Έτσι το βιβλίο αυτό δίνει γνώσεις εύληπτες στον κάθε αναγνώστη, διότι στηρίζεται όχι μόνο σε βιβλιογραφία αλλά και σε επί τόπoυ παρατηρήσεις

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Έτσι το βιβλίο αυτό δίνει γνώσεις εύληπτες στον κάθε αναγνώστη, διότι στηρίζεται όχι μόνο σε βιβλιογραφία αλλά και σε επί τόπoυ παρατηρήσεις"

Transcript

1

2

3 Πρόλογος Τα πρώτα κείμενα του βιβλίου γράφθηκαν το έτος 2000, ως σημειώσεις του μαθήματος «Φυτοτεχνολογία», στη Σχολή Τεχνολόγων Γεωπονίας του Α.Τ.Ε.Ι. Θεσσαλονίκης, όταν εργάσθηκα ως ωρομίσθιος καθηγητής. Με αυτές τις σημειώσεις, που έκτοτε αναλύονταν και συμπληρώνονταν με νέες παρατηρήσεις στη φύση και τις καλλιέργειες και αναζητήσεις σε σχετική βιβλιογραφία, συγκεντρώθηκαν περί τις εξακόσιες σελίδες κειμένου και περί τις επιλεγμένες φωτογραφίες. Οι φωτογραφίες ήταν προϊόν κοπιαστικών, μοναχικών ως επί το πλείστον, εξορμήσεων σε βουνά, λόφους, πεδιάδες, κοιλάδες, χωράφια καλλιεργημένα και χέρσα όλων των διαμερισμάτων της χώρας μας. Το υλικό αυτό, κείμενα και φωτογραφίες, που αφορούσε τα φυτά και την καλλιέργειά τους, όταν ήλθε η ώρα της δημοσίευσής του, μοιράσθηκε σε τρία βιβλία, τα εξής: i) Το ανά χείρας «Φυτολογία - Γενική Βοτανική Σπερματοφύτων, Μορφολογία-Φυσιολογία- Πολλαπλασιασμός», ii) «Βασίλειο των Φυτών: Από τον Linnaeus στον Woese, Φωτογραφικό Φυτολόγιο, APG II ταξινόμηση Aγγειοσπέρμων» και iii) «Η Τέχνη του Καλλιεργείν: Γενική Γεωργία-Κηπουρική-Δενδροκομία». Το κείμενο του βιβλίου είναι κυριολεκτικά συνυφασμένο με πεντακόσιες έγχρωμες φωτογραφίες για τη ρίζα, τους βλαστούς, τα φύλλα, τις ταξιανθίες, τους καρπούς, για το φύτρωμα και τον πολλαπλασιασμό, που αντίστοιχα βιβλία έχουν συνήθως σχεδιαγράμματα. Οι φωτογραφίες είναι κατά τέτοιο τρόπο επιλεγμένες, ώστε ο αναγνώστης να γνωρίσει πολλά φυτά με τα κοινά και επιστημονικά τους ονόματα που καλλιεργούνται, ως παραγωγικά ή καλλωπιστικά ή είναι αυτοφυή ποώδη, θαμνώδη, δενδρώδη των αγρών και των δασών. Με τις φωτογραφίες ο αναγνώστης εκτός του ότι διαβάζει, παρατηρεί και μέρος της φύσης ή μάλλον παρατηρεί και διαβάζει. Το μόνο μειονέκτημα των φωτογραφιών είναι το ανέβασμα του κόστους της έκδοσης.

4 6 Θ. Β. ΚΟΥΤΣΟΣ ΦΥΤΟΛΟΓΙΑ - ΓΕΝΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Έτσι το βιβλίο αυτό δίνει γνώσεις εύληπτες στον κάθε αναγνώστη, διότι στηρίζεται όχι μόνο σε βιβλιογραφία αλλά και σε επί τόπoυ παρατηρήσεις των φυτών. Η αναλυτική και ορισμένες φορές λεπτομερής παράθεση των θεμάτων της Μορφολογίας, Φυσιολογίας και του Πολλαπλασιασμού, με επεξηγηματική παράθεση φωτογραφιών, καθιστούν το πόνημα αυτό χρήσιμο σε κάθε φιλομαθή, οποιασδήποτε δουλειάς και ειδικότητας, που ενδιαφέρεται να γνωρίσει τα φυτά. Κυρίως όμως θα είναι βοήθημα φυτολογίαςβοτανικής για τους μαθητές τεχνικών και θεωρητικών λυκείων καθώς και συμβουλευτικό γνωστικό βοήθημα για τους δασκάλους και καθηγητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, εφόσον το αντικείμενο διδασκαλίας τους έχει σχέση με τα φυτά. Επειδή δε η ύλη του στηρίζεται σε επιστημονικές παρατηρήσεις συνεπικουρούμενες από σύγχρονη επιστημονική βιβλιογραφία, μπορεί να αποτελέσει και συμπληρωματικό βοήθημα σε σπουδαστές και φοιτητές της ανώτατης εκπαίδευσης, δηλαδή και σε αυτούς που φιλοδοξούν να γίνουν ειδικοί σε κάποιο κλάδο που έχει σχέση με τα φυτά. Δρ Θεόδωρος Β. Κουτσός

5 Περιεχόμενα Τα φυτά η αρχή της ζωής... 9 Μέρος 1. Μορφολογία 1.1 Κύτταρο Ιστοί Όργανα Ρίζα Βλαστός Μεταμορφώσεις βλαστού Βλαστικές μορφές, πόα, θάμνος, δένδρο Ο βλαστός των πολυετών σπερματοφύτων Φύλλα Φυλλοταξίες Απλά και σύνθετα φύλλα Εμφάνιση του ελάσματος των φύλλων Τα φύλλα των αγρωστωδών Μεταμορφώσεις των φύλλων Αναπαραγωγικά όργανα Άνθη Ο λειτουργικός ρόλος των ανθέων Ταξιανθίες Καρποί Σπόρος Βοτανική περιγραφή των φυτικών ειδών Μέρος 2. Φυσιολογία 2.1 Φωτοσύνθεση-μηχανισμός Περιβαλλοντολογικοί παράγοντες Γενετικοί παράγοντες

6 8 Θ. Β. ΚΟΥΤΣΟΣ ΦΥΤΟΛΟΓΙΑ - ΓΕΝΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ 2.2 Αναπνοή Διαπνοή Απορρόφηση του νερού Συντελεστής διαπνοής Βιολογικός κύκλος Φύτρωμα. Βλαστική και φυτρωτική ικανότητα Η ετοιμότητα των σπόρων για βλάστηση. Λήθαργος των σπόρων Οι κατάλληλες συνθήκες υγρασίας, θερμοκρασίας, αερισμού και φωτισμού Τρόποι φυτρώματος Αύξηση-ανάπτυξη Ωρίμανση Μέρος 3. Πολλαπλασιασμός (αναπαραγωγή) 3.1 Εγγενής τρόπος πολλαπλασιασμού Αγενής τρόπος πολλαπλασιασμού Μεταμορφωμένοι βλαστοί Άλλοι τρόποι αγενούς πολλαπλασιασμού Μοσχεύματα Μικροπολλαπλασιασμός Εμβολιασμός. Μέθοδοι εμβολιασμού α Ενοφθαλμισμός β Αγγλικός ή επιτραπέζιος εμβολιασμός γ Εμβολιασμός επαφής Παραφυάδες Καταβολάδες Βιβλιογραφικές πηγές Ευρετήριο ορολογίας κατά κεφάλαιο Ευρετήριο φωτογραφιών των φυτών με τα κοινά τους ονόματα

7 Τα φυτά, η αρχή της ζωής Ο ι πρώτοι ζώντες οργανισμοί της δημιουργίας έπρεπε να μπορούν να τρέφονται με ανόργανες ουσίες, αφού δεν υπήρχαν ζώντες οργανισμοί που θα δημιουργούσαν τις οργανικές ουσίες. Οι ανόργανες ουσίες όμως ως γνωστόν δεν παρέχουν ενέργεια. Έτσι, παράλληλα με τη δυνατότητα τροφής από ανόργανες ουσίες, έπρεπε να μπορούν να αξιοποιούν κάποια υπάρχουσα ενέργεια έξω από τα φυτά. Η μοναδική ενέργεια που υπήρχε, όπως υπάρχει και τώρα άφθονη και ανεξάντλητη, ήταν η ενέργεια του ήλιου, η οποία έφθανε και φθάνει στη γη ως ακτινοβολία φωτός. Οργανισμοί που μπορούν και τρέφονται με ανόργανες ουσίες και λαμβάνουν ενέργεια από τις ακτίνες του ήλιου είναι μόνον εκείνοι που μπορούν και συνθέτουν οργανικές ουσίες με τη βοήθεια του φωτός, δηλαδή φωτοσυνθέτουν. Φυτικούς οργανισμούς που φωτοσυνθέτουν συναντούμε από τους πιο μικροσκοπικούς προκαρυωτικούς (φυτοπλαγκτόν) μέχρι τους πιο μεγάλους ευκαριωτικούς οργανισμούς, που είναι τα φυτά. Τα φυτά φωτοσυνθέτουν οργανικές ουσίες και τις χρησιμοποιούν αφενός για πηγή ενέργειας μέσω της αναπνοής τους και αφετέρου για τη δόμηση του σώματός τους, για να επιτελούν τις λειτουργίες της ζωής (αύξηση, ανάπτυξη, εξασφάλιση απογόνων). Για τους ίδιους σκοπούς, δηλαδή κάλυψη ενεργειακών αναγκών και δόμηση του σώματος, τις οργανικές ουσίες των φυτών τις χρησιμοποιούν, λαμβάνοντάς τες ως τροφή, και όλες οι άλλες μορφές ζωής που εμφανίσθηκαν μετά τα φυτά: ιχθείς, πτηνά, ζώα κ.λπ. Έτσι, τα φυτά είναι η βάση της ζωής και για τους υπόλοιπους οργανισμούς, καθόσον αποτέλεσαν και αποτελούν τον πρώτο κρίκο της τροφικής αλυσίδας. Τα φυτά και τα προϊόντα τους είναι και βασική τροφή του ανθρώπου. Πέραν όμως της βασικής τροφής, τα φυτά είναι για τον άνθρωπο και πηγή ευφραντικών ουσιών (καφές, κακάο, τσάι, καπνός) και αλκοολούχων (κρασί, μπύρα, ούζο) και μη ποτών. Από τα φυτά ο άνθρωπος παίρνει και πολλά φάρμα-

8 10 Θ. Β. ΚΟΥΤΣΟΣ ΦΥΤΟΛΟΓΙΑ - ΓΕΝΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ κα. Υπάρχει μεγάλος κατάλογος φαρμακευτικών φυτών. Η ασπιρίνη, που αποτελεί το πιο γνωστό φάρμακο στον κόσμο, προήλθε από μια ουσία που βρέθηκε στο φλοιό του δέντρου της ιτιάς (σήμερα παρασκευάζεται συνθετικά στα χημικά εργοστάσια). Τα φυτά μάς παρέχουν επίσης διάφορα υλικά για την ένδυση, την κατοικία, την πρώτη ύλη του χαρτιού, των ελαστικών κ.ά. Στην ένδυση χρησιμοποιούνται οι ίνες του λιναριού και του βαμβακιού, αλλά και το μετάξι, καθόσον η παραγωγή του μεταξιού είναι αδύνατη χωρίς την καλλιέργεια των φυτών μουριάς. Στις οικοδομές και στην επιπλοποιία χρησιμοποιούνται κορμοί δένδρων. Στα ελαστικά αυτοκινήτων βασική πρώτη ύλη είναι το κόμμι φυτών (καουτσουκόδενδρο, Ficus elastica). Τελευταία, ορισμένα φυτά χρησιμοποιούνται και για παραγωγή βιοκαυσίμων, τα οποία είναι εναλλακτική λύση για τα όχι ανεξάντλητα προϊόντα του πετρελαίου. Τα φυτά είναι ακόμη το πνευμόνι, το στολίδι και το άρωμα του πλανήτη γη. Τα ευεργετήματα αυτά δεν προέρχονται μόνο από τα φυτά των δασών και τα λουλούδια ορισμένων καλλωπιστικών ή αρωματικών φυτών. Κάθε φυτό, μικρό ή μεγάλο, στη γλάστρα, στον κήπο, στο χωράφι, ακόμη και το τελευταίο χορταράκι που φυτρώνει στο λιβάδι, στο βουνό, στις άκρες των δρόμων, πάνω στα βράχια, στην άμμο ή μέσα στα έλη, παίζει όλους τους παραπάνω ρόλους, δηλαδή καθαρίζει, στολίζει και αρωματίζει το περιβάλλον και στηρίζει τη ζωή στον πλανήτη που ζούμε. Εξάλλου ο παράδεισος της Εδέμ ήταν ένας κήπος με πολλά είδη φυτών. Τα φυτά είναι οι ζωντανοί οργανισμοί της γης που δε σταματούν μπροστά σε καμιά δυσκολία. Είναι εφοδιασμένα με όλους τους μηχανισμούς επιβίωσης. Δημιουργούν μόνα τους ό,τι χρειάζεται για να επιβιώσουν και να διαιωνίσουν το είδος τους. Βγάζουν εναέριες ρίζες, υπόγειους βλαστούς, δημιουργούν οξυγόνο στις ρίζες σε εδάφη που νεροκρατούν. Βγάζουν άλλο όργανο όταν χάσουν κάποιο ή μεταμορφώνουν τα όργανά τους (βλαστοί γίνονται φύλλα έλικες ή αγκάθια) όταν απαιτείται. Φυτρώνουν και επιζούν πάνω στα βράχια (Εικ. 1, 2 και 3), στις πέτρες (Εικ. 4), στα χαλίκια (Εικ. 5), στην άμμο (Εικ. 6), σε στάσιμα νερά (Εικ. 7) και σε ρεύματα (Εικ. 8). Δεν τα εμποδίζουν στο φύτρωμά τους ούτε οι δρόμοι (Εικ. 9 και 10) ούτε το μπετόν (Εικ. 11), φυτρώνουν παντού (Εικ. 12 και 13) και επιζούν και όταν τα ακρωτηριάζουμε ή τα ξεριζώνουμε (Εικ. 14). Αντέχουν σε αντίξοες καιρικές συνθήκες (Εικ. 15), στο χρόνο (Εικ. 16) και ανανεώνονται όταν τα καίμε (Εικ. 17). Δίνουν καρπό και σε μέρη που απορούμε όχι μόνο για το πού βρήκαν τα μέσα να τραφούν αλλά και πώς φύτρωσαν (Εικ. 18). Για την επιβίωση, τον πολλαπλασιασμό και τη διάδοσή τους συνεργάζονται με άλλους οργανισμούς, είτε αυτοί είναι άλλα φυτά, είτε έντομα (Εικ. 19), πτηνά και ζώα. Ακόμη φροντίζουν και για τα φυτά που θα τα διαδεχτούν, όταν συμ-

9 Τα φυτά, η αρχή της ζωής 11 βιούν με άλλους οργανισμούς (ψυχανθή και όχι μόνο), για να τρέφονται όχι μόνο τα ίδια, αλλά και για να βοηθούν και τα επόμενα φυτά που θα εγκατασταθούν στο έδαφός τους. Αξίζει λοιπόν τον κόπο να τα γνωρίσει και να ασχοληθεί κανείς μαζί τους, καθώς η ζωή άρχισε από αυτά και είναι αυτά που στηρίζουν τη ζωή στη γη μας. Τα φυτά είναι αντικείμενο της φυτολογίας ή της βοτανικής, όπως επίσης λέγεται. Ειδικότερα, η βοτανική επιστήμη ασχολείται με τη μορφολογία, τη φυσιολογία, τη βοτανική ταξινόμιση, την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό των φυτών. Αποτελεί βασικό μάθημα και απαραίτητο γνωστικό εφόδιο για πολλούς επιστήμονες, όπως βιολόγους, γεωπόνους, δασολόγους, αλλά και φαρμακοποιούς και γενετιστές. Ιστορικά ο πρώτος μελετητής των φυτών ήταν ο Αριστοτέλης ( π.χ.). Στα «Φυσικά» του υπάρχει «Γραμματεία» με τίτλο «Περί φυτών». Το έργο του Αριστοτέλη το συνέχισε ο μαθητής του Θεόφραστος, από την Eρεσό της Λέσβου ( π.χ.), ο οποίος έγραψε δύο σπουδαία συγγράμματα. Το πρώτο «Περί των φυτών ιστορία» (9 βιβλία, όπου αναφέρονται ονόματα, περιγραφή, καταγωγή και ιαματικές ιδιότητες πολλών φυτών) και το δεύτερο «Περί φυτών αιτιών» (6 βιβλία, που είναι συνέχεια του προηγούμενου και ερμηνεύει βάσει των Αριστοτελικών δογμάτων τη γένεση και τις θεραπευτικές ιδιότητες των φυτών). Ο Θεόφραστος με τα περισπούδαστα συγγράμματά του επισφράγησε το έργο που άρχισε ο Αριστοτέλης και από πολλούς θεωρείται ο πατέρας της βοτανικής επιστήμης. Επίσης τον 1 ο αιώνα μ.χ., ασχολήθηκε με τα φυτά ο Πεδάνιος Διοσκουρίδης ο Αρναζαβεύς, ο οποίος αναφέρθηκε κυρίως στη θεραπευτική αξία των φυτών, καθόσον περιγράφει «ιατρικές ύλες», από τις οποίες οι 794 είναι φυτικές. Πολύ αργότερα, αφού πέρασαν πάνω από δύο αιώνες από το τέλος του μεσαίωνα, άρχισαν να ασχολούνται πάλι ορισμένοι με τα φυτά. Πρώτος ήταν ο Γάλλος βοτανολόγος Joseph Pitton de Tournefort ( ) και ακολούθησε ο Κάρολος Λινναίος (Carl Linné ή Carolus Linnaeus ), Σουηδός φυσιοδίφης, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Ουψάλα. Ο Λινναίος ασχολήθηκε κυρίως με την ταξινόμηση όλου του έμβιου κόσμου, φυτών και ζώων και γι αυτό θεωρείται ο πατέρας της ταξινόμησης του φυτικού και ζωικού βασίλειου. Το πιο σπουδαίο έργο του είναι το «Species plantarum και Systema Naturae».

10 12 Θ. Β. ΚΟΥΤΣΟΣ ΦΥΤΟΛΟΓΙΑ - ΓΕΝΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Εικ. 1. Φλώμος (Verbascum sp.) σε κατακόρυφο γρανιτένιο βράχο. (Όλυμπος 19/6/2007) Εικ. 2. Δίκταμο (Origanum dictamnus) σε βράχια. (Ψηλορείτης 7/11/2008)

11 Τα φυτά, η αρχή της ζωής 13 Εικ 3. Κρίταμο (Crithmum maritimum) σε βράχους. (Δίκελλα, Ν. Έβρου 21/6/2008) Εικ 4. Υπέρικο (Hypericum vesiculosum) σε πέτρες. (Όλυμπος 21/6/2007)

12 14 Θ. Β. ΚΟΥΤΣΟΣ ΦΥΤΟΛΟΓΙΑ - ΓΕΝΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Εικ. 5. Κυκλάμινα (Cyclamen sp.) σε χαλίκια. (Καλλίδρομο Ν. Φθιώτιδος, 12/10/2005) Εικ. 6. Κρίνος της θάλασσας (Pancratium maritimum) σε παραλιακή αμμουδιά. (Ελαφόνησος, 18/8/2008)

13 Τα φυτά, η αρχή της ζωής 15 Εικ. 7. Νούφαρα (Nyphaea alba) στη λίμνη Κερκίνη Ν. Σερρών. (14/6/2008) Εικ. 8. Νεραγκούλα (Ranunculus aquaticus) σε ρεύμα του ποταμού Λούρου. (5/5/2008)

14 16 Θ. Β. ΚΟΥΤΣΟΣ ΦΥΤΟΛΟΓΙΑ - ΓΕΝΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Εικ. 9. Σολανό (Solanum eleagnifolium) στη μέση της ασφάλτου. (Θεσσαλονίκη 27/5/2007) Εικ. 10. Ασπράγκαθο (Galactites tomentosa) σε μπετόν και άσφαλτο. (Εθνική οδός Αμφιλοχίας - Αγρίνιου, 7/ 5/2008)

15 Τα φυτά, η αρχή της ζωής 17 Εικ. 11. Ζωχός ο αγκαθωτός (Sonchus asper) στην είσοδο πολυκατοικίας. (Θεσσαλονίκη, 15/ 3/2008) Εικ. 12. Κόκκινη βαλεριάνα (ανάλατος, Centranhus ruber) σε βάση παραδοσιακού γεφυριού της Ηπείρου. (8/5/2008) Εικ. 13. Κάπαρη νησιώτικη (Capparis ovata) και κρίταμο (Crithmum maritimum) στο μουράγιο του Γαλαξειδίου. (18/7/2008)

16 18 Θ. Β. ΚΟΥΤΣΟΣ ΦΥΤΟΛΟΓΙΑ - ΓΕΝΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Εικ. 14. Τα δένδρα επιζούν και όταν προσπαθούμε να τα ξεριζώσουμε. (Αρναία, 9/7/2007) Εικ. 15. Φασκόμηλο (Salvia triloba συν. S. fruticosa) ακμαίο και μέσα στο χιόνι. (Θέρμη, 6/2/2006)

17 Τα φυτά, η αρχή της ζωής 19 Εικ. 16. Αγέραστη ελιά (Olea europaea) Βουβών. (Μνημείο της Φύσης) Δήμος Κολυμβαρίου Ν. Χανίων. (11/11/2005) Εικ. 17. Κουμαριά (Urbutus unedo) που κάηκε και αναβλάστησε. (Πελοπόννησος, 20/8/2008)

18 20 Θ. Β. ΚΟΥΤΣΟΣ ΦΥΤΟΛΟΓΙΑ - ΓΕΝΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Εικ. 18. Φυτό σταριού, (Triticum durum) που φύτρωσε στην άκρη δρόμου, αδέλφωσε και έδωσε καρπό, δίνει ένα μήνυμα αισιοδοξίας. (Εγνατία οδός, παράκαμψη Καβάλας 10/6/2008) Εικ. 19. Φακελωτή (Facelia tanacetifolia) και μέλισσες. H φακελωτή κατ εξοχήν μελισσοτροφικό φυτό δίνει τροφή στις μέλισσες και αυτές την ευεργετούν με την επικονίασή της.

19 Μέρος 1 Μορφολογία των σπερματοφύτων

20

21 1.1 Κύτταρο βασική δομική μονάδα των φυτών, όπως και όλων των ευκαρυωτικών οργανισμών, είναι το κύτταρο. Το 1665 ο Ρόμπερτ Χουκ, χρησιμοποιώντας Η ένα πολύ απλό μικροσκόπιο, είδε τα κύτταρα σε φελλό [φλοιός ενός είδους βελανιδιάς (Quercus suber L.) της Ιβηρικής χερσονήσου] και κατόπιν σε ζωντανό ιστό φυτών. Στα ευκαρυωτικά κύτταρα, εν αντιθέσει με τα προκαρυωτικά (βακτήρια, κυανοφύκη, σπειροχαίτες κ.ά.), ο πυρήνας είναι καλυμμένος με μια μεμβράνη, που τον ξεχωρίζει από το άλλο μέρος του κυττάρου, το κυτόπλασμα, και το DNA τους είναι οργανωμένο σε χρωμοσώματα. Η όλη ύλη του ζωντανού περιεχομένου του κυττάρου (πυρήνας και κυτόπλασμα μαζί) ονομάζεται πρωτόπλασμα ή πρωτοπλάστης και περιβάλλεται από μια μεμβράνη που λέγεται πλασματική μεμβράνη ή πλασμαλήμμα. Τα φυτικά κύτταρα μορφολογικά διαφέρουν από τα ζωικά στο ότι, εκτός της πλασματικής μεμβράνης, έχουν ακόμη ένα εξωτερικό περίβλημα, το κυτταρικό τοίχωμα. Επιπλέον τα φυτικά κύτταρα (Εικ. 1.1,1) έχουν ακόμη και κάποια άλλα οργανίδια, τα πλαστίδια, ενώ συνήθως ένα μεγάλο μέρος τους καταλαμβάνεται από ξεχωριστό χώρο, το χυμοτόπιο, που είναι γεμάτο με υγρά. Χυμοτόπιο δεν υπάρχει στα ζωικά κύτταρα. Έτσι, το κυτταρικό τοίχωμα, τα πλαστίδια και το χυμοτόπιο είναι τα τρία βασικά γνωρίσματα δομικής φύσης των φυτικών κυττάρων που τα ξεχωρίζουν από τα ζωικά. Εκτός από τις δομικές διαφορές υπάρχουν και φυσιολογικές διαφορές. Εικ. 1.1,1. Σχηματική παράσταση ενός τυπικού φυτικού κυττάρου, θεμελιώδους ιστού.

22 24 Θ. Β. ΚΟΥΤΣΟΣ ΦΥΤΟΛΟΓΙΑ - ΓΕΝΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Τα φυτικά κύτταρα επιζούν για πάρα πολύ καιρό όταν αφαιρεθούν από το φυτό. Αυτή η ιδιότητα καθιστά τα φυτά εύκολα στον αγενή πολλαπλασιασμό, αλλά και σε άλλα θέματα που έχουν σχέση με τη διατροφή των φυτών. Π.χ. όταν τρώμε νωπά λαχανικά πέντε και δέκα ημερών, τα κύτταρά τους είναι ζωντανά, αρκεί να είναι στοιχειωδώς συντηρημένα. Το ότι τα κύτταρα των νωπών λαχανικών είναι ζωντανά, ακόμη και όταν έχουν ξεριζωθεί ή κοπεί, φαίνεται από το εξής απλό πείραμα: Φυτά πράσου κόπηκαν κάθετα στο μέσο περίπου του βλαστού. Κρατήθηκαν τα κάτω μέρη των φυτών και τοποθετήθηκαν στο ψυγείο, συσκευασμένα σε πλαστική σακούλα για να αποφευχθεί η αφυδάτωση. Μετά από τρεις βδομάδες οι κάθετες τομές τους παρουσίαζαν την κατάσταση της εικόνας 1.1,2. Τα εσωτερικά σωληνώδη φύλλα, από τα οποία απαρτίζεται ο βλαστός, μεγάλωσαν από την τάνυση και πολύ πιθανόν και από πολλαπλασιασμό κυττάρων (τα μεριστωματικά κύτταρα των φύλλων του πράσσου βρίσκονται λίγο πάνω από τις ρίζες). Όσο πιο εσωτερικά ήταν τα φύλλα, τόσο πιο πολύ μεγάλωσαν, διότι τα κύτταρα των φύλλων των εσωτερικών στρώσεων του βλαστού του πράσου (πρόκειται περί ψευδοβλαστού, βλ. παρακάτω Κεφ ) είναι νεώτερα από τα φύλλα των εξωτερικών στρώσεων. Τα φυτικά κύτταρα επικοινωνούν μεταξύ τους με τις πλασμοδέσμες που περνούν από κάποια κοινά ανοίγματα των κυτταρικών τοιχωμάτων των γειτονικών κυττάρων. Τα ανοίγματα αυτά ονομάζονται βοθρία. Από τα πλαστίδια ενός φυτικού κυττάρου, τα περισσότερα και σημαντικότερα είναι οι χλωροπλάστες, οι οποίοι διαθέτουν ειδικές χρωστικές χαμηλού μοριακού βάρους που είναι γνωστές ως χλωροφύλες μέσω των οποίων διεξάγεται η λειτουργία της φωτοσύνθεσης (βλ. Κεφ. 2.2). Ένα κύτταρο ενός φύλλου μπορεί να έχει μέχρι και 50 χλωροπλάστες που αντιστοιχούν σε πυκνότητα περίπου τέτοιων οργανιδίων ανά mm 2. Εκτός των χλωροπλαστών τα φυτικά κύτταρα περιέχουν και άλλα πλαστίδια, όπως χρωμοπλάστες και αμυλοπλάστες. Οι χρωμοπλάστες συνθέτουν και αποταμιεύουν χρωστικές ουσίες (λυκοπένιο, καροτένιο) και οι αμυλοπλάστες άμυλο. Σημείο κο πής Εικ. 1.1,2. Ψευδοβλαστοί πράσου (Allium porrum) 3 εβδομάδες μετά την κοπή τους.

23 1.2 Ιστοί Τα κύτταρα των φυτών είναι οργανωμένα σε ομάδες και καθεμιά ομάδα επιτελεί κάποια συγκεκριμένη λειτουργική εργασία. Αυτές οι ομάδες ονομάζονται ιστοί. Κάθε ιστός έχει τη δική του λειτουργία. Οι κυριότεροι ιστοί είναι: Το παρέγχυμα ή θεμελιώδης ιστός, με κύριο ρόλο τη φωτοσύνθεση, αλλά και την αποταμίευση και τη μεταφορά θρεπτικών συστατικών. Είναι ο κύριος ιστός των φύλλων. Το κολέγχυμα και το σκληρέγχυμα, που έχουν το ρόλο του σκελετού και της στήριξης του φυτού, αποτελούν το στηρικτικό σύστημα του φυτού. Το κολέγχυμα είναι στηρικτικός ιστός των αυξανομένων οργάνων των υπεργείων οργάνων των δικοτύλων, αποτελούμενος από ζωντανά κύτταρα, ενώ το σκληρέγχυμα είναι στηρικτικός ιστός των οργάνων που συμπλήρωσαν την ανάπτυξή τους, γι αυτό αποτελείται από νεκρά κύτταρα. Τα αγγεία και οι τραχεΐδες (Εικ. 1.2,1) είναι τα αγωγά στοιχεία του νερού και των ανοργάνων ιόντων από τη ρίζα προς τα φύλλα. Αποτελούνται από νεκρά αποξυλωμένα κύτταρα. Στα αγγεία μπορεί να λείπουν τελείως τα εγκάρσια τοιχώματα των κυττάρων και να είναι κανονικοί λεπτοί τριχοειδείς σωλήνες (Εικ. 1.2,1). Οι τραχεΐδες είναι επιμηκυσμένα κύτταρα που επικοινωνούν μεταξύ τους με τα βοθρία των εγκαρσίων τοιχωμάτων που είχαν όταν ήταν ζωντανά κύτταρα, πριν διαμορφωθούν σε τραχεΐδες. Στα κατακόρυφα τοιχώματά τους επικάθονται σκληρεγχυματικές ίνες. Τα αγγεία και οι τραχεΐδες είναι και στηρικτικά στοιχεία των βλαστών. Τη μεταφορά των θρεπτικών ουσιών, δηλαδή των προϊόντων της φωτοσύνθεσης από τα φύλλα προς τη Αγγείο Εικ. 1.2,1. Αγωγά στοιχεία του νερού. Τραχ αχεΐ δες

24 26 Θ. Β. ΚΟΥΤΣΟΣ ΦΥΤΟΛΟΓΙΑ - ΓΕΝΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ ρίζα, τα άνθη και τους καρπούς, την επιτελούν οι ηθμοί, οι οποίοι εν αντιθέσει με τα αγγεία και τις τραχεΐδες αποτελούνται από ζωντανά κύτταρα. Τα αγγεία, οι τραχεΐδες και οι ηθμοί είναι συνήθως παράλληλα τοποθετημένοι και αποτελούν ένα σύστημα ιστών και λέγονται ηθμαγγειώδεις δεσμίδες. Η διάταξη των ηθμών και των αγγείων στις ηθμαγγειώδεις δεσμίδες είναι χαρακτηριστική για κάθε φυτό. Οι νευρώσεις των φύλλων είναι ηθμαγγειώδεις δεσμίδες. Η επιδερμίδα είναι ο καλυπτήριος ιστός και έχει προστατευτικό ρόλο. Ο μεριστωματικός ιστός, ο οποίος βρίσκεται: (1) στα επάκρια σημεία και με το συνεχή σχηματισμό νέων κυττάρων συνεχίζει την επέκταση του βλαστού ή της ρίζας των φυτών (2) ανάμεσα στο ξύλωμα και το φλοίωμα, που τότε λέγεται κάμβιο. Το κάμβιο με το σχηματισμό νέων κυττάρων επιφέρει την κατ έτος αύξηση του πάχους του βλαστού των πολυετών δικοτυλήδονων φυτών. Στα μονοκοτυλήδονα πολυετή φυτά, π.χ. φοίνικες, η αύξηση του πάχους του βλαστού γίνεται κυρίως από την κορυφή. (Βλ. Κεφ Βλαστός πολυετών σπερματοφύτων). Ο εκκριτικός ιστός περιλαμβάνει εξειδικευμένα κύτταρα που επιτελούν τις λειτουργίες της παραγωγής και έκκρισης διαφόρων ουσιών. Π.χ οι νύσσουσες τρίχες των τσουκνίδων (είναι πολλά τα είδη) είναι μέρος του εκκριτικού ιστού των φυτών αυτών (Εικ. 1.2,2). Σε εκκριτικό ιστό ανήκουν και οι ελαιαδένες των αρωματικών φυτών της οικ. των Χειλανθών (Lamiaceae), των Σκιαδανθών (Apiaceae), των Αστερίδων (Asteraceae), Μυρτίδων (Myrtaceae), των Δαφνίδων (Lauraceae) και των Ρουτίδων (Rutaceae). Οι αδενικές τρίχες (που είναι μια κατηγορία ελαιαδένων), π.χ. των χειλανθών (ρίγανη, βασιλικός, θυμάρι φασκόμηλο, τσάι του βουνού κ.ά.), μπορούν να διακριθούν με ισχυρό μεγενθυτικό φακό σαν μικρές σταγονίτσες νερού πάνω στα διάφορα μέρη του φυτού. Εικ. 1.2,2. Εκκριτικός ιστός, (νύσσουσες τρίχες) στα φύλλα τσουκνίδας (Urtica urens).

25 1.3 Όργανα Μετά από τους ιστούς, το επόμενο επίπεδο οργάνωσης φυτικού οργανισμού είναι τα όργανα. Τα όργανα είναι σύνολα ιστών που συνεργάζονται αρμονικά προς εκτέλεση των λειτουργιών της ζωής. Τα όργανα των φυτών είναι η ρίζα, ο βλαστός, τα φύλλα, τα άνθη και οι καρποί. Τα τρία πρώτα όργανα τα αποκτούν αμέσως μετά το φύτρωμα (Εικ. 1.3,1), ενώ τα δύο τελευταία, που αποτελούν τα αναπαραγωγικά όργανα, τα αποκτούν αργότερα και ορισμένα πολυετή φυτά και μετά από μερικά έτη. Φύλλα Βλαστός Ρίζα Εικ. 1.3,1. Όργανα φυταρίου φασολιού (Phaseolus vulgaris) Ρίζα Η ρίζα είναι το υπόγειο μέρος του φυτού με το οποίο σταθεροποιείται το φυτό στο έδαφος. Η ρίζα προσλαμβάνει από το έδαφος το νερό και τις θρεπτικές ουσίες υπό μορφή ανοργάνων ιόντων, μέσω των ριζικών τριχιδίων της επιφανείας της. Το φύτρωμα του σπόρου ξεκινάει από την ανάπτυξη του ριζιδίου του εμβρύου. Στο κατώτερο σημείο του ριζιδίου βρίσκεται το αρχέφυτρο της ρίζας, το οποίο αποτελείται από μεριστωματικό ιστό που περιβάλλεται από την καλύπτρα. Τα επιδερμικά κύτταρα της καλύπτρας μεταβάλλονται σε εκκριτικό ιστό και εκκρίνουν βλενώδεις ουσίες για να βοηθούν τη διείσδυση της ρίζας στο έδαφος. Η καλύπτρα οδηγεί τη ρίζα πάντα προς τη γη. Η ιδιότητα που έχει η ρίζα να πηγαίνει προς τα κάτω λέγεται θετικός γεωτροπισμός, ενώ του βλα-

26 28 Θ. Β. ΚΟΥΤΣΟΣ ΦΥΤΟΛΟΓΙΑ - ΓΕΝΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ στού να πηγαίνει στην αντίθετη φορά ονομάζεται αρνητικός γεωτροπισμός. Γενικά η ιδιότητα του βλαστού ή της ρίζας να πηγαίνει προς κάποια κατεύθυνση, υπό την επήρεια κάποιου εξωτερικού παράγοντα, λέγεται τροπισμός. Η ρίζα έχει και την ιδιότητα και του υδροτροπισμού, να πηγαίνει δηλαδή προς την κατεύθυνση που το έδαφος είναι υγρό. Η ρίζα δε φέρει οφθαλμούς, στομάτια, φύλλα και γόνατα, τα οποία παρατηρούνται μόνο στους βλαστούς. Το τελικό μέγεθος που θα φθάσει το ριζικό σύστημα ενός φυτού εξαρτάται από το είδος του φυτού, την ποικιλία, αλλά και από τη σύσταση και την υγρασία του εδάφους. Υπάρχουν ρίζες που έχουν κεντρικό άξονα με διακλαδώσεις και ρίζες χωρίς κεντρικό άξονα. Οι πρώτες λέγονται πασαλώδεις (Εικ ,1) και οι δεύτερες θυσανώδεις (Εικ ,2). Σε ορισμένα φυτά που έχουν πασαλώδεις ρίζες ο κεντρικός άξονας των ριζών διογκώνεται και οι ρίζες αυτές λέγονται γογγυλώδεις (Εικ ,3) και οι διογκώσεις ριζοκόνδυλοι. Υπάρχουν και φυτά που δημιουργούν κόνδυλους μέσα στο έδαφος που δεν είναι διογκωμένες ρίζες, αλλά διογκωμένοι βλαστοί που λέγονται βλαστοκόνδυλοι (Βλέπε παρακάτω Κεφ ). Πασαλώδεις ρίζες έχουν συνήθως τα βαθύριζα φυτά και θυσανώδεις τα επιπολαιόριζα φυτά. Οι πρώτες ρίζες που βγάζουν τα φυτάρια όταν φυτρώνουν οι σπόροι (σπορόφυτα) λέγονται εμβρυακές. Οι μόνιμες ρίζες, κυρίως των δικοτυλήδονων φυτών, προέρχονται από την εξέλιξη των εμβρυακών, δηλαδή οι μόνιμες ρίζες τους έχουν τις καταβολές τους στις εμβρυακές ρίζες. Σε ορισμένα όμως μονοκοτυλήδονα φυτά, π.χ. σιτηρά, οι εμβρυακές ρίζες καταστρέφονται και πριν καταστραφούν αναπληρώνονται με νέες ρίζες, που εκφύονται από κάποιο μέρος του φυτού εντός του εδάφους. Οι ρίζες αυτές λέγονται επιγενείς και κάποιο χρονικό διάστημα συνυπάρχουν με τις εμβρυακές (Εικ ,4 και Εικ ,5). Οι επιγενείς ρίζες του αραβόσιτου αναπτύσσονται μερικές φορές και έξω από το έδαφος (Εικ ,6). Οι επιγενείς ρίζες σχηματίζονται όχι μόνο για να αντικαταστήσουν τις εμβρυακές, αλλά σε ορισμένα φυτά δημιουργούνται και για διάφορους λειτουργικούς ρόλους, όπως δημιουργία επιπλέον επιφάνειας αναπνοής, δημιουργία επιπλέον ριζών θρέψης ή για βοήθεια στη στήριξη και την αναρρίχηση (π.χ. κισσός). Βλαστοί ορισμένων φυτών που εκπτύσσουν εύκολα επιγενείς ρίζες χρησιμοποιούνται για τον πολλαπλασιασμό τους και λέγονται μοσχεύματα (βλ. κεφ. 4.2). Οι ρίζες των μοσχευμάτων είναι επιγενείς ρίζες θρέψης. Επιγενείς είναι επίσης οι ρίζες που εκπτύσσονται στα εναέρια μέρη του κισσού (αναρριχώμενο αειθαλές τοξικό φυτό) (Εικ ,7) και του παρθενοκισσού (αναρριχώμενο φυλλοβόλο φυτό) (Εικ ,8). Οι επιγενείς ρίζες του παρθενοκισσού παρουσιάζουν τροπισμό επαφής και όπου ακουμπούν δημιουργούν βεντούζες που τον βοηθούν για τη στήριξη και την αναρρίχηση, ακόμη και σε οριζόντιες επιφάνειες οροφής (ταβάνια).

27 ΜΕΡΟΣ 1. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ 1.3 Όργανα 29 Εικ ,1. Πασαλώδεις ρίζες. Εικ ,2. Θυσανώδεις ρίζες.

28 30 Θ. Β. ΚΟΥΤΣΟΣ ΦΥΤΟΛΟΓΙΑ - ΓΕΝΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Οι ρίζες, εκτός των όσων αναφέρθηκαν, χρησιμεύουν στα φυτά και ως αποθήκες των θρεπτικών ουσιών που παράγονται στα φύλλα. Αυτό συμβαίνει σχεδόν σε όλα τα φυτά, όμως σε εκείνα που έχουν για το σκοπό αυτό γογγυλώδεις ρίζες (Εικ ,3) οι αποθηκεύσεις είναι μεγαλύτερες. Σπορόφυτο σιταριού Μόνιμες ρίζες Εμβρυακές ρίζες Εικ ,3. Γογγυλώδης ρίζα. Σπόρος που φύτρωσε και έδωσε το φυτό Εικ ,4. Εμβρυακές και μόνιμες (επιγενείς) ρίζες σιταριού (Triticum sp.).

Τα φυτά, η αρχή της ζωής

Τα φυτά, η αρχή της ζωής Τα φυτά, η αρχή της ζωής Ο ι πρώτοι ζώντες οργανισμοί της δημιουργίας έπρεπε να μπορούν να τρέφονται με ανόργανες ουσίες, αφού δεν υπήρχαν ζώντες οργανισμοί που θα δημιουργούσαν τις οργανικές ουσίες. Οι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Μίτωση... 41 Μείωση... 44 ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΟΠΛΑΣΜΑΤΟΣ (ΚΥΤΟΚΙΝΗΣΗ)... 48

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Μίτωση... 41 Μείωση... 44 ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΟΠΛΑΣΜΑΤΟΣ (ΚΥΤΟΚΙΝΗΣΗ)... 48 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟ ΦΥΤΙΚΟ ΚΥΤΤΑΡΟ... 17 ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ... 19 ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΣΚΕΛΕΤΟΣ... 22 Μικροσωληνίσκοι... 23 Μικρονηµάτια ακτίνης... 28 ΠΥΡΗΝΑΣ... 31 Πυρηνικός φάκελλος... 33 Πυρηνόπλασµα... 35 Χρωµατίνη...

Διαβάστε περισσότερα

Η μορφολογία και η ανατομία του βλαστού

Η μορφολογία και η ανατομία του βλαστού Η μορφολογία και η ανατομία του βλαστού Ανατομία του φυτικού σώματος Βλαστός Βλαστός: ο φυσικός σύνδεσμος των υπέργειων και υπόγειων οργάνων του φυτού καθώς και το υπόβαθρο στο οποίο δημιουργούνται συνεχώς

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3. Οι ιστοί συγκροτούν όργανα

Κεφάλαιο 3. Οι ιστοί συγκροτούν όργανα Κεφάλαιο 3 Οι ιστοί συγκροτούν όργανα Τα µέρη ενός αντιπροσωπευτικού σπερµατόφυτου Οβλαστός: (α) στηρίζει τα φύλλα και τα άνθη, (β) µεταφέρει νερό και ανόργανα άλατα από τις ρίζες προς όλα τα εναέρια µέρη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Μίτωση... 39 Μείωση... 42 ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΟΠΛΑΣΜΑΤΟΣ (ΚΥΤΟΚΙΝΗΣΗ)... 46

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Μίτωση... 39 Μείωση... 42 ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΟΠΛΑΣΜΑΤΟΣ (ΚΥΤΟΚΙΝΗΣΗ)... 46 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟ ΦΥΤΙΚΟ ΚΥΤΤΑΡΟ... 15 ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ... 17 ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΣΚΕΛΕΤΟΣ... 20 Μικροσωληνίσκοι... 21 Μικρονημάτια ακτίνης... 26 ΠΥΡΗΝΑΣ... 29 Πυρηνικός φάκελλος... 31 Πυρηνόπλασμα... 33 Χρωματίνη...

Διαβάστε περισσότερα

Ρίζα. νερού και θρεπτικών. Στήριξη και πρόσληψη

Ρίζα. νερού και θρεπτικών. Στήριξη και πρόσληψη Ρίζα νερού και θρεπτικών Στήριξη και πρόσληψη Η ρίζα Ρόλος 1. στήριξη 2. πρόσληψη νερού & αλάτων 3. παραγωγή ορμονών (κυτοκινίνη & γιβερελίνη) 4. αποταμίευση μερική αυτονομία στη διαχείριση των υδατανθράκων,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 7 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Η ΡΙΖΑ ΚΑΙ ΤΟ ΦΥΛΛΟ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 7 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Η ΡΙΖΑ ΚΑΙ ΤΟ ΦΥΛΛΟ 66 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 7 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Η ΡΙΖΑ ΚΑΙ ΤΟ ΦΥΛΛΟ 67 Η Ρίζα Αν και είναι συνηθισμένο να αναφερόμαστε στη ρίζα ενός φυτού, η έκφραση «ριζικό σύστημα» αποδίδει καλύτερα

Διαβάστε περισσότερα

Τύποι Φυτών. Ετήσια Διετή Πολυετή. Ποώδη. Ξυλώδη

Τύποι Φυτών. Ετήσια Διετή Πολυετή. Ποώδη. Ξυλώδη Τύποι Φυτών Ετήσια Διετή Πολυετή Ποώδη Ξυλώδη Δένδρα Θάμνοι Ανατομική των αγγειωδών φυτών Κύτταρο Ιστός Όργανο Φυτό Υπόγειο μέρος Υπέργειο μέρος Ρίζα Βλαστοί ή στελέχη Ιστοί του βλαστού Εφυμενίδα Επιδερμίδα

Διαβάστε περισσότερα

Τύποι Φυτών. Ετήσια Διετή Πολυετή. Ποώδη. Ξυλώδη

Τύποι Φυτών. Ετήσια Διετή Πολυετή. Ποώδη. Ξυλώδη Τύποι Φυτών Ετήσια Διετή Πολυετή Ποώδη Ξυλώδη Δένδρα Θάμνοι Ανατομική των αγγειωδών φυτών Κύτταρο Ιστός Όργανο Φυτό Υπόγειο μέρος Υπέργειο μέρος Ρίζα Βλαστοί ή στελέχη Ιστοί του βλαστού Εφυμενίδα Επιδερμίδα

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση του φυτικού σώματος (Φ.Σ.): Τα φυτικά όργανα

Οργάνωση του φυτικού σώματος (Φ.Σ.): Τα φυτικά όργανα Οργάνωση του φυτικού σώματος (Φ.Σ.): Τα φυτικά όργανα Το πέρασμα από το μονοκύτταρο στο πολυκύτταρο επίπεδο οργάνωσης, όπως εκδηλώνεται στα ανώτερα φυτά, είναι μια σταδιακή και πολύπλοκη διεργασία στην

Διαβάστε περισσότερα

14η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑ Α ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2016

14η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑ Α ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2016 14η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑ Α ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2016 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΣΥΡΟΥ ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΣΑΒΒΑΤΟ 12 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2015 (Διάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Ρίζα. Διαφορές από βλαστό 1. δεν έχει στόματα 2. δεν φέρει φύλλα 3. δεν έχει γόνατα 4. δεν έχει οφθαλμούς (πλευρικές ρίζες από περικύκλιο)

Ρίζα. Διαφορές από βλαστό 1. δεν έχει στόματα 2. δεν φέρει φύλλα 3. δεν έχει γόνατα 4. δεν έχει οφθαλμούς (πλευρικές ρίζες από περικύκλιο) Ρίζα Ρόλος 1. έδραση 2. πρόσληψη νερού & αλάτων 3. παραγωγή ορμονών (κυτοκινίνη & γιβερελίνη) 4. αποταμίευση (καρότο) 5. στήριξη (φίκος) 6. αναρρίχηση (κισσός) 7. μυζητικός (ιξός) 8. φωτοσύνθεση (επιφυτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ ΙΙΙ Χαρακτηριστικές δομές φυτικών κυττάρων Παρατήρηση / Ταυτοποίηση ζωντανών πρωτόζωων

ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ ΙΙΙ Χαρακτηριστικές δομές φυτικών κυττάρων Παρατήρηση / Ταυτοποίηση ζωντανών πρωτόζωων ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ ΙΙΙ Χαρακτηριστικές δομές φυτικών κυττάρων Παρατήρηση / Ταυτοποίηση ζωντανών πρωτόζωων Ι. Παρατήρηση στομάτων φύλλων και πλαστιδίων (χλωροπλαστών, χρωμοπλαστών, αμυλοπλαστών) Τα στόματα των

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α 1 ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2018 2019 ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ 1.1 Τα χαρακτηριστικά των οργανισμών... 3,4 1.2 Κύτταρο: Η μονάδα

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ. Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ. Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί Η ζωή στον πλανήτη μας στηρίζεται στην ενέργεια του ήλιου. Η ενέργεια αυτή εκπέμπεται με τη μορφή ακτινοβολίας. Ένα πολύ μικρό μέρος αυτής της ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΑ ΦΥΤΑ

ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΑ ΦΥΤΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΑ ΦΥΤΑ Στόχοι - Να αναγνωρίζετε τα όργανα µε τα οποία τα φυτά µεταφέρουν το νερό από τις ρίζες στα υπόλοιπα µέρη του φυτού.. - Να διαπιστώσετε την άνοδο του νερού και των διαλυµένων ουσιών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 6 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Ο ΒΛΑΣΤΟΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 6 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Ο ΒΛΑΣΤΟΣ 52 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 6 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΩΝ Ο ΒΛΑΣΤΟΣ 53 ΤΑ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΑ Στα σπερματόφυτα ανήκουν τα πιο εξελιγμένα τραχεόφυτα που παράγουν πολυκύτταρα σπέρματα προστατεύμενα από

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Συστηματικής Βοτανικής / Ζιζανιολογίας 2 ο Εξάμηνο (Εαρινό) Plantae. Το Βασίλειο των φυτών. Δρ.

Εργαστήριο Συστηματικής Βοτανικής / Ζιζανιολογίας 2 ο Εξάμηνο (Εαρινό) Plantae. Το Βασίλειο των φυτών. Δρ. Εργαστήριο Συστηματικής Βοτανικής / Ζιζανιολογίας 2 ο Εξάμηνο (Εαρινό) 2018-2019 Plantae Το Βασίλειο των φυτών Δρ. Γεωργία Τοουλάκου Στη Συστηματική Βοτανική χρησιμοποιείται συχνά ο όρος κατάταξη ή συστηματική

Διαβάστε περισσότερα

Τύποι φυτικών κυττάρων & ιστών

Τύποι φυτικών κυττάρων & ιστών Τύποι φυτικών κυττάρων & ιστών Οργάνωση μία ομάδα παρόμοιων σε μορφή κυττάρων, τα οποία βρίσκονται σε επαφή μεταξύ τους, διαθέτουν ομοειδές περιεχόμενο και επιτελούν συγκεκριμένη λειτουργία ή λειτουργίες

Διαβάστε περισσότερα

Οι πληροφορίες που αντλούνται από μια εικόνα μικροσκοπίου είναι διαφορετικές, ανάλογα με το είδος του μικροσκοπίου

Οι πληροφορίες που αντλούνται από μια εικόνα μικροσκοπίου είναι διαφορετικές, ανάλογα με το είδος του μικροσκοπίου Οι πληροφορίες που αντλούνται από μια εικόνα μικροσκοπίου είναι διαφορετικές, ανάλογα με το είδος του μικροσκοπίου Κατάλληλος απομορφισμός ανάγκες Στο θαλάσσιο περιβάλλον Στο περιβάλλον της ξηράς Στήριξης

Διαβάστε περισσότερα

Όλα αρχίζουν από το έμβρυο

Όλα αρχίζουν από το έμβρυο ΙΣΤΟΙ Όλα αρχίζουν από το έμβρυο Οι ιστοί διακρίνονται σε: - ΜΕΡΙΣΤΟΜΑΤΙΚΟΥΣ ή ΜΕΡΙΣΤΟΜΑΤΑ - ΜΟΝΙΜΟΥΣ Τα μεριστόματα διακρίνονται σε: Πρωτογενή: πρωτόδερμα, προκάμβιο, θεμελιώδες μερίστομα υπεύθυνα για

Διαβάστε περισσότερα

Κυτταρικό τοίχωμα. Το φυτικό κύτταρο. Χλωροπλάστης Χυμοτόπιο

Κυτταρικό τοίχωμα. Το φυτικό κύτταρο. Χλωροπλάστης Χυμοτόπιο Κυτταρικό τοίχωμα Το φυτικό κύτταρο Χλωροπλάστης Χυμοτόπιο Κυτταρικό τοίχωμα Στέρεα και ελαστική στοιβάδα που περιβάλλει το φυτικό κύτταρο Καθορίζει και διατηρεί το σχήμα και το μέγεθος του κυττάρου Προστατευτική

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2007

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2007 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2007 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ (ΙΙ) ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Μάθημα: Ανθοκομία - Κηποτεχνία ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα 1.2 Κύτταρο: η μονάδα της ζωής Ιστορικά 1665: Ο Ρ.Χουκ μιλά για κύτταρα. Σύγχρονη κυτταρική θεωρία: Το κύτταρο είναι η θεμελιώδης δομική και λειτουργική

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ (ΙΙ) ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Μάθημα: Ανθοκομία - Κηποτεχνία ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ 2008-09 2 Επαναλ. Ασκήσεις Α Γυμν 2008-9 Κύτταρο 1. Από ποια μέρη αποτελείται το μικροσκόπιο; 2. Στην εικόνα φαίνεται ένα μικροσκόπιο. Να γράψετε τα μέρη του όπως υποδεικνύονται

Διαβάστε περισσότερα

Το φύλλο. Λειτουργία. Η ανατομία του, εξαρτάται από περιβαλλοντικούς παράγοντες: νερό, φως, θερμοκρασία, άνεμος

Το φύλλο. Λειτουργία. Η ανατομία του, εξαρτάται από περιβαλλοντικούς παράγοντες: νερό, φως, θερμοκρασία, άνεμος Το φύλλο Δομή Λειτουργία Η ανατομία του, εξαρτάται από περιβαλλοντικούς παράγοντες: νερό, φως, θερμοκρασία, άνεμος 3 ιστολογικά συστήματα: επιδερμίδα μεσόφυλλο ηθμαγγειώδεις δεσμίδες Η ανατομία του φύλλου

Διαβάστε περισσότερα

ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΤΟΥ

ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΤΟΥ ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΤΟΥ Κύτταρο Θεμελιώδης δομική και λειτουργική μονάδα των ζωντανών οργανισμών Φυτικό κύτταρο Χαρακτηριστικά των κυττάρων των πολυκύτταρων φυτών: 1. Μερική ανεξαρτησία

Διαβάστε περισσότερα

Τ.Ε.Ι. Ηπείρου Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας Τμήμα Φυτικής Παραγωγής ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ. Εργαστήριο 2 ο. Υλικό Καλλιέργειας. Δούμα Δήμητρα Άρτα, 2013

Τ.Ε.Ι. Ηπείρου Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας Τμήμα Φυτικής Παραγωγής ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ. Εργαστήριο 2 ο. Υλικό Καλλιέργειας. Δούμα Δήμητρα Άρτα, 2013 Τ.Ε.Ι. Ηπείρου Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας Τμήμα Φυτικής Παραγωγής ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ IN VITRO Εργαστήριο 2 ο Υλικό Καλλιέργειας Δούμα Δήμητρα Άρτα, 2013 ΥΛΙΚΟ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ o Ο ζυγώτης εμφανίζει ολοδυναμικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Το φυτικό σώμα απαρτίζεται από μεριστωματικούς και μόνιμους ιστούς

Το φυτικό σώμα απαρτίζεται από μεριστωματικούς και μόνιμους ιστούς Το φυτικό σώμα απαρτίζεται από μεριστωματικούς και μόνιμους ιστούς Iστός: Μια ομάδα παρόμοιων σε μορφή κυττάρων, τα οποία βρίσκονται σε επαφή μεταξύ τους, διαθέτουν ομοειδές περιεχόμενο και επιτελούν συγκεκριμένη

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2010

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2010 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2010 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ (ΙΙ) ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Μάθημα: Ανθοκομία - Κηποτεχνία ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2014-15 Α. Λιόπα-Τσακαλίδη Γ. Ζερβουδάκης ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Αναπαραγωγή (reproduction) ζιζανίων Εγγενής αναπαραγωγή (sexual

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΦΕ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ. Εργαστηριακές Ασκήσεις Βιολογίας

ΕΚΦΕ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ. Εργαστηριακές Ασκήσεις Βιολογίας Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστηµών Αγίων Αναργύρων Υπεύθυνος: Ευάγγελος Κουντούρης, Φυσικός Εργαστηριακές Ασκήσεις Βιολογίας Α Γυµνασίου: Η µεταφορά ουσιών στα φυτά Επιµέλεια-Παρουσίαση: Λαµπρινή Σιαφάκα

Διαβάστε περισσότερα

Carl Downey - Colours de Vine

Carl Downey - Colours de Vine ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΕΚΑΤΩΡΟΥ Επίκουρος Καθηγήτρια Χημείας & Τεχνολογίας Τροφίμων Πάτρα 2016 Carl Downey - Colours de Vine Βοτανική ταξινόμηση της Αμπέλου ΒΑΣΙΛΕΙΟ (REGNUM):

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ενός στοιχείου είναι, η επαναλαμβανόμενη κυκλική πορεία του στοιχείου στο οικοσύστημα. Οι βιογεωχημικοί κύκλοι, πραγματοποιούνται με την βοήθεια, βιολογικών, γεωλογικών

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2014-2015 Α. Λιόπα-Τσακαλίδη Γ. Ζερβουδάκης ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ Ταξινόμηση και ονοματολογία

Διαβάστε περισσότερα

Βλαστός. Ο βλαστός αποτελεί το φυσικό σύνδεσμο, τον δίαυλο επικοινωνίας. των υπέργειων και υπόγειων οργάνων του φυτού

Βλαστός. Ο βλαστός αποτελεί το φυσικό σύνδεσμο, τον δίαυλο επικοινωνίας. των υπέργειων και υπόγειων οργάνων του φυτού Βλαστός Ο βλαστός αποτελεί το φυσικό σύνδεσμο, τον δίαυλο επικοινωνίας των υπέργειων και υπόγειων οργάνων του φυτού των ιστών που παρήχθησαν κατά το παρελθόν και αυτών που παράγονται κατά το παρόν μεταξύ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2014-15 Α. Λιόπα-Τσακαλίδη Γ. Ζερβουδάκης ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Ταξινόμηση με βάση την διάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - «ΠΑΝΕΚΦE» 1ο και 2ο ΕΚΦΕ Ηρακλείου

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - «ΠΑΝΕΚΦE» 1ο και 2ο ΕΚΦΕ Ηρακλείου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - «ΠΑΝΕΚΦE» 1ο και 2ο ΕΚΦΕ Ηρακλείου ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2013 ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ 08 Δεκεμβρίου 2012 (Διάρκεια εξέτασης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο Γεωργία και εξέλιξή της. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο Ταξινόμηση, ανατομία και μορφολογία. των φυτών μεγάλης καλλιέργειας

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο Γεωργία και εξέλιξή της. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο Ταξινόμηση, ανατομία και μορφολογία. των φυτών μεγάλης καλλιέργειας ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο Γεωργία και εξέλιξή της 1.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 17 1.1.1. Περιεχόμενο του μαθήματος... 17 1.1.2. Η γεωργία ως τέχνη και επιστήμη... 18 1.1.3. Βραχεία ιστορική αναδρομή... 18 1.1.4. Η

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ. Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ. Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων Επιβίωση οργανισμών Ύλη o Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα

Διαβάστε περισσότερα

Κυτταρική διαφοροποίηση, Φυτικοί Ιστοί

Κυτταρική διαφοροποίηση, Φυτικοί Ιστοί Κυτταρική διαφοροποίηση, Φυτικοί Ιστοί Τζανουδάκης Δημήτριος Καθηγητής τμήματος Βιολογίας Πανεπιστημίου Πάτρας Τηλ. / Fax: 2610997279 Email: tzanoyd@upatras.gr Κυτταρικός κύκλος, κυτταρική διαφοροποίηση

Διαβάστε περισσότερα

υπέργειο στηρικτικό όργανο σύνδεσµος υπέργειων οργάνων µε ρίζα

υπέργειο στηρικτικό όργανο σύνδεσµος υπέργειων οργάνων µε ρίζα λειτουργικότητα βλαστού βλαστός υπέργειο στηρικτικό όργανο σύνδεσµος υπέργειων οργάνων µε ρίζα στηρίζει φύλλα, άνθη, καρπούς παράγει νέους ιστούς και όργανα (ιστογένεση/οργανογένεση) ο πράσινος βλαστός

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2016

ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2016 1ο και 2ο ΕΚΦΕ Ηρακλείου ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2016 Σάββατο 5 Δεκεµβρίου 2015 Διαγωνισµός στη Βιολογία (Διάρκεια 1 ώρα) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΑΘΗΤΩΝ 1)... 2)...

Διαβάστε περισσότερα

5o Eργαστήριο Βιολογία Φυτών Ι. Αγωγοί Ιστοί

5o Eργαστήριο Βιολογία Φυτών Ι. Αγωγοί Ιστοί 5o Eργαστήριο Βιολογία Φυτών Ι Αγωγοί Ιστοί Οι μόνιμοι ιστοί κατατάσσονται σε 3 συστήματα: Σύστημα δερμικών ιστών Σύστημα αγωγών ιστών Σύστημα θεμελιωδών ιστών ΑΚΡΑΙΑ ΜΕΡΙΣΤΟΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ ΒΛΑΣΤΟΥ ΡΙΖΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

5o Eργαστήριο Βιολογία Φυτών Ι. Αγωγοί Ιστοί

5o Eργαστήριο Βιολογία Φυτών Ι. Αγωγοί Ιστοί 5o Eργαστήριο Βιολογία Φυτών Ι Αγωγοί Ιστοί Οι μόνιμοι ιστοί κατατάσσονται σε 3 συστήματα: Σύστημα δερμικών ιστών Σύστημα αγωγών ιστών Σύστημα θεμελιωδών ιστών ΑΚΡΑΙΑ ΜΕΡΙΣΤΟΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ ΒΛΑΣΤΟΥ ΡΙΖΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Γ1, 3 ο Δημοτικό σχολείο Αρτέμιδας

Γ1, 3 ο Δημοτικό σχολείο Αρτέμιδας Γ1, 3 ο Δημοτικό σχολείο Αρτέμιδας Η φραουλιά Η φράουλα ένα φυτό της άνοιξης. Είναι πολυετές, έρπον κυρίως αλλά και αναρριχώμενο ποώδες φυτό με τριχωτά σύνθετα φύλλα που αποτελούνται από 3 φυλλάρια που

Διαβάστε περισσότερα

1. Να μελετήσετε τους οργανισμούς που φαίνονται στις εικόνες Α-Ε και να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν. (μ. 1)

1. Να μελετήσετε τους οργανισμούς που φαίνονται στις εικόνες Α-Ε και να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν. (μ. 1) ΓΥΜΝΣΙΟ ΓΙΟΥ ΔΟΜΕΤΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙ 2014-2015 ΓΡΠΤΕΣ ΠΡΟΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 Μάθημα: Φυσιογνωστικά Τάξη: Ημερομηνία: 15/06/2015 Διάρκεια: 1:30 Ονοματεπώνυμο: Τμήμα:.. ρ:. αθμός: Ολογράφως:.. Υπογρ.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΣΕΡΡΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟ:. Σέρρες 08/12/2012. Σύνολο µορίων:..

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΣΕΡΡΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟ:. Σέρρες 08/12/2012. Σύνολο µορίων:.. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΣΕΡΡΩΝ 11 η Ευρωπαϊκή Ολυµπιάδα Επιστηµών EUSO 2013 ΤΟΠΙΚΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟ:. Μαθητές/τριες που συµµετέχουν: (1) (2) (3) Σέρρες 08/12/2012

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2008

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2008 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2008 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ (IΙ) ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Μάθημα: Ανθοκομία - Κηποτεχνία ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΟΣΚΗΣΗΣ ΣΤΑ ΛΙΒΑΔΙΚΑ ΦΥΤΑ

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΟΣΚΗΣΗΣ ΣΤΑ ΛΙΒΑΔΙΚΑ ΦΥΤΑ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΟΣΚΗΣΗΣ ΣΤΑ ΛΙΒΑΔΙΚΑ ΦΥΤΑ Βόσκηση είναι η αποκοπή τμημάτων ή ολόκληρων φυτών από τα ζώα, με σκοπό την κάλυψη των αναγκών τους σε τροφή. Με τον όρο ένταση νοείται ο βαθμός ή η ποσότητα της

Διαβάστε περισσότερα

ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΑ ΦΥΤΑ

ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΑ ΦΥΤΑ ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΑ ΦΥΤΑ Θερινό εξάμηνο 2011 Ο ρόλος του νερού στο φυτό Βασικότερο συστατικό των ιστών

Διαβάστε περισσότερα

4. Ως αυτότροφοι οργανισμοί χαρακτηρίζονται α. οι καταναλωτές Α τάξης. β. οι παραγωγοί. γ. οι αποικοδομητές. δ. οι καταναλωτές Β τάξης.

4. Ως αυτότροφοι οργανισμοί χαρακτηρίζονται α. οι καταναλωτές Α τάξης. β. οι παραγωγοί. γ. οι αποικοδομητές. δ. οι καταναλωτές Β τάξης. ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις 1 έως 5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή στη φράση, η οποία

Διαβάστε περισσότερα

6o Eργαστήριο Βιολογία Φυτών Ι. Φύλλο Άνθος - Αναπαραγωγή

6o Eργαστήριο Βιολογία Φυτών Ι. Φύλλο Άνθος - Αναπαραγωγή 6o Eργαστήριο Βιολογία Φυτών Ι Φύλλο Άνθος - Αναπαραγωγή Φωτοσύνθεση: Δέσμευση της ηλιακής ενέργειας και του CO 2 της ατμόσφαιρας και μετατροπή σε οργανικές θρεπτικές ενώσεις φως 6 CO 2 + 12 H 2 O --------->

Διαβάστε περισσότερα

Το άνθος Λειτουργίες α. παράγονται οι αρσενικοί και θηλυκοί γαμέτες β. συμβαίνει η γονιμοποίηση γ. πραγματοποιείται η ανάπτυξη του εμβρύου

Το άνθος Λειτουργίες α. παράγονται οι αρσενικοί και θηλυκοί γαμέτες β. συμβαίνει η γονιμοποίηση γ. πραγματοποιείται η ανάπτυξη του εμβρύου Άνθος Αναπαραγωγή Το άνθος Λειτουργίες 1. Όργανο εγγενούς παραγωγής των ανώτερων φυτών α. παράγονται οι αρσενικοί και θηλυκοί γαμέτες β. συμβαίνει η γονιμοποίηση γ. πραγματοποιείται η ανάπτυξη του εμβρύου

Διαβάστε περισσότερα

Μέρη Δένδρου. Υπόγειο. Επίγειο

Μέρη Δένδρου. Υπόγειο. Επίγειο Μέρη Δένδρου Υπόγειο Επίγειο Μέρη Δένδρου Ακραίο μερίστωμα βλαστού Οφθαλμός Καταβολή φύλλου Φύλλο Λαιμός Ριζικά τριχίδια Ακραίο μερίστωμα ρίζας Καλύπτρα Ρίζα Ο ώριμος σπόρος (έμβρυο) έχει ριζικές καταβολές

Διαβάστε περισσότερα

Τύποι Φυτών. Ετήσια Διετή Πολυετή. Ποώδη. Ξυλώδη

Τύποι Φυτών. Ετήσια Διετή Πολυετή. Ποώδη. Ξυλώδη Τύποι Φυτών Ετήσια Διετή Πολυετή Ποώδη Ξυλώδη Δένδρα Θάμνοι Ανατομική των αγγειωδών φυτών Κύτταρο Ιστός Όργανο Φυτό Υπόγειο μέρος Υπέργειο μέρος Ρίζα Βλαστοί ή στελέχη Προέλευση και ανάπτυξη σπόρων Εγγενής

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία Οικολογία Οικολογία είναι η επιστήμη που μελετά τις σχέσεις των οργανισμών (συνεπώς και του ανθρώπου)

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Προπτυχιακό ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 1 Ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΩΝ

ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΩΝ ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΩΝ Θερινό εξάμηνο 2011 ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΑ Τα πιο διαδεδομένα είδη της γήινης βλάστησης βάση διατροφής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΟΜΑΤΩΝ ΦΥΛΛΩΝ, ΚΑΤΑΦΡΑΚΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΧΛΩΡΟΠΛΑΣΤΩΝ (άσκηση 4 του εργαστηριακού οδηγού) Μέσος χρόνος

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 8. Ηδοµή καιηλειτουργεί του σπέρµατος

Κεφάλαιο 8. Ηδοµή καιηλειτουργεί του σπέρµατος Κεφάλαιο 8 Ηδοµή καιηλειτουργεί του σπέρµατος Σπέρµατα - καρποί Αποτελούν την κύρια πηγή τροφής ανθρώπων και ζώων Έχουν µεγάλη οικονοµική - κοινωνική σηµασία Η εξέλιξη του πολιτισµού στηρίχθηκε σε µεγάλο

Διαβάστε περισσότερα

Μέρη Δένδρου. Υπόγειο. Επίγειο

Μέρη Δένδρου. Υπόγειο. Επίγειο Μέρη Δένδρου Υπόγειο Επίγειο Μέρη Δένδρου Ακραίο μερίστωμα βλαστού Οφθαλμός Καταβολή φύλλου Φύλλο Βλαστός Λαιμός Ριζικά τριχίδια Ακραίο μερίστωμα ρίζας Καλύπτρα Βλαστός Βλαστός: αδιαφοροποίητος βλαστικός

Διαβάστε περισσότερα

Μορφολογία & Ανατομία Φυτών. Εργαστηριακός Οδηγός

Μορφολογία & Ανατομία Φυτών. Εργαστηριακός Οδηγός ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Μορφολογία & Ανατομία Φυτών Εργαστηριακός Οδηγός Βόλος, 2018 Εργαστηριακές Ασκήσεις Μορφολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Τ.Ε.Ι. Ηπείρου Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας Τμήμα Φυτικής Παραγωγής ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο. Εισαγωγικές Έννοιες. Δούμα Δήμητρα Άρτα, 2013

Τ.Ε.Ι. Ηπείρου Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας Τμήμα Φυτικής Παραγωγής ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο. Εισαγωγικές Έννοιες. Δούμα Δήμητρα Άρτα, 2013 Τ.Ε.Ι. Ηπείρου Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας Τμήμα Φυτικής Παραγωγής ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ IN VITRO ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο Εισαγωγικές Έννοιες Δούμα Δήμητρα Άρτα, 2013 Καλλιέργεια in vitro (= μέσα σε γυαλί): η καλλιέργεια

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Όλα τα έμβια όντα συνυπάρχουν με αβιοτικούς παράγοντες με τους οποίους αλληλεπιδρούν. Υπάρχουν οργανισμοί: 1. Αυτότροφοι (Δεσμεύουν την ηλιακή ενέργεια και μέσω της

Διαβάστε περισσότερα

μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους

μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους Οι οργανισμοί αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους σε πολλά επίπεδα στα πλαίσια ενός οικοσυστήματος Οι φυσικές

Διαβάστε περισσότερα

7 Φεβρουαρίου 2015 ΛΥΚΕΙΟ:... ΟΜΑ Α ΜΑΘΗΤΩΝ: ΜΟΝΑ ΕΣ:

7 Φεβρουαρίου 2015 ΛΥΚΕΙΟ:... ΟΜΑ Α ΜΑΘΗΤΩΝ: ΜΟΝΑ ΕΣ: ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΕΛΛΑ ΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ 7 Φεβρουαρίου 2015 ΛΥΚΕΙΟ:..... ΟΜΑ Α ΜΑΘΗΤΩΝ: 1.. 2..... 3..... ΜΟΝΑ ΕΣ: 2 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ & ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προτείνεται οι ομάδες να προχωρήσουν

Διαβάστε περισσότερα

www.cyprusbiology.com ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ Ι ΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ

www.cyprusbiology.com ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ Ι ΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ www.cyprusbiology.com ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ Ι ΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΦΥΣΙΟΓΝΩΣΤΙΚΩΝ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Λουκάς Νικολάου 2007-08 Λουκάς Νικολάου 1 ΕΝΟΤΗΤΑ Α : ΕΡΕΥΝΩ ΤΗ ΦΥΣΗ Κεφάλαιο 1: Οι µέθοδοι της επιστήµης Σελίδες 8-11 Φυσιογνωστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2014-15 Α. Λιόπα-Τσακαλίδη Γ. Ζερβουδάκης ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Συστηματική βοτανική των αγγειοσπέρμων (Magnoliophyta) Τα αγγειόσπερμα,

Διαβάστε περισσότερα

Η έννοια του οικοσυστήματος Ροή ενέργειας

Η έννοια του οικοσυστήματος Ροή ενέργειας ΘΕΜΑ 1 ο Η έννοια του οικοσυστήματος Ροή ενέργειας Α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Στις παρακάτω ερωτήσεις, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ, ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8

ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ, ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ, ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Βλαστός Ο βλαστός στηρίζει το υπέργειο μέρος των φυτών και καθορίζει την αρχιτεκτονική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ Κ Kάνιγγος ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΟΛΛΙΝΤΖΑ 10, (5ος όροφ. Τηλ: 210-3300296-7. www.kollintzas.gr OΙΚΟΛΟΓΙΑ 1. Όσο το ποσό της ενέργειας: α) μειώνεται προς τα ανώτερα

Διαβάστε περισσότερα

Γενικοί και Ειδικοί Στόχοι

Γενικοί και Ειδικοί Στόχοι Ενότητα 2: Η οργάνωση της ζωής Γενικοί και Ειδικοί Στόχοι Κεφάλαιο 3: Η οργάνωση των οργανισμών Γενικοί Στόχοι: Φύλλα Εργασίας 3α Ανθρώπινος οργανισμός οργανικά συστήματα όργανα Α.1.18. Να διακρίνουν τα

Διαβάστε περισσότερα

ΕUSO 2015 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Τοπικό διαγωνισµό ΕΚΦΕ Σύρου. ιάρκεια εξέταση :1h. Μαθητές/τριες: Σχολείο: Ηµ/νία:

ΕUSO 2015 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Τοπικό διαγωνισµό ΕΚΦΕ Σύρου. ιάρκεια εξέταση :1h. Μαθητές/τριες: Σχολείο: Ηµ/νία: ΕUSO 2015 Τοπικό διαγωνισµό ΕΚΦΕ Σύρου ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ιάρκεια εξέταση :1h Σχολείο: Ηµ/νία: 14 12-2014 Μαθητές/τριες: 1..... 2.... 3.... 1 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1 η :Μικροσκοπική παρατήρηση κυττάρων

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2011

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2011 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2011 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ (ΙΙ) ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Μάθημα: Ανθοκομία - Κηποτεχνία ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ 9. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ. Δομή Ξύλου - Θεωρία. Στέργιος Αδαμόπουλος

ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ 9. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ. Δομή Ξύλου - Θεωρία. Στέργιος Αδαμόπουλος ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ 9. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ Μεριστωματικοί ιστοί: ειδικευμένα κύτταρα, πολλαπλασιάζονται, αύξηση δέντρων (ύψος, διάμετρος) Αρχέφυτρα: πρωτογενείς μεριστωματικοί ιστοί στις κορυφές των

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΟΥΣΙΩΝ ΚΑΙ ΠΕΨΗ. 1 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΑΥΤΟΤΡΟΦΟΙ ΚΑΙ ΕΤΕΡΟΤΡΟΦΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ-ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ

ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΟΥΣΙΩΝ ΚΑΙ ΠΕΨΗ. 1 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΑΥΤΟΤΡΟΦΟΙ ΚΑΙ ΕΤΕΡΟΤΡΟΦΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ-ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΟΥΣΙΩΝ ΚΑΙ ΠΕΨΗ ΜΕ ΤΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ «ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α & Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΑΥΤΟΤΡΟΦΟΙ ΚΑΙ ΕΤΕΡΟΤΡΟΦΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ-ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ 1 η ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Το σώµα κάθε οργανισµού αποτελείται από κύτταρα

Διαβάστε περισσότερα

Β. ΚΑΜΙΝΕΛΛΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα).

Β. ΚΑΜΙΝΕΛΛΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα). ΒΙΟΛΟΓΙΑ Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα). Είδη οργανισμών Υπάρχουν δύο είδη οργανισμών: 1. Οι μονοκύτταροι, που ονομάζονται μικροοργανισμοί

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Προπτυχιακό ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 3465 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 1 Ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πολλαπλασιασμός φυτών

Πολλαπλασιασμός φυτών Πολλαπλασιασμός φυτών Υποδειγματικό Σενάριο Γνωστικό αντικείμενο: Γεωπονία - Τεχνολογία Τροφίμων και Διατροφής (Ε.Ε.) Δημιουργός: ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΥΤΕΡΠΗ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και λειτουργίες του οικοσυστήματος Ο ρόλος της ενέργειας. Κεφάλαιο 2.2

Οργάνωση και λειτουργίες του οικοσυστήματος Ο ρόλος της ενέργειας. Κεφάλαιο 2.2 Οργάνωση και λειτουργίες του οικοσυστήματος Ο ρόλος της ενέργειας Κεφάλαιο 2.2 Ο ρόλος της ενέργειας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2.2 Τροφικές σχέσεις και ροή ενέργειας Τροφικές Σχέσεις και Ροή Ενέργειας Κάθε οργανωμένο σύστημα,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2016 ΒΙΟΛΟΓIA. 5 Δεκεμβρίου 2015 ΛΥΚΕΙΟ :... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: ΜΟΝΑΔΕΣ:

ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2016 ΒΙΟΛΟΓIA. 5 Δεκεμβρίου 2015 ΛΥΚΕΙΟ :... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: ΜΟΝΑΔΕΣ: ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2016 ΒΙΟΛΟΓIA 5 Δεκεμβρίου 2015 ΛΥΚΕΙΟ :..... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: 1.. 2.. 3.. ΜΟΝΑΔΕΣ: ΜΕΡΟΣ 1 Ο Α. Μικροσκοπική παρατήρηση στομάτων σε φύλλα του φυτού Tradescantia (τηλέγραφος) Θεωρητικό

Διαβάστε περισσότερα

Λουλούδια- Επικονίαση-Καρποί-Σπόροι

Λουλούδια- Επικονίαση-Καρποί-Σπόροι Λουλούδια- Επικονίαση-Καρποί-Σπόροι 250579 Natural Europe CIP-ICT PSP-2009-3 Χατζηνικολάκη Ελένη Βοτανικό τμήμα Εκπαιδευτικό τμήμα ΜΦΙΚ Η ενότητα «Φύση είναι το σπίτι μας» του βιβλίου της ΜτΠ αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικοί Βιότοποι. Τάξη Οδηγίες Μάθημα Ε Δημοτικού Πώς συμπληρώνουμε τα φύλλα εργασίας Γεωγραφία

Ελληνικοί Βιότοποι. Τάξη Οδηγίες Μάθημα Ε Δημοτικού Πώς συμπληρώνουμε τα φύλλα εργασίας Γεωγραφία Τάξη Οδηγίες Μάθημα Ε Δημοτικού Πώς συμπληρώνουμε τα φύλλα εργασίας Γεωγραφία Στόχος της δραστηριότητας αυτής είναι να γνωρίσουμε και να καταγράψουμε τους ελληνικούς βιότοπους και να εντοπίσουμε τα ζώα

Διαβάστε περισσότερα

Παρασκευή και μικροσκοπική παρατήρηση νωπού παρασκευάσματος αμυλόκοκκων

Παρασκευή και μικροσκοπική παρατήρηση νωπού παρασκευάσματος αμυλόκοκκων Παρασκευή και μικροσκοπική παρατήρηση νωπού παρασκευάσματος αμυλόκοκκων Το άμυλο είναι ένας από τους πολυσακχαρίτες. Είναι σώμα λευκό, χωρίς γλυκιά γεύση, αδιάλυτο στο κρύο νερό. Στο ζεστό όμως μετατρέπεται

Διαβάστε περισσότερα

3465. ΒΟΤΑΝΙΚΗ (ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ - ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΤΩΝ)

3465. ΒΟΤΑΝΙΚΗ (ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ - ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΤΩΝ) 3465. ΒΟΤΑΝΙΚΗ (ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ - ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΤΩΝ) Τα όργανα των σπερματοφύτων https://mediasrv.aua.gr/eclass/courses/afpgm135/ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ Όλα τα είδη σπερματόφυτων απαρτίζονται από διακριτά όργανα

Διαβάστε περισσότερα

Κυτταρικό τοίχωμα. Το φυτικό κύτταρο. Χλωροπλάστης Χυμοτόπιο

Κυτταρικό τοίχωμα. Το φυτικό κύτταρο. Χλωροπλάστης Χυμοτόπιο Κυτταρικό τοίχωμα Το φυτικό κύτταρο Χλωροπλάστης Χυμοτόπιο Κυτταρικό τοίχωμα Στέρεα και ελαστική στοιβάδα που περιβάλλει το φυτικό κύτταρο Καθορίζει και διατηρεί το σχήμα και το μέγεθος του κυττάρου Προστατευτική

Διαβάστε περισσότερα

I. ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ - ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ

I. ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ - ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ Τοπικός Μαθητικός Διαγωνισμός ΕΚΦΕ Χαλανδρίου και ΕΚΦΕ Νέας Ιωνίας για την επιλογή ομάδων μαθητών που θα συμμετάσχουν στη 12 η Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Επιστημών - EUSO 2014 Μάθημα : Βιολογία ΣΧΟΛΕΙΟ: ΜΑΘΗΤΕΣ:

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι η Φυσιολογία;

Τι είναι η Φυσιολογία; ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ «Πρόσληψη και µεταφορά του νερού στα φυτά» Τι είναι η Φυσιολογία; Η φυσιολογία αποτελεί τον επιστημονικό κλάδο που ερευνά τις αντιδράσεις και τους χημικούς μηχανισμούς που πραγματοποιούνται

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 8: Οικοσυστήματα (II)

Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 8: Οικοσυστήματα (II) Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 8: Οικοσυστήματα (II) Χαραλαμπίδης Γεώργιος Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος και Μηχανικών Αντιρρύπανσης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα 1.1 Τα μόρια της ζωής Καινούριες γνώσεις Ποια μόρια συμμετέχουν στη δομή και στις λειτουργίες των οργανισμών. Ποια είναι η σημασία του νερού για τη ζωή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ Α ΣΙΤΗΡΑ (Χειμερινά, Εαρινά)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ Α ΣΙΤΗΡΑ (Χειμερινά, Εαρινά) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Α ΣΙΤΗΡΑ (Χειμερινά, Εαρινά) 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 23 1.1. ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΣΙΤΗΡΩΝ... 23 1.1.1. Γενικά - Εξάπλωση... 23 1.1.2. Πλεονεκτήματα των σιτηρών... 25 1.2. ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ

ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:... ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 40 λεπτά ΣΧΟΛΕΙΟ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ/ΤΡΙΑ:. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ:... ΑΡ.:... ΜΕΡΟΣ Α: Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. 1.

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι η Φυσιολογία;

Τι είναι η Φυσιολογία; Δηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης Τµήµα Αγροτικής Ανάπτυξης ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ «Πρόσληψη και µεταφορά του νερού στα φυτά» Τι είναι η Φυσιολογία; Η φυσιολογία αποτελεί τον επιστημονικό κλάδο που ερευνά τις

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΑ ΦΥΤΑ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ 204008

ΕΞΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΑ ΦΥΤΑ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ 204008 ΕΞΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΑ ΦΥΤΑ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ 204008 Υπόβαθρο Τα φυτά προσαρμόζονται πρώτιστα στη ζωή στο έδαφος, αν και πολλά ζουν στο νερό κατά τη διάρκεια μέρους του κύκλου ζωής τους. Αυτό το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

Tο σύνολο των φαινομένων αυξήσεως, διαιρέσεως και διαφοροποιήσεως των κυττάρων με τις οποίες από έναν οργανισμό προκύπτουν οι απόγονοί του ονομάζεται

Tο σύνολο των φαινομένων αυξήσεως, διαιρέσεως και διαφοροποιήσεως των κυττάρων με τις οποίες από έναν οργανισμό προκύπτουν οι απόγονοί του ονομάζεται Αύξηση και ανάπτυξη φυτών Tο σύνολο των φαινομένων αυξήσεως, διαιρέσεως και διαφοροποιήσεως των κυττάρων με τις οποίες από έναν οργανισμό προκύπτουν οι απόγονοί του ονομάζεται βιολογικός κύκλος του φυτού.

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ - ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ - ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ I ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Γεράσιμος Π. Βανδώρος ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ - ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ Οι βασικές δομές που εξετάζουμε στην ανατομία μπορούν ιεραρχικά να ταξινομηθούν ως εξής:

Διαβάστε περισσότερα

Ανθοκομία (Εργαστήριο) Α. Λιόπα-Τσακαλίδη ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Ανθοκομία (Εργαστήριο) Α. Λιόπα-Τσακαλίδη ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Ανθοκομία (Εργαστήριο) Α. Λιόπα-Τσακαλίδη ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 1 ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 7 2 Τα υπόγεια βλαστικά όργανα αγενούς αναπαραγωγής

Διαβάστε περισσότερα

Κυρούδη Λαμπρινή. Η επίδραση του φωτός στην ανάπτυξη των φυτών

Κυρούδη Λαμπρινή. Η επίδραση του φωτός στην ανάπτυξη των φυτών Κυρούδη Λαμπρινή Η επίδραση του φωτός στην ανάπτυξη των φυτών ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Η έρευνα αυτή διαπραγματεύεται, θέλοντας να εξηγήσει τα εξής θέματα:- Ο ρόλος του φωτός στην ανάπτυξη των φυτών-

Διαβάστε περισσότερα