Εκπαιδευτικό Πρόγραµµα «ΕΠΕΚΕΙΝΑ» Sigmund Freud : Ντόρα, η ανάλυση µιας υστερίας

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Εκπαιδευτικό Πρόγραµµα «ΕΠΕΚΕΙΝΑ» Sigmund Freud : Ντόρα, η ανάλυση µιας υστερίας"

Transcript

1 Εκπαιδευτικό Πρόγραµµα «ΕΠΕΚΕΙΝΑ» Sigmund Freud : Ντόρα, η ανάλυση µιας υστερίας Απόδοση κειµένου : Αθανασάκη Σοφία, ψυχολόγος, απόφοιτος Παντείου Πανεπιστηµίου Επoπτεία : Σάββας Μπακιρτζόγλου, ψυχολόγος-ψυχαναλυτής Με την παρούσα µελέτη ο συγγραφέας επιθυµεί να φωτίσει και να ερµηνεύσει τους παράγοντες παθογένεσης των υστερικών συµπτωµάτων και των ψυχικών διαταραχών σε µια συγκεκριµένη µορφή νεύρωσης, την υστερία. Οι δυσκολίες για το παραπάνω εγχείρηµα δεν είναι λίγες και προκύπτουν κυρίως από την ίδια τη φύση των συνθηκών της ασθένειας. Ειδικότερα, αν είναι αλήθεια το γεγονός ότι η αιτία της υστερίας βρίσκεται στα βάθη της ψυχοσεξουαλικής ζωής του ασθενούς και ότι τα υστερικά συµπτώµατα αποτελούν την έκφραση των πιο απόκρυφων επιθυµιών του τότε αυτό µας οδηγεί αναπόφευκτα στην προσπάθεια εύρεσης και ανάλυσης/αποδοχής των επιθυµιών αυτών φέρνοντάς τες στην επιφάνεια, παύοντας πια να αποτελούν µυστικό. Μια τέτοια διαδικασία µπορεί να είναι επίπονη και χρονοβόρα τόσο για τον ασθενή όσο και για τον αναλυτή, καθώς συνεχώς υπεισέρχονται νέα δεδοµένα για ανάλυση άλλα πιο απλόχερα και άλλα µεταµφιεσµένα (π.χ. µε την µορφή ονείρων) τα οποία χρήζουν ειδικής προσοχής. Στην περίπτωση της Ντόρας (όπως ονοµάζει ο Freud την συγκεκριµένη κοπέλα, το οποίο φυσικά για λόγους διακριτικότητας και προστασίας των προσωπικών δεδοµένων δεν είναι το πραγµατικό της όνοµα) η θεραπεία διήρκησε 3 µήνες και το υλικό προς ανάλυση οµαδοποιήθηκε κυρίως γύρω από 2 όνειρα της ασθενούς τα οποία αποτέλεσαν ένα σίγουρο πυρήνα γύρω από τον οποίο τοποθετήθηκαν και αναλύθηκαν οι ερµηνείες των υπολοίπων αναµνήσεων. Τεχνική Η τεχνική η οποία χρησιµοποιήθηκε στην συγκεκριµένη περίπτωση ήταν η ελεύθερη επιλογή θέµατος προς συζήτηση ανά συνεδρία από την µεριά του ασθενούς, σε µια προσπάθεια να φανερωθεί αυτό που ανεβάζει το ασυνείδητο του ασθενούς στην επιφάνεια. Αντίθετα µε ό,τι ίσχυε σε παλαιότερες περιπτώσεις όπου κυρίαρχο θέµα της συνεδρίας ήταν τα συµπτώµατα και η διαδοχική περαιτέρω ανάλυσή τους µέχρι τον τελικό στόχο, την εξάλειψή τους. 1 1 Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουµε την αλλαγή αυτή στον τρόπο διεξαγωγής της θεραπείας, οποίος στην ουσία αντανακλά την εξέλιξη και την ωρίµανση της τέχνης της ψυχανάλυσης καθώς επίσης και την ιδιαιτερότητα της τέχνης αυτής καθώς δεν µένει στατική και παγιωµένη αλλά προσαρµόζεται στις ανάγκες του εκάστοτε θεραπευτικού πλαισίου και βρίσκει τρόπους να αξιοποιεί τον ίδιο τον ασθενή προς όφελός του. 1

2 ΌΝΕΙΡΑ ΚΑΙ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ Αξιοσηµείωτο στην προκειµένη περίπτωση είναι το γεγονός ότι η ασθενής επισκεπτόταν τον Freud για 3 µήνες µόνο, µέσα στους οποίους κατάφερε να αντιµετωπίσει τα συµπτώµατα της υστερίας και να τα εξαλείψει µέσα από την ερµηνεία 2 µόνο ονείρων. Τα όνειρα µπορούν κάλλιστα να αντικατασταθούν µε σκέψεις απόλυτα ταιριαστές µε κάποιο γνωστό σηµείο του ψυχισµού του ασθενούς. Το ίδιο το όνειρο αποτελεί έναν από τους δρόµους τους οποίους φτάνει στην επιφάνεια το ψυχικό υλικό, το οποίο λόγω της αντίδρασης που προκαλεί έχει αποµονωθεί στη συνείδηση, έχει απωθηθεί και έχει γίνει παθογενές. Το όνειρο µε άλλα λόγια, αποτελεί µια από τις παρακαµπτήριες οδούς για να αποφευχθεί η απώθηση, η οποία είναι ένα από τα κύρια µέσα του αποκαλούµενου έµµεσου τρόπου παράστασης στον ψυχικό κόσµο. Σε αυτό το σηµείο θα ήταν χρήσιµο να αναφέρουµε δυο λόγια σχετικά µε τον ρόλο των ονείρων τόσο στην ψυχική ζωή των ασθενών όσο και κατά την διάρκεια της ψυχανάλυσης. Κατά καιρούς έχουν αποδοθεί διάφορες θεωρίες και σηµασίες στα όνειρα, ο Freud ωστόσο ήταν ο πρώτος που το 1900 µε το βιβλίο του «Ερµηνευτική των ονείρων» έδωσε το όνειρο πίσω στον ονειρευόµενο υπό την έννοια ότι τα µέσα για την κατανόηση και ερµηνεία ενός ονείρου τα έχει ο ίδιος ο ονειρευόµενος δια µέσου των ελεύθερων συνειρµών και σκέψεων που κάνει επί του ονείρου του. Επιπρόσθετα, κατά τον Freud το όνειρο είναι ένας γρίφος το οποίο πρέπει να µεταχειριζόµαστε ως ένα ιερό κείµενο, δηλαδή να αποκρυπτογραφούµε σύµφωνα µε κανόνες. Θεωρούσε το όνειρο ως το κεντρικό αντικείµενο της µελέτης του εσωτερικού κόσµου του ανθρώπου η οποία τον οδήγησε στην ανακάλυψη της ψυχικής πραγµατικότητας. (Από το κείµενο «Όνειρο» που παρουσιάστηκε στο σεµινάριο Ονειρογνωσίας, Σ. Μπακιρτζόγλου 2013) Σύµφωνα µε την θεωρία του Freud για την σηµασία των ονείρων θα µπορούσαµε να πούµε ότι κάθε όνειρο είναι µια επιθυµία που παρουσιάζεται εκπληρωµένη η δε παρουσίασή της είναι συγκαλυπτική, εφόσον πρόκειται για απωθηµένη στο ασυνείδητο επιθυµία, και ότι εκτός από τα παιδικά όνειρα µόνο η ασυνείδητη επιθυµία έχει τη δύναµη να φτιάξει ένα όνειρο. Κάθε όνειρο έχει µια σηµασία που µπορεί να αποκαλυφθεί αν προσπαθήσουµε να το ερµηνεύσουµε. Αφού ερµηνευθεί το όνειρο µπορεί να αντικατασταθεί µε σκέψεις που εντάσσονται σε ένα εύκολα αναγνωρίσιµο σηµείο της συνειδητής ψυχικής ζωής. Το νόηµα κάθε ονείρου ωστόσο πρέπει να τονίσουµε ότι µπορεί να αποδειχθεί πολύπλευρο, άλλοτε µπορεί να είναι µια απωθηµένη επιθυµία, άλλοτε ένας επαληθευµένος φόβος, άλλοτε µια σκέψη που συνεχίζεται στον ύπνο, µια πρόθεση, ένα κοµµάτι πνευµατικής δηµιουργίας κτλ. 2

3 ΙΣΤΟΡΙΚΟ Οφείλουµε να δώσουµε την ίδια σηµασία τόσο στις καθαρά ανθρώπινες και κοινωνικές συνθήκες του ασθενούς όσο και στα σωµατικά δεδοµένα και συµπτώµατα της ασθένειας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον ωστόσο προκαλούν πάντα οι οικογενειακές συνθήκες του ασθενούς αλλά και η κληρονοµικότητα. Η κοπέλα προσήλθε στη θεραπεία σε ηλικία 18 χρονών. Η οικογένεια αποτελείται από τους γονείς και έναν αδελφό κατά 1,5 χρόνο µεγαλύτερο. Κυρίαρχο πρόσωπό της οικογένειας αλλά και της ζωής της Ντόρας είναι ο πατέρας ο οποίος είναι δραστήριος, ταλαντούχος, µεγαλοβιοµήχανος µε µεγάλη οικονοµική άνεση. Η κόρη είναι έντονα προσκολληµένη σε αυτόν µε ιδιαίτερη τρυφερότητα και λόγω της πρώιµα ανεπτυγµένης κρίσης της ενοχλείτο έντονα από µερικές ενέργειες και ιδιαιτερότητες του. Από 6 χρονών η κόρη ασχολείται εντατικά µε τον πατέρα λόγω της φιλασθενείας του και της ευαισθησίας του σε διάφορες αρρώστιες. Μια κρίση φυµατίωσης ήταν η αιτία να µετακοµίσουν σε µια νότια επαρχιακή πόλη (την ονοµάζουµε Β.) µε κατάλληλο κλίµα για την υγεία του πατέρα όπου και διέµειναν τελικά για 10 χρόνια. Όταν η Ντόρα έγινε 10 χρονών, 4 χρόνια µετά, ο πατέρας παθαίνει αποκόλληση αµφιβληστροειδούς. Επιπρόσθετα, πάθαινε συχνά κρίσεις σύγχυσης µε συµπτώµατα παράλυσης και ψυχικών διαταραχών. Πριν από τον γάµο είχε προσβληθεί από σύφιλη. Η αδελφή του πατέρα έπασχε από βαριάς µορφής ψυχονεύρωση και πέθανε από αυτό πολύ βασανισµένη. Υπάρχει και ένας µεγαλύτερος αδελφός του πατέρα ο οποίος ήταν υποχόνδριος και εργένης. Η Ντόρα έκλεινε προς τους συγγενείς του πατέρα και ιδιαίτερα έβλεπε σαν ιδανικό της αυτή τη θεία. Η µητέρα είναι γυναίκα χαµηλής µόρφωσης και µάλλον κουτή, όπως την χαρακτηρίζει ο Freud, που επικέντρωνε όλο της το ενδιαφέρον στο νοικοκυριό και είχε γίνει αυτό που ονοµάζουµε ψύχωση της νοικοκυράς. Η σχέση της µε την Ντόρα ήταν πολύ συγκρουσιακή, έως εχθρική, η κόρη την αγνοούσε, την επέκρινε σκληρά και είχε ξεφύγει τελείως από τον έλεγχο της. Όσον αφορά στην σχέση της µε τον αδελφό, τα τελευταία χρόνια η σχέση ανάµεσα στα αδέλφια είχε χαλαρώσει, παλαιότερα αποτελούσε πρότυπο για την Ντόρα. Η Ντόρα από 8 χρονών παρουσίασε συµπτώµατα νευρικότητας και κρίσεις εντεινόµενης δύσπνοιας όπου αφορµή υπήρξε µια µικρή ορειβατική εκδροµή και γι αυτό αρχικά αποδόθηκε στην υπερκόπωση. Παρουσίαζε επίσης και ηµικρανίες µέχρι τα 16 της χρόνια, και στα 12 εµφανίστηκαν κρίσεις νευρικού βήχα συνοδευόµενου από αφωνία (αρχικά τα δύο συµπτώµατα εµφανίζονται µαζί, αργότερα αποσυνδέθηκαν ). Επιπροσθέτως, εµφάνισε και λευκόρροια (καταρροή λευκού υγρού από τα γεννητικά όργανα). Το κορίτσι αντιδρούσε πολύ αρνητικά όταν επρόκειτο να κλιθεί γιατρός και είχε την συνήθεια να κοροϊδεύει όλες τις προσπάθειες των γιατρών. 3

4 Η πρώτη επαφή του Freud µε την Ντόρα ήταν στα 16 της χρόνια όπου όµως δεν ξεκίνησε κύκλος συνεδριών µόλις πέρασε η τότε κρίση βήχα που την είχε οδηγήσει στον Freud. Ένα χρόνο αργότερα, µετά τον θάνατο της αγαπηµένης θείας η Ντόρα αρρώστησε µε πυρετό λόγω σκωληκοειδίτιδας. Λίγο µετά η οικογένεια εγκατέλειψε την πόλη Β. και µετακόµισε µόνιµα στη Βιέννη. Τα κυριότερα γνωρίσµατα της ασθένειας ήταν κακοδιαθεσία και αλλαγή του χαρακτήρα. Στον πατέρα φερόταν εχθρικά και µε την µητέρα δεν τα πήγαινε καθόλου καλά. Παρακολουθούσε διαλέξεις για γυναίκες και µελετούσε σοβαρά. Κάποια στιγµή οι γονείς βρήκαν ένα γράµµα που είχε αφήσει η Ντόρα στο γραφείο της και τους αποχαιρετούσε επειδή δεν µπορούσε να αντέξει πλέον τη ζωή της. Αυτό σε συνδυασµό µε µια λιποθυµία της Ντόρας µετά από έναν καυγά µεταξύ της ίδιας και του πατέρα τον παρακίνησε να πάει την Ντόρα στον Freud για θεραπεία.ο πατέρας γνώριζε τον Freud καθώς τον είχε κουράρει στην θεραπεία για σύφιλη. Κεντρικό σηµείο της θεραπείας ήταν και οι φιλικές σχέσεις που είχε συνάψει η οικογένεια της Ντόρας µε ένα ζευγάρι στην πόλη Β. που ζούσε εκεί πολλά χρόνια. Η κυρία Κ. περιποιούνταν τον πατέρα όσο ήταν άρρωστος καθώς η µητέρα ούτε που πλησίαζε το κρεβάτι του άρρωστου συζύγου της, και ο κύριος Κ. ήταν πολύ καλός µε την Ντόρα (έκαναν µαζί περιπάτους, της έκανε δώρα και της έστελνε λουλούδια). Η Ντόρα επίσης φρόντιζε τα παιδιά των Κ. σαν δεύτερη µητέρα και αρχικά είχε πολύ καλές σχέσεις και µε την κα.κ. Το συµβάν που λειτούργησε σαν προϋπόθεση για την γένεση της υστερίας συνέβη δύο χρόνια πριν την έναρξη της θεραπείας και περιελάµβανε τον κ.κ. Το συµβάν αυτό είναι της τάξεως του τραυµατικού, είναι δηλαδή µια σύγκρουση των συναισθηµάτων του ψυχισµού και ο συγκλονισµός της σεξουαλικής σφαίρας. Συµβάν στην Λίµνη Στα 16 της χρόνια, όπως προείπαµε, η Ντόρα και ο πατέρας της είχαν επισκεφθεί τους Κ. σε ένα θερινό θέρετρο κοντά στις Άλπεις. Η Ντόρα θα έµενε εκεί αρκετές εβδοµάδες και ο πατέρας θα έφευγε µετά από λίγες µέρες. Τελικά η Ντόρα έφυγε µε τον πατέρα και ο λόγος ήταν ο εξής: ο κύριος Κ. σε έναν περίπατο µετά από βαρκάδα στην λίµνη τόλµησε να της προτείνει ερωτικές σχέσεις, εκείνη προσβεβληµένη τον χαστούκισε και γύρισε στο σπίτι. Τότε φυσικά δεν είχε αποκαλύψει σε κανέναν τι έγινε στην λίµνη, παρά µερικές µέρες µετά το µετέφερε στην µητέρα της µε σκοπό να το πει εκείνη στον πατέρα. Το συµβάν αυτό είναι το πρώτο που αναφέρει στην θεραπεία αλλά ωστόσο όπως θα δούµε παρακάτω δεν είναι το πρώτο χρονικά µε το κο.κ. Το συγκεκριµένο τραύµα το οποίο είναι γνωστό (συνειδητό) στο άτοµο δεν επαρκεί από µόνο του για να εξηγήσουµε ιστορικά την υστερία και να προσδιορίσουµε την ιδιοµορφία των συµπτωµάτων και αυτό γιατί τα συµπτώµατα στην Ντόρα προϋπήρχαν του γεγονότος φαίνεται λοιπόν τα φαινόµενα αυτά ανήκουν στην παιδική ηλικία της ασθενούς. 4

5 Συµβάν στο µαγαζί Και πράγµατι σε επόµενη συνάντηση η ίδια η ασθενής ανέφερε ένα άλλο συµβάν που είχε λάβει χώρα όταν η ασθενής ήταν πιο µικρή, στα χρόνια το οποίο είναι πιο κατάλληλο να επιδράσει σαν σεξουαλικό τραύµα. Ειδικότερα, τότε βρισκόταν στην πόλη Β. και ο κος.κ την είχε προσκαλέσει στο µαγαζί του, που βρισκόταν σε κεντρικό σηµείο στην πλατεία της πόλης, να παρακολουθήσουν µια τελετή που θα γινόταν στην πλατεία. Έπεισε την γυναίκα του να µείνει σπίτι και ήταν οι δυό τους µε την Ντόρα στο µαγαζί και αφού έκλεισε τα ρολά του µαγαζιού έσφιξε ξαφνικά το κορίτσι επάνω του και το φίλησε στο στόµα. Το περιστατικό αυτό ήταν µάλλον κατάλληλο για να προκαλέσει σε ένα άµαθο δεκατετράχρονο κορίτσι έντονη σεξουαλική διέγερση. Η Ντόρα όµως ένιωσε εκείνη τη στιγµή έντονη αποστροφή και ξεφεύγοντάς του έτρεξε προς την έξοδο. Το παραπάνω συµβάν ουδέποτε επίσης ανέφερε σε κανέναν και οι σχέσεις ανάµεσα στις δύο οικογένειες συνεχίστηκαν κανονικά η Ντόρα όµως απέφευγε συστηµατικά τον κο.κ. Η συµπεριφορά της Ντόρας(φυγή, αποσιώπηση του γεγονότος και αποφυγή) σχετικά µε το συγκεκριµένο συµβάν είναι απόλυτα υστερική. Ο Freud αναφέρει χαρακτηριστικά ότι κάθε άτοµο στο οποίο µια αφορµή σεξουαλικού ερεθισµού προκαλεί κυρίως ή αποκλειστικά αρνητικά συναισθήµατα είναι της τάξεως του υστερικού, ασχέτως αν αυτό το άτοµο έχει τη δυνατότητα να παράγει ή όχι σωµατικά συµπτώµατα.(το ονοµάζει µηχανισµό συναισθηµατικής αποστροφής.) Στην περίπτωση της Ντόρας ωστόσο συνέβη και µια µετατόπιση του συναισθήµατος. Ειδικότερα, η ασθενής αναφέρει ότι ένιωσε αηδία και εκ των υστέρων δεν έτρωγε καλά και ένιωθε µια αντιπάθεια για τα φαγητά, επίσης ανέφερε ότι ένιωθε συχνά στο επάνω µέρος του κορµιού της την πίεση εκείνου του αγκαλιάσµατος. Πιθανόν λοιπόν, η Ντόρα αντί να ένιωσε τον σεξουαλικό ερεθισµό, που θα ένιωθε κάθε κορίτσι υπό άλλες συνθήκες, να ένιωσε µια κακοδιαθεσία που εντοπίζεται στο τµήµα του βλεννογόνου στην είσοδο του πεπτικού συστήµατος, δηλαδή αηδία. Επιπρόσθετα η Ντόρα σε εκείνο το αγκάλιασµα δεν ένιωσε µόνο το φιλί στα χείλη αλλά και την πίεση του ερεθισµένου πέους στο σώµα της. Αυτή την ανήθικη αίσθηση η κοπέλα την αφάνισε από την µνήµη της, την απώθησε και την αντικατέστησε µε την αθώα αίσθηση της πίεσης στον θώρακα, η οποία αντλεί την υπερβολική έντασή της από την απωθηµένη πηγή. Πρόκειται δηλαδή για µια µετατόπιση από το κάτω µέρος του σώµατος στο επάνω. Μετά από αυτό το πρώτο χρονικά συµβάν η Ντόρα ανέπτυξε και µια φοβία ως προς τους άντρες. Ειδικότερα, δεν θέλει να περνάει δίπλα από κανέναν άντρα και αποφεύγει έντονα κάθε άντρα που εκφράζει κάποια τρυφερότητα. Εντυπωσιακό εδώ είναι το γεγονός ότι τα τρία συµπτώµατα (η αηδία, η αίσθηση της πίεσης στον θώρακα και ο φόβος για τους άντρες) ανάγονται σε ένα βίωµα, και ότι η διαδικασία του σχηµατισµού του συµπτώµατος γίνεται κατανοητή µόνο αφού συσχετιστούν οι τρείς ενδείξεις. Η αηδία είναι το σύµπτωµα απώθησης από την ερωτογενή ζώνη των χειλιών. Η πίεση του ερεθισµένου πέους προκάλεσε πιθανόν την ανάλογη αντίδραση στο αντίστοιχο γυναικείο όργανο, την κλειτορίδα, και ο ερεθισµός αυτής της δεύτερης ερωτογενούς ζώνης εντοπίστηκε στον 5

6 θώρακα σαν αίσθηση πίεσης µέσω της µετατόπισης όπως είδαµε και νωρίτερα. Η αποφυγή αντρών σε πιθανή σεξουαλική διέγερση ακολουθεί µάλλον τον σχηµατισµό µιας φοβίας µε σκοπό να προστατέψει από τυχόν αναζωπύρωση του απωθηµένου βιώµατος. Σχέση πατέρα µε την κα.κ Ένα θέµα που απασχολούσε πολύ έντονα την Ντόρα ήταν η σχέση του πατέρα της µε την κα.κ καθώς ήταν πεπεισµένη ότι οι δυο τους είχαν αναπτύξει µια ερωτική σχέση και όχι µόνο φιλική όπως εκείνοι ισχυρίζονταν. Θεωρούσε πολύ σωστό που δεν µπορούσε να συγχωρήσει τον πατέρα για την συνέχιση της σχέσης αφενός µε τον κο.κ και την Ντόρα,αλλά και του ίδιου µε την κα.κ. Όταν ήταν εξοργισµένη σκεφτόταν πως την «πετάξανε» στον κύριο Κ. σαν ανταµοιβή για την ανοχή του στη σχέση µε την γυναίκα του. Πίσω από την τρυφερότητα για τον πατέρα διαφαινόταν η οργή για την κατάχρηση που της είχε κάνει. Σχετικά µε το θέµα της σχέσης του πατέρα µε την κα.κ. η Ντόρα ήταν κάθετη και κατηγορηµατική και εξαπέλυε έντονες µοµφές µε το ίδιο επαναλαµβανόµενο περιεχόµενο. Σύµφωνα µε τον Freud o τρόπος να αµύνεται κάποιος ενάντια σε αυτοκατηγορίες, κατηγορώντας για τα ίδια πράγµατα άλλα άτοµα, χαρακτηρίζεται αναµφισβήτητα από έναν αυτοµατισµό της σκέψης. Ο ενήλικος στην προσπάθειά του να ανταποδώσει τη µοµφή θα ψάξει να βρει ένα πραγµατικό ασθενές σηµείο του αντιπάλου και δεν θα ρίξει το βάρος του στην επανάληψη του περιεχοµένου της µοµφής. Οι κατηγορίες την Ντόρας προς τον πατέρα ήταν «µεταµφιεσµένες» κατηγορίες προς τον εαυτό της : είχε δίκιο να πιστεύει ότι ο πατέρας της δεν ενδιαφερόταν να καταλάβει την πραγµατική συµπεριφορά του κου Κ. για να µην διαταραχθεί η σχέση µε την κα.κ. Το ίδιο όµως έκανε και η Ντόρα, είχε γίνει συνυπεύθυνη για την σχέση και είχε αγνοήσει όλες τις ενδείξεις που αποκάλυπταν την φύση της σχέσης µε τον κο.κ. Όλα ξεκαθάρισαν µετά το περιστατικό στην λίµνη και άρχισαν οι απαιτήσεις προς τον πατέρα. Τα προηγούµενα χρόνια η Ντόρα είχε προωθήσει µε κάθε έµµεσο- τρόπο τη σχέση του πατέρα µε την κα.κ. Αρρώστιες και η χρησιµότητά τους Μια άλλη µοµφή που εξαπέλυε η Ντόρα στον πατέρα είναι ότι χρησιµοποιεί τις διάφορες αρρώστιες του µε σκοπό να επιστρέφει συχνά στην πόλη Β. και να συναντιέται ανεµπόδιστα µε την κα.κ. καθώς ο κύριος Κ. όπως και η µητέρα της Ντόρα διέµεναν πλέον στην Βιέννη. Και αυτή η µοµφή ενάντια στον πατέρα ότι κανόνιζε τα πράγµατα έτσι που να βολεύουν την ερωτική του κατάσταση, στεφόταν και ενάντια στην ίδια. Η Ντόρα είχε καταλάβει από νωρίς την χρησιµότητα των ασθενειών παρακολουθώντας την κα.κ. ή οποία αρρώσταινε ξαφνικά όταν ο κος Κ. επέστρεφε από κάποιο ταξίδι και γινόταν καλά όταν έλειπε. Μια παρόµοια αντίδραση αλλά εκ του αντιθέτου ανέπτυξε και η Ντόρα. Πιο αναλυτικά, η Ντόρα εµφάνιζε πολλές κρίσεις βήχα και αφωνίας που διαρκούσαν από 3-6 εβδοµάδες όσο διαρκούσαν και οι απουσίες του κου Κ. Στην ουσία δηλαδή η Ντόρα έδειχνε µε την αρρώστια της την αγάπη της για τον κο.κ., ενώ η γυναίκα του έδειχνε µε τον ίδιο τρόπο την αντιπάθειά της προς αυτόν. Όταν ο αγαπηµένος της έλειπε δεν µιλούσε, δεν 6

7 άξιζε πια να µιλά αφού δεν µπορούσε να µιλήσει µε εκείνον. Αντ αυτού το γράψιµο γινόταν σηµαντικό σαν το µοναδικό µέσο να επικοινωνήσει µαζί του.(αντάλλαζαν γράµµατα, κάρτες και τις περισσότερες φορές η Ντόρα ήταν η µόνη µε την οποία αλληλογραφούσε ο κος.κ όταν έλλειπε). Είναι γενικά διαπιστωµένο ότι σε άτοµα µε υστερική ψυχογενή αφωνία το γράψιµο αντικαθιστά τον προφορικό λόγο. Οι ασθενείς αυτοί γράφουν πιο ρευστά, ταχύτερα και καλύτερα από πριν. Αρχικά τα δυο αυτά συµπτώµατα εµφανίζονταν µαζί αλλά αργότερα προέκυψε η ανάγκη να αλλοιώσει αυτή τη σύµπτωση των κρίσεων µε την απουσία του κρυφαγαπόµενου κου Κ. για να µην προδοθεί το µυστικό της. Σύµπτωµα και επανάληψη Σε αυτό το σηµείο αξίζει να σταθούµε λίγο και να µιλήσουµε για την χρησιµότητα της επανάληψης που παρατηρείται σε ένα υστερικό σύµπτωµα. Το κάθε υστερικό σύµπτωµα χρειάζεται τη συµβολή και των δύο πλευρών ψυχή και σώµα. εν µπορεί να δηµιουργηθεί χωρίς κάποια σωµατική συγκαταβατικότητα την οποία ευνοεί µια νοσηρή διαδικασία µέσα ή πάνω σε κάποιο όργανο του σώµατος. Το σύµπτωµα δεν επαναλαµβάνεται αν δεν υπάρχει κάποια ψυχική σηµασία και κάποιο νόηµα. Αυτό το νόηµα δεν είναι συστατικό του συµπτώµατος, είναι δανεικό, κολλάει επάνω του και µπορεί επίσης σε κάθε περίπτωση να είναι διαφορετικό ανάλογα πάντα µε τη φύση των καταπιεσµένων σκέψεων που αγωνίζονται να εκφραστούν. Με άλλα λόγια το σύµπτωµα του υστερικού µας «µιλάει» και συµβολίζει ή αναπαριστά τις συνθήκες του γεγονότος που αποτέλεσαν το τραύµα. Κίνητρα για ασθένεια Η Ντόρα συνεχίζει και στο παρόν (διάρκεια θεραπείας) να χρησιµοποιεί την ασθένειά της µε στόχο να καταφέρει να χωρίσει τον πατέρα από την κα.κ. Αφού µε συζητήσεις και παρακλήσεις δεν κατάφερνε τίποτα ήλπιζε να τα καταφέρει τροµάζοντάς τον (αποχαιρετιστήριο γράµµα) ή προκαλώντας τον οίκτο του (λιποθυµία). Σε αυτό το σηµείο πρέπει να τονιστεί ο ρόλος που διαδραµατίζουν τα κίνητρα στην υστερία. Τα κίνητρα για την ασθένεια θα πρέπει εννοιολογικά να διαχωριστούν από τις δυνατότητες για ασθένεια, από το υλικό δηλαδή που συνθέτει τα συµπτώµατα. Τα κίνητρα δεν συµµετέχουν στην δηµιουργία των συµπτωµάτων. Το κίνητρο για να αρρωστήσει κανείς είναι σίγουρα η προοπτική κάποιου κέρδους. Υπάρχει ο διαχωρισµός πρωταρχικού και δευτερεύοντος κέρδους από την αρρώστια. Το πρωταρχικό ή εξωτερικό κέρδος της αρρώστιας είναι συνήθως προφανές -π.χ. αποφυγή µιας δυσάρεστης κατάστασης ενώ το δευτερεύον ή ψυχικό κέρδος είναι αυτό που προκύπτει συνήθως από την αρρώστια η αρρώστια απαλλάσσει το άτοµο από ψυχική προσπάθεια επίλυσης µιας ψυχικής σύγκρουσης ( φυγή στην αρρώστια). Αρχικά για την ψυχική ζωή το σύµπτωµα είναι στην αρχή ανεπιθύµητο και γι αυτό εξαφανίζεται εύκολα από µόνο του κάτω από την επίδραση του χρόνου. 7

8 Αργότερα, αποκτά έµµεση χρησιµότητα για την ψυχική οικονοµία καθώς κάποιο ψυχικό ρεύµα βολεύεται εκµεταλλευόµενο το σύµπτωµα και ριζώνει στην ψυχική ζωή. Ο βήχας και η δύσπνοια της Ντόρας Σε αυτό το σηµείο θα πρέπει να προσθέσουµε ότι σχεδόν ποτέ δεν είναι αρκετή µια και µόνη ασυνείδητη σκέψη ή φαντασίωση για δηµιουργήσει ένα σύµπτωµα. Το σύµπτωµα σηµαίνει εκδήλωση, πραγµατοποίηση µιας φαντασίωσης µε σεξουαλικό περιεχόµενο, δηλαδή µε άλλα λόγια µια σεξουαλική κατάσταση. Ένα σύµπτωµα έχει περισσότερες από µια σηµασίες, και χρησιµοποιείται για να εκφραστούν ταυτόχρονα πολλοί ασυνείδητοί συλλογισµοί. Καθώς στην διάρκεια των συνεδριών οι κατηγορίες προς τον πατέρα επαναλαµβανόταν συστηµατικά και ο βήχας συνεχιζόταν προέκυψε η σκέψη ότι το σύµπτωµα αυτό θα µπορούσε να έχει σχέση µε τον πατέρα. Η Ντόρα ήξερε πολύ καλά (αλλά δεν θυµόταν από πού) ότι υπάρχουν διάφοροι τρόποι σεξουαλικής ικανοποίησης. Ήταν ολοφάνερο ότι µε τον βήχα που προερχόταν συνήθως από ερεθισµό στον λαιµό φανταζόταν µια κατάσταση σεξουαλικής ικανοποίησης δια του στόµατος ανάµεσα στα δύο άτοµα που η ερωτική τους σχέση την απασχολούσε ασταµάτητα. Μετά την παραπάνω ερµηνεία την οποία ο Freud έκανε γνωστή στη Ντόρα ο βήχας σταµάτησε. Ένα άλλο, παρόµοιο σύµπτωµα το οποίο σταµάτησε µαζί µε τον βήχα ήταν και η δύσπνοια που εµφάνιζε η Ντόρα, η οποία στην αρχή είχε αποδοθεί σε καθαρά οργανικά αίτια (κόπωση) καθώς πρωτο-εµφανίστηκε κατά την διάρκεια µιας εκδροµής, µετά από µια κοπιαστική ανάβαση στο βουνό. Στην ανάλυση όµως η Ντόρα ανέφερε ότι κάποιο βράδυ είχε ακούσει κατά λάθος τους γονείς της κατά την διάρκεια µιας σεξουαλικής επαφής και θυµόταν ακόµα το λαχάνιασµα και την βαριά ανάσα του πατέρα που ακουγόταν. Η δύσπνοια που εµφάνιζε η Ντόρα δεν ήταν παρά ένα υποκατάστατο του λαχανιάσµατος κατά την συνουσία το οποίο είχε για αφετηρία τον πατέρα. Αναφορά στα σεξουαλικά θέµατα Πριν αρχίσει κανείς τη θεραπεία της υστερίας θα πρέπει να είναι προετοιµασµένος ότι είναι αναπόφευκτο να θιγούν σεξουαλικά θέµατα. Αν ο γιατρός είναι προσεκτικός µεταφέρει απλώς στην συνείδηση αυτά που οι ασθενείς ήδη γνωρίζουν ασυνείδητα. Η επίδραση της θεραπείας βασίζεται στην επίγνωση ότι οι συναισθηµατικές επιρροές µιας ασυνείδητης σκέψης είναι ισχυρότερες και πιο βλαβερές επειδή δεν είναι αναχαιτίσιµες. εν υπάρχει κίνδυνος διαφθοράς του ατόµου µε τις αναφορές σε σεξουαλικά θέµατα, καθώς όπου δεν υπάρχει στο ασυνείδητο γνώση των σεξουαλικών διαδικασιών δεν µπορεί να δηµιουργηθεί υστερικό σύµπτωµα. Ο καλύτερος τρόπος να συζητά κανείς για αυτά τα θέµατα είναι ο στεγνός και άµεσος που είναι ο πλέον ξένος προς την λαγνεία. 8

9 Ενισχυµένη κυρίαρχη σκέψη Η Ντόρα παρήγαγε µια έντονη και επαναλαµβανόµενη ενασχόληση µε τον πατέρα και την σχέση του µε την κα.κ. σε σηµείο που όπως ανέφερε χαρακτηριστικά έλεγε «εν µπορώ να σκεφτώ τίποτα άλλο». Η σκέψη αυτή παρ όλο που το περιεχόµενό της είναι φαινοµενικά άψογο αποδεικνύεται τελικά αρρωστηµένη λόγω της αδυναµίας της να µην µπορεί να αποσυντεθεί και να διαλυθεί σε πείσµα όλων των συνειδητών και ελεύθερων προσπαθειών του ατόµου. Αυτή η πανίσχυρη σκέψη οφείλει την ενίσχυσή της στο ασυνείδητο. Είναι άτρωτη σε κάθε εγκεφαλική αντιµετώπιση είτε επειδή ή ίδια η ρίζα της φτάνει µέχρι το ασυνείδητο είτε επειδή πίσω της κρύβεται µια άλλη αντίθετη ασυνείδητη σκέψη. Τα αντίθετα πάντα συνδέονται µεταξύ τους στενά και είναι έτσι ζευγαρωµένα ώστε η µια σκέψη να είναι υπερβολικά συνειδητή και η άλλη η αντίθετή της απωθηµένη και ασυνείδητη. Η διαδικασία αυτής της απώθησης ονοµάζεται αντιδραστική ενίσχυση και η σκέψη που επικρατεί στην συνείδηση και εµφανίζεται άτρωτη ονοµάζεται αντιδραστική σκέψη. Ο µόνος τρόπος να για να αφαιρέσουµε από την πανίσχυρη σκέψη την ενίσχυση είναι να γίνει συνειδητή η απωθηµένη σκέψη. Στην περίπτωση της Ντόρας παρατηρούµε το εξής: η Ντόρα αισθανόταν και λειτουργούσε περισσότερο σαν ζηλότυπη γυναίκα, όπως θα υποθέταµε θα έπρεπε να λειτουργήσει η µητέρα της. Με την συµπεριφορά της γενικότερα φαίνεται ότι είχε πάρει τη θέση της µητέρας. Αν ισχύει ο συλλογισµός ότι ο βήχας της κοπέλας οφείλεται σε µια σεξουαλική φαντασίωση τότε στην φαντασίωση αυτή η Ντόρα κατείχε την θέση της κα.κ. Ταυτιζόταν δηλαδή και µε τις δύο γυναίκες που είχε αγαπήσει ο πατέρας και ήταν ερωτευµένη µαζί του. Η εµφάνιση της κα.κ. στη ζωή του πατέρα δεν εκδίωξε την µητέρα αλλά την Ντόρα από πολλές θέσεις που κατείχε. Παράλληλα, εξακολουθούσε να είναι και ερωτευµένη µε τον κο.κ µέχρι το περιστατικό στην λίµνη, όπου από εκεί και µετά ένιωθε έντονη άρνηση για τον εαυτό της. Γι αυτό και το κορίτσι ανέσυρε ξανά τον παλιό της έρωτα µε τον πατέρα, ώστε να µην είναι αναγκασµένη να αντιµετωπίσει τον εφηβικό της έρωτα συνειδητά. Πίσω από την κυρίαρχη σκέψη που αναφερόταν στη σχέση του πατέρα µε την κα.κ. κρυβόταν το αίσθηµα της ζήλειας για την γυναίκα αυτή- ένα συναίσθηµα που µπορούσε να το προκαλέσει µόνο η κλίση προς το ίδιο φύλο. Στους νευρωτικούς αναµένεται ότι η ιδιοσυγκρασία τους περιέχει µια ισχυρότερη προδιάθεση προς την οµοφυλοφιλία. Σε όλα τα υστερικά κορίτσια που καταπιάνονται υπερβολικά µε την λίµπιντο προς τον άντρα, θα βρούµε κατά κανόνα µια ενισχυµένη και εν µέρει συνειδητοποιηµένη κλίση προς την γυναίκα. 1 ο ΌΝΕΙΡΟ Το όνειρο αυτό το έφερε η Ντόρα ακριβώς στο σηµείο που θα διαφωτίζανε ένα σκοτεινό σηµείο την παιδική ζωή της, ανακοινώνοντας ότι είναι ένα όνειρο το οποίο το ξαναείδε τις τελευταίες νύχτες, που το είχε ονειρευτεί κατ επανάληψη παλιότερα µε το ίδιο ακριβώς περιεχόµενο. 9

10 Το όνειρο όπως το µετέδωσε η Ντόρα : «Ένα σπίτι καίγεται, ο µπαµπάς όρθιος πάνω από το κρεβάτι µου µε ξυπνάει. Ντύνοµαι γρήγορα. Η µαµά θέλει να σώσει την κοσµηµατοθήκη της, ο µπαµπάς όµως λέει : εν θέλω να καώ εγώ και τα δυο παιδία µου εξαιτίας της κοσµηµατοθήκης σου. Κατεβαίνουµε βιαστικά και µόλις βρίσκοµαι έξω, ξυπνάω.» Το όνειρο αυτό το είδε πρώτη φορά στην πόλη Λ. που έγινε το συµβάν στην λίµνη και το ονειρεύτηκε τρείς νύχτες συνεχόµενα. Από τα συµφραζόµενα (συνειρµοί που έκανε µετά την αφήγηση του ονείρου) της Ντόρας προκύπτουν τα εξής: αρχικά όταν έφτασαν µε τον πατέρα της στο σπιτάκι στην πόλη Λ. µαινόταν µια καταιγίδα και ο πατέρας ανέφερε ότι φοβόταν τον κίνδυνο πυρκαγιάς καθώς ήταν ξύλινο και χωρίς αλεξικέραυνο. Η µαµά της Ντόρας κάποτε είχε µαλώσει µε τον πατέρα της για ένα κόσµηµα που της είχε κάνει εκείνος δώρο. Επιπροσθέτως, ο κος.κ. είχε κάνει δώρο στην Ντόρα µια ακριβή κοσµηµατοθήκη λίγες µέρες πριν ( στην Γερµανική γλώσσα η λέξη Schmuckkastchen = κοσµηµατοθήκη, αποτελεί µια δηµοφιλή έκφραση για το γυναικείο γεννητικό όργανο). Το ίδιο απόγευµα µετά το συµβάν στην λίµνη η Ντόρα είχε ξαπλώσει όπως συνήθως στον καναπέ του υπνοδωµατίου για να κοιµηθεί λίγο. Ξύπνησε ξαφνικά και είδε τον κο.κ. όρθιο µπροστά της. Ανήσυχη ακόµα από το περιστατικό στην λίµνη η Ντόρα ζήτησε κλειδί από την κα.κ για να κλειδώνει όταν θέλε να κοιµηθεί και να αλλάξει, όµως την επόµενη µέρα το κλειδί είχε εξαφανιστεί (η Ντόρα ήταν πεπεισµένη ότι ο κος.κ. είχε κρύψει το κλειδί ) και αναγκαζόταν να ντύνεται γρήγορα για να µην µπει εκείνος στο δωµάτιο όσο άλλαζε. Η ερµηνεία που έδωσε ο Freud στο συγκεκριµένο όνειρο είναι η εξής: Η Ντόρα ήξερε ότι ο κος.κ. µπορεί να µπει στο δωµάτιο ανά πάσα στιγµή από τη στιγµή που δεν µπορούσε να κλειδώσει και σκέφτηκε ότι ο άντρας αυτός µε πολιορκεί, θέλει να µπει στο δωµάτιό µου, η «κοσµηµατοθήκη» µου κινδυνεύει και αν συµβεί κάποιο κακό, θα φταίει για αυτό ο πατέρας. Γι αυτό και χρησιµοποίησε στο όνειρο µια κατάσταση που εκφράζει το αντίθετο, έναν κίνδυνο από το οποίο την σώζει ο πατέρας. Σε αυτή την περιοχή του ονείρου είναι όλα ανεστραµµένα, το µυστικό όµως βρίσκεται στην µαµά. Η µαµά είναι η πρώην αντίζηλος για την εύνοια του πατέρα. Κατά τον καυγά µε το κόσµηµα επιθύµησε η Ντόρα να πάρει το βραχιόλι που η µαµά είχε αποκρούσει. Αν αντικαταστήσουµε το «παίρνω» µε το «δίνω» και το «αποκρούω» µε το «αρνούµαι» τότε αυτό σηµαίνει ότι η Ντόρα ήταν διατεθειµένη να δώσει στον πατέρα αυτό το οποίο του στερούσε η µαµά, και αυτό το όποιο επρόκειτο είχε σχέση µε τα κοσµήµατα. Σε αυτό το σηµείο, κάνει έναν συσχετισµό µε την κοσµηµατοθήκη που χάρισε ο κος.κ. στην Ντόρα όπου ξεκινά µια σειρά παράλληλων σκέψεων όπου στη θέση του πατέρα της όρθιου πάνω από το κρεβάτι παίρνει ο κος.κ. Σε αυτή τη σειρά σκέψεων θα πρέπει η µητέρα της Ντόρας να αντικατασταθεί µε την κα.κ. Είναι λοιπόν, η Ντόρα διατεθειµένη να χαρίσει στον κο.κ. αυτό που του αρνείται η γυναίκα του. Αυτή όµως είναι µια σκέψη που πρέπει να απωθηθεί µε πολύ κόπο και κάνει απαραίτητη την µετατροπή όλων των στοιχείων στο αντίθετό τους. Το όνειρο δηλαδή επιβεβαιώνει ότι η Ντόρα ξυπνά πάλι την παλιά αγάπη για τον µπαµπά για να προστατευθεί από τον έρωτά της για τον κο.κ.(ο οποίος στο όνειρο υποκαθίσταται από την φωτιά ). Στην επόµενη συνεδρία που ακολούθησε αυτή της ερµηνείας του ονείρου η Ντόρα έκανε άλλες δύο αποκαλύψεις, στην πρώτη ανέφερε ότι όταν ήταν 7-8 χρονών της είχε συµβεί κάποιες νύχτες να ουρήσει στον ύπνο της. Αυτό πυροδότησε στην σκέψη του Freud την 10

11 άποψη ότι στους νευρωτικούς µια παρόµοια περίπτωση ενούρησης έχει πιθανότερη αιτία τον αυνανισµό. Η Ντόρα σαφώς αρνούταν οποιαδήποτε ανάµνηση σχετικά µε αυνανισµό, ωστόσο η άποψη αυτή έγινε βεβαιότητα στον Freud µέσω µιας συµπτωµατικής πράξης που έκανε η Ντόρα στην επόµενη συνεδρία: Όσο ήταν ξαπλωµένη έπαιζε µε ένα τσαντάκι που κρατούσε χώνοντας µέσα το ένα της δάχτυλό και ξανακλείνοντάς το και πάλι από την αρχή. Συµπτωµατική πράξη χαρακτηρίζεται η πράξη εκείνη που ο άνθρωπος κάνει αυτόµατα, ασυνείδητα, χωρίς να προσέχει και στις οποίες ο ίδιος δεν δίνει ιδιαίτερη σηµασία. Η προσεκτική ωστόσο παρακολούθηση θα δείξει ότι οι πράξεις αυτές, για τις οποίες η συνείδηση δεν ξέρει ή δεν θέλει να ξέρει τίποτα, εκφράζουν ασυνείδητες σκέψεις και παρορµήσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, του παιδικού αυνανισµού, εντάσσει ο Freud και την άρνηση της Ντόρας να την εξετάσει γιατρός, γιατί στην σκέψη της θα µπορούσε ο ειδικός να ανακαλύψει το µυστικό της φέρνοντάς την αντιµέτωπη µε την απαγορευµένη πράξη. Επιπροσθέτως, η Ντόρα ανέφερε ότι η ενούρηση της κράτησε µέχρι λίγο πριν την εµφάνιση του άσθµατος, γεγονός που συνάδει µε τον κανόνα των υστερικών συµπτωµάτων, ότι δηλαδή δεν εµφανίζονται όσο τα παιδιά αυνανίζονται αλλά κατά την περίοδο της εγκράτειας, οπότε αποτελούν έκφρασή ενός υποκατάστατου της αυτοϊκανοποίησης, την οποία το παιδί συνεχίζει ασυνείδητα να αναζητά, όσον καιρό δεν αντικαθίσταται από κάποια άλλη φυσιολογική ικανοποίηση. Ένα άλλο γεγονός που ανέφερε η ίδια η Ντόρα στη συνάντησή τους το οποίο είχε διπλή νοηµατοδότηση, ήταν ότι παρουσίασε λευκόρροια, καταρροή λευκού υγρού από τα γεννητικά όργανα. Η διπλή σηµασία που έγκειται στο γεγονός αυτό έχει να κάνει αφενός µε το γεγονός ότι αποτελεί σύµπτωµα της υστερίας που έχει να κάνει µε την απαγορευµένη πράξη του αυνανισµού, αλλά αφετέρου υποδηλώνει και την ταύτιση της Ντόρας µε την µητέρα της η οποία στο παρελθόν είχε προσβληθεί από βλεννόρροια και είχε τότε λανθασµένα υποθέσει ότι την είχε κολλήσει ο πατέρας λόγω της προϊστορίας του µε την σύφιλη. Ένα επιπλέον στοιχείο του πρώτου ονείρου το οποίο αναφέρθηκε αργότερα ήταν ότι η Ντόρα κάθε φορά που ξυπνούσε της µύριζε καπνός. Ο καπνός ταίριαζε βέβαια στην φωτιά αλλά είχε και µια επιπλέον σχέση και µε τον ίδιο τον Freud (κάπνιζε πολύ και συνήθιζε να λέει σε πολλές περιπτώσεις την φράση «εν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά»). Η ίδια η Ντόρα όµως αντιτάχθηκε σε αυτή την άποψη ισχυριζόµενη ότι και ο πατέρας της αλλά και ο κος.κ. ήταν µανιώδεις καπνιστές και πίστευε ότι η µυρωδιά δεν εµφανίστηκε στο τελευταίο όνειρο αλλά στα τρία προηγούµενα που είδε στην πόλη Λ. Ερµηνεύοντας το νέο στοιχείο που προστέθηκε ο Freud πιστεύει ότι ο καπνός εµφανίστηκε σαν συµπλήρωµα για να ξεπεραστεί µια ξεχασµένη απώθηση. Το πιθανότερο είναι ότι ανήκε στη πιο σκοτεινή και βαθιά απωθηµένη σκέψη του ονείρου να ενδώσει στον άντρα. εν µπορούσε να σηµαίνει τίποτα άλλο από την λαχτάρα να δεχθεί το φιλί που στον καπνιστή έχει αναγκαστικά τη γεύση του καπνού. Συµπερασµατικά λοιπόν, ο στόχος του συγκεκριµένου ονείρου που µπορεί να διατυπωθεί συνειδητά είναι ο εξής : Να φύγω από αυτό το σπίτι όπου από όσα έχω δει κινδυνεύει η παρθενιά µου. Θα φύγω µε τον µπαµπά και τα πρωινά θα φροντίσω να µην µε αιφνιδιάσουν στο ντύσιµο. Πίσω τους βέβαια µαντεύουµε την ύπαρξη κάποιου άλλου σκοτεινού συλλογισµού, οποίος αντιστοιχεί στο αντίστροφο ρεύµα και γι αυτό έχει καταπιεστεί. Το 11

12 όνειρο δηλαδή στην συγκεκριµένη περίπτωση δεν παρουσιάζεται σαν ένας φτασµένος στόχος αλλά σαν µια επιθυµία, και πιο ειδικά µια επιθυµία από την παιδική ζωή. Η πρόθεση να φύγει από το σπίτι δεν αρκεί από µόνη της για να δηµιουργήσει ένα όνειρο, γίνεται ικανή όµως εφόσον συµπληρωθεί µε κάποια άλλη πρόθεση που στηρίζεται σε παιδικές επιθυµίες. Η επιθυµία να αντικαταστήσει τον κο.κ. µε τον πατέρα είναι η κινητήρια δύναµη για την δηµιουργία του ονείρου. Ωστόσο, η επιθυµία αυτή ανακαλεί την µνήµη όχι µόνο κάποιο υλικό της παιδικής ηλικίας αλλά και υλικό που διατηρεί τις πιο στενές σχέσεις µε την καταπίεση αυτού του πειρασµού. Μια τέτοια προϊστορία µπορεί ανάλογα µε το σύνολο των συστατικών της προϋποθέσεων να αιτιολογήσει δύο είδη συµπεριφοράς απέναντι στις απαιτήσεις του έρωτα σε ώριµη ηλικία : είτε ένα πλήρες και χωρίς αντίσταση σε βαθµό διαστροφής δόσιµο στη σεξουαλικότητα είτε αντιδραστικά την άρνηση της σεξουαλικότητας µε κατάληξη στη νεύρωση ( όπως συνέβη στην Ντόρα). 2 ο ΟΝΕΙΡΟ Λίγες εβδοµάδες µετά το πρώτο όνειρο η Ντόρα είδε το δεύτερο µετά την ερµηνεία του οποίου και διακόπηκε η θεραπεία. Αυτό το δεύτερο όνειρο ήταν πιο δυσνόητο και πολύπλοκο από το πρώτο ωστόσο επέφερε την επιβεβαίωση για την ψυχική κατάσταση της ασθενούς και έδωσε την δυνατότητα για την ερµηνεία ενός άλλου συµπτώµατος της Ντόρας ( πυρετός και κρίση σκωληκοειδίτιδας). Το όνειρο όπως το αφηγήθηκε η Ντόρα (περιλαµβάνονται και οι προσθήκες που έκανε εκ των υστέρων) : Περπατώ σε µια πόλη που δεν γνωρίζω, βλέπω δρόµους και πλατείες που µου είναι άγνωστες.( * Προσθήκη εκ των υστέρων: Σε µια πλατεία βλέπω ένα µνηµείο. )Κατόπιν φτάνω σε ένα σπίτι όπου µένω, πηγαίνω στο δωµάτιό µου και βρίσκω εκεί ένα γράµµα της µαµάς µου. Μου γράφει : Επειδή λείπω από το σπίτι χωρίς να το γνωρίζουν οι δικοί µου, δεν θέλησε να µου γράψει ότι ο µπαµπάς αρρώστησε. Τώρα πέθανε και αν θέλεις;-µπορείς να έρθεις. Μετά πηγαίνω στον σταθµό και ρωτώ κάπου 100 φορές : Που είναι ο σταθµός; ιαρκώς παίρνω την απάντηση : Πέντε λεπτά. Κατόπιν βλέπω µπροστά µου ένα πυκνό δάσος και µπαίνω µέσα. Ρωτώ έναν άντρα, που συναντώ εκεί και εκείνος µου λέει : ύο ώρες. Προσφέρεται να µε συνοδέψει, εγώ όµως αρνούµαι και προχωρώ µόνη µου. Βλέπω µπροστά µου τον σταθµό αλλά δεν µπορώ να τον φτάσω. Με κυριεύει το συνηθισµένο συναίσθηµα φόβου που έχουµε στα όνειρα όταν δεν µπορούµε να προχωρήσουµε. Κατόπιν βρίσκοµαι στο σπίτι, στο µεταξύ όµως θα πρέπει να ταξίδεψα, µόνο που δεν θυµάµαι τίποτα.-μπαίνω στο θυρωρείο και ρωτώ τον θυρωρό για το διαµέρισµά µας. Η υπηρέτρια µου ανοίγει και απαντά : Η µαµά και οι άλλοι είναι κιόλας στο νεκροταφείο. (*προσθήκη στην επόµενη συνάντηση : Βλέπω πολύ καθαρά τον εαυτό µου να ανεβαίνει τη σκάλα και µετά την απάντησή της υπηρέτριας πηγαίνω καθόλου λυπηµένη (ήρεµη), στο δωµάτιό µου και διαβάζω ένα µεγάλο βιβλίο που βρίσκεται στο τραπέζι µου.) Το περιδιάβασµα σε µια ξένη πόλη ήταν προσδιορισµένο από τα κατάλοιπα της ηµέρας : την προηγούµενη ηµέρα είχε δείξει σε κάποιους συγγενείς που φιλοξενούσαν ένα άλµπουµ 12

13 που της είχε χαρίσει ένας νεαρός τα Χριστούγεννα, µε φωτογραφίες από µια γερµανική πόλη. Το άλµπουµ ήταν µέσα σε ένα κουτί και δεν το έβρισκε αµέσως, γι αυτό ρώτησε την µαµά της Που είναι το κουτί; (στο όνειρο η ερώτηση αυτή εµφανίζεται σαν Που είναι ο σταθµός; Ο σταθµός εξυπηρετεί την κυκλοφορία, στα γερµανικά η λέξη Verkehr χρησιµοποιείται και για την συνουσία). Ο αποστολέας του άλµπουµ ήταν ένας νεαρός που είχε γνωρίσει στην πόλη Β., ο οποίος είχε βρει δουλειά στη Γερµανία µε σκοπό να ανεξαρτητοποιηθεί γρηγορότερα και να την διεκδικήσει. Μέχρι να γίνει αυτό όµως η Ντόρα θα έπρεπε αν περιµένει. Επίσης, ανάµεσα στους συγγενείς από την ρέσδη, που φιλοξενούσαν, ήταν και ένας ξάδελφος που η Ντόρα έπρεπε να ξεναγήσει στην Βιέννη ο οποίος της θύµισε ότι όταν είχε επισκεφθεί την ρέσδη : περιφερόταν στους δρόµους σαν ξένη καθώς δεν ήθελα κανείς να την ξεναγήσει και πήγε µόνη της. Επισκέφτηκε την πινακοθήκη και στάθηκε µπροστά από τους πίνακες που της άρεσαν. Συγκεκριµένα στάθηκε εκστασιασµένη µπροστά στην Σιξτίνα δύο ώρες, σε ονειροπόλο θαυµασµό για την Μαντόνα. Η Μαντόνα είναι προφανώς η ίδια η Ντόρα, πρώτον λόγω του νεαρού θαυµαστή της που της έστελνε τις κάρτες και δώρα, και κατόπιν γιατί είχε κερδίσει την αγάπη του κου.κ. κυρίως µε την µητρική στάση που είχε κρατήσει µε τα παιδιά του, και επειδή ως κορίτσι είχε ένα παιδί (θα το αναλύσουµε παρακάτω). Η Μαντόνα άλλωστε είναι πολύ δηµοφιλής φαντασίωση στα κορίτσια ως διέξοδος για την πίεση από τις σεξουαλικές ενοχές. Στο πρώτο µέρος του ονείρου η Ντόρα ταυτίζεται µε τον νεαρό άνδρα, περιπλανάται στα ξένα, καταβάλλει προσπάθειες να φτάσει κάπου, άλλοι όµως τον καθυστερούν, χρειάζεται υποµονή και πρέπει να περιµένει. Στην συνέχεια γίνεται ένας συσχετισµός ανάµεσα στην ερώτηση που Ρωτά κάπου 100 φορές µε την επιστολή του ονείρου και την επιστολή που ή ίδια είχε αφήσει σαν αποχαιρετιστήριο γράµµα στους γονείς της. Αναλυτικότερα, το προηγούµενο βράδυ είχαν κάνει µια δεξίωση για τους συγγενείς που φιλοξενούσαν, και προς το τέλος της βραδιάς ο πατέρας είχε ζητήσει από την Ντόρα να του φέρει ένα κονιάκ επειδή δεν µπορεί να κοιµηθεί αν δεν πιεί πρώτα ένα κονιάκ. Η Ντόρα ζήτησε από την µητέρα το κλειδί για την κάβα αλλά εκείνη καθώς ήταν απορροφηµένη σε µια συζήτηση δεν της απάντησε, µέχρι που η Ντόρα χάνοντας την υποµονή της ξεφώνισε : Σε ρώτησα ήδη εκατό φορές που είναι το κλειδί! Στην πραγµατικότητα είχε ρωτήσει µόνο πέντε φορές. Στο όνειρο ο αριθµός πέντε αφορά έναν χρονικό προσδιορισµό : πέντε λεπτά. Οι αριθµοί στα όνειρα πολλές φορές έχουν αποσπαστεί από τον συσχετισµό τους και έχουν υπεισέλθει σε άλλον. Η ερώτηση που είναι το κλειδί; µοιάζει σαν να είναι η αντρική εκδοχή της ερώτησης που είναι το κουτί ; και φαίνονται να µοιάζουν µε ερωτήσεις για τα γεννητικά όργανα. Ο συσχετισµός µε την επιστολή έρχεται µε το παρακάτω γεγονός που η ίδια η Ντόρα µετέδωσε, στην ίδια δεξίωση την ώρα του φαγητού κάποιος συγγενής έκανε την συνηθισµένη πρόποση προς τον οικοδεσπότη ευχόµενος πολλά χρόνια µε καλή υγεία. Η Ντόρα εκείνη την στιγµή κοίταξε τον πατέρα της και διέκρινε στο πρόσωπό του µια αµηχανία και µια έκφραση που έδειχνε προσπάθεια να κρύψει διάφορες σκέψεις, τις οποίες η ίδια ήξερε πολύ καλά : ότι ήξερε ότι είναι άρρωστος και ποιος ξέρει πόσο καιρό του ήταν γραφτό να ζήσει; Με αυτό τον συλλογισµό έφτασε ο Freud στο περιεχόµενο της επιστολής. 13

14 Ο πατέρας της πέθανε, εκείνη είχε φύγει µε δική της θέληση από το σπίτι. Αυτό θύµιζε την επιστολή που είχε γράψει η ίδια στους γονείς της η οποία είχε σκοπό να τροµοκρατήσει τον πατέρα κα να αφήσει την κα.κ. ή τουλάχιστον να τον εκδικηθεί. Το όνειρο λοιπόν, αποτελεί µια εκδικητική φαντασίωση προς το πρόσωπο του πατέρα: η ίδια έφυγε από το σπίτι και η καρδιά του πατέρα ράγισε από πόνο και λαχτάρα για αυτή. Αυτή ήταν η εκδίκησή της καθώς γνώριζε πολύ καλά ότι ο πατέρας της δεν µπορούσε να κοιµηθεί χωρίς εκείνη να του πάει το κονιάκ.ήξερε πως ο πατέρας δεν κοιµόταν επειδή του έλειπε η αγαπηµένη του γυναίκα. Η σεξουαλική ικανοποίηση είναι το καλύτερο υπνωτικό, ενώ αντίθετα η έλλειψη αυτής της ικανοποίησης προκαλεί αϋπνία. Συνεχίζοντας την συνεδρία η Ντόρα θυµήθηκε πάλι την σκηνή µε τον κο.κ. στη λίµνη όπου αφού τον χαστούκισε έφυγε τρέχοντας να γυρίσει πίσω. Στην διαδροµή συνάντησε έναν άνδρα και τον ρώτησε πόσο µακριά είναι µέχρι την πόλη και εκείνος της απάντησε «υόµισι ώρες». Το δάσος στο όνειρο έµοιαζε µε το δάσος στην λίµνη και µε το δάσος που είχε δει την προηγούµενη ηµέρα σε έναν πίνακα όπου υπήρχαν και νύµφες. Τοποθετώντας στην σειρά τον σταθµό (στα γερµανικά η λέξη Vorhof σηµαίνει εκτός από προθάλαµο του σταθµού και µε όρους ανατοµίας µια συγκεκριµένη περιοχή των γυναικείων σεξουαλικών οργάνων), το νεκροταφείο και τις νύµφες ( όπου στην ιατρική επίσης σηµαίνουν τα µικρά χείλη πίσω από το τρίχωµα στο γυναικείο γεννητικό όργανο) διαφαίνεται ότι, όπως λέει χαρακτηριστικά ο Freud, µια συµβολική σεξουαλική γεωγραφία. Πίσω από την έκδηλη κατάσταση του ονείρου κρυβόταν µια φαντασίωση διακόρευσης. Μόλις είπε ο Freud αυτή την ερµηνεία στην Ντόρα εκείνη αµέσως θυµήθηκε την προσθήκη ότι ανεβαίνει ήρεµα στο δωµάτιό της και διαβάζει ένα µεγάλο βιβλίο που έµοιαζε µε λεξικό. Εδώ οδηγούµαστε µε µια σειρά συλλογισµών στο παραπάνω συµπέρασµα ως εξής: τα παιδιά δεν διαβάζουν σε ένα λεξικό ήρεµα για απαγορευµένα πράγµατα γιατί φοβούνται τους γονείς. Στο όνειρο όµως ανετράπη αυτή η κατάσταση καθώς ο πατέρα ήταν νεκρός και όλοι οι άλλοι έλειπαν από το σπίτι άρα µπορούσε να διαβάσει ό,τι της άρεσε( ή να αγαπά όποιον θέλει) ανενόχλητη. Πρόκειται για διπλή εκδίκηση εναντίον του πατέρα αλλά εναντίον του καταναγκασµού που ασκούσαν επάνω της οι γονείς. Με αφορµή την παραπάνω ερµηνεία και αναφορά στο λεξικό η Ντόρα θυµήθηκε ότι κάποτε µε αφορµή έναν ξάδελφό της που είπε πάθει σκωληκοειδίτιδα είχε ψάξει στο λεξικό την ασθένεια αυτή (και ίσως και κάτι άλλο σεξουαλικού περιεχοµένου αλλά δεν θυµόταν). Η ίδια αποκάλυψε τότε πως εννέα µήνες µετά την σκηνή στην λίµνη έπαθε την κρίση και η ίδια και ανέβασε πυρετό. Αυτή η χρονική συνάφεια είναι σηµαδιακή, η δήθεν κρίση ήταν η υλοποίηση της φαντασίωσης ενός τοκετού µε τον άντρα που αγαπόυσε (άλλωστε 2 µέρες µετά την κρίση εµφανίστηκε η έµµηνος ρύση για πρώτη φορά στην Ντόρα). Ο Freud ήδη από την πρώτη τους συνάντηση είχε διαµορφώσει µια σκέψη σχετικά µε τον τρόπο που αντέδρασε η Ντόρα στη σκηνή στη λίµνη, αλλά δεν την εξέφρασε ποτέ στην Ντόρα. Πίστευε πως το χαστούκι που έδωσε στον κο.κ, η αποφυγή του αλλά και το γεγονός ότι κράτησε για µέρες κρυφό το συµβάν το έκαναν να υποθέσει ότι δεν προέρχονται από το σοκ της κοπέλας για σεξουαλικά θέµατα (άλλωστε όπως αποδείχθηκε ήταν ήδη εξοικειωµένη) αλλά προήλθαν από κάποια προσβολή που ένιωσε η Ντόρα εκείνη τη στιγµή. Αυτό δεν µπορούσε να παρά να το επιβεβαιώσει η ίδια η Ντόρα κατά την 14

15 διάρκεια της τελευταίας τους συνάντησης. Ειδικότερα, η Ντόρα πήγε στην προκαθορισµένη συνεδρία και µε αποφασιστικό ύφος ανακοίνωσε ότι 14 ηµέρες πριν είχε αποφασίσει ότι αυτή θα ήταν και η τελευταία τους συνάντηση. Αυτή η δήλωση της έφερε συνειρµικά στο νου την δήλωση αποχώρησης που έκανε µια γκουβερνάντα που είχαν στην υπηρεσία τους οι Κ. την περίοδο που συνέβη το περιστατικό στην λίµνη. Η κουβερνάντα αυτή είχε εξοµολογηθεί στην Ντόρα ότι ήταν ερωτευµένη µε τον κο.κ και πως ο ίδιος της είχε προτείνει ερωτικές σχέσεις λέγοντάς της ότι «Η γυναίκα µου δεν µου προσφέρει τίποτα». Η κοπέλα είχε ενδώσει στην πρόταση του κου Κ. και όταν εκείνος µετά από λίγο καιρό άρχισε να την αποφεύγει, θύµωσε µαζί του και τους ανακοίνωσε ότι σε 14 ηµέρες θα αποχωρούσε. Η Ντόρα λοιπόν, όταν ο κος.κ. της πρότεινε ερωτικές σχέσεις χρησιµοποίησε την ίδια ακριβώς φράση («Η γυναίκα µου δεν µου προσφέρει τίποτα») δεν αντέδρασε µε το χαστούκι γιατί αιφνιδιάστηκε, αλλά γιατί προσβλήθηκε που τόλµησε να της φερθεί σαν µια απλή γκουβερνάντα, και από εκδίκηση τον χαστούκισε. Είναι φανερή η ταύτιση που ένιωσε η Ντόρα µε το πρόσωπο της γκουβερνάντας, καθώς και η ίδια δεν έφυγε αµέσως, καθώς επίσης δεν ανέφερε το περιστατικό σε κανένα παρά στην µητέρα της 14 µέρες µετά. Από την ανάλυση προέκυψε ότι ο λόγος που η Ντόρα δεν το είπε αµέσως ήταν γιατί περίµενε και ήλπιζε ότι ο κος.κ. θα συνέχιζε την προσπάθειά του και έτσι θα καταλάβαινε αν βλέπει τα πράγµατα σοβαρά µαζί της, γεγονός το οποίο δεν έγινε και η Ντόρα αποφάσισε να τον εκδικηθεί. Το δεύτερο όνειρο είχε και µεγάλη µεταβιβαστική αξία καθώς µε τον τρόπο της η Ντόρα ανακοίνωνε στον Freud ότι τους είχαν µείνει ύο ώρες εργασίας και πως προτιµούσε να συνεχίσει µόνη της. Επίλογος Η περίπτωση της Ντόρας µπορεί να φαίνεται σύντοµη και ατελής αλλά αποδεικνύει την χρησιµότητα της ανάλυσης στην υστερία. Τα συµπτώµατα δεν εξαφανίζονται κατά την διάρκεια της θεραπείας αλλά αργότερα όταν ο ασθενής έχει αποσυνδεθεί από τον γιατρό. Κατά την διάρκεια µιας ψυχαναλυτικής θεραπείας η δηµιουργία νέων συµπτωµάτων αναστέλλεται. Η παραγωγικότητα της νεύρωσης δεν έχει ατονήσει αλλά δραστηριοποιείται στη δηµιουργία ενός ιδιαίτερου είδους ασυνείδητων συλλογισµών, που µε άλλα λόγια λέγονται µεταβιβάσεις. Αυτές είναι νέες εκδόσεις και αποτιµήσεις των διεγέρσεων και των φαντασιών οι οποίες µε την ανάλυση αφυπνίζονται και αντικαθιστούν τα παλαιά πρόσωπα µε το πρόσωπο του γιατρού. Στην παρούσα µελέτη της υστερίας θα παρατηρήσει κανείς έντονα ότι ο Freud επιµένει στο θέµα του ασυνειδήτου, αντιµετωπίζοντας τις ασυνείδητες σκέψεις, παραστάσεις και διεγέρσεις σαν να είναι εξίσου σηµαντικές και αδιαµφισβήτητα χρήσιµες σαν αντικείµενο ανάλυσης στην ψυχανάλυση. Στα πλαίσια των ασυνείδητων αυτών διαδικασιών εντάσσεται και η έννοια της µεταβίβασης, όπου µια σειρά προγενέστερων ψυχικών βιωµάτων 15

16 ξαναζωντανεύουν όχι σαν παρελθόν, αλλά σαν επίκαιρη αναφορά στο πρόσωπο του γιατρού-ψυχαναλυτή. Κάποιες από αυτές τις µεταβιβάσεις είναι περίτεχνες, έχουν απαλυνθεί,έχουν µετουσιωθεί και µπορούν να γίνουν από µόνες τους συνειδητές στηριζόµενες σε οποιαδήποτε ιδιαιτερότητα της προσωπικότητας ή των χαρακτηριστικών του γιατρού. Στην τέχνη της ψυχανάλυσης η µεταβίβαση είναι απαραίτητη και αποτελεί ένα από τα πλέον δύσκολά κοµµάτια της δουλειάς µε έναν ασθενή, και αυτό γιατί την ερµηνεία των ονείρων, το ξεχώρισµα των ασυνείδητων σκέψεων και αναµνήσεων από τις διηγήσεις του ασθενούς καθώς και τις σχετικές µεταφραστικές τεχνικές κάποιος µπορεί να τις µάθει εύκολα, το σχετικό υλικό άλλωστε το παρέχει ο ίδιος ο ασθενής. Μόνο την µεταβίβαση πρέπει κανείς να µαντέψει θα µπορούσαµε να πούµε,µόνος του µε βάση τις πιο ασήµαντες ενδείξεις και χωρίς να υποπέσει στην αυθαιρεσία. Στην ψυχανάλυση λοιπόν, η θεραπευτική διαδικασία συµπεριλαµβάνει ( για να µην πούµε ότι βασίζεται εξολοκλήρου) και την µεταβίβαση, όπου µε λίγα λόγια αφυπνίζονται όλα τα συναισθήµατα του ασθενούς, είτε θετικά είτε αρνητικά, προς το πρόσωπο του γιατρού και αξιοποιούνται για την ανάλυση και την συνειδητοποίηση. Η µεταβίβαση που µπορεί να θεωρηθεί το µεγαλύτερο εµπόδιο για την ψυχαναλυτική διαδικασία, µετατρέπεται σε πανίσχυρο βοήθηµα της όταν την εντοπίζει ο γιατρός και καταφέρνει να την µεταφράζει για τον ασθενή. Στην περίπτωση της Ντόρας, ήταν σαφές ότι αρχικά η µεταβίβαση είχε να κάνει µε τον Freud ο οποίος στην φαντασία της αντικαθιστούσε τον πατέρα.τον συνέκρινε συνειδητά πάντα µαζί του και προσπαθούσε να σιγουρευτεί για την ειλικρίνειά του απέναντι της, διότι όπως ανέφερε χαρακτηριστικά και η ίδια «ο πατέρας προτιµά πάντα τη µυστικότητα και τον πλάγιο δρόµο». Μεταβίβαση παρατηρείται και στα δύο όνειρα της Ντόρας, την οποία όµως όπως πολύ ευσυνείδητα παρατηρεί ο ίδιος ο Freud, δεν είχε αντιληφθεί έγκαιρα µε αποτέλεσµα η θεραπεία να διαρκέσει µόλις τρεις µήνες καθώς η Ντόρα διέκοψε. Στο πρώτο όνειρο, όπου προειδοποιούσε η ίδια τον εαυτό της να φύγει από την θεραπεία όπως είχε κάνει τότε στο σπίτι του κου. Κ. στην λίµνη, θα µπορούσε αυτό να αξιοποιηθεί στην θεραπεία κάνοντας τον απλό συσχετισµό του κου. Κ µε τον Freud που θα µπορούσε ενδεχοµένως να στέψει την προσοχή της Ντόρας σε κάποια λεπτοµέρεια σε σχέση µε τον κο.κ και µε την λύση της µεταβίβασης αυτής η ανάλυση θα είχε βρει πρόσβαση σε ένα νέο υλικό της µνήµης. Όπως εύστοχα και ειλικρινά παρατηρεί ο Freud, δεν αντιλήφθηκε τότε την µεταβίβαση αυτή µε αποτέλεσµα λόγω κάποιου στοιχείου επάνω του που θύµιζε τον κο.κ. να κάνει την Ντόρα να τον εκδικηθεί τον Freud µε τον ίδιο τρόπο που ήθελε να εκδικηθεί τον κο.κ., εγκατέλειψε την θεραπεία και τον ίδιο τον Freud όπως πίστευε ότι την ξεγέλασε και εγκατέλειψε ο κος.κ. Έτσι η Ντόρα εκδραµάτισε ένα σηµαντικό τµήµα των αναµνήσεών της και των φαντασιώσεών της αντί να το αναπαράγει στη θεραπεία. 16

17 Έκβαση της θεραπείας στο µέλλον Τέσσερις µε πέντε εβδοµάδες µετά την λήξη της θεραπείας άρχισε να νιώθει πολύ καλύτερα και τα συµπτώµατα σταδιακά εξαφανίστηκαν. Εξ αφορµής ενός θλιβερού γεγονότος (πέθανε ένα από τα παιδιά των Κ.) η Ντόρα ξανασυναντήθηκε µαζί τους και κατάφερε αρχικά να συµφιλιωθεί µαζί τους, µετά να τους εκδικηθεί και να τερµατίσει τις σχέσεις της µαζί τους. Κατάφερε να παραδεχθεί η κα.κ. την σχέση της µε τον πατέρα, αλλά κατάφερε επίσης και τον κο.κ. να παραδεχθεί στον πατέρα και σε όλους ότι το συµβάν στην λίµνη είχε όντως συµβεί (κάτι το οποίο είχε αρχικά διαψευσθεί από τον ίδιο) αποκαθιστώντας έτσι την υπόληψή της. Επέστρεψε στο γραφείο του Freud κάποια στιγµή ζητώντας βοήθεια για µια νευραλγία στη δεξιά µεριά του προσώπου και πάλι περίµενε 14 ηµέρες πριν τον επισκεφθεί!. Η νευραλγία αυτή ήταν µια αυτοτιµωρία και η µετάνοια για το χαστούκι που έδωσε τότε στον κο.κ αλλά και µια µεταφορά της εκδίκησης στο πρόσωπό της για την απότοµή διακοπή της θεραπείας. Αποτελεί µη σεξουαλικοποιηµένο σύµπτωµα και εξυπηρετεί την ενόρµηση της επιθετικότητας. Η Ντόρα τελικά παντρεύτηκε τον νεαρό του της είχε στείλει το άλµπουµ και είχε ταυτιστεί στο δεύτερο όνειρο. Θα µπορούσαµε να πούµε µε δυο λόγια ότι το πρώτο όνειρο σηµαίνει τη στροφή από τον αγαπηµένο άντρα στον πατέρα- και άρα την φυγή στην νεύρωση, και το δεύτερο όνειρο προανήγγειλε την αποµάκρυνση από τον πατέρα και επιστροφή στη ζωή. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. S.Freud, H ανάλυση µιας υστερίας, Frankfurt, Σ. Μπακιρτζόγλου, «Όνειρο», κείµενο από την παρουσίαση του σεµιναρίου για την Ονειρογνωσία,

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο 4 Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο Σεβάχ. Για να δει τον κόσμο και να ζήσει περιπέτειες.

Διαβάστε περισσότερα

Πώς γράφεις αυτές τις φράσεις;

Πώς γράφεις αυτές τις φράσεις; Πρόλογος Όταν ήμουν μικρός, ούτε που γνώριζα πως ήμουν παιδί με ειδικές ανάγκες. Πώς το ανακάλυψα; Από τους άλλους ανθρώπους που μου έλεγαν ότι ήμουν διαφορετικός, και ότι αυτό ήταν πρόβλημα. Δεν είναι

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το όνειρο Ένα ζευγάρι περιμένει παιδί. Τότε αρχίζει να ονειρεύεται αυτό το παιδί. Κτίζει την εικόνα ενός παιδιού μέσα στο μυαλό του. Βάσει αυτής της εικόνας, κάνει

Διαβάστε περισσότερα

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES.

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα

Διαβάστε περισσότερα

Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις

Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις Πιθανότατα αισθάνεστε πολύ αναστατωµένοι αφού λάβατε µια διάγνωση καρκίνου. Συνήθως είναι δύσκολο να αποδεχθείτε τη διάγνωση αµέσως και αυτό είναι

Διαβάστε περισσότερα

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός»

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 «Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» (Φλώρινα - Μακεδονία Καύκασος) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011

Διαβάστε περισσότερα

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ποιά ηρωικά χαρακτηριστικά έχει η ηρωίδα κατά τη γνώμη σας; Κατά τη γνώμη μου και μόνο που χαρακτηρίζουμε την Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου ηρωίδα δείχνει ότι

Διαβάστε περισσότερα

Περιγραφή ατοµικής περίπτωσης µεσήλικης γυναίκας µε Aποφευκτική ιαταραχή Προσωπικότητας και Αγοραφοβία 12ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας 14 17 Μαϊου 2009, Βόλος, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Χ. Βαρβέρη-Γ.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER 1 Α Ομάδα «Κάθεσαι καλά, Γκέοργκ; Καλύτερα να καθίσεις, γιατί σκοπεύω να σου διηγηθώ μια ιστορία για γερά νεύρα». Με αυτόν τον τρόπο ο συγγραφέας του βιβλίου

Διαβάστε περισσότερα

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων ΕΡΓΑΣΙΕΣ

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων ΕΡΓΑΣΙΕΣ Σχολικό έτος 2014-15 Τάξη Β Γυμνασίου Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων Τίτλος βιβλίου: «Χάρτινη αγκαλιά» Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Εκδόσεις: Καλέντης Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1.

Διαβάστε περισσότερα

Η Μόνα, η μικρή χελώνα, μετακόμισε σε ένα καινούριο σπίτι κοντά στη λίμνη του μεγάλου δάσους.

Η Μόνα, η μικρή χελώνα, μετακόμισε σε ένα καινούριο σπίτι κοντά στη λίμνη του μεγάλου δάσους. Η Μόνα, η μικρή χελώνα, μετακόμισε σε ένα καινούριο σπίτι κοντά στη λίμνη του μεγάλου δάσους. Κάθεται στο παράθυρο του δωματίου της και σκέφτεται, στεναχωρημένη τους παλιούς της φίλους και συμμαθητές.

Διαβάστε περισσότερα

Ανδρέας Αρματάς Φραντσέσκα Ασσιρέλλι

Ανδρέας Αρματάς Φραντσέσκα Ασσιρέλλι Ανδρέας Αρματάς Φραντσέσκα Ασσιρέλλι Η Λελέκα δεν είναι μόνη Πολλά παιδιά ταλαιπωρούνται από φοβίες και νιώθουν ανήμπορα να τις αντιμετωπίσουν. Υπάρχουν όμως και πολλά παιδιά που ξεπερνούν τελικά τους

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ

ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ Την έρευνα για τη φύση του την αρχίζει ο άνθρωπος θέτοντας στον εαυτό του την ερώτηση: «Ποιός είμαι; Τι είμαι;» Στην πορεία της αναζήτησης για την απάντηση, η ερώτηση διαφοροποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Μάθετε στο παιδί σας τον Κανόνα των Εσωρούχων.

Μάθετε στο παιδί σας τον Κανόνα των Εσωρούχων. 1. Μάθετε στο παιδί σας τον Κανόνα των Εσωρούχων. Υπολογίζεται ότι περίπου ένα στα πέντε παιδιά πέφτει θύμα σεξουαλικής βίας, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής κακοποίησης. Μπορείτε να βοηθήσετε να μη

Διαβάστε περισσότερα

Όλοι καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε διάφορα συναισθήματα και διαθέσεις. Ορισμένες φορές νιώθουμε ευτυχισμένοι και ενθουσιασμένοι.

Όλοι καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε διάφορα συναισθήματα και διαθέσεις. Ορισμένες φορές νιώθουμε ευτυχισμένοι και ενθουσιασμένοι. Μελαγχολία Το φυλλάδιο θα σου φανεί χρήσιμο στην περίπτωση που νιώθεις θλίψη ή μελαγχολία. Θα σε βοηθήσει να καταλάβεις αν έχεις συμπτώματα κατάθλιψης και πώς μπορείς να βοηθήσεις τον εαυτό σου ή κάποιον

Διαβάστε περισσότερα

Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς

Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς A...Τα αισθήματα και η ενεργεία που δημιουργήθηκαν μέσα μου ήταν μοναδικά. Μέσα στο γαλάζιο αυτό αυγό, ένιωσα άτρωτος, γεμάτος χαρά και αυτοπεποίθηση.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ Μια μικρή έρευνα της μαθήτριας της Γ τάξης Μαριγώς Ρήνα

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ Μια μικρή έρευνα της μαθήτριας της Γ τάξης Μαριγώς Ρήνα ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΑΡΑΘΟΚΑΜΠΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-2014 Μια μικρή έρευνα της μαθήτριας της Γ τάξης Μαριγώς Ρήνα ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΑΝ 75 παιδιά 43 αγόρια 32 κορίτσια Από την Α Γυμνασίου 22 : 12 κ./10 αγ. Από την Β Γυμνασίου

Διαβάστε περισσότερα

Το κορίτσι με τα πορτοκάλια. Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας. [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου]

Το κορίτσι με τα πορτοκάλια. Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας. [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου] Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου] Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας: Σεμίραμις Αμπατζόγλου Τάξη: Γ'1 Γυμνασίου

Διαβάστε περισσότερα

Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες

Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες ΑΛΚΗ ΖΕΗ ΜΕΛΗ ΟΜΑΔΑΣ: ΚΥΔΩΝΑΚΗ ΕΜΜΑΝΟΥΕΛΑ, ΘΕΟΛΟΓΟΥ ΝΕΦΕΛΗ Η Κωνσταντίνα είναι το μόνο παιδί που έχουν αποκτήσει οι γονείς της, όχι όμως και το μόνο εγγόνι που έχει αποκτήσει

Διαβάστε περισσότερα

Εντυπώσεις σεμιναρίου Σεξουαλικότητα & Εφηβεία

Εντυπώσεις σεμιναρίου Σεξουαλικότητα & Εφηβεία Εντυπώσεις σεμιναρίου Σεξουαλικότητα & Εφηβεία Καλύτερη πληροφόρηση Ένιωσα σίγουρη για τον εαυτό μου Πολλές απορίες που δεν είχα φανταστεί με σιγούρεψαν Η σημερινή ενημέρωση ήταν από τις καλύτερες που

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Η Ψυχαναλυτική Θεωρία του Freud για την Προσωπικότητα

Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Η Ψυχαναλυτική Θεωρία του Freud για την Προσωπικότητα Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Η Ψυχαναλυτική Θεωρία του Freud για την Προσωπικότητα Sigmund Freud (1856-1939) Το 1873 ξεκίνησε σπουδές ιατρικής στη σχολή του Πανεπιστημίου της Βιέννης. Το 1886

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ (Αόρατος) ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Κάποτε στη γη γεννήθηκε το Όνειρο. Το όνομά του δεν ήταν έτσι, όμως επειδή συνεχώς ονειρευόταν, όλοι το φώναζαν Όνειρο. Δεν ήταν κάτι το σπουδαίο, ήταν σαν

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. Aν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

Sexual Communication. ΕΥΗ ΚΥΡΝΑ, PhD

Sexual Communication. ΕΥΗ ΚΥΡΝΑ, PhD + Sexual Communication ΕΥΗ ΚΥΡΝΑ, PhD + + Παράπονα γυναικών... n Το πιο συχνό παράπονο των γυναικών είναι οτι οι άνδρες δεν τις ακούν. n Οι άνδρες είτε αγνοούν, είτε προσφέρουν λύσεις n Όµως, οι γυναίκες

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδιο Μαθήματος: Κοινωνικές και Επικοινωνιακές Δεξιότητες για Ανάπτυξη Αυτοπεποίθησης και Τεχνικών Επίλυσης Διαφορών

Σχέδιο Μαθήματος: Κοινωνικές και Επικοινωνιακές Δεξιότητες για Ανάπτυξη Αυτοπεποίθησης και Τεχνικών Επίλυσης Διαφορών Σχέδιο Μαθήματος: Κοινωνικές και Επικοινωνιακές Δεξιότητες για Ανάπτυξη Αυτοπεποίθησης και Τεχνικών Επίλυσης Διαφορών Διάρκεια: Περιληπτική Περιγραφή: Δύο 45λεπτες διδακτικές περίοδοι Η πρώτη περίοδος

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β. Ερώτηση 1 α

ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β. Ερώτηση 1 α ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β Ερώτηση 1 α Το βιβλίο με τίτλο «Χάρτινη Αγκαλιά», της Ιφιγένειας Μαστρογιάννη, περιγράφει την ιστορία ενός κοριτσιού, της Θάλειας, η οποία αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας. Φεύγει

Διαβάστε περισσότερα

Eκπαιδευτικό υλικό. Για το βιβλίο της Κατερίνας Ζωντανού. Σημαία στον ορίζοντα

Eκπαιδευτικό υλικό. Για το βιβλίο της Κατερίνας Ζωντανού. Σημαία στον ορίζοντα Eκπαιδευτικό υλικό Για το βιβλίο της Κατερίνας Ζωντανού Σημαία στον ορίζοντα Α) Συζητάμε για εμάς με αφορμή το κείμενο. 1. Τι δώρο θα ονειρευόσουν εσύ να βρεις μέσα σε ένα κουτί; 2. Τι δώρο πιστεύεις ότι

Διαβάστε περισσότερα

«Ο ξεχωριστός κόσμος των διδύμων», η Εύη Σταθάτου μιλά στο Mothersblog, για το πρώτο της συγγραφικό εγχείρημα!

«Ο ξεχωριστός κόσμος των διδύμων», η Εύη Σταθάτου μιλά στο Mothersblog, για το πρώτο της συγγραφικό εγχείρημα! Ημερομηνία 14/02/2017 Μέσο Συντάκτης Link www.mothersblog.gr Κατερίνα Ηλιάκη http://www.mothersblog.gr/synenteyxeis/item/43377-o-ksexoristos-kosmos-tondidymon--i-eyi-stathatou-mila-sto-mothersblog--gia-to-proto-tis-syggrafikoegxeirima

Διαβάστε περισσότερα

"Να είσαι ΕΣΥ! Όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι." Oscar Wilde

Να είσαι ΕΣΥ! Όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι. Oscar Wilde 1 Αγαπημένε μου φίλε/η, "Να είσαι ΕΣΥ! Όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι." Oscar Wilde Θα ήθελα να σε καλωσορίσω σε αυτό το σεμινάριο. Είναι πολύ σημαντικό για εμένα να ξέρεις πώς δεσμεύομαι με το πέρας

Διαβάστε περισσότερα

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Επιμέλεια εργασίας: Παναγιώτης Γιαννόπουλος Περιεχόμενα Ερώτηση 1 η : σελ. 3-6 Ερώτηση 2 η : σελ. 7-9 Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 2 Ερώτηση 1 η Η συγγραφέας

Διαβάστε περισσότερα

Πως μπορώ να υποστηρίξω τον άνθρωπό μου. να αντιμετωπίσει το λέμφωμα;

Πως μπορώ να υποστηρίξω τον άνθρωπό μου. να αντιμετωπίσει το λέμφωμα; Πως μπορώ να υποστηρίξω τον άνθρωπό μου να αντιμετωπίσει το λέμφωμα; Το λέμφωμα είναι δυνητικά ιάσιμη νόσος Με την επιστημονική συνεργασία του Αιματολογικού Τμήματος, Γ Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Πρότεινα ένα σωρό πράγματα, πολλά απ αυτά ήδη γνωστά:

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Πρότεινα ένα σωρό πράγματα, πολλά απ αυτά ήδη γνωστά: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Από τότε που άρχισα να γράφω για τους άλλους, πάνε τώρα τριάντα και πλέον χρόνια, και ειδικά από τότε που κάποιος αποφάσισε να υποδαυλίσει το θράσος μου δημοσιεύοντας τα γραπτά μου, προσπαθώ να

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας

ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας 29.05.2015 Ερωτήματα που μας απασχολούν Τι κάνουμε όταν αμφιβάλλουμε για το αν θα τα καταφέρουμε να κρατήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΩΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΩ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΜΟΥ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΤΟ ΛΕΜΦΩΜΑ;

ΠΩΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΩ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΜΟΥ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΤΟ ΛΕΜΦΩΜΑ; ΠΩΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΩ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΜΟΥ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΤΟ ΛΕΜΦΩΜΑ; Με την επιστημονική συνεργασία της Αιματολογικής Μονάδας, Γ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών Με

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ ΓΙΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ ΓΙΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ ΓΙΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Η εφηβεία είναι μια περίοδος μεταξύ της παιδικής και της ενήλικης ζωής στην οποία γίνεται ο σχηματισμός της προσωπικής μας ταυτότητας.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 6: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 6: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες Θεματική Ενότητα 6: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV Θεματική Ενότητα 6 Στόχοι: Η εισαγωγή των φοιτητών στις κλινικές καταβολές της ψυχολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Πρόλογος Εισαγωγή Ευχαριστίες Το ξεκίνημα μιας σχέσης Βήμα πρώτο: Τι χρειάζομαι, τι επιθυμώ, πώς αντιδρώ;...

Περιεχόμενα. Πρόλογος Εισαγωγή Ευχαριστίες Το ξεκίνημα μιας σχέσης Βήμα πρώτο: Τι χρειάζομαι, τι επιθυμώ, πώς αντιδρώ;... Περιεχόμενα Πρόλογος... 15 Εισαγωγή... 17 Ευχαριστίες... 21 Το ξεκίνημα μιας σχέσης... 23 «Τι πρέπει να προσέχω στην αρχή μιας σχέσης, ώστε να ξέρω ότι θα ταιριάξουμε;»... 24 «Πόσο να περιμένω για να μου

Διαβάστε περισσότερα

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων Τίτλος βιβλίου: «Μέχρι το άπειρο κι ακόμα παραπέρα» Συγγραφέας: Άννα Κοντολέων Εκδόσεις: Πατάκη ΕΡΓΑΣΙΕΣ: 1. Ένας έφηβος, όπως είσαι εσύ, προσπαθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ: Ταξίδι στον κόσμο των παραμυθιών μέσα από την εικονογράφηση και επεξεργασία (σελίδα-σελίδα) ενός βιβλίου

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ: Ταξίδι στον κόσμο των παραμυθιών μέσα από την εικονογράφηση και επεξεργασία (σελίδα-σελίδα) ενός βιβλίου ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ: Ταξίδι στον κόσμο των παραμυθιών μέσα από την εικονογράφηση και επεξεργασία (σελίδα-σελίδα) ενός βιβλίου ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ Γράφουμε στον πίνακα: ΤΙΤΛΟΣ : Το μυστήριο με τα μπλε βέλη

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑ ΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ

ΙΑ ΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ 1η Σελίδα Η Γιώτα θα πάει για πρώτη φορά κατασκήνωση. Φαντάζεται πως θα περάσει πολύ άσχημα μακριά από τους γονείς και τα παιχνίδια της για μια ολόκληρη εβδομάδα. Αγχώνεσαι ή νοιώθεις άβολα όταν είσαι

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ»

ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ» ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ» Δρ. ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΙΩΤΣΙΔΗ (PhD, MSc, MA) Κλινικός & Συμβουλευτικός Ψυχολόγος 1 ΔΟΜΗ ΔΙΑΛΕΞΗΣ Ορισμοί, οφέλη,

Διαβάστε περισσότερα

Τράντα Βασιλική Β εξάμηνο Ειδικής Αγωγής

Τράντα Βασιλική Β εξάμηνο Ειδικής Αγωγής Τράντα Βασιλική Β εξάμηνο Ειδικής Αγωγής Ο Μικρός Πρίγκιπας έφτασε στη γη. Εκεί είδε μπροστά του την αλεπού. - Καλημέρα, - Καλημέρα, απάντησε ο μικρός πρίγκιπας, ενώ έψαχνε να βρει από πού ακουγόταν η

Διαβάστε περισσότερα

Διάλογος 4: Συνομιλία ανάμεσα σε φροντιστές

Διάλογος 4: Συνομιλία ανάμεσα σε φροντιστές Ενότητα 1 Σελίδα 1 Διάλογος 1: Αρχική επικοινωνία με την οικογένεια για πρόσληψη Διάλογος 2: Προετοιμασία υποδοχής ασθενούς Διάλογος 3: Η επικοινωνία με τον ασθενή Διάλογος 4: Συνομιλία ανάμεσα σε φροντιστές

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ Ημερομηνία 14/4/2015 Μέσο Συντάκτης Link www.thessalikipress.gr Θεοδώρα Τζανή http://www.thessalikipress.gr/eidiseis/biblio/e-stigmoula-einai-dunate-ste-thessalikepress.html MEAT INFO ''Η στιγμούλα είναι

Διαβάστε περισσότερα

Μαριέττα Κόντου ΦΤΟΥ ΞΕΛΥΠΗ. Εικόνες: Στάθης Πετρόπουλος

Μαριέττα Κόντου ΦΤΟΥ ΞΕΛΥΠΗ. Εικόνες: Στάθης Πετρόπουλος Ιστορίες που ζεις δυνατά Μαριέττα Κόντου ΦΤΟΥ ΞΕΛΥΠΗ Εικόνες: Στάθης Πετρόπουλος Στο τώρα Έχω δώσει τόσες υποσχέσεις που νομίζω ότι έχω χάσει το μέτρημα. Δεν είναι που λέω ψέματα όταν δεν τις τηρώ, είναι

Διαβάστε περισσότερα

Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Του Γιοστέιν Γκάαρντερ Λογοτεχνικό ανάγνωσμα Χριστουγέννων 2014-2015

Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Του Γιοστέιν Γκάαρντερ Λογοτεχνικό ανάγνωσμα Χριστουγέννων 2014-2015 Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Του Γιοστέιν Γκάαρντερ Λογοτεχνικό ανάγνωσμα Χριστουγέννων 2014-2015 Δημητριάννα Σκουρτσή Γ2 Σχολικό έτος 2014-15 Τάξη Γ Γυμνασίου Λογοτεχνικό Εξωσχολικό

Διαβάστε περισσότερα

Μανώλης Ισχάκης. Μανώλης Ισχάκης. WYS NLP Life Coaching. Ζήσε με Πάθος! Σελίδα 1

Μανώλης Ισχάκης. Μανώλης Ισχάκης. WYS NLP Life Coaching.  Ζήσε με Πάθος!  Σελίδα 1 Μανώλης Ισχάκης WYS NLP Life Coaching www.manolisischakis.gr Όνομα : Επίθετο : Ζήσε με Πάθος! www.manolisischakis.gr Σελίδα 1 Αγαπημένε μου φίλε/η, "Να είσαι ΕΣΥ! Όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι."

Διαβάστε περισσότερα

Το παραμύθι της αγάπης

Το παραμύθι της αγάπης Το παραμύθι της αγάπης Μια φορά και ένα καιρό, μια βασίλισσα έφερε στον κόσμο ένα παιδί τόσο άσχημο που σχεδόν δεν έμοιαζε για άνθρωποs. Μια μάγισσα που βρέθηκε σιμά στη βασίλισσα την παρηγόρησε με τούτα

Διαβάστε περισσότερα

Οι αριθμοί σελίδων με έντονη γραφή δείχνουν τα κύρια κεφάλαια που σχετίζονται με το θέμα. ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΜΑΘΗΜΑ

Οι αριθμοί σελίδων με έντονη γραφή δείχνουν τα κύρια κεφάλαια που σχετίζονται με το θέμα. ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΜΑΘΗΜΑ Τί σε απασχολεί; Διάβασε τον κατάλογο που δίνουμε παρακάτω και, όταν συναντήσεις κάποιο θέμα που απασχολεί κι εσένα, πήγαινε στις σελίδες που αναφέρονται εκεί. Διάβασε τα κεφάλαια, που θα βρεις σ εκείνες

Διαβάστε περισσότερα

Πένυ Παπαδάκη: «Οι άνθρωποι που αγαπούν το βιβλίο δεν επηρεάζονται από την κρίση» ΘΑΝΑΣΗΣ ΞΑΝΘΟΣ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017

Πένυ Παπαδάκη: «Οι άνθρωποι που αγαπούν το βιβλίο δεν επηρεάζονται από την κρίση» ΘΑΝΑΣΗΣ ΞΑΝΘΟΣ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 Πένυ Παπαδάκη: «Οι άνθρωποι που αγαπούν το βιβλίο δεν επηρεάζονται από την κρίση» ΘΑΝΑΣΗΣ ΞΑΝΘΟΣ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΟΤΑΝ ΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΜΙΛΟΥΝ Η συγγραφέας Πένυ Παπαδάκη σε μια εποικοδομητική συνέντευξη στο

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικό Ερωτηματολόγιο Στάσεων προς τη Σεξουαλικότητα

Ελληνικό Ερωτηματολόγιο Στάσεων προς τη Σεξουαλικότητα Ελληνικό Ερωτηματολόγιο Στάσεων προς τη Σεξουαλικότητα Οι παρακάτω προτάσεις αφορούν μια ποικιλία θεμάτων σχετικά με στάσεις απέναντι στο σεξ, στη σεξουαλικότητα, την σεξουαλική αγωγή και τα άτομα με νοητική

Διαβάστε περισσότερα

Μαμά, γιατί ο Φώτης δε θέλει να του πιάσω το χέρι; Θα σου εξηγήσω, Φωτεινή. Πότε; Αργότερα, όταν μείνουμε μόνες μας. Να πάμε με τον Φώτη στο δωμάτιό

Μαμά, γιατί ο Φώτης δε θέλει να του πιάσω το χέρι; Θα σου εξηγήσω, Φωτεινή. Πότε; Αργότερα, όταν μείνουμε μόνες μας. Να πάμε με τον Φώτη στο δωμάτιό - Μαμά, γιατί ο Φώτης δε θέλει να του πιάσω το χέρι; Θα σου εξηγήσω, Φωτεινή. Πότε; Αργότερα, όταν μείνουμε μόνες μας. Να πάμε με τον Φώτη στο δωμάτιό μου να παίξουμε; Αν θέλει, ναι. Προσπάθησε να μην

Διαβάστε περισσότερα

Τους τροµάζει η µοναξιά. Πώς θα κάνουν καινούρια αρχή µετά από τόσα χρόνια συµβίωσης; Τι θα αντιµετωπίσουν;

Τους τροµάζει η µοναξιά. Πώς θα κάνουν καινούρια αρχή µετά από τόσα χρόνια συµβίωσης; Τι θα αντιµετωπίσουν; Διαζύγιο Σύµφωνα µε στατιστικά στοιχεία, στις αναπτυγµένες χώρες υπολογίζεται ότι ένας στους δύο γάµους καταλήγει σε διαζύγιο. Το διαζύγιο είναι µια ψυχικά τραυματική εμπειρία για αυτούς που χωρίζουν.

Διαβάστε περισσότερα

Αλλαγές Κατά τη Διάρκεια της Εγκυμοσύνης

Αλλαγές Κατά τη Διάρκεια της Εγκυμοσύνης Η εγκυμοσύνη αποτελεί μια φυσιολογική αναπτυξιακή κρίση που περιλαμβάνει σημαντικές σωματικές και ψυχολογικές αλλαγές και επηρεάζει όλες τις εγκύους ανεξάρτητα από την ψυχολογική τους υγεία. Όπως κάθε

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια

Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια 5 ο Συμπόσιο Νοσηλευτικής Ογκολογίας "Οι Ψυχολογικές Επιπτώσεις στον Ογκολογικό Ασθενή και ο Πολυδιάστατος Ρόλος της Συμβουλευτικής στην Αντιμετώπισής τους" Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική

Διαβάστε περισσότερα

Το φυλλάδιο αναφέρεται σε προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζεις στο χώρο του σχολείου και προτείνει λύσεις που μπορούν να σε βοηθήσουν...

Το φυλλάδιο αναφέρεται σε προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζεις στο χώρο του σχολείου και προτείνει λύσεις που μπορούν να σε βοηθήσουν... Σχολείο Το φυλλάδιο αναφέρεται σε προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζεις στο χώρο του σχολείου και προτείνει λύσεις που μπορούν να σε βοηθήσουν... ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Πληροφορίες για το φυλλάδιο Το σχολείο αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

KIDSCREEN-52. Ερωτηµατολόγιο Υγείας για Παιδιά και Νέους. Έκδοση για Παιδιά και Εφήβους 8 έως 18 ετών

KIDSCREEN-52. Ερωτηµατολόγιο Υγείας για Παιδιά και Νέους. Έκδοση για Παιδιά και Εφήβους 8 έως 18 ετών KIDSCREEN-52 Ερωτηµατολόγιο Υγείας για Παιδιά και Νέους Έκδοση για Παιδιά και Εφήβους 8 έως 18 ετών Page 1 of 8 Γειά σου, Ηµεροµηνία: Μήνας Χρόνος Πώς είσαι; Πως νιώθεις; Αυτά είναι τα πράγµατα που θα

Διαβάστε περισσότερα

Η σύγκριση των δύο σχεδίων της Σάρας, 2 χρονών και 4 μηνών, που έγιναν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, φανερώνει ξεκάθαρα τη δυσφορία που νιώθει η

Η σύγκριση των δύο σχεδίων της Σάρας, 2 χρονών και 4 μηνών, που έγιναν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, φανερώνει ξεκάθαρα τη δυσφορία που νιώθει η Το βιβλίο αυτό φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο πληροφόρησης και συμβουλευτικής για τους γονείς, να γίνει βοηθός και στήριγμά τους στο δύσκολο έργο της ανατροφής του παιδιού τους. Όσοι από

Διαβάστε περισσότερα

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια Δευτέρα, Ιουνίου 16, 2014 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΞΙΑΣ ΚΡΑΛΛΗ Η Μεταξία Κράλλη είναι ένα από τα δημοφιλέστερα πρόσωπα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Μετά την κυκλοφορία του πρώτου της βιβλίου, "Μια φορά

Διαβάστε περισσότερα

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους.

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί» Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους Η αυτοεικόνα μας «σχηματίζεται» ως ένα σχετικά σταθερό

Διαβάστε περισσότερα

Σιώμος Θεόδωρος του Κωνσταντίνου, 11 ετών

Σιώμος Θεόδωρος του Κωνσταντίνου, 11 ετών Σιώμος Θεόδωρος του Κωνσταντίνου, 11 ετών Το μυστήριο του πασχαλινού λαγού Του Κώστα Στοφόρου «Να βγούμε;» «Όχι ακόμα», είπε ο μπαμπάς. «Δεν θα έχει έρθει. Είναι πολύ νωρίς. Κάτσε να ξυπνήσει κι ο Δημήτρης».

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές αρχές της γνωσιακής συµπεριφοριστικής ψυχοθεραπείας 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Φοιτητών Ψυχολογίας 11 13 Απριλίου 2008, Αθήνα Γ.

Βασικές αρχές της γνωσιακής συµπεριφοριστικής ψυχοθεραπείας 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Φοιτητών Ψυχολογίας 11 13 Απριλίου 2008, Αθήνα Γ. Βασικές αρχές της γνωσιακής συµπεριφοριστικής ψυχοθεραπείας 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Φοιτητών Ψυχολογίας 11 13 Απριλίου 2008, Αθήνα Γ. Ευσταθίου Γνωσιακή συµπεριφοριστική θεραπεία Σειρά προτάσεων παρέµβασης

Διαβάστε περισσότερα

Τοπαλίδης Ιπποκράτης, 13 ετών

Τοπαλίδης Ιπποκράτης, 13 ετών Τοπαλίδης Ιπποκράτης, 13 ετών Το μυστήριο του πασχαλινού λαγού Του Κώστα Στοφόρου «Να βγούμε;» «Όχι ακόμα», είπε ο μπαμπάς. «Δεν θα έχει έρθει. Είναι πολύ νωρίς. Κάτσε να ξυπνήσει κι ο Δημήτρης». «Ο Δημήτρης

Διαβάστε περισσότερα

Χάρτινη αγκαλιά. Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, Β Γυμνασίου

Χάρτινη αγκαλιά. Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, Β Γυμνασίου Χάρτινη αγκαλιά Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, Β Γυμνασίου Εργασίες 1 α ) Κατά τη γνώμη μου, το βιβλίο που διαβάσαμε κρύβει στις σελίδες του βαθιά και πολύ σημαντικά μηνύματα, που η συγγραφέας θέλει να μεταδώσει

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΛΕΜΕΣΟΥ (Κ.Α.) ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ:

ΙΕ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΛΕΜΕΣΟΥ (Κ.Α.) ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΙΕ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΛΕΜΕΣΟΥ (Κ.Α.) ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2007-2008 Τάξη: Γ 3 Όνομα: Η μύτη μου είναι μεγάλη. Όχι μόνο μεγάλη, είναι και στραβή. Τα παιδιά στο νηπιαγωγείο με λένε Μυτόγκα. Μα η δασκάλα τα μαλώνει: Δεν

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα

Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΑΘΛΗΤΕΣ & ΑΘΛΗΤΡΙΕΣ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΕΠΕΑΕΚ: ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Πάει τόσος καιρός από το χωρισμό σας, που δε θυμάσαι καν πότε ήταν η τελευταία φορά

Πάει τόσος καιρός από το χωρισμό σας, που δε θυμάσαι καν πότε ήταν η τελευταία φορά Πάει τόσος καιρός από το χωρισμό σας, που δε θυμάσαι καν πότε ήταν η τελευταία φορά που έκλαψες για πάρτη του! Ωστόσο, ακόμα στοιχειώνουν κάποιες σκέψεις το μυαλό σου. Ήταν μία από τις χειρότερες εμπειρίες

Διαβάστε περισσότερα

MAΘΗΜΑ 4-ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ P S Y 2 0 5 - M Α Θ Η Μ Α 4 Ο 1

MAΘΗΜΑ 4-ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ P S Y 2 0 5 - M Α Θ Η Μ Α 4 Ο 1 MAΘΗΜΑ 4-ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ P S Y 2 0 5 - M Α Θ Η Μ Α 4 Ο 1 ΔΟΜΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Η ψυχοδυναμική προσέγγιση Η συμπεριφορική προσέγγιση P S Y 2 0 5 - M Α Θ Η Μ Α 4 Ο 2 ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΑΠΤΥΧΘΗΚΑΝ

Διαβάστε περισσότερα

Σκέψεις για το μυθιστόρημα του Σωτήρη Σαμπάνη «Σκανταλόπετρα» από την Ιουλία Ιωάννου

Σκέψεις για το μυθιστόρημα του Σωτήρη Σαμπάνη «Σκανταλόπετρα» από την Ιουλία Ιωάννου Ημερομηνία 20/11/2015 Μέσο Συντάκτης Link http://agrinio-life.gr/ Ιουλία Ιωάννου http://bit.ly/1skxbmb Σκέψεις για το μυθιστόρημα του Σωτήρη Σαμπάνη «Σκανταλόπετρα» από την Ιουλία Ιωάννου 42 Views November

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1 α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ευάγγελος Γκικόντες, Μαιευτήρας - Χειρουργός Γυναικολόγος

Γράφει: Ευάγγελος Γκικόντες, Μαιευτήρας - Χειρουργός Γυναικολόγος Γράφει: Ευάγγελος Γκικόντες, Μαιευτήρας - Χειρουργός Γυναικολόγος Τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο δυσπανευρία; Είναι η επώδυνη σεξουαλική επαφή. Η γυναίκα, είτε όταν την εξετάζει ο γυναικολόγος είτε κατά

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ. Θεματική Ενότητα 4: Η ψυχαναλυτική θεωρία των κινήτρων

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ. Θεματική Ενότητα 4: Η ψυχαναλυτική θεωρία των κινήτρων ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ Θεματική Ενότητα 4: Η ψυχαναλυτική θεωρία των κινήτρων Θεματική Ενότητα 4 Στόχοι: Η εισαγωγή των φοιτητών στην ψυχαναλυτική θεωρία και, κυρίως, σε εκείνο το τμήμα της θεωρίας που αναφέρεται

Διαβάστε περισσότερα

Οι γνώμες είναι πολλές

Οι γνώμες είναι πολλές Η Ψυχολογία στη Φυσική Αγωγή στο πλαίσιο του σχολικού περιβάλλοντος ΚασταμονίτηςΚωνσταντίνος Ψυχολόγος Οι γνώμες είναι πολλές Πολλές είναι οι γνώμες στο τι προσφέρει τελικά ο αθλητισμός στην παιδική ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

Χριστούγεννα. Ελάτε να ζήσουμε τα. όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά

Χριστούγεννα. Ελάτε να ζήσουμε τα. όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά Ελάτε να ζήσουμε τα όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά Χριστούγεννα (μέσα από ιστορίες και χριστουγεννιάτικα παιχνίδια) 1 Στόχοι: Μέσα από διάφορες

Διαβάστε περισσότερα

Εφηβεία και Πρότυπα. 2)Τη στάση του απέναντι στους άλλους, ενήλικες και συνομηλίκους

Εφηβεία και Πρότυπα. 2)Τη στάση του απέναντι στους άλλους, ενήλικες και συνομηλίκους Εφηβεία και Πρότυπα Τι σημαίνει εφηβεία; Η εφηβεία είναι η περίοδος της ζωής του ανθρώπου που αρχίζει με το τέλος της παιδικής ηλικίας και οδηγεί στην ενηλικίωση. Είναι μια εξελικτική φάση που κατά τη

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΚΡΕΣ ΚΑΛΗΝΥΧΤΕΣ. Η Τρίτη μάγισσα. Τα δύο αδέρφια και το φεγγάρι

ΜΙΚΡΕΣ ΚΑΛΗΝΥΧΤΕΣ. Η Τρίτη μάγισσα. Τα δύο αδέρφια και το φεγγάρι ΜΙΚΡΕΣ ΚΑΛΗΝΥΧΤΕΣ Α 1 2017-2018 6 ο Δημοτικό Σχολείο Ευόσμου Περιλήψεις βιβλίων που έχουν διαβάσει τα παιδιά από τη σειρά «μικρές καληνύχτες». Η Τρίτη μάγισσα Τα δύο αδέρφια και το φεγγάρι Μου έκανε εντύπωση

Διαβάστε περισσότερα

Η. Διαδικασία διαμεσολάβησης

Η. Διαδικασία διαμεσολάβησης Η. Διαδικασία διαμεσολάβησης 1. Εισαγωγή στη διαμεσολάβηση (30 ) Στόχοι Να εντοπίσουν παρακολουθήσουν τη διαδικασία διαμεσολάβησης. Διαδικασία Έχουμε από πριν καλέσει δυο μέλη (ένα αγόρι Α και ένα κορίτσι

Διαβάστε περισσότερα

Κλαίρη Θεοδώρου: Στην Ελλάδα ο διχασμός καλά κρατεί

Κλαίρη Θεοδώρου: Στην Ελλάδα ο διχασμός καλά κρατεί Κλαίρη Θεοδώρου: Στην Ελλάδα ο διχασμός καλά κρατεί 11/12/2018-8:11 Ένα κρύο απόγευμα στις αρχές του Δεκέμβρη, λίγο πριν παρουσιάσει το νέο της βιβλίο στη Λάρισα, η Κλαίρη Θεοδώρου αποδέχεται την πρόσκλησή

Διαβάστε περισσότερα

Η ζωή είναι αλλού. < <Ηλέκτρα>> Το διαδίκτυο είναι γλυκό. Προκαλεί όμως εθισμό. Γι αυτό πρέπει τα παιδιά. Να το χρησιμοποιούν σωστά

Η ζωή είναι αλλού. < <Ηλέκτρα>> Το διαδίκτυο είναι γλυκό. Προκαλεί όμως εθισμό. Γι αυτό πρέπει τα παιδιά. Να το χρησιμοποιούν σωστά Δράση 2 Σκοπός: Η αποτελεσματικότερη ενημέρωση των μαθητών σχετικά με όλα τα είδη συμπεριφορικού εθισμού και τις επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή! Οι μαθητές εντοπίζουν και παρακολουθούν εκπαιδευτικά βίντεο,

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ Τ.Ε. Β Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η στεφανιαία µονάδα είναι ένας χώρος

Διαβάστε περισσότερα

9 απλοί τρόποι να κάνεις μία γυναίκα να μην μπορεί να σε βγάλει από το μυαλό της

9 απλοί τρόποι να κάνεις μία γυναίκα να μην μπορεί να σε βγάλει από το μυαλό της Όσο δύσκολα και μυστήρια πλάσματα κι αν είναι οι γυναίκες, πίστεψέ με θέλουν απλά πράγματα για να τις εντυπωσιάσεις. Και τις περισσότερες φορές αυτά τα απλά είναι και τα αυτονόητα. Τώρα γιατί οι άντρες

Διαβάστε περισσότερα

KIDSCREEN-52. Ερωτηµατολόγιο Υγείας για Παιδιά και Νέους. Έκδοση για Γονείς

KIDSCREEN-52. Ερωτηµατολόγιο Υγείας για Παιδιά και Νέους. Έκδοση για Γονείς KIDSCREEN-52 Ερωτηµατολόγιο Υγείας για Παιδιά και Νέους Έκδοση για Γονείς Page 1 of 8 Ηµεροµηνία: Μήνας Χρόνος Αγαπητοί Γονείς, Πώς είναι το παιδί σας; Πως νιώθει; Αυτά είναι τα πράγµατα που θα θέλαµε

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις φυσικής και Δυσλεξία

Ασκήσεις φυσικής και Δυσλεξία Ασκήσεις φυσικής και Δυσλεξία 1. Εισαγωγή 2. Τύποι 3. Ασκήσεις Γρηγοριάδης Ιωάννης Φυσική Η φυσική αποτελεί πεδίο στο οποίο μπορούν να διαπρέψουν οι μαθητές με δυσλεξία καθώς η ιδιαιτερότητα τους, τους

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ:

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ: ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ: Η ΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ: Η Αικατερίνη είχε κάλλος και ομορφιά ασύγκριτη. Η μητέρα της και οι συγγενείς της την πίεζαν συνεχώς να παντρευτεί, για να μην φύγουν από τα χέρια τους

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ψυχολογία με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες

Εισαγωγή στην Ψυχολογία με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στην Ψυχολογία με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV Διδάσκουσα: Επίκ. Καθ. Γεωργία Α. Παπαντωνίου Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος. ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος. ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ (10.11.2010) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς Κεφάλαιο 3: Κυκλοφορούμε με ασφάλεια) ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

Πώς να μάθετε το παιδί, να προστατεύει τον εαυτό του!

Πώς να μάθετε το παιδί, να προστατεύει τον εαυτό του! Πώς να μάθετε το παιδί, να προστατεύει τον εαυτό του! Όλοι οι γονείς, αλλά ιδιαίτερα οι μονογονείς, έχουν ένα άγχος παραπάνω σε ό,τι αφορά την ασφάλεια του παιδιού τους. Μία φίλη διαζευγμένη με ένα κοριτσάκι

Διαβάστε περισσότερα

Λένα Μαντά: «Την πιο σκληρή κριτική στην μητέρα μου, την άσκησα όταν έγινα εγώ μάνα»

Λένα Μαντά: «Την πιο σκληρή κριτική στην μητέρα μου, την άσκησα όταν έγινα εγώ μάνα» Δημοσιεύθηκε στις 14.05.18 Λένα Μαντά: «Την πιο σκληρή κριτική στην μητέρα μου, την άσκησα όταν έγινα εγώ μάνα» Χωρίς να θέτει ως στόχο την επιτυχία, αλλά την προσωπική της λύτρωση, κάθε βιβλίο της αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΤΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ

ΓΙΑΤΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΓΙΑΤΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν διάφορα και σημαντικά προβλήματα. Ένα από αυτά είναι ο πόλεμος που έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη νερού, φαγητού και ιατρικής περίθαλψης και το χειρότερο

Διαβάστε περισσότερα

Χρήστος Τερζίδης: Δεν υπάρχει το συναίσθημα της αυτοθυσίας αν μιλάμε για πραγματικά όνειρα

Χρήστος Τερζίδης: Δεν υπάρχει το συναίσθημα της αυτοθυσίας αν μιλάμε για πραγματικά όνειρα Χρήστος Τερζίδης: Δεν υπάρχει το συναίσθημα της αυτοθυσίας αν μιλάμε για πραγματικά όνειρα 21/04/2015 Το φως της λάμπας πάνω στο τραπέζι αχνοφέγγει για να βρίσκουν οι λέξεις πιο εύκολα το δρόμο τους μέσα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΙΓΟΝΤΑΣ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΘΕΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ. Του Ρόµπερτ Ηλία Νατζέµυ

ΑΝΟΙΓΟΝΤΑΣ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΘΕΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ. Του Ρόµπερτ Ηλία Νατζέµυ ΑΝΟΙΓΟΝΤΑΣ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΘΕΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Του Ρόµπερτ Ηλία Νατζέµυ Στην σελίδα http://www.armonikizoi.com/2016/ek θα βρείτε χρήσιµες πληροφορίες και τεχνικές για την απελευθέρωση από εσωτερικά εµπόδια

Διαβάστε περισσότερα

Μανώλης Ισχάκης - Πνευματικά δικαιώματα - για περισσότερη εκπαίδευση

Μανώλης Ισχάκης - Πνευματικά δικαιώματα -  για περισσότερη εκπαίδευση 1 Πρώτο Μάθημα Οδηγός Δραστηριότητας Επισκόπηση... 3 Περίληψη... 3-6 Ώρα για δράση... 7-17 Σημειώσεις... 18 2 Μάθημα Πρώτο - Επισκόπηση Σε αυτό το μάθημα θα μάθουμε το ένα ένα λάθος που στερεί από όλους

Διαβάστε περισσότερα

Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου.

Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου. Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου. Ενότητα 1: Το σπασμένο μπισκότο. Γιάννα Ροϊλού. Τμήμα: Θεατρικών Σπουδών. Σελίδα 1 1 Σκοποί ενότητας..3 2 Περιεχόμενα ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

1. Άδειας Ασκήσεως του Επαγγέλματος του Ψυχολόγου.

1. Άδειας Ασκήσεως του Επαγγέλματος του Ψυχολόγου. Η σοφία, η κατανόηση, η συμπόνια, και η ολοκληρωμένη προσωπικότητα είναι σίγουρα σημαντικές παράμετροι και χαρακτηριστικά που θα ήθελες να έχει ο ψυχοθεραπευτής σου, αλλά δεν είναι επαρκή κριτήρια στα

Διαβάστε περισσότερα

Συνήγορος: Μπορείτε να δηλώσετε την σχέση σας με το θύμα; Paul: Είμαι ο αδελφός της ο μεγαλύτερος. Πέντε χρόνια διαφορά.

Συνήγορος: Μπορείτε να δηλώσετε την σχέση σας με το θύμα; Paul: Είμαι ο αδελφός της ο μεγαλύτερος. Πέντε χρόνια διαφορά. Εισαγγελέας Συνήγορος: Μπορείτε να δηλώσετε την σχέση σας με το θύμα; Paul: Είμαι ο αδελφός της ο μεγαλύτερος. Πέντε χρόνια διαφορά. Συνήγορος: Πώς ήταν η σχέση σας με την αδελφή σας; Paul: Την αγαπούσα,

Διαβάστε περισσότερα

Τι όμορφη μέρα ξημέρωσε και σήμερα. Ως συνήθως εγώ ξύπνησα πιο νωρίς από όλους και πήγα δίπλα στην κυρία Σταυρούλα που κοιμόταν. Την ακούμπησα ελαφρά

Τι όμορφη μέρα ξημέρωσε και σήμερα. Ως συνήθως εγώ ξύπνησα πιο νωρίς από όλους και πήγα δίπλα στην κυρία Σταυρούλα που κοιμόταν. Την ακούμπησα ελαφρά 1 Τι όμορφη μέρα ξημέρωσε και σήμερα. Ως συνήθως εγώ ξύπνησα πιο νωρίς από όλους και πήγα δίπλα στην κυρία Σταυρούλα που κοιμόταν. Την ακούμπησα ελαφρά με τη μουσούδα μου στο πρόσωπό της, τόσο όσο χρειαζόταν

Διαβάστε περισσότερα

Μπεχτσή Μαρία του Κωνσταντίνου, 11 ετών

Μπεχτσή Μαρία του Κωνσταντίνου, 11 ετών Μπεχτσή Μαρία του Κωνσταντίνου, 11 ετών Το μυστήριο του πασχαλινού λαγού Του Κώστα Στοφόρου «Να βγούμε;» «Όχι ακόμα», είπε ο μπαμπάς. «Δεν θα έχει έρθει. Είναι πολύ νωρίς. Κάτσε να ξυπνήσει κι ο Δημήτρης».

Διαβάστε περισσότερα

Προσπάθησα να τον τραβήξω, να παίξουμε στην άμμο με τα κουβαδάκια μου αλλά αρνήθηκε. Πιθανόν και να μην κατάλαβε τι του ζητούσα.

Προσπάθησα να τον τραβήξω, να παίξουμε στην άμμο με τα κουβαδάκια μου αλλά αρνήθηκε. Πιθανόν και να μην κατάλαβε τι του ζητούσα. Μια μέρα πήγαμε στην παιδική χαρά με τις μαμάδες μας. Ο Φώτης πάντα με το κορδόνι στο χέρι. Αν και ήταν ένα χρόνο μεγαλύτερός μου, ένιωθα πως έπρεπε πάντα να τον προστατεύω. Σίγουρα δεν ήταν σαν όλα τα

Διαβάστε περισσότερα

Για αυτό τον μήνα έχουμε συνέντευξη από μία αγαπημένη και πολυγραφότατη συγγραφέα που την αγαπήσαμε μέσα από τα βιβλία της!

Για αυτό τον μήνα έχουμε συνέντευξη από μία αγαπημένη και πολυγραφότατη συγγραφέα που την αγαπήσαμε μέσα από τα βιβλία της! Κυριακή, 2 Ιουλίου 2017 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ: ΓΙΩΤΑ ΦΩΤΟΥ Για αυτό τον μήνα έχουμε συνέντευξη από μία αγαπημένη και πολυγραφότατη συγγραφέα που την αγαπήσαμε μέσα από τα βιβλία της! Πείτε μας λίγα λόγια

Διαβάστε περισσότερα