ΗΘΙΚΗ ΚΑΙ ΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΗΘΙΚΗ ΚΑΙ ΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ"

Transcript

1 INTERNATIONAL RELATIONS QUARTERLY, Vol. 4. No.1. (Spring 2013/1) ΗΘΙΚΗ ΚΑΙ ΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ GASPAR BIRO (Περίληψη) Η θρησκευτική ηθική έχει αντιµετωπίσει µε τον δικό της τρόπο την πραγµατικότητα ότι οι άνθρωποι ζουν ταυτόχρονα σε διαφορετικές σφαίρες της ζωής [Lebensordnungen], εκ των οποίων η καθεµιά υπόκειται σε συγκεκριµένους νόµους, παρατήρησε ο Max Weber σε µια διάλεξή του το ηλαδή, άλλη ηθική νοείται στο κράτος ως την υψηλότερη συγκέντρωση πολιτικής και σε εκείνους που εκπροσωπούν το κράτος, και άλλοι κανόνες αφορούν στις διαπροσωπικές σχέσεις. Η βία που χρησιµοποιείται από το κράτος υπόκειται σε διαφορετικό νοµικό καθεστώς και ηθική κρίση από ότι αυτή που ασκείται από ένα άτοµο σ' ένα άλλο. Περί το τέλος του 17 ου αιώνα και το πρώτο µέρος του επόµενου, οι δύο έννοιες είχαν πολλά κοινά σηµεία, αν και ο πόλεµος συνέχισε να αποτελεί την ιδιαίτερη κατάσταση κατά την οποία ίσχυαν ειδικοί κανόνες. Στην Ευρώπη αναπτύχθηκε µια διεθνής γενική ηθική, η οποία καταστράφηκε τον 19 ο αιώνα από τον εθνικιστικό οικουµενισµό. Κάποια έθνη είχαν µια αποστολή, ενώ τα µικρότερα µπορούσαν µονάχα να αναλογιστούν τη µοίρα τους. Με τον νέο τεχνολογικό πολιτισµό του 21 ου αιώνα, βασισµένο στη γενετική, τη νανοτεχνολογία και τη ροµποτική (GNR), οι παλιοί κανόνες έχουν ολοένα και πιο περιορισµένη εφαρµογή. Σύµφωνα µε κάποιους, ο νέος κανόνας είναι ότι δεν υπάρχουν καθόλου κανόνες. Λέξεις-Κλειδιά: ηθική, κοινωνία της επιτήρησης, µηχανές πολεµιστές, ηλεκτρονικός πόλεµος, απεριόριστος πόλεµος. ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ Απεριόριστος Πόλεµος Μηχανές Πολεµιστές Κοινωνία της επιτήρησης Ο πόλεµος στον 21 ο αιώνα Τελευταίες παρατηρήσεις Από όταν οι οργανωµένες οµάδες άρχισαν να ασκούν βία µεταξύ τους για να επιλύσουν συγκρούσεις που δεν θα µπορούσαν να λυθούν µε άλλα µέσα, υπήρχαν κανόνες για τη διεξαγωγή του πολέµου και τον τρόπο µε τον οποίο χρησιµοποιείται η ένοπλη βία. Πολλοί από αυτούς εντοπίζονται στην Ιλιάδα, στο Μπαγκαβάτ Γκίτα και άλλα αρχαία κείµενα. Η πρώτη συστηµατική σύνοψη γίνεται στην Τέχνη του Πολέµου του Σουν Τζου, ένα κείµενο 2500 ετών που µελετάται παγκοσµίως µέχρι και τις µέρες µας. Η ηθική στις διεθνείς σχέσεις, δηλαδή στις σχέσεις µεταξύ κρατών, αφορούσε αρχικά κυρίως στους κανόνες πολέµου. Κυρίως, διότι ο θεσµός των αγγελιοφόρων και άλλα είδη επικοινωνίας µεταξύ των πολιτικών µονάδων είχαν επίσης δικές τους παραδόσεις, κάποιες εκ των οποίων είχαν ηθική διάσταση. «Ο πόλεµος, στην κλασική φόρµουλα του Carl von Clausewitz, είναι απλά η συνέχιση της πολιτικής µε άλλα * Συγγραφέας: Ο ρ. Gáspár Bíró είναι Καθηγητής ιεθνών Σχέσεων στο Institute of Political Sciences of the Faculty of Law, Eötvös Loránd University Budapest Ορισµένες από τις µελέτες του σ' αυτόν τον τοµέα έχουν δηµοσιευθεί,, µεταξύ άλλων, από τα Institut Universitaire de Hautes Études Internationales (Geneva, 1993), United Nations Association of the USA (New York, 1994), ICES Kandi, Sri Lanka (1997), La documentation Francaise (Paris, 1999), Central European University, Budapest (1999), Lit Verlag Münster-Hamburg-London (2000), και Brill Publishers (2013). Είναι µέλος της Συντακτικής Επιτροπής του International Journal on Minority and Group Rights (Εκδίδεται από την Kluwer Law International).

2 2 Bíró Gáspár Άνοιξη 2013 µέσα». (CLAUSEWITZ 1989, 605) Ο τρόπος σκέψης του έκανε µια σαφή διαφοροποίηση µεταξύ της κυβέρνησης, του στρατού και των πολιτών. Οι πόλεµοι της εποχής (ουσιαστικά του 18 ου αιώνα, διότι ως νοοτροπία ήταν άνθρωπος εκείνου του αιώνα), ήταν συνήθως περιορισµένοι σε έκταση και διάρκεια, οι στρατιώτες υπερβολικά δαπανηροί στην εκπαίδευση για να γίνουν απλά βορά των κανονιών, και υπήρχαν αρκετοί άλλοι παράγοντες που καθιστούσαν εύλογο τον ισχυρισµό του. Αλλά εν τέλει υπήρχε ένα διακρατικό σύστηµα, µια εµβρυακή διεθνής κοινωνία, και η συστηµατική επικοινωνία µεταξύ των µελών τους αποκαλούταν πολιτική. Υπό τέτοιες συνθήκες ο πόλεµος, σε συνδυασµό µε τη διπλωµατία, θεωρούταν ένας θεσµός σχέσεων µεταξύ των µοναρχών και των κρατών τους. (Wight 1995, 111) Ο πόλεµος ως θεσµός ξεκινά µε µια κήρυξη πολέµου, συνήθως ακολουθούµενη από σύγκρουση στο τέλος της οποίας τα µέρη αναγνωρίζουν ποιος είναι νικητής και ποιος ηττηµένος. Πρέπει να υπάρχει κοινός τόπος ως προς τι σηµαίνει η νίκη: για παράδειγµα παράδοση των όπλων, συνθηκολόγηση ή άλλους τρόπους και πράξεις που δείχνουν µια σαφή αποδοχή της ήττας. Όταν υπάρξει παράδοση, η βία πρέπει να πάψει. Οι στρατιώτες που σκότωσαν στρατιώτες δεν θα θεωρηθούν εγκληµατίες υπό το ποινικό δίκαιο, και οι θάνατοι δε θεωρούνται φόνοι. Οι πολίτες πρέπει να προστατευθούν και να αποφευχθούν αχρείαστες καταστροφές. Είναι προφανές ότι αυτοί οι κανόνες ξεπερνούν τα διδάγµατα της προσωπικής ηθικής, ιδιαίτερα την Έκτη εντολή «Ου φονεύσεις!» (Έξοδος 20:13). Το χριστιανικό δόγµα, από τον Άγιο Αυγουστίνο και µετά, είχε ενστερνιστεί κατά το τέλος του Μεσαίωνα ένα συνεκτικό corpus (κώδικα) πάνω στον πόλεµο και τη διεξαγωγή του, µε κύριο στοιχείο του τη θεωρία του δίκαιου πολέµου. Το jus in bello εξελίχθηκε στον 20 ο αιώνα σε αυτό που αποκαλούµε ανθρωπιστικό δίκαιο, ενώ από τη δεκαετία του '90 το ζήτηµα του jus ad bellum, το δικαίωµα χρήσης στρατιωτικής βίας σε άλλες συνθήκες εκτός της αυτοάµυνας είναι και πάλι στο προσκήνιο των συζητήσεων για την ηθική και τις διεθνείς σχέσεις. Σε αυτό το σύντοµο δοκίµιο προτείνω να θεωρήσουµε τον πόλεµο ως έναν θεσµό σχέσεων µεταξύ οργανωµένων πολιτικών µονάδων, το πρότυπο βάσει του οποίου θα µελετούνται όλες οι άλλες τρέχουσες ή µελλοντικές ένοπλες διαµάχες. Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι στην αµιγή του µορφή ο «θεσµός του πολέµου», µια συγκεκριµένη δραστηριότητα που κυριαρχείται από κανόνες που όντως τηρούνται, σπανίως έλαβε χώρα στην ανθρώπινη ιστορία. Όταν αναφερόµαστε σε διάφορες καταστάσεις, χωρίς προηγούµενο στη γνωστή ιστορία, που προέκυψαν την τελευταία δεκαετία από τις εξωπραγµατικές προόδους στην τεχνητή νοηµοσύνη, τη ροµποτική, τη νανοτεχνολογία και τη βιοτεχνολογία, αξίζει να φέρουµε στο µυαλό µας τις παρατηρήσεις του Max Weber στη διάλεξή του Politics as vocation. Ένας άνθρωπος µε κατάθλιψη στο χείλος του νευρικού κλονισµού, ένας πατριώτης και πολίτης µιας χώρας ηττηµένης και ταπεινωµένης, χωρίς να διαφαίνεται καµιά ελπίδα για το µέλλον, αναφώνησε το 1919: Πώς είναι δυνατόν µια δύναµη που θεωρείται ταυτοχρόνως πανίσχυρη και αγαθή να δηµιούργησε έναν τόσο παράλογο κόσµο αχρείαστων δεινών, ατιµώρητης αδικίας και αδιόρθωτης ανοησίας; Αυτή η δύναµη ή δεν είναι πανίσχυρη ή δεν είναι αγαθή, ή -µια τρίτη πιθανότητα- η ζωή κυβερνάται από τις εντελώς διαφορετικές αρχές της αποζηµίωσης και της ανταπόδοσης, αρχές που µπορούµε να ερµηνεύσουµε µεταφυσικά ή που πάντα θα διαφεύγουν των προσπαθειών µας για ερµηνεία. Αυτό το πρόβληµα, η εµπειρία του παραλογισµού του σύµπαντος, υπήρξε πάντα το εφαλτήριο σ' ολόκληρη την ιστορία της θρησκείας. Το ινδικό δόγµα του κάρµα, ο Περσικός δυαδισµός, το προπατορικό αµάρτηµα, η µοίρα και ο deus absconditus έχουν όλα προκύψει από αυτήν την εµπειρία. Οι πρώτοι Χριστιανοί καταλάβαιναν και αυτοί ότι ο κόσµος κυριαρχούταν από δαίµονες και ότι όποιος εµπλέκεται µε την πολιτική, δηλαδή µε την ισχύ και τη βία ως µέσο, έχει κάνει συµφωνία µε σατανικές δυνάµεις. Είναι λογικό πως αναφορικά µε τις πράξεις ενός ατόµου, δεν ισχύει ότι µόνο καλό βγαίνει από το καλό και µόνο κακό από το κακό, αλλά εντούτοις συµβαίνει πολύ συχνά το αντίθετο. Όποιος δεν το συνειδητοποιεί αυτό είναι στην πραγµατικότητα ακόµα παιδί ως προς τα πολιτικά ζητήµατα. (WEBER 2004, 86 - Μετάφραση από ΑΝ) Στο δεύτερο µισό του προηγούµενου αιώνα η ηθική είχε επεκταθεί πολύ µακριά από τους νόµους του πολέµου, δυσκολεύοντας καθηµερινά τους σχεδιαστές της πολιτικής σε κάθε βαθµίδα, τους δηµοσιογράφους και τους απλούς πολίτες, είτε σε επίπεδο έθνους-κράτους, είτε διεθνώς. Ας µην έχουµε αυταπάτες: η διεθνής πολιτική δεν έχει γίνει πιο ηθική από ό,τι στο παρελθόν. Είναι η αυξανόµενη ισχύς των ηθικών αποφάσεων στην πολιτική και η ελκυστικότητά τους για τους πολίτες που έχουν ολοένα και µεγαλύτερο αντίκτυπο. Ας αναφέρουµε κάποιους τοµείς: η ηθική στη διαµόρφωση της εξωτερικής πολιτικής (δηλαδή την αξίωση για δηµοσιότητα και δηµοκρατικό έλεγχο), τα ανθρώπινα

3 International Relations Quarterly 3 δικαιώµατα, η ευθύνη να προστατευθούν οι αδύναµοι µε χρήση βίας (ονοµάζεται επίσης ανθρωπιστική επέµβαση), η ηθική των διεθνών οικονοµικών κυρώσεων εναντίον κρατών (πλήττοντας τους αθώους πολίτες, αλλά όχι τους ηγέτες, των οποίων η πολιτική προκάλεσε τις κυρώσεις). Η αναζήτηση για τη δηµοκρατία και την αυτοδιάθεση στην αρχή του 21 ου αιώνα έφερε στην επιφάνεια πλήθος ερωτηµάτων και προβληµάτων, γνωστά για πολύ καιρό, αλλά προφανώς ανυπέρβλητα σ' ένα περιβάλλον όπου υπερβολικά πολλοί δρώντες έχουν συµφέρον, ή θέλουν να παρέµβουν στη διαδικασία. Παρακάτω θα αναφερθώ µόνο σε µερικά από τα πιο πρόσφατα ερωτήµατα, συζητήσεις στα ΜΜΕ και στους ακαδηµαϊκούς κύκλους, µη-κυβερνητικούς οργανισµούς και στις κυβερνήσεις, που έχουν άµεσο ενδιαφέρον για όλους µας. Απεριόριστος πόλεµος Ο πόλεµος στον 21 ο αιώνα συνεχίζει να αποτελεί ένα καθοριστικό χαρακτηριστικό της ανθρωπότητας. «Η διάκριση µεταξύ πολέµου και ειρήνης είναι το θεµέλιο της πολιτισµένης ζωής», όπως το συνόψισε ο Martin Wight. (Wight 1995, 141) Αυτή η δήλωση ισχύει ακόµα; Τεχνικές και οπλισµός που ανήκουν σε πέντε γενιές πολέµου χρησιµοποιούνται και ταυτόχρονα γίνονται αντικείµενα κατάχρησης από κυβερνήσεις, µη κρατικούς δρώντες, το οργανωµένο έγκληµα, τους πολεµάρχους κάθε είδους, ή από οργισµένους πολίτες, ακτιβιστές χάκερς ή τους επαγγελµατίες επαναστάτες της εποχής. ύο Κινέζοι αξιωµατικοί δηµοσίευσαν το 1999 ένα βιβλίο µε τίτλο «Unrestricted Warfare», τονίζοντας, µεταξύ άλλων, ότι «Αν αυτός ο όρος εδραιωθεί, ο πόλεµος τέτοιου τύπου θα σηµαίνει ότι όλα τα µέσα είναι σε ετοιµότητα, οι πληροφορίες πανταχού παρούσες και το πεδίο µάχης απεριόριστο». Ο κανόνας είναι ότι δεν υπάρχουν κανόνες. Οι συγγραφείς έγραψαν ακόµα: Εφόσον αναγνωρίσουµε ότι οι νέες αρχές του πολέµου δεν είναι πλέον «να χρησιµοποιούµε ένοπλη βία για να κάνουµε τον εχθρό να υποταχθεί στη θέλησή µας», αλλά είναι «να χρησιµοποιούµε κάθε µέσο, ένοπλη και άοπλη βία, στρατιωτική ή µη και θανάσιµα και µη µέσα για να κάνουµε τον εχθρό να δεχτεί τα συµφέροντά µας». (Qiao Liang and Wang Xiangsui Μετάφραση από ΑΝ) i Με άλλα λόγια, αυτός είναι όχι µόνο απεριόριστος, αλλά επίσης ακήρυχτος και αέναος πόλεµος. Όταν αυτές οι σκέψεις εκφράστηκαν στο χαρτί, οι δυνατότητες για νέες τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοηµοσύνη και η νανο- και βιοτεχνολογία ήταν µονάχα σκέψη, ενώ αυτό που έχουµε σήµερα στις τεχνολογίες πληροφοριών (IT) θεωρούταν ότι θα πραγµατοποιούταν σε µεταγενέστερο στάδιο. Πόλεµος πληροφοριών σήµαινε κυρίως τη συλλογή τακτικών πληροφοριών, διασφαλίζοντας την ακρίβειά τους, χειρισµό του εχθρού και των πολιτών γενικότερα µε διάφορα επικοινωνιακά µέσα, και όλες τις άλλες µορφές διαχείρισης τακτικών και στρατηγικών πληροφοριών και επικοινωνιών σε ενισχυµένο επίπεδο συγκριτικά µε τις προηγούµενες δεκαετίες. Το διαδίκτυο δεν ήταν τόσο ανεπτυγµένο όσο σήµερα. Η σχολή σκέψης που προωθούσε την ιδέα πως οι ένοπλες συγκρούσεις µικρής έντασης ή οι πλήρεις εξεγέρσεις ή ο Πόλεµος Τέταρτης Γενιάς (4GW), ή «πόλεµος δικτύων» (όρος του John Arquilla) θα κυριαρχήσουν είχε πολλούς οπαδούς. Οι Κινέζοι συγγραφείς δεν µίλησαν για κάτι ανήκουστο. Είναι γνωστό ότι ο Σουν Τζου ήταν υποχρεωτικό ανάγνωσµα όχι µόνο στον στρατό αλλά και σε πολλές οικονοµικές σχολές, βάσει της ιδέας ότι η παγκόσµια οικονοµία και το διεθνές εµπόριο, συµπεριλαµβανοµένης και της χρηµατοοικονοµίας, είναι ένα πεδίο µάχης όπου είναι ζωτικής σηµασίας η στρατηγική σκέψη, και τα µη θανάσιµα µέσα είναι εξίσου σηµαντικά µε τη βία. Η έκφραση να κάνουµε κάποιον να υποταχθεί «στα συµφέροντά µας», αντί για τη θέλησή µας, όπως λέει ο Clausewitz, έχει συγκεκριµένη σηµασία και µήνυµα. Ποια φιλόδοξη υποψήφια υπερδύναµη δεν θα ονειρευόταν το πιο σηµαντικό και πιο πολυσυζητηµένο απόφθεγµα του Sun-tzu: Γενικά στον πόλεµο η καλύτερη πολιτική είναι να καταλάβεις τη χώρα του αντιπάλου άθικτη. Το να την καταστρέψεις είναι κατώτερο. Το να αιχµαλωτίσεις τον στρατό του εχθρού είναι καλύτερο από το να τον εξοντώσεις. (...) ιότι να κερδίσεις εκατό νίκες σε εκατό µάχες δεν είναι ένδειξη κορυφαίων στρατιωτικών ικανοτήτων. Το αποκορύφωµα της στρατιωτικής δεξιοτεχνίας είναι να υποτάξεις τον εχθρό χωρίς µάχη. (Sun-Tzu 1974, 177) Για να επιτύχουµε αυτόν τον βαθµό δεξιοτεχνίας απαιτούνται µια απόλυτη στρατηγική και τα κατάλληλα εργαλεία, µέσα στο milieu όπως ορίζεται από τους Κινέζους αξιωµατούχους, τα οποία µόλις αποκαλυφθούν και εφαρµοστούν οδηγούν τους πάντες στην υποταγή µε την ύπαρξή τους και µόνο. Προς το παρόν µόνο ένα κράτος έφτασε κοντά σ' ένα τέτοιο καθεστώς σχέσεων, και αυτό δεν είναι η Κίνα.

4 4 Bíró Gáspár Άνοιξη 2013 Μηχανές Πολεµιστές Στην τεχνολογική πρόοδο κυρίως πρωτοστατούν οι στρατιωτικές τεχνολογίες. Οι πιο εντυπωσιακές εξελίξεις, που είναι πέρα από κάθε φαντασία και προκαλούν ενθουσιασµό παντού λαµβάνουν χώρα σ' αυτό το πεδίο. ιόλου παράξενη η δηµοσιότητα που έχουν τέτοιες τεχνολογίες, ενώ κάποιες φορές γίνονται τεράστιες υπερβολές. Σε άλλες περιπτώσεις κάποιες εκφάνσεις υποτιµούνται ή θεωρούνται τόσο αόριστες ώστε δεν γίνονται αποδέκτες της προσοχής που τους αξίζει. Αναµφισβήτητα, ένα από τα πιο καυτά νέα θέµατα σήµερα είναι η ηθική της χρήσης σε εχθροπραξίες ή στη διάρκεια εσωτερικής πολιτικής καταπίεσης, ή ακόµα και σε απλές εκτελέσεις, αυτόνοµων φονικών µηχανών. Αυτές οι συσκευές και άλλες παρόµοιες για κυρίως στρατιωτική χρήση γίνονται ολοένα και µικρότερες: η σµίκρυνση είναι και εδώ η κυρίαρχη τάση. ii εν υπάρχει κάποιο προηγούµενο για να αναφερθούµε. Τα Μη Επανδρωµένα Αεροσκάφη (UAV), ή τα αυτόµατα συστήµατα απόκρισης σε εισερχόµενες επιθέσεις ελέγχονται σε διαφόρους βαθµούς από ανθρώπους που αποφασίζουν τους στόχους και πώς να τους αντιµετωπίσουν: παρακολούθηση, έλεγχος ή πλήγµα και εξολόθρευση. Αλλά ακόµα και σ' αυτήν την περίπτωση δεν υπάρχουν αποδεκτοί κανόνες ή κριτήρια που καθορίζουν τη χρήση τους, ειδικά στις περιπτώσεις καταστολής του εχθρού. Προς το παρόν δεν υπάρχουν αναπτυγµένα αυτόνοµα ροµπότ µάχης, αλλά η τεχνολογία υπάρχει, έχει δοκιµαστεί µέσα σε κάποια όρια, και είµαστε σίγουροι ότι η τεχνολογική πρόοδος θα είναι ταχεία - αυτό που άνηκε στην επιστηµονική φαντασία θα γίνει πραγµατικότητα µέσα σε µια δεκαετία, σύµφωνα µε κάποιες εκτιµήσεις. Όλο και περισσότερα κράτη χρησιµοποιούν UAV και υπάρχουν σχέδια για µη στρατιωτική χρήση, 24ωρη παρακολούθηση περιοχών και κινήσεων, και ποιος ξέρει τι άλλο. Όσο πιο εκτεταµένη η ζήτηση για κάτι τέτοιο, τόσο πιο φθηνό θα είναι το υλικό. Το ίδιο ισχύει και για τις µηχανές εξόντωσης, που πιθανώς θα κυµαίνονται από µεγέθους εντόµου σε ροµπότ τύπου Εξολοθρευτή. Οι χώρες µε χαµηλό στρατιωτικό προϋπολογισµό, καθώς επίσης και οι µη κρατικοί δρώντες θα κάνουν τα πάντα για να αποκτήσουν µερικές από αυτές, τις λιγότερο εκλεπτυσµένες, αλλά όµως και τις πιο φονικές. Μια πρόσφατη έκθεση της Human Rights Watch (HRW) συνοψίζει τα κύρια επιχειρήµατα του διεθνούς δικαίου έναντι στη χρήση ροµπότ εξόντωσης. Αναφέρει ως ζήτηµα αρχής ότι: Τα ανθρώπινα ροµπότ µε απόλυτη αυτονοµία θα ήταν ανίκανα να συµµορφωθούν µε τα πρότυπα του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Οι κανόνες της διάκρισης, της αναλογικότητας και της στρατιωτικής αναγκαιότητας είναι ιδιαίτερα σηµαντικά εργαλεία για την προστασία των αµάχων από τις συνέπειες του πολέµου, και τα πλήρως αυτόνοµα όπλα δεν θα µπορούσαν να ακολουθήσουν αυτούς τους κανόνες. Αναφορικά µε την ηθική: «Τα ροµπότ δεν θα περιορίζονταν από το ανθρώπινο συναίσθηµα και τη συµπόνια, που µπορούν να αποτελέσουν σηµαντικό εργαλείο ελέγχου της εξόντωσης αµάχων». Οι συγγραφείς της έκθεσης, η Human Rights Watch και η International Human Rights Clinic (IHRC) του Harvard Law School πιστεύουν ότι: Τόσο επαναστατικά όπλα δεν θα ήταν συνεπή µε το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και θα διόγκωναν τον κίνδυνο θανάτου ή τραυµατισµού των πολιτών στη διάρκεια ένοπλης σύγκρουσης. Χρειάζεται µια προληπτική απαγόρευση στην ανάπτυξη και τη χρήση τους ώστε η τεχνολογία να συνάδει µε το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και να διατηρήσει άλλους ελέγχους ως προς την εξόντωση. Η έκθεση αναφέρει το Άρθρο 36 του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου στις Συµβάσεις της Γενεύης της 12 ης Αυγούστου 1949, για την προστασία των θυµάτων διεθνών ενόπλων συγκρούσεων (Πρωτόκολλο I), 8 Ιουνίου 1977, που αναφέρει ότι στην περίπτωση: ανάπτυξης, απόκτησης ή υιοθέτησης ενός νέου όπλου, µέσου ή πολεµικής µεθόδου, ένα Υψηλό Συµβαλλόµενο Μέρος υποχρεούται να καθορίσει κατά πόσο η χρήση του θα απαγορευόταν, σε ορισµένες ή όλες τις περιστάσεις, από αυτό το Πρωτόκολλο ή από οποιονδήποτε άλλο κανόνα διεθνούς δικαίου που αφορά στο Υψηλό Συµβαλλόµενο Μέρος. iii Άλλο πράγµα είναι η αντιµετώπιση ολόκληρου του κόσµου ως πεδίο µάχης και η αξίωση ότι δεν υπάρχουν κανόνες, µεταξύ αυτών και ηθικοί, και άλλο η επιδίωξη ή η υπεράσπιση υπαρχόντων προνοµίων σ' έναν κόσµο όπου όλοι οι σηµαντικοί δρώντες διαθέτουν κάποια µέσα ανταπόκρισης σε προκλήσεις, άσχετα από τη φύση και το νοµικό καθεστώς ή την ηθική αποδοχή αυτών των µέσων. Η ασυµµετρία σε

5 International Relations Quarterly 5 αυτήν την περίπτωση σηµαίνει µόνο ότι ορισµένα πολεµικά εργαλεία είναι πιο φονικά από άλλα, αναφορικά µε τις δυνατότητες καταστροφής τους στον χώρο και στο εύρος των στόχων. Ισχύει ωστόσο ένας κανόνας ακόµα και σε τέτοιο περιβάλλον. Είναι γνωστό από τα αρχαία χρόνια και λαµβάνεται πάντοτε υπόψη από τους σχεδιαστές της στρατιωτικής στρατηγικής: ο νόµος των ακούσιων συνεπειών, ή anaya, κατά τον Kautilya, ή γιατί όχι, η πονηριά της λογικής. iv Ο Martin van Creveld στο βιβλίο του Technology and War τόνισε ότι ενώ η τεχνολογία χαρακτηρίζεται από γραµµική αιτιότητα (επαναληπτικότητα, ειδικότητα, ενσωµάτωση, βεβαιότητα και αποτελεσµατικότητα) η λογική του πολέµου είναι διαφορετική. Έκανε τις ακόλουθες παρατηρήσεις πριν τριάντα χρόνια, αλλά η ισχύς τους έχει κατά βάση διατηρηθεί: Οπότε η λογική που διέπει τον πόλεµο δεν είναι γραµµική αλλά παράδοξη. Η ίδια πράξη δεν θα οδηγήσει πάντα στο ίδιο αποτέλεσµα. Το αντίστροφο βρίσκεται, πράγµατι, πιο κοντά στην αλήθεια. εδοµένου ενός αντιπάλου που είναι ικανός να διδαχθεί, υπάρχει ο πολύ πραγµατικός κίνδυνος ότι µια πράξη δεν θα πετύχει δύο φορές επειδή πέτυχε την πρώτη φορά. (van Creveld 1989, Μετάφραση από ΑΝ) Στην περίπτωση µερικών από τις τελευταίες τεχνολογίες που χρησιµοποιούνται για στρατιωτικούς σκοπούς η αιτιότητα ίσως να µην λειτουργήσει απαραίτητα όπως πρέπει. Οι ιοί, είτε βιολογικοί είτε ηλεκτρονικοί, µπορούν να µεταλλαχθούν αφού απελευθερωθούν στο περιβάλλον, ή να προκαλέσουν, παρά τις όποιες προφυλάξεις, τα λεγόµενα «φίλια πυρά». Η κατάσταση µπορεί να είναι πολύ χειρότερη στις νανοτεχνολογίες και τη γενετική. Ήταν το έτος 2000 που ο Bill Joy, τότε Επικεφαλής Επιστήµονας της Sun Microsystems, έγραψε ένα εκτεταµένο άρθρο για αυτά τα ζητήµατα. Προειδοποίησε, µεταξύ άλλων, ότι: Οι τεχνολογίες του 21 ου αιώνα - η γενετική, η νανοτεχνολογία και η ροµποτική (GNR) - είναι τόσο ισχυρές ώστε µπορούν να δηµιουργήσουν εντελώς νέες κατηγορίες ατυχηµάτων και καταχρήσεων. Για πρώτη φορά, ο µεγαλύτερος κίνδυνος είναι ότι αυτά τα ατυχήµατα και οι καταχρήσεις βρίσκονται εντός του πεδίου δράσης ατόµων ή µικρών οµάδων. εν θα χρειαστούν µεγάλες εγκαταστάσεις ή σπάνια υλικά. Η γνώση από µόνη της θα επιτρέψει τη χρήση τους. (Joy 2000, 4 - Μετάφραση από ΑΝ) Το πρόβληµα συνεπώς επιδεινώνεται από το γεγονός ότι τα έθνη-κράτη δεν έχουν τον πλήρη έλεγχο των ενεργειών και των υποκειµένων τους σε αυτόν τον τοµέα. Οι στρατιωτικές και πολιτικές εφαρµογές επίσης περιπλέκονται και γίνονται εναλλάξιµες. Η γενετική µηχανική είναι εύκολα προσιτή σε άτοµα και µικρές οµάδες: νέοι ιοί και βακτήρια, ενώ µπορούν να απελευθερωθούν ανά πάσα στιγµή νέα είδη φυτών και ζώων, και εδώ ο κίνδυνος των ανεπιθύµητων συνεπειών είναι ακόµα πιο αισθητός: δεν µπορούµε καν να φανταστούµε στις περισσότερες περιπτώσεις τι είδους αποτελέσµατα θα προκύψουν. Αναφορικά µε τη νανοτεχνολογία, γράφει ο Joy, αυτή «έχει σαφείς στρατιωτικές και τροµοκρατικές χρήσεις». Η ιδιαίτερη δύναµή της, όπως στην περίπτωση των γενετικών σχεδίων, είναι η αυτο-αντιγραφή. Τα τροµακτικά όπλα του 20 ου αιώνα σχεδιάστηκαν και αναπτύχθηκαν σε µεγάλα, δυσπρόσιτα εργαστήρια, στο πλαίσιο κάποιου λογικού ελέγχου και ηθικών περιορισµών. Αυτό δεν ισχύει και για τις νέες τεχνολογίες GNR: Στον αντίποδα, σύµφωνα µε τον Joy, οι τεχνολογίες GNR του 21 ου αιώνα έχουν σαφείς εµπορικές χρήσεις και αναπτύσσονται σχεδόν αποκλειστικά από ανώνυµες εταιρίες. Σε αυτήν την εποχή του θριάµβου της εµπορικότητας, η τεχνολογία - µε την επιστήµη στην υπηρεσία της - παραδίδει µια σειρά από σχεδόν µαγικές εφευρέσεις που είναι οι πιο απίστευτες ως σήµερα. (...) Αυτή είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του πλανήτη µας που το οποιοδήποτε είδος, µε δικές του ηθεληµένες πράξεις, έχει καταστεί κίνδυνος για τον εαυτό του - όπως επίσης και σε τεράστιο αριθµό άλλων, προειδοποιεί. (Joy 2000, 10) Η σκέψη µας γυρνάει αναπόφευκτα στους δαίµονες και τις σατανικές δυνάµεις του Max Weber. Υπάρχει ένα µοναδικό στοιχείο εδώ που ίσως αφήνει χώρο για λίγη αισιοδοξία, που κάποια στιγµή µπορεί να έχει σηµασία από ηθική άποψη: η ισότητα της απειλής. Πιο συγκεκριµένα η ίση έκθεση: κανείς δεν είναι άτρωτος, άθικτος ή σίγουρα εκτός της επικίνδυνης ζώνης. Οι τελευταίες ειδήσεις στις εξελίξεις του ηλεκτρονικού πολέµου έχουν δείξει ότι κανένας µπορεί προς το παρόν να ισχυριστεί ότι είναι πλήρως προστατευµένος από τη µη εξουσιοδοτηµένη εισβολή (κατασκοπεία), διασπαστική ή καταστροφική επίθεση. Τα θύµατα ηλεκτρονικών επιθέσεων προτιµούν τις περισσότερες φορές να σιωπούν, ενώ οι θύτες προφανώς δεν φανερώνονται. Η ίση κατανοµή απειλής δεν αναγνωρίζεται ακόµα πλήρως: πάντα υπάρχουν κάποιοι που πιστεύουν ότι µπορούν να δηµιουργήσουν την τέλεια

6 6 Bíró Gáspár Άνοιξη 2013 προστασία και να γίνουν άτρωτοι στις επιθέσεις. Όσο διατηρείται αυτή η αυταπάτη, δεν θα υπάρξει πρόοδος στη ρύθµιση αυτού του τοµέα. Επιπλέον, υπάρχουν σκέψεις πρόληψης ή ανταπόδοσης σε µια αντιληπτή ηλεκτρονική απειλή - ακόµα και χωρίς 100% στέρεες αποδείξεις για την προέλευσή της - µε ωµή στρατιωτική ισχύ. Κοινωνία της επιτήρησης Ακόµα και οι πιο αδίστακτοι αναγνωρίζουν τη γνησιότητα και σιωπηρά τον ηθικά ορθό χαρακτήρα της αυτοάµυνας. Η φιλοσοφία αυτής - εκλαϊκευµένα ισχύει και σε αµυντικές στρατιωτικές συµµαχίες - είναι ότι «είµαστε έτοιµοι να σκοτώσουµε ή να καταστρέψουµε οποιονδήποτε θα εναντιωνόταν στη ζωή µας, την ελευθερία µας και ενίοτε την ιδιοκτησία µας». Τα προβλήµατα ξεκινούν όταν πρέπει να κριθούν µεµονωµένες περιπτώσεις, ιδιαίτερα οι προληπτικές κινήσεις σε περίπτωση υποτιθέµενης επικείµενης απειλής, η φύση της απάντησης, τα µέσα που θα χρησιµοποιηθούν κ.τ.λ. εδοµένου ενός µεγάλου αριθµού πολύ πραγµατικών απειλών της εποχής, σε βαθµό που ο καθένας µας µπορεί να είναι θύµα οπουδήποτε στον κόσµο, µια απάντηση µπορεί να είναι η κοινωνία της επιτήρησης, ως µέσο ατοµικής και συλλογικής αυτοάµυνας. Προς το τέλος του 20 ου αιώνα οι µέθοδοι και τα µέσα παρακολούθησης της ιδιωτικής ζωής ή συγκεκριµένων δηµοσίων δράσεων ατόµων έχουν εξελιχθεί µε τρόπο τέτοιο που οι ηγέτες ολοκληρωτικών κρατών της παλιάς σχολής θα µπορούσαν µόνο να ονειρευτούν. Επιπρόσθετα, τα τελευταία 20 χρόνια ακόµα και οι µη ειδικοί έµαθαν ότι χρησιµοποιώντας ένα τηλέφωνο, µια πιστωτική κάρτα ή ορισµένες ηλεκτρονικές συσκευές είναι εκτεθειµένοι σε παρακολούθηση µέρους της ζωής τους. Συνεπώς, λέει το επιχείρηµα, µε τίµηµα περαιτέρω θυσίες µιας όπως και να 'χει εξασθενηµένης ιδιωτικής ζωής, τουλάχιστον ο άνθρωποι απολαµβάνουν µια σχετική ασφάλεια. Φαίνεται καλή ευκαιρία, εφόσον υπάρχουν και λειτουργούν ορισµένοι ελεγκτικοί µηχανισµοί και νοµικές εγγυήσεις για το ποιος µπορεί να παρακολουθεί ποιον, πώς, και για ποιον σκοπό. Το δίληµµα ακόµη και σ' ένα πλαίσιο πολλαπλών εγγυήσεων είναι το ίδιο µε των φονικών µηχανών. Οι υπολογιστές διαχειρίζονται µε ταχύτητα, ακρίβεια και αποτελεσµατικότητα τεράστιες ποσότητες πληροφοριών, έτσι όπως δεν µπορεί κανένας άνθρωπος, ολοένα και πιο ανεξάρτητα. Αλλά δεν µπορείς να διαπληκτιστείτε µε το λογισµικό αν, για παράδειγµα, συµβεί κάπου ένα απλό τυπογραφικό λάθος, ή ακόµα χειρότερα η ταυτότητά σας κλαπεί και χρησιµοποιηθεί παράνοµα από άλλους, και όλα αυτά θα µπορούσαν να έχουν ισόβιες συνέπειες για εσάς. Τίποτα δεν µπορεί να σβηστεί οριστικά αφού εισαχθεί στο σύστηµα, εκτός και αν επέλθει κατάρρευση ολόκληρου του συστήµατος. Για αγνώστους λόγους µπορείς να µπεις στη µαύρη λίστα και να µην το ξέρεις καν, µέχρι να σου συµβεί κάτι εξευτελιστικό. Η πρόληψη είναι καταρχήν ηθικά αποδεκτή, αλλά πώς µπορεί κάποιος να θέσει το όριο πέραν του οποίου το ζήτηµα της προστασίας πέφτει θύµα του ίδιου του συστήµατος που υπάρχει για να προλαµβάνει τα πολλά απειλητικά δεινά; Η εµπειρία δείχνει ότι όσο πιο ριζική είναι η θεραπεία, τόσο πιο απρόβλεπτες είναι οι συνέπειες. Τα παραδείγµατα είναι άπειρα από την προφυλακτική χρήση αντιβιοτικών στην ένοπλη επέµβαση για να «σώσουµε κόσµο και να φέρουµε την ελευθερία». Το γενικό (ηθικό) δίληµµα της πρόληψης, όπως γίνεται αντιληπτό µετά την 11 η Σεπτεµβρίου 2001, διατυπώνεται µε τον εξής τρόπο από τον Alan M. Dershowitz, συγγραφέα ενός από τα πιο ολοκληρωµένα βιβλία επί του θέµατος: Η µεταστροφή από την απάντηση σε πεπερασµένα γεγονότα στην πρόληψη µελλοντικών δεινών συνιστά µια από τις σηµαντικότερες αλλά απαρατήρητες τάσεις στον σηµερινό κόσµο. Αµφισβητεί την παραδοσιακή µας εξάρτηση σ' ένα µοντέλο ανθρώπινης συµπεριφοράς που προϋποθέτει ένα άτοµο ορθολογικό και ικανό να αποθαρρυνθεί από µια απειλή τιµωρίας. (Dershowitz 2006, 7 - Μετάφραση από ΑΝ) Ο Πόλεµος στον 21 ο αιώνα Μπορεί ο κόσµος να φτάσει στο µέλλον σε σηµείο τέτοιο που ο πόλεµος θα ξαναγυρίσει στη λογική της µονοµαχίας του 18ου αιώνα, ενός θεσµού στον οποίο κυριαρχούν όχι µόνο κανόνες αλλά επίσης κάποιος βαθµός δικαιοσύνης; Παραφράζοντας τον Raymond Aron, αφού η ειρήνη είναι αδύνατη, και ο πόλεµος δεν είναι µόνο αναπόφευκτος, αλλά και αέναος και επίσης ενίοτε αόρατος, η αισιόδοξη απάντηση είναι: ίσως, όµως πρώτα πρέπει να συµβούν πολλά γεγονότα, πολλά εκ των οποίων οδυνηρά και επονείδιστα. Η διάδοση των όπλων µαζικής καταστροφής στον 20 ο αιώνα, ιδιαίτερα της ατοµικής βόµβας, έχει καταστήσει τον πόλεµο µεταξύ πυρηνικών δυνάµεων αδιανόητο, αλλά χρειάστηκαν σχεδόν είκοσι χρόνια

7 International Relations Quarterly 7 για να επιτευχθεί συναίνεση για το ότι τα όπλα αυτά είναι στρατηγικά (δηλ. δεν χρησιµοποιούνται στον πόλεµο), και αποτελούν την έσχατη λύση. Αρκετοί ειδικοί δεν θα απέρριπταν την πιθανότητα στον 21 ο αιώνα πολέµου µεταξύ µεγάλων δυνάµεων, µε τη θάλασσα ως κεντρικό πεδίο επιχειρήσεων. v Πέραν κάποιων περιπτώσεων, κανένας δεν τόλµησε µέχρι τώρα - για βάσιµους λόγους - να χρησιµοποιήσει σε µεγάλη κλίµακα βιολογικά ή χηµικά όπλα: εδώ ισχύει εµφανώς ο νόµος των απρόβλεπτων συνεπειών. Η εποχή της ατοµικής ενέργειας βρισκόταν υπό την αιγίδα της αµοιβαίας εξασφαλισµένης αποτροπής (MAD), µιας φόρµουλας για την ίση έκθεση στην πολύ αληθινή απειλή της ίσης εκµηδένισης. εν είναι βέβαιο ότι αυτή η κατάσταση θα συνεχιστεί για πολύ καιρό ακόµα. εδοµένου του αυξανόµενου αριθµού πυρηνικών κρατών, το ηθικό βάρος µιας τεραστίου κλίµακας καταστροφής αµβλύνεται ανησυχητικά. Κάποια µέλη του ΝΑΤΟ δεν απέρριψαν στη διάρκεια του πολέµου στο Ιράκ τη χρήση µικρότερων συσκευών µαζικής καταστροφής στο πεδίο της µάχης, αν ο εχθρός κινούταν πρώτος µε τέτοια µέσα εναντίον των στρατευµάτων. εν είναι η κατάλληλη περίσταση για να εικάσουµε πώς θα διεξάγονται οι πόλεµοι του µέλλοντος. Αυτό που προκύπτει από την κατάσταση όπως έχει σήµερα είναι ότι όλες οι γενιές πολέµου, από την «σφεντόνα και την πέτρα» vi σε διασπαστικές και/ή καταστροφικές επιχειρήσεις µέσω του ψηφιακού χώρου κινούνται παράλληλα. Η βασική διάκριση που έκανε πρωτύτερα δυνατή την οποιαδήποτε συζήτηση πάνω στους κανόνες του πολέµου και την ηθική της µάχης ήταν µεταξύ πολεµιστών και αµάχων. Παρά την ύπαρξη και ενίοτε τη χρήση όπλων µαζικής καταστροφής στον 20 ο αιώνα, η ηθική στάση ήταν σαφής και καθιστούσε δυνατή τουλάχιστον post festum την απονοµή δικαιοσύνης, µαζί µε ποινικές καταδίκες, ως προς τι είχαν κάνει οι µετέχοντες, µε την ανάλογη απονοµή συλλογικών και ατοµικών ηθικών ευθυνών. Ακόµα και οι εξεγέρσεις και οι καταστολές εξεγέρσεων έχουν τη δική τους ηθική, αφού οι στόχοι και των δύο πλευρών είναι η αµοιβαία καταστροφή της πολιτικής θέλησης να συνεχίσουν, κάτι που χρειάζεται την υποστήριξη τουλάχιστον κάποιων τµηµάτων των ενδιαφερόµενων πληθυσµών. Τα κυρίαρχα κράτη της ύσης στις νέες στρατιωτικές τεχνολογίες βρίσκονται υπό ισχυρή πίεση της κοινής γνώµης προκειµένου να περιορίσουν τον αριθµό των απωλειών της πλευράς τους και να αποφεύγουν όσο το δυνατόν τις «παράπλευρες απώλειες», δηλαδή τα αθώα θύµατα µεταξύ των αµάχων. Οι οδηγίες καταστολής εξέγερσης που δίνονται στον στρατό των ΗΠΑ φαίνεται να προτάσσουν τα µη θανάσιµα µέσα για να καταπολεµηθεί µια εξέγερση, αν και η εφαρµογή αυτής της αρχής στην πράξη απεδείχθη πολύ δυσκολότερη από όσο αναµενόταν, και έτσι είχαµε τη δραµατική αύξηση της χρήσης UAV για στοχευµένα χτυπήµατα τα τελευταία τέσσερα χρόνια. vii Είναι πολύ νωρίς για να κρίνουµε αν θα υπάρχουν κανόνες στους ηλεκτρονικούς πολέµους - είναι ευρέως αποδεκτό πλέον ότι ορισµένες επιχειρήσεις που έχουν λάβει χώρα εναντίον συγκεκριµένων στόχων στο περιβάλλον αυτό αναλογούν σε πράξεις πολέµου. Όπως είδαµε, σύµφωνα µε τους Κινέζους συγγραφείς που αναφέρθηκαν ο κανόνας είναι ότι δεν υπάρχουν κανόνες. Ωστόσο, η αλληλεπίδραση δεν µπορεί να αποκλειστεί από αυτόν τον τοµέα. Η παρατήρηση του Martin van Creveld για την αλληλεπίδραση στη στρατηγική γενικότερα συνεχίζει να είναι συναφής: Πάνω απ' όλα, έγραψε το 1991, οι νευραλγικές αρχές της στρατηγικής θα συνεχίσουν να καθορίζονται από τον αµοιβαίο, διαδραστικό χαρακτήρα της, δηλαδή το γεγονός ότι ο πόλεµος είναι ένας βίαιος αγώνας µεταξύ δυο αντιπάλων, οι οποίοι λειτουργούν ανεξάρτητα και είναι ως έναν βαθµό ελεύθεροι να δράσουν όπως νοµίζουν. (van Creveld, 1991, Μετάφραση από ΑΝ) Μια πιθανή επιλογή των εµπλεκοµένων, και τα ιστορικά παραδείγµατα είναι άφθονα, είναι να µιµηθούν τον εχθρό, ο οποίος πρώτος χρησιµοποίησε ένα συγκεκριµένο µέσο, είτε αυτό είναι όπλο είτε τακτική. Τον Μάρτιο του 2013 έλαβαν χώρα δύο µείζονες εξελίξεις στον τοµέα του ηλεκτρονικού πολέµου. Η ιοίκηση Κυβερνοχώρου των ΗΠΑ ανακοίνωσε τη 12 η Μαρτίου τη δηµιουργία επιθετικών οµάδων. Κάποιοι παρατηρητές σάστισαν από την ανακοίνωση viii, αλλά η πρόταση, σε συνδυασµό µε άλλες παλιότερες επί του θέµατος φαίνονται να είναι συµβατές µε την έννοια της Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ του 2002 ως προς τον προληπτικό πόλεµο. Η δεύτερη εξέλιξη ήταν η δηµοσίευση ενός «εγχειριδίου», ουσιαστικά µιας συλλογής υπαρχόντων κανόνων που αφορούν σε ένοπλες συγκρούσεις µε εξηγήσεις και ερµηνείες για το πώς θα εφαρµόζονταν αυτοί οι κανόνες στον ηλεκτρονικό πόλεµο. ix Ο ορισµός της ηλεκτρονικής σύγκρουσης είναι το αντικείµενο του Κανόνα 30: «Μια ηλεκτρονική επίθεση είναι µια επιχείρηση στον κυβερνοχώρο, είτε επιθετική είτε αµυντική, που λογικά αναµένεται να προκαλέσει τραυµατισµό ή θάνατο ατόµων ή ζηµιά ή καταστροφή αντικειµένων». Η όλη λογική του εγχειριδίου, και δεν µπορούσε να συµβαίνει κάτι άλλο, καθορίζεται από τη σχέση (όπως φαίνεται στην αρχή στο Τµήµα 1ο, Κεφάλαιο 1ο) «µεταξύ των κρατών, την ηλεκτρονική υποδοµή και τις επιχειρήσεις στον κυβερνοχώρο». Ο Κανόνας 1 αναφέρει ότι «Ένα κράτος µπορεί να ασκεί έλεγχο στην

8 8 Bíró Gáspár Άνοιξη 2013 ηλεκτρονική υποδοµή και δραστηριότητες εντός του εδάφους στο οποίο το κράτος είναι κυρίαρχο». Πιστεύω ότι η χρήση του ρήµατος «µπορεί» δεν είναι τυχαία. «Μπορεί» να αφήσει χώρο για ελιγµούς και για τα κράτη που έχουν τη θέληση, αλλά όχι την ικανότητα να ασκήσουν κυρίαρχο έλεγχο, και για εκείνα που µπορούν να ασκήσουν τέτοιο έλεγχο στην ηλεκτρονική υποδοµή και επιχειρήσεις στον χώρο τους, συµπεριλαµβανοµένης της γης, των υδάτων και του εναέριου χώρου, αλλά «µπορεί» να µην το αναγνωρίζουν δηµοσίως. Συνεπώς, εξηγούν οι ειδικοί που είναι συγγραφείς του εγχειριδίου λίγες γραµµές παρακάτω: «Σύµφωνα µε το ιεθνές ίκαιο, τα κράτη µπορεί να είναι υπεύθυνα για τις επιχειρήσεις στο κυβερνοχώρο που διενεργούν τα όργανά τους ή που διαφορετικά µπορούν να αποδοθούν σε αυτά δυνάµει του δικαίου για την ευθύνη των κρατών. Οι πράξεις µη-κρατικών δρώντων µπορεί ενίοτε να αποδοθούν επίσης σε κράτη». Είναι αξιοπρόσεκτο ότι σύµφωνα µε τον Κανόνα 30: «οι µη βίαιες επιχειρήσεις, όπως οι ψυχολογικές επιχειρήσεις στον κυβερνοχώρο, ή η ηλεκτρονική κατασκοπεία, δεν θεωρούνται επιθέσεις», αν και τέτοιες επιχειρήσεις συνιστούν ως τώρα τη συντριπτική πλειοψηφία της ηλεκτρονικής δραστηριότητας µε αρνητικές συνέπειες. εν χρειάζεται να ειπωθεί, συνεχίζει το κείµενο, ότι οι επιχειρήσεις που θεωρούνται επιθέσεις «δεν περιορίζονται σε πράξεις που απελευθερώνουν κινητική ενέργεια». Όπως και να 'χει, είναι η πρώτη φορά που έχουµε ένα συνεκτικό πλαίσιο µέσα στο οποίο ο ηλεκτρονικός πόλεµος, όπως υποστηρίζουν κάποιοι, όντας τµήµα ενός αναπτυσσόµενου, ενσωµατωµένου Πολέµου Πέµπτης Γενιάς, µπορεί να θεωρηθεί από την άποψη των υπαρχόντων κανόνων του jus ad bellum και του jus in bello. Τελευταίες παρατηρήσεις Αυτό που µπορεί να υποτεθεί µε σχετική ασφάλεια σε αυτό το σηµείο είναι ότι οι εξελίξεις θα ακολουθήσουν µε κάποιον τρόπο την αλληλουχία των γεγονότων µετά τον Β' Π.Π., όταν η πρακτική των ολοκληρωτικών πολέµων έφερε ολοκληρωτικές ή παγκόσµιες στρατηγικές και κατέστησε επίσης ολοκληρωτικές τη διπλωµατία και την κατασκοπεία, τόσο σε χαρακτήρα όσο και σε τεχνικές. Οι παρατηρήσεις του Hans Morgenthau για την αριστοκρατική διεθνή του 18 ου αιώνα δεν ήταν περιττές εκείνες τις εποχές, x αφού µε τη διάδοση της πρακτικής των συνόδων κορυφής για το υψηλότατο επίπεδο λήψης αποφάσεων, θεωρήθηκε ότι οι ηγέτες δεν θα εξαπατούσαν ο ένας τον άλλο, ή στη χειρότερη θα έλεγαν τουλάχιστον µέρος της αλήθειας. Στις µέρες µας, ωστόσο, το να ψεύδεσαι ασύστολα, και ενίοτε να το παραδέχεσαι ανοικτά και ρητά (γενικότερα, και χωρίς να υπολογίζουµε συγκεκριµένα ψέµατα) φαίνεται να έχει καταστεί µέσο αυτοάµυνας, συνεπώς θεµιτό. Τουλάχιστον η υποκρισία θα καταστεί µάταιη, µπορούν να παρατηρήσουν οι κυνικοί, και κάτι τέτοιο βρίσκεται πολύ κοντά στη γενική αποδοχή. Αναµφίβολα, η εµπιστοσύνη είναι ήδη περιορισµένη, και υπάρχει σηµαντική πιθανότητα να εξαφανιστεί εντελώς από τις διεθνείς σχέσεις, και στην Ευρώπη, τουλάχιστον καθ' όλη τη διάρκεια ζωής της τρέχουσας γενιάς χάραξης πολιτικής. Η αξία του να έχεις εµπιστοσύνη σε κάποιον αυξάνεται ανάλογα. Στις διεθνείς σχέσεις µπορεί να αναµένεται εύλογα µια µείζονα ανακατάταξη σε επίπεδο εµπιστοσύνης/δυσπιστίας, αξιοπιστίας/αναξιοπιστίας, αλλά για να συµβεί αυτό οι παίκτες πρέπει πρώτα να δοκιµάσουν όλα τα διαθέσιµα µέσα, και όντως χωρίς κανόνες που να καθορίζουν τις δράσεις ή τη συµπεριφορά τους. Τότε, θα µπορούµε να αναµένουµε την επιστροφή κάποιων στερεών ηθικών κανόνων και γιατί όχι, τη θεώρηση του πολέµου ως θεσµού της διεθνούς πολιτικής. Πηγές Μετέφρασε η Αγγελική Νεβσεχιρλίογλου Clausewitz, Carl von (1989): On War. Indexed Edition. Edited and Translated by Michael Howard and Peter Paret. Princeton, Princeton University Press, 1989 van Creveld, Martin (1989): Technology and War. From 2000 B.C. to the Present. Second edition, New York, The Free Press, [1991] van Creveld, Martin (1991): The Transformation of War. New York, The Free Press Dershowitz, Alan M. (2006): Preemption. A Knife that Cuts both Ways. W. W. Norton and Comp. New York Joy, Bill (2000): Why the future doesn t need us. Our most powerful 21 st -century technologies robotics, genetic engineering, and nanotech are threatening to make humans an endangered species. Wired, 8 April ( Kautilya (1915): Arthashastra. Trans. R. Shamasastry. Bangalore, 1915 ( See also: Kautiliya (1992): Arthshastra. London, Penguin Books, 1992.

9 International Relations Quarterly 9 Morgenthau, Hans J. (1993): Politics among Nations. The Struggle for Power and Peace. Brief Edition revised by Kenneth W. Thompson. Boston, McGraw-Hill 1993 [1948]. Qiao Liang and Wang Xiangsui (1999): Unrestricted Warfare. Beijing, PLA Literature and Arts Publishing House. Σουν Τζου (1974): Η Τέχνη του Πολέµου. Μετάφραση της Ελένης Γκαγκάτσιου Αθήνα, Εκδόσεις Παπασωτηρίου (2008) Weber, Max (2004): The Vocation Lectures, Indianapolis, Hackett Wight, Martin (1995): Power Politics. London, Leicester University Press, Royal Institute of International Affairs dke@southeast-europe.org DKE 2013 Σηµείωση: Αξιότιµοι Ερευνητές, αν κάνετε κάποια αναφορά σε αυτό το άρθρο ή µέρους αυτού, παρακαλώ στείλτε µας στο dke@southest-europe.org. Παρακαλώ αναφερθείτε στο άρθρο όπως παρακάτω: Gáspár Bíró: Ηθική και διεθνείς σχέσεις. (Μετέφρασε η Αγγελική Νεβσεχιρλίογλου) International Relations Quarterly, Τόµος 4. Νο.1 (Άνοιξη 2013) σελ. 10. Σας ευχαριστώ για τη συνεργασία σας. Ο Αρχισυντάκτης. i Μετάφραση από τη FBIS της CIA. Το κείµενο είναι διαθέσιµο στη διεύθυνση [Σηµείωση του εκδότη της FBIS: Τα παρακάτω αποσπάσµατα έχουν παρθεί από το έργο «Unrestricted Warfare», ένα βιβλίο που δηµοσιεύθηκε στην Κίνα τον Φεβρουάριο του 1999, το οποίο προτείνει τακτικές για αναπτυσσόµενες χώρες, ειδικά για την Κίνα, για να αντισταθµίσουν τη στρατιωτική τους κατωτερότητα ως προς τις ΗΠΑ σ' έναν πόλεµο υψηλής τεχνολογίας. Τα αποσπάσµατα περιλαµβάνουν τα περιεχόµενα, τον πρόλογο, τον επίλογο και τα βιογραφικά στοιχεία των συγγραφέων που υπάρχουν στο εξώφυλλο. Το βιβλίο γράφτηκε από δύο ανώτερους συνταγµατάρχες του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΛΑΣ) από τη νεότερη γενιά των Κινέζων στρατιωτικών αξιωµατούχων και δηµοσιεύθηκε από τον Εκδοτικό Οίκο Λογοτεχνίας και Τεχνών του ΛΑΣ στο Πεκίνο, άρα υπάρχει υπόνοια ότι η έκδοσή του επιδοκιµάστηκε από τουλάχιστον κάποια στοιχεία της ηγεσίας του ΛΑΣ. Αυτή η εντύπωση ενισχύθηκε από µια συνέντευξη µε τον Qiao και µια εγκωµιαστική κριτική του βιβλίου από το επίσηµο καθηµερινό έντυπο της νεολαίας του κόµµατος Zhongguo Qingnian Bao στις 28 Ιουνίου. Έχοντας δηµοσιευθεί πριν τη βοµβιστική επίθεση στην κινεζική πρεσβεία στο Βελιγράδι, το βιβλίο είχε πρόσφατα τραβήξει την προσοχή τόσο του κινεζικού όσο και του δυτικού Τύπου για την υπεράσπισή του ενός πλήθους µέσων, τόσο στρατιωτικών όσο και ιδιαιτέρως µη-στρατιωτικών, για να προκληθεί πλήγµα στις ΗΠΑ σε καιρούς σύγκρουσης. Το χάκινγκ σε ιστοσελίδες, η στόχευση οικονοµικών ιδρυµάτων, η τροµοκρατία, η χρήση των ΜΜΕ και η διεξαγωγή αστικού πολέµου είναι µεταξύ των µεθόδων που προτείνονται. Στη συνέντευξη στο Zhongguo Qingnian Bao, ο Qiao φέρεται να δήλωσε ότι «ο πρώτος κανόνας του απεριόριστου πολέµου είναι ότι δεν υπάρχουν κανόνες, όλα επιτρέπονται». Αναπτύσσοντας την ιδέα, εκτίµησε ότι οι ισχυρές χώρες δεν θα είχαν την ίδια προσέγγιση έναντι των αδύναµων χωρών επειδή «οι ισχυρές χώρες θέτουν τους κανόνες ενώ οι αναπτυσσόµενες τους σπάνε και εκµεταλλεύονται τις τρύπες σε αυτούς...οι ΗΠΑ σπάνε [τους κανόνες του ΟΗΕ] και φτιάχνουν καινούργιους όταν αυτοί οι κανόνες δεν ταιριάζουν [στους σκοπούς τους], αλλά πρέπει να τηρούν τους δικούς τους κανόνες αλλιώς ο υπόλοιπος κόσµος δεν θα τις εµπιστεύεται». (βλ. τη µετάφραση της συνέντευξης από τη FBIS, OW )] Η µετάφραση στα Γαλλικά ολόκληρου του κειµένου δηµοσιεύθηκε πρώτα το 2003: QIAO LIANG ΚΑΙ WANG XIANGSUI (1999): La Guerre hors limites. Paris, Payot [2003, 2006] ii «Αν οι ερευνητές της Πολεµικής Αεροπορίας επιβληθούν, τα επόµενα ιπτάµενα στρατιωτικά ροµπότ καταστροφής θα είναι µικροσκοπικά και το γυµνό µάτι δεν θα µπορεί να τα διακρίνει από µικρά πουλιά, νυχτερίδες ή ακόµη και έντοµα, γράφει ο Spencer Ackerman στο περιοδικό Wired σ' ένα από τα πολλά άρθρα που έχουν τελευταία δηµοσιευθεί επί του θέµατος. Αυτά θα κάνουν την πρώτη τους πτήση σ' ένα φρικιαστικό Μικρό Πτηνοτροφείο στο Οχάιο, όπου οι µηχανικοί δηµιουργούν µίνι-µηχανές µε πρότυπο τα πλάσµατα του ουρανού». Η Πολεµική Αεροπορία διατηρεί «Μικρό Πτηνοτροφείο» µε µικροσκοπικά ροµπότ, όµοια µε πουλιά. Του Spencer Ackerman. Wired, Νοεµβρίου. iii Χάνοντας την ανθρωπότητα Τα επιχειρήµατα κατά των ροµπότ εξόντωσης. Human Rights Watch και International Human Rights Clinic Human Rights Program at Harvard Law School

10 10 Bíró Gáspár Άνοιξη 2013 iv Εκείνες οι αιτίες της ανθρώπινης κατασκευής που επηρεάζουν τη θέση είναι η σύνεση και η έλλειψη αυτής (naya και apanaya). Η τύχη και η ατυχία (aya και anaya) είναι θεόσταλτες αιτίες. Οι αίτιες, τόσο ανθρώπινες όσο και θεόσταλτες, κυριαρχούν στον κόσµο και τις υποθέσεις του. Ό,τι είναι απρόβλεπτο είναι θεόσταλτο. Εδώ, η επιτυχία του επιθυµητού σκοπού που φαινόταν σχεδόν χαµένη υπόθεση (ονοµάζεται) τύχη. (KAUTILYA 1915, BOOK VI. CHAP. II) v Ο Robert D. Kaplan σ' ένα πρόσφατο άρθρο στο Foreign Policy (Νοέµβριος 2011) ανέφερε µερικά σηµαντικά επιχειρήµατα υπέρ του θαλάσσιου πολέµου, ως χαρακτηριστικού του 21 ου αιώνα. The South China Sea Is the Future of Conflict. The 21st century's defining battleground is going to be on water. ( Ένας άλλος ειδικός στην ασφάλεια που δεν αποκλείει τις µελλοντικές συγκρούσεις µεταξύ µεγάλων δυνάµεων είναι ο Colin S. Gray. είτε το βιβλίο του: Another Bloody Century. Future Warfare. London, Phoenix, 2005 vi The Sling and the Stone. Το On War in the 21st Century είναι ένα βιβλίο του Thomas S. Hammes για τον Πόλεµο Τέταρτης Γενιάς, όπου υποστηρίζεται ότι αυτό θα είναι το καθοριστικό χαρακτηριστικό του πολέµου σ' αυτόν τον αιώνα (St. Paul-USA, Zenith Press, 2006). vii Όπως και να 'χει, η θεωρία είναι ουσιαστικά η εξής: Η καταστολή εξεγέρσεων (COIN) είναι στρατιωτικές, πολιτικές, οικονοµικές, ψυχολογικές και αστικές δράσεις που γίνονται από µια κυβέρνηση για να καταπολεµήσει µια εξέγερση. (...) Η COIN συνεπώς αφορά στην εφαρµογή εθνικής ισχύος στους τοµείς και κλάδους της πολιτικής, του στρατού, της οικονοµίας, της κοινωνίας, της πληροφόρησης και της υποδοµής. Οι πολιτικοί και στρατιωτικοί ηγέτες και σχεδιαστές δεν πρέπει ποτέ να υποτιµούν την κλίµακα και την περιπλοκότητα της. Επιπλέον, θα πρέπει να αναγνωρίζουν ότι οι Ένοπλες υνάµεις δεν µπορούν να έχουν µόνες επιτυχία στην COIN. Counterinsurgency. Field Manual No December 2006 (Final Draft). Chapter 1 (1-2) viii «Πρώτον, η διοίκηση τοποθετεί 13 επιθετικές οµάδες κυβερνοχώρου που έχουν καθήκον να αποτρέπουν καταστροφικές ηλεκτρονικές επιθέσεις ενάντια στις ΗΠΑ, γράφει ο John Reed στο Foreign Policy. Αν και ο [Στρατηγός Keith] Alexander είπε ότι πρόκειται για επιθετικές οµάδες, επέµεινε ότι ο ρόλος τους είναι αµυντικός: "Για να είµαι σαφής, η οµάδα υπεράσπισης του έθνους δεν είναι αµυντική οµάδα, πρόκειται για επιθετική οµάδα που θα χρησιµοποιούσε το Υπουργείο Άµυνας για να υπερασπιστεί το έθνος αν αυτό δεχόταν επίθεση στο κυβερνοχώρο". Αν δυσκολεύεστε να το κατανοήσετε αυτό, δεν είστε οι µόνοι, σχολίασε ο Reed. Μετά την ακρόαση, ο Alexander συνέκρινε τις οµάδες µε πυραυλικές άµυνες». Cyber Command fielding 13 offensive cyber deterrent units. By John Reed, 12 March 2013 ( Μια εβδοµάδα πρωτύτερα, ο ίδιος συγγραφέας ανέφερε ότι «η νέα έκθεση του Defense Science Board για την προστασία των δικτύων υπολογιστών του Πενταγώνου καθιστά αναγκαία την ανάπτυξη µιας ειδικής δύναµης µε δικά της βοµβαρδιστικά, πυραύλους cruise και ηλεκτρονικά όπλα για να απαντήσει σε µια καταστροφική ηλεκτρονική επίθεση. Σχεδόν σαν µια µικρή συµβατικά οπλισµένη Στρατηγική ιοίκηση για αποτροπή στον κυβερνοχώρο. Department of Defense (DoD) panel recommends special bomber-armed deterrent force. By John Reed, 6 march 2013) ( ix Tallin Manual on the International Law Applicable to Cyber Warfare. Cambridge, Cambridge University Press, (Ολόκληρο το άρθρο µπορεί να βρεθεί εδώ: x «Αυτή η αίσθηση µιας υψηλής προσωπικής ηθικής υποχρέωσης που πρέπει να ακολουθείται από τους υπευθύνους για την εξωτερική πολιτική ως προς τους συναδέλφους τους σε άλλες χώρες εξηγεί την έµφαση µε την οποία οι συγγραφείς του 17 ου και του 18 ου αιώνα συµβούλευαν τον µονάρχη να προστατεύει την "τιµή" και την "υπόληψή" του σαν τα πιο πολύτιµα του υπάρχοντα. (...) Μία παράβαση των ηθικών του υποχρεώσεων, όπως αυτές αναγνωρίζονταν από τους άλλους µονάρχες για τους ιδίους, θα έθεταν σε κίνηση όχι µόνο τη συνείδησή του αλλά επίσης τις αυθόρµητες αντιδράσεις της υπερεθνικής αριστοκρατικής κοινωνίας, που θα τον έκανε να πληρώσει για την παράβαση των ηθών της µε µια απώλεια κύρους, δηλαδή µια απώλεια ισχύος». (MORGENTHAU 1993, 237)

Η Κίνα στο διάστημα οι ΗΠΑ σε πανικό

Η Κίνα στο διάστημα οι ΗΠΑ σε πανικό Η Κίνα στο διάστημα οι ΗΠΑ σε πανικό Μαρτίου 4, 2015 ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ Στην Ουάσιγκτον, έκανε την εμφάνιση της μια απόρρητη έκθεση, που μιλά για το «κινεζικό όνειρο το διάστημα». Συγκεκριμένα η έκθεση αυτή

Διαβάστε περισσότερα

e- EΚΦΡΑΣΗ- ΕΚΘΕΣΗ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ για ΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ εξετάσεις Γ λυκείου ΕΠΑ.Λ.

e- EΚΦΡΑΣΗ- ΕΚΘΕΣΗ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ για ΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ εξετάσεις Γ λυκείου ΕΠΑ.Λ. ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ για ΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ εξετάσεις Γ λυκείου ΕΠΑ.Λ. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ποτέ, πια, πόλεμος! Μετά τις οδυνηρές εμπειρίες του τελευταίου Παγκοσμίου Πολέμου, θα περίμενε κανείς

Διαβάστε περισσότερα

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ STEVE WELLS GLOBAL FUTURIST, COO, FAST FUTURE, UK

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ STEVE WELLS GLOBAL FUTURIST, COO, FAST FUTURE, UK THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ STEVE WELLS GLOBAL FUTURIST, COO, FAST FUTURE, UK SECOND YOUTH SUMMIT THE FUTURE WORKPLACE: THE NEW JOBS THE NEW SKILLS The youth takes over ΠΕΜΠΤΗ 28 ΜΑΡΤΙΟΥ 2019 1 THE ECONOMIST

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. 9.1 Εισαγωγή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. 9.1 Εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 9.1 Εισαγωγή Η βιώσιµη ανάπτυξη είναι µία πολυδιάστατη έννοια, η οποία αποτελεί µία εναλλακτική αντίληψη της ανάπτυξης, µε κύριο γνώµονα το καθαρότερο περιβάλλον και επιδρά στην

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΙΝΑ ΣΤΟΝ 21 Ο ΑΙΩΝΑ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ

Η ΚΙΝΑ ΣΤΟΝ 21 Ο ΑΙΩΝΑ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ Η ΚΙΝΑ ΣΤΟΝ 21 Ο ΑΙΩΝΑ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΧΟΥΧΛΙΑ ΜΑΡΘΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΙΝΑΣ Προσπάθεια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟ 74. Φθινόπωρο 2010 ΚΥΠΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ) Μαρτίου 2011 ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΥΡΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟ 74. Φθινόπωρο 2010 ΚΥΠΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ) Μαρτίου 2011 ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΥΡΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟ 74 ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ Φθινόπωρο 2010 ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΥΡΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΥΠΡΟΣ (ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ) Μαρτίου 2011 Αντιπροσωπεία της

Διαβάστε περισσότερα

Από τον ευρωβουλευτή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ιωάννη Κουκιάδη, αντιπρόεδρο της. Επιτροπής Νοµικών Θεµάτων και Εσωτερικής Αγοράς

Από τον ευρωβουλευτή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ιωάννη Κουκιάδη, αντιπρόεδρο της. Επιτροπής Νοµικών Θεµάτων και Εσωτερικής Αγοράς Από τον ευρωβουλευτή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ιωάννη Κουκιάδη, αντιπρόεδρο της Επιτροπής Νοµικών Θεµάτων και Εσωτερικής Αγοράς εκδόθηκε η ακόλουθη ανακοίνωση µε αφορµή την τροπολογία που κατέθεσε ο ευρωβουλευτής της

Διαβάστε περισσότερα

< > Ο ΚΕΝΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ, ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ Η ΕΞΗΓΗΣΗ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΕΝΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΝΕΥΜΑ

< > Ο ΚΕΝΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ, ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ Η ΕΞΗΓΗΣΗ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΕΝΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΝΕΥΜΑ Κ. Γ. ΝΙΚΟΛΟΥΔΑΚΗΣ 1 < > Ο ΚΕΝΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ, ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ Η ΕΞΗΓΗΣΗ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΕΝΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΝΕΥΜΑ Επαναλαμβάνουμε την έκπληξή μας για τα τεράστια συμπλέγματα γαλαξιών, τις πιο μακρινές

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Ενότητα 8: ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΟΛΕΜΟΥ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Χρήστος Βασιλειάδης Τμήμα Οργάνωσης & Διοίκησης Επιχειρήσεων ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΧΡΗΣΤΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

H ΚΥΒΕΡΝΟΪΣΧΥΣ ΩΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

H ΚΥΒΕΡΝΟΪΣΧΥΣ ΩΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ H ΚΥΒΕΡΝΟΪΣΧΥΣ ΩΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ Μαυρόπουλος Παναγιώτης pmavropoulos@yahoo.gr www.warandstrategy.gr 1 ΔΡΑΣΤΕΣ ΣΤΟΝ ΚΥΒΕΡΝΟΧΩΡΟ Χάκερ Ακτιβιστές Οργανωμένο έγκλημα Βιομηχανική κατασκοπία

Διαβάστε περισσότερα

Παραβίαση της ασφάλειας των προσωπικών δεδομένων

Παραβίαση της ασφάλειας των προσωπικών δεδομένων Παραβίαση της ασφάλειας των προσωπικών δεδομένων Ενέργειες των επιχειρήσεων πριν από την επιβολή κυρώσεων Δήμητρα Γαμπά ΜΔΕ, ΚΔΕΟΔ Δύο είναι οι βασικές εκφάνσεις μίας πολιτικής ασφάλειας των προσωπικών

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΑΜΠΑΤΖΟΓΛΟΥ ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ HANS J. MORGENTHAU: POLITICS AMONG NATIONS (1948)

ΑΡΑΜΠΑΤΖΟΓΛΟΥ ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ HANS J. MORGENTHAU: POLITICS AMONG NATIONS (1948) ΑΡΑΜΠΑΤΖΟΓΛΟΥ ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ HANS J. MORGENTHAU: POLITICS AMONG NATIONS (1948) Κατά τον Μοrgenthau η διεθνής πολιτική δεν προέρχεται από αφηρημένες απόψεις που αντλούνται από το φιλοσοφικό

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΟΥΡΓΩΝ

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΟΥΡΓΩΝ Declaration on freedom of political debate in the media Greek version* ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΟΥΡΓΩΝ ιακήρυξη για την Ελευθερία του Πολιτικού ιαλόγου στα Μέσα (Υιοθετήθηκε από την Επιτροπή Υπουργών

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΙΜΕΝΟ ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ

ΚΕΙΜΕΝΟ ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 10 ΙΟΥΛΙΟΥ 2001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΕΙΜΕΝΟ ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ Όλο και πιο συχνά κάνει την εµφάνισή

Διαβάστε περισσότερα

Έγγραφο συνόδου B7-xxxx/2013 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ. εν συνεχεία δηλώσεως της Επιτροπής. σύμφωνα με το άρθρο 110 παράγραφος 2 του Κανονισμού

Έγγραφο συνόδου B7-xxxx/2013 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ. εν συνεχεία δηλώσεως της Επιτροπής. σύμφωνα με το άρθρο 110 παράγραφος 2 του Κανονισμού ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Έγγραφο συνόδου 28.11.2013 B7-xxxx/2013 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ εν συνεχεία δηλώσεως της Επιτροπής σύμφωνα με το άρθρο 110 παράγραφος 2 του Κανονισμού σχετικά με την κύρωση της

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3. Οι επιπτώσεις της τεχνολογίας επικοινωνιών. www.learner.gr. Τεχνολογία Επικοινωνιών

Κεφάλαιο 3. Οι επιπτώσεις της τεχνολογίας επικοινωνιών. www.learner.gr. Τεχνολογία Επικοινωνιών Κεφάλαιο 3 Οι επιπτώσεις της τεχνολογίας επικοινωνιών 1 Αξιολόγηση της Τεχνολογίας Αξιολόγηση της τεχνολογίας (technology assessment ) Ονομάζεται η μελέτη και ο προσδιορισμός του συνόλου των αποτελεσμάτων

Διαβάστε περισσότερα

12195/19 ΕΜ/σα 1 RELEX 2.B

12195/19 ΕΜ/σα 1 RELEX 2.B Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 16 Σεπτεμβρίου 2019 (OR. en) 12195/19 COARM 154 CFSP/PESC 684 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Με ημερομηνία: 16 Σεπτεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Το Ηµερολόγιο των Μάγιας και τα Χρήµατα από τον ρ. Καρλ Τζοχάν Κάλλεµαν

Το Ηµερολόγιο των Μάγιας και τα Χρήµατα από τον ρ. Καρλ Τζοχάν Κάλλεµαν Το Ηµερολόγιο των Μάγιας και τα Χρήµατα Από τον ρ. Καρλ Τζοχάν Κάλλεµαν Λοιπόν, ήθελα να µιλήσω για δυο πράγµατα που νοµίζω δεν συνδέονται πάντα αλλά, πραγµατικά θα τους άξιζε µια σύνδεση. Το ένα είναι

Διαβάστε περισσότερα

Παρακάτω, έχετε μια λίστα με ερωτήσεις για κάθε θέμα, οι οποίες θα σας βοηθήσουν.

Παρακάτω, έχετε μια λίστα με ερωτήσεις για κάθε θέμα, οι οποίες θα σας βοηθήσουν. ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ Οδηγός για τον δάσκαλο / εκπαιδευτικό / μέντορα Πριν ξεκινήσετε με τα αναφερόμενα θέματα, πρέπει να ζητήσετε από τους συμμετέχοντες να συμπληρώσουν τα Ερωτηματολόγια για τους εκπαιδευτικούς

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Κατάλογος διευκρινιστικού υλικού..................................... 18 Πρόλογος....................................................... 27 Ευχαριστίες......................................................

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΣΗ ΥΠΟ ΜΟΡΦΗ ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΩΝ

ΘΕΣΗ ΥΠΟ ΜΟΡΦΗ ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΩΝ Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών 13.6.2017 2017/2068(INI) ΘΕΣΗ ΥΠΟ ΜΟΡΦΗ ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΩΝ της Επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών

Διαβάστε περισσότερα

Ο πόλεµος στο Ιράκ, για εµάς τους Έλληνες, είναι ένα θέµα πολύ σηµαντικό, αρκετά σηµαντικό, όχι και τόσο σηµαντικό, ή καθόλου σηµαντικό;

Ο πόλεµος στο Ιράκ, για εµάς τους Έλληνες, είναι ένα θέµα πολύ σηµαντικό, αρκετά σηµαντικό, όχι και τόσο σηµαντικό, ή καθόλου σηµαντικό; ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΣΤΟ ΙΡΑΚ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ Ο πόλεµος στο Ιράκ, για εµάς τους Έλληνες, είναι ένα θέµα πολύ σηµαντικό, αρκετά σηµαντικό, όχι και τόσο σηµαντικό, ή καθόλου σηµαντικό; 47 34 12 6 2 Πολύ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη Το παρόν ηλεκτρονικό εγχειρίδιο έχει ως στόχο του να παρακολουθήσει τις πολύπλοκες σχέσεις που συνδέουν τον

Διαβάστε περισσότερα

Απασχόληση και πολιτισµός, πυλώνες κοινωνικής συνοχής και ένταξης των µεταναστών για µια βιώσιµη Ευρώπη

Απασχόληση και πολιτισµός, πυλώνες κοινωνικής συνοχής και ένταξης των µεταναστών για µια βιώσιµη Ευρώπη ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΗΜΟΣΙΑΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗ ΚΥΚΛΑ ΩΝ Επιτροπή των Περιφερειών ιάσκεψη µε θέµα Απασχόληση και πολιτισµός, πυλώνες κοινωνικής

Διαβάστε περισσότερα

Φάσμα. προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι. Πόλεμοι λιγότερο φονικοί, βία παντού

Φάσμα. προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι. Πόλεμοι λιγότερο φονικοί, βία παντού σύγχρονο Φάσμα προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι. μαθητικό φροντιστήριο 25ης Μαρτίου 111 - ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ - 210 50 20 990-210 50 27 990 25ης Μαρτίου 74 - ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ - 210 50 50 658-210 50 60 845 Γραβιάς 85 -

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρία Δικαίου και Θεσμών 3α. Δίκαιο και Ηθική στη Δίκη της Νυρεμβέργης

Θεωρία Δικαίου και Θεσμών 3α. Δίκαιο και Ηθική στη Δίκη της Νυρεμβέργης Αριστείδης Ν. Χατζής Αναπληρωτής Καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου & Θεωρίας Θεσμών Θεωρία Δικαίου και Θεσμών 3α Δίκαιο και Ηθική στη Δίκη της Νυρεμβέργης Τμήμα Μ.Ι.Θ.Ε. 17/3/2014 ΔΙΚΗ ΤΗΣ ΝΥΡΕΜΒΕΡΓΗΣ 20

Διαβάστε περισσότερα

Άρθρο του Σταμάτη Σουρμελή*

Άρθρο του Σταμάτη Σουρμελή* Άρθρο του Σταμάτη Σουρμελή* Το ζήτημα της αποτελεσματικής Διοίκησης - Ηγεσίας, απασχόλησε, απασχολεί και θα απασχολεί όλους εκείνους που επιδιώκουν την αποτελεσματικότητα, την προσωπική βελτίωση, την κοινωνική

Διαβάστε περισσότερα

Σας µεταφέρω τον χαιρετισµό του Προέδρου µας, Γ. Παπανδρέου και σας εύχοµαι καλή επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου σας.

Σας µεταφέρω τον χαιρετισµό του Προέδρου µας, Γ. Παπανδρέου και σας εύχοµαι καλή επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου σας. , Σας µεταφέρω τον χαιρετισµό του Προέδρου µας, Γ. Παπανδρέου και σας εύχοµαι καλή επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου σας. Τα Συνέδρια αποτελούν την κορυφαία διαδικασία για όλα τα κόµµατα. Μια διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

Ο Φιλελευθερισμός του Καρλ Πόππερ. Όμιλος Ανοιχτή Κοινωνία & Ινστιτούτο Διπλωματίας και Διεθνών Εξελίξεων 23 Οκτωβρίου 2014

Ο Φιλελευθερισμός του Καρλ Πόππερ. Όμιλος Ανοιχτή Κοινωνία & Ινστιτούτο Διπλωματίας και Διεθνών Εξελίξεων 23 Οκτωβρίου 2014 Ο Φιλελευθερισμός του Καρλ Πόππερ Όμιλος Ανοιχτή Κοινωνία & Ινστιτούτο Διπλωματίας και Διεθνών Εξελίξεων 23 Οκτωβρίου 2014 Τι ήταν ο Πόππερ Φιλελεύθερος; Σοσιαλδημοκράτης; Συντηρητικός; Ήταν ο Πόππερ φιλελεύθερος;

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις

Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις Πιθανότατα αισθάνεστε πολύ αναστατωµένοι αφού λάβατε µια διάγνωση καρκίνου. Συνήθως είναι δύσκολο να αποδεχθείτε τη διάγνωση αµέσως και αυτό είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ

ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (# 252) Ε ΕΞΑΜΗΝΟ 9 η ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΛΙΓΗ ΘΕΩΡΙΑ Στην προηγούμενη διάλεξη μάθαμε ότι υπάρχουν διάφορες μορφές έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

Όταν φεύγουν τα σύννεφα μένει το καθαρό

Όταν φεύγουν τα σύννεφα μένει το καθαρό Ημερομηνία 9/6/2016 Μέσο Συντάκτης Link http://plusmag.gr/ Αλεξάνδρα Παναγοπούλου http://plusmag.gr/article/%cf%84%ce%b1%ce%bd_%cf%86%ce%b5%ce%b3%ce%bf%cf %85%CE%BD_%CF%84%CE%B1_%CF%83%CE%BD%CE%BD%CE%B5%CF%86%CE%B1_%CE%B

Διαβάστε περισσότερα

για τα 30 χρόνια από την ίδρυση της Ένωσης των Ευρωπαίων ικαστών για τη ηµοκρατία και Ελευθερίες [MEDEL].

για τα 30 χρόνια από την ίδρυση της Ένωσης των Ευρωπαίων ικαστών για τη ηµοκρατία και Ελευθερίες [MEDEL]. ΨΗΦΙΣΜΑ για τα 30 χρόνια από την ίδρυση της Ένωσης των Ευρωπαίων ικαστών για τη ηµοκρατία και Ελευθερίες [MEDEL]. ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ- ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ- ΙΚΑΙΟΣΥΝΗ Τον Ιούνιο 1985, µια οµάδα ευρωπαίων δικαστικών λειτουργών

Διαβάστε περισσότερα

A8-0375/22. Luke Ming Flanagan, Paloma López Bermejo, Marina Albiol Guzmán, Ángela Vallina εξ ονόματος Ομάδας GUE/NGL

A8-0375/22. Luke Ming Flanagan, Paloma López Bermejo, Marina Albiol Guzmán, Ángela Vallina εξ ονόματος Ομάδας GUE/NGL 5.12.2018 A8-0375/22 22 Luke Ming Flanagan, Paloma López Bermejo, Marina Albiol Guzmán, Ángela Vallina Αιτιολογική αναφορά 10 έχοντας υπόψη το έγγραφο προβληματισμού σχετικά με το μέλλον της ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

Κύρια σημεία για Αξιολόγηση Διαιτητών και συζήτηση μετά την ολοκλήρωση αγώνος. Μερικές συμβουλές για Παρατηρητές Διαιτησίας

Κύρια σημεία για Αξιολόγηση Διαιτητών και συζήτηση μετά την ολοκλήρωση αγώνος. Μερικές συμβουλές για Παρατηρητές Διαιτησίας Κύρια σημεία για Αξιολόγηση Διαιτητών και συζήτηση μετά την ολοκλήρωση αγώνος Μερικές συμβουλές για Παρατηρητές Διαιτησίας ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΩΝ. ΑΝΤΩΝΟΥΛΗΣ BY JAIME ANDREU FIVB MAGAZINE Συμβουλή 1:

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΝΤΕΛΑ-ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΜΟΝΤΕΛΑ-ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΟΝΤΕΛΑ-ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ Οι κρίσεις δημιουργούν απρόβλεπτες καταστάσεις οι οποίες εξελίσσονται ραγδαία και απαιτούν αποφάσεις προκειμένου οι επιπτώσεις τους να μην επεκταθούν ταχύτατα. Κάθε κρίση απαιτεί

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνής Οργανισμός είναι ένα σύνολο κρατών, που δημιουργείται με διεθνή συνθήκη, διαθέτει μόνιμα όργανα νομική προσωπικότητα διαφορετική από τα κράτη

Διεθνής Οργανισμός είναι ένα σύνολο κρατών, που δημιουργείται με διεθνή συνθήκη, διαθέτει μόνιμα όργανα νομική προσωπικότητα διαφορετική από τα κράτη Διεθνείς Οργανισμοί Περιεχόμενα Σελ.3 Τι είναι διεθνής οργανισμός; Σελ.4 Κατηγορίες διεθνών οργανισμών Σελ.5-6 Σημαντικότεροι Διεθνείς Οργανισμοί Σελ.7 Τι είναι Μη Κυβερνητικός Οργανισμός Σελ.8-11 Μ.Κ.Ο

Διαβάστε περισσότερα

Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ)

Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ Η ΕΕ επιδιώκει την προώθηση της ασφάλειας, της ειρήνης, της διεθνούς συνεργασίας, της

Διαβάστε περισσότερα

Βία κατά των γυναικών ένα αρχαίο ζήτηµα που ανθεί και στον 21 αιώνα. Θεοφανώ Παπαζήση

Βία κατά των γυναικών ένα αρχαίο ζήτηµα που ανθεί και στον 21 αιώνα. Θεοφανώ Παπαζήση Βία κατά των γυναικών ένα αρχαίο ζήτηµα που ανθεί και στον 21 αιώνα Θεοφανώ Παπαζήση Αναπληρώτρια καθηγήτρια ΑΠΘ Από την απελευθέρωση των σεξουαλικών σχέσεων στα τέλη της δεκαετίας του 60 αρχές 70, µετά

Διαβάστε περισσότερα

Ρητορική Μίσους. στο Διαδίκτυο. Γραμμή βοηθείας Ενημέρωση-Επαγρύπνηση Γραμμή παράνομου περιεχομένου

Ρητορική Μίσους. στο Διαδίκτυο. Γραμμή βοηθείας Ενημέρωση-Επαγρύπνηση Γραμμή παράνομου περιεχομένου Ρητορική Μίσους στο Διαδίκτυο 210 6007686 www.safeline.gr Γραμμή βοηθείας Ενημέρωση-Επαγρύπνηση Γραμμή παράνομου περιεχομένου Ρητορική μίσους; Το διαδίκτυο και ειδικότερα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης άνοιξαν

Διαβάστε περισσότερα

Έγγραφο συνόδου ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ. εν συνεχεία δηλώσεων του Συμβουλίου και της Επιτροπής. σύμφωνα με το άρθρο 123 παράγραφος 2 του Κανονισμού

Έγγραφο συνόδου ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ. εν συνεχεία δηλώσεων του Συμβουλίου και της Επιτροπής. σύμφωνα με το άρθρο 123 παράγραφος 2 του Κανονισμού Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Έγγραφο συνόδου B8-0154/2019 6.3.2019 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ εν συνεχεία δηλώσεων του Συμβουλίου και της Επιτροπής σύμφωνα με το άρθρο 123 παράγραφος 2 του Κανονισμού σχετικά

Διαβάστε περισσότερα

ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Α ΚΕΙΜΕΝΟ 1) Διαβάζοντας το κείμενο, αντιλαμβανόμαστε ότι το φαινόμενο του ρατσισμού, έχει αρκετές συνέπειες και για εκείνον που το υποστηρίζει και

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωµένη στην πολυµορφία EL B8-0350/1. Τροπολογία

EL Eνωµένη στην πολυµορφία EL B8-0350/1. Τροπολογία 15.12.2014 B8-0350/1 1 Marie-Christine Vergiat, Cornelia Ernst, Κώστας Χρυσόγονος, Marina Albiol Guzmán, Patrick Le Hyaric Αιτιολογική σκέψη Γ α (νέα) Γα. εκτιµώντας ότι οι πολιτικές ασφάλειας δεν πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2013/2170(INI)

ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2013/2170(INI) ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων 08.11.2013 2013/2170(INI) ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με την ανάπτυξη αντιπυραυλικής ασπίδας για την Ευρώπη και τις πολιτικές και στρατηγικές της

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ο H ΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 6.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ο H ΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 6.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ο H ΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 6.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μετά από δέκα χρόνια διαπραγµατεύσεις και τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου της Κοπεγχάγης (12-13 εκεµβρίου 2002), η Ευρωπαϊκή Ένωση αναµένει

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΚΑΙ ΡΟΜΠΟΤ

ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΚΑΙ ΡΟΜΠΟΤ 8 Ο ΓΕΛ Ερευνητικές Εργασίες Τάξη Β ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΚΑΙ ΡΟΜΠΟΤ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ M.G.TECH 4 Αντωνόπουλος Αποστόλης Αντωνόπουλος Κων/νος Δημόπουλος Γεράσιμος Ζαπαντιώτης Γεράσιμος Επιβλέπων: Αναστασόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση Συνάντηση Εργασίας ρ Χριστίνα Θεοχάρη Περιβαλλοντολόγος Μηχανικός Γραµµατέας Οικολογίας και Περιβάλλοντος ΓΣΕΕ 7 Ιουνίου 2006 1 1. Η Κοινωνική εταιρική ευθύνη

Διαβάστε περισσότερα

Κοινή Γνώμη. Κολέγιο CDA ΔΗΣ 110 Κομμωτική Καρολίνα Κυπριανού 11/02/2015

Κοινή Γνώμη. Κολέγιο CDA ΔΗΣ 110 Κομμωτική Καρολίνα Κυπριανού 11/02/2015 Κοινή Γνώμη Κολέγιο CDA ΔΗΣ 110 Κομμωτική Καρολίνα Κυπριανού 11/02/2015 Έννοια, ορισμός και ανάλυση Κοινής Γνώμης Κοινή γνώμη είναι η γνώμη της πλειοψηφίας των πολιτών, πάνω σε ένα ζήτημα που αφορά την

Διαβάστε περισσότερα

Τοκπασίδης Παναγιώτης Προπονητής Ποδοσφαίρου UEFA A. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΑΛΗΘΙΝΟΥ ΠΡΟΠΟΝΗΤΗ και ΟΧΙ ΤΗΣ ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΣ

Τοκπασίδης Παναγιώτης Προπονητής Ποδοσφαίρου UEFA A. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΑΛΗΘΙΝΟΥ ΠΡΟΠΟΝΗΤΗ και ΟΧΙ ΤΗΣ ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΑΛΗΘΙΝΟΥ ΠΡΟΠΟΝΗΤΗ και ΟΧΙ ΤΗΣ ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΣ Χαλκίδα, 2019 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΑΛΗΘΙΝΟΥ ΠΡΟΠΟΝΗΤΗ και ΟΧΙ ΤΗΣ ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΣ Είναι γεγονός πως τα τελευταία χρόνια με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και των υπολογιστών

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΟΗΕ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΩΝ

ΣΧΕΔΙΟ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΟΗΕ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΩΝ Ημερομηνία Ανάρτησης: 25/11/2005 ΣΧΕΔΙΟ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΟΗΕ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΩΝ Κατά τη διάρκεια της Παγκόσμιας Συνάντησης για τα Ηλεκτρονικά

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ Ημερομηνία 10/3/2016 Μέσο Συντάκτης Link http://www.in.gr Τζωρτζίνα Ντούτση http://www.in.gr/entertainment/book/interviews/article/?aid=1500064083 Νικόλ Μαντζικοπούλου: Το μυστικό για την επιτυχία είναι

Διαβάστε περισσότερα

«Το κοινωνικό στίγµα της ψυχικής ασθένειας»

«Το κοινωνικό στίγµα της ψυχικής ασθένειας» «Το κοινωνικό στίγµα της ψυχικής ασθένειας» Mαρίνα Οικονόµου-Λαλιώτη Επικ. Καθηγήτρια Ψυχιατρικής Επιστηµονικά Υπεύθυνη του Προγράµµατος «αντι-στίγµα» ΕΠΙΨΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΨΥΧΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΠΕ

ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΠΕ Leonardo da Vinci Leonardo Project: A EUROPEAN OBSERVATORY ON THE USE OF ICT-SUPPORTED LIFE LONG LEARNING BY SMES, MICRO-ENTERPRISES AND THE SELF-EMPLOYED IN RURAL AREAS ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ. 5.1 Εισαγωγή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ. 5.1 Εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ 5.1 Εισαγωγή Στην ενότητα αυτήν θα παρουσιάσουµε µία αναλυτική περιγραφή της γνώµης των Ευρωπαίων πολιτών σχετικά µε τα ναρκωτικά. Καθώς είναι γνωστό, στις µέρες

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ 1.ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ,ΓΕΝΙΚΑ Ο σύγχρονος πολιτισμός αναπτύσσεται με κέντρο και σημείο αναφοράς τον Άνθρωπο. Η έννομη τάξη, διεθνής και εγχώρια, υπάρχουν για να υπηρετούν

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ: Η ΦΙΛΟΚΟΣΜΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ: Η ΦΙΛΟΚΟΣΜΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Παρασκευάς Ν. Παρασκευόπουλος Καθηγητής Ε.Μ.Πολυτεχνείου ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ: Η ΦΙΛΟΚΟΣΜΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΡΩΤΗ ΕΚΔΟΣΗ ΑΘΗΝΑ 2013 ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΙΛΟΚΟΣΜΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Εκδότης του πιο πάνω

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΗΣ jordan@uom.gr Κτήριο Η- Θ γραφείο 402 Τηλ. 2310-891-591 DAN BORGE «Η διαχείριση του κινδύνου είναι δυνατό να μας βοηθήσει να αρπάξουμε μια ευκαιρία

Διαβάστε περισσότερα

Απελευθερώστε τη δυναμική της επιχείρησής σας

Απελευθερώστε τη δυναμική της επιχείρησής σας Απελευθερώστε τη δυναμική της επιχείρησής σας Εφαρμοσμένες ΛΥΣΕΙΣ για Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις Συμβουλευτικές Υπηρεσίες Εκπαιδευτικά Σεμινάρια Ανάπτυξη Πωλήσεων Ανδρόμαχος Δημητροκάλλης, MBA Management

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδιο Μαθήματος: Κοινωνικές και Επικοινωνιακές Δεξιότητες για Ανάπτυξη Αυτοπεποίθησης και Τεχνικών Επίλυσης Διαφορών

Σχέδιο Μαθήματος: Κοινωνικές και Επικοινωνιακές Δεξιότητες για Ανάπτυξη Αυτοπεποίθησης και Τεχνικών Επίλυσης Διαφορών Σχέδιο Μαθήματος: Κοινωνικές και Επικοινωνιακές Δεξιότητες για Ανάπτυξη Αυτοπεποίθησης και Τεχνικών Επίλυσης Διαφορών Διάρκεια: Περιληπτική Περιγραφή: Δύο 45λεπτες διδακτικές περίοδοι Η πρώτη περίοδος

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Γιατί είναι χρήσιμο το παρόν βιβλίο. Πώς να ζήσετε 150 χρόνια µε Υγεία

Εισαγωγή. Γιατί είναι χρήσιμο το παρόν βιβλίο. Πώς να ζήσετε 150 χρόνια µε Υγεία Εισαγωγή «Όποιος έχει υγεία, έχει ελπίδα. Και όποιος έχει ελπίδα, έχει τα πάντα.» Τόμας Κάρλαϊλ Γιατί είναι χρήσιμο το παρόν βιβλίο Ο πατέρας μου είναι γιατρός, ένας από τους καλύτερους παθολόγους που

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΟ 24 Δημόσια διοίκηση και πολιτική. Τόμος 1 ος : Εισαγωγή στη Δημόσια Διοίκηση. Θεωρητικές έννοιες και βασικές γνώσεις

ΔΕΟ 24 Δημόσια διοίκηση και πολιτική. Τόμος 1 ος : Εισαγωγή στη Δημόσια Διοίκηση. Θεωρητικές έννοιες και βασικές γνώσεις Τόμος 1 ος : Εισαγωγή στη Δημόσια Διοίκηση Θεωρητικές έννοιες και βασικές γνώσεις Δημόσια και ιδιωτικά αγαθά Μια πρώτη σηµαντική διάκριση είναι αυτή µεταξύ δηµόσιων και ιδιωτικών αγαθών. Τα δηµόσια αγαθά

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στο ίκαιο των Πληροφοριακών Συστημάτων, των Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και του ιαδικτύου Α.Μ 30437. Χριστίνα Θεοδωρίδου 2

Εισαγωγή στο ίκαιο των Πληροφοριακών Συστημάτων, των Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και του ιαδικτύου Α.Μ 30437. Χριστίνα Θεοδωρίδου 2 Α.Μ 30437 Χριστίνα Θεοδωρίδου 2 Περιεχόμενα Περιεχόμενα... 3 1. Εισαγωγή... 7 2. Θέματα νομικής ορολογίας... 9 2.1. Η νομική έννοια του διαδικτύου και του κυβερνοχώρου... 9 2.2. Το πρόβλημα της νομικής

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ 2.1 Εισαγωγή Η έρευνα διεξήχθη κατά την χρονική περίοδο Φεβρουαρίου έως και Ιουνίου του 2003. Ο συνολικός αριθµός των ευρωπαίων πολιτών που απάντησε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Έγγραφο συνόδου B8-1365/2016 9.12.2016 ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σύμφωνα με το άρθρο 134 παράγραφος 1 του Κανονισμού σχετικά με τις προτεραιότητες της ΕΕ για την

Διαβάστε περισσότερα

Επίλυση αμφισβητήσεων, αξιώσεων και αντιστροφών χρέωσης.

Επίλυση αμφισβητήσεων, αξιώσεων και αντιστροφών χρέωσης. Επίλυση αμφισβητήσεων, αξιώσεων και αντιστροφών χρέωσης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ενδέχεται να προκύψουν προβλήματα με μια παραγγελία. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είμαστε εδώ για να σας καθοδηγήσουμε. Πιθανές

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΗΘΙΚΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΣΚΡΕΚΑ ΝΑΤΑΛΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές;

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ; τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ποια είναι η σχέση των πεποιθήσεών μας με την πραγματικότητα, για να είναι αληθείς και

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι Γενικές αρχές

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι Γενικές αρχές ΠΟΛΗ ΤΟΥ CHIERI ΕΠΑΡΧΙΑ ΤΟΥ TORINO ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ ΑΓΑΘΩΝ. (Εγκεκριµένος µε την Απόφαση του Δηµοτικού Συµβουλίου αρ. 105 της 24/11/2014). ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Π. Νάσκου - Περράκη ΚΩΔΙΚΑΣ Πράξεων Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου Νομολογία - Λημματικός Κατάλογος

Π. Νάσκου - Περράκη ΚΩΔΙΚΑΣ Πράξεων Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου Νομολογία - Λημματικός Κατάλογος λευκή σελίδα λευκή σελίδα Π. Νάσκου - Περράκη ΚΩΔΙΚΑΣ Πράξεων Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου Νομολογία - Λημματικός Κατάλογος Θεσσαλονίκη 2013 Π. Νάσκου - Περράκη & Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας Θεσσαλονίκη

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί πως η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΙ ΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ TA ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ ΠΟΥ ΣΥΝ ΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΙ ΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ TA ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ ΠΟΥ ΣΥΝ ΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 21 Νοεµβρίου 2014 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΙ ΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ TA ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ ΠΟΥ ΣΥΝ ΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Σκοπός της έρευνας ήταν η συλλογή

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία Επιστημονικής Έρευνας

Μεθοδολογία Επιστημονικής Έρευνας Μεθοδολογία Επιστημονικής Έρευνας Επιλογή και Προγραμματισμός Ερευνητικών Έργων - Δεοντολογία Αν. Καθηγητής Δελιάς Παύλος Πού βρίσκω ένα ερευνητικό θέμα; Παραγωγή Ιδεών Έρευνας Ορθολογική Σκέψη Δημιουργική

Διαβάστε περισσότερα

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΑΤΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΙΝΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Βρυξέλλες, 7.6.2016 JOIN(2016) 26 final 2016/0166 (NLE) Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

«Εξαιρετική δουλειά, ευχαριστώ»: Μπορεί να μην μάθετε ποτέ τα περιστατικά ψηφιακής ασφάλειας που έχουν προκληθεί από τους υπαλλήλους σας

«Εξαιρετική δουλειά, ευχαριστώ»: Μπορεί να μην μάθετε ποτέ τα περιστατικά ψηφιακής ασφάλειας που έχουν προκληθεί από τους υπαλλήλους σας «Εξαιρετική δουλειά, ευχαριστώ»: Μπορεί να μην μάθετε ποτέ τα περιστατικά ψηφιακής ασφάλειας που έχουν προκληθεί από τους υπαλλήλους σας Οι υπάλληλοι των επιχειρήσεων αποκρύπτουν τα περιστατικά ασφάλειας

Διαβάστε περισσότερα

Διαφωτισμός και Επανάσταση. 3 ο μάθημα

Διαφωτισμός και Επανάσταση. 3 ο μάθημα Διαφωτισμός και Επανάσταση 3 ο μάθημα 24.10.2018 Διαφωτισμός Τι πρεσβεύουν οι Διαφωτιστές; 1. τον ορθολογισμό και την πίστη στην πρόοδο, 2. αλλαγές σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης δράσης (στους πολιτικοκοινωνικούς

Διαβάστε περισσότερα

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ΠΕΤΡΟΥ ΤΑΤΟΥΛΗ REGIONAL GOVERNOR OF THE PELOPONNESE

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ΠΕΤΡΟΥ ΤΑΤΟΥΛΗ REGIONAL GOVERNOR OF THE PELOPONNESE THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ΠΕΤΡΟΥ ΤΑΤΟΥΛΗ REGIONAL GOVERNOR OF THE PELOPONNESE GOVERNANCE AND REGIONAL ARTERIES FOR GROWTH: Europe s momentum Greece s impetus ΠΕΜΠΤΗ 10 ΜΑΪΟΥ 2018 1 THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ΠΕΤΡΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια Δευτέρα, Ιουνίου 16, 2014 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΞΙΑΣ ΚΡΑΛΛΗ Η Μεταξία Κράλλη είναι ένα από τα δημοφιλέστερα πρόσωπα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Μετά την κυκλοφορία του πρώτου της βιβλίου, "Μια φορά

Διαβάστε περισσότερα

10 Σεπτεμβρίου. Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας

10 Σεπτεμβρίου. Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας 10 Σεπτεμβρίου Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας H 10η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τη Διεθνή Ένωση για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας και τη διεθνή επιστημονική

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0392/1. Τροπολογία. Harald Vilimsky, Mario Borghezio εξ ονόματος της Ομάδας ENF

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0392/1. Τροπολογία. Harald Vilimsky, Mario Borghezio εξ ονόματος της Ομάδας ENF 5.12.2018 A8-0392/1 1 Αιτιολογική σκέψη Ζ Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η παγκοσμιοποίηση έχει αυξήσει την αλληλεξάρτηση, με συνέπεια οι αποφάσεις που λαμβάνονται στο Πεκίνο ή την Ουάσιγκτον να έχουν άμεσο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΜΗ της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας

ΓΝΩΜΗ της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας ΓΝΩΜΗ της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας Πρόταση Οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και

Διαβάστε περισσότερα

Θουκυδίδου Περικλέους Ἐπιτάφιος

Θουκυδίδου Περικλέους Ἐπιτάφιος Κεφ. 44 (από μετάφραση) Θουκυδίδου Περικλέους Ἐπιτάφιος Θέμα: Παραμυθία προς τους γονείς των νεκρών Τα επιχειρήματα με τα οποία ο Περικλής προσπαθεί να μετριάσει τον πόνο των γονιών Τα επιχειρήματα είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑ ΠΑΙΓΝΙΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑ ΠΑΙΓΝΙΩΝ ΠΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΚΕ ΟΝΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜ ΕΦΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙ ΠΙΓΝΙΩΝ Εξετάσεις 13 Φεβρουαρίου 2004 ιάρκεια εξέτασης: 2 ώρες (13:00-15:00) ΘΕΜ 1 ο (2.5) α) Για δύο στρατηγικές

Διαβάστε περισσότερα

B8-0066/2014 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ

B8-0066/2014 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2014-2019 Έγγραφο συνόδου 15.7.2014 B8-0066/2014 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ εν συνεχεία δήλωσης της Αντιπροέδρου της Επιτροπής/Ύπατης Εκπροσώπου της Ένωσης για θέµατα Εξωτερικής Πολιτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2011/0461(COD) της Επιτροπής Ανάπτυξης

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2011/0461(COD) της Επιτροπής Ανάπτυξης ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Ανάπτυξης 21.8.2012 2011/0461(COD) ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Ανάπτυξης προς την Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων σχετικά

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 28.6.2013 COM(2013) 482 final 2013/0225 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ με την οποία εξουσιοδοτούνται τα κράτη μέλη να επικυρώσουν, προς το συμφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

Διαβάστε περισσότερα

Μέρος 3. Ικανότητα ανάληψης δράσης.

Μέρος 3. Ικανότητα ανάληψης δράσης. Μέρος 3. Ικανότητα ανάληψης δράσης. - 2 - Συσσωρευµένη γνώση και ικανότητες Ευαισθητοποίηση και αξιολόγηση της ατοµικής ικανότητας ανάληψης δράσης. Κοινωνική δεξιότητα Ικανότητα εκµάθησης Μεθοδικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικό Προφίλ. ραστηριότητες. Στόχος. Νέες ράσεις. e-mail: info@youngsafedrivers.com web site: www.youngsafedrivers.com

Κοινωνικό Προφίλ. ραστηριότητες. Στόχος. Νέες ράσεις. e-mail: info@youngsafedrivers.com web site: www.youngsafedrivers.com Ελληνική Εταιρία Νέων Σωστής Οδικής Συµπεριφοράς Αστική µη κερδοσκοπική εταιρία 2011 Ελληνική Εταιρία Νέων Σωστής Οδικής Συµπεριφοράς All Rights Reserved Ελληνική Εταιρία Νέων Σωστής Οδικής Συµπεριφοράς

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2011

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2011 ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2011 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ www.scooltime.gr ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ Α Β ) ΠΕΜΠΤΗ 12

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΙΜΕΝΟ ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ

ΚΕΙΜΕΝΟ ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 10 ΙΟΥΛΙΟΥ 2001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΚΕΙΜΕΝΟ ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ Όλο

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωµένη στην πολυµορφία EL A8-0054/2. Τροπολογία

EL Eνωµένη στην πολυµορφία EL A8-0054/2. Τροπολογία 13.5.2015 A8-0054/2 2 Παράγραφος 4 4. υπογραµµίζει ότι η δύναµη και η βαρύτητα της Ένωσης έγκεινται στην ικανότητά της να κινητοποιεί πόρους και να αξιοποιεί ταυτοχρόνως ένα ευρύ φάσµα

Διαβάστε περισσότερα

Νανοτεχνολογίες: Οφέλη και Κίνδυνοι για τις Ανεπτυγµένες και Αναπτυσσόµενες Χώρες 1 1 Ο Μεγάλος ιάλογος για τη Νανοτεχνολογία: Γίνεται µεγάλη συζήτηση για το πώς η Νανοτεχνολογία διαθέτει τεράστιο τεχνολογικόκαι

Διαβάστε περισσότερα

Τακτικές και Κόλπα κατά την Διαπραγμάτευση

Τακτικές και Κόλπα κατά την Διαπραγμάτευση Τακτικές και Κόλπα κατά την Διαπραγμάτευση Τακτική της Τμηματοποίησης Αν σκοπεύεις να διαπραγματευτείς ένα π.χ. συμβόλαιο τριών ετών, διαπραγματεύσου σκληρά για ένα συμβόλαιο ενός έτους μόνο. Όταν η διαπραγμάτευση

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΙΑΤΑΓΗ ΠΑΡΑΛΑΜΒΑΝΟΝΤΟΣ ΑΡΧΗΓΟΥ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ

ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΙΑΤΑΓΗ ΠΑΡΑΛΑΜΒΑΝΟΝΤΟΣ ΑΡΧΗΓΟΥ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΙΑΤΑΓΗ ΠΑΡΑΛΑΜΒΑΝΟΝΤΟΣ ΑΡΧΗΓΟΥ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ Αξιωματικοί, Υπαξιωματικοί, Στρατεύσιμο και Πολιτικό Προσωπικό της Τακτικής Αεροπορίας, Σε εκτέλεση σχετικής απόφασης του ΚΥΣΕΑ αναλαμβάνω σήμερα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΜΠΤΗ 23 ΜΑΪΟΥ 2002 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) ΚΕΙΜΕΝΟ O εικοστός αιώνας δικαίως χαρακτηρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 5: Η κοινωνική διάσταση της καινοτομίας ως μοχλός της αειφορίας Αφροδίτη Παπαδάκη-Κλαυδιανού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας

Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας είναι η συνέχεια στόχων και στρατηγικών επιλογών στη βάση των πολιτικών αντιλήψεων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ (ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΒΙΑ)

ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ (ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΒΙΑ) 11 0 ΓΕΛ ΠΑΤΡΑΣ Σχ.2014-15 Τμήμα Α1 ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ (ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΒΙΑ) 1.Κριτήρια επιλογής θέματος Ενδιαφέρον περιεχόμενο Μας αρέσει αυτό το θέμα Είχαμε συνεργαστεί τα προηγούμενα χρόνια γι αυτό

Διαβάστε περισσότερα

Νίκος Σιδέρης. Μιλώ για την κρίση με το παιδί. Εμπιστευτική επιστολή σε μεγάλους που σκέφτονται ΠΡΩΤΗ ΕΚΔΟΣΗ ΑΝΤΙΤΥΠΑ

Νίκος Σιδέρης. Μιλώ για την κρίση με το παιδί. Εμπιστευτική επιστολή σε μεγάλους που σκέφτονται ΠΡΩΤΗ ΕΚΔΟΣΗ ΑΝΤΙΤΥΠΑ ΠΡΩΤΗ ΕΚΔΟΣΗ 12.000 ΑΝΤΙΤΥΠΑ Νίκος Σιδέρης Μιλώ για την κρίση με το παιδί Εμπιστευτική επιστολή σε μεγάλους που σκέφτονται Από τον συγγραφέα του μπεστ σέλερ Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο. Γονείς θέλουν!

Διαβάστε περισσότερα

10 DaniEl GolEman PEtEr SEnGE

10 DaniEl GolEman PEtEr SEnGE Eισαγωγή Για σκεφτείτε το: ένα άτομο κάτω των δεκαοκτώ ετών κατά πάσα πιθανότητα δεν έχει ζήσει ποτέ χωρίς ίντερνετ. Επιπλέον, σε όλο και πιο πολλά μέρη της υφηλίου, τα περισσότερα παιδιά κάτω των δέκα

Διαβάστε περισσότερα