29/3/2017. Νευρο-ποικιλομορφία. Είναι διαταραχή; Εκδηλώνεται. Ορισμός ΔΕΠ-Υ. Η ΔΕΠ-Υ είναι

Transcript

1 29/3/2017 Ορισμός ΔΕΠ-Υ Νευρο-ποικιλομορφία Ανάβυσσος, 20/2/2017 Προσεγγίζοντας τους μαθητές με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με Υπερκινητικότητα Διαφέρουν ως προς: Δομή & Λειτουργία Ορισμός Εκπαιδευτική Προσέγγιση & Παρέμβαση Κάθε απόκλιση από τη «νόρμα» δεν αποτελεί Παθολογική διαταραχή Χρυσάνθη Σαρίδου Χ. Σαρίδου ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΟΣ Ο ορισμός του συνδρόμου ΔΕΠΥ στην Ελλάδα, εξακολουθεί να είναι αμφισβητούμενος. Ο όρος ΔΕΠ/ΔΕΠΥ είναι η «ετικέτα» που χρησιμοποιείται για να περιγράψει παιδιά, τα οποία παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα εστίασης προσοχής, ελέγχου παρορμητικότητας & υπερκινητικότητας (Barkley, 1990). Είναι διαταραχή; Η ΔΕΠ-Υ είναι αναπτυξιακή διαταραχή οργανικής αιτιολογίας αρνητική επίδραση σε πολλούς τομείς Σοβαρές και επίμονες δυσκολίες στο ίδιο το παιδί στο οικογενειακό του περιβάλλον. Εκδηλώνεται σαν δυσκολία στη συγκέντρωση της προσοχής, με (ή συχνά χωρίς) υπερδραστήρια και παρορμητική συμπεριφορά, παρουσιάζεται στο 5-7% των παιδιών και στις περισσότερες περιπτώσεις παραμένει στην εφηβεία και στην ενήλικη ζωή. 1

2 Η ΔΕΠ-Υ Δεν είναι μαθησιακή δυσκολία ΔΕΠΥ & Μ.Δ. Δυσλεξία (8-39 % ) Δυσορθογραφία (12-26 %) Δυσαριθμησία (12-33 %) Δυσγραφία (60%+) Δυσκολίες στην παραγωγή γραπτού λόγου (50%) Μπορεί να συνυπάρξει με μαθησιακές δυσκολίες Είναι πάντα πρόβλημα η κινητικότητα; (Ινστιτούτο Ιατρικής Lund University in Sweden) Η δραστηριότητα διεγείρει περισσότερο τα αιμοφόρα αγγεία στον εγκέφαλο για να υποστηρίξουν περισσότερα κύτταρα του εγκεφάλου. Τα παιδιά που είναι πιο δραστήρια δείχνουν μεγαλύτερη προσοχή, έχουν ταχύτερη γνωστική επεξεργασία & αποδίδουν καλύτερα σε τυποποιημένα ακαδημαϊκά τεστ Third- and fourth-graders at Breakthrough Magnet School in Hartford, Conn., participating in a BrainErgizer movement break during the school day. Η καθημερινή σωματική δραστηριότητα είναι μια ευκαιρία για το μέσο σχολείο για να γίνει ένα σχολείο «υψηλής απόδοσης» Τύποι ΔΕΠ-Υ Daily physical activity i 2

3 Απρόσεκτος ΔΕΠ-Υ Περιορισμένη προσοχή στις λεπτομέρειες Συγκέντρωση/διατήρηση /εγρήγορση Ολοκλήρωση δραστηριοτήτων Υπερκινητικός- Παρορμητικός Διαρκής κίνηση/μη αναστολή (inhibition) «Μηχανάκι» Κρατούν/αρπάζουν Οργάνωση «Πετούν» απαντήσεις Τι είδος ΔΕΠ-Υ μπορεί να έχει ένα άτομο; Εύκολα διασπάται Ματαίωση (frustration) Θεωρία επεξεργασίας της πληροφορίας Προσοχή Τι είναι η Αντίληψη; Αντίληψη (perception) είναι η διαδικασία που ακολουθούν τα άτομα όταν δέχονται ερεθίσματα από το εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον και εξάγουν κάποιο νόημα από αυτά. Βλέπω Ακούω Αγγίζω Γεύομαι Μυρίζω ή Αισθάνομαι Εσωτερικά πράγμα γεγονός ή κάποια σχέση Οργανώνω Εξηγώ & Εξάγω νόημα 3

4 Εντοπισμός/Ανίχνευση Η ελάχιστη ποσότητα φυσικής ενέργειας (οσμή, ήχος, πίεση κ.λ.π.) που ανιχνεύονται από τον άνθρωπο είναι το ΑΠΟΛΥΤΟ ΚΑΤΩΦΛΙ (absolute threshold) Ελάχιστο ερέθισμα Μνήμη Αίσθηση Απόλυτο κατώφλι Όραση Μια φλόγα κεριού με γυμνό οφθαλμό σε απόσταση 200 μέτρων μια καθαρή σκοτεινή νύχτα Ακοή Ο ήχος των δεικτών ενός ρολογιού σε απόσταση 6 μέτρων σε απόλυτη ησυχία Γεύση Μια κουταλιά τσαγιού ζάχαρη σε 2 λίτρα νερό Όσφρηση Αφή Μια σταγόνα αρώματος σκορπισμένη σε 6 δωμάτια Το φτερό μιας μύγας που πέφτει στο μάγουλό σας από μια απόσταση 1 cm. Τι περιλαμβάνει η μνήμη; Προσοχή Φιλτράρει & οργανώνει πληροφορίες Βραχυπρόθεσμη μνήμη Μακροπρόθεσμη μνήμη επανάληψη μηνύματος Ανάκληση 4

5 και η ΔΕΠ-Υ; Εγκέφαλος στοιχεία που εμπλέκονται Χημικό- Νευροδιαβιβαστικό Γενετικό - Οικογενειακό υπόβαθρο Κατασκευαστικό/ λειτουργικό (Περιοχή εγκεφάλου που επεξεργάζεται τη πληροφορία) Περιβαλλοντικό Συγκράτηση Ανάκληση Οργάνωση- Αυτοέλεγχος - Διαχείριση χρόνου Επανορθωτικές στρατηγικές Χρονοτριβούν Εγρήγορση αναστολή Ασυνεπείς Διατήρηση προσπάθειας Δεν ολοκληρώνουν έργο Επιτελικές λειτουργίες Μύθοι Όλοι έχουμε λίγο ΔΕΠ-Υ ΔΕΠΥ= Μ.Δ. Μόνη θεραπεία: Φαρμακευτική Διάγνωση από δασκάλους Έχουν πάντα προβλήματα συμπεριφοράς & μάθησης Px έχει παρενέργειες Mε το πέρασμα του χρόνου εξαφανίζεται Σχετίζεται με χαμηλή νοημοσύνη Η ειδική διατροφή βοηθά Αν ήθελαν θα μπορούσαν να έχουν καλύτερη συμπεριφορά Πραγματικότητα Νευρολογικό/Γενετικό υπόβαθρο Χημικές vs Επιτελικές/δομικές Συνδυασμός με παρέμβαση Διεπιστημονική διαφοροδιάγνωση Αποτελεσματικοί/ ικανοποιητική παρέμβαση Έλεγχος από MD+ Συνεχίζουν να εμφανίζονται και στην ενήλικη ζωή ενός ατόμου ΙQ ίσo ή υψηλότερο από το μέσο όρο Καμία έρευνα ως τώρα δεν έχει αποδείξει έναν τέτοιο ισχυρισμό Mπορεί να προσπαθεί στο μέγιστο και να φαίνεται ως ανυπάκουο και απρόσεκτο 5

6 Εκπαιδευτικές Προτάσεις Ν.3699/2008 Προφίλ δυσκολιών Προσφέρει εύρος παρέμβασης Η διάταξη σχήματος Π είναι η συνιστώμενη για την οργάνωση της τάξης. Οργανώνω γωνιές «χαλάρωσης» για όλα τα παιδιά, στις οποίες μπορούν να πηγαίνουν όταν είναι αναστατωμένα (Βρίσκονται πάντα μέσα στο οπτικό μου πεδίο.) Η τοποθέτηση σε ομάδες μπορεί περιστασιακά να μην είναι αποτελεσματική γιατί μειώνει το χώρο του παιδιού. Αφήνω ελεύθερη μια θέση δίπλα του Μπορεί να ενοχλεί τον διπλανό του χωρίς να το θέλει. 6

7 7

8 Μειώνω τα διασπαστικά ερεθίσματα από το οπτικό πεδίο των παιδιών (πίνακες, πόστερ κλπ) και τα τοποθετώ πίσω τους. Ορίζω ένα θρανίο εργασίας όπου κάποιο παιδί μπορεί να απομονωθεί για να κάνει μια εργασία. Ορίζω σαφείς κανόνες συμπεριφοράς Διασφαλίζω τη συνεχή βλεμματική επαφή. Διασφαλίζω ότι το πρόγραμμα εργασιών και δραστηριοτήτων είναι προβλέψιμο. Ανακοινώνω τις αλλαγές και τις «μεταβάσεις» πριν αυτές συμβούν. Φροντίζω για την υιοθέτηση ενός προγράμματος διαχείρισης χρόνου. Δίνω οπτικό σχεδιάγραμμα του μαθήματος. Στέκομαι κοντά του και τον αγγίζω όταν διακρίνω διάσπαση. Διατηρώ τη ψυχραιμία μου όταν «ανεβάζει στροφές». Δίνω ευκαιρίες για κινητική δραστηριότητα. Τον καλώ ονομαστικά κατά τις «μεταβάσεις». Να επιτρέπεται η μετακίνηση του εντός της τάξης, ανοχή στη ήπια ανησυχία. Ανάληψη ευθυνών ευκαιρίες εξάσκησης της υπευθυνότητας. Επιλέγουμε τις στιγμές που θα παρέμβουμε. Αν είναι πολλές τότε αποδυναμώνεται η παρέμβαση αν είναι λίγες τότε δεν είναι επαρκής. Στυλ μαθήματος (η ζωηρή παρουσίαση με διακυμάνσεις στο τόνο της φωνής, με κίνηση και ποικίλα μέσα ενισχύει το ενδιαφέρον των παιδιών) Τα οπτικά μέσα ενισχύουν το μήνυμα. Η παραστατικότητα ενισχύει τη συμμετοχή του μαθητή και την κατανόηση του μαθήματος. Μειώνω το μέγεθος του κειμένου προς αντιγραφή από τον πίνακα. Διασφαλίζω ότι διαβάζει σωστά τις ερωτήσεις. Δε δίνω εργασίες για το σπίτι που αφορούν μη επεξεργασμένη ύλη. Είμαι σαφής και σύντομος - στις απαιτήσεις μου. Ενισχύω αυτό που κάνει καλά το παιδί. Αν κρίνω, κρίνω τη συμπεριφορά και όχι το παιδί. Επαινώ συχνά και συγκεκριμένες συμπεριφορές Τέρψη Κόρπα, Παιδοψυχίατρος Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης ΔΕΠΥ 8

9 Ορισμός ΔΕΠ-Υ Ανάβυσσος, 20/2/2017 Προσεγγίζοντας τους μαθητές με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με Υπερκινητικότητα Χ. Σαρίδου 9