Θέμα : «Στοιχεία του οικιστικού χώρου της νήσου Πόρος» Πετροπούλου Χρυσάνθη, Σιδηρόπουλος Γεώργιος

Transcript

1 ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θέμα : «Στοιχεία του οικιστικού χώρου της νήσου Πόρος» Επιβλέπων Καθηγητής: Τσιλιμίγκας Γεώργιος Επιτροπή: Πετροπούλου Χρυσάνθη, Σιδηρόπουλος Γεώργιος Επιμέλεια: Παπαϊωάννου Χαριτωμένη Μυτιλήνη 2014

2 Περιεχόμενα Εισαγωγή 1. Πολεοδομικός σχεδιασμός - Θεωρητικό πλαίσιο 1.1 Το φαινόμενο της αστικοποίησης στην Ελλάδα 1.2 Σχεδιασμός του χώρου 1.3 Πολεοδομικά εργαλεία μετά το Περιοχή μελέτης 2.1 Χωρικό διαγνωστικό 2.2 Περιγραφή υφιστάμενης κατάστασης οικισμού Πόρος 2.3 Μέθοδοι και δεδομένα Συμπεράσματα Βιβλιογραφία- Πηγές

3 Εισαγωγή Ο Πόρος βρίσκεται στην γεωγραφική περιοχή του Αργοσαρωνικού, που περιλαμβάνει τον Σαρωνικό κόλπο, τον Αργολικό κόλπο και την νότια Αργολική ακτή. Στο μεγαλύτερο μέρος της, η περιοχή του Αργοσαρωνικού ανήκει διοικητικά στην Περιφερειακή Ενότητα Νήσων της Περιφέρειας Αττικής και περιλαμβάνει τα νησιά Αίγινα, Σαλαμίνα, Σπέτσες, Ύδρα, Πόρο,Αγκίστρι,Δοκό, καθώς και πολλά άλλα μικρότερα νησιά και βραχονησίδες. Ένα από τα νησιά του Σαρωνικού Κόλπου με αρχαία ονομασία Καλαυρία είναι ο Πόρος ο οποίος, έχει έκταση 49 χιλιάδες τ.χλμ. και πληθυσμό σύμφωνα με την απογραφή του 2011 (4.348 ήταν ο πληθυσμός σύμφωνα με την απογραφή του 2001). Βρίσκεται 32 ν.μ. νότια του Πειραιά και σε μικρή απόσταση από την ακτή της Πελοποννήσου, απέναντι από το Δήμο Τροιζηνίας. Μία θαλάσσια ζώνη 300 περίπου μέτρων χωρίζει τον Πόρο από το Γαλατά. Η περιοχή αποτελεί ένα φυσικό πέρασμα για πολλούς θαλάσσιους προορισμούς. Είναι ηφαιστιογενές νησί με πυκνή βλάστηση, λόφους και γραφικούς κόλπους. Η ψηλότερη κορυφή του νησιού είναι η Βίγλα με υψόμετρο 358μ. Ο Δήμος Πόρου περιλαμβάνει το νησί του Πόρου, με τις κοντινές του νησίδες καθώς και την χερσαία περιοχή της ανατολικής Πελοποννήσου, από την περιοχή Μπούγια έως την περιοχή Θερμησία. Συστάθηκε το 1941 (ΦΕΚ 257Α -31/07/1941) οπότε και η πρώην Κοινότητα Πόρου αναγνωρίστηκε σε Δήμο. Παρέμεινε αμετάβλητος στην συνέχεια και με την εφαρμογή του σχεδίου Καποδίστριας το 1997 αλλά και του σχεδίου Καλλικράτης το Στην πραγματικότητα πρόκειται για δύο νησιά, την Σφαιρία και την Καλαυρία τα οποία χωρίζει ένα πολύ μικρό κανάλι θάλασσας αμέσως μετά τον Ναύσταθμο. Η Σφαιρία είναι ηφαιστειογενούς προελεύσεως (η πόλη του Πόρου είναι κτισμένη ακριβώς επάνω στον θολωτό κρατήρα), ενώ η Καλαυρία είναι ιζηματογενής και κυριαρχείται από ασβεστολιθικά και σχιστολιθικά πετρώματα. Κατά τους πρώιμους Βυζαντινούς χρόνους η Τροιζήνα και η Καλαυρία,αποτελούσαν τμήμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας όπου με την κάθοδο και την επέλαση των Βισιγότθων, τον τρίτο αιώνα μ.χ., από τη βόρεια πλευρά της Βαλκανικής χερσονήσου, καταστράφηκαν και λεηλατήθηκαν πάρα πολλές ελληνικές πόλεις όπως η Κόρινθος, η Σπάρτη, το Άργος και η Τροιζηνία, (περίπου του 396 μ.χ). Λίγα χρόνια μετά την καταστροφή της νότιας Ελλάδος από τους Γότθους του Αλάριχου, ένας μεγάλος σεισμός κατέστρεψε στην κυριολεξία ότι είχε απομείνει από την καταστροφική μανία των Γότθων. Τότε εικάζεται ότι καταποντίστηκε στη θάλασσα ο οικισμός της Καλαυρίας, στη Βαγιωνιά. Ο Πόρος μετά τις καταστροφές αυτές, σε σχεδόν ολόκληρη τη Βυζαντινή περίοδο εισέρχεται σε μια έντονη φάση ύφεσης κι εγκατάλειψης, κατά την οποία δεν αναπτύσσεται κάποιος αξιόλογος οικισμός. Σε αυτό συνέτεινε και η εμφάνιση των πειρατών, που κυριολεκτικά μάστιζαν την περιοχή και χρησιμοποιούσαν ως ορμητήριο και τον κόλπο της Βαγιωνιάς, που ακόμα και σήμερα λέγεται Μπαρμπαριά. Επίσης, η Σφαιρία ήταν σχεδόν ακατοίκητη, ενώ στην Καλαυρία ζούσαν λίγοι κάτοικοι σε απομονωμένες αγροικίες και ασχολούνταν με την καλλιέργεια και την κτηνοτροφία. Συγκεκριμένα η Σφαιρία κατοικήθηκε γύρω στα 1460 όπου οι πρώτοι κάτοικοί της ήταν Αρβανίτες οι οποίοι ήλθαν από την Πελοπόννησο κυνηγημένοι από τις ορδές του Σουλτάνου Μωάμεθ Β' του Πορθητή και του μεγάλου Βεζύρη Μαχμούτ. Έτσι δημιουργήθηκε στο νησί ο πρώτος οικισμός, το Καστέλι, γύρω από το σημερινό Ρολόι. Τη θέση αυτή προτίμησαν γιατί τους προστάτευε από τους Αλγερινούς πειρατές. Ωστόσο, από το 1688 και καθ όλη τη διάρκεια του δεκαπενταετούς Ενετοτουρκικού πολέμου ο Πόρος, υπήρξε το ορμητήριο του Ενετού ναυάρχου Μοροζίνη, ο οποίος χρησιμοποιούσε το νησί ως ναύσταθμο του στόλου του. Εδώ και ο ίδιος έλαβε την είδηση ότι ανακηρύχθηκε

4 Δόγης της Βενετίας (Ιούλιος 1688). Γύρω στα 1700 κάτω από την πίεση των Τούρκων πολλοί έλληνες πέρασαν στην Ύδρα και στον Πόρο. Το γεγονός αυτό προκάλεσε και τη διάδοση της ελληνικής γλώσσας σ' αυτά τα νησιά, στα οποία μέχρι τότε ομιλείτο μόνο η αρβανίτικη διάλεκτος. Ο δεύτερος εποικισμός του νησιού, που γίνεται το 1715 πάλι από Αρβανίτες, οι οποίοι αντιμετώπισαν τους Τούρκους επειδή είχαν συμπράξει με τους Βενετούς. Με την πάροδο του χρόνου Έλληνες και Αρβανίτες δημιούργησαν μια νέα κοινωνία απαλλαγμένη από μίση, με ενιαία εθνική συνείδηση και κοινή ορθόδοξη θρησκεία. Όταν αργότερα οι κάτοικοι έγιναν περισσότεροι και οι κίνδυνοι από τους πειρατές έγιναν λιγότεροι, τότε έκτισαν τις συνοικίες Μπρίνια, Πούντα και Μύλος, λίγο πιο ψηλά, πάντα, από την παραλία. Η παραλία κατοικήθηκε για πρώτη φορά μετά το 1800 από την Πούντα μέχρι το Προγυμναστήριο. Το νησί περιήλθε στην τουρκική κατοχή το 1718, με τη συνθήκη του Πασάροβιτς (Passarowitz), η οποία οδήγησε στην οριστική εκδίωξη των Ενετών. Έκτοτε ο Πόρος υπάγεται στην ηγεμονία του Καπουδάν Πασά, έχοντας πάντοτε έναν βοεβόδα (διοικητή). Κατά την Επανάσταση του 1770 (Ορλωφικά), ο Αλέξης Ορλώφ εγκαθιστά το ναυαρχείο του στο νησί. Η παραλία, δηλαδή από την Πούντα μέχρι το Προγυμναστήριο, κατοικήθηκε για πρώτη φορά μετά το Το 1806 η Ρωσία και η Τουρκία μπαίνουν και πάλι σε πόλεμο, όπου την εποχή αυτή στον Πόρο φτίαχνεται το ναύσταθμο από τους Ρώσους. Ακόμη και σήμερα τα ερείπια του βρίσκονται λίγο μετά το Νεώριο. Στα χρόνια πριν από την κήρυξη της Επανάστασης, το 1813, ο Πόρος όπως και η Ύδρα αλλά και τα άλλα νησιά, πλήττονται από τη ναυτική κρίση, εξαιτίας των προβλημάτων που παρουσιάστηκαν στο εμπόριο και γενικότερα στη ναυτιλία αυτής της περιόδου. Η έναρξη της επανάστασης βρίσκει τον Πόρο και τα νησιά του Αργοσαρωνικού με αξιόλογη ναυτική δύναμη που έπαιξε καθοριστική σημασία στον αγώνα της ελληνικής ανεξαρτησίας. 1. Πολεοδομικός σχεδιασμός Θεωρητικό πλαίσιο 1.1. Το φαινόμενο της αστικοποίησης στην Ελλάδα Αστικοποίηση μπορούμε να χαρακτηρίσουμε τη συγκέντρωση των ανθρώπων στις πόλεις. Αυτό παρατηρείται σε διεθνές επίπεδο με θετικές και αρνητικές συνέπειες. Η διαδικασία της αστικοποίησης εμφανίζεται για πρώτη φορά σε μεγάλη κλίμακα κατά τη βιομηχανική επανάσταση όπου ο πληθυσμός ξεπέρασε το Στην Ελλάδα το φαινόμενο της αστικοποίησης αρχίζει με τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής όπου για την αποκατάσταση τους μεταβλήθηκε ριζικά το αρχιτεκτονικό και πολεοδομικό τοπίο. Για την οργάνωση του χώρου βοήθησε πολή η κρατική παρέμβαση που διαφοροποίησε τον γεωγραφικό χάρτη της Αθήνας αφού ο συγκεντρωτισμός ήταν περισσότερο έντονος σε σχέση με άλλες πόλεις. Σήμερα το φαινόμενο έχει ενταθεί με αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβληματικές πόλεις για τον λόγω της έλλειψης της κρατικής οργάνωσης και παρέμβασεις. Έτσι με τον υδροκεφαλισμό του μεγάλου αστικού κέντρου, έχουμε επιπτώσεις και στη περιφέρεια, η οποία μαράζωσε.

5 Η εικόνα του ελληνικού αστικού χώρου έχει πολλά χαρακτηριστικά τα οποία μπορουμε να τα δούμε σε αρκετές επαρχιακές πόλεις όπως η Πάτρα, το Ηράκλειο,τα Ιωάννινα κ.α. και βέβαια σε μεγαλύτερη ένταση στην Αθήνα. Η φάση της αστικοποίησης μπορεί να διαχωριστεί σε τρεις περιόδους, τη περίοδο , και από το 1980 μέχρι και σήμερα. Τη περίοδο η Αθήνα για πρώτη φορά ενώνεται με τον Πειραιά, λόγω τον προσφύγων που της Μικράς Ασίας το Έτσι παρατηρούμε η αύξηση του πληθυσμού να φτάνει 148% και η επέκταση του εγκεκριμένου σχέδιου πόλης 255%. Αυτό συνέβη λόγω των προσφυγικών οικισμών που δημιουργήθηκαν από το Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων μέχρι το Οι πρώτοι προσφυγικοί οικισμοί ήταν η Καισαριανή, ο Βύρωνας, η Νέα Ιωνά και η Κοκκινία με δωμάτια να είναι έτοιμα τον Μάιο του Παρατηρούμε επίσης πως οι απόστάσεις των οικισμών αυτών από τη τότε δομημένη επιφάνεια ήταν 1 έως 4 χιλιόμετρα κάτι που υποδεικνύει τον ηθελημένο γεωγραφικό διαχωρισμό των οικισμών αυτών. (Ν. Καρύδης, 2008:256) Για τη καλύτερη κατανόηση της κατάστασης θα μας βοηθήσει ο παρακάτω πίνακας στον οποίο παρατηρούμε τον πληθυσμό σε 14 πόλεις της Ελλάδας τη χρονολογία 1920 και 1928 καθώς και τη μεταβολή που υπήρξε. Πρέπει να τονήσουμε πως η κύρια αιτία των μεταβολών ήταν η μετανάστευση των προσφύγων αλλά και η εσωτερική μετανάστευση που πραγματοποιείται εκείνη τη περίοδο. Παρατηρούμε πως με εξαίρεση τα Ιωάννινα που έχει αρνητική μεταβολή (-1,3) όλες οι άλλες πόλεις έχουν θετική μεταβολή με μικρότερη αυτη στα Χανιά (8,2%) και μεγαλύτερη στις Σέρρες με (104,6%). Με την οπτική όμως των απόλυτων αριθμών η μεγαλύτερη αύξηση ήταν στην Αθήνα με παραπάνω κατοίκων και η μικρότερη αύξηση ήταν στο Ηράκλειο με διαφορά κατοίκους. Αστικά κέντρα Διαφορ Μεταβολή Αθήνα -Πειραιάς ά ,9 Θεσσαλονίκη ,7 Πάτρα ,3 Βόλος Ηράκλειο ,1 Χανιά ,2 Σέρρες ,6 Καλαμάτα ,7 Ερμούπολη ,5 Λάρισα ,5 Ιωάννινα ,3 Αγρίνιο Χαλκίδα Αίγιο ,2 35,6 Πηγή:Ν.Καρύδης «Τα επτά βιβλία της πολεοδομίας»

6 Στη δεύτερη περίοδο, από το 1950 έως το 1980, παρατηρούμε τη δημιουργία του μεγαλύτερου τμήματος του αστικού ιστού. Έναν αστικό ιστό με πολλά προβλήματα είτε από αισθητικής είτε από λειτουργικής άποψης, αφού το σύστημα του σχεδιασμού αλλά και του ελέγχου της δόμησης είχε αρκετές αδυναμίες. Ειδικότερα η οικιστική ανάπτυξη της μεταπολεμικής περιόδου της Ελλάδας είχε κάποια κρίσιμα χαρακτηριστικά που τη διαμόρφωσαν, αυτά είναι η κυριαρχία της ατομικής ιδιοκτησίας, η επείγουσα ανάγκη για στέγαση του νέου αστικού πληθυσμού, η παραγωγή του χώρου να γίνεται με ιδιωτική πρωτοβουλία μέσω του μηχανισμού της αντιπαροχής και η διοχέτευση κεφαλαίων στον κατασκευαστικό κλάδο. Η αδυναμία του κράτους να συμμετέχει ενεργά στη παραγωγή του χώρου και σε συνδυασμό με το πλήθος των ανθρώπων που ήρθαν για να εγκατασταθούν στα αστικά κέντρα οδήγησε την ελληνική πόλη σε μια γρήγορη και ασχεδίαστη επέκταση με αποτέλεσμα τη μεγάλη πυκνότητα στη δόμηση αφού για να εκμεταλλευτούν τη γαιοπρόσοδο έχουμε την υψηλή κατάτμηση της γης και την αίσθηση της στενότητας του χώρου. Η ανάπτυξη του αστικού ιστού πρέπει να έχει σαν προτεραιότητα τη καλή ποιότητα ζωής για το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, αλλά με την ισχυρή θεσμική κατοχύρωση της ιδιοκτησίας παρατηρούμε έναν ελληνικό αστικό ιστό διαμορφωμένο με τις προθέσεις του κάθε ιδιοκτήτη. Ο κυρίαρχος τύπος οικοδομικής μάζας ήταν η μεταπολεμική πολυκατοικία με την αντιπαροχή ως τον βασικό μηχανισμό δόμησης. Έτσι τα πενταώροφα και εξαώροφα κτίσματα με στενά μπαλκόνια και τοποθετημένα το ένα δίπλα στο άλλο δίνουν έναν χαρακτήρα ομοιογένειας χωρίς να υπάρχουν ξεκάθαρα όρια όπως παραδοσιακά είχαν οι γειτονιές της Αθήνας αφού η σχέση των πολυκατοικιών με τον άμεσο περίγυρο ήταν αδύνατη. Άλλα προβλήματα της περιόδου αυτής ήταν η εικόνα του ημιτελούς, αφού το συνεχές οικοδομικό σύστημα που είχε καθιερωθεί έδινε αυτή την εικόνα σε κτίρια τα οποία περίμεναν να κτιστεί το γειτονικό οικόπεδο για να κάλυψη τις μεσοτοιχίες. Θύματα τις έντονης ανοικοδόμησης ήταν επίσης πολλά νεοκλασικά κτίσματα τα οποία αντικαταστάθηκαν με οικοδομικούς όγκους με συνέπεια να πληγεί ο πολιτιστικός χαρακτήρας των περιοχών. Τέλος σε αυτή τη περίοδο πρέπει οπωσδήποτε να σχολιαστεί η αυθαίρετη δόμηση και ιδιαίτερα στις περιοχές εκτός σχεδίου πόλης. Η αδυναμία του κράτους σε επίπεδο ελέγχου είχε ως αποτέλεσμα την δημιουργία προβληματικών ιστών σε περιαστικές περιοχές οι οποίες στη συνέχεια εντάχθηκαν στο σχέδιο πόλης. Έτσι η δημιουργία των οικοδομών χωρίς κανένα σχεδιασμό και καμία οργάνωση αν και ενταγμένη πια στο σχέδιο πόλης δεν μπορούσε να κάλυψη τις βασικές κοινωνικές υποδομές και την ανάγκη των κατοίκων για δημόσιο χώρο. Στη σύγχρονη εποχή βλέπουμε πως η μορφή των πόλεων στην Ελλάδα επηρεάζεται από ορισμένα γεγονότα όπως η μείωση του ρυθμού της αστικοποίησης, οι χρηματοδοτήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η σταθερότητα στο κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό τομέα και οι επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης. Τη περίοδο αυτή μπορούμε να δούμε επίσης προσπάθειες για την ανάπλαση ορισμένων περιοχών με ήπιο τρόπο αφού περιορίζονται στη διαμόρφωση του δημόσιου χώρου αποφεύγοντας τη κατεδάφιση κτιρίων και σύγχρονες μελέτες

7 για την επέκταση των πόλεων να είναι ξεπερασμένα ρυμοτομικά σχέδια. Με τη σταθερότητα και την εξασφάλιση πόρων από την Ευρωπαϊκή Ένωση ξεκίνησε η δημιουργία μεγάλων οδικών έργων (λεωφόροι, γέφυρες, υπόγειες διαβάσεις) και άλλα σημαντικά έργα όπως αεροδρόμια (Ελ. Βενιζέλος) και το μετρό το οποίο αν και αναπτύσσεται σε διαφορετικό επίπεδο από τον αστικό ιστό δημιουργει επιπτώσεις στον περιβάλλοντα χώρο του σταθμού, αφού με την πόλωση που δημιουργεί στο χώρο έχουμε νέες χρήσεις γης και αναδιάταξη της επιφανειακής κυκλοφορίας των οχημάτων. Η παγκοσμιοποίηση επηρέασε την ελληνική πραγματικότητα σε πολλούς τομείς, ένας από αυτούς ήταν και η αρχιτεκτονική των κτιρίων, εισάγοντας στον αστικό χώρο γυάλινες μορφές και «μεταμοντέρνες» αρχιτεκτονικές απόπειρες. Ο κύριος στόχος των κτιρίων αυτών ήταν η προβολή τους, για αυτό τον λόγω παρατηρούμε τη χωροθέτηση τους κατά μήκος βασικών οδικών αρτηριών και κόμβων. Τέλος η οπτική του αστικού, περιαστικού και εξωαστικού χώρου είχε μεγάλη διαφοροποίηση με την εκτεταμένη χρήση του ιδιωτικού αυτοκινήτου. Ο αστικός χώρος μεταβλήθηκε αρκετά αφού δεν ήταν σχεδιασμένος με αυτή την προοπτική, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια ζώνη από παρκαρισμένα αυτοκίνητα που λειτουργεί ως φράγμα ανάμεσα στον δρόμο και το πεζοδρόμιο. Επίσης για την εξυπηρέτηση της στάθμευσης των οχημάτων η πολυκατοικία διαφοροποιήθηκε με τη δημιουργία της pilotis. Στον εξωαστικό πλέον χώρο μπορούμε να διακρίνουμε αραιοδομημένες μικτές περιοχές αγροτικής γης και κατοικίας. Περιοχές οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις δίνουν μια αίσθηση στενότητας χωρις όμως κανένα από τα πλεονεκτήματα του παραδοσιακού συνεχούς αστικου ιστου, λόγω της μεγάλης πυκνότητα δόμησης και την υπέρβαση των όρων δόμησης. (Γοσποδίνη, Μπεριάτος, 2006:130,140) Σχεδιασμός του χώρου Ο άνθρωπος ανέκαθεν προσπαθούσε να σχεδιάσει τον χώρο στον οποίο ζούσε με βάση κάποια κριτήρια και κάποιες προτεραιότητες που θέτει για την αντιμετώπιση των εκάστοτε προβλημάτων ή για τη μη δημιουργία των προβλημάτων στο μέλλον. Έτσι μπορούμε να δούμε οικισμούς (νησιωτικούς) με πολλά μικρά και περίπλοκα στενά με στόχο, είτε να αμυνθούν απέναντι στους πειρατές που έφταναν στη περιοχή για να τη λεηλατήσουν είτε για να βρίσκει αντίσταση ο αέρας και να μειώνεται η ταχύτητα του. Επίσης πολλές ευρωπαϊκές πόλεις κατά τον μεσαίωνα είχαν σαν προτεραιότητα την άμυνα τους, αφού μετά τη διάλυση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ήταν όλες ευάλωτες σε επιθέσεις και λεηλασίες, έτσι παρατηρούμε πόλεις που σχεδιάσθηκαν σαν οχυρά για να προστατευτούν. Πλέον ο σχεδιασμός του χώρου δεν γίνεται οργανικά από τους ίδιους τους κατοίκους αλλά με βάση τη πολεοδομική νομοθεσία της κάθε χώρας. Ο σχεδιασμός του χώρου στην Ελλάδα αποσκοπεί στη λύση ορισμένων προβλημάτων όπως στη σωστή χωροταξική οργάνωση της πόλης, στην δημιουργία κοινόχρηστων χώρων για τους πολίτες, στην προστασία του περιβάλλοντος, στην εκτέλεση προγραμμάτων για τη σωστή οικιστική ανάπτυξη κ.α. προβλήματα που μπορούν να αποτελέσουν την αιτία μιας οικονομικής κατάρρευσης ή άνθησης.

8 Η ιστορία του θεσμικού πλαισίου στην Ελλάδα για τον σχεδιασμό του χώρου διαχωρίζεται σε τέσσερις περιόδους: α) από το 1828 έως Με την απελευθέρωση μας από τους Τούρκους έχουμε τα πρώτα «σχέδια πόλεων». Σε αυτά παρατηρούμε πως η επέμβαση του κράτους γίνεται χωρίς την ύπαρξη νομοθετικού πλαισίου και με ρυθμίσεις που αφορούν κάθε κτίριο ξεχωριστά και όχι τη πόλη ως σύνολο. β) από το 1923 έως Το 1923 ψηφίστηκε ο Ν. Δ/μα της 17-7/ «Περί Σχεδίων Πόλεων, Κωμών και Συνοικισμών του Κράτους και οικοδομής αυτών», βλέπουμε έτσι σε αυτό το Δ/μα κανόνες δικαίου, κάτι πολύ σημαντικό για τον Ελληνικό πολεοδομικό σχεδιασμό.τη περίοδο αυτή έχουμε τη διάκριση του ελληνικού χώρου σε περιοχές εντός σχεδίου πόλεως, σε περιοχές εκτός σχεδίου πόλεως και στους οικισμούς πριν το 1923 που δεν έχουν εγκεκριμένο σχέδιο πόλεως. Το πρόβλημα της περιόδου αυτής ήταν η μεγάλη ανοικοδόμηση σε περιοχές εκτός σχεδίου, είτε παράνομα είτε νόμιμα. γ) από το 1970 έως Αυτή τη περίοδο παρατηρούμε με το Σύνταγμα του 1975 το κράτος να αποκτά υποχρεώσεις ώστε να προστατευτεί το περιβάλλον (Ν. 998/79 «περί προστασίας των δασών και των δασικών εν γένι εκτάσεων της χώρας») και να υπάρξουν κατευθύνσεις για τη πολεοδομική πολιτική (Ν.947/79 «περί οικιστικών περιοχών», Ν. 651/1977 για την αυθαίρετη δόμηση, κ.α.) με αποτέλεσμα να περιοριστεί η ανοικοδόμηση. δ) τέλος από το 1982 μέχρι σήμερα. Στις αρχές της περιόδου αυτής θέλοντας να αντιμετωπίσουν επείγοντα στεγαστικά προβλήματα δημιουργείται ο νόμος 1337/1983 που ισχύει ακόμα και σήμερα και αποτελεί βασικό άξονα για τον πολεοδομικό σχεδιασμό. Έτσι με μια σειρά νόμων που ορίζονται, το κράτος αποκτά τη δύναμη να εγκρίνει και να εφαρμόζει τον πολεοδομικό σχεδιασμό. (Αραβαντινός Α.,2007:97,100) Πολεοδομικά εργαλεία μετά το 1970 Στην Ελλάδα πριν το 1979 παρατηρούμε μεγάλη πολεοδομική ανάπτυξη που τη (χαρακτηρίζει η αυτονομία ) με επίπονα αποτέλεσμα για τον ρυμοτομικό σχεδιασμό. Για να περιοριστεί το πρόβλημα θα έπρεπε η παραγωγή του χώρου να γίνεται πάνω σε διαφορετικό νομοθετικό πλαίσιο. Έτσι έχουμε μια σειρά νέων πολεοδομικών μελετών. Νόμος 947/79: Ο νόμος έδωσε μια νέα πνοή στον πολεοδομικό σχεδιασμό, αφού πλέον έχουμε την ανάπτυξη μέσω «οικιστικών περιοχών». Έτσι έχουμε τη «Γενική μελέτη οικιστικής ανάπτυξης ή αναμόρφωσης» όπου χαρακτηρίζει έναν χώρο ως «οικιστική περιοχή» και προτείνει τους τρόπους ανάπτυξης της περιοχής και σε χαμηλότερη κλίμακα οι «Πολεοδομικές Μελέτες των ζωνών οικιστικών περιοχών» που καθορίζουν τις χρήσεις γης και τους περιορισμούς σε κοινόχρηστους χώρους σε οικοδομήσιμους χώρους σε όρους δόμησης κ.α. (Αραβαντινός Α.,2007:213).

9 Νόμος 1337/83: «Επέκταση των πολεοδομικών σχεδίων, οικιστική ανάπτυξη και σχετικές ρυθμίσεις». Ο νόμος εφαρμόστηκε σε μεγάλο αριθμό πόλεων σε ολόκληρη την Ελλάδα και αποτελείται από δύο διαδοχικές μελέτες. Το «Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο» (ΓΠΣ) το οποίο καλύπτει το σύνολο της πόλης, είτε πολεοδομημένες είτε προς πολεοδόμηση περιοχές με σκοπό: την οικιστική οργάνωση της πόλης για την επόμενη πενταετία όρια της κάθε πολεοδομικής ενότητας και της περιοχής επέκτασης υποδιαίρεση της περιοχής επέκτασης σε πυκνοδομημένες, αραιοδομημένες ή αδόμητες εκτίμηση των αναγκών σε κοινόχρηστους χώρους και κοινωφελείς εξυπηρετήσεις πρόταση πολεοδομικής οργανώσεις καθορισμός ζωνών θεσμικών και οικονομικών κινήτρων (Ζωνών Ειδικής Ενίσχυσης (ΖΕΕ)) καθορισμός περιαστικών ζωνών οικιστικού ελέγχου (ΖΟΕ) καθορισμός ενδεχόμενης χωροθέτησης βιομηχανικών περιοχών. Η «Πολεοδομική Μελέτη» (ΠΜ) είναι η δεύτερη μελέτη η οποία αναλύει τη περιοχή με λεπτομέρεια και ειδικότερα τις περιοχές επεκτάσεων. (Αραβαντινός Α.,2007:215,217). Νόμος 2508/97: Ο νόμος αυτός αναφέρεται στη προστασία των πόλεων αλλά και των επεκτάσεων της, δίνοντας τους όρους για την ανάπτυξη και την αειφορία των πόλεων και το πετυχαίνει με τα παρακάτω σχέδια: Το ρυθμιστικό σχέδιο και πρόγραμμα προστασίας περιβάλλοντος (ΡΣ) το οποίο έχει διαπεριφερειακή κλίμακα και αφορά την οικολογική ανασυγκρότηση της πόλης, τη προστασία του τοπίου, τη περιβαλλοντικής ρύπανσης και την αναβάθμιση υποβαθμισμένων περιοχών. Το γενικό πολεοδομικό σχέδιο (ΓΠΣ) το οποίο συμπληρώνει αυτό του 1983 και περιλαμβάνει οικισμούς άνω των κατοίκων, και αναφέρεται σε πολεοδομημένες ή προς πολεοδόμηση περιοχές, σε περιοχές ειδικά ρυθμιζόμενης πολεοδόμησης (ΠΕΡΠΟ), σε ζώνες ειδικής ενίσχυσης (ΖΕΕ), σε περιοχές ειδικής προστασίας (ΠΕΠ) και ζώνες οικιστικού ελέγχου (ΖΟΕ). Το σχέδιο χωρικής και οικιστικής οργάνωσης ανοικτής πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) το οποίο όπως και το ΓΠΣ δε περιλαμβάνει οικισμούς κάτω των κατοίκων και έχει εφαρμογή στον μη αστικό χώρο. Στον ίδιο νόμο, έχουμε και δεύτερο επίπεδο σχεδιασμού που λειτουργεί σε μικρότερη κλίμακα, και περιλαμβάνει α) τις πολεοδομικές μελέτες (ΠΜ) που καλύπτουν έκταση του ΓΠΣ και στοχεύουν στη λειτουργικότητα του αστικού ιστού. Μπορούμε να τη συγκρίνουμε με το παλαιότερο ρυμοτομικό σχέδιο. β)νέους τρόπους πολεοδομικής παρέμβασης, όπου ενσωματώνονται στο ΓΠΣ. γ)ζώνες ειδικών κινήτρων (ΖΕΚ), ζώνες υποδοχής συντελεστή (ΖΥΣ) και ζώνες ειδικής ενίσχυσης (ΖΕΕ) όπου στοχεύουν στη υλοποίηση του σχεδιασμού με την παροχή οικονομικών και πολεοδομικών κινήτρων.

10 Τέλος η πράξη εφαρμογής που εφαρμόζει τη πολεοδομική μελέτη στη γη και ασχολείται με την εξασφάλιση της ρυμοτομίας, τα τμήματα που αφαιρούνται για την εισφορά γης, τη χρηματική εισφορά και τα τμήματα που ρυμοτομούνται για κοινόχρηστους ή κοινωφελείς χώρους. (Αραβαντινός Α.,2007:217,218) 2. Περιοχή μελέτης 2.1. Χωρικό διαγνωστικό Η Γεωγραφία του Πόρου Ο Πόρος καταλαμβάνει έκταση 49 τ.χλμ. και πληθυσμό περίπου κατοίκους, βρίσκεται 32 ν.μ. νότια του Πειραιά και αποτελείται από δύο νησιά που ενώνονται με ένα μικρό ισθμό πλάτους 150 μέτρων. Τη Σφαιρία, ηφαιστιογενές νησί, βραχώδη και άνυδρη, στην οποία είναι κτισμένη αμφιθεατρικά η πόλη του Πόρου και την Καλαυρία, που είναι καταπράσινη, με πυκνή βλάστηση, λόφους και γραφικούς κόλπους. Η ψηλότερη κορυφή του νησιού είναι η Βίγλα με υψόμετρο 378μ. και εκτός από τις λίγες καλλιεργημένες εκτάσεις, είναι σχεδόν καλυμμένη από πεύκα. Η Σφαιρία είναι μια πέτρινη λοφοσειρά που έχει τρεις πλευρές και τα πετρώματα που έχει είναι τραχείτης καθώς η βλάστηση είναι σχεδόν ανύπαρκτη και δεν έχει καμιά φυσική πηγή νερού. Οι ακτές της έχουν συνολικά μέτρα μήκος και επεκτείνονται προς τρεις κατευθύνσεις. Τέλος, κατά τα προϊστορικά χρόνια αυτή η λοφοσειρά δηλαδή η Σφαιρία καθώς είναι ηφαιστειογενής προήλθε από έκρηξη του ηφαιστείου από το οποίο προήλθαν και τα Μέθανα. Το σχήμα της Καλαυρίας είναι τριγωνικό και από τον κορμό του νησιού προβάλλουν τρεις χερσόνησοι. Προς τα βόρεια είναι η χερσόνησος του Μπιστιού, που καταλήγει στο ακρωτήριο "Αχέδο" (Μπίτσι), Ν.Α. εκτείνεται η χερσόνησος του Μοναστηριού, που καταλήγει στο ακρωτήριο "Καλαύρι" (Μόδι) και Β.Δ. εκτείνεται η χερσόνησος του Νεώριου, που καταλήγει στο ακρωτήριο "Ντάνα" (Φανάρι), που ονομάζεται έτσι γιατί στην άκρη του είναι κτισμένος ο φάρος που δείχνει στα πλοία την είσοδο του κόλπου του Πόρου. Στην αρχαιότητα η Καλαυρία και η Σφαιρία χωρίζονταν μεταξύ τους με θάλασσα, που ήταν αρκετά βαθειά και αποτελούσαν δύο χωριστά νησιά. Για τον λόγο αυτό η Σφαιρία δεν ανήκε στους Καλαυρίους, αλλά στους Τροιζηνίους γιατί ήταν πιο κοντά σε αυτούς. Ο χείμαρρος όμως που κατεβαίνει από τη Βρυσούλα και το βουνό του Προφήτη Ηλία, κατεβάζοντας μπάζα, χώματα, χαλίκια και άμμο, επιχωμάτωσε τη θάλασσα που υπήρχε μεταξύ των δύο νησιών και τα ένωσε. Έτσι μετέβαλε τον πορθμό που τα χώριζε σε ισθμό που τα ενώνει. Σήμερα, στο έδαφος που δημιουργήθηκε είναι κτισμένη η συνοικία του «Συνοικισμού».Αυτό διαπιστώνεται εύκολα γιατί το έδαφος του Συνοικισμού αποτελείται από χώμα και χαλίκια της ίδιας συστάσεως με αυτά της Καλαυρίας και είναι τελείως διαφορετικά από τα πετρώματα της Σφαιρίας.

11 Τα πετρώματα της Σφαιρίας είναι τραχείτης, ενώ της Καλαυρίας ασβεστόλιθοι. Το 1877 ανοίχτηκε στον ισθμό αυτό ένας μικρός πορθμός, μια μικρή διώρυγα, μήκους 125 μέτρων, πλάτους 4.80 μ. και βάθους 1-2 μέτρων. Από τη διώρυγα αυτή μπορούν να περνούν οι βάρκες από τον όρμο του Προγυμναστηρίου που είναι προς το Ασκέλι για το λιμάνι του Πόρου ή το Νεώριο. Για να επικοινωνούν τα δύο μέρη του νησιού έχει κατασκευαστεί ένα γεφυράκι, που έχει το πλάτος όσο ο υπάρχων δρόμος, το γνωστό γεφυράκι του Προγυμναστηρίου. Σήμερα ολόκληρο το νησί, η Καλαυρία και η Σφαιρία λέγεται Πόρος, το όνομα αυτό το πήρε από ένα στενό δίαυλο με τον οποίο διαχωρίζεται από την ακτή της Τροιζηνίας και του οποίου το στενότερο σημείο έχει πλάτος μόνο μέτρα. Συγκεκριμένα, ο δίαυλος αυτός αποτελεί το πέρασμα (πόρος) των πλοίων από το λιμάνι του Πόρου προς την Ύδρα ή αντίστροφα και βρίσκεται μεταξύ της πόλεως του Πόρου και της απέναντι ακτής του Γαλατά. Ως εκ τούτου, η στενή αυτή θάλασσα προς την πλευρά της Πελοποννήσου έχει πολύ μικρό βάθος και το πέρασμα των πλοίων γίνεται μόνο καμπυλωτά, παράλληλα προς την παραλία του Πόρου από τη θέση "Κολώνα", όπου πλευρίζουν τα επιβατικά πλοία μέχρι την έξοδο του στενού στη θέση "Σταυρός".Τέλος, στο Δήμο του Πόρου ανήκουν και οι οικισμοί Αλυκή, Άρτεμις, Λεμονοδάσος και αυτός με τη σείρά του ανήκει στον νομό Πειραιά Η μορφολογία του εδάφους Στο κέντρο του νησιού της Καλαυρίας δεσπόζουν δύο βουνά, που είναι κατάφυτα με πεύκα, ενώ στο ανατολικό μέρος είναι η "Βίγλα" με υψόμετρο 358 μέτρα και στο μέσο του νησιού ο "Προφήτης Ηλίας" με υψόμετρο 314 μέτρα. Η ένωση των δύο βουνών σχηματίζεται με ένα διάσελο (λαιμό) μήκους 1600 μέτρων, που στην αρχή του προς την πλευρά του Προφήτη Ηλία διευρύνεται και κατόπιν σχηματίζεται ένα μικρό οροπέδιο 50 στρεμμάτων, το "Πολυχρόνι". Προς την πλευρά της Βίγλας το διάσελο αυτό καταλήγει σε δύο μικρούς λοφίσκους, δηλαδή, στο λοφίσκο που είναι προς τα νότια είναι κτισμένος ένας μικρός οικισμός με δέκα πέντε περίπου σπίτια, το "Σαμουήλ", όπου σε απόσταση 600 περίπου μέτρων από το "Σαμουήλ" και 1000 μέτρα από τον "Προφήτη Ηλία", πάνω στο φρύδι του διάσελου, βρίσκεται η τοποθεσία "Παλάτια", όπου υπάρχει σήμερα ό,τι έχει απομείνει από τον άλλοτε λαμπρό Ναό του Θεού της θάλασσας Ποσειδώνα. Ως εκ τούτου, ο χώρος αυτός και σε ακτίνα 500 μέτρα γύρω από το ιερό του ναού έχει απαλλοτριωθεί και ανήκει τώρα στο Ελληνικό Δημόσιο. Τα δύο βουνά η "Βίγλα" και ο "Προφήτης Ηλίας" χωρίζονται από ένα βαθύ ρέμα. Το βουνό "Βίγλα" στα βόρεια, κατεβαίνοντας προς την θάλασσα, χωρίζεται σε δύο λόφους. Ο δυτικός είναι πευκόφυτος, πιο ομαλός και φτάνει μέχρι τον όρμο της Βαγιωνάς. Στη βόρεια πλευρά του λόφου υπάρχουν κτήματα με ελιές και λεμονιές. Λίγο κάτω από το Ναό του Ποσειδώνα και σε απόσταση 700 μέτρων είναι κτισμένο το εκκλησάκι της Αγ. Παρασκευής. Ο ανατολικός λόφος είναι πέτρινος, με θαμνώδη βλάστηση, καταλήγει στις απόκρημνες ακτές της "Σκαρπέζας". Στα Ν.Α. της "Βίγλας" σχηματίζονται τρεις πευκόφυτοι λόφοι. Είναι η "Σταυρόραχη", το "Κοκορέλι" και τα "Τσούτσουρα", που οι πλαγιές τους καταλήγουν απότομα στο ακρωτήριο "Μόδι".

12 Στα νότια της "Βίγλας" σχηματίζονται δύο ήμεροι λόφοι, που και αυτοί είναι γεμάτοι με πεύκα. Είναι η "Κιάφα" και η "Κοντήτα". Στη πλαγιά των λόφων αυτών βρίσκεται κτισμένη η περίφημη Μονή της Ζωοδόχου Πηγής, στην οποία ανήκει και το μεγαλύτερο μέρος της γύρω περιοχής. Το βουνό του "Προφήτη Ηλία", που βρίσκεται στο κέντρο του νησιού και έχει στα Β.Δ. σχετικά πιο ομαλές πλαγιές και πευκόφυτες, όπου σε αυτές τις πλαγιές υπάρχουν και αρκετές εκτάσεις καλλιεργήσιμες με ελιές που φτάνουν μέχρι το λεκανοπέδιο της "Φούσας". Το λεκανοπέδιο αυτό έχει έκταση 300 περίπου στρέμματα και το μεγαλύτερο μέρος του καλύπτεται με αμπέλια. Στο Β.Δ. άκρο της "Φούσας" βρίσκονται μερικά αγροτόσπιτα. Στο ανατολικό άκρο της Φούσας ξεκινούν ήμεροι λόφοι, γεμάτοι ελιές και λεμονιές, που φτάνουν μέχρι τον όρμο της "Βαγιωνάς". Είναι η τοποθεσία "Κάνταλη", στην οποία υπάρχουν πολλές φυσικές πηγές με τρεχούμενα νερά. Το κλίμα του νησιού είναι ήπιο που σημαίνει ότι έχει δροσερό καλοκαίρι και μαλακό χειμώνα. Βόρειοι κυρίως άνεμοι απομακρύνουν την άχλη της θάλασσας και δημιουργούν καθαρό ορίζοντα. (χάρτης: ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΕΔΑΦΟΥΣ- ΑΝΑΓΛΥΦΟ) Οδικό δίκτυο Αναφορικά με τους οδικούς άξονες, οι δρόμοι εντός του νησιού είναι ασφαλτοστρωμένοι με επαρκή διαπλάτυνση και συνδέουν όλους τους οικισμούς και τις περιοχές. Είναι χαρακτηρισμένοι δύο επαρχιακοί δρόμοι Πόρος Μοναστήρι Ναός Ποσειδώνα και Κ.Ε. Πόρος Νεώρειο. Επίσης υπάρχει μία κύρια δημοτική οδός Πόρος Μοναστήρι Ναός Ποσειδώνα Άγιος Νεκτάριος Συνοικισμός. (χάρτης: ΟΔΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΝΗΣΟΥ ΠΟΡΟΣ)

13

14

15

16

17 2.1.4.Παράκτια Υδατα Στο Δήμο Πόρου τα παράκτια ύδατα συμμετέχουν με το μεγαλύτερο ποσοστό στην ανάπτυξη του νησιού. Χρησιμοποιούνται δηλαδή ιχθυοκαλλιέργειες, ναυταθλητισμό, για κολύμβηση, περιήγηση ελλιμενισμό πλοίων και σκαφών αναψυχής και μικρών σκαφών, αλιεία, ναυπηγοεπισκευαστικές εγκαταστάσεις. Η ποιότητα των παράκτιων υδάτων του Πόρου, κάθε χρόνο εξετάζεται από τις αρμόδιες υπηρεσίες και παρουσιάζεται στις εκθέσεις ποιότητας των νερών κολύμβησης της χώρας. Επί συνόλου 15 δειγμάτων, που λαμβάνονται συνήθως την κολυμβητική περίοδο, από τις ακτές που συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό λουωμένων, διαπιστώνεται ότι η ποιότητα των νερών είναι αποδεκτή κι εντός των ορίων των Οδηγιών της Ε.Ε. Για το νησί του Πόρου δεν έχει οριστεί η οριογραμμή του αιγιαλού και της παραλίας, παρά μόνο για τρείς περιοχές του δήμου την Φουρκαριά(ΦΕΚ 543Δ/2011), τον μεγάλο Νεώριο(ΦΕΚ 616Δ/2010) και το Καραπολίτι (ΦΕΚ 580/2010) με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής. (χάρτης: ΟΡΙΟΓΡΑΜΜΗ ΑΙΓΙΑΛΟΥ) Ο Πόρος στην Περιφέρεια Αττικής Ακόμα και σήμερα μία από τις 13 περιφέρειες της χώρας είναι η Αττική, μια από τις πιο ιστορικές περιοχές της Ελλάδας. Η σημερινή περιφέρεια Αττικής περιλαμβάνει το νοτιοανατολικό τμήμα της Στερεάς Ελλάδας, την Τροιζηνία,τα νησιά του Αργοσαρωνικού και τα νησιά Κύθηρα και Αντικύθηρα. Η έκταση που καταλαμβάνει η περιφέρεια Αττικής είναι τ. χλμ με αποτέλεσμα να καλύπτει έτσι το 2,9% της συνολικής έκτασης της χώρας και να αποτελεί ταυτόχρονα την πρώτη σε πληθυσμό και πιο πυκνοκατοικημένη περιφέρεια της Ελλάδας, αφού σε αυτήν βρίσκεται το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας που αποτελεί την πρωτεύουσα της Ελλάδας, συγκεντρώνοντας το 1/3 του πληθυσμού της χώρας. Γεωγραφικά η Αττική χωρίζεται σε δύο μεγάλες υποενότητες, την περιφέρεια πρωτευούσης και το υπόλοιπο Αττικής. Η περιφέρεια πρωτευούσης περιλαμβάνει το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας, δηλαδή όλους τους δήμους Αθηνών-Πειραιώς που ανήκαν στην τέως διοίκηση πρωτευούσης, και οριοθετείται από τον Σαρωνικό κόλπο και τα βουνά της Πάρνηθας, του Υμηττού και της Πεντέλης που ορίζουν το λεκανοπέδιο Αττικής. Το υπόλοιπο Αττικής καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της έκτασης της περιφέρειας και αποτελείται από το ανατολικό και δυτικό τμήμα, τα νησιά του Σαρωνικού και την επαρχία Τροιζηνίας που βρίσκεται στην Πελοπόννησο. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η Αττική ήταν για πολλά χρόνια νομός της Ελλάδας. Αρχικά υπήρξε μέρος του νομού Αττικής και Βοιωτίας που συστάθηκε με την διοικητική διαίρεση του Αποτέλεσε ξεχωριστό νομό για πρώτη φορά στο διάστημα και για δεύτερη φορά το 1943 με τον οριστικό διαχωρισμό του νομού Αττικής και Βοιωτιάς (ΦΕΚ223Α/ ). Το 1964 αποσπάστηκε από τον νομό ο δήμος Πειραιώς με τους γειτονικούς του δήμους καθώς και τα νησιά του Αργοσαρωνικού και συγκρότησαν μαζί με την Τροιζηνία και τα νησιά Κύθηρα και Αντικύθηρα τον νομό Πειραιώς. Το 1972 ο νομός Πειραιώς καταργήθηκε και ενώθηκε με τον νομό Αττικής (ΦΕΚ 66Α -08/05/1972),με αποτέλεσμα να συμπεριληφθούν πλέον στα όρια της Αττικής,η Τροιζηνία και τα νησιά Κύθηρα και Αντικύθηρα. Ο νομός Αττικής καταργήθηκε την 1η Ιανουαρίου του 2011 με την εφαρμογή του σχεδίου Καλλικράτης. (χάρτης : ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ)

18

19

20 Διοικητική Διαίρεση Περιφέρειας Αττικής Η ισχύουσα μέχρι τότε διοικητική διαίρεση της Αττικής θα πάψει να υφίσταται σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2011 με αποτέλεσμα να οργανωθούν νέες διοικητικές μονάδες. Έτσι λοιπόν, με βάση το νέο νόμο και τη νέα διοικητική διαίρεση που προκύπτει από αυτόν, καταργούνται τα τέσσερα νομαρχιακά διαμερίσματα και η περιφέρεια διαιρείται σε οκτώ περιφερειακές ενότητες. Η Νομαρχία Αθηνών διασπάται σε τέσσερις περιφερειακές ενότητες, Κεντρικού Τομέα Αθηνών, Βορείου Τομέα Αθηνών, Δυτικού Τομέα Αθηνών και Νοτίου Τομέα Αθηνών, η Νομαρχία Πειραιώς διασπάται στην περιφερειακή ενότητα Πειραιώς και στην περιφερειακή ενότητα Νήσων, ενώ οι Νομαρχίες Ανατολικής Αττικής και Δυτικής Αττικής μετατρέπονται στις αντίστοιχες περιφερειακές ενότητες. Επιπρόσθετα, συνίσταται με βάση το νέο νόμο η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής, η οποία εκτείνεται στα όρια της περιφέρειας Αττικής με έδρα την Αθήνα. Στην Περιφερειακή ενότητα Νήσων που περιλαμβάνει τους δήμους Αίγινας, Τροιζηνίας, Κυθήρων, Αγκιστρίου, Σαλαμίνας, Σπετσών και Ύδρας εντάσσεται και ο Πόρος Περιγραφή υφιστάμενης κατάστασης νήσου Πόρος Κοινωνικο-οικονομικά στοιχεία Η Περιφέρεια Αττικής συγκεντρώνει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της χώρας, όπου σύμφωνα με τη επίσημη απογραφή του 2001 της Ελληνικής στατιστικής υπηρεσίας ο πληθυσμός της Περιφέρειας ανερχόταν σε κατοίκους και κάλυπτε το ένα τρίτο (36%) του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού της Αττικής άρχισε να φθίνει σταδιακά, όμως, κατά την δεκαετία του 90 όμως και κυρίως χάρη στην μετανάστευση ανακόπηκε η πτώση. Έτσι, ο σημερινός πληθυσμός ετεροδημοτών στην περιφέρεια υπολογίστηκε στις και ο αριθμός αλλοδαπών στις Πιθανότατα, όμως ο πραγματικός αριθμός των αλλοδαπών είναι μεγαλύτερος, καθώς υπάρχει σημαντικό ποσοστό παράνομων μεταναστών που ίσως ήθελαν να αποφύγουν την απογραφή τους, έτσι η Αττική αποτελεί την μία από τις τέσσερις περιφέρειες της χώρας στις οποίες σημειώνεται φυσική αύξηση του πληθυσμού, με αυξανόμενο μάλιστα ρυθμό από το Μεταξύ των απογραφών 1991 και 2001 ο πληθυσμός της αυξήθηκε 6,8%, αύξηση σχεδόν ίση με του συνόλου της χώρας (6,9%). Ωστόσο στην περιφερειακή ενότητα δυτικής Αττικής και νήσων στην οποία υπάγεται ο Δήμος Πόρου, σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ο πληθυσμός της περιφέρειας ανέρχεται σε 141,051 κατοίκους.

21

22 2.2.2 Πληθυσμιακή πυκνότητα Δήμου Πόρου Στον Δήμο Πόρου σύμφωνα με την απογραφή του 2011 καταγράφηκαν άτομα (πραγματικός πληθυσμός), εκ των οποίων άρρενες και θήλεις. Η πληθυσμιακή πυκνότητα (δηλαδή ο αριθμός των κατοίκων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο) είναι 80,88 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Τα αντίστοιχα στοιχεία της Περιφερειακής Ενότητας Νήσων (Αττικής) είναι: άτομα πληθυσμό, εκ των οποίων άρρενες και θήλεις, ενώ η πληθυσμιακή πυκνότητα είναι 85,08 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο Πληθυσμιακές μεταβολές Μια σύντομη αναφορά στις πληθυσμιακές μεταβολές του πληθυσμού του Δήμου Πόρου, από το 1951 έως το 1991 μας δείχνει ότι ο μέσος όρος του πληθυσμού είναι περίπου κάτοικοι. Συγκεκριμένα: 1951: κάτοικοι, 1961: 4.422, 1971: 4.265, 1981: και 1991: κάτοικοι. Το σύνολο της Επαρχίας Τροιζηνίας στις αντίστοιχες απογραφές ήταν: κάτοικοι, , , 11808, (Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ.) Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ο μόνιμος (πραγματικός) πληθυσμός του Πόρου ανέρχεται στα άτομα, εκ των οποίων είναι άρρενες και θήλεις, ενώ ο νόμιμος (δημότες) πληθυσμός ανέρχεται στα Η πυκνότητα του μόνιμου πληθυσμού ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο είναι 80,88, όταν ο μέσος όρος της Περιφερειακής Ενότητας Νήσων είναι 85,08. Επίσης ο Πόρος είναι ο έβδομος κατά σειρά από τους δέκα Δήμους όλης της Χώρας με το υψηλότερο ποσοστό μόνιμου πληθυσμού αρρένων, το οποίο είναι 55,6%. Αισθητή μείωση όμως του μόνιμου πληθυσμού εμφανίζεται από την απογραφή του 2001 σύμφωνα με την οποία είχαν καταγραφεί κάτοικοι. ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ Η κατανομή του πληθυσμού σε σχέση με την ηλικία παρουσιάζει το μέγιστό ποσοστό της (39,44%) στην ηλικία των 30-64, γεγονός που σημαίνει ότι υφίσταται ένα ισχυρό παραγωγικό τμήμα του πληθυσμιακού. Επίσης, παρατηρείται ένα σημαντικό τμήμα του συνολικού πληθυσμού (22,88%) στην κατηγορία των ετών. Ένα άλλο σημείο που είναι άξιο προσοχής είναι το γεγονός ότι στις ηλικιακές κατηγορίες υπάρχει μια ιδιαίτερα άνιση κατανομή φύλων: 760 αγόρια, 235 κορίτσια. Η ηλικιακή διάρθρωση του Δήμου Πόρου σύμφωνα με την απογραφή του 2001 έχει ως εξής:

23 Σχετικά με τον αριθμό των νοικοκυριών και των μελών αυτών, παρατηρούμε ότι από τα 1454 εγγεγραμμένα νοικοκυριά στο Δήμο Πόρου, τα 396 νοικοκυριά απαρτίζονται από 1 άτομο (27,23%), 428 νοικοκυριά από 2 άτομα (29,43%), 261 νοικοκυριά από 3 άτομα (17,95%), 255 νοικοκυριά από 4 άτομα (17,53%) και 85 νοικοκυριά από 5 άτομα (5,85%). Γενικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ηλικιακή δομή του πληθυσμού του Πόρου είναι ορθολογικά δομημένη, ίσως με μικρό ποσοστό γεννήσεων, αλλά με αρκετά μεγάλο ποσοστό νέων και παραγωγικών ηλικιών (62,32%), ικανών να ωθήσουν δυναμικά την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη του Πόρου. 0-4 (προσχολική ηλικία) 5-19 (σχολική ηλικία) (νέοι σπουδαστές φοιτητές) (εργασιακή παραγωγική ηλικία) (συνταξιούχοι)

24

25 Οικονομικά στοιχεια Δήμου Πόρου Σύμφωνα με τα στοιχεία από την ΕΛ.ΣΤΑΤ., στο Δήμο Πόρου υπάρχουν συνολικά οικονομικά ενεργοί πολίτες, που αποτελούν το 40,41% των ικανών προς εργασία ατόμων. Ωστόσο οι καταγεγραμμένοι άνεργοι ανέρχονται σε 262 άτομα, δηλαδή το 14,91% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, το οποίο αυξάνεται κατά την χειμερινή περίοδο. Ιδιαίτερο όμως ενδιαφέρον παρουσιάζει η ηλικιακή ομάδα των νέων μεταξύ ετών, από την οποία το 64,72% είναι οικονομικά ενεργοί και το 35,28% μη ενεργοί. Ουσιαστίκα από τους οικονομικά ενεργούς νέους το 79,66% εργάζεται, ενώ το 20,34% είναι άνεργοι. Σημείο άξιο αναφοράς, είναι τα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας, τα οποία έχουν πολυδιάστατες συνέπειες, τόσο σε μικροοικονομικό όσο και σε μακροοικονομικό επίπεδο, η ανεργία ένα από αυτά. Το πρόβλημα της ανεργίας πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα στον τοπικό σχεδιασμό και προγραμματισμό. Καθώς η ανεργία στον Πόρο παρουσιάζει ιδιαίτερη αύξηση στην ηλικιακή ομάδα ετών, γεγονός που οδηγεί στην αστυφιλία. Παρατηρούμε ότι το 48,44% των νέων ηλικίας ετών, είναι άνεργοι ή μη οικονομικά δραστήριοι, πράγμα που μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ανεργία είναι ένα σημαντικό πρόβλημα που καλείται να αντιμετωπίσει ο Δήμος. Επιπλέον, το γεγονός ότι η ανεργία εντοπίζεται πολύ πιο έντονη στην ηλικία αυτή, αναδεικνύει ότι το πρόβλημα της απασχόλησης είναι κυρίως διαρθρωτικού χαρακτήρα και σε άμεση σχέση με την συνεχώς μεταβαλλόμενη κατάσταση στην αγορά εργασίας και την αναδιάρθρωση που πραγματοποιείται στην οικονομία Διάρθρωση τομέων παραγωγής Τουρισμός 1. Πρωτογενής τομέας παραγωγής. Στον πρωτογενή τομέα οι εκμεταλλεύσεις, σύμφωνα με τον χαρακτηρισμό της ΕΛ.ΣΤΑΤ., είναι σχεδόν αποκλειστικά γεωργικές και μικρό ποσοστό κτηνοτροφικές. Στο Δήμο Πόρου το σύνολο της γεωργικής γης είναι στρέμματα εκ των οποίων, το 73% ( στρ.) καλύπτονται από ελιές, το 17,20% (3.288 στρ) από καλλιέργειες εσπεριδοειδών και το 6,90% βρίσκεται σε αγρανάπαυση. Οι κύριες καλλιέργειες είναι οι ελιές και τα εσπεριδοειδή (λεμόνια, πορτοκάλια, μανταρίνια), καθώς το σύνολο της γεωργικής γης της Επαρχίας Τροιζηνίας είναι στρέμματα. Αξιοσημείωτο επιπλέον είναι το γεγονός ότι δεν έχει γίνει προσπάθεια μέχρι στιγμής, για πιστοποίηση προϊόντων και χρήση των κανονισμών περί προϊόντων ονομασίας προέλευσης ούτε προσπάθεια παραγωγής προϊόντων με βιολογικό τρόπο. Πάντως προς την κατεύθυνση της πιστοποίησης θα μπορούσαν να στραφούν τα προϊόντα ελαιόλαδο και λεμόνια. Επιπρόσθετα, παρά το γεγονός ότι ο Πόρος είναι νησί και βρίσκεται σε μία περιοχή με μεγάλου μήκους ακτές, δεν είναι ανεπτυγμένη η αλιεία. Σύμφωνα με τα στοιχεία του 1994 στον Πόρο ήταν καταγραμμένα 123 μικρά αλιευτικά και ερασιτεχνικά σκάφη, 6 τράτες και 5 γρι-γρι, ενώ σύμφωνα με στοιχεία του 2012 υπήρχαν περίπου μικρές ερασιτεχνικές βάρκες, 100 μικρά αλιευτικά σκάφη, 0 τράτες και 2 γρι-γρί. Στον πρωτογενή τομέα μικρή είναι επίσης η κτηνοτροφία και η παραγωγή μελισσοκομικών προϊόντων. Ένα στοιχείο που χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και αποδεικνύει τις δυνατότητες βελτίωσης και ανάπτυξης της αγροτικής παραγωγής στο Δήμο Πόρου είναι το γεγονός ότι, ενώ στο Δήμο Πόρου η γεωργική γη αποτελεί το 17,36% της συνολικής γεωργικής γης της Επαρχίας Τροιζηνίας, συγκεντρώνει μόνο το 4,18% του ακαθάριστου εισοδήματος. Σε αντίθεση με την Τροιζήνα και την Δρυόπη που κατέχουν το 11,82% και το 18,28% της γεωργικής γης αντίστοιχα και συγκεντρώνουν το 33,58% και το 27,03% του ακαθάριστου γεωργικού εισοδήματος. (Πηγή: Δ/νση Γεωργίας Πειραιά και Ε.Καραθανάση: Χωροταξική Μελέτη 1994).

26 Η διαφοροποίηση αυτή μπορεί να αποδοθεί στην ανάπτυξη του τουρισμού και στην εγκατάλειψη της γεωργίας. 2. Δευτερογενής τομέας παραγωγής. Όσον αφορά το δευτερογενή τομέα (μεταποίηση) είναι ιδιαίτερα μικρός και αφορά αποκλειστικά μικρές βιοτεχνικές μονάδες που αφορούν την κατασκευή τουριστικών και παραδοσιακών ειδών. 3. Τριτογενής τομέας παραγωγής Ο τριτογενής τομέας είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένος στην περιοχή και ιδιαίτερα οι υπηρεσίες που σχετίζονται με τον τουρισμό και με την εξυπηρέτηση των βασικών αναγκών των κατοίκων. Ο τριτογενής τομέας στον Πόρο θα μπορούσε να διαχωριστεί σε δύο γενικές κατηγορίες. Α. Στις υπηρεσίες εξυπηρέτησης του τουρισμού (τουριστικό προϊόν) και στην εξυπηρέτηση των βασικών αναγκών των κατοίκων. Τέτοιες υπηρεσίες προσφέρονται από ξενοδοχεία, πανσιόν, ενοικιαζόμενα δωμάτια, τουριστικά γραφεία,επιχειρήσεις ενοικιάσεων σκαφών, μοτοποδηλάτων,επιχειρήσεις εμπορίου και αναψυχής (όπως καταστήματα τροφίμων, ταβέρνες, καφετέριες, ζαχαροπλαστεία, βιβλιοπωλεία, bar και beach bar, σχολές εκμάθησης ski, βενζινάδικα, κλπ), φροντιστήρια, αυτοκινητιστές και μεταφορείς, γιατρούς και φαρμακοποιούς. Β. Στις υπηρεσίες που αφορούν διοικητικές και κοινωνικές λειτουργίες και εξυπηρετήσεις όπως, Σχολεία, Δημοτικές Υπηρεσίες, Δημόσιο Ταμείο (Δ.Ο.Υ), Αστυνομικό Τμήμα, Πυροσβεστική Υπηρεσία, Λιμενικό Σώμα, Δασαρχείο, Ειρηνοδικείο, Υποθηκοφυλακείο, Τράπεζες, Κέντρο Υγείας (Περιφερειακό Ιατρείο Πόρου), ΙΚΑ, ΕΛ.ΤΑ., ΔΕΗ, λογιστήρια, δικηγορικά γραφεία, συμβολαιογραφεία, γραφεία μηχανικών. Οι δημοτικές διοικητικές υπηρεσίες προσφέρονται μέσω των ειδικών υπηρεσιών του Δήμου, το ΚΕΠ, την Τεχνική Υπηρεσία, του Γραφείου Δόμησης και το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο. Σε γενικές γραμμές στο Δήμο Πόρου δεν παρατηρούνται ιδιαίτερες ελλείψεις στις διοικητικές και λειτουργικές εξυπηρετήσεις των κατοίκων Αρχιτεκτονική εξέλιξη του Πόρου - Η ανάπτυξη της νεοκλασικής πόλης Η πρώτη περίοδος της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής που πιθανόν φθάνει ως το 1800 χαρακτηρίζεται από λιθόκτιστα κτίσματα: Α) Μικρών κατόψεων, επιμήκους ορθογωνικού σχήματος ή σχήματος Γ, προσαρμoσμέvωv στο έντονο ανάγλυφο του εδάφους. Έχουν στενή όψη επί του δρόμου και μεγάλο βάθος που ακολουθεί την κλίση του εδάφους, δίνοντας έναν όροφο στην πρόσοψη και δύο στο πίσω τμήμα. Β) Μεγαλυτέρων κατόψεων, ορθογωνικού σχήματος. Η διάσταση της όψης είναι μεγαλύτερη από το βάθος του. Είναι τα πλατυμέτωπα κτίσματα. Το ύψος τους και ο όγκος τους είναι μεγαλύτερα σε σύγκριση με τα προηγούμενα. Είναι έκφραση πλούτου (καπετανέικα). Οι δυο αυτοί τύποι κτιρίων σε ελάχιστες περιπτώσεις έχουν καθαρούς όγκους, δηλαδή στο εμπρόσθιο και οπίσθιο τμήμα τους το ίδιο ύψος. Την περίοδο αυτή παρουσιάζονται ελάχιστες περιπτώσεις μικτών χρήσεων, δηλαδή επαγγελματική στέγη στο ισόγειο και κατοικία στον πρώτο όροφο.

27 ίδια: Τα μορφολογικά χαρακτηριστικά των στενομέτωπων και πλατυμέτωπων κτισμάτων είναι μυστριωτοί σοβάδες ασυμμετρία των ανοιγμάτων στις όψεις ξύλινα κουφώματα πρόσωπο με τον εξωτερικό τοίχο εξωτερικά τζαμιλίκια, και εσωτερικά καρφωτά παντζούρια μπαλκόνια ξύλινα με σιδηρά ευθύγραμμα φουρούσια και ελαφρό μεταλλικόπροστατευτικό κιγκλίδωμα. Στην δεύτερη περίοδο ( ), ενώ οι κατόψεις παραμένουν βασικά οι ίδιες, με τις ίδιες αναλογίες, φαίνεται πως το ύψος των κατασκευών μεγαλώνει. Γίνονται πια και αρκετές τριώροφες κατασκευές. Ο όγκος είναι επιβλητικός. Ιδιαίτερα σημαντική για την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του Πόρου είναι η περίοδος μετά την Επανάσταση, και κυρίως μετά την εγκατάσταση του Κέντρου Ανεφοδιασμού και του Ναυστάθμου του εθνικού στόλου. Κύρια χαρακτηριστικά της πόλης του Πόρου κατά την περίοδο αυτή είναι η οργανική ανάπτυξη του πολεοδομικού ιστού και ο τρόπος με τον οποίο η ιεραρχία της κοινωνικοοικονομικής διάρθρωσης αντανακλάται στο χώρο, γεγονός που εκφράζεται με το δίπολο λαϊκής αρχιτεκτονικής-αρχοντικής κατοικίας (καπετανόσπιτα), όπου η πρώτη είναι πεδίο (φόντο) ανάδειξης της δεύτερης. Το πρώτο σχέδιο για την κατασκευή των κρηπιδωμάτων σηματοδότησε μια νέα εποχή. Διαμορφώθηκε με επιχωματώσεις η ζώνη της παραλίας και άρχισε η ανάπτυξη της νεοκλασικής πόλης, που επεκτάθηκε κυρίως επί της παραλίας και διακρίνεται από τη διαφορετική μορφή του πολεοδομικού ιστού. Κύριο χαρακτηριστικό της είναι η χρήση ενός κατά το δυνατόν ορθοκανονικού σχεδιασμού και η παρουσία του νεοκλασικού στοιχείου. Το πρώτο ρυμοτομικό σχέδιο του 1900 εφαρμόστηκε στο σύνολο του οικισμού. Προέβλεπε εκτεταμένη ρυμοτόμηση με σκοπό τη διεύρυνση του υφιστάμενου οδικού δικτύου και τη διάνοιξη δρόμων κάθετων στη βραχώδη χερσόνησο του Καστελιού. Η κανονικότητα της χάραξης και οι συγκεκριμένες επιλογές ρυμοτόμησης οδήγησαν σταδιακά στην αλλοίωση της γραφικότητας και του χαρακτήρα του παλαιού πολεοδομικού ιστού. Η πόλη του 19ου αιώνα και η σύγχρονη πόλη δεν παρουσιάζει μεγάλες διαφορές, χάρη στο βραχώδη χαρακτήρα του εδάφους. Οι πέτρινοι λευκοί όγκοι των σπιτιών με τις κεραμοσκεπές που κατηφορίζουν μέχρι τη θάλασσα ή σκαρφαλώνουν μέχρι τους πρόποδες των βράχων, με τα μνημεία και τα αγάλματα των ηρώων, όπως του Καποδίστρια στο χώρο του πρώτου Κέντρου Ανεφοδιασμού του εθνικού στόλου (χώρος Γυμνασίου-Λυκείου Πόρου), των φιλελλήνων, των ναυάρχων κ.ά.

28 Πολυάριθμα ήταν και είναι τα κτίρια που διακρίνονται για την αρχιτεκτονική τους, αποτελώντας δείγματα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής: το κτίριο της Εθνικής Τράπεζας, το κατάστημα του Γρίβα στον Αϊ-Γιώργη, το σπίτι του Καρρά, το Α Δημ. Σχολείο, η βίλλα "Γαλήνη". Το Υπουργείο Πολιτισμού, με πολλές αποφάσεις του, έχει χαρακτηρίσει πολλά κτίρια του Πόρου ως διατηρητέα ιστορικά μνημεία και ως έργα τέχνης, λόγω της ιδιαίτερης αισθητικής και αρχιτεκτονικής αξίας. Τα σημαντικότερα απ αυτά είναι: Το Δημοτικό Σχολείο Πόρου (δωρεάς Ανδρ. Συγγρού) στον παραλιακό δρόμο του νησιού, χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, με την υπ αρ 1808/28998/ (ΦΕΚ 662/Β/ )απόφαση του ΥΠΕΧΩΔΕ. Η Βίλλα Γαλήνη, στον δρόμο προς το Νεώρειο,χαρακτηρίστηκε ως έργο τέχνης, με την υπ αρ ΥΠΠΟ/ΥΔ/1795/29326/ απόφαση του Υπ.Πο.(ΦΕΚ 606/Β/ ). Η Δεξαμενή, που βρίσκεται στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου, ιδιοκτησίας του Δήμου Πόρου Γιώργης,χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, με την υπ αρ 1800/28112/ (ΦΕΚ 551/Β/ ), απόφαση. Το κτίριο της πρώην ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ Πόρου, που βρίσκεται στην παραλιακή οδό του Πόρου, χαρακτηρίστηκε ως έργο τέχνης με την υπ αρ 1022/14771/ (ΦΕΚ /Β/339/ )απόφαση. Το κτίριο όπου στεγάζεται το ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Πόρου, δωρεά της οικογένειας Κορυζή, στην παραλιακή οδό του Πόρου, χαρακτηρίστηκε ως Ιστορικό διατηρητέο μνημείο, με την υπ αριθμό1801/29325/ (ΦΕΚ 614/Β/ ) απόφαση. Το κτίριο Δεϊμέζη-Καρρά χαρακτηρίστηκε ως έργο τέχνης με την υπ αριθμό 1793/ / (ΦΕΚ 662/Β/ ), απόφαση Το κτίριο ιδιοκτησίας Ι.Γρίβα (Εμπορικό), στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου, χαρακτηρίστηκε ως έργο τέχνης, με την υπ αρ 1806/28997/ (ΦΕΚ 609/Β/ ) απόφαση. Το κτίριο ιδιοκτησίας Κανελλόπουλου, στην παραλία του Πόρου, όπου στεγαζόταν παλαιότερα η ΔΕΗ, χαρακτηρίστηκε ως έργο τέχνης με την υπ αριθμό 1809/29324/ (ΦΕΚ 606/Β/ ) απόφαση. Στην κορυφή της Σφαιρίας υπήρχαν παλαιότερα δύο ανεμόμυλοι, ο πρώτος στην περιοχή «Μήλος», ο οποίος διασώζεται μέχρι σήμερα σε αρκετά καλή κατάσταση και είναι εμφανής από την περιοχή της Πούντας και από τον δεύτερο, που βρισκόταν κοντά στους Αγίους Αναργύρους, σώζονται σήμερα μόνο τα ερείπια. Χαρακτηρίζονται ως χαρακτηριστικά δείγματα τοπικής αρχιτεκτονικής του 19 ου αιώνα και ως μαρτυρία των δομών της οικονομίας της εποχής αυτής. Οι δύο αυτοί μύλοι χτίστηκαν περίπου το 1600 και με την υπ αριθμό ΔΙΛΑΠ/Γ/208/6731/ ΦΕΚ/357/Β/ )απόφαση του ΥΠΠΟ χαρακτηρίστηκαν ιστορικά διατηρητέα μνημεία. Με την υπ αριθμό αριθ /4348/ (ΦΕΚ889/Δ/93), απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, 61 κτίρια του Πόρου (της περιοχής Σφαιρίας) χαρακτηρίστηκαν διατηρητέα λόγω του αρχιτεκτονικού και του αισθητικού ενδιαφέροντος, καθώς και της ιδιαίτερης σημαίας για την παραδοσιακότητα του οικισμού του Πόρου. Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ολόκληρη η επαρχία Τροιζηνίας και ολόκληρος ο Πόρος είναι ένας ενιαίος γεωγραφικός χώρος με μεγάλη αρχαιολογική, ιστορική, αρχιτεκτονική και αισθητική (φυσιολατρική) αξία.

29 Οι χαρακτηρισμοί αυτοί θεσμοθετούνται με : Το ΦΕΚ 849/Β/ σύμφωνα με το οποίο ολόκληρη η επαρχία Τροιζηνίας χαρακτηρίζεται ως Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους. Το Π.Δ / (ΦΕΚ/Δ /1200/ ), σύμφωνα με το οποίο ολόκληρος ο Πόρος χαρακτηρίζεται ως παραδοσιακός οικισμός. Το (ΦΕΚ 352 /Β/ ), σύμφωνα με το οποίο ολόκληρος ο Πόρος κηρύσσεται διατηρητέο ιστορικό μνημείο. Την απόφαση του ΥΠΠΟ, ΑΡΧ/Α1/Φ43/54269/3276πε./ (ΦΕΚ Β425/6-5-98), σύμφωνα με την οποία η περιοχή Αρτέμιδος Λεμονοδάσους και Χερσονήσου Αλυκής, καθώς και όλες οι νησίδες και οι βραχονησίδες στη θαλάσσια περιοχή της Χερσονήσου Αλυκής και του όρμου Αρτέμιδος κηρύσσονται ως αρχαιολογικοί χώροι. (Πήγες: Μελέτες κ. Ιωάννη Μανιάτη, ΕΕΤΑΑ) Ιστορικά κτίρια και Μνημεία Άξιο αναφοράς είναι πως τα ιστορικά μνημεία και τα διατηρητέα κτήρια του Πόρου έχουν ιδιαίτερη αξία, ιστορική, αρχαιολογική και ταυτοχρόνως αρχιτεκτονική. Ο Πόρος κατά την αρχαιότητα ήταν αφιερωμένος στο θεό Ποσειδώνα, όπου στο βόρειο τμήμα του νησιού διασώζεται ο χώρος στον οποίο ήταν κτισμένος ο Ναός του Ποσειδώνα, που χρονολογείται περίπου από το 520 π.χ. Καθώς στο χώρο αυτό εκτελούνται ανασκαφές από το 1896, από τη Σουηδική Αρχαιολογική Εταιρεία, σε μία προσπάθεια ανασύστασης όλου του χώρου που δέσποζε τότε ο ναός. Έτσι, σήμερα ο χώρος είναι επισκέψιμος στο κοινό και του δίνεται η δυνατότητα να δει την βάση του ναού και γενικότερα τη δομή του ιερού του Ποσειδώνα. Πολλά από τα ευρήματα των ανασκαφών φιλοξενούνται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Πόρου. Επιπρόσθετα, πρόσφατα ανακαλύφθηκε στην ανατολική πλευρά του όρου, στη βραχονησίδα Μόδι (ή Λιοντάρι), ένας σημαντικός ναυτικός οικισμός που χρονολογείται από την τελευταία φάση της Μυκηναϊκής περιόδου, δηλαδή το 12ο αι. π.χ. Οι ανασκαφές συνεχίζονται και ο χώρος δεν είναι ακόμα επισκέψιμος από το κοινό. Ακόμη, μία πρόσφατη ανακάληψη που έγινε από την Ελληνική Αρχαιολογική Εταιρεία, στην ΒΑ πλευρά του νησιού, την περιοχή Κάβο Βασίλη, ένας άλλος σημαντικός οικισμός της 3ης χιλιετίας. Και στον χώρο αυτό πραγματοποιούνται ανασκαφές και δεν είναι ακόμα επισκέψιμος από το κοινό. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Πόρου, που βρίσκεται στην Πλατεία Κορυζή εκτίθενται πολλά ευρήματα που χρονολογούνται από τη Μυκηναϊκή έως και τη Ρωμαϊκή εποχή. Στην ανατολική έξοδο του λιμανιού βρίσκεται το μικρό οχυρωμένο νησάκι «Μπούρτζι». Το κάστρο του κτίστηκε από το Βαυαρό φιλέλληνα Κ. Έιντεκ ( ), το 1827 για την προστασία του λιμανιού. Χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο ιστορικό μνημείο, αρχικά με το ΦΕΚ 279/Α / και επανακηρύσσεται με την απόφαση του ΥΠΠΟ, ΑΡΧ/Α1/Φ43/54269/3276πε./ (ΦΕΚ 425/Β / ) και ως αρχαιολογικός χώρος. Η επανάσταση του 1821 μια περίδο που ο Πόρος διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο όπου και από την περίοδο αυτή σώζονται πολλά μνημεία. Υπήρξε έδρα του κυβερνήτη Καποδίστρια ενώ στο νησί πραγματοποιήθηκε, το 1828, η σύσκεψη των τριών μεγάλων δυνάμεων για το καθορισμό των ορίων του Ελληνικού κράτους. Έτσι, το 1830 εγκαταστάθηκε στο λιμάνι του Πόρου ο πρώτος Πολεμικός Ναύσταθμος της Ελλάδας, ένας χώρος ο οποίος στην τελική του μορφή, αποτελούσε μέχρι και σήμερα Κέντρο Εκπαίδευσης του Πολεμικού Ναυτικού. Με την υπ αριθμό 1231/24095/ ΦΕΚ 491/Β/ απόφαση του ΥΠ.ΠΟ. χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο ιστορικό μνημείο. Ωστόσο, ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της εποχής εκείνης