ΕΠΟ 31 ΟΙ ΕΠΙΣΗΜΕ ΣΗ ΥΤΗ ΚΑΙ ΣΟΤ ΑΝΘΡΨΠΟΤ ΣΗΝ ΕΤΡΨΠΗ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΕΠΟ 31 ΟΙ ΕΠΙΣΗΜΕ ΣΗ ΥΤΗ ΚΑΙ ΣΟΤ ΑΝΘΡΨΠΟΤ ΣΗΝ ΕΤΡΨΠΗ"

Transcript

1 Εκφώνηση εργασίας: 1. το φιλοσοφικό ρεύμα του εμπειρισμού, το πρόβλημα των προϋποθέσεων και ορίων της επιστημονικής βεβαιότητας ανάγεται στο πρόβλημα της εγκυρότητας των επαγωγικών γενικεύσεων. Εξετάστε α) τη θεμελίωση των γενικεύσεων αυτών στο έργο του Νεύτωνα και του Locke, και β) την αμφισβήτηση της λογικής εγκυρότητας της επαγωγής στο έργο του David Hume. [700 λέξεις] 2. Εντοπίστε στη συνέχεια τα κύρια προβλήματα του «επαγωγισμού», και εξετάστε τις απόπειρες επίλυσής τους από τον Λογικό Θετικισμό. [700 λέξεις] 3. Δείξτε, τέλος, πώς οι εγγενείς δυσκολίες της θετικιστικής αντίληψης για την επιστήμη και την επιστημονική μέθοδο οδήγησαν στην αμφισβήτηση του θετικισμού από τον Karl Popper με τη διατύπωση της αρχής της διαψευσιμότητας. [500 λέξεις] Καταληκτική ημερομηνία υποβολής: Κυμπούρη Μαρίνα - 0 -

2 ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΑ ΕΙΑΓΨΓΗ ΣΟ ΖΗΣΗΜΑ ΣΗ ΕΓΚΤΡΟΣΗΣΑ ΣΨΝ ΕΠΑΓΨΓΙΚΨΝ ΓΕΝΙΚΕΤΕΨΝ ΣΟΝ ΕΜΠΕΙΡΙΜΟ ΣΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ ΣΟΤ «ΕΠΑΓΨΓΙΜΟΤ» ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΟΠΕΙΡΕ ΕΠΙΛΤΗ ΣΟΤ ΑΠΟ ΣΟΝ ΛΟΓΙΚΟ ΘΕΣΙΚΙΜΟ ΟΙ ΑΔΤΝΑΜΙΕ ΣΟΤ ΘΕΣΙΚΙΜΟΤ ΚΑΙ Η ΑΜΥΙΒΗΣΗΗ ΣΟΤ ΑΠΟ ΣΟΝ KARL POPPER ΜΕ ΣΗ ΔΙΑΣΤΠΨΗ ΣΗ ΑΡΦΗ ΣΗ ΔΙΑΧΕΤΙΜΟΣΗΣΑ... 6 ΕΠΙΛΟΓΟ... 7 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ

3 Εισαγωγή Σα ζητήματα των προϋποθέσεων της επιστημονικής βεβαιότητας, της σχέσης των εννοιών με τη φυσική πραγματικότητα, της αντικειμενικότητας της γνώσης και γενικά των ορίων της γνωσιολογίας αποτελούν αντικείμενα έρευνας και προβληματισμού από την Επιστημονική Επανάσταση του 17 ου αιώνα μέχρι σήμερα. το πλαίσιο της εργασίας, θα επιχειρήσουμε την προσέγγιση αυτών των ζητημάτων, όπως αντιμετωπίστηκαν από τα φιλοσοφικά ρεύματα του Εμπειρισμού, του Θετικισμού και του Λογικού Θετικισμού, μέσα από το πρίσμα της εξέλιξης και γνωσιολογικής βαρύτητας του «επαγωγισμού». 1. Σο ζήτημα της εγκυρότητας των επαγωγικών γενικεύσεων στον Εμπειρισμό Ο Εμπειρισμός είναι το φιλοσοφικό ρεύμα που αναγνωρίζει σαν μοναδική πηγή γνώσης του φυσικού κόσμου την εμπειρία των αισθήσεων και προωθεί τον επιστημονικό πειραματισμό και την επαγωγική μέθοδο ως τη βάση της επιστημονικής διαδικασίας. Η συστηματική συλλογή και η μεθοδική ταξινόμηση ενός επαρκούς υπόβαθρου παρατηρησιακών δεδομένων καθιστά δυνατή τη θεωρητική γενίκευση, με τη μέθοδο της εμπειρικής επαγωγής. Σο πρόβλημα των προϋποθέσεων και ορίων της επιστημονικής βεβαιότητας στον εμπειρισμό ανάγεται στο πρόβλημα της εγκυρότητας των επαγωγικών γενικεύσεων. Οι παραδοχές του αμφισβητούνται επαναξιολογούνται, και τροποποιούνται, κατά τη μακρά πορεία του. 1 α) Σο έργο του Νεύτωνα ( ) εισήγαγε νέους κανόνες λογισμού στη φιλοσοφία χτίζοντας την επιστημονική γνώση από κάτω προς τα πάνω και όχι αντίστροφα. Εξοβέλισε από το αντικείμενο της πειραματικής φιλοσοφίας τη μεταφυσική αναζήτηση των πρώτων αιτίων των φαινομένων και επικεντρώθηκε στην ασφαλή συναγωγή φυσικών νόμων γενικής ισχύος, δια της επαγωγής, κατευθείαν από τα διερευνούμενα φαινόμενα. Οι νοητικές υποθέσεις γίνονται αποδεκτές ως εύλογα επαγωγικά συμπεράσματα, αλλά όχι ως εκ των προτέρων αυθαίρετες και εμπειρικά αστήρικτες παραδοχές. 2 την προσπάθειά του να ανατρέψει την ισχύουσα καρτεσιανή φιλοσοφία, έδωσε ένα διαφορετικό ορισμό στη διαδικασία της ανάλυσης και της σύνθεσης κατά την πειραματική του μέθοδο. Η ανάλυση είναι η επαγωγική γενίκευση μετά από τη διεξαγωγή πειραμάτων και παρατηρήσεων, όπου καμία ένσταση δεν είναι αποδεκτή εκτός αν προέρχεται από αρνητικά πειράματα ή άλλες βέβαιες αλήθειες. Η σύνθεση από την άλλη συνίσταται στη θεμελίωση των αιτιών σε αρχές, στην εξήγηση των φαινομένων με βάση αυτές τις αρχές, και στην επαλήθευση εκ των υστέρων αυτών των εξηγήσεων. 3 Ωστόσο, κάθε θεμελιωμένη αρχή τελεί συνεχώς υπό αίρεση, όσο ευρύ και αν είναι το εμπειρικό της υπόβαθρο, γιατί είναι πάντα πιθανό να υπάρξει ένα αρνητικό πειραματικό εύρημα. Η φύση είναι εντέλει αδιαπέραστη από την ανθρώπινη διάνοια, συνεπώς η εμπειρική επιστήμη δεν εξασφαλίζει απόλυτη βεβαιότητα, αλλά συνιστά τη μοναδική λύση για την άντληση αντικειμενική γνώσης. Η δυνατότητα πρόβλεψης των φυσικών φαινομένων μέσα από 1 Π. Βαλλιάνος, Η Επιστημονική Επανάσταση και η Φιλοσοφική Θεωρία της Επιστήμης. Ακμή και Υπέρβαση του Θετικισμού, Εκδόσεις ΕΑΠ, Πάτρα, 2008, σ , Βαλλιάνος Π., 2008, σ.110 Μ. Πατηνιώτης, «Νεύτων και Νευτωνισμός στην Ευρώπη του 18 ου αιώνα», στο συλλογικό: Κείμενα Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών, Εκδόσεις ΕΑΠ, Πάτρα, 2008,, σ R. Westfall, Η Συγκρότηση της Σύγχρονης Επιστήμης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, 1995, σ Βαλλιάνος Π., 2008, σ

4 την ανακάλυψη, δια της επαγωγής, των απλών αιτιακών νόμων που διέπουν το σύμπαν, δίνει στον άνθρωπο τη δυνατότητα να εξουσιάσει τη φύση. 4 Ο Locke ( ) είναι αυτός που διαμόρφωσε τον εμπειρισμό σε συστηματική επιστημολογία, με βασική του αρχή ότι τα όρια της γνώσης καθορίζονται από τα όρια της εμπειρίας. Απέρριψε την καρτεσιανή άποψη των έμφυτων ιδεών στο λογικό, υποστηρίζοντας ότι χωρίς την καταγραφή πληροφοριών από τα αισθητήρια όργανα ο ανθρώπινος νους θα ήταν κενός σαν άγραφο χαρτί. 5 Κεντρική μεθοδολογική παραδοχή του είναι η αρχή του «συνειρμού» μέσω της οποίας το λογικό συνδυάζει με κατάλληλους τρόπους τα αισθητηριακά δεδομένα και έτσι παράγει επαγωγικά τις προτάσεις που περιγράφουν τον κόσμο. Σα πρωταρχικά συστατικά της εμπειρικής γνώσης αποτελούν οι «απλές ιδέες» που καταγράφουν μεμονωμένες τις στοιχειακές ιδιότητες τόσο του υλικού κόσμου (sensation) όσο και της εσωτερικής διανοητικής δραστηριότητας (reflection). Σα αντικείμενα αποτελούν «σύνθετες ιδέες», δηλαδή αναπαραστάσεις που κατασκευάζει ο νους εκ των υστέρων, συνδυάζοντας «απλές ιδέες» με βάση την υποκειμενική αίσθηση και τη συλλογική εμπειρία, και τις εκφράζει με ορισμούς. Σα πράγματα τα γνωρίζουμε συνεπώς, ως «ονομαστικές ουσίες», δεν βλέπουμε την «πραγματική ουσία» τους. 6 το εύλογο ερώτημα αν η γνώση που κατασκευάζει ο νους συνιστά φαντασίωση ή αντικειμενική αλήθεια ο Locke απαντά διαχωρίζοντας τις ιδιότητες των πραγμάτων που παράγουν τις «ιδέες» σε πρωτογενείς και δευτερογενείς. Οι πρώτες περιγράφουν την αντικειμενική δομή των πραγμάτων βάση των μετρήσιμων χαρακτηριστικών τους. Οι δευτερογενείς αναφέρονται στις δυνάμεις που έχουν τα φυσικά σώματα να δημιουργούν μέσα μας τις αισθήσεις για αυτά. Αυτές είναι σχετικές και ανθρωποκεντρικές, όχι όμως και πλασματικές. Έχοντας επίγνωση ότι οι αισθήσεις που παράγονται από το ίδιο αντικείμενο είναι διαφορετικές ανάλογα με τις περιστάσεις, υποστηρίζει ότι οι νέες εμπειρίες μπορούν να διορθώσουν τις παλιές, εξετάζοντας κάθε φορά την εικόνα του φυσικού κόσμου και επιβεβαιώνοντάς την με βάση τα αποτελέσματα που αποφέρει. Δεδομένων των εγγενών αδυναμιών του ανθρώπινου νου, η επιστήμη για τον Locke είναι αυστηρά περιγραφική και όχι οντολογική. Παρότι όμως η γνώση που παρέχει είναι σχεδόν αληθής, ενδεχομενική και πιθανολογική οδηγεί στην εγγύτερη δυνατή και επωφελή εικόνα για την πραγματικότητα του φυσικού κόσμου. 7 β) Η επιστημολογία του Hume ( ) οδήγησε σε ριζοσπαστική αναθεώρηση της γνωσιολογίας, αμφισβητώντας την εγκυρότητα της επαγωγής και κλονίζοντας βαθιά τη θεμελιακή παραδοχή της αιτιοκρατικής προβλεψιμότητας. Σόσο η ουσία όσο και η αιτιότητα αντιμετωπίζονται σαν χωρικές και χρονικές σχέσεις και διαδοχές ιδεών και δεν μπορούν να θεμελιωθούν ούτε εμπειρικά ούτε λογικά. 8 Πίστευε, όπως και οι προηγούμενοι εμπειριστές, ότι η μοναδική πηγή της γνώσης είναι η αισθητηριακή αντίληψη. Ο νους αναφέρεται στο εμπειρικό υλικό που έχουν εναποθέσει μέσα του οι αισθήσεις και παράγει επιστημονική γνώση από την επεξεργασία των ιδεών που τον 4 Βαλλιάνος Π., 2008, σ , Πατηνιώτης Μ., 2008, σ.44 Westfall R., 1995, σ Βαλλιάνος Π., 2008, σ Βαλλιάνος Π., 2008, σ Βαλλιάνος Π., 2008, σ Kenny A., Ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας, μτφρ. Δέσποινα Ρισσάκη, Αθήνα: Νεφέλη, 2005, σ Βαλλιάνος Π., 2008, σ.132 Windelband W., Heimsoeth H., Εγχειρίδιο Ιστορίας της Φιλοσοφίας, Τόμος Β, μτφρ. κουτερόπουλος Ν.Μ., Εκδόσεις ΜΙΕΣ, Αθήνα, 1986, σ.262 A. Kenny, 2005, σ

5 γεμίζουν και περιγράφουν τον τρόπο με το οποίο αντιλαμβάνεται τον κόσμο. Δεν μπορεί να βγει όμως έξω από τον εαυτό του και να δει την «πραγματική» πραγματικότητα, για να αποδείξει την ύπαρξή ή μη ύπαρξή της ανεξάρτητα από τις ιδέες εντός του. Η γνώση για τον κόσμο είναι ουσιαστικά μια επαγωγική γενίκευση πάνω στην εμπειρία του παρελθόντος, βασισμένη στη διαισθητική αρχή της «ομοιομορφίας της φύσης». Είναι πιθανολογική, λόγω της περιορισμένης ανθρώπινης αντιληπτικότητας και της απειρίας των φυσικών πραγμάτων. Η ίδια η σχέση μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος είναι κατασκεύασμα του ανθρώπινου νου, εντελώς αθεμελίωτη εμπειρικά και λογικά. Γνωρίζουμε αναδρομικά, πράττουμε προδρομικά. Σο πρόβλημα της επαγωγής παραμένει άλυτο. 9 Ο Hume, ήταν σαφώς επηρεασμένος από το κεπτικισμό του 16 ου αιώνα, τον οποίο όμως ξεπερνά προσδίδοντας στην επιστήμη ένα καθαρά πραγματιστικό χαρακτήρα, αποδεχόμενος την αμφιβολία σε κάθε επίπεδο της διανοητικής διαδικασίας. Αντικείμενο της επιστήμης γίνεται η συστηματική καταγραφή των ιδεών, σύμφωνα με τις κανονικότητες που έχει καταχωρήσει μέσα μας η συλλογική εμπειρία, η οποία διαθέτει δομή, σταθερότητα και επαναληπτικότητα, με σκοπό την πρακτική ωφέλεια που μπορεί να αποκομίσει ο άνθρωπος, προκειμένου να βελτιώσει την κατάστασή του Σα προβλήματα του «επαγωγισμού» και οι απόπειρες επίλυσης τους από τον Λογικό Θετικισμό Οι επαγωγικές γενικεύσεις καταλήγουν σε καθολικά συμπεράσματα και φυσικούς νόμους χωρίς όμως να μπορούν να θεμελιώσουν την ορθότητα τους, ούτε λογικά ούτε εμπειρικά, μέσα στο άπειρο φυσικό σύμπαν όπου ελάχιστες παρατηρήσεις είναι τεχνικά δυνατές, δεδομένων των πεπερασμένων δυνατοτήτων του ανθρώπινου νου. Σα επαγωγικά επιχειρήματα δεν συνιστούν λογικώς έγκυρα επιχειρήματα, αφού υπάρχει περίπτωση ενώ οι προκείμενές τους να είναι αληθείς αυτά να είναι ψευδή και να μην υπάρχει καμία αντίφαση σε αυτό. υνεπώς, η αξιοπιστία της αρχής της επαγωγής δεν μπορεί να δικαιολογηθεί αποκλειστικά με βάση τη Λογική. Η απόδειξη της εγκυρότητας της με βάση την εμπειρία δεν μπορεί επίσης να γίνει αποδεκτή. Όπως απέδειξε ο Hume, το επιχείρημα που δικαιολογεί την επαγωγή είναι κυκλικό, αφού βασίζεται επίσης σε επαγωγικό επιχείρημα, το ίδιο που προσπαθεί να δικαιολογήσει δηλαδή. Η υποτιθέμενη συνέχεια παρελθόντος και μέλλοντος, που θα εξασφάλιζε τη δυνατότητα πρόβλεψης, βασίζεται σε μια πεποίθηση που γεννιέται από τη ψυχολογική συνήθεια της συνεχούς επανάληψης των σχετικών παρατηρήσεων. 11 Επιπλέον, μια σειρά από άλλες αδυναμίες, που πηγάζουν από τον ίδιο τον ορισμό της αρχής, την καθιστούν εξαιρετικά ευάλωτη. Είναι ασαφές πότε θεωρούνται επαρκή τόσο ο «μεγάλος αριθμός» παρατηρήσεων όσο και το «ευρύ φάσμα» των συνθηκών που απαιτούνται για να θεωρηθεί έγκυρο το παρατηρησιακό υλικό. Επίσης, ανοιχτό παραμένει και το τι συνιστά σημαντική παραλλαγή σε ότι αφορά τις περιστάσεις. Σέλος, η «πραγματικότητα» που επαγωγικά διαμορφώνεται μέσα στο νου μας δεν είναι άλλο από την αντίληψη μας για την πραγματικότητα, δεδομένου ότι η αισθητηριακή αντίληψη εξαρτάται από τα αισθητήρια και τις εμπειρίες του παρατηρητή, που με τη σειρά τους εξαρτώνται από τον πολιτισμό, τις γνώσεις, τις 9 Βαλλιάνος Π., 2008, σ Windelband W., Heimsoeth H., 1986, σ Woolhouse, R.S., Φιλοσοφία της Επιστήμης Β : Οι Εμπειριστές, μτφρ..σσούρτη, Αθήνα: Πολύτροπον, 2004, σ Βαλλιάνος Π., 2008, σ Chalmers A.F., Τι είναι αυτό που το λέμε επιστήμη; Μια προσέγγιση της φύσης, του καθεστώτος και των μεθόδων της επιστήμης, μτφρ Γ. Φουρτούνης, Ηράκλειο: Παν/κές Εκδ.Κρήτης, 2011, σ.19-23,

6 προσδοκίες, τις συλλογικές μνήμες του, είναι δηλαδή υποκειμενικές. Οι παρατηρησιακές αποφάνσεις δεν αποτελούν αντικειμενικές και απολύτως εγγυημένες πηγές επιστημονικής γνώσης λοιπόν, αφού η ίδια «πραγματικότητα» μπορεί να παράγει διαφορετικές αισθητηριακές εμπειρίες. 12 Η σχολή του Λογικού Θετικισμού δημιουργήθηκε στις γερμανόφωνες χώρες στις αρχές του 20 ου αιώνα, με πρωταγωνιστές τον «κύκλο της Βιέννης» και τον «κύκλο του Βερολίνου», ως συνέπεια των σημαντικών εξελίξεων στη Λογική και του κενού που δημιούργησαν οι θεωρίες της χετικότητας και της Κβαντομηχανικής, κλονίζοντας το καντιανό επιστημολογικό πλαίσιο και τις μεθοδολογικές παραδοχές της κλασσικής φυσικής. Ο στόχος ήταν η δημιουργία μιας εξίσου επαναστατικής επιστημολογίας, απαλλαγμένης από τις αντιφάσεις της παραδοσιακής μεταφυσικής, με πυλώνες την λογική ανάλυση και την εμπειρική θεμελίωση της επιστήμης. Ο Λογικός Θετικισμός μετατοπίζει την προβληματική από την έννοια της αλήθειας σε εκείνη του νοήματος. το πλαίσιο της νέας αυτής θεώρησης, δεν ενδιαφέρει μόνο αν μια θεωρία μπορεί να αποδειχθεί πειραματικά κατά πόσο είναι αληθής ή ψευδής, αλλά πρωταρχικά αν αυτή έχει νόημα. Αυτό είναι που την καθιστά επιστημονική. Βάσει της αρχής της επαληθευσιμότητας, μια θεωρητική πρόταση έχει νόημα, μόνο αν έχει εμπειρικές συνέπειες, αν οι ισχυρισμοί της είναι λογικοί και, αν γνωρίζουμε με τα αισθητηριακά δεδομένα που διαθέτουμε εκείνες τις προϋποθέσεις που θα την επαλήθευαν. 13 Παραμένοντας μέσα στο γενικό πλαίσιο του επαγωγισμού και της αντιστοίχισης της θεωρίας με την εμπειρία, αναγνωρίζεται ο καίριος ρόλος της απαγωγής και της λογικής διερεύνησης, οδηγώντας σε μια λογική εκδοχή του παραδοσιακού εμπειρισμού. Ο ερευνητής χρειάζεται να έχει μια καθοδηγητική ιδέα για την ανακάλυψη της εξήγησης ενός φαινόμενου, μια «υπόθεση εργασίας» ενταγμένη μέσα σε ένα πλαίσιο πειραματικά επικυρωμένων θεωριών και εξηγήσεων. Έτσι, η γνωσιοθεωρία του εμπειρισμού εμπλουτίζεται με ένα περίπλοκο τεχνικό σύστημα λογικής ανάλυσης των επιστημονικών όρων και θεωριών. ύμφωνα με τις βασικές θέσεις του ρεύματος αυτού, η πραγματικότητα γίνεται αντιληπτή ως ένα σύμπλεγμα επιμέρους γεγονότων, το οποίο μπορεί να αναλυθεί και έχει απόλυτη αντιστοίχιση με ένα άλλο σύμπλεγμα, εκείνο της γλώσσας. Η γλώσσα δομεί τη γνώση και φέρει τα νοήματα, έτσι, η ανάλυση της γνώσης ανάγεται σε ανάλυση της γλώσσας της επιστήμης. 14 Ο Carnap προσπαθώντας να δώσει απάντηση στο πρόβλημα της επαγωγής διατύπωσε ένα πιθανοκρατικό μοντέλο της επαγωγικής λογικής, εμπλέκοντας το μέτρο πιθανότητας ή βαθμό επιβεβαίωσης μιας υπόθεσης βασισμένης σε εμπειρικά δεδομένα. χηματικά, μια θεωρία έχει τόσο μεγαλύτερη πιθανότητα να είναι αληθής όσο περισσότερα είναι τα παρατηρησιακά δεδομένα που την επαληθεύουν. Παρόλο που δεν μπορεί να εξασφαλιστεί η απόλυτη αλήθεια μίας επιστημονικής θεωρίας από πεπερασμένα εμπειρικά σύνολα, εντούτοις η αληθοφάνεια της αυξάνεται αναλογικά με τις επιτυχημένες εμπειρικές επικυρώσεις της. Ο μοναδικός ασφαλής έλεγχος μίας επιστημονικής θεωρίας επομένως εξακολουθεί να θεωρείται η παρατήρηση και το πείραμα Chalmers A.F., 2011, σ.23-25, Βαλλιάνος Π., 2008, σ Kraft V., O κύκλος της Βιέννης και η γένεση του νεοθετικισμού, Αθήνα: Γνώση, 1986, σ.35-36,120,194 Βαλλιάνος Π., 2008, σ Βαλλιάνος Π., 2008, σ.169, Chalmers A.F., 2011, σ

7 3. Οι αδυναμίες του Θετικισμού και η αμφισβήτηση του από τον Karl Popper με τη διατύπωση της αρχής της διαψευσιμότητας Παρά τις προσπάθειες, ο Λογικός Θετικισμός δεν κατόρθωσε να δώσει λύση στο επιστημολογικό πρόβλημα που είχε απασχολήσει και την παραδοσιακή φιλοσοφία, δηλαδή την ασύμμετρη σχέση ανάμεσα στις λογικές και γνωστικές δυνάμεις του ανθρώπινου υποκειμένου και στο αντικείμενο με το οποίο καταπιάνεται. Παρακάτω παρουσιάζονται οι αδυναμίες της θετικιστικής αντίληψης για την επιστήμη και την επιστημονική μέθοδο, που οδήγησαν στην αμφισβήτησή του Θετικισμού. 16 Καταρχάς, διαπιστώθηκε η αδυναμία του επαγωγισμού να θεμελιώσει την επαληθευσιμότητα των καθολικών φυσικών νόμων. Η πιθανότητα αλήθειας μιας θεωρητικής γενίκευσης τείνει στο μηδέν, αφού τα εφικτά εμπειρικά δεδομένα είναι πολύ περιορισμένα ενώ τα φαινόμενα στα οποία αναφέρεται άπειρα. Επιπλέον, η θεωρία του νοήματος και η διαδικασία της εμπειρικής επαλήθευσης, στην οποία στηρίχθηκε ο λογικός θετικισμός, οδηγούσαν σε αδιέξοδο διότι επαφίονταν σε μεγάλο βαθμό από τις διαθέσεις και τις προτιμήσεις του ερευνητή, που μπορούσε να κατασκευάσει εμπειρικά στοιχεία ή να ερμηνεύσει το διαθέσιμο εμπειρικό υπόβαθρο προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση. 17 Μια δεύτερη δυσκολία προκύπτει από την φυσικαλιστική θεώρηση του Θετικισμού που, απαιτώντας την πλήρη αναγωγή των θεωρητικών όρων σε εμπειρικούς, ουσιαστικά υποβάθμιζε το καθαρά θεωρητικό κομμάτι των φυσικών νόμων, αυτών δηλαδή των όρων και παραδοχών που δεν στηρίζονταν στην άμεση παρατήρηση. Αυτή η προκατάληψη έθετε φραγμούς στην εξέλιξη της έρευνας και απέκλειε ένα μεγάλο τμήμα της επιστημονικής θεωρίας. Αυτή η θετικιστική μεθοδολογία αδυνατούσε εντέλει και να χαράξει τα ασφαλή όρια ανάμεσα στην επιστημονική θεωρία και την μεταφυσική και τη θεολογία. 18 Ένα τρίτο μειονέκτημα του Θετικισμού αφορά στην παράδοξη κατανόηση της αντικειμενικότητας και απροκαταληψίας στην πειραματική διαδικασία και επηρεάζει εξίσου τις φυσικές και τις κοινωνικές επιστήμες. Η βασική παραδοχή του Bacon οτι «η φύση μιλάει από μόνη της», αναφέρεται σε μια πρωτογενή διαδικασία χωρίς πρότερες υποθέσεις, που όμως δεν μπορεί να έχει αποτέλεσμα χωρίς την ύπαρξη μιας θεωρίας-πλαίσιο που θα καθοδηγεί την παρατήρηση και το πείραμα. 19 Οι εγγενείς δυσκολίες και τα μεθοδολογικά αδιέξοδα στα οποία προσέκρουσε η επιστημολογία του λογικού θετικισμού άνοιξαν νέους δρόμους στη φιλοσοφία και την οδήγησαν στην αναζήτηση νέων ερμηνειών. Σέτοιοι δρόμοι ήταν οι θεωρητικές συλλήψεις του Κ. Popper Ο Popper διατύπωσε μία καινούρια προσέγγιση (θεωρία της διαψευσιμότητας) που πρότεινε την εγκατάλειψη της εμπειρικής επαγωγής και της επαλήθευσης, ως τα κατεξοχήν εργαλεία εδραίωσης της γνώσης, και ανέδειξε σε βασικό λογικό κριτήριο εξακρίβωσης της αλήθειας των θεωριών, το βαθμό διαψευσιμότητας τους. Μία διαδικασία μπορεί να θεωρηθεί επιστημονική εφόσον διευκολύνει τη διάψευση των θεωριών μας. Η ορθότητα μιας καθολικής πρότασης είναι αδύνατο να αποδειχτεί αφού απαιτείται να πραγματοποιηθεί άπειρος αριθμός πειραμάτων. Αντίθετα, η ανακάλυψη ενός μόνο αρνητικού εμπειρικού δεδομένου, ενός αντιπαραδείγματος, είναι τεχνικά δυνατή και αρκεί για αποδείξει ότι μια θεωρία είναι εσφαλμένη. ε αντίθεση με τον επαγωγισμό, η λογική αφετηρία αυτής της μεθοδολογίας είναι παραγωγική. 16 Βαλλιάνος Π., 2008, σ Βαλλιάνος Π., 2008, σ , Βαλλιάνος Π., 2008, σ Βαλλιάνος Π., 2008, σ

8 Η διαδικασία παραγωγής γνώσης δεν ξεκινάει από την παρατήρηση αλλά από μια επιστημονική θεωρητική υπόθεση εργασίας. Αφού διατυπωθεί η υπόθεση, εφαρμόζεται ο παραγωγικός συλλογισμός που αποδίδει ως λογικά έγκυρο συμπέρασμα το επιστημονικό θεώρημα. τη συνέχεια, το επιστημονικό θεώρημα ελέγχεται από την εμπειρία, συγκρίνοντας τις εμπειρικές συνέπειές του με τα δεδομένα της παρατήρησης. Αν τα δύο τελευταία βρίσκονται σε συμφωνία η υπόθεση ενισχύεται. την αντίθετη περίπτωση η υπόθεση εγκαταλείπεται και διατυπώνεται μια νέα για να ελεγχθεί με την ίδια διαδικασία. 20 Έτσι, η επιστημονική έρευνα ασχολείται με τη διάψευση λανθασμένων υποθέσεων που οδηγεί στην καλύτερη διατύπωση προβλημάτων και πιο ώριμων θεωριών. Κατ επέκταση, η επιστημονική γνώση δεν αυξάνει την αλήθεια αλλά περιορίζει το ψεύδος. το πλαίσιο της διαψευσιοκρατικής αντίληψης, η επικύρωση μιας θεωρίας έχει μεγαλύτερο επιστημολογικό κύρος γιατί προκύπτει ως αποτέλεσμα ελέγχου μιας νέας ιστορικά πρόβλεψης. Ο θεμελιακός στόχος της επιστημονικής έρευνας μετατοπίζεται από την επικύρωση της αλήθειας στην υπηρεσία της προοδευτικής και ανατρεπτικής δυναμικής της προσέγγισης της πιο ενδιαφέρουσας αλήθειας. 21 Επίλογος Η επαγωγική θεώρηση της επιστήμης έχει διαμορφώσει σε μεγάλο βαθμό την τρέχουσα, αποδεκτή από τον κοινό νου, αντίληψη του τι είναι επιστήμη, αποδίδοντάς της κύρος και αξιοπιστία λόγω αντικειμενικότητας, εμπειρικής ή πειραματικής απόδειξης και αυστηρής μεθοδολογίας. Ωστόσο, πέρα από τη συμβολή της στην απόκτηση γνώσης και στην εξέλιξη της επιστημονικής μεθοδολογίας, παρέμεινε ένα άλυτο πρόβλημα παρά τις διαδοχικές της τροποποιήσεις. Πρόσφατες θέσεις στη φιλοσοφία της επιστήμης αμφισβητούν τόσο την ιδέα ότι η παρατήρηση και το πείραμα εγγυώνται την ακλόνητη αλήθεια, όσο και το γεγονός ότι υπάρχει μέθοδος που να εξασφαλίζει την αξιόπιστη εξαγωγή επιστημονικών θεωριών. Σέλος, σύγχρονες προβληματικές κατανοούν την επιστήμη ως μια από τις πολλές ανθρώπινες δραστηριότητες, με επιτηδευμένα περίπλοκους τεχνικούς κώδικες, που δεν της εξασφαλίζουν όμως αποκλειστική δικαιοδοσία στην αλήθεια ούτε προνομιακή θέση σε σχέση με τις άλλες δραστηριότητες Βαλλιάνος Π., 2008, σ Βαλλιάνος Π., 2008, σ Chalmers A.F., 2011, σ Βαλλιάνος Π., 2008, σ.218 Chalmers A.F., 2011, σ. xxi - 7 -

9 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ Βαλλιάνος Π., Η Επιστημονική Επανάσταση και η Φιλοσοφική Θεωρία της Επιστήμης. Ακμή και Υπέρβαση του Θετικισμού, Εκδόσεις ΕΑΠ, Πάτρα, Πατηνιώτης Μ., «Νεύτων και Νευτωνισμός στην Ευρώπη του 18 ου αιώνα», στο συλλογικό: Κείμενα Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών, Εκδόσεις ΕΑΠ, Πάτρα, Chalmers, A.F., Τι είναι αυτό που το λέμε επιστήμη; Μια προσέγγιση της φύσης, του καθεστώτος και των μεθόδων της επιστήμης, μετάφραση Γ. Φουρτούνης, επιστημονική επιμέλεια Α. Μπαλτάς, Ηράκλειο: Παν/κές Εκδόσεις Κρήτης, Kenny, A., Ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας, μετάφραση Δέσποινα Ρισσάκη, Αθήνα: Νεφέλη, Kraft, V., O κύκλος της Βιέννης και η γένεση του νεοθετικισμού, μετάφραση Γ. Μανάκου, Αθήνα: Γνώση, Westfall R., Η Συγκρότηση της Σύγχρονης Επιστήμης, μτφρ. Ζήση Κ., Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, Windelband W., Heimsoeth H., Εγχειρίδιο Ιστορίας της Φιλοσοφίας, Τόμος Β, Η Μεσαιωνική Φιλοσοφία, Η Φιλοσοφία της Αναγέννησης, Η Φιλοσοφία του Διαφωτισμού, μτφρ. κουτερόπουλος Ν.Μ., Εκδόσεις ΜΙΕΣ, Αθήνα, Woolhouse, R.S., Φιλοσοφία της Επιστήμης Β : Οι Εμπειριστές, μετάφραση. Σσούρτη, Αθήνα: Πολύτροπον,

ΕΠΙΣΗΜΟΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ. 1. Σι είναι επιστήμη 2. Η γέννηση της επιστημονικής γνώσης 3. Οριοθέτηση θεωριών αστικότητας

ΕΠΙΣΗΜΟΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ. 1. Σι είναι επιστήμη 2. Η γέννηση της επιστημονικής γνώσης 3. Οριοθέτηση θεωριών αστικότητας ΕΠΙΣΗΜΟΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ 1. Σι είναι επιστήμη 2. Η γέννηση της επιστημονικής γνώσης 3. Οριοθέτηση θεωριών αστικότητας 1. Μια διαδεδομένη αντίληψη περί επιστήμης Γνώση / Κατανόηση των φαινομένων του φυσικού κόσμου

Διαβάστε περισσότερα

2η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΟ 22. ΘΕΜΑ: Οι βασικοί σταθµοί του νεώτερου Εµπειρισµού από τον Locke µέχρι και τον Hume. ΣΧΕ ΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α.

2η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΟ 22. ΘΕΜΑ: Οι βασικοί σταθµοί του νεώτερου Εµπειρισµού από τον Locke µέχρι και τον Hume. ΣΧΕ ΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α. Θέµατα & Ασκήσεις από: www.arnos.gr 2η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΟ 22 ΘΕΜΑ: Οι βασικοί σταθµοί του νεώτερου Εµπειρισµού από τον Locke µέχρι και τον Hume. ΣΧΕ ΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύµφωνα µε τη θεωρία του εµπειρισµού

Διαβάστε περισσότερα

Έστω λοιπόν ότι το αντικείμενο ενδιαφέροντος είναι. Ας δούμε τι συνεπάγεται το κάθε. πριν από λίγο

Έστω λοιπόν ότι το αντικείμενο ενδιαφέροντος είναι. Ας δούμε τι συνεπάγεται το κάθε. πριν από λίγο Μορφές Εκπόνησης Ερευνητικής Εργασίας Μαρία Κουτσούμπα Έστω λοιπόν ότι το αντικείμενο ενδιαφέροντος είναι «η τηλεδιάσκεψη». Ας δούμε τι συνεπάγεται το κάθε ερευνητικό ερώτημα που θέσαμε πριν από λίγο Κουτσούμπα/Σεμινάριο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΟ 22 2 ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΟ 22 2 ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΟ 22 2 ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο ορθολογισμός έχει βασικό κριτήριο γνώσης την ανθρώπινη νόηση και όχι την εμπειρία.η νόηση με τις έμφυτες και τους λογικούς νόμους αποτελεί αξιόπιστη πηγή γνώσης. Σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας

Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας 1 Δρ. Αλέξανδρος Αποστολάκης Email: aapostolakis@staff.teicrete.gr Τηλ.: 2810379603 E-class μαθήματος: https://eclass.teicrete.gr/courses/pgrad_omm107/

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη φιλοσοφία

Εισαγωγή στη φιλοσοφία Εισαγωγή στη φιλοσοφία Ενότητα 8 η : Ρένια Γασπαράτου Σχολή Ανθρωπιστικών & Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης & της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Περιεχόμενα ενότητας Με τι ασχολείται

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ Ενότητα # 2: Επιστημολογία και Φιλοσοφικά Ρεύματα Μιλτιάδης Χαλικιάς Τμήμα Διοίκησης

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρία&Μεθοδολογία των Κοιν.Επιστημών. Εβδομάδα 1

Θεωρία&Μεθοδολογία των Κοιν.Επιστημών. Εβδομάδα 1 Θεωρία&Μεθοδολογία των Κοιν.Επιστημών Εβδομάδα 1 elasideri@gmail.com Ορισμός Τρόπος οργάνωσης της γνώσης Τι είναι η επιστήμη Κριτήρια Συστηματικότητα Τεκμηρίωση Αμφισβήτηση Ηθική Πώς γνωρίζουμε τον κόσμο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΠΡΙΑΜΗ ΒΑΓΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΡΙΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΠΟ31 ΘΕΜΑ Η

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΡΙΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΠΟ31 ΘΕΜΑ Η ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΡΙΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΠΟ31 ΘΕΜΑ Η έννοια της «μεθόδου» βρίσκεται στο επίκεντρο τόσο της ρασιοναλιστικής όσο και της εμπειριστικής επιστημολογίας που απετέλεσαν τα στηρίγματα της επιστημονικής επανάστασης.

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 2

ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 2 ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 2 Η ιστορία της φιλοσοφίας από την Αρχαία Ελλάδα μέχρι σήμερα μπορεί να θεωρηθεί ως μια διαδικασία αναζήτησης μιας απάντησης στο ερώτημα, «τι είναι γνώση;» Οι Δυτικοί φιλόσοφοι

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΝΩΣΗΣ. ΤΕΙ ΑΜΘ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΣ Γεώργιος Θερίου

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΝΩΣΗΣ. ΤΕΙ ΑΜΘ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΣ Γεώργιος Θερίου ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΝΩΣΗΣ ΤΕΙ ΑΜΘ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΣ Γεώργιος Θερίου ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 2 Η ιστορία της φιλοσοφίας από την Αρχαία Ελλάδα μέχρι σήμερα μπορεί να θεωρηθεί ως μια διαδικασία αναζήτησης

Διαβάστε περισσότερα

Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι

Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι Ενότητα 3: Εναλλακτικές όψεις της επιστήμης που προβάλλονται στην εκπαίδευση Σπύρος Κόλλας (Βασισμένο στις σημειώσεις του

Διαβάστε περισσότερα

Β.δ Επιλογή των κατάλληλων εμπειρικών ερευνητικών μεθόδων

Β.δ Επιλογή των κατάλληλων εμπειρικών ερευνητικών μεθόδων Β.δ Επιλογή των κατάλληλων εμπειρικών ερευνητικών μεθόδων Νίκος Ναγόπουλος Για τη διεξαγωγή της κοινωνικής έρευνας χρησιμοποιούνται ποσοτικές ή/και ποιοτικές μέθοδοι που έχουν τις δικές τους τεχνικές και

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα. Earl Babbie. Κεφάλαιο 1. Βασικές αρχές 1-1

Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα. Earl Babbie. Κεφάλαιο 1. Βασικές αρχές 1-1 Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα Earl Babbie Κεφάλαιο 1 Βασικές αρχές 1-1 Σύνοψη κεφαλαίου Αναζητώντας την πραγματικότητα Τα θεμέλια της κοινωνικής επιστήμης Η διαλεκτική της κοινωνικής έρευνας Σχέδιο ερευνητικής

Διαβάστε περισσότερα

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές;

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ; τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ποια είναι η σχέση των πεποιθήσεών μας με την πραγματικότητα, για να είναι αληθείς και

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. Βασικές Αρχές. Καθηγητής Α. Καρασαββόγλου Επίκουρος Καθηγητής Π. Δελιάς

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. Βασικές Αρχές. Καθηγητής Α. Καρασαββόγλου Επίκουρος Καθηγητής Π. Δελιάς ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Βασικές Αρχές Καθηγητής Α. Καρασαββόγλου Επίκουρος Καθηγητής Π. Δελιάς ΓΝΩΣΗ Η βάση της γνώσης είναι η συναίνεση Γνώση μέσω άμεσης παρατήρησης ή εμπειρίας Πολλές φορές η εμπειρία προδίδεται

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΜΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. ΜΑΝΟΥΣΟΣ ΕΜΜ. ΚΑΜΠΟΥΡΗΣ, ΒΙΟΛΟΓΟΣ, PhD ΙΑΤΡΙΚHΣ

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΜΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. ΜΑΝΟΥΣΟΣ ΕΜΜ. ΚΑΜΠΟΥΡΗΣ, ΒΙΟΛΟΓΟΣ, PhD ΙΑΤΡΙΚHΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΜΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΑΝΟΥΣΟΣ ΕΜΜ. ΚΑΜΠΟΥΡΗΣ, ΒΙΟΛΟΓΟΣ, PhD ΙΑΤΡΙΚHΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η επιστημονική έρευνα στηρίζεται αποκλειστικά στη συστηματική μελέτη της εμπειρικής

Διαβάστε περισσότερα

Η Απουσία του Χρόνου Σελίδα.1

Η Απουσία του Χρόνου Σελίδα.1 Η Απουσία του Χρόνου Σελίδα.1 (Επιφυλλίδα Οπισθόφυλλο) Ο Εαυτός και η Απουσία του Χρόνου Δεν είναι καθόλου συνηθισμένο να γίνονται συζητήσεις και αναφορές για την Απουσία του Χρόνου ακόμη και όταν υπάρχουν,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Τομέας Ανθρωπιστικών Κοινωνικών Επιστημών και Δικαίου Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών ΕΝΟΤΗΤΑ 1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Κώστας Θεολόγου ΑΔΕΙΑ ΧΡΗΣΗΣ Το

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΓΝΩΣΗ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ; Το ερώτημα για το τι είναι η γνώση (τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος γνωρίζει κάτι ή ποια

ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΓΝΩΣΗ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ; Το ερώτημα για το τι είναι η γνώση (τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος γνωρίζει κάτι ή ποια 18 ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΓΝΩΣΗ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ; Το ερώτημα για το τι είναι η γνώση (τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος γνωρίζει κάτι ή ποια χαρακτηριστικά αποδίδουμε σε ένα πρόσωπο το οποίο λέμε

Διαβάστε περισσότερα

Η έννοια της αιτιότητας στη φιλοσοφία του Kant: η σημασία της Δεύτερης Αναλογίας

Η έννοια της αιτιότητας στη φιλοσοφία του Kant: η σημασία της Δεύτερης Αναλογίας Η έννοια της αιτιότητας στη φιλοσοφία του Kant: η σημασία της Δεύτερης Αναλογίας Διατμηματικό μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Ιστορία και Φιλοσοφία της Επιστήμης και της Τεχνολογίας» Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ.

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. 2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ (Ι) ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ; Στο μάθημα «Κοινωνική Θεωρία της Γνώσης (I)» (όπως και στο (ΙΙ) που ακολουθεί) παρουσιάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Η ενδιάμεση εξέταση θα διεξαχθεί την Παρασκευή 24/11, από τις μέχρι τις

Η ενδιάμεση εξέταση θα διεξαχθεί την Παρασκευή 24/11, από τις μέχρι τις Ενδιάμεση Εξέταση Η ενδιάμεση εξέταση θα διεξαχθεί την Παρασκευή 24/11, από τις 13.15 μέχρι τις 15.15. Για την ενδιάμεση εξέταση οι φοιτητές/φοιτήτριες παρακαλούνται να έχουν ετοιμάσει τα ακόλουθα 10 θέματα.

Διαβάστε περισσότερα

Στόχος της ψυχολογικής έρευνας:

Στόχος της ψυχολογικής έρευνας: Στόχος της ψυχολογικής έρευνας: Συστηματική περιγραφή και κατανόηση των ψυχολογικών φαινομένων. Η ψυχολογική έρευνα χρησιμοποιεί μεθόδους συστηματικής διερεύνησης για τη συλλογή, την ανάλυση και την ερμηνεία

Διαβάστε περισσότερα

εισήγηση 8η Είδη Έρευνας ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (#Ν151)

εισήγηση 8η Είδη Έρευνας ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (#Ν151) εισήγηση 8η Είδη Έρευνας ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (#Ν151) Βασική (ή Καθαρή) και Εφαρμοσμένη 1 Η Βασική ή Καθαρή έρευνα δεν στοχεύει σε οικονομικά ή κοινωνικά οφέλη και δεν καταβάλλονται προσπάθειες για την εφαρμογή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ (1724-1804)

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ (1724-1804) ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ - ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΙΟΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ 1 ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ (1724-1804) (Η σύντομη περίληψη που ακολουθεί και η επιλογή των αποσπασμάτων από την πραγματεία του Καντ για την ανθρώπινη γνώση,

Διαβάστε περισσότερα

Γνωστική Ψυχολογία ΙΙ (ΨΧ 05) Συλλογιστική (1)

Γνωστική Ψυχολογία ΙΙ (ΨΧ 05) Συλλογιστική (1) Γνωστική Ψυχολογία ΙΙ (ΨΧ 05) Συλλογιστική (1) Συλλογιστική Η γνωστική διεργασία μέσω της οποίας καταλήγουμε σε συμπεράσματα και, μάλιστα, σε συμπεράσματα που συχνά υπερβαίνουν τη διαθέσιμη πληροφορία

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1 2 3 ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών έρευνα ανακάλυψη εφεύρεσηκαινοτομία-επινόηση εξέλιξη 4 5 Ανακάλυψη: εύρεση αντικειμένου που προϋπήρχε, αλλά ήταν άγνωστο. Ανακάλυψη (επιστήμη):

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Φιλοσοφίας Β Λυκείου Τράπεζα Θεμάτων: 2 ο κεφάλαιο «Κατανοώντας τα πράγματα»

Αρχές Φιλοσοφίας Β Λυκείου Τράπεζα Θεμάτων: 2 ο κεφάλαιο «Κατανοώντας τα πράγματα» Αρχές Φιλοσοφίας Β Λυκείου Τράπεζα Θεμάτων: 2 ο κεφάλαιο «Κατανοώντας τα πράγματα» Α] Ασκήσεις κλειστού τύπου (Σωστό Λάθος) Για τον Πλάτωνα οι καθολικές έννοιες, τα «καθόλου», δεν είναι πράγματα ξεχωριστά

Διαβάστε περισσότερα

Ηθική & Τεχνολογία Μάθημα 1 ο Εισαγωγή στις Βασικές Έννοιες

Ηθική & Τεχνολογία Μάθημα 1 ο Εισαγωγή στις Βασικές Έννοιες Μάθημα 1 ο Εισαγωγή στις Βασικές Έννοιες Άλκης Γούναρης Διδάκτωρ Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Αθηνών e-mail: alkismail@yahoo.com website: www.alkisgounaris.com http://eclass.uoa.gr/courses/ppp566/ 1 http://eclass.uoa.gr/courses/ppp566/

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Επιστημολογίας. Ρένια Γασπαράτου

Θέματα Επιστημολογίας. Ρένια Γασπαράτου Ρένια Γασπαράτου Τι είναι επιστήμη; ποιες είναι (οι) επιστήμες; Π.χ.: φυσική χηµεία αλχηµεία βιολογία αστρολογία αστρονοµία ρεφλεξολογία βελονισµός οµοιοπαθητική γραφολογία νευρολογία φρενολογία µετεωρολογία

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή Αγγελοπούλου. Επιβλέπων Καθηγητής: Μανώλης Πατηνιώτης

Κυριακή Αγγελοπούλου. Επιβλέπων Καθηγητής: Μανώλης Πατηνιώτης Κυριακή Αγγελοπούλου Επιβλέπων Καθηγητής: Μανώλης Πατηνιώτης Οι πρώτες προσπάθειες μελέτης του τρόπου επιστημονικής εργασίας έγιναν το 1970. Πραγματοποιήθηκαν μέσω της άμεσης παρατήρησης των επιστημόνων

Διαβάστε περισσότερα

Πέτρος Γαλάνης, MPH, PhD Εργαστήριο Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Πέτρος Γαλάνης, MPH, PhD Εργαστήριο Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών Πέτρος Γαλάνης, MPH, PhD Εργαστήριο Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών Σχέση μεταξύ εμβολίων και αυτισμού Θέση ύπνου των βρεφών και συχνότητα εμφάνισης του

Διαβάστε περισσότερα

Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι

Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι Ενότητα 4: Θεωρίες διδασκαλίας μάθησης στη διδακτική των Φ.Ε. Σπύρος Κόλλας (Βασισμένο στις σημειώσεις του Βασίλη Τσελφέ)

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΠΟ31 ΘΕΜΑ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΠΟ31 ΘΕΜΑ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΠΟ31 ΘΕΜΑ «Προτάξτε τρεις βασικές προϋποθέσεις της Επιστημονικής Επανάστασης. Αναλύστε και τεκμηριώστε τις επιλογές σας» Επαναδιατύπωση του θέματος- Στόχοι της εργασίας

Διαβάστε περισσότερα

Θεμελιώδεις αρχές επιστήμης και μέθοδοι έρευνας

Θεμελιώδεις αρχές επιστήμης και μέθοδοι έρευνας A. Montgomery Θεμελιώδεις αρχές επιστήμης και μέθοδοι έρευνας Καρολίνα Δουλουγέρη, ΜSc Υποψ. Διαδάκτωρ Σήμερα Αναζήτηση βιβλιογραφίας Επιλογή μεθοδολογίας Ερευνητικός σχεδιασμός Εγκυρότητα και αξιοπιστία

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. 1 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Ι. Δημόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών. ΤΕΙ Πελοποννήσου

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. 1 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Ι. Δημόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών. ΤΕΙ Πελοποννήσου ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 1 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Ι. Δημόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών. ΤΕΙ Πελοποννήσου Κάποιες έννοιες Επιστήμη : κάθε συστηματικό πεδίο μελέτης ή σύστημα γνώσης που έχει ως σκοπό

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Επιστημολογίας. Ρένια Γασπαράτου

Θέματα Επιστημολογίας. Ρένια Γασπαράτου Ρένια Γασπαράτου Η συζήτηση για τα επιστημολογικά κριτήρια η αρχή της επαληθευσιμότητας λογικός θετικισμός η αρχή της διαψευσιμότητας Karl Popper Yλισμός & επιστημολογία υλισμός, μια μεταφυσική θέση για

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ

ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (# 252) Ε ΕΞΑΜΗΝΟ 9 η ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΛΙΓΗ ΘΕΩΡΙΑ Στην προηγούμενη διάλεξη μάθαμε ότι υπάρχουν διάφορες μορφές έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

Δημιουργώντας μια Συστηματική Θεολογία

Δημιουργώντας μια Συστηματική Θεολογία Ερωτήσεις Επανάληψης 1 Οι Θεολογικές Δηλώσεις στην Συστηματική Θεολογία Διάλεξη Τρίτη από την σειρά Δημιουργώντας μια Συστηματική Θεολογία Οδηγός Μελέτης Περιεχόμενα Περίγραμμα Ένα περίγραμμα του μαθήματος,

Διαβάστε περισσότερα

Φυσική, Μαθηματικά και Φιλοσοφία

Φυσική, Μαθηματικά και Φιλοσοφία 1 Φυσική, Μαθηματικά και Φιλοσοφία ΥΛΙΣΤΙΚΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΥΛΙΣΜΟΣ Κύριο όργανο του ανθρώπου στην εξερεύνηση του περιβάλλοντος χώρου, σύμφωνα με τα δόγματα της Δυτικής πολιτισμικής κληρονομιάς, είναι

Διαβάστε περισσότερα

21/10/16. Μεθοδολογία Έρευνας Προχωρημένου Επιπέδου. Θεματολογία. Ορισμός. Ορισμός. Ορισμός του όρου «έρευνα»

21/10/16. Μεθοδολογία Έρευνας Προχωρημένου Επιπέδου. Θεματολογία. Ορισμός. Ορισμός. Ορισμός του όρου «έρευνα» Μεθοδολογία Έρευνας Προχωρημένου Επιπέδου Βασίλης Γραμματικόπουλος, Επίκουρος καθηγητής Θεματολογία Ορισμός του όρου «έρευνα» Ιστορική αναδρομή & φιλοσοφία της έρευνας Διαδικασία διεξαγωγής της έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

Δεδομενοθηρία ή θεωριολαγνεία;

Δεδομενοθηρία ή θεωριολαγνεία; Δεδομενοθηρία ή θεωριολαγνεία; Στάθης Ψύλλος ΕΚΠΑ Αλλαγή μεθοδολογικού παραδείγματος στην μοριακή βιολογία. Η αλλαγή αυτή προκαλείται από μια έκρηξη στην συλλογή αξιόπιστων δεδομένων. Το νέο αναδυόμενο

Διαβάστε περισσότερα

Οι Διαισθήσεις ως το εργαστήριο της Φιλοσοφίας

Οι Διαισθήσεις ως το εργαστήριο της Φιλοσοφίας Οι Διαισθήσεις ως το εργαστήριο της Φιλοσοφίας Στάθης Ψύλλος 9/1/2008 1. Μια ενδιαφέρουσα αμφισημία. Ενόραση, διαίσθηση, εποπτεία --intuition 2. Descartes: Regualae κανόνας 3: ενόραση και παραγωγή ως οι

Διαβάστε περισσότερα

το πλαίσιο της άσκησης των μαθητών στις διαδικασίες της επιστημονικής μεθόδου

το πλαίσιο της άσκησης των μαθητών στις διαδικασίες της επιστημονικής μεθόδου το πλαίσιο της άσκησης των μαθητών στις διαδικασίες της επιστημονικής μεθόδου από τον διαδικτυακό τόπο το Πανεπιστημιακό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών (διδακτική τω Φυσικών Επιστημών).

Διαβάστε περισσότερα

ΨΗΦΙΑΚΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΦΥΣΙΚΗ. Γνωστικό αντικείμενο. Ταυτότητα. Α Λυκείου. Επίπεδο. Στόχος. Σχεδιασμός. Διδασκαλία. Πηγές και πόροι

ΨΗΦΙΑΚΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΦΥΣΙΚΗ. Γνωστικό αντικείμενο. Ταυτότητα. Α Λυκείου. Επίπεδο. Στόχος. Σχεδιασμός. Διδασκαλία. Πηγές και πόροι ΨΗΦΙΑΚΑ ΣΕΝΑΡΙΑ Γνωστικό αντικείμενο Επίπεδο ΦΥΣΙΚΗ Α Λυκείου Ταυτότητα Στόχος Περιγραφή Προτεινόμενο ή υλοποιημένο Λογισμικό Λέξεις κλειδιά Δημιουργοί α) Γνώσεις για τον κόσμο: Οι δυνάμεις εμφανίζονται

Διαβάστε περισσότερα

Επιστημονική Εξήγηση. 26 Οκτ. 2016

Επιστημονική Εξήγηση. 26 Οκτ. 2016 Επιστημονική Εξήγηση 26 Οκτ. 2016 Πλάνο Σήμερα: -εξήγηση ως επιχείρημα -είδη (μοντέλα επ. εξήγησης) Επόμενη εβδ. (3η): -Νόμοι της φύσης (laws of nature) Μεθεπόμενη εβδ. (4η): -Αίτια (causal explanations)

Διαβάστε περισσότερα

Φυσικές Επιστήμες. Επιμόρφωση εκπαιδευτικών στα νέα βιβλία των Φ.Ε. για την Ε Δημοτικού. Πέτρος Κλιάπης. Πέτρος Κλιάπης 12η Περιφέρεια Θεσσαλονίκης

Φυσικές Επιστήμες. Επιμόρφωση εκπαιδευτικών στα νέα βιβλία των Φ.Ε. για την Ε Δημοτικού. Πέτρος Κλιάπης. Πέτρος Κλιάπης 12η Περιφέρεια Θεσσαλονίκης Φυσικές Επιστήμες Επιμόρφωση εκπαιδευτικών στα νέα βιβλία των Φ.Ε. για την Ε Δημοτικού. Πέτρος Κλιάπης ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ «Το νέο βιβλίο είναι χειρότερο από το παλιό όχι επειδή διαφέρει ως προς το περιεχόμενο

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία του Διεθνούς Εμπορίου

Η Θεωρία του Διεθνούς Εμπορίου Η Θεωρία του Διεθνούς Εμπορίου 1. Περιεχόμενα Κεφαλαίου Α. Εισαγωγικά: Οι κατευθύνσεις του Σύγχρονου Εμπορίου B. Η Παραδοσιακή Θεωρία του Διεθνούς Εμπορίου Οι Εμποροκράτες Adam Smith: Απόλυτο Πλεονέκτημα

Διαβάστε περισσότερα

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΚΑΤΑΝΟΩΝΤΑΣ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΕΥΤΕΡΗ: ΛΕΞΕΙΣ ΝΟΗΜΑ ΚΑΙ ΚΑΘΟΛΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΚΑΤΑΝΟΩΝΤΑΣ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΕΥΤΕΡΗ: ΛΕΞΕΙΣ ΝΟΗΜΑ ΚΑΙ ΚΑΘΟΛΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΚΑΤΑΝΟΩΝΤΑΣ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΕΥΤΕΡΗ: ΛΕΞΕΙΣ ΝΟΗΜΑ ΚΑΙ ΚΑΘΟΛΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 1. Λέξεις και νόημα Η γλώσσα αποτελείται από λέξεις. Η λέξη είναι το μικρότερο τμήμα της γλώσσας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ *ΡΙΖΙΚΕΣ ΑΝΑΚΑΤΑΤΑΞΕΙΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΓΓΛΟΣΑΞΟΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ *ΡΙΖΙΚΕΣ ΑΝΑΚΑΤΑΤΑΞΕΙΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΓΓΛΟΣΑΞΟΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ *ΡΙΖΙΚΕΣ ΑΝΑΚΑΤΑΤΑΞΕΙΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΓΓΛΟΣΑΞΟΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ Το 1962 κυκλοφόρησε η οµή των Επιστηµονικών Επαναστάσεων του Thomas S. Kuhn. Το έργο θεωρείται ήδη κλασσικό και χαρακτηρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Παιδαγωγική

Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Εισαγωγή στην Παιδαγωγική ΤΜΗΜΑ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ Χειμερινό εξάμηνο 2016-2017 Διδάσκουσα: Μαρία Δασκολιά Επίκουρη καθηγήτρια Τμήμα Φ.Π.Ψ. Θεματική του μαθήματος Έννοια και εξέλιξη της Παιδαγωγικής

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΗΘΙΚΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΣΚΡΕΚΑ ΝΑΤΑΛΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ. Δρ. Βασίλης Π. Αγγελίδης Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ. Δρ. Βασίλης Π. Αγγελίδης Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Δρ. Βασίλης Π. Αγγελίδης Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Περιεχόμενα Επιστημονική έρευνα Σε τι μας βοηθάει η έρευνα Χαρακτηριστικά της επιστημονικής

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩN

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩN ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩN Ενότητα # 3: Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΗ Περικλής Ακρίβος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Επιστημολογία κοινωνικής έρευνας ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Νικόλαος Ναγόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου

ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Επιστημολογία κοινωνικής έρευνας ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Νικόλαος Ναγόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Επιστημολογία κοινωνικής έρευνας ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Νικόλαος Ναγόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Η κοινωνική έρευνα επιχειρεί να ανταποκριθεί και να ανιχνεύσει

Διαβάστε περισσότερα

Λογική. Μετά από αυτά, ορίζεται η Λογική: είναι η επιστήμη που προσπαθεί να εντοπίσει και να αναλύσει τους καθολικούς κανόνες της νόησης.

Λογική. Μετά από αυτά, ορίζεται η Λογική: είναι η επιστήμη που προσπαθεί να εντοπίσει και να αναλύσει τους καθολικούς κανόνες της νόησης. Λογική Εισαγωγικά, το ζήτημα της Λογικής δεν είναι παρά η άσκηση 3 δυνάμεων της νόησης: ο συλλογισμός, η έννοια και η κρίση. Ακόμη και να τεθεί θέμα υπερβατολογικό αναφορικά με το ότι πρέπει να αποδειχθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΑ Ε & Στ ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΡΑΣΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

ΦΥΣΙΚΑ Ε & Στ ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΡΑΣΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΦΥΣΙΚΑ Ε & Στ ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΡΑΣΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Φυσικές Επιστήμες Θεματικό εύρος το οποίο δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο του σχολικού μαθήματος. Έμφαση στην ποιότητα, στη συστηματική

Διαβάστε περισσότερα

Ποιοτική μεθοδολογία έρευνας στη Διδακτική των Μαθηματικών Ενότητα 2: Η εξέλιξη της έρευνας και η πρόσφατη στροφή

Ποιοτική μεθοδολογία έρευνας στη Διδακτική των Μαθηματικών Ενότητα 2: Η εξέλιξη της έρευνας και η πρόσφατη στροφή Ποιοτική μεθοδολογία έρευνας στη Διδακτική των Μαθηματικών Ενότητα 2: Η εξέλιξη της έρευνας και η πρόσφατη στροφή Πόταρη Δέσποινα, Σακονίδης Χαράλαμπος Σχολή Θετικών επιστημών Τμήμα Μαθηματικών Διδακτική

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία των Θετικών Επιστημών

Ιστορία των Θετικών Επιστημών Ιστορία των Θετικών Επιστημών Ενότητα 13: Η Επιστημολογία από το 1800 έως το 1950 Ευθύμιος Ντάλλας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα: Ιστορίας, Αρχαιολογίας, Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Σκοποί Ενότητας Η γνώση

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παιδική ηλικία είναι ένα ζήτημα για το οποίο η κοινωνιολογία έχει δείξει μεγάλο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 έως σήμερα βρίσκεται υπό εξέλιξη ένα πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

1. Επιστημονική εξήγηση

1. Επιστημονική εξήγηση 1. Επιστημονική εξήγηση Όλα ξεκινάν με ένα «Γιατί;». Η επιστήμη εδώ καλείται σε κάθε φαινόμενο να δώσει μια εξήγηση για την κατανόησή του. 1.1 Εξήγηση έναντι επικύρωσης Η επικύρωση κάποιου συμβάντος δεν

Διαβάστε περισσότερα

Λογιστική Θεωρία και Έρευνα

Λογιστική Θεωρία και Έρευνα Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα στη Λογιστική & Χρηματοοικονομική Master of Science (MSc) in Accounting and Finance ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ Λογιστική Θεωρία και Έρευνα Εισαγωγή στη Λογιστική Έρευνα Η αναζήτηση της αλήθειας

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. ΈΈρευνα και Θεωρία. Καθηγητής Α. Καρασαββόγλου Επίκουρος Καθηγητής Π. Δελιάς

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. ΈΈρευνα και Θεωρία. Καθηγητής Α. Καρασαββόγλου Επίκουρος Καθηγητής Π. Δελιάς ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΈΈρευνα και Θεωρία Καθηγητής Α. Καρασαββόγλου Επίκουρος Καθηγητής Π. Δελιάς ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: ΟΡΙΣΜΟΣ Παράδειγμα (paradigm): Μοντέλο ή πλαίσιο παρατήρησης και κατανόησης, το οποίο διαμορφώνει

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική Εννοιών τη Φυσικής για την Προσχολική Ηλικία

Διδακτική Εννοιών τη Φυσικής για την Προσχολική Ηλικία Διδακτική Εννοιών τη Φυσικής για την Προσχολική Ηλικία Ενότητα 1η: Η Διδακτική στα πλαίσια της παραδοσιακής Παιδαγωγικής Κώστας Ραβάνης Σχολή Ανθρωπιστικών & Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ; Η

ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ; Η 2 ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ; Η καταγωγή και η σημασία του όρου. Η λέξη έχει τη ρίζα της στο αρχαίο ελληνικό ρήμα ἐπίσταμαι. Από τη λέξη αυτή βγαίνει και ο όρος Επιστήμη, κάτι που σημαίνει ότι αυτός που

Διαβάστε περισσότερα

Η ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ: ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ

Η ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ: ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ 1 Η ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ: ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ Η ποιοτική έρευνα έχει επιχειρηθεί να ορισθεί με αρκετούς και διαφορετικούς τρόπους εξαιτίας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ. Γεράσιμος Παπαναστασάτος, Ph.D. Αθήνα, Σεπτέμβριος 2016

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ. Γεράσιμος Παπαναστασάτος, Ph.D. Αθήνα, Σεπτέμβριος 2016 ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Γεράσιμος Παπαναστασάτος, Ph.D. Αθήνα, Σεπτέμβριος 2016 ΚΕΘΕΑ Τομέας Έρευνας Η ποιοτική έρευνα επιχειρεί να περιγράψει, αναλύσει, κατανοήσει, ερμηνεύσει κοινωνικά φαινόμενα,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Γεράσιμος Παπαναστασάτος, Ph.D. Αθήνα, Σεπτέμβριος 2016 ΚΕΘΕΑ Τομέας Έρευνας Η ποιοτική έρευνα επιχειρεί να περιγράψει, αναλύσει, κατανοήσει, ερμηνεύσει κοινωνικά φαινόμενα,

Διαβάστε περισσότερα

2. Έρευνα και πειραματισμός. Εκπαιδευτικός: Ρετσινάς Σωτήριος

2. Έρευνα και πειραματισμός. Εκπαιδευτικός: Ρετσινάς Σωτήριος 2. Έρευνα και πειραματισμός Εκπαιδευτικός: Ρετσινάς Σωτήριος Με τον όρο έρευνα εννοούμε το σύνολο των οργανωμένων ενεργειών που γίνονται με σκοπό να ανακαλυφθεί κάτι νέο ή να ερμηνευθεί κάτι που μας ενδιαφέρει.

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων

Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων Σύνοψη κεφαλαίου Σύνδεση θεωρίας και ανάλυσης Επεξεργασία ποιοτικών δεδομένων Δεοντολογία και ανάλυση ποιοτικών δεδομένων Αξιολογώντας την ποιότητα των ποιοτικών ερευνών Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Κατευθύνσεις στην έρευνα των επιστημών υγείας. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Έρευνα και θεωρία

Περιεχόμενα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Κατευθύνσεις στην έρευνα των επιστημών υγείας. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Έρευνα και θεωρία Περιεχόμενα Σχετικά με τους συγγραφείς... ΧΙΙΙ Πρόλογος... XV Eισαγωγή...XVΙΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Κατευθύνσεις στην έρευνα των επιστημών υγείας Εισαγωγή... 1 Τι είναι η έρευνα;... 2 Τι είναι η έρευνα των επιστημών

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Φυσικής: Ερευνητικές Προσεγγίσεις στη Μάθηση και στη Διδασκαλία

Διδακτική της Φυσικής: Ερευνητικές Προσεγγίσεις στη Μάθηση και στη Διδασκαλία Διδακτική της Φυσικής: Ερευνητικές Προσεγγίσεις στη Μάθηση και στη Διδασκαλία Ενότητα 1: Οι συνιστώσες της επιστημονικής γνώσης Δημήτρης Κολιόπουλος Σχολή Ανθρωπιστικών & Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Επιστημών

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Πρόλογος... 15

Περιεχόμενα. Πρόλογος... 15 Περιεχόμενα Πρόλογος... 15 Κεφάλαιο 1 ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ... 17 Το θεμελιώδες πρόβλημα των κοινωνικών επιστημών...

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική Εννοιών τη Φυσικής για την Προσχολική Ηλικία

Διδακτική Εννοιών τη Φυσικής για την Προσχολική Ηλικία Διδακτική Εννοιών τη Φυσικής για την Προσχολική Ηλικία Ενότητα 2η: Η Διδακτική της Φυσικής στο σύγχρονο πλαίσιο Κώστας Ραβάνης Σχολή Ανθρωπιστικών & Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Τομέας Έρευνας ΚΕΘΕΑ Η ποιοτική έρευνα επιχειρεί να περιγράψει, αναλύσει, κατανοήσει, ερμηνεύσει κοινωνικά φαινόμενα, έννοιες ή συμπεριφορές επιχειρεί να απαντήσει το γιατί

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Εισαγωγή Μεθοδολογία της Έρευνας ΕΙΚΟΝΑ 1-1 Μεθοδολογία της έρευνας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Εισαγωγή Μεθοδολογία της Έρευνας ΕΙΚΟΝΑ 1-1 Μεθοδολογία της έρευνας. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγή Η Μεθοδολογία της Έρευνας (research methodology) είναι η επιστήμη που αφορά τη μεθοδολογία πραγματοποίησης μελετών με συστηματικό, επιστημονικό και λογικό τρόπο, με σκοπό την παραγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνική Ψυχολογία. Διδάσκουσα: Δέσποινα - Δήμητρα Ρήγα. Πανεπιστημιακά Μαθήματα-Έρευνα-Ανάλυση Δεδομένων

Κοινωνική Ψυχολογία. Διδάσκουσα: Δέσποινα - Δήμητρα Ρήγα. Πανεπιστημιακά Μαθήματα-Έρευνα-Ανάλυση Δεδομένων Κοινωνική Ψυχολογία Διδάσκουσα: Δέσποινα - Δήμητρα Ρήγα ΕΝΟΤΗΤΑ 1 η : Σκοπός της Κοινωνικής Ψυχολογίας Ορισμός: Η Κοινωνική Ψυχολογία έχει οριστεί ως «η επιστημονική διερεύνηση σχετικά με το πώς οι σκέψεις,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νάκου Αλεξάνδρα Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Ο όρος ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ δημιουργεί μία αίσθηση ασάφειας αφού επιδέχεται πολλές εξηγήσεις. Υπάρχει συνεχής διάλογος και προβληματισμός ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα. Earl Babbie. Κεφάλαιο 2. Έρευνα και θεωρία 2-1

Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα. Earl Babbie. Κεφάλαιο 2. Έρευνα και θεωρία 2-1 Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα Earl Babbie Κεφάλαιο 2 Έρευνα και θεωρία 2-1 Σύνοψη κεφαλαίου Μερικά παραδείγματα της κοινωνικής επιστήμης Επιστροφή σε δύο συστήματα λογικής Παραγωγική συγκρότηση θεωρίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ Μαθηματικά (Άλγεβρα - Γεωμετρία) Α ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ και Α, Β ΤΑΞΕΙΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Α ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ και Α ΤΑΞΗ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΠΑΛ ΚΕΝΤΡΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι

Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι Ενότητα 4: Σύνοψη Σπύρος Κόλλας (Βασισμένο στις σημειώσεις του Βασίλη Τσελφέ) 1 Περιεχόμενο Γιατί διδάσκουμε Φ.Ε. στη Γ.Ε.;

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Μάθηση και γνώση: μια συνεχής και καθοριστική αλληλοεπίδραση Αντώνης Λιοναράκης Στην παρουσίαση που θα ακολουθήσει θα μιλήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Νοητική Διεργασία και Απεριόριστη Νοημοσύνη

Νοητική Διεργασία και Απεριόριστη Νοημοσύνη (Επιφυλλίδα - Οπισθόφυλλο). ΜΙΑ ΣΥΝΟΨΗ Η κατανόηση της νοητικής διεργασίας και της νοητικής εξέλιξης στην πράξη απαιτεί τη συνεχή και σε βάθος αντίληψη τριών σημείων, τα οποία είναι και τα βασικά σημεία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Α ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ. του αντικειμένου προσεγγίσεων...

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Α ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ. του αντικειμένου προσεγγίσεων... ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Α ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Εισαγωγή..................................................... 17 1.1 Νόηση και γνώση και η σχέση

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ.

ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ. 24 ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ. Οι σκεπτικιστικές απόψεις υποχώρησαν στη συνέχεια και ως την εποχή της Αναγέννησης κυριάρχησε απόλυτα το αριστοτελικό μοντέλο. Η εκ νέου αμφιβολία για

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΑΓΓΛΩΝ ΕΜΠΕΙΡΙΣΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΓΝΩΣΗ

ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΑΓΓΛΩΝ ΕΜΠΕΙΡΙΣΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΓΝΩΣΗ 33 ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΑΓΓΛΩΝ ΕΜΠΕΙΡΙΣΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΓΝΩΣΗ JOHN LOCKE (1632-1704) Το ιστορικό πλαίσιο. Την εποχή του Locke είχε αναβιώσει ο αρχαίος ελληνικός σκεπτικισμός. Ο σκεπτικισμός για τον Locke οδηγούσε

Διαβάστε περισσότερα

Φιλοσοφία της Επιστήμης ΙΙ

Φιλοσοφία της Επιστήμης ΙΙ Φιλοσοφία της Επιστήμης ΙΙ Τετάρτη, 3.30-6 μμ. Αίθουσα A Διδάσκουσα: Ελίνα Πεχλιβανίδη ΣΧΕΔΙAΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (SYLLABUS) Πληροφορίες για: ημέρα - ώρα - αίθουσα διεξαγωγής του μαθήματος στοιχεία επικοινωνίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Ενότητα: Θετικιστικός τύπος διδασκαλίας Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Άδειες Χρήσης Το

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙ ΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ΧΑΡΤΗΣ ΧΡΗΣΗ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ. β. φιλιππακοπουλου 1

ΕΙ ΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ΧΑΡΤΗΣ ΧΡΗΣΗ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ. β. φιλιππακοπουλου 1 ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΧΑΡΤΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΧΡΗΣΗ β. φιλιππακοπουλου 1 Αναλυτικό Πρόγραµµα 1. Εισαγωγή: Μια επιστηµονική προσέγγιση στη χαρτογραφική απεικόνιση και το χαρτογραφικό σχέδιο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΙΟΤΙΚΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ. Αναστασία Κ. Καδδά Δρ.Κοινωνιολογίας Υγείας Μsc Διοίκηση Μονάδων Υγείας

ΠΟΙΟΤΙΚΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ. Αναστασία Κ. Καδδά Δρ.Κοινωνιολογίας Υγείας Μsc Διοίκηση Μονάδων Υγείας ΠΟΙΟΤΙΚΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Αναστασία Κ. Καδδά Δρ.Κοινωνιολογίας Υγείας Μsc Διοίκηση Μονάδων Υγείας ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ «Ποιοτικές μέθοδοι έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες»,

Διαβάστε περισσότερα

Ποιοτική μεθοδολογία έρευνας στη Διδακτική των Μαθηματικών Ενότητα 1: Η έρευνα στη Διδακτική των Μαθηματικών

Ποιοτική μεθοδολογία έρευνας στη Διδακτική των Μαθηματικών Ενότητα 1: Η έρευνα στη Διδακτική των Μαθηματικών Ποιοτική μεθοδολογία έρευνας στη Διδακτική των Μαθηματικών Ενότητα 1: Η έρευνα στη Διδακτική των Μαθηματικών Πόταρη Δέσποινα, Σακονίδης Χαράλαμπος Σχολή Θετικών επιστημών Τμήμα Μαθηματικών Μεθοδολογία

Διαβάστε περισσότερα

GEORGE BERKELEY ( )

GEORGE BERKELEY ( ) 42 GEORGE BERKELEY (1685-1753) «Ο βασικός σκοπός του Berkeley δεν ήταν να αμφισβητήσει την ύπαρξη των εξωτερικών αντικειμένων, αλλά να υποστηρίξει την άποψη ότι τα πνεύματα ήταν τα μόνα ανεξάρτητα όντα,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ MANAGEMENT ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ. Ορισμοί

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ MANAGEMENT ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ. Ορισμοί Ορισμοί Ηγεσία είναι η διαδικασία με την οποία ένα άτομο επηρεάζει άλλα άτομα για την επίτευξη επιθυμητών στόχων. Σε μια επιχείρηση, η διαδικασία της ηγεσίας υλοποιείται από ένα στέλεχος που κατευθύνει

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Τεχνολογία και Θεωρίες Μάθησης

Εκπαιδευτική Τεχνολογία και Θεωρίες Μάθησης Θεωρίες Μάθησης Εκπαιδευτική Τεχνολογία και Θεωρίες Μάθησης Κάθε εκπαιδευτικός (εκούσια ή ακούσια) υιοθετεί μια θεωρία μάθησης. Το ίδιο ισχύει και για τις διάφορες εκπαιδευτικές τεχνολογίες. Για την εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης»

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΚΑΝΙΑΤΣΑΣ' Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» Α. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Το θέμα του συνεδρίου, Ήέες πόλεις πάνω σε παλιές", είναι θέμα με πολλές

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑ ΟΧΙΚΕΣ ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ

ΙΑ ΟΧΙΚΕΣ ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ Tel.: +30 2310998051, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Φυσικής 541 24 Θεσσαλονίκη Καθηγητής Γεώργιος Θεοδώρου Ιστοσελίδα: http://users.auth.gr/theodoru ΙΑ ΟΧΙΚΕΣ ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Κατερίνα Σάλτα ΔιΧηΝΕΤ 2017-2018 ΘΕΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Διεπιστημονικότητα Ιστορία & Φιλοσοφία της Χημείας Γλωσσολογία Χημεία Διδακτική της Χημείας Παιδαγωγική Ψυχολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ. Επίκληση στη λογική Επίκληση στο συναίσθημα Επίκληση στο ήθος

ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ. Επίκληση στη λογική Επίκληση στο συναίσθημα Επίκληση στο ήθος ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ Επίκληση στη λογική Επίκληση στο συναίσθημα Επίκληση στο ήθος ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΕΚΜΗΡΙΑ (ΜΕΣΑ ΠΕΙΘΟΥΣ ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ) Όταν θέλουμε να πείσουμε με λογικές αποδείξεις, τότε χρησιμοποιούμε:

Διαβάστε περισσότερα