ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ. 2 Ο εξάμηνο Χημικών Μηχανικών. Γιάννης Καλογήρου, Καθηγητής ΕΜΠ Άγγελος Τσακανίκας, Επ.

Transcript

1 ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ 2 Ο εξάμηνο Χημικών Μηχανικών ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ Γιάννης Καλογήρου, Καθηγητής ΕΜΠ Άγγελος Τσακανίκας, Επ. Καθηγητής ΕΜΠ

2 Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άδεια χρήσης άλλου τύπου, αυτή πρέπει να αναφέρεται ρητώς.

3 Το προϊόν μιας οικονομίας (1/2) 3 Η εννοιολογική καρδιά της μακρο-οικονομικής Συνολικά παραγόμενο προϊόν μιας οικονομίας/ μιας χώρας, δηλ. η συνολική αξία (ΣPixQi) αγαθών και υπηρεσιών που παράγει μια χώρα σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο (έτος, τρίμηνο, πενταετία, μακρά περίοδο).

4 Το προϊόν μιας οικονομίας (2/2) 4 Η εννοιολογική καρδιά της μακρο-οικονομικής Μέτρο της οικονομικής δραστηριότητας μιας περιφέρειας, μιας χώρας, μιας μεγάλης γεωγραφικής περιοχής. GDP per capita (per person) συχνά θεωρείται ως μέτρο του βιοτικού επίπεδου και ένας δείκτης της ευημερίας ενός ατόμου. Χώρες με ψηλότερο βιοτικό επίπεδο έχουν συνήθως και καλές επιδόσεις σε άλλους δείκτες ευημερίας (π.χ. προσδόκιμο ζωής= αναμενόμενη διάρκεια ζωής).

5 Το προϊόν (output) 5 Μια χώρα μπορεί να χρησιμοποιήσει (να καταναλώσει) περισσότερο προϊόν από όσο παράγει μόνον εφόσον δανείζεται τη διαφορά από το εξωτερικό. Γενικότερα, ο όγκος της παραγωγής- και όχι η ποσότητα των χρημάτων που κατέχουν οι κάτοικοι μιας χώρας- κάνει μια χώρα να ευημερεί. Μια χώρα κατατάσσεται στις πλούσιες ή τις φτωχές χώρες ανάλογα από το (μέσο) προϊόν ανά κάτοικο, το κατά κεφαλήν προϊόν (GDP per capita). Το εκδοτικό δικαίωμα σε μια εθνική οικονομία (δυνατότητα να τυπώσει χρήμα). Όμως, αν δεν αυξηθεί το παραγόμενο προϊόν,

6 Ορισμός του ΑΕΠ Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (GDP) (1/2) 6 Είναι η συνολική αξία σε χρηματικές μονάδες των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μια χώρα σ ένα συγκεκριμένο έτος. Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕγχΠ): το προϊόν που παράγεται στην εγχώρια οικονομία, ανεξάρτητα από το ποιος είναι ο ιδιοκτήτης των παραγωγικών συντελεστών.

7 Ορισμός του ΑΕΠ Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (GDP) (2/2) 7 Το ΑΕΠ είναι μέτρο αξίας και όχι μέτρο ποσότητας, γιατί τα παραγόμενα προϊόντα είναι ανομοιογενή ως προς τις μονάδες μέτρησης. Η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ εκφράζει την οικονομική μεγέθυνση. Διάκριση Εθνικού με εγχώρια παραγόμενο: ΑΕΠ = ΑΕγχΠ + καθαρό εισόδημα από το εξωτερικό

8 Τι περιλαμβάνεται στο ΑΕγχΠ της Ελλάδας; 8 Η αμοιβή ενός Πακιστανού στην Ελλάδα. Η αμοιβή ενός Έλληνα στο Πακιστάν. Τα κέρδη της Εθνικής Τράπεζας στη Βουλγαρία. Το εμπόριο ναρκωτικών. Η Άννα αποφασίζει να συζήσει με το Βαγγέλη που είναι μάγειρας εστιατορίου στο οποίο εκείνη έτρωγε τακτικά. Τώρα ο Βαγγέλης μαγειρεύει και για τους δυο. Τι επίπτωση έχει αυτό στο ΑΕΠ;

9 Ιστορικά (1/2) 9 Η «εφεύρεση» και η ανάπτυξη των εθνικών λογαριασμών (των λογαριασμών εισοδήματος και προϊόντων) από τον Simon Kuznets (Wikipedia, βιογραφικό και ομιλία του κατά την απονομή του βραβείου Νόμπελ to 1971) σε συνεργασία με τον Richard Stone (βραβείο Nobel 1984) Μεγέθη της συνολικής παραγωγής δημοσιεύονται σε τακτική βάση στις ΗΠΑ από το Οι προγενέστερες τιμές έχουν υπολογιστεί αναδρομικά τόσο στις ΗΠΑ όσο και αλλού. Ο ίδιος ο Kuznets υπολόγισε το εθνικό εισόδημα προς τα πίσω έως το 1869

10 Ιστορικά (2/2) 10 Οι εθνικοί λογαριασμοί είναι ένα λογιστικό σύστημα που χρησιμοποιείται για τη μέτρηση της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας. Ποικιλία μέτρων του εθνικού εισοδήματος και προϊόντος χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση της οικονομικής δραστηριότητας μιας χώρας ή μιας περιοχής [GDP, GNP, NI]

11 Η χρήση του παραγόμενου προϊόντος 11 Μια από τις πιο σημαντικές (υπόρρητες) αποφάσεις μιας κοινωνίας: Τι θα κάνει το προϊόν που παράγει; Να καταναλώσει το σύνολο του παραγομένου προϊόντος σήμερα. Αντί να καταναλώσει το σύνολο του παραγόμενου προϊόντος σήμερα, να αποταμιεύσει ένα μέρος του παραγόμενου προϊόντος για το μέλλον. Δυνατότητα μεγαλύτερης παραγωγής αύριο, με τη χρήση ενός τμήματος των σημερινών πόρων για τη δημιουργία παραγωγικών στοιχείων αντί της αποκλειστικής αγοράς μόνον καταναλωτικών αγαθών.

12 Η επένδυση και η χρηματοδότησή της 12 Επένδυση = χρήση σημερινού προϊόντος για την αύξηση της μελλοντικής παραγωγής Πώς θα χρηματοδοτηθεί η επένδυση; o o o o Με αξιοποίηση εγχώριων αποταμιεύσεων. Από εξωτερικό δανεισμό ( μείωση της μελλοντικής κατανάλωσης). Από εξωτερική βοήθεια (π.χ. κοινοτικοί πόροι). Από συνδυασμό των πιο πάνω τρόπων

13 Αποφάσεις για αποταμίευση και επένδυση (1/2) 13 Η λήψη αποφάσεων για αποταμίευση και επένδυση σε μια μεικτή οικονομία αγοράς είναι ιδιαίτερα αποκεντρωμένη. Με βάση το κόστος δανεισμού, τις αναμενόμενες επενδύσεις και τις δικές τους προτιμήσεις, τα νοικοκυριά αποφασίζουν πόσο να αποταμιεύσουν, οι επιχειρήσεις πόσο να επενδύσουν, οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί πόσο να δανείσουν.

14 Αποφάσεις για αποταμίευση και επένδυση (2/2) 14 Το κράτος μπορεί και επιδιώκει να επηρεάσει το επενδυτικό αποτέλεσμα μέσω: Δημόσιων επενδύσεων, Επενδυτικών κινήτρων (φοροαπαλλαγές, ενισχύσεις,..) Συνεργασιών του δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα (ΣΔΙΤ ή PPPs ) Διαμόρφωση ευνοϊκότερου περιβάλλοντος για επενδύσεις (άρση εμποδίων...)

15 Επένδυση-Αποταμίευση-Αποθέματα 15 Επένδυση είναι η δαπάνη των επιχειρήσεων για κεφαλαιουχικά αγαθά που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή άλλων αγαθών. Αποταμίευση είναι το τμήμα του εισοδήματος που δεν δαπανάται για αγορά αγαθών και υπηρεσιών. Αποθέματα είναι τα αγαθά που βρίσκονται στην κατοχή των επιχειρήσεων για να χρησιμοποιηθούν σε μελλοντική παραγωγή ή να πουληθούν στο μέλλον.

16 Δημόσιος τομέας 16 Έσοδα μέσω φόρων άμεσων και έμμεσων. Δαπάνες για αγορά αγαθών και υπηρεσιών και μεταβιβαστικές πληρωμές ή επιδόματα. ΑΕγχΠ σε τιμές αγοράς: αξία εγχώριου προϊόντος μαζί με έμμεσους φόρους ΑΕγχΠ σε τιμές συντελεστών παραγωγής: αξία εγχώριου προϊόντος χωρίς έμμεσους φόρους Διαθέσιμο εισόδημα είναι το εισόδημα των νοικοκυριών αφού αφαιρεθούν οι άμεσοι φόροι και προστεθούν οι μεταβιβαστικές πληρωμές. Το διαθέσιμο εισόδημα είναι αυτό που δαπανάται και αποταμιεύεται.

17 Κυκλική ροή σε μια οικονομία (απλή μορφή) Εισόδημα, 17 Εργασία Νοικοκυριά Επιχειρήσεις Αγαθά Δαπάνη Εικόνα 1: Κυκλική ροή σε μία οικονομία

18 Σύνθετο κυκλικό σύστημα, με Δημόσιο 18 Εισόδημα Αγορές για συντελεστές της παραγωγής Πληρωμές Συντελεστών Ιδιωτικές Αποταμιεύσεις Χρηματαγορές Δημόσιο έλλειμμα Νοικοκυριά Φόροι Δημόσιο Επιχειρήσεις Κατανάλωση Δημόσιες Δαπάνες για Αγαθά και Υπηρεσίες Αγορές για Αγαθά και Υπηρεσίες Επενδύσεις Εικόνα 2: Σύνθετο κυκλικό σύστημα, με Δημόσιο Έσοδα επιχειρήσεων

19 Τρεις τρόποι για τη θεώρηση της οικονομικής δραστηριότητας και τον προσδιορισμό του ΑΕΠ 19 Η προσέγγιση του παραγόμενου προϊόντος [product or output approach]. Η προσέγγιση των εισοδημάτων [income approach]. Η προσέγγιση των δαπανών [expenditure approach].

20 Η προσέγγιση της δαπάνης 20 C- Κατανάλωση ΑΕΠ (GDP)=C+I+G+NX Εθνικολογιστική ταυτότητα I Επενδύσεις επιχειρήσεων (επενδύσεις νοικοκυριών για στέγαση) G Δημόσιες Δαπάνες NX Καθαρές εξαγωγές (εξαγωγές εισαγωγές)

21 Εξωτερικός τομέας 21 Εξαγωγές: αγαθά που παράγονται στο εσωτερικό της χώρας και πωλούνται στο εξωτερικό. Εισαγωγές: αγαθά που παράγονται στο εξωτερικό και πωλούνται στο εσωτερικό της χώρας. Εμπορικό ισοζύγιο: εξαγωγές - εισαγωγές

22 ΑΕΠ (GDP): Η προσέγγιση της παραγωγής (του προϊόντος) 22 Από την πλευρά της παραγωγής: ΑΕΠ= Αξία των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται στην οικονομία σε μια δεδομένη χρονική περίοδο (έτος, τρίμηνο). o o Τελικό αγαθό είναι αυτό που κατευθύνεται στην τελική κατανάλωση. Ενδιάμεσο αγαθό είναι αυτό που χρησιμοποιείται στην παραγωγή ενός άλλου αγαθού. ΑΕΠ= Το άθροισμα των προστιθέμενων αξιών στην οικονομία στη διάρκεια μιας ορισμένης χρονικής περιόδου. o Η προστιθέμενη αξία είναι η αξία της παραγωγής μιας επιχείρησης μείον την αξία των ενδιάμεσων αγαθών που χρησιμοποιεί για την παραγωγή της.

23 Μέτρηση του ΑΕΠ (GDP): Η προσέγγιση του εισοδήματος 23 Από την πλευρά του εισοδήματος: Το ΑΕΠ είναι το άθροισμα των εισοδημάτων στην οικονομία κατά τη διάρκεια μιας ορισμένης χρονικής περιόδου. Η σύνθεση του ΑΕΠ κατά τύπο εισοδήματος o o o Εισόδημα της εργασίας. Εισόδημα του κεφαλαίου. Έμμεσοι φόροι (έσοδα του κράτους) Η συνολική παραγωγή= Το συνολικό εισόδημα

24 Παράδειγμα (1/2) 24 Ποιο είναι το ΑΕΠ της οικονομίας για το 2011 με την προσέγγιση της Δαπάνης, του Εισοδήματος και της Παραγωγής; Εθνικολογιστικά μεγέθη ποσά σε εκ. ευρώ Αμοιβές Γενικής Κυβέρνησης Επενδύσεις Δαπάνη Γενικής Κυβέρνησης Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών Αμοιβές εργασίας Αμοιβές κεφαλαίου Ενδιάμεση ανάλωση - Φόροι + Επιδοτήσεις Δαπάνη Νοικοκυριών Ακαθάριστη Αξία Παραγωγής Πίνακας 1: Εθνικολογιστικά μεγέθη

25 Παράδειγμα (2/2) 25 Μέθοδος δαπάνης: ΑΕΠ = Δαπάνη Νοικοκυριών + Δαπάνη Κυβέρνησης + Επενδύσεις + Εξαγωγές - Εισαγωγές = Μέθοδος εισοδήματος: Αμοιβές εργασίας + Αμοιβές κεφαλαίου +αμοιβές Γενικής Κυβέρνησης (Φόροι- Επιδοτήσεις) = = Μέθοδος παραγωγής: Ακαθάριστη Αξία Παραγωγής (Ενδιάμεση ανάλωση - Φόροι + Επιδοτήσεις) = =

26 Κανόνες υπολογισμού του ΑΕΠ (1/2) 26 Προστίθενται αξίες όχι ποσότητες αγαθών: Π.χ. αν μετράμε κάθε τόνο χάλυβα, κάθε τόνο αλουμινίου, κάθε τόνο τσιμέντου, κάθε κυβικό κτιρίου, κάθε κιλό σιτάρι, κάθε καρβέλι ψωμί, κάθε κιλό κρέας, κάθε γεύμα ενός εστιατορίου κ.ο.κ., υπάρχει κίνδυνος να μετρήσουμε ξανά και ξανά στα διάφορα στάδια της παραγωγής το ίδιο προϊόν. Γι αυτό μετράμε καλύτερα την προστιθέμενη αξία, δηλαδή τη νέα (πρόσθετη) αξία που δημιουργείται σε κάθε στάδιο της παραγωγής. Υπολογίζεται ή η αξία του τελικού προϊόντος (π.χ. τραπέζι) ή αξία των ενδιάμεσων σταδίων (value added) (π.χ. ξύλο, εργασία, βαφές κτλ), αλλά ποτέ και τα δύο μαζί

27 Κανόνες υπολογισμού του ΑΕΠ (2/2) 27 Τα μεταχειρισμένα αγαθά δεν υπολογίζονται (έχουν ήδη προστεθεί στην αρχή του κύκλου ζωής τους) Τα αποθέματα προστίθενται στον χρόνο που παράγονται (αν καταναλωθούν τον επόμενο χρόνο, δεν υπολογίζονται εκ νέου) Δεν υπολογίζεται στο ΑΕΠ η παραοικονομία

28 Προβλήματα που ανακύπτουν (1/3) 28 Όμως, οι μετρήσεις του ΑΕΠ συνήθως δεν περιλαμβάνουν την απλήρωτη οικονομική δραστηριότητα κυρίως τη δουλειά στο σπίτι όπως η φροντίδα/ φύλαξη παιδιών. Η επίπτωση της οικονομικής δραστηριότητας στο περιβάλλον δεν μετριέται στον υπολογισμό του ΑΕΠ. Συγκρίσεις του ΑΕΠ μεταξύ χωρών επηρεάζεται από αλλαγές στις ισοτιμίες.

29 Προβλήματα που ανακύπτουν (2/3) 29 Μέτρηση σε ισοδύναμες μονάδες αγοραστικής δύναμης (Χρήση PPPs, Purchasing Power Parity). Το ΑΕΠ δεν μετράει παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής, όπως η ποιότητα του περιβάλλοντος (διακριτή από την αξία των εισροών). Οδηγεί σε στρεβλώσεις. Π.χ. η δαπάνη για την απορρόφηση μιας πετρελαιοκηλίδας θα συμπεριληφθεί στο ΑΕΠ, αλλά η αρνητική της επίπτωση στην ευημερία (π.χ. μόλυνση θαλασσών) δεν μετριέται.

30 Προβλήματα που ανακύπτουν (3/3) 30 Το ΑΕΠ είναι μέσος όρος και όχι διάμεσος (στο μέσο της πυραμίδας εισοδημάτων), οπότε η κατανομή του εισοδήματος παίζει ρόλο. Βλ. Gini coefficient. Άλλα μέτρα της ευημερίας: Human Development Index (HDI), Index of Sustainable Economic Welfare (ISEW), Genuine Progress Indicator (GPI), Gross National Happiness (GNH), SNI

31 Ορισμοί αγαθών 31 Τελικά αγαθά: αγοράζονται από τους τελικούς χρήστες. Καταναλωτικά αγαθά (ταχέως διακινούμενα και διαρκή), Κεφαλαιουχικά αγαθά. Ενδιάμεσα αγαθά: μερικώς επεξεργασμένα προϊόντα, τα οποία χρησιμοποιούνται ως εισροές στην παραγωγική διαδικασία άλλων αγαθών, όπου και αναλώνονται. Κεφαλαιουχικά αγαθά: τελικά αγαθά που δεν αναλώνονται σε μεταγενέστερη παραγωγική διαδικασία. Απόσβεση: ανάλωση του κεφαλαίου, % μείωση της αξίας του υπάρχοντος αποθέματος κεφαλαίου σε μια χρονική περίοδο λόγω φθοράς ή απαξίωσης.

32 Ονομαστικό ΑΕΠ και Πραγματικό ΑΕΠ 32 Η χρήση του όρου «ονομαστικός» αναφέρεται σε μεταβλητές που εκφράζονται σε τρέχουσες τιμές. Το ονομαστικό ΑΕΠ είναι το άθροισμα των γινομένων των ποσοτήτων των τελικών προϊόντων επί τις τρέχουσες τιμές τους. Το ονομαστικό ΑΕΠ αυξάνεται διαχρονικά, λόγω αύξησης της παραγωγής ή/ και αύξησης των τιμών. Το πραγματικό ΑΕΠ είναι το άθροισμα των γινομένων των ποσοτήτων των τελικών προϊόντων επί τις σταθερές τιμές τους

33 Λογιστική εθνικών λογαριασμών: περίληψη 33 ΑΕΠ σε τιμές αγοράς Καθαρό εισόδημα από το εξωτερικό G I NX C Καθαρό εισόδημα από το εξωτερικό ΑΕγχΠ σε τιμές αγοράς Απόσβεση Καθαρό Εθνικό Προϊόν σε τιμές αγοράς Έμμεσοι φόροι Εθνικό Εισόδημα Κέρδη, Εισόδημα από ενοίκια Εισόδημα από αυτόαπασχόληση Μισθοί και ημερομίσθια Εικόνα 3: Λογιστική εθνικών λογαριασμών

34 Ταχύτερη ανάπτυξη σε σχέση με Ευρωζώνη 34 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% 2,4% 2,5% 2,4% 2,0% 2,1% 1,6% 3,6% 3,4% 2,6% 2,8% 3,4% 2,9% 4,5% 3,9% 5,9% 4,2% 3,4% 1,9% 0,9% 0,8% 4,4% 2,2% 2,3% 1,7% 5,5% 3,1% 3,0% 2,9% 0,4% -0,2% 2,0% 1,4% -0,4% 0,2% 1,4% 0,2% 2,5% -2,0% -3,3% -4,0% -6,0% -8,0% Greece -4,1% -4,9% -7,1% -6,5% -4,5% Γράφημα 1: Μέσος ρυθμός μεγέθυνσης ΑΕΠ : Μέσος ρυθμός μεγέθυνσης ΑΕΠ: 3,7%, έναντι 2% στην Ευρωζώνη-17 και 2,2% στην ΕΕ-27

35 Με βασικό όμως πυλώνα την (ιδιωτική) κατανάλωση... Διάρθρωση ΑΕΠ (από πλευρά δαπάνης) ΕΖ-17 Βέλγιο Γερμανία Εσθονία Ιρλανδία Ελλάδα Ελλάδα (2011) Ισπανία Γαλλία Ιταλία Κύπρος 0% 20% 40% 60% 80% 100% 74,7% 72,9% 63,3% 77,5% 76,7% 89,2% 75,8% 81,0% 79,2% 84,7% 84,6% 72,6% 21,5% 29,8% 22,3% 91,1% Λουξεμβούργο 53,1% 21,7% Μάλτα Ολλανδία 15,5% 19,6% 20,8% 18,4% 19,5% 159,9% 78,8% 75,8% 84,6% 22,0% 22,8% 27,6% 19,7% 26,2% 20,7% 38,5% 41,5% 14,8% 24,2% 85,0% 47,7% 69,9% 26,5% 26,2% 36,8% 75,0% 36,6% 78,4% 70,1% 34,0% 30,2% 29,9% 27,0% 26,2% 51,9% 134,6% 85,1% 62,1% Πολύ υψηλό μερίδιο της κατανάλωσης (ιδιωτικής και δημόσιας) 35 Περίπου στο 76-77% η ιδωτική κατανάλωση διαχρονικά Αυστρία 72,8% 22,3% 52,7% 47,8% Πορτογαλία 85,4% 23,0% 29,1% 37,5% Σλοβενία 74,0% 26,8% 62,6% 63,4% Σλοβακία 74,8% 26,0% 78,4% 79,2% Φινλανδία 74,3% 20,6% 42,4% 37,3% Κατανάλωση Επενδύσεις Εξαγωγές Εισαγωγές (μ.ο ) Πίνακας 2: Διάρθρωση ΑΕΠ

36 Εξέλιξη βασικών μακροοικονομικών μεγεθών 36 Τρίμηνο ΑΕΠ Τελική Κατανάλωση Επενδύσεις Εξαγωγές Εισαγωγές εκατ. Ετήσιος ρυθμός μεταβολής εκατ. Ετήσιος ρυθμός μεταβολής εκατ. Ετήσιος ρυθμός μεταβολής εκατ. Ετήσιος ρυθμός μεταβολής εκατ. Ετήσιος ρυθμός μεταβολής ,2% ,1% ,9% ,0% ,2% ,2% ,2% ,3% ,4% ,3% ,4% ,4% ,5% ,9% ,0% ,8% ,8% ,4% ,3% ,7% ,8% ,8% ,3% ,5% ,5% ,1% ,1% ,1% ,3% ,1% ,3% ,3% ,9% ,1% ,5% 2008* ,2% ,9% ,4% ,7% ,9% 2009* ,1% ,3% ,0% ,4% ,2% 2010* ,9% ,8% ,3% ,2% ,2% 2011* ,1% ,2% ,4% ,3% ,3% α' ,8% ,0% ,8% ,2% ,9% β ,4% ,1% ,7% ,3% ,9% γ ,7% ,7% ,4% ,1% ,7% δ ,9% ,5% ,1% ,0% ,1% 2012* ,0% ,9% ,8% ,7% ,8% α ,0% ,9% ,4% ,2% ,0% β ,0% ,4% ,0% ,6% ,1% γ ,2% ,1% ,1% ,2% ,7% δ ,3% ,8% ,7% ,5% ,6% 2013* ,9% ,6% ,7% ,8% ,3% Πίνακας 3: Τριμηνιαίοι Εθνικοί Λογαριασμοί (σταθερές τιμές 2005)

37 Κατάλογος αναφορών εικόνων 37 Εικόνα 1: Κυκλική ροή σε μία οικονομία Εικόνα 2: Σύνθετο κυκλικό σύστημα, με Δημόσιο Εικόνα 3: Λογιστική εθνικών λογαριασμών

38 Κατάλογος αναφορών πινάκων 38 Πίνακας 1: Εθνικολογιστικά μεγέθη, ΕΛ.ΣΤΑΤ. Πίνακας 2: Διάρθρωση ΑΕΠ, Eurostat. Ετήσια στοιχεία. Σε σταθερές τιμές Πίνακας 3: Τριμηνιαίοι Εθνικοί Λογαριασμοί, Δεκέμβριος 2013, ΕΛ.ΣΤΑΤ.

39 Κατάλογος αναφορών γραφημάτων 39 Γράφημα 1: Μέσος ρυθμός μεγέθυνσης ΑΕΠ, Ameco Database (GDP at market prices 2005)

40 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Ε.Μ.Π.» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.