Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λύκειο

Transcript

1 Case study for the Greek Organization of Vocational and Technical Education and Training Μελέτη για λογαριασμό του Οργανισμού Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης Παναγιώτης Γ. Μιχαηλίδης, Διδάκτωρ Φυσικών Επιστημών, Αναπληρωτής Καθηγητής, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Κρήτης Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λύκειο Περιεχόμενα 1.-Εισαγωγή 3 2.-Ερωτηματολόγια 7 3.-Σχεδιασμός των Εργαστηρίων του ΕΠΛ Επιλογή και Πρόγραμμα Επισκέψεων στα ΕΠΛ Λειτουργία των ΕΠΛ Λειτουργία των Εργαστηρίων Ειδικές παρατηρήσεις για τα Εργαστήρια Ειδικές παρατηρήσεις για τα ΕΠΛ 84 8α.-Πίνακας δυναμικού των ΕΠΛ β.-Πίνακας διδακτικού προσωπικού των ΕΠΛ. 105 Σύνοψη 106 Ηράκλειο, Ιούλιος 1994

2 Παναγιώτης Γ. Μιχαηλίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης (Συνοπτικό βιογραφικό) Γέννηση στη Νεάπολη Λακωνίας. Έγγαμος με 4 παιδιά. Πτυχίο Φυσικής, Διδακτορικό Φυσικών Επιστημών (Πληροφορική, Φυσική), Πτυχίο Νομικής. Σχολεία, Σεμινάρια, ελεύθερα μαθήματα, μετεκπαίδευση στο εξωτερικό. Αναπληρωτής Καθηγητής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης στο αντικείμενο των Φυσικομαθηματικών Επιστημών και της Διδακτικής των. Προηγουμένως βοηθός και επιμελητής στο Φυσικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών και επιστήμονας ειδικού κύρους στο Φυσικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης. Senior Research Ass. στο Πανεπιστήμιο του Liverpool.. Σύμβουλος, παλαιότερα, επιχειρήσεων σε θέματα ανάπτυξης και εφαρμογών Σύγχρονης Τεχνολογίας, κυρίως στον τομέα της Πληροφορικής. Αντιπρόσωπος της Ελληνικής Κυβέρνησης σε Κοινοτικά Προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης στον τομέα της Πληροφορικής. Ειδικός Σύμβουλος του Υπουργού Έρευνας και Τεχνολογίας για θέματα Πληροφορικής. Ερευνητική Δραστηριότητα στα αντικείμενα Πληροφορική και Εκπαίδευση, Διδακτική των Φυσικών Επιστημών και της Τεχνολογίας, Αποτίμηση σχολικών προγραμμάτων Φυσικών Επιστημών. Παλαιότερα, περιβαλλοντική προστασία, Φυσική Στοιχειωδών Σωματιδίων, προδιαγραφές και ανάπτυξη λογισμικού για μικρομεσαίες επιχειρήσεις και για ερευνητικά εργαστήρια. Διοίκηση και Συντονισμός ερευνητικών προγραμμάτων. Εκπαιδευτική δραστηριότητα, πάνω από 25 χρόνια, σε πανεπιστήμια και ικανή εμπειρία από τις άλλες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Διαμόρφωση και διδασκαλία προπτυχιακών και μεταπτυχιακών μαθημάτων καθώς και οργάνωση και διδασκαλία εργαστηρίων φυσικής και πληροφορικής. Oργάνωση και επίβλεψη διπλωματικών και μεταπτυχιακών εργασιών. Οργάνωση και καθοδήγηση διδακτορικών διατριβών (εισηγητής και/ή εξεταστής σε διαδικασίες απονομής διδακτορικών σε ελληνικά και ξένα Πανεπιστήμια). Διαμόρφωση και υλοποίηση επιμορφωτικών σεμιναρίων για στελέχη και λοιπό προσωπικό Μικρών και Μεσαίων Επιχειρήσεων. Aνάπτυξη κοινών μεταπτυχιακών μαθημάτων σε θέματα Πληροφορικής και Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση (συντονιστής σε προγράμματα ERASMUS). Μαθήματα και διαλέξεις σε ευρύτερα ακροατήρια (π.χ. Ανοιχτό Πανεπιστήμιο). Συγγραφικό έργο με πάνω από σαράντα επιστημονικές εργασίες δημοσιευμένες σε περιοδικά και/ή πρακτικά συνεδρίων, είτε αυτοδύναμα είτε σε συνεργασία. Eυρεσιτεχνίες (αναγνωρισμένες από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Ευρεσιτεχνιών) και καινοτομίες. Συγγραφή πρωτότυπων σημειώσεων και βοηθημάτων για διδακτικούς σκοπούς, πρωτότυπες μελέτες και/ή τεχνικά βοηθήματα για επιμέρους εξειδικευμένα θέματα (κυρίως πληροφορικής). Βιβλία-οδηγούς εκπαιδευτικών για θέματα επιστήμης και τεχνολογίας στην εκπαίδευση, επιστημονική επιμέλεια της σειράς "Επιστήμες και Εκπαίδευση". Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 2

3 1.-Εισαγωγή Στα πλαίσια της αξιολόγησης του Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου (ΕΠΛ), εξετάζεται η επάρκεια των ΕΠΛ ως προς την εργαστηριακή τους υποδομή. Αποτελεί μέρος του ΑΞΟΝΑ Ζ' του συνολικού έργου της αξιολόγησης του ΕΠΛ. Η εξέταση αυτή εστιάζεται στις εξής κατευθύνσεις: Α.-Οργανωτικό και διοικητικό σχήμα των εργαστηρίων, όπου περιέχεται και η εξέταση της λειτουργίας των εργαστηρίων. Η κατεύθυνση αυτή συνδέεται με την όλη οργάνωση κάθε ΕΠΛ και τη διοικητική επάρκεια της διεύθυνσης. Εξετάζεται όμως εδώ ιδιαίτερα γιατί: η απαιτούμενη συνεχής και απρόσκοπτη λειτουργία των εργαστηρίων επιβάλλει άμεσες λύσεις, διαφορετικά θα ανατραπεί ο εκπαιδευτικός σχεδιασμός., η ομαλή λειτουργία των εργαστηρίων απαιτεί συνεχή λειτουργία ενός μηχανισμού για αναλώσιμα, επισκευές, αντικαταστάσεις, συντήρηση, κλπ., επιβάλλει άρα ιδιαίτερες συνθήκες διοίκησης., εξαιτίας της ύπαρξης πολλών συναφών εργαστηρίων, το κατάλληλο διοικητικό και οργανωτικό σχήμα μπορεί να ελαχιστοποιήσει τα λειτουργικά έξοδα. Β.-Κανονισμοί ασφαλείας. Ο άξονας αυτός είναι σημαντικός τόσο για την προσωπική ασφάλεια των εκπαιδευομένων και των εκπαιδευτών όσο και για τον περιβάλλοντα χώρο. Επίσης, ο εθισμός στην τήρηση κανόνων ασφαλείας δημιουργεί μια στάση συμπεριφοράς, η οποία βοηθά, αργότερα, στον περιορισμό των ατυχημάτων εργασίας. Γ.-Ενσωμάτωση των εργαστηρίων στο σχολείο. Με τον άξονα αυτό εννοούμε πέρα από το εκπαιδευτικό περιεχόμενο των εργαστηρίων, το οποίο για κάθε εργαστήριο εξετάζεται χωριστά και σε συσχετισμό με τα μαθήματα που καθένα υποστηρίζει, τη χρησιμοποίηση του εργαστηριακού εξοπλισμού σε σχολικές δραστηριότητες. Τέτοιες δραστηριότητες είναι οι διάφορες σχολικές εκδηλώσεις, οι μαθητικοί συνεταιρισμοί αλλά και καθημερινές σχολικές εργασίες, όπως π.χ. η διοίκηση και διαχείριση του σχολείου. Μια τέτοια χρησιμοποίηση του εργαστηριακού εξοπλισμού είναι ενδεικτική του κατά πόσον η θεωρία και η πράξη, όπως έχει επικρατήσει να λέγονται, αντιμετωπίζονται ως ενιαίο σύνολο κατά τη διδασκαλία ή απλά αποτελούν Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 3

4 σχετιζόμενες, ίσως, αλλά ανεξάρτητες ενέργειες. Ο άξονας αυτός αποκτά ιδιαίτερη σημασία για το ΕΠΛ το οποίο έχει ως βασικό σκοπό τη σύζευξη θεωρίας και πράξης. Δ.-Επάρκεια του εξοπλισμού. Η επάρκεια εξετάζεται ως προς: την ποσότητα των οργάνων και συσκευών, τη καταλληλότητα του εξοπλισμού σχετικά με τα υποστηριζόμενα μαθήματα (ή μάθημα), την επικαιρότητα του εξοπλισμού (πόσο σύγχρονος είναι). Ε.-Εκπαιδευτικό περιεχόμενο. Εξετάζεται: το περιεχόμενο του μαθήματος, τα (εργαστηριακά) βιβλία (αν υπάρχουν), η αντιστοιχία, καταλληλότητα και συμφωνία των εργαστηριακών ασκήσεων με το περιεχόμενο του μαθήματος, ο τρόπος διδασκαλίας και οι επιδιωκόμενες δεξιότητες, ο εντοπισμός παραγόντων που επηρεάζουν την εκπαιδευτική λειτουργία, ιδιαίτερα ως προς την εργαστηριακή διδασκαλία. Για την εγκυρότητα των διδακτικών βιβλίων γίνεται ιδιαίτερη εξέταση (ΑΞΟΝΑΣ Ε' του έργου) Βασική κατεύθυνση της παρούσας εργασίας αποτελεί ο εντοπισμός πιθανών λειτουργικών προβλημάτων και άλλων δυσλειτουργιών ενώ η συγκριτική αξιολόγηση των σχολείων (και διδασκόντων) υποβαθμίστηκε σκόπιμα. Στη συνολική πάντως αντιμετώπιση του θεσμού θα πρέπει να προβλέπεται πιο συστηματικά και οργανωμένα η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου, κάτι που γινότανε τα πρώτα χρόνια (και συνεχίζει ακόμα να γίνεται σε κάποια ΕΠΛ) Η μεθοδολογία που εφαρμόστηκε περιλαμβάνει: Ι.-Μελέτη των επίσημων κειμένων σχετικά με την οργάνωση των μαθημάτων του ΕΠΛ, ιδιαίτερα των αναλυτικών προγραμμάτων. Τα βασικά κείμενα που χρησιμοποιήθηκαν είναι: ενιαίο πολυκλαδικό λύκειο, ενημερωτικό έντυπο Υπ.Ε.Π.&Θ., 1987 ωρολόγιο και αναλυτικό πρόγραμμα των Ενιαίων Πολυκλαδικών Λυκείων, Π.Δ. 108/ΦΕΚ 63Α/ , 4/ΦΕΚ 3Α/ , 117/ΦΕΚ 49Α/ Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 4

5 Δομή και Λειτουργία Ενιαίων Πολυκλαδικών Λυκείων, ΠΔ 376/ Ν.1566/85, Δομή και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Χρησιμοποιήθηκαν επίσης διάφορα άλλα κείμενα και πληροφορίες από προσωπικές δραστηριότητες και συμμετοχή σε ομάδες εργασίας. ΙΙ.-Ερωτηματολόγια. Τα ερωτηματολόγια αυτά απευθύνονται: στη διεύθυνση του σχολείου, με σκοπό τον καθορισμό των ανεξάρτητων μεταβλητών και την ανίχνευση του (ιδιαίτερου πιθανόν) διοικητικού και οργανωτικού σχήματος που υπάρχει ως προς τη λειτουργία των εργαστηρίων. στους υπευθύνους των εργαστηρίων, με σκοπό τον καθορισμό του τρόπου λειτουργίας των εργαστηρίων και την ανίχνευση παραγόντων που επιδρούν στη λειτουργία αυτή. στους διδάσκοντες τα μαθήματα που έχουν εργαστηριακή χροιά (συνήθως είναι και υπεύθυνοι των εργαστηρίων) με όμοιους σκοπούς. στους μαθητές και στις μαθήτριες, με σκοπό την εξακρίβωση της γνώμης τους για τα εργαστήρια. Αναζητείται κυρίως η γενική τοποθέτηση των μαθητών και των μαθητριών έναντι των εργαστηρίων και σε δεύτερο λόγο η γνώμη τους για κάποιο συγκεκριμένο εργαστήριο και διδάσκοντα (απρόσωπα). Για πρακτικούς λόγους, τα ερωτηματολόγια για τους διδάσκοντες είναι μαζί με τα ερωτηματολόγια για τους υπεύθυνους των εργαστηρίων (συνήθως είναι οι ίδιοι). Για να καλυφθεί η περίπτωση εργαστηρίων που υποστηρίζουν περισσότερα από ένα μαθήματα, τα ερωτηματολόγια για τους διδάσκοντες (σελίδες 6η, 7η, και 8η του ερωτηματολογίου) επαναλαμβάνονται. Όλα τα ερωτηματολόγια παρουσιάζονται στο επόμενο κεφάλαιο 2.-Παρουσίαση Ερωτηματολογίων. ΙΙΙ.-Με επιτόπια επίσκεψη στα σχολεία και συζήτηση με το προσωπικό (διευθυντή, υπεύθυνους εργαστηρίων, διδάσκοντες,...). Η ενέργεια αυτή είναι πολλαπλά χρήσιμη γιατί: από την εμπειρία μας προκύπτει πως ορισμένα πράγματα, ιδιαίτερα λειτουργικά προβλήματα που πιθανόν να υπάρχουν, είτε δεν αναγράφονται καθόλου, είτε αναγράφονται υποβαθμισμένα ή μεγαλοποιημένα. η επιτόπια επίσκεψη δίνει μια άμεση αντίληψη της λειτουργίας του σχολείου. Για τα προβλήματα που πιθανόν να υπάρχουν καθώς και για τα άλλα θέματα λειτουργίας Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 5

6 των εργαστηρίων, μια επιτόπια επίσκεψη των εργαστηριακών χώρων και συζήτηση με τους υπευθύνους μπορεί να παράσχει στον έμπειρο σε εκπαιδευτικά εργαστήρια παρατηρητή μια πολύ καλύτερη ιδέα από οποιοδήποτε ερωτηματολόγιο. στον περιορισμένο χρόνο που έχω στη διάθεση μου, αποτελεί μια αναγκαία ενέργεια για τον άμεσο εντοπισμό παραγόντων που επηρεάζουν την εργαστηριακή διδασκαλία. η επιτόπια επίσκεψη είναι, επίσης, και χρήσιμη στη καλύτερη ερμηνεία των ευρημάτων με τα ερωτηματολόγια. Η παρουσίαση των αποτελεσμάτων γίνεται ως εξής: στο κεφάλαιο 2.-Ερωτηματολόγια, παρουσιάζονται, χωρίς σχόλια, τα ερωτηματολόγια που χρησιμοποιήθηκαν για την εξέταση της λειτουργίας των εργαστηρίων. στο κεφάλαιο 3.-Σχεδιασμός των Εργαστηρίων του ΕΠΛ παρουσιάζονται ορισμένα σχόλια πάνω στον τρόπο αντιμετώπισης των εργαστηρίων από τα επίσημα κείμενα (π.χ. αναλυτικά προγράμματα) για το ΕΠΛ. στο κεφάλαιο 4.- περιγράφεται η Επιλογή και το Πρόγραμμα επισκέψεων στα ΕΠΛ. στο κεφάλαιο 5.-Λειτουργία των ΕΠΛ παρουσιάζονται ορισμένες παρατηρήσεις πάνω στη γενική λειτουργία των ΕΠΛ, κάποιες από τις οποίες επηρεάζουν τη λειτουργία των εργαστηρίων στο κεφάλαιο 6.-Λειτουργία Εργαστηρίων, παρουσιάζονται κάποιες γενικές παρατηρήσεις πάνω στη λειτουργία των εργαστηρίων συνολικά. στο κεφάλαιο 7.-Ειδικές παρατηρήσεις για τα Εργαστήρια, παρουσιάζονται κάποιες ειδικότερες παρατηρήσεις πάνω στη λειτουργία κάθε εργαστηρίου και, γενικότερα, στον τρόπο της πρακτικής εργασίας. Οι παρατηρήσεις στηρίζονται τόσο στις επιτόπιες επισκέψεις όσο και στην επεξεργασία των ερωτηματολογίων. στο κεφάλαιο 7.-Ειδικές παρατηρήσεις για τα ΕΠΛ, αναφέρονται επιμέρους θέματα των ΕΠΛ, κυρίως για όσα υπήρξε άμεση αντίληψη από τις επισκέψεις. Η εργασία ολοκληρώνεται με το κεφάλαιο Σύνοψη. Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 6

7 2.-Ερωτηματολόγια Τα ερωτηματολόγια εστάλησαν στη Διεύθυνση κάθε ΕΠΛ. Ζητήθηκε να συμπληρωθούν με στοιχεία όσο γίνεται ακριβέστερα χωρίς όμως η επιδίωξη αυτή για απόλυτη ακρίβεια να προκαλέσει υπερβολική καθυστέρηση. Για τα ερωτηματολόγια των μαθητών ζητήθηκε να δοθούν σε ολόκληρα τμήματα και όχι επιλεκτικά σε κάποιους μαθητές. Στα ερωτηματολόγια, πέρα από τις κλειστού τύπου ερωτήσεις, με τις οποίες ελέγχονται συγκεκριμένοι παράγοντες, υπάρχουν και ερωτήσεις ανοιχτού τύπου, παρόλη τη δυσκολία που παρουσιάζει η επεξεργασία τους. Με αυτές ελπίζεται να συλλεχθούν οι παρατηρήσεις και υποδείξεις από το προσωπικό των ΕΠΛ που ζει και αντιμετωπίζει τα προβλήματα της καθημερινής λειτουργίας. Επίσης αποτελούν ένδειξη για τον βαθμό ετοιμότητας και ευαισθητοποίησης του προσωπικού καθώς και της από μέρους των κατανόησης της αποστολής των ΕΠΛ. Τα ερωτηματολόγια παρουσιάζονται στις επόμενες σελίδες. Στις σελίδες 9 και 10 το ερωτηματολόγιο με τίτλο 1.-Συνοπτικά ζητήθηκε να συμπληρωθεί από τη διεύθυνση κάθε ΕΠΛ. Στις σελίδες 11 με 18 (ερωτηματολόγιο 2.-Εργαστήρια) είναι τα ερωτηματολόγια για τους υπευθύνους των εργαστηρίων (οι πρώτες 5 σελίδες, 11 με 15) και για τους διδάσκοντες τα εργαστηριακά μαθήματα (οι 3 τελευταίες σελίδες 16 με 18). Τέλος, στις σελίδες 19 και 20 υπάρχει το ερωτηματολόγιο 3.-Μαθητές, που ζητήθηκε να συμπληρώσουν οι μαθητές. Από όλα σχεδόν τα ΕΠΛ υπήρξε προθυμία για τη συμπλήρωση των ερωτηματολογίων. Ορισμένες αποκλίσεις αναφέρονται στο κεφάλαιο 7.-Ειδικές παρατηρήσεις για τα ΕΠΛ. Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 7

8 Ενιαίο Πολυκλαδικό Λύκειο...1.-Συνοπτικά Στοιχεία Σχολείου Ζητούνται στοιχεία για το σχολικό έτος Αν κάποιο από τα ζητούμενα στοιχεία είναι πολύ δύσκολο να συμπληρωθεί αφήστε το κενό ή συμπληρώστε το κατά προσέγγιση. Α.-Γενικά στοιχεία. Α1.-Τοποθεσία Σχολείου Α2.-Έτος πρώτης Λειτουργίας Α3.-Έκταση που καταλαμβάνει Α4.-Κτισμένη επιφάνεια(σύνολο εμβαδού όλων των ορόφων) Α5.-Εμβαδόν άκτιστου χώρου Α6.-Συστεγάζεται με άλλα σχολεία; Α7.-Τα κτίρια είχαν σχεδιαστεί από την αρχή για τη στέγαση του Ε.Π.Λ. Β.-Προσωπικό Β1.-Συνολικός αριθμός καθηγητών/καθηγητριών Β2.-Αριθμός διοικητικού προσωπικού (γραμματείς, τεχνικοί) Β3.-Αριθμός βοηθητικού προσωπικού (π.χ. καθαρίστριες, κλητήρες) Β4.-Αριθμός καθηγητών/καθηγητριών που εργάζονται ως αναπληρωτές Β5.-Αριθμός καθηγητών/τριών που εργάζονται και σε άλλα σχολεία Αριθμός καθηγητών/καθηγητριών με προϋπηρεσία σε ΕΠΛ: Β6.-πάνω από 5 χρόνια Β7.-μεταξύ 2 και 5 χρόνια Β8.-κάτω από 2 χρόνια Γ.-Οργανωτικά Γ1.-Ειδικότητα Διευθυντού/Διευθύντριας Ειδικότητες υποδιευθυντών/υποδιευθυντριών Γ2.- Γ3.- Γ4.- Γ5.-Υπάρχει εσωτερικός κανονισμός; Γ6.- Από πότε; Γ7.-Πως είναι κατανεμημένες οι αρμοδιότητες των υποδιευθυντών Γ8.-Ποιός έχει τη συνολική εποπτεία για τη λειτουργία όλων γενικά των εργαστηρίων; Δ.-Μαθητικός Πληθυσμός. Επισυνάψατε ιδιαίτερο πίνακα με τα εξής στοιχεία: Δ1.Συνολικός αριθμός μαθητών Δ2.-Αριθμός μαθητών Α' τάξης Δ3.-Αριθμός μαθητών Β' τάξης με κατανομή κατά κύκλους Δ4.-Αριθμός μαθητών Γ' τάξης με κατανομή κατά κλάδους/δέσμες Δ5.-Αριθμός μαθητών Τμημάτων ειδίκευσης με κατανομή κατά τμήμα ειδίκευσης

9 Ε.-Εργαστήρια Επισυνάψατε ιδιαίτερες καταστάσεις με: Ε1.-Τα εργαστήρια που λειτουργούν μέσα στους χώρους του ΕΠΛ και ανήκουν στο ΕΠΛ. Ε2.-Τα εργαστήρια (αν υπάρχουν) που λειτουργούν ή ανήκουν αλλού (π.χ. ΣΕΚ). Για κάθε τέτοιο εργαστήριο να συμπληρωθούν επίσης και το πού ανήκει καθώς και η απόσταση από το ΕΠΛ και ο χρόνος που απαιτείται για τη μετάβαση από το ΕΠΛ στο εργαστήριο. Ε3.-Αν υπάρχουν εργαστήρια της κατηγορίας Ε2 να αναφερθούν τι προβλήματα πιθανώς δημιουργούνται (π.χ. απώλεια χρόνου, προβλήματα συνεργασίας με τους υπεύθυνους, προβλήματα συντονισμού,...) Στ.-Γενικά θέματα (αναγράψατε σε ιδιαίτερες καταστάσεις): Στ1.-Ποιά προαιρετικά μαθήματα γίνονται και τον αριθμό μαθητών/μαθητριών που παρακολουθούν καθένα Στ2.-Τις επισκέψεις που έγιναν την χρονιά αυτή και πια τάξη/τμήμα αφορούσαν. Στ3.-Τις δραστηριότητες (π.χ. εκθέσεις, εκδόσεις, θεατρικές παραστάσεις, "συνεταιρισμοί"...) που οργάνωσε το σχολείο Στ4.-Αν χρησιμοποιήθηκε κάποιο εργαστήριο σε δραστηριότητες πέρα από τα μαθήματα, αναγράψατε εργαστήριο (εργαστήρια) και δραστηριότητα (δραστηριότητες) Ζ.-Στη κλίμακα πολύ καλή, καλή, έτσι κι έτσι, κακή, πολύ κακή πως κρίνετε: Ζ1.-Τη συνεργασία του σχολείου με τη σχολική επιτροπή (εφορεία) Ζ2.-Τη συνεργασία του σχολείου με την τοπική κοινωνία Ζ3.-Τη συνεργασία του σχολείου με το ΥπΕΠ&Θ. Ζ4.-Τη συνεργασία του σχολείου με τη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ζ5.-Τον τρόπο που αντιμετωπίζουν το ΕΠΛ οι συνάδελφοι από τα άλλα λύκεια Ζ6.-Τον τρόπο που αντιμετωπίζουν οι μαθητές των άλλων λυκείων το ΕΠΛ Ζ7.-Τη συνεργασία μεταξύ διδακτικού προσωπικού και μαθητών/μαθητριών Ζ8.-Τη συνεργασία μεταξύ εργαστηριακού και μη εργαστηριακού διδακτικού προσωπικού Ζ9.-Τη συνεργασία μεταξύ διεύθυνσης ΕΠΛ και διδακτικού προσωπικού Ζ10.-Τη συνεργασία μεταξύ διεύθυνσης και εργαστηριακού διδακτικού προσωπικού Η.-Αναφέρατε τα κυριότερα προβλήματα που νομίζετε πως υπάρχουν στη λειτουργία των ΕΠΛ και προτάσεις για την αντιμετώπιση τους (μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και άλλο φύλλο). Όνομα και ιδιότητα προσώπου που συμπλήρωσε το έντυπο. Τόπος και Ημερομηνία: Παρακαλώ να αποσταλεί σύντομα στη διεύθυνση: Παναγιώτη Γ. Μιχαηλίδη, Παιδαγωγικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ρέθυμνο Κρήτης Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 9

10 Ενιαίο Πολυκλαδικό Λύκειο...2.-Εργαστήρια (ζητούνται στοιχεία για το σχολικό έτος ) Στο τέλος του εντύπου υπάρχουν ορισμένες επεξηγήσεις Να συμπληρωθεί ένα για κάθε εργαστήριο, ανεξάρτητα από το αν λειτουργεί ή όχι ή αν λειτουργεί σε άλλους χώρους εκτός του Ε.Π.Λ. Αν κάποιο από τα ζητούμενα στοιχεία είναι πολύ δύσκολο να συμπληρωθεί αφήστε το κενό ή συμπληρώστε το κατά προσέγγιση. αν δεν επαρκεί ο χώρος επισυνάψατε πρόσθετο φύλλο χαρτιού. όλα τα στοιχεία θεωρούνται εμπιστευτικά. Όνομα και ιδιότητα προσώπου που επιμελήθηκε τη συμπλήρωση του εντύπου. Τόπος και Ημερομηνία: Α.-Γενικά στοιχεία. Α1 Όνομα Εργαστηρίου Α2.- Έτος πρώτης λειτουργίας... Α3.- Το εργαστήριο...ναί Όχι... λειτούργησε το ; (Αν όχι γιατί;)... Α4.- Πού ανήκει το εργαστήριο;...στο ΕΠΛ, στο ΣΕΚ......αλλού (καθορίστε σχολείο/φορέα) Α5.- Το εργαστήριο βρίσκεται...μέσα στο ΕΠΛ Αλλού... (καθορίστε πού) Πόσος χρόνος απαιτείται για τη μετάβαση στο εργαστήριο; Α6.-Διαρρύθμιση Αίθουσας: Σε απλό περίγραμμα της αίθουσας σημειώστε τον πίνακα (αν υπάρχει), τις θέσεις εργασίας, την είσοδο (ή τις εισόδους), τα παράθυρα, τον φωτισμό, τις παροχές (νερό, ρεύμα...), παρασκευαστήριο (αν υπάρχει), ντουλάπες για φύλαγμα συσκευών/εργαλείων.. Προσθέστε και όποιες άλλες παρατηρήσεις (π.χ. διακόσμηση αίθουσας, είδος και περιεχόμενο αφισών στους τοίχους κλπ) νομίζετε. Α7.-Η αίθουσα του εργαστηρίου:...υπήρχε από πριν Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 10

11 ...κατασκευάστηκε ειδικά για το εργαστήριο; Α8.-Ασφάλεια 1.-Υπάρχει κανονισμός λειτουργίας του εργαστηρίου;...ναί, Όχι Επισυνάπτεται αντίγραφο του κανονισμού;...ναί, Όχι Υπάρχει κουτί Α' βοηθειών;...ναί,...όχι 4.-Υπάρχει πυροσβεστήρας;...ναί,...όχι 5.-Οι μαθητές ξέρουν τι να κάνουν σε περίπτωση ατυχήματος;...ναί,...όχι 6.-Έχουν διδαχτεί/ενημερωθεί την ασφαλή χρήση του εργαστηρίου;...ναί,...όχι Αν ναί πώς; Πώς εξασφαλίζεται η ασφαλής χρήση του εργαστηρίου;... Β.-Προσωπικό. Β1.-Υπέυθυνος (χώρου) εργαστηρίου. Βασικό πτυχίο και έτος απόκτησης..., Κλάδος... Όνομα (αν θέλετε)... Β2.-Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα για όλους τους καθηγητές/καθηγήτριες που χρησιμοποιούν το εργαστήριο αρχίζοντας με τον υπεύθυνο του εργαστηρίου. Βαθμός Βασικό πτυχίο και έτος απόκτησης Έτη Προϋπηρεσίας (συνολικά) Έτη προϋπηρεσίας σε ΕΠΛ Έτη προϋπηρεσίας σε ΤΕΛ Μεταπτυχιακές σπουδές (χρόνος και είδος μεταπτυχιακών διπλωμάτων από ΑΕΙ/ΤΕΙ) Μετεκπαίδευση ( χρόνος και το είδος) Επιμόρφωση (χρόνος και είδος) Ειδική εμπειρία σε εργαστηριακή διδασκαλία πέρα από τις τυπικές σπουδές. Υπέυθυνος Αλλοι καθηγητές - καθηγήτριες Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 11

12 Β3.-Τεχνικό και διοικητικό προσωπικό. 1.-Υπάρχει τεχνικό προσωπικό για τη συντήρηση των οργάνων;...ναί, Όχι Αν ναι: -αναφέρατε τον αριθμό και (για καθένα) την ειδικότητα του. 3.-Αν όχι: -πώς γίνεται η συντήρηση/επισκευή των οργάνων και συσκευών; -πως γίνεται η προετοιμασία του εργαστηρίου και η τακτοποίηση του μετά το εργαστηριακό μάθημα; 4.-Υπάρχει πέρα από τους καθηγητές/καθηγήτριες άλλο προσωπικό για το εργαστήριο; αν ναί αναφέρατε τι κάνει και τι εμπειρία σχετική με το εργαστήριο έχει. Γ.-Λειτουργία του Εργαστηρίου Γ1.-Αριθμός θέσεων εργασίας... Γ2.-Πόσοι μαθητές/μαθήτριες ασκούνται σε κάθε θέση... Γ3.-Πόσες ώρες την εβδομάδα χρησιμοποιείται το εργαστήριο... Γ4.-Η αίθουσα του εργαστηρίου χρησιμοποιείται: 1.-Μόνο για πρακτική άσκηση των μαθητών/μαθητριών...ναί, Όχι και για πρακτική άσκηση και για σχετικά μαθήματα...ναί, Όχι και ως αίθουσα διδασκαλίας για άλλα μαθήματα...ναί, Όχι... (αν ναί αναφέρατε κάποια από αυτά) Γ5.-Συμπληρώσατε τον πίνακα για όλα τα μαθήματα που χρησιμοποιούν το εργαστήριο: Μάθημα Σύνολα Τάξη, κύκλος, κλάδος-δέσμη, τμήμα ειδίκευσης Αριθμός μαθητώνμαθητριών Ώρες την εβδομάδα Θεωρία ή εργαστήριο; Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 12

13 Δ.-Εξοπλισμός. Ποιος προμήθευσε τον εξοπλισμό του εργαστηρίου; Σημειώστε για καθεμιά πηγή το αντίστοιχο ποσοστό κατά προσέγγιση. ΥπΕΠΘ Σχολικό ταμείο μαθητική κοινότητα δωρεές συνεισφορές μαθητών έξοδα διδάσκοντος άλλο (καθορίστε) (αν είναι εύκολο να επισυναφθεί κατάσταση στην οποία να αναφέρονται: ο κυριότερος εξοπλισμός (αναλυτικά ή συνοπτικά) για τις συσκευές τα όργανα, τα βιβλία, τα προγράμματα κλπ. του εργαστηρίου, πότε αποκτήθηκαν, με ποιο τρόπο αποκτήθηκαν (π.χ. από Υπ.ΕΠ&Θ, από το σχολικό ταμείο, από δραστηριότητες της μαθητικής κοινότητας, από δωρεές, από συνεισφορές των μαθητών,...), αν λειτουργεί ή θέλει επισκευή, αν χρησιμεύουν (εφόσον λειτουργούν) στο αντίστοιχο μάθημα, άλλη χρήσιμη παρατήρηση Δ.-Εξοπλισμός. (σύνοψη) Ναι Όχι Δ1.-Υπάρχει βιβλίο συσκευών και οργάνων και λοιπών πραγμάτων (π.χ. προγράμματα, βιβλία...) του εργαστηρίου; επισυνάπτεται κατάσταση των ανωτέρω; Δ2.-Κρίνετε πως ο εξοπλισμός αυτός επαρκεί; Δ3.-Είναι σύγχρονος ο εξοπλισμός; Δ4.-Νομίζετε πως θέλει συμπλήρωση; Δ5.-Η επιλογή του εξοπλισμού είναι καλή; Δ6.-Είναι σε λειτουργία όλος ο εξοπλισμός Δ7.-Χρησιμοποιείται όλος ο εξοπλισμός; Δ8.-Ποιές χρονιές έγινε σημαντική προμήθεια εξοπλισμού;... Δ9.-Πως καλύπτονται οι λειτουργικές δαπάνες του εργαστηρίου (αναλώσιμα, αντιδραστήρια, δείγματα, υλικά για επεξεργασία, επισκευές-συντήρηση κλπ.) ΥπΕΠΘ Σχολικό ταμείο μαθητική κοινότητα δωρεές συνεισφορές μαθητών έξοδα διδάσκοντος άλλο (καθορίστε) σημειώστε για καθένα από τα παραπάνω το αντίστοιχο ποσοστό κατά προσέγγιση Δ10.-Αναφέρατε ενδεικτικά κάποιον επιπλέον εξοπλισμό που θα θέλατε. Δ11.-Αναφέρατε ενδεικτικά κάποιον εναλλακτικό εξοπλισμό που κατά τη γνώμη σας θα ήταν καλύτερος από αυτόν που υπάρχει καθώς και τους λόγους προτίμησης του. Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 13

14 Δ12.-Αναφέρατε τα κυριότερα προβλήματα που υπάρχουν (αν υπάρχουν) ως προς τον εξοπλισμό του εργαστηρίου Δ13.-Άλλες παρατηρήσεις και προτάσεις σχετικά με την οργάνωση, διοίκηση και λειτουργία του εργαστηρίου (Χρησιμοποιείστε επιπλέον φύλλα, αν χρειάζεται) Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 14

15 Ε.-Ύλη διδασκαλίας. Για καθένα από τα μαθήματα της ερώτησης Γ5.-, στα οποία χρησιμοποιείται το εργαστήριο συμπληρώστε τα παρακάτω. Η συμπλήρωση να γίνει κατά προτίμηση από τον υπεύθυνο καθηγητή (την υπεύθυνη καθηγήτρια) του μαθήματος. Επιπλέον φύλλα Ε.- υπάρχουν στο τέλος. Τάξη Κύκλος Δέσμη Κλάδος Τμήμα Ειδίκευσης Μάθημα 1.-Το μάθημα διδάσκεται:...από εσάς κλάδος......από άλλο(άλλη) συνάδελφο κλάδου Πόσα χρόνια έχει διδάξει το μάθημα αυτό; Το εργαστήριο χρησιμοποιείται και για άλλους σκοπούς (π.χ. για μαθήματα που δεν είναι εργαστηριακά, για δραστηριότητες των μαθητικών κοινοτήτων, κλπ) εκτός από το μαθήματα για τα οποία προορίζεται; 4.-αν ναι αναφέρατε ενδεικτικά κάποιες από αυτές...ναί, Όχι το εργαστήριο χρησιμοποιείται για πρακτική άσκηση επιπλέον της προβλεπομένης από το αναλυτικό πρόγραμμα; 6.-αν ναι αναφέρατε ενδεικτικά παραδείγματα Ε1.-Υπάρχει ημερολόγιο εργασίας του εργαστηρίου;...ναί, Όχι... Ε2.-Είναι το ίδιο ή χωριστό από το βιβλίο διδαχθείσας ύλης;...ναί, Όχι... Ε3.-Σε σχέση με την προβλεπόμενη ύλη, ο χρόνος:...επαρκεί, δεν επαρκεί... Ε4.-Οι ασκήσεις καλύπτουν όλη την προβλεπόμενη ύλη;...ναί, Όχι... Ε5.-Υπάρχει ετήσιο πρόγραμμα εργαστηριακών ασκήσεων;...ναί, Όχι... (αν ναί επισυνάψτε το) Ε6.-Υπάρχει βιβλίο για το μάθημα;...ναί, Όχι... Ε7.-Υπάρχει ειδικό εγχειρίδιο για το εργαστήριο;...ναί, Όχι... αν ναί: -ποιος το έφτιαξε;... -τι μορφή έχει; (π.χ. οδηγίες, φύλλα εργασίας,...)... Ε8.-Υπάρχει κάτι που πρέπει να αφαιρεθεί από το μάθημα;...ναί, αν ναί τι; (ενδεικτική αναφορά) Όχι... Ε9.-Υπάρχει κάτι που πρέπει να προστεθεί στο μάθημα;...ναί, Όχι... αν ναί τι; (ενδεικτική αναφορά) Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 15

16 Ε.-Ύλη διδασκαλίας.(συνέχεια) Στις επόμενες απαντήσεις χρησιμοποιείστε είτε την κλίμακα με άριστα το 20, είτε τους χαρακτηρισμούς ΠΑ(Πολύ Άσχημη), Α(Άσχημη ), Ε(Έτσι κι έτσι), Κ(Καλή), ΠΚ(Πολύ Καλή) Ε10.-Πως κρίνετε το περιεχόμενο του μαθήματος συνολικά;... Πως κρίνετε το περιεχόμενο του μαθήματος ως προς: 1.-την προώθηση αυτενέργειας από τους μαθητές 2.-την επικαιρότητα (αν είναι δηλ. σύγχρονη ή όχι) της ύλης 3.-τη σωστή διάρθρωση της ύλης σε ενότητες 4.-το επίπεδο της ύλης σε σχέση με τους μαθητές/μαθήτριες 5.- την καταλληλότητα της ύλης για εργαστηριακή άσκηση 6.-τη συμφωνία του με τους γενικούς σκοπούς του μαθήματος 7.-από τους γενικούς σκοπούς του μαθήματος, η συγκεκριμένη επιλογή της ύλης προωθεί: περισσότερο τον..., λιγότερο τον... Ε11.-Αν υπάρχει βιβλίο πως κρίνετε το περιεχόμενο του συνολικά;... Πως κρίνετε το περιεχόμενο του βιβλίου ως προς: 1.-την προώθηση αυτενέργειας από τους μαθητές 2.-την επικαιρότητα (αν είναι δηλ. σύγχρονη ή όχι) των παραδειγμάτων 3.-τη σωστή διάρθρωση της ύλης σε ενότητες 4.-την αντιστοιχία περιεχομένου μαθήματος και ύλης βιβλίου 5.-την αντιστοιχία περιεχομένου και εργαστηριακών ασκήσεων 6.-την προώθηση της ανάπτυξης κριτικής σκέψης 7.-την βοήθεια/καθοδήγηση για τα εργαστήρια στον/στην εκπαιδευτικό 8.-τη συμφωνία του με τους γενικούς σκοπούς του μαθήματος 9.-την προώθηση της ανάπτυξης εργαστηριακών δεξιοτήτων 10.-την επιστημονική ακρίβεια των αναπτυσσομένων 11.-την αντιστοιχία εργαστηριακού εγχειριδίου (αν υπάρχει) και βιβλίου μαθήματος 12.-την όλη εμφάνιση του βιβλίου: εικονογράφηση, διάταξη ύλης, γλώσσα, ασκήσεις,... Σημ. Για τα βιβλία γίνεται ιδιαίτερη αξιολόγηση αλλού Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 16

17 Ε.-Ύλη διδασκαλίας.(συνέχεια) Ε12.-Περιγράψατε συνοπτικά τον τρόπο λειτουργίας του εργαστηρίου. Να γίνει ειδική αναφορά στα θέματα: θεωρία και εργαστήριο χωριστά ή συγχρόνως, επίδειξη από τον καθηγητή - την καθηγήτρια ή εκτέλεση από τους μαθητές - μαθήτριες, ατομική εργασία ή εργασία σε ομάδες (με πόσα άτομα), με πλήρεις και σαφείς οδηγίες από τον επιβλέποντα - την επιβλέπουσα ή με γενικές οδηγίες και περιθώρια αυτενέργειας των μαθητών, με αντικείμενο εργασίας προκαθορισμένο λεπτομερώς ή σε γενικές γραμμές, με περιθώρια εργασίας και εκτός σχολείου ή όλη η εργασία ολοκληρώνεται στο εργαστήριο, άλλες ιδιαιτερότητες του εργαστηρίου, γενικές παρατηρήσεις Ε13.-Πως κρίνετε τη στάση στην αντιμετώπιση των προβλημάτων του εργαστηρίου: 1.-Της διεύθυνσης Των άλλων διδασκόντων - διδασκουσών Της σχολικής επιτροπής Του Υ.Ε.Π.&Θ Των μαθητών - μαθητριών... Ε14.-Άλλες παρατηρήσεις και υποδείξεις (χρησιμοποιείστε επιπλέον φύλλα αν χρειάζεται) Όνομα και ιδιότητα προσώπου που συμπλήρωσε αυτό το τμήμα Ε.- του εντύπου. Τόπος και Ημερομηνία: Παρακαλώ να αποσταλεί σύντομα είτε συγκεντρωτικά μέσω της διεύθυνσης είτε απευθείας στο: Παναγιώτη Γ. Μιχαηλίδη, Παιδαγωγικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ρέθυμνο Κρήτης τηλ. (0831)-24070, Fax (0831)24067 Ενιαίο Πολυκλαδικό Λύκειο...3.-Μαθητές Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 17

18 Παρακαλώ να συμπληρώσετε με προσοχή και ειλικρίνεια το ερωτηματολόγιο αυτό. Θα μας βοηθήσει στη βελτίωση της λειτουργίας των Ε.Π.Λ. Ευχαριστώ Π.Γ.Μιχαηλίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης Αγόρι- Κορίτσι Τάξη Κύκλος Κλάδος Δέσμη Τμήμα ειδίκευσης Πόση ώρα περίπου κάνεις για να έλθεις από το σπίτι στο σχολείο 1.-Σημείωσε με 1.-, 2.-, 3.- μέχρι 3 από τους κυριότερους λόγους που γράφτηκες στο ΕΠΛ και όχι σε άλλο τύπο Λυκείου. Μπορείς είτε να γράψεις τους δικούς σου λόγους είτε να διαλέξεις από αυτούς που αναφέρονται είτε και τα δύο καλύτερο σχολικό περιβάλλον έχει πιο καλούς καθηγητές θα σπουδάσω πιο εύκολα...δεν υπήρχε άλλο Λύκειο...Δεν τα καταφέρνω αλλού...είναι πιο καλό σχολείο...μαθαίνεις χρήσιμη δουλειά...είναι σχολείο για αγόρια...είναι σχολείο για κορίτσια...είμαι καλός μαθητής-μαθήτρια...μου αρέσουν τα εργαστήρια 2.-Πόσα εργαστηριακά μαθήματα έχεις κάνει; Σε σχέση με τα άλλα μαθήματα τα μαθήματα στο εργαστήριο:...είναι καλύτερα,...είναι χειρότερα...είναι το ίδιο 4.-Στα εργαστήρια μαθαίνουμε πράγματα:...χρήσιμα,...άχρηστα,...κυρίως χρήσιμα,...κυρίως άχρηστα 5.-Ποιά εργαστήρια σας άρεσαν περισσότερο και γιατί; (αναφέρατε μέχρι 3) α β γ Μου άρεσε περισσότερο το: επειδή: 6.-Ποιά εργαστήρια σας άρεσαν λιγότερο και γιατί; (αναφέρατε μέχρι 3) α β γ Μου άρεσε λιγότερο το: επειδή: Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 18

19 7.-Απάντησε με προσοχή στα παρακάτω. Αν είναι εύκολο, σε κάθε απάντηση δώσε και ένα παράδειγμα που να δικαιολογεί τη γνώμη σου. Το 1 δείχνει τη χαμηλότερη (χειρότερη) γνώμη και το 5 την υψηλότερη (καλύτερη) γνώμη Συνεργασία με τον Καθηγητή - τη Καθηγήτρια 2 Η ύλη του μαθήματος είναι χρήσιμη 3 Η ύλη του μαθήματος είναι σύγχρονη 4 Το μάθημα είναι κατανοητό 5 Μαθαίνω πολλά χρήσιμα πράγματα 6 Γνώση του αντικειμένου από τον Καθηγητή - τη Καθηγήτρια 7 Περιβάλλον του εργαστηρίου 8 Ασφάλεια του εργαστηρίου 9 Ο Καθηγητής - η Καθηγήτρια με αφήνει να δουλεύω στο εργαστήριο και πέρα από όσα προβλέπονται στο μάθημα, με δική μου πρωτοβουλία 10 Ο Καθηγητής - η Καθηγήτρια με βοηθά στο εργαστήριο 11 Οι επιβλέποντες - επιβλέπουσες στο εργαστήριο είναι αρκετοί σε σχέση με τον αριθμό των μαθητών - μαθητριών 12 Ο Καθηγητής - η Καθηγήτρια δίνει αρκετές οδηγίες σε κάθε εργαστήριο 13 Ο Καθηγητής - η Καθηγήτρια στις ασκήσεις με αφήνει να τα βγάλω πέρα μόνος μου Παρακαλώ να αποσταλεί σύντομα είτε συγκεντρωτικά μέσω της διεύθυνσης είτε απευθείας στο: Παναγιώτη Γ. Μιχαηλίδη, Παιδαγωγικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ρέθυμνο Κρήτης Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 19

20 3.-Σχεδιασμός των Εργαστηρίων του ΕΠΛ. Το γενικό νομικό πλαίσιο για τα Ενιαία Πολυκλαδικά Λύκεια καθορίζεται στο άρθρο 7 του Ν.1566/85 για τη Δομή και Λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Σύμφωνα με τη πρώτη παράγραφο του άρθρου τούτου, το ΕΠΛ εξασφαλίζει την οργανική σύνδεση της γενικής και της τεχνικής-επαγγελματικής εκπαίδευσης και παρέχει ευκαιρίες σε όλους τους μαθητές για τη σύμμετρη ανάπτυξη των ικανοτήτων και τη καλλιέργεια των ενδιαφερόντων και δεξιοτήτων τους, για τη συμμετοχή τους στην παραγωγή και την ανάπτυξη της χώρας. Με τη δεύτερη παράγραφο προγραμματίζεται η σταδιακή ίδρυση ΕΠΛ σε όλη τη χώρα 1...ανάλογα με τις γεωγραφικές, εκπαιδευτικές και οικονομικές συνθήκες και ανάγκες.... Με επόμενες διατάξεις καθορίζεται το πλαίσιο διάρθρωσης του ΕΠΛ σε κύκλους, κλάδους και τμήματα ειδίκευσης. Επίσης με παραπομπή στο προηγούμενο άρθρο 6 για το (τεχνικό-επαγγελματικό) Λύκειο συμπληρώνει πως (οι μαθητές του ΕΠΛ)...ασκούνται στο επάγγελμα.... Με άλλες διατάξεις παρέχεται εξουσιοδότηση έκδοσης Προεδρικών Διαταγμάτων και κανονιστικών υπουργικών αποφάσεων για τη ρύθμιση των σχετικών θεμάτων. Έχουν εκδοθεί τα διατάγματα και διάφορες Υπουργικές αποφάσεις, που καθορίζουν το αναλυτικό πρόγραμμα, την εγγραφή μαθητών και άλλα θέματα οργάνωσης, διοίκησης και, γενικά, λειτουργίας του ΕΠΛ. Μια σύνοψη της δομής και λειτουργίας του ΕΠΛ και της φιλοσοφίας του υπάρχει στο ειδικό ενημερωτικό έντυπο του Υπ.Ε.Π.&Θ. για τα ΕΠΛ (έκδοση 1987 το τελευταίο). Πρέπει να σημειωθεί πως, όσο γνωρίζω, είναι η πρώτη φορά που η οργάνωση και εισαγωγή ενός νέου σχολείου σχεδιάστηκε και δοκιμάζεται πριν να γενικευτεί, κάτι που φαίνεται άλλωστε από τον εξοπλισμό, τις προβλέψεις λειτουργίας 2 και από το ισορροπημένο πρόγραμμα σπουδών 3. Σημειώνεται πως στο Αναλυτικό Πρόγραμμα 1 στις 9 Ιουνίου 1994 ο υφυπουργός Παιδείας ανακοίνωσε την ίδρυση και σταδιακή λειτουργία αρχίζοντας από την επόμενη χρονιά ΕΠΛ αρκετών νέων ΕΠΛ στα πλαίσια της επέκτασης του θεσμού των ΕΠΛ 2 π.χ μέσω της ειδικής ομάδας για τα ΕΠΛ στο Υπ.Ε..Π.&Θ. 3 για την ειδική περίπτωση της Πληροφορικής βλέπε π.χ. Π. Γ. Μιχαηλίδη "Προβληματισμοί από την εισαγωγή της Πληροφορικής στα Σχολεία", ΕΠΥ και ΥπΕΠ&Θ, πρακτικά Διεθνούς Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 20

21 για το ΕΠΛ 4 λείπει η αποσαφήνιση των επιμέρους κατά μάθημα και ενότητα στόχων. Βέβαια, κάποιος έμπειρος εκπαιδευτικός θα μπορούσε, στα πλαίσια του γενικού σκοπού του ΕΠΛ χρησιμοποιώντας και τα συνοδευτικά κείμενα της ομάδας εργασίας για το ΕΠΛ, να εξειδικεύσει τους επιμέρους στόχους κατά μάθημα και κατά ενότητες μαθήματος. Στα πρώτα χρόνια ίδρυσης και λειτουργίας των ΕΠΛ, η έλλειψη αυτή ήταν, ίσως, δικαιολογημένη λόγω του πειραματικού χαρακτήρα του ΕΠΛ. Αντισταθμιζότανε από τα ειδικά επιμορφωτικά σεμινάρια που παρακολουθούσε το προσωπικό του ΕΠΛ 5. Επισημαίνεται πάντως πως η έλλειψη της εξειδίκευσης των επιμέρους στόχων των μαθημάτων του ΕΠΛ αποτελεί σοβαρό μειονέκτημα επειδή: η ειδική επιμόρφωση (και η επιλογή) του προσωπικού έχει σταματήσει, λείπει, για τα περισσότερα μαθήματα, το βιβλίο του δασκάλου, υπάρχει, γενικά, ελλιπής παιδαγωγική κατάρτιση των διδασκόντων. Το μειονέκτημα αυτό γίνεται ιδιαίτερα έντονο για τη περίπτωση των εργαστηρίων, όπως επεξηγείται πιο κάτω Στο Αναλυτικό Πρόγραμμα του ΕΠΛ, τα εργαστήρια είτε δεν αναφέρονται καθόλου 6 είτε αναφέρονται έμμεσα, όπως, π.χ. τα προηγούμενα αποσπάσματα του Ν.1566/85 για...τεχνική-επαγγελματική κατάρτιση..., και για...επαγγελματική εκπαίδευση Αλλού δίδονται γενικές αναφορές, π.χ.... ασκήσεις και εφαρμογές... (και ακολουθεί το αντικείμενο) 8 Κάπως πιο εκτεταμένη αναφορά γίνεται στο αναλυτικό πρόγραμμα για τα Τμήματα Ειδίκευσης 9 (ΤΕ) πάλι όμως με γενικό και τυποποιημένο τρόπο κάτω από ιδιαίτερο κεφάλαιο με τον τίτλο ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ, όπως: Συνδιάσκεψης με θέμα "Η Πληροφορική στη Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση", Ευγενίδειο Ίδρυμα Αθήνα Νοεμβρίου όπως άλλωστε και για ολόκληρη σχεδόν τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση 5 η επιλογή του προσωπικού και η συνεχής αξιολόγηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας που υπήρχε τα πρώτα χρόνια βοηθούσε επίσης προς αυτήν την κατεύθυνση. 6 π.χ Φυσική, Οικολογία και Περιβάλλον, Χημεία,... 7 όμοια σχεδόν κατάσταση υπάρχει και για το Τεχνικό Λύκειο, ενώ για το Γενικό Λύκειο λείπει σχεδόν πλήρως οποιαδήποτε αναφορά σε εργαστήρια. Για πολλά μαθήματα, το Αναλυτικό Πρόγραμμα του ΕΠΛ παραπέμπει (σωστά καταρχήν) σε αντίστοιχα μαθήματα του ΤΕΛ και του Γενικού Λυκείου. 8 βλέπε π.χ. τα μαθήματα αρχές λογιστικής, γλώσσα BASIC,... 9 για τα οποία υπάρχει και ειδική αναφορά τήρησης ατομικού δελτίου παρακολούθησης επισκέψεων και πρακτικών ασκήσεων. Υπάρχει επίσης και ιδιαίτερη μνεία για τον τρόπο Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 21

22 Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς πραγματοποιούνται... επισκέψεις,... συντάσσονται εκθέσεις... καλούνται επαγγελματίες Η υλοποίηση του προηγούμενου αναλυτικού προγράμματος πρέπει να στηρίζεται στην άρρηκτη ενότητα μεταξύ διανοητικής και πρακτικής εργασίας, που είναι και βασική κατεύθυνση του ΕΠΛ. Επίσης για να είναι, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, ομαλή η ένταξη των αποφοίτων στο παραγωγικό κυρίως περιβάλλον απαιτείται η διδακτική πράξη να πραγματοποιείται κάτω από συνθήκες που να εξομοιώνουν αυτό το περιβάλλον 11 Η αναφορά στην εργαστηριακή διδασκαλία είναι πιο άμεση στα μαθήματα με τίτλο πρακτική άσκηση και σε αυτά που φέρουν τον χαρακτηρισμό εργαστηριακά μαθήματα. Οι προηγούμενες γενικές αναφορές (και οι άλλες παρόμοιες 12 ), πέρα από το να τονίζουν τη σημασία της εργαστηριακής διδασκαλίας για την επιτυχία του ΕΠΛ 13, δεν βοηθούν στην εξειδίκευση του διδακτικού πλαισίου και περιεχομένου (didactic context and content) των εργαστηρίων 14. Από τις ειδικές για τα εργαστήρια σημειώσεις, όπου αυτές υπάρχουν, το βιβλίο του δασκάλου και τα επιμορφωτικά σεμινάρια προς το πρώτο προσωπικό των ΕΠΛ, συνάγεται πως, στον σχεδιασμό του ΕΠΛ, το εργαστήριο θεωρείται: είτε ως ένα ακόμη εποπτικό μέσο διδασκαλίας, για επεξήγηση 15 αναπτύσσονται στο θεωρητικό μέρος του μαθήματος, των όσων είτε ως μέσον ανάπτυξης ψυχοκινητικών δεξιοτήτων, όπως για παράδειγμα η ικανότητα χειρισμού εργαλείων, κατασκευής έργων, κλπ.. εξέτασης των εργαστηριακών μαθημάτων με διαφοροποίηση ως προς τις ιδιαίτερες απαιτήσεις κάποιων εργαστηριακών μαθημάτων (βλέπε ΠΔ 4 Ωρολόγιο και Αναλυτικό Πρόγραμμα των τμημάτων ειδίκευσης Ενιαίων Πολυκλαδικών Λυκείων (Ε.Π.Λ.) στο ΦΕΚ 3Α/ ). 10 ΠΔ 4/88 για τα μαθήματα του ΤΕ Στελεχών Διοίκησης 11 ΠΔ 4/88 για τα μαθήματα του ΤΕ Προγραμματιστών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, όπου προχωρεί και σε κάποιες μεθοδολογικές υποδείξεις. 12 π.χ... η επιτυχία του προγράμματος του ΕΠΛ εξαρτάται, βέβαια από τη μεθοδική χρησιμοποίηση του εργαστηριακού εξοπλισμού.... στο ενημερωτικό έντυπο του Υπ.Ε.Π.&Θ. για το ΕΠΛ, παρ Η αξιοποίηση των περιγραφικών φυλλαδίων που αφορούν τη λειτουργία τον χειρισμό και τη συντήρηση της εκπαιδευτικής τεχνολογίας και παράλληλα η σειρά των εργαστηριακών ασκήσεων που συνοδεύουν τις συσκευές, τα όργανα και τα μηχανήματα, συνιστούν βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη της εκπ/κής πράξης, στο ενημερωτικό έντυπο του Υπ.Ε.Π.&Θ. για το ΕΠΛ, παρ αναμενόμενο λόγω της μη εξειδίκευσης των σκοπών κάθε μαθήματος. Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 22

23 Η τελευταία θεώρηση του εργαστηρίου παρουσιάζεται και ως η περισσότερο διαδεδομένη στον σχεδιασμό του ΕΠΛ. Ενδεικτικό αυτής της θεώρησης αποτελεί το απόσπασμα: Οι δραστηριότητες στα εργαστήρια, πέρα από την επαλήθευση της θεωρίας, έχουν προπαντός τη σκοπιμότητα να μάθει το παιδί να αντιμετωπίζει συγκεκριμένα προβλήματα της πράξης μέσα στο εργαστήριο ή στο συνεργείο 16. Η ανωτέρω θεώρηση αντικατοπτρίζεται και στη διαφορετική αντιμετώπιση της εργαστηριακής διδασκαλίας ανάλογα με τη τάξη. Στη πρώτη τάξη (με εξαίρεση το μάθημα (Τεχνολογία και Παραγωγή), η αναφορά σε εργαστηριακή διδασκαλία είναι πολύ μικρή ενώ στη τρίτη τάξη και, ιδιαίτερα, στα τμήματα ειδίκευσης είναι μεγαλύτερη. Ιστορικά, η εκμάθηση των λεγομένων πρακτικών επαγγελμάτων γινόταν (και εξακολουθεί να γίνεται σε μεγάλο βαθμό) με μαθητεία κοντά σε έναν ήδη καλό τεχνίτη, τον δάσκαλο (μάστορα) 17. Η μάθηση με παράδειγμα αποτελεί και τώρα μια από τις πιο αποδοτικές μεθόδους μάθησης (ψυχοκινητικών) πρακτικών δεξιοτήτων. Κατά συνέπεια, η προηγούμενη θεώρηση των εργαστηρίων στο πρόγραμμα του ΕΠΛ, αντιμετωπίζει το πρόβλημα της επαγγελματικής εκπαίδευσης σε σωστή, καταρχήν, βάση. Για την επιτυχία όμως αυτής της επαγγελματικής εκπαίδευσης, οι παρακάτω όροι είναι απαραίτητοι: A.-η ύπαρξη διδασκόντων που έχουν ήδη αναπτύξει ικανοποιητικά τις αντίστοιχες δεξιότητες και τις χρησιμοποιούν 18, B.-η άσκηση στην κατασκευή έργων που η χρησιμότητα τους δεν εξαντλείται στην εξάσκηση των μαθητών/μαθητριών αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και γενικότερα, π.χ. για να καλύψουν κάποιες ανάγκες. Ο όρος Α.- απαιτεί εξειδικευμένους διδάσκοντες με επαγγελματικές γνώσεις. Οι γνώσεις αυτές πρέπει να αφορούν τόσο σε πείρα στο αντικείμενο (π.χ. επαγγελματική εμπειρία, εργαστηριακή εξάσκηση κλπ.) όσο και σε μεθοδολογία διδασκαλίας των 15 η κατανόηση και (εν μέρει και) η εφαρμογή στην κατά Bloom ταξινομία για τα επίπεδα μάθησης στον γνωστικό τομέα. 16 Στο ενημερωτικό έντυπο για το ΕΠΛ (από όπου και οι προηγούμενες αναφορές), στην παρ μαζί με τα εποπτικά μέσα διδασκαλίας. 17 παραγιός και μάστορας 18 με απλά λόγια, διδασκόντων που και πιάνουν τα χέρια τους και δουλεύουν και αυτοί στο εργαστήριο μαζί με τους μαθητές/μαθήτριες τους Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 23

24 επιζητουμένων αντίστοιχων δεξιοτήτων. Με δεδομένο το πρόγραμμα σπουδών της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης 19, από όπου προέρχονται και οι διδάσκοντες της δευτεροβάθμιας, η πλήρωση του όρου Α.- ανωτέρω σημαίνει πως το προσωπικό των ΕΠΛ θα πρέπει να επιμορφωθεί ειδικά για να καλυφθούν οι ελλείψεις του είτε στις επιστήμες της αγωγής είτε στις εργαστηριακές τεχνικές. Ο όρος Β.- είναι πολύ σημαντικός. Χρησιμεύει σε επαγγελματική εκπαίδευση σύγχρονη και με γνώσεις που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της κοινωνίας. Μπορεί να λειτουργήσει και ως κίνητρο για το ενδιαφέρον των παιδιών 20. Κατάλληλα αξιοποιούμενος ο όρος αυτός, πέρα από τη χρησιμότητα του στην επαγγελματική εκπαίδευση, μπορεί να αποβεί χρήσιμος και γενικότερα, όπως στην υποστήριξη σχολικών εκδηλώσεων, στις δραστηριότητες του μαθητικού συνεταιρισμού, στη κάλυψη λειτουργικών αναγκών (π.χ. επισκευές) του σχολείου, κλπ. Κάποια από τα σχολεία που επισκέφτηκα το κάνουν αυτό σποραδικά και αποσπασματικά. Όπου συμβαίνει, αυτό γίνεται, για ευεξήγητους λόγους, σε προαιρετική βάση, είτε στα πλαίσια διδασκομένου υποχρεωτικού μαθήματος με υπέρβαση του προβλεπομένου περιεχομένου, είτε, κυρίως, στα πλαίσια προαιρετικού μαθήματος. Νομίζω πως αυτό θα πρέπει να συστηματοποιηθεί με τη πρόβλεψη, σε όλα τα μαθήματα, της δημιουργίας ομαδικών (ή και ατομικών) έργων. Ο επαγόμενος φόρτος των μαθητών, η πολυπλοκότητα των έργων, το αντικείμενο κλπ. θα διαφοροποιούνται, φυσικά, ανάλογα με το μάθημα Η προηγούμενη θεώρηση των εργαστηρίων στο αναλυτικό πρόγραμμα του ΕΠΛ, αντιμετωπίζει ίσως το πρόβλημα μιας σωστής επαγγελματικής εκπαίδευσης, είναι όμως πολύ περιοριστική. Έτσι π.χ.: Παραγνωρίζει την αξία της εργαστηριακής διδασκαλίας για τη μάθηση και σε άλλα είδη 21 πέρα από την ανάπτυξη (ψυχοκινητικών) δεξιοτήτων, ιδιαίτερα στον γνωστικό τομέα. Οι πρακτικές ασκήσεις και η (επιτυχής) εκτέλεση πειραμάτων μπορεί να τονώσει το αυτοσυναίσθημα των μαθητών/μαθητριών. Αποτελούν επίσης 19 βασικό χαρακτηριστικό στη χώρα μας (και αλλού) αποτελεί η διαίρεση της παρεχόμενης τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε θεωρητική και πρακτική. Συνέπεια είναι πως στις θετικές σχολές, η διδασκαλία μαθημάτων από τις ανθρωπιστικές επιστήμες είτε ελλείπει είτε είναι ασήμαντη. Όμοια συμβαίνουν και στις ανθρωπιστικές σχολές. 20 οι αποκτώμενες γνώσεις (πρέπει να) έχουν άμεσο πρακτικό αντίκρισμα και δεν αποτελούν κάτι γενικό και αφηρημένο. Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 24

25 σπουδαίο εργαλείο για την ανάπτυξη δεξιοτήτων γνωστικής στρατηγικής 22. Είναι χαρακτηριστικό πως κατά την αξιολόγηση σχετικού με πειράματα από τις Φυσικές Επιστήμες μαθήματος στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης, κοινή διαπίστωση όλων των φοιτητών/φοιτητριών υπήρξε η έκπληξη τους για τον μεγάλο αριθμό μικροαποφάσεων που έπρεπε να λάβουν προκειμένου να εκτελέσουν κάποιο πείραμα για το οποίο είχαν γενικές οδηγίες καθώς επίσης και η ικανοποίηση τους ότι τα κατάφεραν παρόλο που είχαν αρνητική στάση έναντι των Φυσικών Επιστημών 23. Τα ατομικά έργα προωθούν και την αυτενέργεια, ενώ τα ομαδικά προωθούν και τη συνεργασία, δημιουργώντας ή ενισχύοντας αντίστοιχες στάσεις ζωής. Η πρακτική εργασία μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στα δυο. Η συνεχιζόμενη διάκριση σε θεωρία και πρακτική, πέρα από το ότι υπονομεύει τον βασικό σκοπό του ΕΠΛ για την οργανική σύνδεση της γενικής και τεχνικήςεπαγγελματικής εκπαίδευσης, έχει και άλλες συνέπειες. Η εργαστηριακή και πρακτική άσκηση σε μαθήματα, τα οποία δεν χαρακτηρίζονται εργαστηριακά, όπως π.χ. Φυσική, Χημεία, Οικολογία και Περιβάλλον, Βιολογία-Βιοχημεία, Οργάνωση και Διοίκηση οικονομικών μονάδων, και άλλα, είναι υποβαθμισμένη ή και ανύπαρκτη. με τη διάκριση σε θεωρία και πρακτική κάθε εργαστήριο αντιμετωπίζεται χωριστά και με γνώμονα συνήθως την εξυπηρέτηση ενός μόνο μαθήματος. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχει μεγάλη επικάλυψη σε εξοπλισμό και αυξημένο κόστος σε χρήμα, προσωπικό και άλλους πόρους. Για παράδειγμα: τα εργαστήρια για τα μαθήματα (κοινά, κλάδων και ΤΕ) της Πληροφορικής θα μπορούσαν να είναι ενιαία και η σχεδίαση τους να έπαιρνε υπόψη τις ανάγκες και άλλων μαθημάτων (όλων σχεδόν των κλάδων), τα εργαστήρια Φυσικής, ηλεκτρολογίας, ηλεκτρονικής να είχαν κοινή σχεδίαση και οργάνωση, όπως επίσης και τα εργαστήρια Χημείας, Βιολογίας και Γεωπονίας. 21 Μια απλή και συνοπτική παρουσίαση για τα πειράματα στο μάθημα της Φυσικής υπάρχει στο Π. Γ. Μιχαηλίδη κ.ά., Η Διδασκαλία της Φυσικής, σχέδια μαθημάτων-περιλήψεις-πειράματα για τη Γ Γυμνασίου, εκδόσεις ΙΩΝ, σειρά Επιστήμες και Εκπαίδευση 22 για τη ταξινομία του Gagné βλέπε π.χ. Γ. Φλουρή, Η αρχιτεκτονική της Διδασκαλίας και η Διαδικασία της Μάθησης, Αθήνα εκδόσεις Γρηγόρη. 23 πάνω από 8 στους 10 φοιτητές/φοιτήτριες προέρχονται από την Γ Δέσμη. Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 25

26 Η κοινή σχεδίαση και οργάνωση των εργαστηρίων μπορεί να γίνει και με το υπάρχον διοικητικό πλαίσιο του ΕΠΛ. Η κοινή όμως λειτουργία και διαχείριση των εργαστηρίων επιβάλλει οργάνωση και συνεργασία του προσωπικού των ΕΠΛ διαφορετική από τη σημερινή. Σημειώνεται πως η εργαστηριακή και πρακτική άσκηση αποτελεί ένα από τα πιο χρήσιμα συστατικά μιας διδασκαλίας προσανατολισμένης στο learning by doing 24, η οποία προωθείτο στα επιμορφωτικά σεμινάρια για το προσωπικό των ΕΠΛ Tο θέμα της ασφάλειας των εργαστηρίων δεν φαίνεται να έχει αντιμετωπιστεί επαρκώς. Οι μόνες περιπτώσεις οδηγιών που εντοπίστηκαν είναι για την ασφαλή χρήση του εργαστηρίου στο μάθημα Τεχνολογία και Παραγωγή 25. Επίσης, έμμεσα, προκύπτει η ύπαρξη οδηγιών για ασφάλιση των χώρων που στεγάζονται τα εργαστήρια της Πληροφορικής (βλέπε όμως αντίδραση στο κεφ. 6). Το θέμα της ασφάλειας των εργαστηρίων κινείται στους εξής βασικούς άξονες: ασφάλεια των μαθητών και του προσωπικού κατά τη χρήση του εργαστηρίου. Περιλαμβάνει την αποφυγή ατυχημάτων (πρόληψη), τη λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση ατυχημάτων (π.χ. παροχή πρώτων βοηθειών, διακοπή ρεύματος και άλλων παροχών, μεταφορά κλπ.) και την ασφαλή λειτουργία (για παράδειγμα αποφυγή εισπνοής αερίων και σκόνης, προστασία οφθαλμών από οθόνες, ρινίσματα, σκόνες κλπ., και άλλα). Η δημιουργία ευχάριστου κλίματος 26 αποτελεί βοηθητικό στοιχείο της ασφαλούς λειτουργίας του εργαστηρίου. ασφάλιση των χώρων και του υλικού από ενέργειες φθοράς. Για μερικά εργαστήρια και υλικά αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία (π.χ αντιδραστήρια στα Χημικά εργαστήρια, καλλιέργειες στα βιολογικά και ιατρικά εργαστήρια, κλπ) προστασία του περιβάλλοντος χώρου. Αν και τα εκπαιδευτικά εργαστήρια δεν ενοχλούν γενικά το περιβάλλον, η μέριμνα για τη διάθεση αποβλήτων 27 από τη λειτουργία τους δεν πρέπει να αγνοείται (το ΕΠΛ)... επιδιώκει την ανακάλυψη της γνώσεις και των μορφωτικών αξιών από τον ίδιο το μαθητή με βάση τις αρχές της δημιουργητικότητας, της πρωτοβουλίας, της συνέρευνας, της εργασίας και της σύζευξης της θεωρίας με τη πράξη,... (από το ενημερωτικό φυλλάδιο για το ΕΠΛ του Υπ.Ε.Π.&Θ.) 25 περιλαμβάνονται στο περιεχόμενο του μαθήματος 26 π.χ. απαλή μουσική, εφόσον δεν δυσχεραίνει το εκπαιδευτικό έργο, διακόσμηση του χώρου, κλπ. 27 π.χ. σκόνες, χημικά και άλλα διαλύματα, καλλιέργειες, θόρυβος,... Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 26

27 Στον σχεδιασμό του ΕΠΛ (και των άλλων σχολείων γενικότερα) δεν υπάρχουν κάποιες σχετικές οδηγίες πέρα από τις γενικές εγκυκλίους πως οι υπεύθυνοι πρέπει να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για την ασφαλή χρήση των εργαστηρίων και τη προστασία του εξοπλισμού ενώ ο τελευταίος ανωτέρω άξονας αγνοείται Το ΕΠΛ έχει πολύπλοκη δομή και οργάνωση, αυξημένο αριθμό προσωπικού και μαθητών, και πολυσύνθετη λειτουργία. H επιτυχία του απαιτεί αυξημένες ικανότητες από το προσωπικό τόσο σε θέματα διδακτικής ικανότητας, κάποια από τα οποία εθίγησαν πιο πάνω, όσο και σε θέματα διοίκησης. Παρόλα αυτά δεν υπάρχει διαφοροποίηση στην οργάνωση, διοίκηση και λειτουργία του ΕΠΛ, το οποίο αντιμετωπίζεται σαν ένας ακόμη τύπος σχολείου. Η έλλειψη επαρκούς διοικητικού προσωπικού είναι ένα πρόβλημα ιδιαίτερα οξύ στα ΕΠΛ, με επιπτώσεις και στη λειτουργία των εργαστηρίων. Κατά τη πειραματική λειτουργία του, η επιλογή και επιμόρφωση (και σε θέματα διοίκησης) του προσωπικού, η ύπαρξη ειδικής ομάδας για τα ΕΠΛ στα διάφορα επίπεδα διοίκησης καθώς και η στενή συνεργασία που υπήρχε μεταξύ των εμπλεκομένων στην οργάνωση και λειτουργία του ΕΠΛ, αντιστάθμιζε την έλλειψη κατάλληλης οργανωτικής δομής. Πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει τώρα το ΕΠΛ θα έλλειπαν αν είχε υπάρξει το κατάλληλο οργανωτικό σχήμα. Η έλλειψη τεχνικού προσωπικού επηρεάζει ιδιαίτερα την απρόσκοπτη λειτουργία των εργαστηρίων. Η προμήθεια αναλωσίμων καθώς και τα διάφορα μικροέξοδα που είναι απαραίτητα στη καθημερινή λειτουργία των εργαστηρίων μέσα από τους συνήθεις τρόπους προμηθειών του Δημοσίου παρουσιάζει προβλήματα. Ενώ κοστίζει ακριβότερα στο Δημόσιο, δεν γίνεται πάντοτε έγκαιρα 28. Αρκετές φορές γίνεται με έξοδα του προσωπικού ή των μαθητών και μαθητριών, κάτι που δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα μακροπρόθεσμα Ο προβλεπόμενος για τα ΕΠΛ εξοπλισμός είναι, γενικά, ικανοποιητικός, με την επιφύλαξη των παρατηρήσεων στο ανωτέρω. Κάποιες επιμέρους 28 οι προμηθευτές χρεώνουν υψηλότερες γενικά τιμές για να καλύψουν τη γραφειοκρατία και τη καθυστέρηση πληρωμής. Επίσης οι μαζικές προμήθειες στις οποίες καταφεύγει το προσωπικό για να αποφεύγει τη γραφειοκρατία έχει αποτέλεσμα κάποιες προμήθειες να γίνονται σε μεγαλύτερες ποσότητες κάποιες σε μικρότερες. Η λύση των ενταλμάτων προπληρωμής για το σκοπό αυτό, δεν χρησιμοποιείται όσο θάπρεπε και λόγω της γραφειοκρατίας και λόγω των αυξημένων ευθυνών που συνεπάγεται. Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 27

28 διαφοροποιήσεις, τόσο κατά εργαστήριο όσο και κατά ΕΠΛ, αναφέρονται σε επόμενα κεφάλαια. Οι παρατηρήσεις που υπάρχουν είναι κυρίως της μορφής εναλλαγής κάποιας συσκευής (οργάνου ή μηχανήματος) με κάποια άλλη, η προσθήκη συσκευών και, σπανιότερα, η απαλοιφή συσκευών. Βασικό πρόβλημα των εργαστηρίων είναι η συντήρηση και επισκευή του εξοπλισμού καθώς και η προμήθεια αναλωσίμων και η κάλυψη των (μικρο)εξόδων της καθημερινής λειτουργίας των εργαστηρίων, για τα οποία, όπως ανεφέρθη και πιο πάνω, δεν υπάρχει ιδιαίτερη μέριμνα. Για το εκπαιδευτικό περιεχόμενο κάθε εργαστηρίου προβλέπεται για καθένα ιδιαίτερη έκθεση. Κάποιες γενικές παρατηρήσεις για τα εργαστήρια υπάρχουν επίσης σε επόμενα κεφάλαια. Στα πλαίσια των παρατηρήσεων που αναφέρονται στο ανωτέρω, το ικανοποιητικό ή όχι εκπαιδευτικό περιεχόμενο των εργαστηρίων εξαρτάται από τη προσπάθεια που καταβάλλουν οι διδάσκοντες. Η προσπάθεια αυτή είναι συνήθως πέρα από τις τυπικές υποχρεώσεις τους. Το πρόβλημα αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο σε μαθήματα όπως π.χ. η Φυσική, η Χημεία, τα λογιστικά κλπ., στα οποία αν και η εργαστηριακή διδασκαλία είναι απαραίτητη, δεν έχουν τον χαρακτηρισμό του εργαστηριακού μαθήματος 29. Η απαίτηση, από το προσωπικό του ΕΠΛ, για εργασία πέρα από τις τυπικές υποχρεώσεις του αποτελεί, μακροπρόθεσμα, αντικίνητρο στη σύμφωνη με τους σκοπούς του ΕΠΛ διδασκαλία και μπορεί να ξεπεραστεί μόνο με τον ενθουσιασμό και το μεράκι για δουλειά των διδασκόντων Όπως έχω ήδη αναφέρει και πιο πάνω, στο πρόγραμμα του ΕΠΛ, η πρακτική αντιμετωπίζεται γενικά στα πλαίσια των εργαστηρίων (του λεγομένου laboratory work) και, μάλιστα, περιοριστικά, σε μια μόνο εκπαιδευτική λειτουργία. Το εργαστήριο, ως μορφή πρακτικής, απαιτεί συνήθως τη χρήση ειδικών συσκευών (οργάνων, μηχανημάτων,...) και έχει συνδεθεί κυρίως με τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών και της Τεχνολογίας. Είναι και η άποψη που αναφέρεται στο άρθρο 7 του Ν.1566/85 για τα ΕΠΛ. Αν όμως εξετάσει κανείς τα κείμενα της ομάδας εργασίας, τις οδηγίες και τις κατευθύνσεις για το ΕΠΛ, συνάγει πως η πρακτική αντιμετωπίζεται (και σωστά) στο 29 οι νεώτεροι διδάσκοντες των εργαστηριακών μαθημάτων έχουν κάπως μειωμένο αριθμό διδακτικών ωρών προκειμένου να φροντίζουν το εργαστήριο. Προβλέπεται επίσης η συνεργασία περισσοτέρων διδασκόντων για τα τμήματα με μεγάλο σχετικά αριθμό μαθητών Εργαστήρια Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Σελίδα 28