Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - COM(2016) 446 final.

Transcript

1 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 7 Ιουλίου 2016 (OR. en) 11053/16 FIN 460 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Ημερομηνία Παραλαβής: Αποδέκτης: Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: Θέμα: Για τον Γενικό Γραμματέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο κ. Jordi AYET PUIGARNAU, Διευθυντής 6 Ιουλίου 2016 κ. Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης COM(2016) 446 final Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και το Ελεγκτικό Συνέδριο Ετήσια έκθεση του 2015 για τη διαχείριση και τις επιδόσεις του προϋπολογισμού της ΕΕ Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - COM(2016) 446 final. συνημμ.: COM(2016) 446 final 11053/16 γπ DG G 2A EL

2 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Στρασβούργο, COM(2016) 446 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Ετήσια έκθεση του 2015 για τη διαχείριση και τις επιδόσεις του προϋπολογισμού της ΕΕ EL EL

3 Πίνακας περιεχομένων ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Επιδόσεις που βρίσκονται στο επίκεντρο της Επιτροπής Juncker Συνοπτική παρουσίαση της προόδου Ανταγωνιστικότητα για την ανάπτυξη και την απασχόληση (τομέας προϋπολογισμού 1Α) Εφαρμογή προγραμμάτων περιόδου Αποτελέσματα των προγραμμάτων του ΠΔΠ Οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή (τομέας προϋπολογισμού 1B) Εφαρμογή προγραμμάτων περιόδου Αποτελέσματα προγραμμάτων περιόδου Βιώσιμη ανάπτυξη: Φυσικοί πόροι (τομέας προϋπολογισμού 2) Πληροφορίες για την υλοποίηση των προγραμμάτων της περιόδου Αποτελέσματα προγραμμάτων περιόδου Ασφάλεια και ιθαγένεια (τομέας προϋπολογισμού 3) Εφαρμογή των προγραμμάτων του ΠΔΠ Αποτελέσματα των προγραμμάτων του ΠΔΠ Η Ευρώπη στον κόσμο (τομέας προϋπολογισμού 4) Εφαρμογή προγραμμάτων περιόδου Αποτελέσματα των προγραμμάτων της περιόδου Συμπεράσματα σχετικά με τις επιδόσεις και τα αποτελέσματα ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ Αξιολόγηση των στόχων του εσωτερικού ελέγχου Διαχείριση των κινδύνων νομιμότητας και κανονικότητας Διακυβευόμενο ποσό κατά το κλείσιμο Σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας των ελέγχων και απλούστευση Στρατηγικές για την καταπολέμηση της απάτης Εγγυήσεις αξιοπιστίας σχετικά με τη διαχείριση... 62

4 2.3 Εγγυήσεις αξιοπιστίας μέσω των εργασιών της Υπηρεσία Εσωτερικού Λογιστικού Ελέγχου (IAS) Παρακολούθηση των συστάσεων εξωτερικού ελέγχου και απαλλαγής Συμπεράσματα όσον αφορά τα διαχειριστικά επιτεύγματα... 67

5

6 Εισαγωγή Ο προϋπολογισμός της ΕΕ επιτρέπει στους Ευρωπαίους, ενεργώντας από κοινού, να αντιμετωπίζουν τις κοινές προκλήσεις, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Αντιπροσωπεύοντας περίπου το 1% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος της ΕΕ και το 2% των δημοσίων δαπανών στην ΕΕ, ο προϋπολογισμός της ΕΕ χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με τους εθνικούς προϋπολογισμούς και άλλα εργαλεία πολιτικής και ρυθμιστικά εργαλεία σε ευρωπαϊκό επίπεδο για να συμβάλει στην επίτευξη των στρατηγικών στόχων της Ένωσης. Συγκεκριμένα, συμβάλλει στην υλοποίηση των πολιτικών προτεραιοτήτων που έχει ορίσει ο Πρόεδρος Juncker. Οι προτεραιότητες αυτές αντανακλούν τις βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή οικονομία και κοινωνία και αποτελούν σημείο αναφοράς για όλες τις δραστηριότητες της Επιτροπής. 1 Είναι σε μεγάλο βαθμό συμπληρωματικές προς τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για την απασχόληση και την ανάπτυξη, η οποία ξεκίνησε το 2010 και καθιέρωσε μια σειρά πρωταρχικών στόχων που πρέπει να επιτευχθούν έως το 2020 για την απασχόληση, την έρευνα και την ανάπτυξη, την κλιματική αλλαγή και την ενέργεια, την εκπαίδευση, τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό 2. Οι κοινοί αυτοί στόχοι αποτελούν έναν οδικό χάρτη για δράσεις σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο και καθορίζουν τις κατευθύνσεις προς τις οποίες θα πρέπει να κινηθούν τα κράτη μέλη στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου. Το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) για την περίοδο και τα συναφή χρηματοδοτικά προγράμματα σχεδιάστηκαν να υποστηρίζουν την υλοποίηση των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Προκειμένου να ενισχυθεί η σχέση μεταξύ των δαπανών και των πολιτικών στόχων, το ΠΔΠ περιλαμβάνει μια ολοκληρωμένη δέσμη δεικτών επιδόσεων. Αυτοί οι δείκτες επιτρέπουν τη μέτρηση της προόδου στο πλαίσιο κάθε προγράμματος από την άποψη των αποτελεσμάτων τους και της συμβολής τους στα τελικά αποτελέσματα και των επιπτώσεων στην οικονομική ανάπτυξη και την ευημερία των Ευρωπαίων πολιτών. Η Ετήσια έκθεση διαχείρισης και απόδοσης για τον προϋπολογισμό της ΕΕ του 2015 συνδυάζει δύο πρώην εκθέσεις: την έκθεση αξιολόγησης που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 318 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την συγκεφαλαιωτική έκθεση που απαιτείται δυνάμει του άρθρου 66 παράγραφος 9 του δημοσιονομικού κανονισμού 3. Συγκεντρώνοντας πληροφορίες σχετικά με την απόδοση και τη διαχείριση του προϋπολογισμού της ΕΕ, η έκθεση παρέχει μια συνολική επισκόπηση του τρόπου με τον οποίο ο προϋπολογισμός της ΕΕ στηρίζει τις πολιτικές προτεραιότητες της Ένωσης και του ρόλου που διαδραματίζει η Επιτροπή στην ενίσχυση μιας αντίληψης περί επιδόσεων και στη διασφάλιση και την προώθηση των υψηλότερων προτύπων δημοσιονομικής διαχείρισης. Η έκθεση καλύπτει την αξιολόγηση τόσο της συμμόρφωσης όσο και των αποτελεσμάτων, οπότε αποτελεί σημαντικό μέρος της συμβολής της Επιτροπής στην ετήσια διαδικασία δημοσιονομικής απαλλαγής. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ το 2015 συμβολή στην υλοποίηση της πολιτικής και στην αντιμετώπιση κρίσεων Κατά τη διάρκεια του 2015, η Επιτροπή σημείωσε σημαντική πρόοδο στις δέκα πολιτικές προτεραιότητες που προσδιορίζονται στις πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές του Προέδρου Juncker 4. Το σχέδιο επενδύσεων ύψους 315 δισ. EUR για την Ευρώπη δίνει μια πολυπόθητη ώθηση στις επενδύσεις σε θέσεις εργασίας και ανάπτυξη. Επίσης, βασικές στρατηγικές προτάσεις σε τομείς όπως η ενεργειακή ένωση, η ένωση των κεφαλαιαγορών και η ψηφιακή ενιαία αγορά «Το αργότερο στις 15 Ιουνίου κάθε έτους, η Επιτροπή διαβιβάζει προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο περίληψη της ετήσιας έκθεσης δραστηριοτήτων που αναφέρεται στο προηγούμενο έτος. Η ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων κάθε κύριου διατάκτη τίθεται επίσης στη διάθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.» Η γενική έκθεση για τις δραστηριότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρέχει περαιτέρω λεπτομερείς εκθέσεις: 3

7 έχουν χαράξει μια πορεία προς μια πιο βαθιά και πιο ανοιχτή εσωτερική αγορά και προς μεγαλύτερο οικονομικό δυναμισμό. Το 2015 ήταν επίσης μια χρονιά κατά την οποία η Επιτροπή ανταποκρίθηκε γρήγορα και ενδελεχώς σε μια σειρά από σοβαρές προκλήσεις για την ευρωπαϊκή οικονομία και κοινωνία τη συνεχιζόμενη προσφυγική κρίση τις τρομοκρατικές επιθέσεις και την αστάθεια στη γειτονιά της Ευρώπης την υψηλή ανεργία και την υποτονική οικονομική ανάκαμψη τη χρηματοπιστωτική αστάθεια στην Ελλάδα και τον οικονομικό αντίκτυπο των απαγορεύσεων εισαγωγών αγροτικών και μεταποιημένων προϊόντων που επέβαλε η Ρωσία. Αυτό το δυσχερές πλαίσιο διαμόρφωσε την υλοποίηση του προϋπολογισμού της ΕΕ καθ όλη τη διάρκεια του Για την αντιμετώπιση αυτών των τεράστιων προκλήσεων απαιτήθηκε ένας συνδυασμός πολιτικής ηγεσίας και στρατηγικής χρήσης του προϋπολογισμού της ΕΕ. Σύμφωνα με τις πολιτικές προτεραιότητες, ο προϋπολογισμός της ΕΕ ήταν προσανατολισμένος στη μεγιστοποίηση της συμβολής του στην απασχόληση, την ανάπτυξη και τις επενδύσεις. Η επιτυχής υλοποίηση των προγραμμάτων «Ορίζων 2020», ο προκαταρκτικός εφοδιασμός των πόρων για τη χρηματοδότηση των χρηματοπιστωτικών μέσων που παρέχουν χρηματοδότηση στις ΜΜΕ, η επιτάχυνση των πληρωμών για την υποστήριξη της Πρωτοβουλίας για την Απασχόληση των Νέων, η ενεργοποίηση του προγράμματος Erasmus+, η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων και το «πακέτο αλληλεγγύης» που αποσκοπεί στη βελτίωση της κατάστασης των αγροτών καταδεικνύουν τον τρόπο με τον οποίο ο προϋπολογισμός κινητοποιήθηκε γρήγορα και αποτελεσματικά για να υποστηρίξει τις πολιτικές προτεραιότητες. Η απάντηση στις μείζονες προκλήσεις το 2015 απαίτησε τον συνδυασμό πολιτικών πρωτοβουλιών και στρατηγικής χρήσης του προϋπολογισμού της ΕΕ. Η προσφυγική κρίση δημιουργεί πρωτόγνωρες προκλήσεις για την ΕΕ. Αν και είναι σαφές ότι η προσφυγική κρίση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με την διάθεση πρόσθετων οικονομικών πόρων και ότι η συμβολή της ΕΕ για την κάλυψη των παγκόσμιων οικονομικών αναγκών στον τομέα αυτό δεν μπορεί να είναι παρά μόνο οριακή, είναι απολύτως απαραίτητη μια στρατηγική προσέγγιση ως προς τη χρηματοδότηση σε συνδυασμό με τα μέσα πολιτικής που διαθέτει η ΕΕ. Η απάντηση της ΕΕ στην προσφυγική κρίση αποτελεί σαφές παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο ο προϋπολογισμός της ΕΕ χρησιμοποιήθηκε ως μέρος μιας πολύπλευρης απάντησης σε μια πολύ σοβαρή πρόκληση. Κατά τη διάρκεια του 2015, η Επιτροπή παρουσίασε το Ευρωπαϊκό Θεματολόγιο για τη Μετανάστευση 5, το οποίο καθορίζει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για τη μείωση των κινήτρων για την παράνομη μετανάστευση, τη διάσωση ανθρώπινων ζωών και την εξασφάλιση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ. Προβλέπει την ανάπτυξη μιας ισχυρής κοινής πολιτικής ασύλου και μιας νέας πολιτικής για τη νόμιμη μετανάστευση. Η Επιτροπή παρουσίασε επίσης το Ευρωπαϊκό Θεματολόγιο για την Ασφάλεια ως βάση για τη συνεργασία και την κοινή δράση της Ένωσης σχετικά με την ασφάλεια για τα πέντε επόμενα έτη, με στόχο την ανάπτυξη ενός αυθεντικού χώρου εσωτερικής ασφάλειας της ΕΕ 6. Η χρηματοδότηση για την προσφυγική κρίση αυξήθηκε κατά 50%, φτάνοντας τα 3,7 δισ. EUR το 2015 και ξεπερνώντας τα 10 δισ. EUR για την περίοδο Αυτή η πρόσθετη χρηματοδότηση ενίσχυσε τις επιχειρήσεις «Τρίτων» και «Ποσειδών» στη Μεσόγειο, καθώς και την ικανότητα της Frontex, της EASO και της Ευρωπόλ. Περιλαμβάνει επίσης τη λήψη μέτρων έκτακτης ανάγκης εντός της Ένωσης και υποστηρίζει τη δημιουργία ενός μηχανισμού μετεγκατάστασης προσφύγων μακριά από τα κράτη μέλη που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Με τον τριπλασιασμό της χρηματοδότησης για τις θαλάσσιες περιπολίες στις μεταναστευτικές οδούς της κεντρικής και ανατολικής Μεσογείου, η ΕΕ συνέβαλε στη διάσωση άνω των ζωών το 2015 και άλλων έως τα μέσα του Εντατικοποίησε επίσης τις προσπάθειές της για την αντιμετώπιση των διακινητών και τη διάλυση των ομάδων εμπορίας ανθρώπων. 5 6 COM(2015) 240 final. COM(2015) 185 final. 4

8 Εκτός από τις δράσεις για την αντιμετώπιση των εισερχόμενων ροών, ο προϋπολογισμός της ΕΕ χρησιμοποιήθηκε επίσης για τη στοχευμένη αντιμετώπιση των βασικών αιτιών της μετανάστευσης, μέσω άμεσης ανθρωπιστικής βοήθειας για τη Συρία, το Ιράκ και άλλες γειτονικές χώρες (Τουρκία, Λίβανο, Ιορδανία), της σύστασης δύο νέων καταπιστευματικών ταμείων και μιας χρηματοδοτικής διευκόλυνσης για να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο για την υλοποίηση των δράσεων επιτόπου. Το Περιφερειακό Καταπιστευματικό Ταμείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιμετώπιση της συριακής κρίσης το οποίο λαμβάνει στήριξη 570 εκατ. EUR από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, θα προσφέρει συνεκτική και αυξημένη ενίσχυση για την αντιμετώπιση της συριακής κρίσης σε περιφερειακή κλίμακα. Θα ανταποκριθεί στις ανάγκες προσαρμοστικότητας και έγκαιρης αποκατάστασης των Σύρων προσφύγων σε γειτονικές χώρες, καθώς και των κοινοτήτων και διοικήσεων υποδοχής. Ομοίως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε ένα καταπιστευματικό ταμείο έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της παράτυπης μετανάστευσης και του εκτοπισμού ατόμων στην Αφρική. Το εν λόγω καταπιστευματικό ταμείο διαθέτει 1,8 δισ. EUR από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης, σε συνδυασμό με εισφορές από κράτη μέλη της ΕΕ και άλλους χορηγούς. Συγκροτήθηκε η διευκόλυνση στήριξης της Τουρκίας για τους πρόσφυγες, η οποία συντονίζει συνολικά 3 δισ. EUR για τη στήριξη των προσφύγων στην Τουρκία και στις κοινότητες υποδοχής τους. Από την εν λόγω βοήθεια, 1 δισ. EUR θα διατεθεί από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Η διευκόλυνση αυτή παρέχει επιχορηγήσεις και άλλου είδους οικονομική βοήθεια από την 1 η Ιανουαρίου Χάρη στην αυστηρή παρακολούθηση της εφαρμογής, στις σημαντικές προσπάθειες αναδιάταξης και στις θετικές εξελίξεις στο σκέλος των εσόδων, οι πρόσθετες δαπάνες το 2015 δεν απαίτησαν πρόσθετη έκκληση για ιδίους πόρους από τα κράτη μέλη. Ο προϋπολογισμός για το 2015 εφαρμόστηκε πλήρως και επανήλθε σε βιώσιμη τροχιά, χάρη στην προοδευτική εξάλειψη του συσσωρευμένου υπολοίπου ανεξόφλητων λογαριασμών από την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, σύμφωνα με το «σχέδιο πληρωμών» που συμφωνήθηκε με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Ωστόσο, με τις συνεχώς αυξανόμενες απαιτήσεις που τίθενται για τον προϋπολογισμό της ΕΕ, θα είναι σημαντικό να διασφαλιστεί τόσο ότι θα είναι διαθέσιμη επαρκής χρηματοδότηση για να υποστηρίζει τις πολιτικές προτεραιότητες κατά τα επόμενα έτη, όσο και ότι ο προϋπολογισμός θα είναι αρκετά ευέλικτος ώστε να ανταποκρίνεται σε απρόβλεπτα συμβάντα. Διάρθρωση της Ετήσιας έκθεσης διαχείρισης και απόδοσης Η ενότητα 1 της παρούσας έκθεσης συνοψίζει τις επιδόσεις του προϋπολογισμού της ΕΕ, με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν με τον προϋπολογισμό της ΕΕ έως το τέλος του Αυτή η έκθεση αντλεί πληροφορίες από τις ετήσιες εκθέσεις δραστηριότητας που συντάσσονται από τις υπηρεσίες της Επιτροπής, από τις προγραμματικές δηλώσεις που αποτελούν μέρος της πρότασης προϋπολογισμού για το 2017, και από άλλες πηγές, όπως οι εκθέσεις αξιολόγησης και εφαρμογής σχετικά με τα προγράμματα της ΕΕ. Η έκθεση παρέχει μια συνοπτική περιγραφή, ενώ περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με τους στόχους του προγράμματος και την πρόοδο που έχει επιτευχθεί όσον αφορά τους δείκτες που μετρούνται με βάση τα βασικά επίπεδα και τους στόχους είναι διαθέσιμες στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων και στις προγραμματικές δηλώσεις. Μολονότι η έκθεση αφορά το 2015, βασίζεται στα τελευταία διαθέσιμα δεδομένα, τα οποία ενίοτε σχετίζονται με προηγούμενα έτη αναφοράς. Για καθέναν από τους τομείς του προϋπολογισμού, η έκθεση παρέχει πληροφορίες εφαρμογής σχετικά με την πρόοδο των προγραμμάτων του ΠΔΠ Η ενότητα 2 περιγράφει τη διαχείριση του προϋπολογισμού της ΕΕ από την Επιτροπή το Η υποβολή εκθέσεων για τις επιδόσεις της διαχείρισης βασίζονται στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριότητας των υπηρεσιών της Επιτροπής, στις οποίες περιγράφονται λεπτομερώς το περιβάλλον εσωτερικού ελέγχου και σχετικά ζητήματα. Όπου ανέκυψαν προβλήματα κατά τη διάρκεια του έτους, η έκθεση περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισαν αυτές τις προκλήσεις οι υπηρεσίες της Επιτροπής. Η παρούσα ενότητα συνοψίζει τις πληροφορίες για την επίτευξη των στόχων του εσωτερικού ελέγχου τη διαχείριση των κινδύνων νομιμότητας και κανονικότητας τη σχέση κόστουςαποτελεσματικότητας των ελέγχων και τις στρατηγικές καταπολέμησης της απάτης. Το συμπέρασμα στο τέλος της ενότητας, το οποίο προέκυψε βάσει των εγγυήσεων αξιοπιστίας σχετικά με τη διαχείριση που ελήφθησαν από όλες τις υπηρεσίες και βάσει των εγγυήσεων αξιοπιστίας που προέκυψαν μέσω εργασιών εσωτερικού ελέγχου επιτρέπει στην Επιτροπή, μέσω έγκρισης της παρούσας έκθεσης, να αναλάβει τη συνολική

9 πολιτική ευθύνη για τη διαχείριση του προϋπολογισμού της για το και τα τελευταία διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τα αποτελέσματα των προγραμμάτων του ΠΔΠ Όπως ζητήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, η έκθεση παρουσιάζει επίσης τις σχέσεις με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» και παρέχει συγκεκριμένα παραδείγματα της προστιθέμενης αξίας της χρηματοδότησης της ΕΕ. Η έκθεση παρέχει επίσης βασικά παραδείγματα άλλων ειδών μέσων πολιτικής χωρίς δαπάνες που χρησιμοποιούνται μαζί με προγράμματα δαπανών για τη στήριξη των γενικών προτεραιοτήτων της Ένωσης. Η παρούσα ενότητα περιγράφει επίσης το έργο που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Επιτροπή για «Έναν προϋπολογισμό της ΕΕ που θα εστιάζεται στα αποτελέσματα», μια ευρεία πρωτοβουλία που σχεδιάστηκε για να εξασφαλίζει ότι ο προϋπολογισμός της ΕΕ θα χρησιμοποιείται στον μέγιστο δυνατό βαθμό, για να παράγει αποτελέσματα για τους πολίτες της ΕΕ. 6

10 Τμήμα 1 Επιδόσεις και αποτελέσματα 1.1 Επιδόσεις που βρίσκονται στο επίκεντρο της Επιτροπής Juncker Στο πλαίσιο της δημοσιονομικής πειθαρχίας και των ανταγωνιστικών απαιτήσεων για τον προϋπολογισμό της ΕΕ, αποτελεί επιτακτική ανάγκη μια έντονη εστίαση στις επιδόσεις και στην επίτευξη αποτελεσμάτων επιτόπου. Κατά τη διάρκεια του 2015, αυτό απαίτησε τη μέγιστη χρήση της ευελιξίας που είναι διαθέσιμη στο πλαίσιο του ΠΔΠ, συμπεριλαμβανομένων ουσιαστικών αναδιατάξεων, προκειμένου να κατευθυνθούν οι διαθέσιμοι πόροι στις πιο πιεστικές προτεραιότητες, ενώ συνεχίζει να παρέχεται ένα σταθερό πλαίσιο για μακροπρόθεσμες επενδύσεις. Ο πρόεδρος Juncker έδωσε τον τόνο στην αρχή της θητείας του: «Δεν αρκεί να διαθέτουμε τα χρήματα με σύνεση. Θα πρέπει να παράγουμε περισσότερα αποτελέσματα με λιγότερα μέσα. Θα πρέπει να προβούμε στη βέλτιστη αξιοποίηση του προϋπολογισμού και να δαπανούμε χρήματα με έξυπνο τρόπο. [...] Ο κόσμος θέλει να πετύχουμε αποτελέσματα. Θέλει επίσης να γνωρίζει πώς δαπανούμε τα χρήματα των φορολογουμένων.»7 Η πρωτοβουλία «Ένας προϋπολογισμός της ΕΕ που θα εστιάζεται στα αποτελέσματα» (BFOR) που δρομολογήθηκε το 2015 από την Αντιπρόεδρο Georgieva έχει σχεδιαστεί για να υλοποιήσει αυτήν τη δέσμευση. Βασίζεται στο υφιστάμενο πλαίσιο του προϋπολογισμού που συνδέεται με τις επιδόσεις για την προώθηση μιας νέας ισορροπίας μεταξύ της συμμόρφωσης και των επιδόσεων, της απορρόφησης κεφαλαίων και των αποτελεσμάτων του προγράμματος. «Εστίαση, ταχύτητα και αποτελέσματα» είναι οι κατευθυντήριες αρχές μιας σειράς πρωτοβουλιών, οι οποίες υποδιαιρούνται σε τέσσερις τομείς: - τον προσδιορισμό των τομέων στους οποίους θα πρέπει να επενδύεται ο προϋπολογισμός της ΕΕ για την προώθηση των βασικών προτεραιοτήτων και την εξυπηρέτηση πολλαπλών στόχων με την απαιτούμενη ευκινησία και ευελιξία - τη βελτίωση του τρόπου με τον οποίο πρέπει να επενδύεται ο προϋπολογισμός της ΕΕ, προκειμένου να μεγιστοποιείται η μόχλευση των κεφαλαίων μέσω της αυξημένης χρήσης χρηματοπιστωτικών μέσων, της απλούστευσης και των αναλογικών και αποτελεσματικών από πλευράς κόστους ελέγχων - την εξέταση του τρόπου με τον οποίο αξιολογούνται η εφαρμογή και οι επιδόσεις του προϋπολογισμού της ΕΕ προκειμένου να εφαρμοστεί ένα εξορθολογισμένο και ρεαλιστικό πλαίσιο επιδόσεων, συμπεριλαμβανομένων των εκθέσεων σχετικά με τη νομιμότητα, την κανονικότητα και τα αποτελέσματα - τη διασφάλιση της αποτελεσματικής επικοινωνίας που παρέχει εύκολα προσβάσιμες και κατανοητές πληροφορίες σχετικά με τα αποτελέσματα που επιτυγχάνονται με τον προϋπολογισμό της ΕΕ για το ευρύ κοινό, καθώς και του παραγωγικού διαλόγου μεταξύ των ενδιαφερομένων, συμπεριλαμβανομένου του εξειδικευμένου και του πολιτικού λόγου για τον προϋπολογισμό που συνδέεται με τις επιδόσεις και ένα ετήσιο συνέδριο αφιερωμένο στον BFOR. Ένα από τα παραδείγματα βελτιωμένης ενημέρωσης για τα αποτελέσματα του προϋπολογισμού μεταξύ των πολιτών αποτελεί το εξειδικευμένο διαδικτυακό μέσο για τα αποτελέσματα της ΕΕ που δρομολογήθηκε από την Αντιπρόεδρο Georgieva το Σεπτέμβριο του 2015 στην ετήσια σύνοδο της πρωτοβουλίας «Ένας προϋπολογισμός της ΕΕ που θα εστιάζεται στα αποτελέσματα» (BFOR). Το εν λόγω μέσο παρέχει παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο διατίθεται ο 7 Ομιλία του Προέδρου Juncker στο Συνέδριο «Ένας προϋπολογισμός της ΕΕ που θα εστιάζεται στα αποτελέσματα», Βρυξέλλες, 22 Σεπτεμβρίου

11 προϋπολογισμός της ΕΕ καταδεικνύοντας τον επί τόπου αντίκτυπο των προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ τόσο στην Ευρώπη όσο και πέραν αυτής, τα οποία καλύπτουν διάφορους τομείς χρηματοδότησης 8. Ενώ η ατζέντα του BFOR βασίζεται στη συνεχή πρόοδο, ειδικές βελτιώσεις εισήχθησαν ήδη κατά τη διάρκεια του 2015 στον στρατηγικό σχεδιασμό και τον κύκλο προγραμματισμού της Επιτροπής, καθώς και στη διαδικασία του προϋπολογισμού. Αυτές οι αλλαγές ενισχύουν τον σχεδιασμό, την παρακολούθηση και την υποβολή εκθέσεων για τις επιδόσεις για όλες τις δραστηριότητες και όλα τα προγράμματα δαπανών της Επιτροπής. Διεξάγονται εργασίες για την ανασκόπηση των δεικτών επιδόσεων που έχουν θεσπιστεί για προγράμματα χρηματοδοτούμενα από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Η εν λόγω ανασκόπηση θα επιτρέψει την επιλογή των καταλληλότερων δεικτών, που θα στηρίζονται από αξιόπιστα στοιχεία, τη μέτρηση της προόδου ως προς την επίτευξη των στόχων και την παροχή σαφέστερων και πληρέστερων πληροφοριών σχετικά με τις επιδόσεις για τη σύνταξη του ετήσιου προϋπολογισμού της ΕΕ. Άλλες βελτιώσεις θα είναι ορατές στην έκθεση για το Ένα παράδειγμα είναι η καθιέρωση ενός πολυετούς στρατηγικού σχεδίου για κάθε υπηρεσία της Επιτροπής με βάση τους κοινούς γενικούς στόχους που καλύπτουν τις δέκα πολιτικές προτεραιότητες της Επιτροπής Juncker και υποστηρίζουν τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη Συνθήκη9 Στον τομέα της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, επιτεύχθηκε πρόοδος στη μέτρηση των δεικτών για την αξιολόγηση της σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας των ελέγχων καθώς και των ποσών σε κίνδυνο ανά τομέα πολιτικής. Στη διαδικασία αυτή, η Επιτροπή αξιοποιεί επίσης το έργο και τις συστάσεις της Υπηρεσίας Εσωτερικού Λογιστικού Ελέγχου (IAS). Σύμφωνα με τη μεθοδολογία και τη βέλτιστη πρακτική της, η IAS προσεγγίζει τις επιδόσεις με έμμεσο τρόπο, δηλ. αξιολογεί το κατά πόσον και πώς η διαχείριση έχει δημιουργήσει συστήματα ελέγχου για τη μέτρηση των επιδόσεων (της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας) των δραστηριοτήτων της. Για να βοηθήσει την Επιτροπή να ακολουθήσει τη μεθοδολογία και τη βέλτιστη πρακτική της, η IAS διενήργησε αρκετούς ελέγχους επιδόσεων το 2015, όσον αφορά το πώς οι υπηρεσίες της Επιτροπής διαχειρίζονται, παρακολουθούν και υποβάλλουν εκθέσεις για συγκεκριμένους στόχους που τελούν υπό τον έλεγχό τους και μπορούν να επιτευχθούν μέσω των αποτελεσμάτων και των δράσεών τους, καθώς και το πώς διαχειρίζονται, παρακολουθούν και υποβάλλουν εκθέσεις για τις επιδόσεις των πολιτικών της ΕΕ (βλ. παράρτημα 3 για πρόσθετα στοιχεία σχετικά με τους ελέγχους επιδόσεων της IAS). --- Η παρούσα Ετήσια έκθεση διαχείρισης και απόδοσης αντανακλά τη νέα προσέγγιση της Επιτροπής για την υποβολή εκθέσεων για τις επιδόσεις. Αποτελεί επίσης παράδειγμα της δέσμευσης της Επιτροπής για τον εξορθολογισμό της υποβολής εκθέσεων σχετικά με τις επιδόσεις του προϋπολογισμού. Η παρούσα έκθεση αποτελεί μέρος μιας ολοκληρωμένης δέσμης εκθέσεων που υποστηρίζουν τη διαδικασία απαλλαγής 10. Οι ακόλουθες ενότητες παρουσιάζουν τα τελευταία διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν με τον προϋπολογισμό Δεν πρόκειται για εξαντλητική βάση δεδομένων των προγραμμάτων της ΕΕ, αλλά για επιλογή παραδειγμάτων η οποία εμπλουτίζεται σταδιακά: Με τη νέα προσέγγιση, τα έγγραφα προγραμματισμού βελτιώνονται και επικεντρώνονται στις προτεραιότητες της Επιτροπής, βοηθώντας τις ΓΔ να καθορίσουν λειτουργικές προτεραιότητες, και να δημιουργήσουν και να αναπτύξουν μια συνεκτική δομή επιδόσεων με σαφή διάκριση μεταξύ της απόδοσης (attribution) (για τα αποτελέσματα και τις υλοποιήσεις που προκύπτουν ως άμεση συνέπεια των δραστηριοτήτων της Επιτροπής) και της συνεισφοράς (contribution) (όπου οι δραστηριότητες της Επιτροπής διαδραματίζουν ένα ρόλο στην επίτευξη ενός δεδομένου αποτελέσματος ή αντίκτυπου) για τα αποτελέσματα πολιτικών και προγραμμάτων. Περιλαμβάνει, για παράδειγμα, τους ενοποιημένους λογαριασμούς, την ανακοίνωση για την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ, την έκθεση για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την έκθεση για τους εσωτερικούς λογιστικούς ελέγχους, την έκθεση παρακολούθησης της απαλλαγής. 8

12 της ΕΕ. Η ενότητα αρχίζει με μια συνοπτική παρουσίαση της προόδου όσον αφορά την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και στη συνέχεια καλύπτει τόσο την υλοποίηση των προγραμμάτων όσο και τα αποτελέσματα από τα προγράμματα Συνοπτική παρουσίαση της προόδου Για την επίτευξη των στόχων της έξυπνης, βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης, η στρατηγική «Ευρώπη 2020» περιλαμβάνει πέντε πρωταρχικούς στόχους στους τομείς της απασχόλησης, της έρευνας και ανάπτυξης, του κλίματος και της ενέργειας, της εκπαίδευσης και της καταπολέμησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Κάθε κράτος μέλος εξειδικεύει αυτούς τους πρωταρχικούς στόχους σε εθνικούς στόχους. Ενώ τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα κυρίως για την πρόοδο ως προς την επίτευξη αυτών των στόχων σε εθνικό επίπεδο, ο προϋπολογισμός της ΕΕ συμβάλλει στην επίτευξη των πρωταρχικών στόχων σε επίπεδο ΕΕ. Η Επιτροπή παρακολουθεί τους πρωταρχικούς στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» χρησιμοποιώντας εννέα δείκτες. Πληροφορίες σχετικά με την πρόοδο αυτών των δεικτών ενημερώνονται τακτικά και δημοσιεύονται στον δικτυακό τόπο της Eurostat 11. Το ακόλουθο διάγραμμα παρουσιάζει τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία 12 για τους εννέα δείκτες. Δείχνει την πρόοδο που έχει σημειωθεί από το 2008 και την απόσταση που πρέπει ακόμη να διανυθεί για την επίτευξη των σχετικών στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Οι δείκτες που σχετίζονται με τους περιβαλλοντικούς στόχους και την εκπαίδευση σημειώνουν πρόοδο όσον αφορά την επίτευξη των πρωταρχικών στόχων. Αντιθέτως, απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες στον τομέα της απασχόλησης, της έρευνας και της ανάπτυξης, καθώς και της αντιμετώπισης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Ποσοστό απασχόλησης (ηλικιακή ομάδα 20-64) Άτομα που κινδυνεύουν από φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό Ακαθάριστη εγχώρια δαπάνη για Ε&Α Ολοκλήρωση τριτοβάθμιας εκπαίδευσης Εκπομπές αερίων θερμοκηπίου Άτομα που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και κατάρτιση Ποσοστό ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές επί της τελικής ακαθάριστης κατανάλωσης ενέργειας ΕΕ-28 (2014) ΕΕ-28 (2008, έτος βάσης) Στόχος Τελική κατανάλωση ενέργειας Κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας Διάγραμμα 1: Πρωταρχικοί στόχοι της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» Ο προϋπολογισμός της ΕΕ αποτελεί επίσης σημαντικό μέσο για την υποστήριξη της επίτευξης εγκάρσιων στόχων πολιτικής, όπως η δράση για το κλίμα και η βιοποικιλότητα. Προκειμένου να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις και τις επενδυτικές ανάγκες που αφορούν την κλιματική αλλαγή, η ΕΕ αποφάσισε να δαπανήσει τουλάχιστον το 20% του Τελευταία ενημέρωση που έγινε τον Ιανουάριο του

13 προϋπολογισμού της για την περίοδο που αντιστοιχεί σε 180 δισ. EUR για ολόκληρη την περίοδο για δράσεις που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Προκειμένου να επιτευχθεί το αποτέλεσμα αυτό, εντάσσονται δράσεις μετριασμού και προσαρμογής σε όλα τα προγράμματα δαπανών της ΕΕ, ιδίως σε εκείνα που αφορούν την πολιτική συνοχής, την περιφερειακή ανάπτυξη, την ενέργεια, τις μεταφορές, την έρευνα και την καινοτομία, την κοινή αγροτική πολιτική, καθώς και την αναπτυξιακή πολιτική της ΕΕ. Ξεκινώντας από το προσχέδιο προϋπολογισμού για το 2014, οι εκτιμήσεις για τις δαπάνες που συνδέονται με το κλίμα παρακολουθούνται σε ετήσια βάση σύμφωνα με τη μεθοδολογία που βασίζεται στους δείκτες του Ρίο. Το 2015, η συνολική συνεισφορά της ένταξης της κλιματικής δράσης στον κεντρικό προγραμματισμό υπολογίστηκε γύρω στο 17%, ενώ θα πρέπει να ανέλθει στο 22% το Όπως στην περίπτωση της ένταξης της κλιματικής δράσης στον κεντρικό προγραμματισμό, βάσει της διαδικασίας εντοπισμού των δαπανών που σχετίζονται με τη βιοποικιλότητα, προβλέφθηκε ότι το 7% του προϋπολογισμού για το 2015 και το 9% προϋπολογισμού για το 2016 θα διατεθεί για τον περιορισμό και την αντιστροφή της μείωσης της βιοποικιλότητας στην ΕΕ, γεγονός που θα συνεισφέρει σημαντικά στην επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» 13. Οι ακόλουθες ενότητες περιγράφουν τις σχέσεις μεταξύ των στόχων των προγραμμάτων του ΠΔΠ και της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Για τους τομείς του προϋπολογισμού που σχετίζονται πιο άμεσα με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» (1Α, 1Β και 2), η υποβολή εκθέσεων σχετικά με τα επιτεύγματα των προγραμμάτων διαρθρώνεται επίσης γύρω από τις προτεραιότητες της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», παρουσιάζοντας στο μέτρο του δυνατού τη συνεισφορά του προϋπολογισμού της ΕΕ στους στόχους της στρατηγικής 14. ΕΙΔΙΚΑ ΜΕΣΑ 0,3% 3 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΗΘΑΓΕΝΕΙΑ 1,6% 4 Η ΕΥΡΩΠΗ 5 ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ 5,3% 5,4% 1A ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ 10,8% 2 ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ 39,4% 1B ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΔΑΦΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗ 37,2% Προς υποστήριξη των ανωτέρω, το «Κοινό πλαίσιο για τη θωράκιση της βιοποικιλότητας μέσω του προϋπολογισμού της ΕΕ» παρέχει γενικές και ειδικές ανά ταμείο κατευθυντήριες γραμμές προς χρήση από τις εθνικές και περιφερειακές αρχές καθώς και από τις υπηρεσίες της Επιτροπής: %20General%20Guidance.pdf Όπως αναφέρεται στην έκδοση του 2013 της Έκθεσης Αξιολόγησης, η στρατηγική «Ευρώπη 2020» δεν είχε εκδοθεί όταν σχεδιάστηκαν τα προγράμματα του ΠΔΠ και, ως εκ τούτου, οι ρυθμίσεις για την παρακολούθηση, την υποβολή εκθέσεων και την αξιολόγησή τους δεν προορίζονταν να δημιουργήσουν σχέση μεταξύ των επιτευγμάτων των προγραμμάτων και εκείνων της στρατηγικής. 10

14 Διάγραμμα 2: Ο προϋπολογισμός του 2015 της ΕΕ ανά τομέα προϋπολογισμού Ο προϋπολογισμός της ΕΕ ανήλθε σε δισ. EUR το Περίπου το ήμισυ του ποσού αυτού (48% ή 78 δισ. EUR) διατέθηκε στον τομέα 1 «Έξυπνη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη», διαιρούμενο στον τομέα 1Α «Ανταγωνιστικότητα για την ανάπτυξη και την απασχόληση» (10,8%) και τον τομέα 1Β «Οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή» (37,2%). Ο τομέας 2 «Βιώσιμη ανάπτυξη: Φυσικοί πόροι» ήταν o δεύτερος σε μέγεθος τομέας του προϋπολογισμού, ο οποίος αντιπροσώπευε το 39,4% Ανταγωνιστικότητα για την ανάπτυξη και την απασχόληση (τομέας προϋπολογισμού 1Α) 17,55 δισ. EUR διατέθηκαν για τα προγράμματα για την Ανταγωνιστικότητα για την ανάπτυξη και την απασχόληση (αναλήψεις υποχρεώσεων στον τομέα 1Α) το Αυτό αντιστοιχεί στο 10,8% της συνολικής ετήσιας δαπάνης του προϋπολογισμού. Τα κύρια προγράμματα του τομέα του προϋπολογισμού «Ανταγωνιστικότητα για την ανάπτυξη και την απασχόληση» είναι τα εξής: «Ορίζων 2020», Πρόγραμμα-πλαίσιο για την έρευνα και την καινοτομία μεγάλα έργα υποδομών (Galileo, διεθνής θερμοπυρηνικός πειραματικός αντιδραστήρας (ITER), Copernicus) το πρόγραμμα Erasmus+, για τη χρηματοδότηση δράσεων που σχετίζονται με την εκπαίδευση, την κατάρτιση, τη νεολαία και τον αθλητισμό η Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΔΣΕ), για τη χρηματοδότηση των διασυνδέσεων στα διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών, ενέργειας και ΤΠΕ και το νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ), μέρος του Επενδυτικού Σχεδίου για την Ευρώπη Υπολογίστηκε ως ποσοστό των πιστώσεων ανάληψης υποχρεώσεων σε σύγκριση με το σύνολο του προϋπολογισμού για το

15 Προτεραιότητες της επιτροπής Τα προγράμματα στο πλαίσιο του εν λόγω τομέα του προϋπολογισμού συμβάλλουν κυρίως στις προτεραιότητες της Επιτροπής Juncker «Απασχόληση, ανάπτυξη και επενδύσεις», «Ψηφιακή ενιαία αγορά», «Ενεργειακή ένωση και κλίμα» και «Βαθύτερη και δικαιότερη Οικονομική και Νομισματική Ένωση». Συμβάλλουν στις προτεραιότητες «έξυπνη και βιώσιμη ανάπτυξη» και «χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη» της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», κυρίως μέσω των αποτελεσμάτων δημιουργίας θέσεων εργασίας και απασχολησιμότητας του προγράμματος «Ορίζων 2020» (διάδοχος του έβδομου προγράμματος-πλαισίου για την έρευνα (ΠΠ7) και του Erasmus+. Ποσοστό επί του συνολικού προϋπολογισμού 10,8% Έρευνα και καινοτομία (συμπεριλαμβανομ ένου του προγράμματος Horizon 2020) 9 841,52 56,1% Μεγάλα έργα υποδομών 2 008,89 11,5% Εκπαίδευση, κατάρτιση και αθλητισμός (Erasmus+) 1 608,15 9,2% Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΔΣΕ) 1 435,02 8,2% Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ) 1 360,00 7,7% Άλλα προγράμματα 980,48 5,6% Ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και ΜΜΕ (COSME) 295,26 1,7% Διάγραμμα 3: Αριστερά: Ποσοστό για τον τομέα 1Α στον προϋπολογισμό για ολόκληρο το / Δεξιά: Κύρια προγράμματα που χρηματοδοτήθηκαν το 2015 από τον τομέα 1Α «Άλλα Προγράμματα». Η κατηγορία «Άλλα προγράμματα» περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απασχόληση και την κοινωνική καινοτομία (EASI), Τελωνεία, Fiscalis. Η κατηγορία «Μεγάλα έργα υποδομής» περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τα έργα Galileo, Ευρωπαϊκό Σύστημα Πλοήγησης με Υπέρθεση Γεωστατικών Δορυφόρων (EGNOS), Copernicus, ITER. Όλα τα ποσά εκφράζονται σε εκατ. EUR.. 12

16 1.3.1 Εφαρμογή προγραμμάτων περιόδου Από το νέο ΠΔΠ και μετά, πολλά από τα εκτελεστικά καθήκοντα των προγραμμάτων του τομέα 1Α ασκούνται πλέον είτε μέσω οργανισμών (εκτελεστικών ή εθνικών και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αποκεντρωμένων), κοινών επιχειρήσεων 17 και πρωτοβουλιών του άρθρου , είτε μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (για τα χρηματοπιστωτικά μέσα). «Ορίζων 2020», Πρόγραμμα-πλαίσιο για την έρευνα και την καινοτομία Το πρόγραμμα εργασίας «Ορίζων 2020» για την περίοδο εφαρμόστηκε πλήρως. Έως το τέλος του 2015, είχαν δημοσιευθεί 198 προσκλήσεις υποβολής προτάσεων και είχαν ληφθεί προτάσεις. Από τις προτάσεις αυτές, οι βρίσκονταν εκτός του κύριου ή του εφεδρικού καταλόγου. Το μέσο ποσοστό επιτυχίας των προτάσεων ήταν 14%, το οποίο σημαίνει ότι τα ποσοστά υπερκάλυψης εξακολουθούν να είναι υψηλά και καταδεικνύει την υψηλή ζήτηση για χρηματοδότηση από την ΕΕ σε αυτόν τον τομέα. Αριθμός των προτάσεων «Ορίζων 2020» που ελήφθησαν Galileo, Ευρωπαϊκό Σύστημα Πλοήγησης με Υπέρθεση Γεωστατικών Δορυφόρων (EGNOS), Copernicus Το 2015, επιταχύνθηκε η ανάπτυξη των δορυφόρων του προγράμματος Galileo, με την επιτυχή θέση σε τροχιά τριών δορυφόρων και την ανάπτυξη έξι πρόσθετων δορυφόρων. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2015, ο συνολικός αριθμός δορυφόρων που είχαν τεθεί σε τροχιά είχε διπλασιαστεί σε 12, εκ των οποίων οι εννιά βρίσκονταν σε λειτουργία, γεγονός που ορίζει σημαντικό ρυθμό ανάπτυξης μέσα στον κόσμο της δορυφορικής Συνολικός αριθμός δορυφόρων Galileo που έχουν τεθεί σε τροχιά 12 πλοήγησης. Ο αριθμός των αερολιμένων με δυνατότητα EGNOS αυξήθηκε από 150 (2014) σε 174 (2015). Η υλοποίηση της συμφωνίας συνεργασίας με την Ουκρανία συνεχίστηκε, με διάθεση 5 εκατ. EUR μέσω του μηχανισμού γειτονίας για την ανάπτυξη του EGNOS στην Ουκρανία. Το 2015, το πρόγραμμα Copernicus σημείωσε περαιτέρω πρόοδο προκειμένου να καταστεί πλήρως λειτουργικό πρόγραμμα παρατήρησης της γης με την επιτυχή θέση σε τροχιά του Sentinel-2A στις 22 Ιουνίου 2015, γεγονός που αύξησε τις δυνατότητες οπτικής απεικόνισης του συστήματος. Για παράδειγμα, τα δορυφορικά δεδομένα από το πρόγραμμα Copernicus κατέστησαν δυνατή την έγκαιρη προειδοποίηση για τις πλημμύρες που συνέβησαν το 2015 στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία και συνέβαλαν στην αξιολόγηση των συνεπειών του σεισμού στο Αφγανιστάν. Διεθνής θερμοπυρηνικός πειραματικός αντιδραστήρας (ITER) Κοινές επιχειρήσεις που έχουν συσταθεί σύμφωνα με το άρθρο 187 της ΣΛΕΕ αποτελούν νέους τρόπους υλοποίησης των συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα σε ευρωπαϊκό επίπεδο στον τομέα της βιομηχανικής έρευνας. Συμπράξεις μεταξύ δημόσιων φορέων μεταξύ των κρατών μελών (και των συνδεδεμένων μελών) και της ΕΕ. Σχεδιάστηκε για να αποδείξει την επιστημονική και τεχνολογική σκοπιμότητα της ενέργειας από σύντηξη. Ο ITER είναι η μεγαλύτερη πειραματική εγκατάσταση σύντηξης στον κόσμο που είναι επί του παρόντος υπό κατασκευή στη νότια Γαλλία (Cadarache). Ο ITER αποτελεί την πρώτη στο είδος της παγκόσμια συνεργασία μεταξύ επτά μερών που αντιπροσωπεύουν το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού. Ο ITER διέπεται από μια διεθνή συμφωνία που υπογράφηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξ ονόματος της Ευρατόμ και την Κίνα, την Ινδία, την Ιαπωνία, τη Δημοκρατία της Κορέας, τη Ρωσική Ομοσπονδία και τις ΗΠΑ. Η Ευρώπη συνεισφέρει σχεδόν το ήμισυ του κόστους της κατασκευής του, ενώ τα υπόλοιπα έξι μέλη σε αυτήν την κοινή διεθνή επιχείρηση συμβάλλουν εξίσου στο υπόλοιπο. 13

17 Από τον Οργανισμό ITER έχουν υπογραφεί συνολικά 104 από 139 συμβάσεις προμηθειών για τα διάφορα πακέτα εργασίας της κατασκευής του αντιδραστήρα ITER. Αυτό αντιπροσωπεύει το 90,5% της συνολικής αξίας σε είδος του έργου. Αυτό σημαίνει ότι σημαντικό μέρος της δραστηριότητας του ITER βρίσκεται πλέον στα χέρια των μελών του ITER που θα παραδώσουν τα κατασκευαστικά μέρη του ITER. Η ευρωπαϊκή κοινή επιχείρηση για το έργο ITER (F4E), που είναι επιφορτισμένη με την απόδοση της συνεισφοράς της ΕΕ στον Οργανισμό ITER, έχει αναθέσει τώρα τις περισσότερες από τις συμβάσεις μεγάλης αξίας (πάνω από 100 εκατ. EUR). Στις 31 Δεκεμβρίου 2015, η F4E έχει υπογράψει 766 επιχειρησιακές συμβάσεις προμηθειών και 145 επιχορηγήσεις συνολικού ύψους περίπου 2,8 δισ. EUR (σε τιμές του 2008). Ωστόσο, το έργο αντιμετωπίζει προκλήσεις, ιδίως όσον αφορά καθυστερήσεις, τον κίνδυνο υπέρβασης του κόστους και τη συνολική διακυβέρνηση. Πολλοί από αυτούς τους κινδύνους συνδέονται με την εγγενή φύση του έργου, που υπερβαίνει το τρέχον επίπεδο της τεχνολογίας σύντηξης, και με την περίπλοκη διάρθρωση διακυβέρνησης. Ένα σχέδιο δράσης για βελτιώσεις, το οποίο εξετάζει επίσης της παρατηρήσεις που έθεσαν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ελεγκτικό Συνέδριο στις εκθέσεις τους για την απαλλαγή του 2013 εγκρίθηκε από το διοικητικό συμβούλιο της F4E τον Μάρτιο του 2015 και εφαρμόζεται επί του παρόντος. Erasmus+ Από το 2014, το πρόγραμμα Erasmus+ συγκέντρωσε επτά προηγούμενα προγράμματα και συμπεριέλαβε νέες δράσεις για τις ανταλλαγές στον τομέα της εκπαίδευσης 20. Το , περισσότερα από ένα εκατομμύριο άτομα έλαβαν μέρος σε δράσεις χρηματοδοτούμενες από την ΕΕ, με πιο ευέλικτους όρους κινητικότητας, που αντανακλούν καλύτερα την εξέλιξη των αναγκών των σπουδαστών και τη διάρθρωση των πτυχίων (διαδικασία της Μπολόνιας) σε όλη την Ευρώπη. Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΔΣΕ) Το 2015, 12,8 δισ. EUR διατέθηκαν για 263 έργα μεταφορών μέσω συμφωνιών επιχορήγησης που υπογράφηκαν το 2015, σύμφωνα με τις προσκλήσεις υποβολής προτάσεων του CEF-ΔΣΕ του Η χρηματοδότηση του CEF-ΔΣΕ δημιούργησε συνολικές επενδύσεις ύψους 28,3 δισ. EUR, συνδυάζοντας μια συνεισφορά της ΕΕ με περιφερειακούς προϋπολογισμούς και προϋπολογισμούς των κρατών μελών, καθώς και με δάνεια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Χρηματοδότηση της ΕΕ για έργα μεταφορών CEF-ΔΣΕ το ,8 δισ. Στο πλαίσιο δύο προσκλήσεων υποβολής προτάσεων για την CEF-ΔΣΕ Ενέργεια που ξεκίνησαν το 2015, διατέθηκαν 366 εκατ. EUR για 35 έργα σπουδών και εργασιών. Ο κύριος όγκος της στήριξης διοχετεύτηκε σε έργα στην περιοχή της Βαλτικής, καθώς και στην κεντροανατολική και νοτιοανατολική Ευρώπη, για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που αφορούν την ασφάλεια του εφοδιασμού σε αυτές της περιοχές της Ευρώπης. Όλα τα έργα που επελέγησαν, αποσκοπούν στην αύξηση της ενεργειακής ασφάλειας και στη μείωση της απομόνωσης κρατών μελών από τα ενωσιακά ενεργειακά δίκτυα. Στόχος τους είναι να συμβάλουν στην ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας και στην ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. Περίπου 2 δισ. EUR προγραμματίζεται να χρησιμοποιηθούν από τα χρηματοπιστωτικά μέσα της CEF-ΔΣΕ για την περίοδο Για τον σκοπό αυτό, η συμφωνία ανάθεσης για το χρεωστικό μέσο της διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη» για την εφαρμογή του χρεωστικού τίτλου υπεγράφη στις 22 Ιουλίου 2015 με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Αυτό το σημαντικό βήμα επέτρεψε να αρχίσει να λειτουργεί ο χρεωστικός τίτλος, με βάση την εμπειρία που 20 Το πρόγραμμα «Erasmus+» συνδυάζει όλα τα προηγούμενα προγράμματα της ΕΕ για την εκπαίδευση, την κατάρτιση, τη νεολαία και τον αθλητισμό, όπως το πρόγραμμα διά βίου μάθησης (Erasmus, Leonardo da Vinci, Comenius, Grundtvig), το πρόγραμμα «νεολαία σε δράση» και πέντε προγράμματα διεθνούς συνεργασίας (Erasmus Mundus, Tempus, Alfa, Edulink και το πρόγραμμα συνεργασίας με τις βιομηχανικές χώρες). Το 2015, ξεκίνησαν επίσης οι μηχανισμοί διεθνούς κινητικότητας και φοιτητικών δανείων για μεταπτυχιακά διπλώματα του προγράμματος Erasmus+. 14

18 αποκτήθηκε με τα μέσα από την περίοδο , όπως το μέσο εγγύησης δανείων για τα έργα του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) και η Πρωτοβουλία για την έκδοση ομολόγων έργων (PBI), πιλοτική φάση. Τα σχέδια εργασίας που πρότειναν οι Ευρωπαίοι συντονιστές για τους εννέα διαδρόμους του κεντρικού δικτύου που προβλέπονται από τον κανονισμό ΔΕΔ-Μ εγκρίθηκαν από τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη τον Μάιο του 2015 και παρουσιάστηκαν στις ημέρες ΔΕΔ-Μ στη Ρίγα, τον Ιούνιο του Σε αυτήν τη βάση, τέθηκαν προτεραιότητες για καθέναν από τους διαδρόμους, και αποφασίστηκαν ως συνέπεια δράσεις, όπως μελέτες, έργα και ρυθμίσεις διακυβέρνησης. Σύμφωνο για την ανάπτυξη και την απασχόληση: 21 Με ποιον τρόπο η πιλοτική φάση της πρωτοβουλίας για ομόλογα χρηματοδότησης έργων (PBI) λειτούργησε ως μοχλός για επιπλέον χρηματοδότηση σημαντικών έργων υποδομής; Προκειμένου να δοθεί νέα ώθηση για την υλοποίηση των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», οι αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων της ΕΕ ενέκριναν το «Σύμφωνο για την ανάπτυξη και την απασχόληση», τον Ιούνιο του Μία από τις δράσεις στο πλαίσιο αυτού του συμφώνου, ήταν η έναρξη της «πρωτοβουλίας για τα ομόλογα χρηματοδότησης έργων» (PBI). Η εξωτερική αξιολόγηση της πιλοτικής φάσης της PBI 22, που οριστικοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2015, εξέτασε αρκετά έργα υποδομών που έλαβαν στήριξη από την λύση πιστωτικών ενισχύσεων για ομόλογα έργου μεταξύ του 2012 και του Ιουλίου του 2015 και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η PBI ανταποκρίθηκε σε μια σαφή αποτυχία της αγοράς παρέχοντας ένα προϊόν που μετρίασε τους βασικούς κινδύνους οι οποίοι σχετίζονταν με έργα υποδομών που υλοποιούσαν θεσμικοί επενδυτές 23. Για το σκοπό αυτό, η πιλοτική φάση της PBI διευκόλυνε την αυξημένη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση σημαντικών έργων υποδομών από τις κεφαλαιαγορές στους τομείς των διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών, των διευρωπαϊκών δικτύων ενέργειας, της ΤΠΕ και των ευρυζωνικών υπηρεσιών. Επιπροσθέτως, η συμφωνία επιμερισμού του κινδύνου μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της ΕΤΕπ, αλλά και η συνεισφορά που παρείχε η ΕΕ, ήταν ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη της πρωτοβουλίας, την παροχή δυνατότητας στην ΕΤΕπ να θέσει ως στόχο συναλλαγές υψηλότερου κινδύνου και μεγαλύτερης κλίμακας και τη διεύρυνση της βάσης των επενδυτών. Επιπλέον, η αξιολόγηση κατέδειξε ότι η μόχλευση που επιτεύχθηκε για τις πέντε συναλλαγές στο πλαίσιο των πιστωτικών ενισχύσεων για ομόλογα έργου οι οποίες ολοκληρώθηκαν μέχρι την 31η Ιουλίου 2015 (δηλ. την ημερομηνία λήξης εισαγωγής δεδομένων για την αξιολόγηση) με τη διαθέσιμη συνεισφορά από τον προϋπολογισμό της ΕΕ είναι 12,9, ενώ ο προβλεπόμενος δείκτης μόχλευσης για όλες τις επικείμενες συναλλαγές στο πλαίσιο των πιστωτικών ενισχύσεων για ομόλογα έργου, που πρόκειται να πραγματοποιηθούν με την υπάρχουσα στήριξη από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, ήταν 18,6 (4 270 εκατ. EUR κεφαλαιουχικού κόστους διαιρούμενα διά του ποσού των 230 εκατ. EUR συνεισφοράς από τον προϋπολογισμό της ΕΕ) το οποίο ανταποκρίνεται πλήρως στις προσδοκίες. Υπογράφηκαν δύο ακόμη συναλλαγές στο πλαίσιο των πιστωτικών ενισχύσεων για ομόλογα έργου το πρώτο τρίμηνο του 2016 με στήριξη από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, γεγονός που ανεβάζει το συνολικό αριθμό συμφωνιών που έχουν υπογραφεί στο πλαίσιο της PBI (συμπεριλαμβανομένων των συναλλαγών με ίδιο κίνδυνο της ΕΤΕπ) σε Στην έκδοση του 2013 και του 2014 της έκθεσης του άρθρου 318, περιέχονταν ήδη στοιχεία για διαφορετικές δράσεις στο πλαίσιο της εν λόγω πρωτοβουλίας, όπως η ανακατανομή των διαρθρωτικών ταμείων για την τόνωση της ανάπτυξης και της απασχόλησης, αλλά και προκαταρκτικά στοιχεία για την εξέλιξη της πρωτοβουλίας για τα ομόλογα χρηματοδότησης έργων. Αξιολόγηση της πιλοτικής φάσης της πρωτοβουλίας για τα ομόλογα χρηματοδότησης έργων στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» Τελική έκθεση - Δεκέμβριος 2015 (Ειδικός ;έλεγχος της πιλοτικής φάσης της πρωτοβουλίας για τα ομόλογα χρηματοδότησης έργων στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020»): Βάσει αυτής της αξιολόγησης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατάρτισε έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, το οποίο δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο του 2016: 15

19 Πρόγραμμα για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (COSME) Το 2015, ο εμπροσθοβαρής μηχανισμός που τέθηκε σε εφαρμογή για το Ταμείο Εγγύησης Δανείων (LGF) στο πλαίσιο του προγράμματος COSME 24 προκάλεσε μια ακόμη πιο σημαντική συνεισφορά στη χρηματοδότηση πιο ριψοκίνδυνων συναλλαγών των ΜΜΕ από ό,τι θα είχε συμβεί χωρίς την εγγύηση του ΕΤΣΕ (έχουν υπογραφεί 18 συμφωνίες εγγύησης, για συνολικό ποσό νομικών δεσμεύσεων 163 εκατ. EUR). Αναμένεται να ωφεληθούν από τον ενισχυμένο μηχανισμό LGF ειδικά οι νεοσύστατες επιχειρήσεις και οι μικρότερες ΜΜΕ, οι οποίες αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες στην πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Στις 30 Σεπτεμβρίου 2015, πάνω από ΜΜΕ είχαν ήδη λάβει χρηματοδότηση συνολικού ύψους άνω των 700 εκατ. EUR. Στις 31 Δεκεμβρίου 2015, πάνω από ΜΜΕ είχαν ήδη λάβει χρηματοδότηση ύψους περίπου εκατ. EUR στο πλαίσιο του ενισχυμένου μηχανισμού LGF του COSME. Περίπου ΜΜΕ έχουν λάβει υπηρεσίες μέσω του Ευρωπαϊκού Επιχειρηματικού Δικτύου (Enterprise Europe Network), οι οποίες περιλάμβαναν από πληροφορίες για θέματα της ΕΕ έως εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες ή υπηρεσίες διευκόλυνσης της συνεργασίας μεταξύ ΜΜΕ μέσω αποστολών σε εταιρίες και εκδηλώσεις ανάπτυξης επαφών. Ο στόχος ήταν να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα των ΜΜΕ και να ενισχυθούν οι δυνατότητες καινοτομίας τους μέσω του δικτύου προσωπικού που αριθμεί μέλη σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ και σε 35 χώρες εκτός ΕΕ. Οι 625 συμμετέχοντες οργανισμοί έχουν παράσχει εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες σε ΜΜΕ σχετικά με την πρόσβαση στη χρηματοδότηση, τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, τις επιχειρησιακές και τεχνολογικές επιθεωρήσεις και την αποδοτική χρήση των πόρων. Περίπου ΜΜΕ συμμετείχαν σε εκδηλώσεις ανάπτυξης επαφών. Οι δραστηριότητες αυτές είχαν ως αποτέλεσμα ειδικά επιτεύγματα που αναφέρθηκαν από επιχειρήσεις και πολυάριθμες επιτυχημένες περιπτώσεις. Το πρόγραμμα Erasmus για νέους επιχειρηματίες δίνει την ευκαιρία σε καινούριους και φιλόδοξους επιχειρηματίες να διδαχθούν από την εμπειρία επιχειρηματιών που διαχειρίζονται μικρές επιχειρήσεις σε άλλες χώρες. Έως τώρα, έχουν καταγραφεί σχεδόν προφίλ επιχειρηματιών και έχουν δημιουργηθεί επαφές που περιλαμβάνουν επιχειρηματίες. Το Σχέδιο Επενδύσεων για την Ευρώπη Μια σημαντική προτεραιότητα της Επιτροπής το 2015 περιλάμβανε την προετοιμασία 25 της υλοποίησης του σχεδίου επενδύσεων για την Ευρώπη, που ξεκίνησε το Κινητοποίηση χρηματοδότησης Ο μηχανισμός LGF του COSME παρέχει εγγυήσεις και αντεγγυήσεις, συμπεριλαμβανομένης της τιτλοποίησης των χαρτοφυλακίων πιστώσεων των ΜΜΕ, σε επιλεγμένους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς διαμεσολαβητές (π.χ. οργανισμούς εγγυήσεως, τράπεζες, εταιρείες χρηματοδοτικής μίσθωσης, κ.λπ.) για να τους βοηθήσει να παρέχουν περισσότερα δάνεια και χρηματοδοτικές μισθώσεις σε ΜΜΕ. Πόροι του EFSI χρησιμοποιούνται για την επιτάχυνση της ανάπτυξης του COSME. Ο μηχανισμός LGF διαδέχτηκε τον Μηχανισμό εγγυήσεων υπέρ των ΜΜΕ (SMEG) που υλοποιήθηκε με επιτυχία στο πλαίσιο του προγράμματος-πλαισίου για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία (CIP) κατά την περίοδο Στις 25 Ιουνίου 2015, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκριναν τη σχετική νομοθεσία: Κανονισμός (ΕΕ) 2015/1017 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 25ης Ιουνίου 2015 για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων, τον Ευρωπαϊκό Κόμβο Επενδυτικών Συμβουλών και την Ευρωπαϊκή Πύλη Επενδυτικών Έργων και την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1291/2013 και (ΕΕ) αριθ. 1316/2013 το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων. 16

20 Ο ακρογωνιαίος λίθος του σχεδίου επενδύσεων είναι το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ), το οποίο διαχειρίζεται ο όμιλος της ΕΤΕπ 26. Στα τέλη Μαΐου του 2016, εγκρίθηκαν από τον όμιλο της ΕΤΕπ έργα ΕΤΣΕ συνολικής αξίας επένδυσης περίπου 100 δισ. EUR 27, που ενισχύθηκαν με χρηματοδότηση στηριζόμενη από την ΕΤΣΕ ύψους 9,3 δισ. EUR για επενδύσεις σε υποδομές και στην καινοτομία και 3,5 δισ. EUR υπέρ των ΜΜΕ, ενδεικτικό της επιτυχούς ανάπτυξης του μέσου. Οι συνολικές επιπτώσεις στην οικονομία μπορούν να εκτιμηθούν πλήρως μόνο μετά την πλήρη ανάπτυξη της πρωτοβουλίας. Τον Μάιο του 2016, η Επιτροπή υπέβαλε την πρώτη έκθεσή της σχετικά με τη διαχείριση του ταμείου εγγυήσεων του ΕΤΣΕ το 2015, όπως απαιτείται από τη νομική βάση 28. Στήριξη των επενδύσεων στην πραγματική οικονομία Το 2015 κατέβαλε επίσης σημαντικές προσπάθειες για την προετοιμασία της έναρξης των δύο βασικών εργαλείων που καθιστούν το Σχέδιο Επενδύσεων εύκολα προσβάσιμο στους αναδόχους των έργων: του Ευρωπαϊκού Κόμβου Επενδυτικών Συμβουλών (ΕΚΕΣ) που άρχισε να λειτουργεί την 1η Σεπτεμβρίου 2015 και της Ευρωπαϊκής Πύλης Επενδυτικών Έργων (ΕΠΕΕ) που τέθηκε σε λειτουργία την 1 η Ιουνίου Ο Ευρωπαϊκός Κόμβος Επενδυτικών Συμβουλών (ΕΚΕΣ) προσφέρει στους αναδόχους των έργων ένα ενιαίο σημείο εισόδου για την τεχνική βοήθεια, καθοδήγηση και συμβουλές. Στο τέλος του Μαΐου του 2016, είχε ασχοληθεί με πάνω από 160 αιτήματα. Η ΕΤΕπ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεργάστηκαν στενά με μια Βασική Oμάδα Eθνικών Αναπτυξιακών Tραπεζών (ΕΑνΤ) και κατάρτισε ένα Μνημόνιο Συνεννόησης (MΣ) για πιθανή συνεργασία μεταξύ του ΕΚΕΣ και των ΕΑνΤ. 18 ΕΑνΤ από 16 κράτη μέλη είχαν υπογράψει το MΣ έως το τέλος του Μαΐου του Η Ευρωπαϊκή Πύλη Επενδυτικών Έργων (ΕΠΕΕ) που αναπτύχθηκε από την Επιτροπή έχει σχεδιαστεί ως διαθέσιμη στο κοινό διαδικτυακή πύλη που επιτρέπει στους αναδόχους των έργων να ενισχύουν την προβολή των έργων τους σε δυνητικούς διεθνείς επενδυτές. Δημιουργία περιβάλλοντος ευνοϊκού για τις επενδύσεις Για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και των συνθηκών χρηματοδότησης, το σχέδιο επενδύσεων προβλέπει την πρόοδο προς την κατεύθυνση μιας Ψηφιακής Ενιαίας Αγοράς, Ενεργειακής Ένωσης και Ένωσης των Κεφαλαιαγορών. Από την εκδήλωση της κρίσης και μετά, οι επενδύσεις εξελίσσονται διαφορετικά στις διάφορες χώρες, τόσο από την άποψη των ιδιωτικών όσο και των δημόσιων επενδύσεων. Παραμένουν τόσο τα ρυθμιστικά όσο και τα μη ρυθμιστικά εμπόδια στις επενδύσεις. Ο προσδιορισμός και η εξάλειψη αυτών των προκλήσεων για την επένδυση αποτελεί μέρος των προσπαθειών για τη βελτίωση των συνθηκών-πλαισίου και την εξάλειψη της γραφειοκρατίας και των ρυθμίσεων που προκαλούν συμφόρηση. Η Επιτροπή συμμετέχει σε διαρθρωμένο διάλογο με τα κράτη μέλη για να βοηθήσει στην άρση αυτών των εθνικών εμποδίων για τις επενδύσεις στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου Μετά την υπογραφή της συμφωνίας ΕΤΣΕ μεταξύ της Επιτροπής και της ΕΤΕπ στις 22 Ιουλίου Σχέδιο επενδύσεων Κατάσταση σε όλη την ΕΕ τον Απρίλιο του 2016: Έκθεση για τη διαχείριση του ταμείου εγγυήσεων του ΕΤΣΕ, που εγκρίθηκε την 31η Μαΐου 2016, COM(2016)

21 Υποστήριξη για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις» («ΜΜΕ») Ο μηχανισμός εγγυήσεων υπέρ των ΜΜΕ (SMEG), με αναλήψεις υποχρεώσεων του προϋπολογισμού 29 της ΕΕ ύψους 649,90 εκατ. EUR υπήρξε καταλύτης για χρηματοδότηση των ΜΜΕ ύψους 20,7 δισ. EUR για ΜΜΕ μέσω δανείων 30. Το αποτέλεσμα μόχλευσης που επιτεύχθηκε για τον μηχανισμό SMEG είναι 38,6 31. Σύμφωνα με τον Μηχανισμό υπέρ των καινοτόμων ΜΜΕ και των ΜΜΕ με ισχυρή ανάπτυξη (GIF), πόροι της ΕΕ ύψους 555 εκατ. EUR έχουν Συνολικός αριθμός των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που επενδυθεί σε εταιρείες επιχειρηματικού κεφαλαίου, αποτελώντας λαμβάνουν δάνειο μέσω του καταλύτη για συνολική επιτευχθείσα χρηματοδότηση ύψους σχεδόν 3,12 δισ. EUR σε 437 επιλέξιμες εκδότριες εταιρίες (ΜΜΕ) 32 μηχανισμού εγγυήσεων υπέρ των. Το αποτέλεσμα μόχλευσης που επιτεύχθηκε για τον GIF είναι περίπου 5,6 33 ΜΜΕ. Στις εν λόγω ΜΜΕ σημειώνεται μεγαλύτερη αύξηση των πωλήσεων, των στοιχείων του ενεργητικού και της απασχόλησης από ό,τι σε εκείνες που δεν υποστηρίζονται από κεφάλαια ιδιωτικών συμμετοχών ή επιχειρηματικά κεφάλαια και είναι επίσης λιγότερο πιθανό να αθετήσουν τις υποχρεώσεις τους από ό,τι άλλες εταιρείες Αποτελέσματα των προγραμμάτων του ΠΔΠ Πτυχές υλοποίησης Η πρόσφατα ολοκληρωθείσα εκ των υστέρων αξιολόγηση του Έβδομου Προγράμματος-Πλαισίου για την Έρευνα (ΠΠ7) 34 δείχνει ότι κατά τη διάρκεια των επτά ετών του προγράμματος ( ), υπήρχαν 487 προσκλήσεις που ολοκληρώθηκαν και ελήφθησαν σχεδόν επιλέξιμες προτάσεις. Χρηματοδοτήθηκαν περίπου έργα, όπου εμπλέκονται πάνω από συμμετοχές από 170 διαφορετικές χώρες. Συνολικά συμμετείχαν περίπου οργανώσεις, εκ των οποίων πάνω από το 70% ήταν νεοεισερχόμενες. Οι ΜΜΕ αντιπροσώπευαν άνω του 50% όλων των βιομηχανικών οργανώσεων που συμμετέχουν σε συμφωνίες επιχορήγησης. Επιπροσθέτως, το ΠΠ7 συνέβαλε σημαντικά στην προτεραιότητα της Επιτροπής Juncker «η ΕΕ ως παγκόσμιος παράγων» με πάνω από συμμετοχές από μη συνδεδεμένες τρίτες χώρες, που έλαβαν περισσότερα από 700 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τα μέτρα απλούστευσης του ΠΠ7 εξοικονόμησαν στους συμμετέχοντες πάνω από 550 εκατ. EUR σε σύγκριση με το ΠΠ Συμπεριλαμβανομένων των εισφορών από την ΕΖΕΣ και των εισφορών από τρίτες χώρες που καταβλήθηκαν από συμμετέχουσες χώρες, καθώς και των τόκων που έχουν διευθετηθεί από καταπιστευματικούς λογαριασμούς). Στις 31 Δεκεμβρίου Υπολογισμός με βάση τον συνολικό όγκο των δανείων που έλαβε ο παραλήπτης ΜΜΕ = εκατ. EUR, διαιρούμενο δια το ανώτατο όριο της εγγύησης της ΕΕ = εκατ. EUR στις 31 Δεκεμβρίου Στις 30 Σεπτεμβρίου Υπολογισμός με βάση το πραγματικό μέγεθος των ταμείων επιχειρηματικού κεφαλαίου = εκατ. EUR διαιρούμενο δια του καθαρού εγκεκριμένου κεφαλαίου GIF = 555 εκατ. EUR. Πηγή: ΕΤΕ-Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (2015α), GIF- Μηχανισμός υπέρ των καινοτόμων ΜΜΕ και των ΜΜΕ με ισχυρή ανάπτυξη, Τριμηνιαία Έκθεση. 30 Σεπτεμβρίου Έκθεση από ανεξάρτητη ομάδα εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου, καθώς και η ανακοίνωση της Επιτροπής που περιέχει την απάντηση στις συστάσεις της ομάδας, συνοδευόμενη από έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που αξιολόγησε το ΠΠ7, σύμφωνα με τα πέντε υποχρεωτικά κριτήρια αξιολόγησης που ορίζονται στις Κατευθυντήριες γραμμές για τη βελτίωση της νομοθεσίας: 18

22 Εξοικονόμηση που επιτεύχθηκε από την ανάθεση του προγράμματος στον Εκτελεστικό Οργανισμό Έρευνας (ΕΟΕ) 53,4 εκατ. Η αξιολόγηση του Εκτελεστικού Οργανισμού Έρευνας (ΕΟΕ) 35, ο οποίος διαχειρίζεται μεγάλο μερίδιο του προγράμματος «Ορίζων 2020» αποκάλυψε ότι οι πραγματικές δαπάνες λειτουργίας του ΕΟΕ κατά την περίοδο ήταν κατά 34,8 εκατ. EUR (15%) χαμηλότερες από την αρχική εκτίμηση, λόγω της εξοικονόμησης κόστους στις δαπάνες προσωπικού και υποδομών. Η πραγματική εξοικονόμηση από την ανάθεση του προγράμματος στον ΕΟΕ ήταν κατά 24% υψηλότερη από τις αρχικές εκτιμήσεις (53,4 εκατ. EUR σε σύγκριση με 43,1 εκατ. EUR). Η ανάλυση των πραγματικών δαπανών του Εκτελεστικού Οργανισμού του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ΕΟΕΣΕ), ο οποίος διαχειρίζεται το τμήμα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ΕΣΕ) του προγράμματος «Ορίζων 2020» κατά την περίοδο ήταν κατά 20,6 εκατ. EUR (12%) χαμηλότερη από την αρχική εκτίμηση χάρη στην μείωση του κόστους στα γενικά έξοδα, ενώ οι πραγματικές δαπάνες που σχετίζονται με το προσωπικό υπερέβησαν τις εκτιμήσεις του για την περίοδο Η πραγματική εξοικονόμηση από την ανάθεση του προγράμματος στον ΕΟΕΣΕ ήταν ελαφρώς υψηλότερη από τις αρχικές εκτιμήσεις (46,5 εκατ. EUR σε σύγκριση με 44,6 εκατ. EUR). Από τον Ιανουάριο του 2014, ο Εκτελεστικός Οργανισμός ΔΕΔ-Μ έγινε ο Εκτελεστικός Οργανισμός Καινοτομίας και Δικτύων (INEA) που είναι υπεύθυνος μεταξύ άλλων για την υλοποίηση μερών του προγράμματος CEF-ΔΣΕ 36 (μεταφορές, ενέργεια και τηλεπικοινωνίες) και των ειδικών προγραμμάτων του προγράμματος «Ορίζων 2020» για τις μεταφορές και την ενέργεια. Η εκ των υστέρων μελέτη αξιολόγησης που πραγματοποιήθηκε για την περίοδο απέδειξε ότι ο οργανισμός ήταν η πιο αποτελεσματική από πλευράς κόστους επιλογή που ήταν διαθέσιμη για την εφαρμογή του προγράμματος ΔΕΔ-Μ. Η επιλογή αυτή εξασφάλισε εξοικονόμηση ύψους 8,8 εκατ. EUR για τον προϋπολογισμό της ΕΕ σε σύγκριση με το κόστος που θα προέκυπτε από την εσωτερική υλοποίηση του προγράμματος. Συμβολή στα επιτεύγματα πολιτικής Έξυπνη ανάπτυξη Το 2015, η εκ των υστέρων αξιολόγηση του ΠΠ7 αναφέρθηκε στα επιτεύγματα των ολοκληρωμένων έργων του ΠΠ7 (που αντιπροσωπεύουν περίπου το 50% του συνόλου των έργων του ΠΠ7). Παρόλο που είναι ακόμη πολύ νωρίς για να γίνει τελική αξιολόγηση των επιπτώσεων του ΠΠ7 στην αγορά, η αξιολόγηση εκτίμησε έμμεσο οικονομικό αποτέλεσμα 500 δισ. EUR μέσα σε 25 έτη, ή περίπου 20 δισ. EUR ετησίως σε πρόσθετο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ). Εκτιμώμενο πρόσθετο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ), μέσω της χρηματοδότησης του ΠΠ7 20 εκατ. ετησίως Μέσω βραχυπρόθεσμων αποτελεσμάτων μόχλευσης και μακροπρόθεσμων πολλαπλασιαστικών αποτελεσμάτων, κάθε ευρώ που δαπανήθηκε από το ΠΠ7 παρήγαγε εκτιμώμενα άμεσα και έμμεσα οικονομικά αποτελέσματα ύψους περίπου 11 EUR, μέσω καινοτομιών, νέων τεχνολογιών και προϊόντων. Σύμφωνα με την εκ των υστέρων αξιολόγηση του ΠΠ7, από τα έργα του ΠΠ7 έχουν προκύψει αιτήσεις για διπλώματα ευρεσιτεχνίας και πάνω από εμπορικές εκμεταλλεύσεις. Με πάνω από τα μισά από τα έργα του ΠΠ7 να βρίσκονται ακόμη εν εξελίξει, οι αναφερόμενες επιπτώσεις αναμένεται να αυξηθούν κατά τα επόμενα έτη. Τα έργα που υποστηρίζονται στο πλαίσιο του ΠΠ7 έχουν ολοκληρωθεί με τα υψηλότερα επίπεδα τεχνολογικής ετοιμότητας, τα οποία είναι αντιπροσωπευτικά για την αξιολόγηση της ώθησης καινοτομίας τους, σε σύγκριση με τους οργανισμούς που συμμετείχαν στο ΠΠ6. Μια ανάλυση της κοινοτικής έρευνας για την καινοτομία δείχνει ότι οι καινοτόμες εταιρείες που υποστηρίχθηκαν από το ΠΠ7 ήταν πιο πιθανό να εισαγάγουν νέες στην αγορά καινοτομίες στα 35 Αξιολόγηση της λειτουργίας του ΕΟΕ ( ): 36 Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη», Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1316/

23 προϊόντα, τις διαδικασίες ή τις υπηρεσίες και να αποκτήσουν κατά μέσο όρο υψηλότερη αναλογία κύκλου εργασιών από την καινοτομία από ό,τι εκείνες που δεν υποστηρίχθηκαν από το ΠΠ7. Ομοίως, μια αντιπαραδειγματική ανάλυση που εκτιμά τον «μέσο αριθμό αιτήσεων για διπλώματα ευρεσιτεχνίας ανά ερευνητή» έδειξε ότι, κατά μέσο όρο, οι ερευνητές σε οργανισμούς που συμμετέχουν στο ΠΠ7 έχουν την τάση να υποβάλλουν αιτήσεις για διπλώματα ευρεσιτεχνίας περισσότερο από ό,τι ερευνητές σε οργανισμούς που δεν συμμετέχουν στα Προγράμματα-Πλαίσια της ΕΕ. 11 Νομπελίστες 5 κάτοχοι Μεταλλίων Φιλντς Το ΠΠ7 ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικό στην ενίσχυση της επιστημονικής αριστείας. Τα έργα του ΠΠ7 παρήγαγαν μέχρι στιγμής δημοσιεύσεις. Από αυτές, το 54% είναι ανοικτής πρόσβασης. Το μερίδιο των δημοσιεύσεων του ΠΠ7 μεταξύ του ανώτερου 1% των δημοσιεύσεων που παρατίθενται συχνότερα είναι κατά μέσο όρο 3,6%. Αυτή η αναλογία είναι 2,8, 2 και 3,6 φορές υψηλότερη από τον μέσο όρο στην ΕΕ, τις ΗΠΑ και παγκοσμίως αντίστοιχα. Οι αριθμοί των δημοσιεύσεων σε κορυφαία επιστημονικά περιοδικά που αναγνωρίζουν χρηματοδότηση από το ΕΣΕ, καθώς και το γεγονός ότι η χρηματοδότηση από το ΕΣΕ συμπεριέλαβε 11 νομπελίστες και 5 κατόχους Μεταλλίων Φιλντς αποτελεί μαρτυρία για την επιστημονική αριστεία του ΕΣΕ. Πάνω από ΜΜΕ συμμετείχαν στο ΠΠ7 και έλαβαν 6,4 δισ. EUR. Αυτό υπερβαίνει κατά πολύ τον στόχο να κατευθύνεται το 15% της χρηματοδότησης στις ΜΜΕ στο πλαίσιο του προγράμματος συνεργασίας του ΠΠ7, όπως ορίστηκε από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατά την έναρξη του ΠΠ7. Οικονομετρικές αναλύσεις δείχνουν ότι οι ΜΜΕ που συμμετείχαν στο ΠΠ7 βαθμολογήθηκαν κατά 38% υψηλότερα από ό,τι η ομάδα ελέγχου όσον αφορά την αύξηση της απασχόλησης και τα λειτουργικά έσοδα. Παράδειγμα προστιθέμενης αξίας της ΕΕ Σύμφωνα με τους ερωτηθέντες σε μια ηλεκτρονική διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με την εκ των υστέρων αξιολόγηση του ΠΠ7, η αντιμετώπιση των πανευρωπαϊκών προκλήσεων μέσω της ευρωπαϊκής έρευνας περιλαμβάνεται στους τρεις πιο σημαντικούς τομείς της ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας σε σύγκριση με δράσεις των κρατών μελών (παράλληλα με την αύξηση του ανταγωνισμού στον τομέα της έρευνας και την ενίσχυση της κινητικότητας των ερευνητών). Στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020», το πρόγραμμα που διαδέχθηκε το ΠΠ7, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισάγει μια σειρά από βραβεία «κοινωνικής πρόκλησης». Αυτά τα βραβεία «Ορίζων» προσφέρουν ανταμοιβή σε μετρητά σε όσους αντιμετωπίζουν πιο αποτελεσματικά μια καθορισμένη πρόκληση. Λειτουργούν ως κίνητρο για την καινοτομία. Προσδιορίζουν τον στόχο, αλλά όχι ποιος θα πρέπει να είναι ο φορέας καινοτομίας ή τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να επιτευχθεί ο στόχος. Το 2014, η γερμανική βιοφαρμακευτική εταιρεία CureVac GmbH κέρδισε το Βραβείο Καινοτομίας και της χορηγήθηκαν 2 εκατ. EUR για την πρόοδο προς μια καινοτόμο τεχνολογία για να διατηρούνται τα σωτήρια εμβόλια σταθερά σε οποιαδήποτε θερμοκρασία περιβάλλοντος, ξεπερνώντας με τον τρόπο αυτό ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για τη χρήση εμβολίων στις αναπτυσσόμενες χώρες. Το 2015, το βραβείο ενίσχυσε πρόσθετες ιδιωτικές επενδύσεις στην έρευνα, όταν το Ίδρυμα Bill and Melinda Gates ανακοίνωσε τη δέσμευση να επενδύσει 46 εκατ. EUR στο CureVac, προκειμένου να επιταχυνθούν η ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών εμβολίων και η παραγωγή πολυάριθμων εμβολίων κατά λοιμωδών ασθενειών. Σύμφωνα με τις δράσεις Marie Skłodowska Curie (MSCA) του ΠΠ7, χορηγήθηκαν πάνω από υποτροφίες σε ερευνητές (συμπεριλαμβανομένων υποψήφιων διδακτόρων). Αυτοί οι υπότροφοι αντιπροσώπευαν 148 διαφορετικές εθνικότητες που βρίσκονται σε 86 χώρες σε όλο τον κόσμο, καθιστώντας τις MSCA το πιο διεθνές τμήμα του ΠΠ7. Οι MSCA συνέβαλαν στη διατήρηση των καλύτερων ερευνητών στην Ευρώπη, αφού σχεδόν το 34% των υποτρόφων ήταν υπήκοοι χωρών εκτός της ΕΕ και το 46% των ερευνητών που έρχονται στην ΕΕ από βιομηχανικές χώρες παρέμειναν στην Ευρώπη μετά το τέλος της υποτροφίας MSCA τους (μολονότι δεν είναι δυνατόν να μετρηθεί η άμεση επιρροή του προγράμματος). Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι περίπου το 80% των υποτρόφων MSCA θεώρησαν ότι η εμπειρία της υποτροφίας τους είχε βελτιώσει τις προοπτικές σταδιοδρομίας τους, δείχνοντας ότι εκείνοι που έλαβαν οικονομική ενίσχυση εκτίμησαν τη συμβολή του προγράμματος στην ανάπτυξη της επιστημονικής σταδιοδρομίας τους. 20