤΟ Μ Α Ϊ Ο Σ - ΙΟΥΝΙΟΣ

18 Παναγία η ελπίδα των ανθρώπων του κ. Αντώνη Χαϊδούτη, καθηγητή Θεολόγου Το πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου είναι αδιαμφισβήτητα το πιο σημαντικό πρόσωπο, μέσα από τους χιλιάδες ανθρώπους που έζησαν στη γη, από την αρχή της ιστορίας του ανθρωπίνου γένους μέχρι και σήμερα. Και αυτό, γιατί η ίδια, με δική της βούληση, αποδέχτηκε ελεύθερα να γίνει η Μητέρα του Θεού. Αποδεχόμενη με τη θέλησή της το σχέδιο σωτηρίας της ανθρωπότητας, έχοντας πίστη και αγάπη στο Θεό, θα κρατήσει στα σπλάχνα της και θα γεννήσει τον Ιησού Χριστό. Ανάμεσα σε όλους τους ανθρώπους μα και τους αγίους της Εκκλησίας η Παναγιά μας κατέχει μια θέση ξεχωριστή. Είναι η γυναίκα αυτή για την οποία οι Προφήτες και οι απεσταλμένοι του Θεού μίλησαν χρόνια πριν, περιμένοντας απ αυτήν την αρχή της σωτηρίας. Είναι η γυναίκα που θα φέρει τη χαρά στον κόσμο και θα γίνει η αφορμή να διαγραφεί παντοτινά το λάθος των πρωτοπλάστων. Είναι η γυναίκα που θα ενώσει ουρανό και γη, μιας και θα γίνει η σκάλα, μέσω της οποίας θα κατέλθει επί της γης ο Θεός και μέσω αυτής θα ανεβαίνουν οι άνθρωποι στον ουρανό. Είναι η αγνή και ταπεινή κόρη της Ναζαρέτ, μια απλή και τόσο ήσυχη κοπέλα, ένας καρπός προσευχής δυο απλών, αλλά πολύ πιστών ανθρώπων του Ιωακείμ και της Άννας, που εμπιστεύτηκαν τη ζωή τους στο Θεό και έφεραν στον κόσμο τον άνθρωπο, που γίνεται η αρχή της σωτηρίας ολοκλήρου του ανθρωπίνου γένους. Αυτή την ενάρετο Παρθένο εκλέγει και καθιστά ο Θεός σκεύος εκλογής και δοχείο της Χάριτος για τη σωτηρία του ανθρώπου. Αυτή η Παρθένος θα δεχθεί στους κόλπους της και θα προσφέρει απ το αγνό της σώμα την ανθρώπινη φύση στο Θεάνθρωπο Ιησού, το Σωτήρα και Λυτρωτή του κόσμου. Πράγμα ασύλληπτο, ανερμήνευτο και ακατανόητο από την ανθρώπινη λογική, μα δυνατό με τη θέληση του Θεού. Το μέγιστο των γεγονότων πραγματοποιείται στη ζωή της Παναγιάς μας, αφού η ίδια αναλαμβάνει την ενανθρώπηση του Κυρίου μας. Από τότε η Παναγία μας κυοφορεί για τους ανθρώπους την ελπίδα. Σ αυτή την Αγία Μητέρα του Κυρίου μας προσβλέπουν πάντοτε οι άνθρωποι με σεβασμό και πολλή αγάπη. Οι πιστοί αισθάνονται τη Μητέρα του Κυρίου ως δική τους μητέρα. Την τοποθετούν υπεράνω όλων των Αγίων και της προσφέρουν την τιμή και την αγάπη που της ανήκει. Οι Χριστιανοί γνωρίζουν τη δύναμη και την παρρησία που έχει η Θεοτόκος πλησίον του Υιού της Ιησού Χριστού. Για τους χριστιανούς η Θεοτόκος είναι η πρέσβειρα των ουρανών, που δέεται ακαταπαύστως για τους πονεμένους ανθρώπους. Όταν ο κάθε άνθρωπος μέσα στη ζωή δοκιμάζεται από δυσκολίες και θλίψεις, το πρόσωπο της Παναγίας μας αποτελεί τη μοναδική ελπίδα του, μιας και η ίδια είναι η μητέρα της ελπίδας και αιτία χαράς, μοναδική μεσιτεία κοντά στο Θεό για τη βοήθεια και τη σωτηρία του κόσμου. Η αληθινή ελπίδα και παντοτινή μας χαρά. 18 ΤΟ ΤΑΛΑΝΤΟ Μ Α ΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011

19 Πρωτότυπο κείμενο ή μετάφραση του Ευαγγελίου στη λατρεία μας; Τις ημέρες αυτές είδαν το φως τις δημοσιότητος από τις στήλες της αγαπητής «Ελευθερίας» κείμενα σχετικά με την ανάγνωση και την ψαλμωδία στους ναούς μας των αγιογραφικών και λατρευτικών κειμένων. Επειδή το θέμα είναι ιδιαίτερα λεπτό και σημαντικό, ας επιτραπεί η δική μας σύντομη συμμετοχή και συμβολή στο διάλογο. Καταρχήν, το γεγονός ότι το κείμενο του Ευαγγελίου και η περίλαμπρη βυζαντινή υμνωδία είναι γραμμένα στην ελληνική γλώσσα αποτελούν τιμή και ευλογία Θεού για μας τους Έλληνες. Όχι με έννοια σοβινιστική και ανεδαφική, αλλά με ειλικρινή και αντικειμενική τοποθέτηση. Όλοι οι διαπρεπείς μελετητές της ιστορίας και του πολιτισμού θαυμάζουν την Ελληνοβυζαντινή κληρονομιά μας. Από τον Βασίλιεφ και τον Φλωρόφσκι, ως τον Στήβεν Ράνσιμαν και την Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ. Όλοι δε οι λαοί μάς σέβονταν και μας τιμούσαν ανέκαθεν τους Έλληνες για τον αρχαιοελληνικό και το βυζαντινό μας πολιτισμό. Και όχι για τη δική μας, τη σύγχρονη εννοώ ηθικοπνευματική κατάπτωση, που μας ευτέλισε στον κόσμο όλο. Ιδιαίτερα θαυμάζουν τον ελληνορθόδοξο πολιτισμό οι Ρώσοι, οι αντιπρόσωποι των οποίων έμειναν άναυδοι όταν επισκέφτηκαν την Κωνσταντινούπολη και απόλαυσαν το μεγαλείο της ελληνορθόδοξου λατρείας μας. Γι αυτό και προσπαθούσαν ως τις μέρες μας σε όλες τις εκδηλώσεις «της θρησκευτικής και πνευματικής ζωής των να μην απομακρύνονται από τα ελληνικά βυζαντινά μας πρότυπα». Δεν θα υπεισέλθω στο θέμα εάν και κατά πόσο είναι δυνατή η απόδοση στη νεοελληνική των άφθαστων σε ποιητική έξαρση, λυρισμό και κατάνυξη λατρευτικών ύμνων και κειμένων, που υπομνηματίζουν και ερμηνεύουν αριστοτεχνικά την Αγία Γραφή και τη μεταβάλλουν σε ποίηση και του κ. Βασιλείου Χ. Στεργιούλη Θεολόγου και Πρόεδρου του παραρτήματος Λαρίσης της Π.Ε.Θ. (Αναδημοσίευση από την τοπική Εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ»). λατρεία, που αποδίδουν το δόγμα και μεταβάλλουν τα προσωπικά βιώματα των καθαρμένων από το Άγιο Πνεύμα καρδιών των δημιουργών τους σε οικουμενικά και πανανθρώπινα. Έχουν, άλλωστε, γραφεί πάμπολλα παλιότερα, αλλά και πρόσφατα, θα επιμείνω κυρίως στο θέμα της ανάγνωσης των αγιογραφικών κειμένων στους ναούς μας σε νεοελληνική μετάφραση. Και ιδίως του Ευαγγελίου. Ειλικρινά, δεν αντιλαμβάνομαι «το αιτιατόν της αιτίας». Για ποιο δηλαδή λόγο. Για ποιο αποτέλεσμα. Είναι ακατανόητο; Και σε ποιους; Ποιος δεν καταλαβαίνει σε γενικές γραμμές την απλή και επαγωγό διδασκαλία του Ιησού Χριστού, τα θαύματα ή τις παραβολές Του, εκφράσεις των οποίων χρησιμοποιούνται ακόμη και στην καθημερινή ζωή, όπως για παράδειγμα «αγρόν ηγόρασα» κ.λπ.; Σε ποιον είναι ακατανόητη η παραβολή του Ασώτου Υιού, του Καλού Σαμαρείτη κ.ά.; Το Ευαγγέλιο αυτό, γραμμένο στην ελληνιστική κοινή, την απλοελληνική, θα λέγαμε σήμερα, δεν είναι κανένα αρχαΐζον και ακατάληπτο κείμενο. Με αυτό και τα λοιπά εκκλησιαστικά λατρευτικά βιβλία, όπως η Οκτώηχος, το Ψαλτήρι κ.ά., κρατήθηκε το υπόδουλο επί τετρακόσια χρόνια στους Τούρκους Γένος μας. Τότε, που φωτοσβέστες σουλτάνοι απαγόρευαν την ύπαρξη σχολείων. Με το Ευαγγέλιο, τα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας και το Κρυφό Σχολειό, του οποίου από-απομυθοποίηση κάνει τελευταίως ο καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Φάνης Ι. Κακριδής, διατηρήθηκε η εθνική μας γλώσσα, η παράδοση και ο πολιτισμός μας. Αυτό, λοιπόν, που άντεξε στην μαύρη περίοδο της δουλείας, δεν αντέχει σήμερα και γι αυτό ζητούμε την ανάγνωση του Ευαγγελίου στη νεοελληνική; ΤΟ ΤΑΛΑΝΤΟ Μ Α Ϊ Ο Σ - ΙΟΥΝΙΟΣ

20 Υποστηρίζεται εσφαλμένως ότι την ως άνω αλλαγή επιβάλλει η σημερινή πνευματική υποβάθμιση και η λεξιπενία της νέας γενιάς. Δεν φαίνεται όμως να ευσταθεί ο ισχυρισμός αυτός, καθόσον υπάρχουν απλοί και αγράμματοι άνθρωποι και μάλιστα μεγάλης ηλικίας, οι οποίοι κατανοούν γενικά το πνεύμα του Ευαγγελίου και της λατρείας, πολλοί δε περισσότεροι και από επιστήμονες, και μετέχουν συνειδητά και ολοκληρωτικά στη θεία μυσταγωγία. Δεν είναι, λοιπόν, τόσο θέμα γραμματικών γνώσεων, όσο πνευματικής λαχτάρας και θερμουργού πίστης. Εξάλλου, και αν ακόμη υποτεθεί πως αυτό δεν συνέβαινε, δεν φαίνεται ευλογοφανής η πρόταση να αντικατασταθεί στην κοινή λατρεία η ανάγνωση του Ευαγγελίου στη νεοελληνική. Θυμίζει αυτή η πρόταση τον παράλογο συλλογισμό «πονάει κεφάλι, κόβει κεφάλι»! Γιατί, δηλαδή, να προβούμε σ αυτή τη λύση και να μη λάβουμε δραστικά μέτρα ως οικογένεια, Εκκλησία, παιδεία και κοινωνία για την πνευματική άνοδο και καλλιέργεια της νέας γενιάς. Αυτή είναι η υποχρέωση όλων μας και ιδίως των ιερωμένων και των θεολόγων. Αν εργαστούμε όλοι με ζήλο για την κατήχηση και την πνευματική υποστήριξη των νέων μας, τότε θα κατανοούν αρκούντως τα αγιογραφικά και λατρευτικά κείμενα. Και θα σωθούν από πολλά δεινά της εποχής μας, ιδίως δε από τη μάστιγα των ναρκωτικών, του έιτζ, της βίας και εγκληματικότητας. Συνεπώς, το καθαρά θρησκευτικό θέμα της απόδοσης στη νεοελληνική των αγιογραφικών και λατρευτικών μας κειμένων είναι και κοινωνικό, αλλά και εθνικό θέμα για μας τους Έλληνες. Γιατί γράφηκε στη γλώσσα μας. Και έχουμε το μεγάλο προνόμιο να το διαβάζουμε από το πρωτότυπο. Είναι επιτρεπτό να το απεμπολήσουμε; Φτάνει που υποτιμούμε και εξοβελίζουμε από το Λύκειο τα μαθήματα ανθρωπιστικής παιδείας (Θρησκευτικά, Αρχαία Ελληνικά, Ιστορία), μην φτάσουμε σ αυτό το κατάντημα! Πόσο μεγάλο είναι το προνόμιο μας αυτό, το κατανοούμε, αν λάβουμε υπόψη πως «παραμένει πάντοτε μέγα πρόβλημα η επιτυχία της μεταφράσεως». Της οποιασδήποτε μεταφράσεως, αφού και η πιο επιτυχημένη μετάφραση δεν μπορεί να υποκαταστήσει το πρωτότυπο! Όπως παρατηρεί ο καθηγητής της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Ιω. Σταματάκος «η γλώσσα εκάστου συγγραφέως έχει την προσωπική του σφραγίδα, είναι μέρος του είναι του και δεν ημπορεί να αντικατασταθεί από οιονδήποτε άλλον (ακόμη και σύγχρονόν του), χωρίς να χάσει κάτι από την αρμονία της»! Αν τα ανωτέρω ισχύουν για κάθε μετάφραση, πολύ περισσότερο ισχύουν προκειμένου περί της μεταφράσεως του Ευαγγελίου και των θεοπνεύστων κειμένων γενικά. Γιατί πρέπει να επιλυθούν ζητήματα και προβλήματα μεταφραστικά (όπως είναι η γλώσσα της μετάφρασης, η απόδοση ιδιωματισμών του πρωτοτύπου, που δεν κατανοούνται αν αποδοθούν κατά λέξη κ.ά.) γλωσσικά ερμηνευτικά (που αναφέρονται στην ακριβή κατανόηση του ιερού κειμένου) και θεολογικά ερμηνευτικά (που σχετίζονται με την εξακρίβωση και απόδοση των αληθειών και των δογμάτων του ιερού κειμένου)! Έτσι θα μπορέσει να αποδώσει ο μεταφραστής «αλώβητον και αναλλοίωτον την υπάρχουσαν θεοπνευστίαν». Και επειδή όλα αυτά είναι ίσως δυνατότητα, αναφέρουμε ως παράδειγμα το εδάφιο 8,25 του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου; «Την αρχήν ότι και λαλώ υμίν». Η κατά λέξιν απόδοσή του φαίνεται γρίφος. Ανόμως αποδοθεί με την έννοια «Είσθε ανάξιοι και μόνον να ομιλώ μαζί σας», τότε είναι εύκολη και η θεολογική του ερμηνεία και διατύπωση. Πόσην αξία έχει το πρωτότυπο ενός κειμένου και μάλιστα ιερού, τι κινδύνους αντιμετωπίζει ο αντικειμενικός μελετητής και μεταφραστής του και ο αναγνώστης της μετάφρασης, φαίνεται από την ομολογία που έκανε προσφάτως η πρώτη Κινέζα Ορθόδοξη Χριστιανή Ιεραπόστολος Πελαγία Yu, η οποία ήταν προηγουμένως Προτεστάντισσα: Ερευνούσε, γράφει επί πέντε χρόνια «την αλήθεια, χρησιμοποιώντας περισσότερες από τριάντα διαφορετικές εκδόσεις της Αγίας Γραφής, οι οποίες δυστυχώς όλες τους είναι γεμάτες λάθη» (μεταφρασμένες από ετεροδόξους)! Γι αυτό μακαρίζει τους Έλληνες, που έχουμε την Αγία Γραφή στο πρωτότυπο. Και διακηρύσσει τον καημό, τη μεγάλη της επιθυμία: «Θα ήθελα να ήμουν Ελληνίδα, ώστε να μπορώ να διαβάζω την Καινή Διαθήκη στο πρωτότυπο!». Θα ακούσουμε άραγε την κραυγή και τη λαχτάρα της εμείς οι Έλληνες, που τόσο πλούσια ευλογηθήκαμε από το Θεό, αλλά δεν το καταλαβαίνουμε τελευταίως, γι αυτό και γίναμε τόσο «προοδευτικοί»; 20 ΤΟ ΤΑΛΑΝΤΟ Μ Α Ϊ Ο Σ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011