ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ

Transcript

1 ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ» ΚΥΡΙΑΚΗ ΓΙΑΝΤΣΟΥ Α.Μ. 034/05 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑ ΖΗΣΗ Α.Μ. 085/05 ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΜΑΛΛΙΑΡΗ ΕΠ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΣΙΝΔΟΣ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

2 ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ «ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ» ΚΥΡΙΑΚΗ ΓΙΑΝΤΣΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑ ΖΗΣΗ ΣΙΝΔΟΣ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

3 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η παρούσα πτυχιακή εργασία με θέμα «Έρευνα για την πληροφοριακή συμπεριφορά των φοιτητών της Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας», πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της εκπόνησης πτυχιακής εργασίας του τμήματος Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Θεσσαλονίκης. Μπορούμε να αντιληφθούμε το μέγεθος της βοήθειας που έτυχε να λάβουμε μόλις φτάσουμε στην ολοκλήρωσή του. Και ενώ το κομμάτι των «Ευχαριστιών» θεωρείται κατά κάποιο τρόπο «υποχρεωτικό» και «τυπικό», ουσιαστικά νιώθεις την ανάγκη να ευχαριστήσεις όσους στάθηκαν δίπλα σου. Αρχικά θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους φοιτητές της Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας του Αλεξάνδρειου Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Θεσσαλονίκης που συμμετείχαν στην έρευνά μας και η συμβολή τους υπήρξε καθοριστική για την ολοκλήρωση της παρούσας εργασίας. Ένα μεγάλο «ευχαριστώ» θέλουμε να απευθύνουμε στην επιβλέπουσα καθηγήτριά μας κ. Αφροδίτη Μάλλιαρη, για τη δημιουργική συνεργασία μας όλο αυτόν τον καιρό, για την ουσιώδη καθοδήγηση και βοήθεια που μας παρείχε καθώς και την άμεση ανταπόκριση στις απορίες μας. Θα θέλαμε λοιπόν να την ευχαριστήσουμε που μας δόθηκε η ευκαιρία να τη γνωρίσουμε ως καθηγήτρια αλλά και ως άνθρωπο

4 ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ Ευρετήριο εικόνων Εικόνα 1: Wilson s (1981) Model of Information Behavior 23 Εικόνα 2: Wilson s Model in Information Behaviour Research. 24 Εικόνα 3: Krikela s Model in Information Seeking..26 Εικόνα 4: Ellis Behavioral Model for Information System Design 27 Εικόνα 5: Kuhlthau Information Seeking Model..28 Εικόνα 6: Johnson s Comprehensive Model of Information Seeking (CMIS)...29 Εικόνα 7: The prominent role of the user, information need, information environment and information interaction in Marchionini Information Seeking Model...31 Εικόνα 8: Marchionini s model of Information Seeking in Electronic Environments..32 Εικόνα 9: Ingwersen s model of the IR process 33 Εικόνα 10: Saracevic Stratified Interactive IR model...35 Εικόνα 11: Spink s Search Process Model.36 Ευρετήριο πινάκων Πίνακας 1: Μέθοδος στρωματοποιημένης δειγματοληψίας...44 Πίνακας 2: Δημογραφικά χαρακτηριστικά...50 Πίνακας 3: Μάθημα στη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή / αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο..51 Πίνακας 4: Υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης..53 Πίνακας 5: Λόγοι επιλογής μηχανών αναζήτησης..54 Πίνακας 6: Στρατηγικές αναζήτησης.55 Πίνακας 7: Διαφοροποίηση έρευνας..56 Πίνακας 8: Κριτήρια και συχνότητα αξιολόγησης πηγών..58 Πίνακας 9: Φοιτητές ανά εξάμηνο

5 Πίνακας 10: Χρόνια εμπειρίας στη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και Διαδικτύου 62 Πίνακας 11: Μάθημα σχετικό με τρόπο αναζήτησης στο διαδίκτυο.63 Πίνακας 12: Μέσος όρος εργασιών ανά τμήμα.65 Πίνακας 13: Πρώτη επιλογή έρευνας για εντοπισμό υλικού..66 Πίνακας 14: Υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης 68 Πίνακας 15: Λόγοι επιλογής μηχανών αναζήτησης 69 Πίνακας 16: Στρατηγικές αναζήτησης...72 Πίνακας 17: Διαφοροποίηση έρευνας 74 Πίνακας 18: Τρόποι επιλογής χρήσιμων αποτελεσμάτων...76 Πίνακας 19α: Κριτήρια αξιολόγησης πηγών 79 Πίνακας 19β: Κριτήρια αξιολόγησης πηγών 80 Πίνακας 20: Διαφοροποίηση στρατηγικής ερευνάς ανά εξάμηνο.87 Πίνακας 21: Μάθημα αναζήτησης στο διαδίκτυο και στρατηγικές Αναζήτησης.90 Πίνακας 22: Μάθημα αναζήτησης στο διαδίκτυο και διαφοροποίηση Έρευνας.92 Ευρετήριο διαγραμμάτων Διάγραμμα 1: Πρώτη επιλογή έρευνας..53 Διάγραμμα 2: Τρόπος επιλογής χρήσιμων αποτελεσμάτων...57 Διάγραμμα 3: Φοιτητές ανά εξάμηνο.61 Διάγραμμα 4: Μάθημα σχετικό με τρόπο αναζήτησης στο διαδίκτυο..63 Διάγραμμα 5: Χρόνια εμπειρίας στο διαδίκτυο ανά εξάμηνο...82 Διάγραμμα 6α: Στρατηγικές έρευνας με βάση την εμπειρία στο διαδίκτυο 84 Διάγραμμα 6β: Στρατηγικές έρευνας με βάση την εμπειρία στο διαδίκτυο 84 Διάγραμμα 6γ: Στρατηγικές έρευνας με βάση την εμπειρία στο διαδίκτυο 85 Διάγραμμα 6δ: Στρατηγικές έρευνας με βάση την εμπειρία στο διαδίκτυο 86 Διάγραμμα 7: Μάθημα αναζήτησης στο διαδίκτυο ανά εξάμηνο

6 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Ευχαριστίες..2 Ευρετήρια... 3 Ευρετήριο Εικόνων... 3 Ευρετήριο Πινάκων... 3 Ευρετήριο Διαγραμμάτων... 4 Ι. Εισαγωγή...8 ΙΙ. Παρουσίαση Προγράμματος Σπουδών Τμημάτων Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας III. Βασικές Έννοιες Ορισμοί Παρουσίαση μοντέλων Πληροφοριακής Συμπεριφοράς Information Seeking Behavior Models Wilson: Information-seeking Behaviour Model Krikelas Model of Information- Seeking Behavior: Patterns and Concepts Ellis: Behavioral Model for Information System Design Kuhlthau: Information Seeking Model Johnson s Comprehensive Model of Information Seeking Interactive Information Seeking Retrieval Models Marchionini: Information Seeking in Electronic Environments Model Ingwersen: Cognitive IR Interaction Model Saracevic: Stratified Interactive IR model Spink: Search Process Model...35 IV.Βιβλιογραφική Επισκόπηση...39 Παρουσίαση της διεθνής βιβλιογραφίας σχετικά με την Πληροφοριακή Συμπεριφορά...39 V. Μεθοδολογία Έρευνας Μέθοδος συλλογής δεδομένων

7 VI. Παρουσίαση αποτελεσμάτων.49 Δημογραφικά χαρακτηριστικά...50 Γνώση και εμπειρία χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή και Διαδικτύου Μάθημα που σχετίζεται με τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και την αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο. 51 Μέσος Όρος εργασιών ανά εξάμηνο που απαιτεί βιβλιογραφική ερευνά και πρώτη επιλογή ερευνάς για εντοπισμό υλικού...52 Μηχανισμοί έρευνας και κριτήρια αξιολόγησης υλικού...53 VII. Ανάλυση δεδομένων...59 Δημογραφικά χαρακτηριστικά...59 Γνώση και εμπειρία χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή και διαδικτύου...61 Μάθημα που σχετίζεται με την αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο...63 Μέσος Όρος εργασιών ανά εξάμηνο που απαιτεί βιβλιογραφική ερευνά και πρώτη επιλογή ερευνάς για εντοπισμό υλικού...64 Μηχανισμοί έρευνας και κριτήρια αξιολόγησης υλικού...66 Χρόνια εμπειρίας στη χρήση του διαδικτύου και η συμβολή τους στη στρατηγική αναζήτησης...81 Εμπειρία και στρατηγικές αναζήτησης...81 Εμπειρία και διαφοροποίηση έρευνας μετά από μη ικανοποιητικά αποτελέσματα...86 Μάθημα που να σχετίζεται με την αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο και η συμβολή του στη στρατηγική αναζήτησης Μάθημα στη χρήση διαδικτύου και στρατηγικές αναζήτησης...89 Μάθημα στη χρήση διαδικτύου και διαφοροποίηση έρευνας μετά από μη ικανοποιητικά αποτελέσματα...91 VIII. Συμπεράσματα και Συζήτηση

8 Βιβλιογραφία Παραρτήματα Ερωτηματολόγιο Πίνακες διπλής εισόδου

9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ I Εισαγωγή Στην εποχή της πληροφόρησης, βασική προϋπόθεση ενός ατόμου να διαχειρίζεται τον ολοένα και αυξανόμενο όγκο των πληροφοριών, είναι η ύπαρξη πληροφοριακής παιδείας. Ο πληροφοριακά καταρτισμένος χρήστης, είναι σε θέση να επιτυγχάνει ευκολότερη πρόσβαση στις πηγές πληροφόρησης και κατ επέκταση να διαχειρίζεται την πληροφορία με ευχέρεια. Ειδικότερα να είναι σε θέση να αναζητά, να αξιολογεί, να ανακτά και εν τέλει να χρησιμοποιεί σωστά το διαθέσιμο υλικό. Επομένως, γίνεται αντιληπτό ότι τα παραπάνω στοιχεία συνθέτουν την Πληροφοριακή Συμπεριφορά ενός ατόμου. Σύμφωνα με τον Wilson (2002), ορίζεται ως το σύνολο της ανθρώπινης συμπεριφοράς σε σχέση με τις πηγές και τους διαύλους της πληροφορίας. Περιλαμβάνει είτε την από σκοπού αναζήτηση πληροφοριών, δηλαδή το άτομο ενεργεί (συλλογή πληροφοριών μέσω της επικοινωνίας με άλλους ανθρώπους), είτε το ακούσιο συναπάντημα των πληροφοριών, δηλαδή λαμβάνει πληροφορία παθητικά. Στη γενικότερη ανάλυση της πληροφοριακής συμπεριφοράς ενός ατόμου κρίνεται σκόπιμο να λαμβάνονται υπόψη κάποιες παράμετροι. Οι παράγοντες αυτοί αρχικά επηρεάζονται από την κοινωνία και την κοινωνική ομάδα μέσα στην οποία αναπτύσσεται το άτομο και κατ επέκταση από την ευρύτερη παιδεία του. Κατά συνέπεια η πληροφοριακή συμπεριφορά κάποιου διαφέρει από κοινωνία σε κοινωνία, από ομάδα σε ομάδα, από άτομο σε άτομο. Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της πληροφοριακής συμπεριφοράς διαδραματίζουν και τα ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης. Εξασφαλίζοντας με αυτό τον τρόπο ότι οι φοιτητές θα αποκτήσουν τις απαραίτητες πνευματικές ικανότητες του συλλογισμού και της κριτικής σκέψης έτσι ώστε να έχουν τη διάθεση να είναι ανοιχτόμυαλοι και σκεπτικιστές και να μπορούν να αξιολογούν νέες πληροφοριακές πηγές

10 Με αφορμή την επίδραση που ασκούν τα προγράμματα των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων πραγματοποιήθηκε η παρούσα έρευνα στο Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης, και συγκεκριμένα στη Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας προκειμένου να μελετηθεί η πληροφοριακή συμπεριφορά των φοιτητών των τμημάτων της, Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης, Εμπορίας και Διαφήμισης, Λογιστικής και Τουριστικών Επιχειρήσεων. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με τη διανομή ερωτηματολογίων κατά τη χρονική περίοδο Φεβρουαρίου-Μαρτίου 2011 σε πλήθος πεντακοσίων επτά (507) φοιτητών με περιορισμό το ακαδημαϊκό τους εξάμηνο ( 5 ο εξάμηνο). Η επιλογή του δείγματος πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο της στρωματοποιημένης δειγματοληψίας. Η στατιστική επεξεργασία και ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με τη χρήση του ολοκληρωμένου στατιστικού πακέτου SPSS 17.0 (Statistical Package for Social Sciences). Η επεξεργασία έγινε με μεθόδους της περιγραφικής στατιστικής και συγκεκριμένα μέσω πινάκων απόλυτων και σχετικών συχνοτήτων, πινάκων διπλής εισόδου, ελέγχου χ 2 και t-test. Τα κυριότερα συμπεράσματα, όπως προέκυψαν από την επεξεργασία και ανάλυση των δεδομένων, είναι η υποτονική χρήση της βιβλιοθήκης τόσο στην επισκεψιμότητα, όσο και στην αναζήτηση υλικού. Αντιθέτως το μεγαλύτερο μέρος των φοιτητών παρουσιάζει αυξημένη χρήση του διαδικτύου με εμπειρία να κυμαίνεται κατά μέσο όρο στα 3-5 χρόνια. Παρόλα αυτά οι αναζητήσεις τους δεν χαρακτηρίζονται από την ορθή χρήση στρατηγικών έρευνας. Στο σύνολό τους οι φοιτητές περιορίζονται στην επιλογή της απλής μηχανής αναζήτησης χρησιμοποιώντας απλές λέξεις- κλειδιά, χωρίς να εξειδικεύουν σε πιο σύνθετους τρόπους. Επίσης, παρατηρήθηκε και ελλιπής γνώση των κριτηρίων αξιολόγησης πληροφοριακού υλικού

11 Στην παρούσα πτυχιακή αρχικά παρατίθενται τα ευρετήρια εικόνων, πινάκων και διαγραμμάτων και κατόπιν χωρίζεται σε οκτώ κεφάλαια, τα οποία είναι τα εξής: Το πρώτο κεφάλαιο είναι η Εισαγωγή η οποία περιλαμβάνει τις βασικές έννοιες, τον σκοπό και τους στόχους, την μεθοδολογία έρευνας, την δομή του κειμένου, τα κύρια συμπεράσματα και το πρότυπο σύνταξης των βιβλιογραφικών παραπομπών. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται η παρουσίαση των προγραμμάτων σπουδών των τμημάτων της Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας, ενώ στο τρίτο αναπτύσσονται οι ορισμοί και γίνεται παρουσίαση των μοντέλων Πληροφοριακής Συμπεριφοράς (Information Seeking Behavior Models και Interactive Information Seeking Retrieval Models). Ακολουθεί το τέταρτο κεφάλαιο όπου περιέχει τη βιβλιογραφική επισκόπηση, παρουσιάζοντας τη διεθνή βιβλιογραφία σχετικά με την Πληροφοριακή Συμπεριφορά. Το πέμπτο κεφάλαιο αποτελείται από τη μεθοδολογία έρευνας. Στο έκτο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας και στο έβδομο η ανάλυση των επιμέρους δεδομένων. Το όγδοο κεφάλαιο περιλαμβάνει τα συμπεράσματα και τη συζήτηση και διαιρείται σε επιμέρους ενότητες. Ακολουθεί το παράρτημα με το ερωτηματολόγιο και τους πίνακες διπλής εισόδου και η βιβλιογραφία. Για της ανάγκες σύνταξης βιβλιογραφικών παραπομπών και αναφορών επιλέχθηκε το πρότυπο σύνταξης βιβλιογραφικών παραπομπών του Harvard

12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ II Παρουσίαση Προγράμματος Σπουδών Τμημάτων Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας Με τη θεσμοθέτηση της τριτοβάθμιας τεχνολογικής εκπαίδευσης και το νόμο 1404/1983, ιδρύεται το Τ.Ε.Ι. Θεσσαλονίκης, απαρτιζόμενο από πέντε Σχολές: Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας ( Σ.Δ.Ο.), Σχολή Επαγγελμάτων Υγείας και Πρόνοιας ( Σ.Ε.Υ.Π.), Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας (Σ.ΤΕ.Γ.), Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών ( Σ.Τ.ΕΦ.) και Σχολή Τεχνολογίας Τροφίμων και Διατροφής (Σ.ΤΕ.Τ.-Δ.). Η παρούσα έρευνα πραγματεύεται την πληροφοριακή συμπεριφορά των φοιτητών της Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας ( Σ.Δ.Ο.), η οποία απαρτίζεται από τα εξής τέσσερα Τμήματα: Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης Εμπορίας και Διαφήμισης Λογιστικής Τουριστικών Επιχειρήσεων Το τμήμα Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης, έχει στόχο την επιστημονική κατάρτιση στελεχών που θα απασχοληθούν σε βιβλιοθήκες όλων των ειδών καθώς και σε κέντρα πληροφόρησης. Παρέχει επίσης συμβουλευτικές υπηρεσίες σε θέματα οργάνωσης και λειτουργίας βιβλιοθηκών σε ενδιαφερόμενους φορείς. Το πρόγραμμα σπουδών απαρτίζεται από 39 μαθήματα τα οποία χωρίζονται σε δύο βασικούς τομείς. Ο πρώτος τομέας ονομάζεται «Πληροφορία και Υπηρεσίες Πληροφόρησης» και ο δεύτερος «Επεξεργασία και Διαχείριση Υλικού και Πληροφοριών». Η διάρκεια των σπουδών στο τμήμα Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης είναι οκτώ εξάμηνα. Τα επτά εξάμηνα σπουδών καλύπτουν το γνωστικό αντικείμενο της αναζήτησης, συλλογής, επεξεργασίας, οργάνωσης, διαχείρισης και διάδοσης των πληροφοριών, καθώς και των μέσων καταγραφής της γνώσης, με έμφαση στη χρήση της τεχνολογίας της

13 πληροφόρησης. Καλύπτουν, επίσης, μεθόδους οργάνωσης και διοίκησης βιβλιοθηκών και υπηρεσιών πληροφόρησης στον ιδιωτικό και στο δημόσιο τομέα. Στο όγδοο εξάμηνο ο φοιτητής αναλαμβάνει την εκπόνηση πτυχιακής εργασίας και πραγματοποιεί την πρακτική του άσκηση. Η διδασκαλία της μεθόδου αναζήτησης πληροφοριακού υλικού πραγματοποιείται μέσα από τα εξής μαθήματα : Εισαγωγή στην Πληροφορική (Α εξαμ.), Online ανάκτηση Πληροφοριών (Δ εξαμ.), Βάσεις Δεδομένων (Δ εξαμ.), Μέθοδοι Έρευνας (Ε εξαμ.), Πηγές Πληροφόρησης: Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες (Ε εξαμ.) και Πηγές Πληροφόρησης: Θετικές και Εφαρμοσμένες Επιστήμες (ΣΤ εξαμ.) ( Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης, 2010). Το τμήμα Εμπορίας και Διαφήμισης στοχεύει στο να αποκτήσουν οι πτυχιούχοι του τμήματος τις απαραίτητες ικανότητες, επιστημονικές και τεχνολογικές γνώσεις ώστε να δραστηριοποιούνται επαγγελματικά πάνω σε σύγχρονους και ειδικούς τομείς του Μάρκετινγκ και της Διαφήμισης. Το πρόγραμμα σπουδών περιλαμβάνει 39 μαθήματα, που κατανέμονται σε 3 τομείς: «Μαθήματα Marketing», «Οργάνωση και Διοίκηση» και «Πληροφορική και Τεκμηρίωση». Η διάρκεια των σπουδών στο Τμήμα Εμπορίας και Διαφήμισης (Μάρκετινγκ) είναι οκτώ εξάμηνα. Τα επτά εξάμηνα σπουδών περιλαμβάνουν θεωρητική διδασκαλία, ασκήσεις πράξης, εργαστηριακές ασκήσεις, σεμινάρια, επισκέψεις σε χώρους εργασίας και εργασίες με τις οποίες εμπεδώνονται καλύτερα οι αναπτυσσόμενες θεωρίες. Στο όγδοο εξάμηνο ο φοιτητής αναλαμβάνει την εκπόνηση πτυχιακής εργασίας και πραγματοποιεί την πρακτική του άσκηση. Ενδεικτικά τα μαθήματα που σχετίζονται με τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και διαδικτύου είναι η Εισαγωγή στους Η/Υ(Α εξαμ) και Ηλεκτρονική Διαχείριση Δεδομένων(Γ εξαμ.) (Τμήμα Εμπορίας και Διαφήμισης Τ.Ε.Ι. Θεσσαλονίκης, 2011). Το περιεχόμενο σπουδών του τμήματος Λογιστικής καλύπτει το γνωστικό αντικείμενο της Λογιστικής επιστήμης και πρακτικής. Με την ολοκλήρωση των σπουδών τους, οι πτυχιούχοι αποκτούν τις απαραίτητες επιστημονικές

14 και τεχνολογικές γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες στα γνωστικά αντικείμενα της Χρηματοοικονομικής και Διοικητικής Λογιστικής, Κοστολόγησης, Φορολογικού Προγραμματισμού και Φοροτεχνικών, Ελεγκτικής, Χρηματοοικονομικής Διοίκησης, Οικονομικών, Νοµικών, ιοίκησης Επιχειρήσεων και Πληροφορικής Τεχνολογίας. Η διάρκεια σπουδών στο Τµήµα Λογιστικής είναι οκτώ (8) εξάµηνα. Τα πρώτα επτά εξάµηνα περιλαμβάνουν θεωρητική διδασκαλία, ασκήσεις πράξεις, εργαστηριακά μαθήματα και σεμινάρια-διαλέξεις. Το τελευταίο (όγδοο) εξάµηνο περιλαμβάνει την εκπόνηση της πτυχιακής εργασίας και την πρακτική άσκηση των φοιτητών/τριών σε θέσεις απασχόλησης σχετικές µε το αντικείμενο των σπουδών τους. Στο πρόγραμμα σπουδών του τμήματος υπάρχουν δύο μαθήματα βασικής χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή και διαδικτύου, στο πρώτο εξάμηνο εντοπίζονται οι Εφαρμογές πληροφορικής MS Word/ Internet και στο δεύτερο εξάμηνο την Επεξεργασία φύλλων εργασίας και βάσεων δεδομένων ( Τμήμα Λογιστικής Α.Τ.Ε.Ι.Θ, 2011). Το περιεχόμενο Σπουδών του Τμήματος Τουριστικών Επιχειρήσεων καλύπτει το γνωστικό αντικείμενο των οικονομικών, κοινωνικών και φυσικών επιστημών με εξειδίκευση στη διοίκηση όλων των λειτουργικών και παραγωγικών τομέων των Τουριστικών Επιχειρήσεων. Οι σπουδές στο Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων διαρκούν οκτώ (8) εξάμηνα Κατά τη διάρκεια των επτά πρώτων εξαμήνων οι σπουδές περιλαμβάνουν θεωρητική διδασκαλία, ασκήσεις πράξης, εργαστηριακές ασκήσεις, σεμινάρια και επισκέψεις σε τουριστικές επιχειρήσεις, Το όγδοο εξάμηνο περιλαμβάνει την πρακτική άσκηση των φοιτητών στο επάγγελμα και την εκπόνηση πτυχιακής εργασίας. Τα μαθήματα του προγράμματος σπουδών που σχετίζονται με την πληροφοριακή συμπεριφορά των φοιτητών κατά τη διαδικασία αναζήτησης υλικού είναι οι Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές (Α εξαμ.) και η Μεθοδολογία Έρευνας (Δ εξαμ.) ( Τμήμα Διοίκησης Τουριστικών Επιχειρήσεων Θεσσαλονίκης, 2010)

15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ III Βασικές έννοιες Ορισμοί Αντιλαμβανόμενοι τη ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη που παρουσιάζεται στις μέρες μας, καθώς και το πλήθος των πόρων πληροφόρησης, γίνεται αντιληπτή η αναγκαιότητα ύπαρξης της πληροφοριακής παιδείας. Οι άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με ποικίλες και άφθονες πηγές πληροφόρησης (μέσω βιβλιοθηκών, διαδικτύου, μέσα μαζικής ενημέρωσης) και πολλές φορές η ληφθείσα πληροφορία βρίσκεται σε μη φιλτραρισμένη μορφή, εγείροντας ερωτήματα για την αυθεντικότητα, αξιοπιστία και εγκυρότητά της. Βέβαια, η έντονη αύξηση των πληροφοριών δεν θα δημιουργήσει μια πιο πληροφορημένη κοινωνία πολιτών, χωρίς την ύπαρξη των κατάλληλων ικανοτήτων για την αποτελεσματική χρήση της πληροφόρησης. Σύμφωνα με την Ένωση Κολεγιακών & Ερευνητικών Βιβλιοθηκών (2000), η Πληροφοριακή Παιδεία ορίζεται ως το σύνολο των ικανοτήτων που επιτρέπουν από τα άτομα να «αναγνωρίζουν πότε χρειάζεται η πληροφόρηση και να έχουν την ικανότητα να εντοπίζουν, αποτιμούν και χρησιμοποιούν αποτελεσματικά την απαραίτητη πληροφόρηση». Πιο συγκεκριμένα, η πληροφοριακή παιδεία θέτει τις βάσεις για τη δια βίου μάθηση. Ένα άτομο με πληροφοριακή παιδεία είναι ικανό να: Προσδιορίζει την έκταση της απαιτούμενης πληροφόρησης Έχει πρόσβαση στην απαιτούμενη πληροφόρηση αποτελεσματικά και ικανοποιητικά Αποτιμά την πληροφόρηση και τις πηγές της με κριτικό πνεύμα Ενσωματώνει επιλεγμένη πληροφόρηση στη γνωστική βάση κάποιου Χρησιμοποιεί την πληροφόρηση αποτελεσματικά προκειμένου να επιτελέσει ένα συγκεκριμένο σκοπό

16 Κατανοεί τα οικονομικά/κοινωνικά/νομικά πλαίσια που περιβάλλουν την πρόσβαση και χρήση στην πληροφόρηση (Ένωση Κολεγιακών & Ερευνητικών Βιβλιοθηκών, 2000). Όπως προαναφέρθηκε, η πληροφόρηση μπορεί να μεταδοθεί είτε μέσω των έντυπων υλικών, είτε μέσω της ευρύτερης τεχνολογίας. Η πληροφοριακή παιδεία σχετίζεται άμεσα με τις επιδεξιότητες στη χρήση της τεχνολογίας της πληροφόρησης καθιστώντας το άτομο ικανό να χρησιμοποιεί ηλεκτρονικούς υπολογιστές, εφαρμογές λογισμικού, βάσεις δεδομένων και άλλες τεχνολογίες για να επιτύχει κάποιο συγκεκριμένο σκοπό. Έτσι, τα άτομα με πληροφοριακή παιδεία αναπτύσσουν και δεξιότητες που σχετίζονται με την ευρύτερη τεχνολογία. Καθοριστικό στοιχείο της όλης δομής της πληροφοριακής παιδείας καθώς και της πληροφοριακής συμπεριφοράς αποτελεί ο όρος Πληροφορία, γιατί έχει αποτελέσει το βασικό παράγοντα διαμόρφωσης των δομών και των αντιλήψεων για την πληροφόρηση, έτσι όπως υφίσταται σήμερα. Γενικότερα ο όρος παρουσιάζει μια σχετική ασάφεια, σε ότι αφορά το περιεχόμενο και τη χρήση του και αυτό οφείλεται σε δύο βασικούς λόγους. Στο γεγονός ότι χρησιμοποιείται από διάφορους επιστημονικούς κλάδους με ουσιαστικές διαφορές σημασίας καθώς και στην εκτεταμένη καθημερινή χρήση του για ποικίλους σκοπούς (Μπώκος, 2002). Η προσέγγιση του όρου από την ελληνική λεξικογραφία σύμφωνα με τον Μπώκο (2002), ενσωματώνει τα ποικίλα χαρακτηριστικά που τη συνθέτουν : Η πληροφορία είναι η στοιχειώδης μονάδα γνώσης, το στοιχειώδες δεδομένο που μπορεί να θεωρηθεί γνωστικά αυτοδύναμο. Δηλαδή, το δομικό στοιχείο της γνωστικής διαδικασίας ή το στοιχειώδες γνωστικό νόημα για το άτομο που την προσλαμβάνει. Ως στοιχειώδες αυτοδύναμο γνωστικό στοιχείο η πληροφορία, αποτελεί το δομικό στοιχεί κατά τη διαδικασία παραγωγής και διαμόρφωσης της γνώσης. Δεδομένου ότι κύριο εργαλείο μετάδοσης της πληροφορίας είναι η γλώσσα ή πιο συγκεκριμένα

17 κάποιος κώδικας γλωσσικής επικοινωνίας, προκύπτει ότι το στοιχειώδες αυτοδύναμο γνωστικό στοιχείο αντιστοιχεί σε μια νοηματικά αυτοδύναμη πρόταση του γλωσσικού συστήματος επικοινωνίας (Μπώκος, 2002). Ένας άλλος ορισμός της πληροφορίας διατυπώνεται από τον Buckland (Marchionini, 1995) ο οποίος διαχωρίζει την πληροφορία ως: διαδικασία (επικοινωνιακή δράση) γνώση (αύξηση ή μείωση της αβεβαιότητας) αντικείμενο (αντικείμενα τα οποία παρέχουν πληροφόρηση) Γενικότερα, ως πληροφορία ορίζει οτιδήποτε μπορεί να αλλάξει/επηρεάσει την υπάρχουσα γνώση ενός ατόμου και βασιζόμενος σε αυτή την άποψη παραδέχεται την αντανάκλαση της στην ανθρώπινη μνήμη και γνώση καθώς και στα αντικείμενα που μεταφέρουν τις πληροφορίες (Marchionini, 1995). Φυσικό επακόλουθο της ύπαρξης της πληροφορίας είναι η κάλυψη μιας ανάγκης. Δεδομένου του μεγάλου όγκου των πληροφοριών οι πληροφοριακές ανάγκες γίνονται πλέον πολυδιάστατες και πολυσύνθετες. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην διεθνή λεξικογραφία παρατηρείται σύγχυση μεταξύ των όρων need και demand. Σύμφωνα με τον Birger Hjørland (IVA, 2011) η ζήτηση και η ανάγκη είναι μεν αλληλένδετοι όροι αλλά δεν εξαρτώνται αποκλειστικά ο ένας από τον άλλο. Συγκεκριμένα, η ζήτηση για πληροφόρηση μπορεί για τον οποιοδήποτε λόγο να θεωρηθεί χαμηλή (π.χ. απρόσιτη βιβλιοθήκη), αλλά παρόλα αυτά η ανάγκη εξακολουθεί να υφίσταται. Ο ορισμός της πληροφοριακής ανάγκης έχει μελετηθεί από πλήθος ερευνητών και διαφοροποιήθηκε με βάση τη γνωστική και φιλοσοφική τους κατεύθυνση καθώς και την οπτική πλευρά που το προσεγγίζουν. Η πρώτη κατηγορία αναφέρεται στην πληροφοριακή ανάγκη ως ψυχολογική κατάσταση, ενώ η δεύτερη την ορίζει ως μια κατάσταση ή ένα επίπεδο κατά τη διάρκεια αναζήτησης πληροφοριών

18 Όπως ορίζει ο Wilson (1997), η πληροφοριακή ανάγκη είναι μια υποκειμενική εμπειρία που λαμβάνει χώρα στο εκάστοτε άτομο με αποτέλεσμα να μην είναι «ορατή» στους άλλους. Επί πρόσθετα, ο Cooper (1971 παρατίθεται σε Shamo, 2001) την αντιλαμβάνεται ως μια ψυχολογική κατάσταση μη ορατή η οποία δεν αποτελεί σύμπλεγμα συμβόλων και δεν μπορεί να αποδοθεί δομικά. Συνδυαστικά με τους παραπάνω ορισμούς, ο Saracevic (1975 παρατίθεται σε Shamo, 2001) συμφωνεί στην ψυχολογική πλευρά της πληροφοριακής ανάγκης και τη συνδέει με την αβεβαιότητα που διακατέχει τον χρήστη και την επιθυμία του να γνωρίσει το άγνωστο. Αντίθετα, ο Derr (1983 παρατίθεται σε Shamo, 2001) ορίζει την πληροφοριακή ανάγκη ως μια κατάσταση κατά την οποία η πληροφορία συντελεί στην επίτευξη ενός θεμιτού πληροφοριακού σκοπού. Πρόκειται για μια σχέση η οποία επιτυγχάνεται μεταξύ της πληροφορίας και του πληροφοριακού σκοπού, επομένως δεν αποτελεί μια ψυχολογική κατάσταση. Έχοντας αναφερθεί σε δύο θεμελιώδεις έννοιες που αποτελούν τη βάση ανάλυσης της πληροφοριακής συμπεριφοράς, παρατίθενται οι βασικές έννοιες που σχετίζονται με το θέμα προκειμένου να γίνει πιο κατανοητή η παράθεση και ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνας. Ο ορισμός της Πληροφοριακής Συμπεριφοράς (Information Behavior) αποτελεί θέμα συζήτησης για πολλές δεκαετίες. Οι πρόσφατοι ερευνητές, εξακολουθούν να ασχολούνται με την ανάπτυξη μιας γενικότερης θεωρίας η οποία να είναι σε θέση να υποστηρίξει την έρευνα γύρω από την πληροφοριακή συμπεριφορά. Τον Δεκέμβριο του 1999, σε μια συζήτηση που συμμετείχαν ορισμένοι από τους κορυφαίους επιστήμονες στον τομέα της επιστήμης της πληροφόρησης, επικεντρώθηκαν στην επεξήγηση του όρου πληροφοριακή συμπεριφορά. Μεταξύ των άλλων προβληματίστηκαν με το γεγονός ότι ο όρος δεν είναι γραμματικά ορθός, διότι ο όρος (Πληροφοριακή Συμπεριφορά) υπαινίσσεται τη συμπεριφορά που παρουσιάζουν οι πληροφορίες, αλλά οι πληροφορίες δεν είναι δυνατόν να συμπεριφέρονται,

19 γιατί την ικανότητα να συμπεριφέρεται την έχει ο άνθρωπος (Mutshewa, 2007). Με το πέρασμα του χρόνου αποδόθηκαν διάφοροι ορισμοί όπως ο Human Information Behavior, ο οποίος θεωρείται και γραμματικά σωστός. Ο ορισμός Information seeking Behaviour είχε προταθεί αλλά θεωρήθηκε ιδιαίτερα περιοριστικός, επειδή δεν αντικατοπτρίζει την τελική συμπεριφορά του ατόμου ακολουθούμενη της απόκτησης πληροφοριών. Παρ όλες τις απόψεις, η χρήση του όρου Πληροφοριακή Συμπεριφορά είναι και αυτή που επικράτησε. Σύμφωνα με τον Davenport (1997 παρατίθεται σε Mutshewa, 2007, αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι προσεγγίζουν και χρησιμοποιούν τις πληροφορίες. Ο συγκεκριμένος ορισμός παρότι θεωρείται φειδωλός ταυτόχρονα προβάλλει τα βασικά σημεία της πληροφοριακής συμπεριφοράς και συγκεκριμένα προσεγγίζει τον χειρισμό της πληροφορίας από τον άνθρωπο. Ο Wilson (2002), την ορίζει ως το σύνολο της ανθρώπινης συμπεριφοράς σε σχέση με τις πηγές και τους διαύλους της πληροφορίας. Περιλαμβάνει είτε την από σκοπού αναζήτηση πληροφοριών, δηλαδή το άτομο ενεργεί (συλλογή πληροφοριών μέσω της επικοινωνίας με άλλους ανθρώπους), είτε το ακούσιο συναπάντημα των πληροφοριών, δηλαδή λαμβάνει πληροφορία παθητικά. Επίσης, προϋποθέτει ότι ένα γενικό πρότυπο αναγκών πληροφοριακής συμπεριφοράς πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον τα εξής στοιχεία (Tella and Adeyinka, 2009): μια πληροφοριακή ανάγκη και τις κινήσεις της (δηλαδή, τους παράγοντες που δίνουν αφορμή για την αντίληψη της ατομικής ανάγκης και την έναρξη μιας αναζήτησης υλικού) οι παράγοντες που επηρεάζουν ένα άτομο ως προς τη συνειδητοποίηση της ανάγκης του και οι διαδικασίες ή ενέργειες που εμπλέκονται στην εν λόγω διαδικασία

20 Ωστόσο, όσον αφορά την επιστημολογική προσέγγιση του όρου διαχωρίζεται σε δύο κατηγορίες: Μπιχεβιορισμός Αντικειμενισμός (behaviorism- objectivism) Κονστρουκτιβισμός (constructivism) Ο όρος συμπεριφορισμός χρησιμοποιείται από πολλούς σαν συνώνυμο με τον όρο αντικειμενισμό επειδή βασίζεται στην αντικειμενιστική επιστημολογία. Οι θεωρίες αυτές εκφράζουν ότι γνώση είναι η ενημέρωση για τα αντικείμενα που υπάρχουν ανεξάρτητα από κάθε υποκείμενο. Χαρακτηριστικό του συμπεριφορισμού είναι η αναγκαιότητα να υπάρχουν στόχοι για την απόδοση, οι οποίοι περιγράφουν τι οι μαθητευόμενοι θα είναι ικανοί να κάνουν όταν έχουν τελειώσει ένα μάθημα, ή μια ενότητα εκπαίδευσης. Βασική προϋπόθεση για τη μάθηση είναι η ενίσχυση μιας συμπεριφοράς ή η ανταμοιβή για την επιθυμητή απάντηση. Κατά την κονστρουκτιβιστική θεωρία, το άτομο δρα στα αντικείμενα και στα γεγονότα και κερδίζει κατανόηση από τη δική του αντίληψη για τον κόσμο όπως τον βιώνει. Ωστόσο, όλες οι εμπειρίες δεν έχουν την ίδια αξία και όλα τα άτομα δεν τις μεταφράζουν σε ερμηνείες που έχουν την ίδια σημασία. Αυτό το οποίο τονίζει ο κονστρουκτιβισμός είναι ότι δεν υπάρχει μια σωστή έννοια, αλλά η ερμηνεία των εννοιών είναι αποτέλεσμα διαλόγου και συμφωνίας ανάμεσα σε αυτόν που ερμηνεύει και στο ερμηνευμένο. Επίσης, ισχυρίζεται ότι τα μόνα εργαλεία που είναι διαθέσιμα σε αυτόν που μαθαίνει είναι οι αισθήσεις του. Μέσω των μηνυμάτων που δέχεται με τις αισθήσεις του το άτομο δημιουργεί την αντίληψή του για τον κόσμο (Κορομπίλη 2008, σ ). Η σύνδεση των συγκεκριμένων μοντέλων με την πληροφοριακή συμπεριφορά επιβεβαιώνεται από το θεωρητικό της υπόβαθρο και τη σχέση της με την κονστρουκτιβιστική θεωρία. Η κονστρουκτιβιστική πλευρά της μάθησης, η οποία δίνει έμφαση στην εμπειρία του χρήστη κατά τη διάρκεια αναζήτησης,

21 αποτελεί τον βασικότερο τρόπο κατανόησης της πληροφοριακής του συμπεριφοράς (Zaborowski, 2008). Αρχικά ο ευρύτερος όρος Πληροφοριακή Αναζήτηση (Information- seeking), περιλαμβάνει τη διαδικασία κατά την οποία ο άνθρωπος επιλέγει σκόπιμα να αλλάξει/βελτιώσει την κατάσταση της γνώσης του. Ο όρος αναζήτηση χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει την συμπεριφορά που παρουσιάζει ο χρήστης κατά τη διαδικασία της πληροφοριακής αναζήτησης. Επίσης υποδηλώνει τα μέτρα που λαμβάνουν τα υπολογιστικά συστήματα προκειμένου να ταιριάξουν και να εμφανίσουν τις σωστές πληροφορίες στην αναζήτηση του χρήστη. Ο όρος αναζήτηση πληροφοριών (Informationseeking) προτιμάται έναντι του όρου ανάκτηση πληροφοριών(information retrieval) γιατί προσανατολίζεται περισσότερο στον άνθρωπο (Marchionini, 1995). Βασιζόμενοι στις έρευνες των Case (2002), Hopkins (1988), και Spink and Currier (2006) η Πληροφοριακή αναζήτηση αποτελεί υπό-πεδίο της πληροφοριακής συμπεριφοράς και ορίζεται ως τη συνειδητή προσπάθεια αναζήτησης πηγών πληροφόρησης προκειμένου να καλυφθεί μια πληροφοριακή ανάγκη ή ένα κενό γνώσης. Πτυχή της Πληροφοριακής Αναζήτησης θεωρείται η Συμπεριφορά κατά την Πληροφοριακή Αναζήτηση (Information-seeking Behavior) η οποία περιλαμβάνει τη σκόπιμη αναζήτηση πληροφοριών και τις ενέργειες του χρήστη προκειμένου να εντοπίσει και να ανακτήσει την κατάλληλη πηγή πληροφόρησης (Hayden, 1988). O Wilson (2000) διευκρινίζει το κομμάτι της αναζήτησης (Seeking) με τον όρο Information Searching Behavior και τον διαχωρίζει σε manual information system (όπως μια εφημερίδα ή μια βιβλιοθήκη) και σε computer-based system (όπως το διαδίκτυο)

22 Προκειμένου να μελετηθεί η κάθε αυτού συμπεριφορά του, κρίνεται σκόπιμο να ληφθεί υπόψη η ανθρώπινη φύση και η σύγχυση που προκαλείται κατά τη διαδικασία αναζήτησης πληροφοριών από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπινων χαρακτηριστικών, της γενικότερης κατάστασης του και της αλληλεπίδρασης με τα αυτοματοποιημένα συστήματα ανάκτησης πληροφοριών. Όσον αφορά τα πληροφοριακά συστήματα εντοπίζονται δύο προσεγγίσεις. Η πρώτη αναφέρεται στην αλληλεπίδραση του χρήστη με το ίδιο το σύστημα (για παράδειγμα η υιοθέτηση στρατηγικής αναζήτησης βασιζόμενη σε τελεστές Boolean) και η δεύτερη αναφέρεται στο ίδιο το σύστημα και το πώς αυτό είναι σε θέση να ανακτήσει τις απαιτούμενες πληροφορίες για το χρήστη (Shamo, 2001). Το τελικό στάδιο της προαναφερθείσας ροής της πληροφορίας περικλείεται στον όρο της Συμπεριφοράς κατά τη χρήση της Πληροφορίας (Information Use Behavior) η οποία αποτελείται από τις φυσικές και νοητικές διαδικασίες που διενεργεί ο χρήστης προκειμένου να ενσωματώσει την πληροφορία που έχει συγκεντρώσει στην υπάρχουσα γνώση του (Wilson, 2000). Παρουσίαση μοντέλων Πληροφοριακής Συμπεριφοράς Κατόπιν έρευνας που πραγματοποιήθηκε στην παγκόσμια βιβλιογραφία, διαπιστώθηκε ότι πολλοί θεωρητικοί/ερευνητές στην προσπάθειά τους να δώσουν μια πιο δομημένη εικόνα της έννοιας της Πληροφοριακής Συμπεριφοράς οδηγήθηκαν στη σύνθεση κάποιων μοντέλων. Ως μοντέλο ορίζεται το πλαίσιο συζήτησης σχετικά με ένα πρόβλημα που μπορεί να εξελιχθεί σε δήλωση για τις σχέσεις μεταξύ των θεωρητικών προτάσεων (Wilson 1999). Χαρακτηριστικά, τα μοντέλα επικεντρώνονται σε πιο περιορισμένα ζητήματα απ ότι οι θεωρίες και σε γενικές γραμμές έπονται αυτών. Η σχέση τους παρόλα αυτά θεωρείται αλληλένδετη και βάσει αυτού οι Simon και Burstein τα χαρακτήρισαν mini theories (Case, 2002). Σύμφωνα με

23 τον ορισμό του Wilson (1999) τα μοντέλα που ανήκουν στη γενική κατηγορία της πληροφοριακής συμπεριφοράς σχηματοποιούνται σε διαγράμματα, επεξηγούν την πληροφοριακή δραστηριότητα, τα αίτια και τις συνέπειες της, ή τις σχέσεις των σταδίων της πληροφοριακής συμπεριφοράς (Wilson, 1999). Τα μοντέλα που εντοπίζονται στην παγκόσμια βιβλιογραφία σχετικά με την πληροφοριακή συμπεριφορά ομαδοποιούνται στις εξής κατηγορίες: 1. Information Seeking Behavior Models 2. Interactive Information Seeking Retrieval Models 1. Information Seeking Behavior Models Στην ευρύτερη αυτή κατηγορία εντοπίζονται τα μοντέλα των Wilson (1981 & 1999) Information-seeking Behaviour, Krikelas (1983) Information seeking, Ellis (1989) Model for Information system design, Kuhlthau (1991) Stages of information seeking behaviour, Johnson (1997) Comprehensive model of information-seeking. 1.1 Wilson: Information-seeking Behaviour Model Το μοντέλο του Wilson (βλ. εικ. 1) παρουσιάστηκε το 1981 ως μία προσπάθεια επεξήγησης της πληροφοριακής διαδικασίας. Αποτελείται από δώδεκα συστατικά στοιχεία και στον πυρήνα του εντοπίζονται τρεις οντότητες: information user, information need, information environment

24 Εικόνα 1: Wilson s (1981) Model of Information Behavior (Knight and Spink, 2008). Η ανάλυση του μοντέλου ξεκινά με το στοιχείο «information user» ξεκαθαρίζοντας πως αποτελεί τη βασική του προτεραιότητα έναντι της ίδιας της χρήσης. Κεντρικό στοιχείο του μοντέλου είναι η πληροφοριακή ανάγκη η οποία ορίζεται από το περιβάλλον του χρήστη, το ρόλο του και τις φυσικές, συναισθηματικές και γνωστικές του ανάγκες. Σύμφωνα με τον Wilson, ο χρήστης πραγματοποιεί έρευνα προκειμένου να καλύψει μία πληροφοριακή του ανάγκη, η οποία ίσως να προέρχεται, ίσως και όχι, από το επίπεδο ικανοποίησης (ή μη ικανοποίησης) του από προηγούμενες προσκτήσεις πληροφοριών. Υποστηρίζει ότι η ανάγκη οδηγεί τον χρήστη σε ένα σύμπλεγμα δραστηριοτήτων, με βασικότερη την αναζήτηση πληροφοριών σε πηγές ή συστήματα πληροφόρησης. Το αποτέλεσμα αυτής της ανάγκη αναζήτησης μπορεί να χαρακτηριστεί ως επιτυχές, είτε ως αποτυχημένο. Μία σημαντική πτυχή του μοντέλου είναι η διαπίστωση ότι οι άνθρωποι ανταλλάσσουν πληροφορίες στα πλαίσια ανταλλαγής δεδομένων και της γενικότερης πληροφοριακής συμπεριφοράς. Μικρότερης σημασίας θεωρείται η ανεπίσημη ανταλλαγή/μεταφορά δεδομένων μεταξύ των ανθρώπων (Case, 2002)

25 Το δεύτερο μοντέλο του Wilson (1996), αποτελεί συμπλήρωμα του αρχικού μοντέλου του, δίνοντας έμφαση στην πολυπλοκότητα της πληροφοριακής αναζήτησης, επεκτείνοντας τα πεδία της επιστήμης της πληροφόρησης με την προσθήκη νέων: λήψη απόφασης, ψυχολογία, καινοτομία, υγιής επικοινωνία και την καταναλωτική έρευνα (βλ. εικ. 2). Επικαλούμενος ορισμένες θεωρίες επεξηγεί τις ακόλουθες πτυχές της πληροφοριακής αναζήτησης: Γιατί κάποιες ανάγκες μας παρακινούν σε έρευνα, σε αντίθεση με κάποιες άλλες (stress/ copying theory from psychology) Γιατί ορισμένες πηγές πληροφόρησης χρησιμοποιούνται περισσότερο από κάποιες άλλες (risk/ reward theory from consumer research) Γιατί κάποιοι άνθρωποι επιδιώκουν (ή όχι) την εκπλήρωση ενός στόχου βασιζόμενοι στις αντιλήψεις της δικής τους αποτελεσματικότητας (social learning theory from psychology). Εικόνα 2: Wilson s Model in Information Behaviour Research (Wilson, 1999). Το στοιχείο «activating mechanisms» ως κίνητρα αναζήτησης τα οποία επηρεάζονται από τις εξής μεταβλητές: ψυχολογική προδιάθεση, δημογραφικά δεδομένα, κοινωνικός ρόλος, περιβαλλοντολογικές μεταβλητές της πληροφορίας και χαρακτηριστικά της πηγής. Σημαντική πτυχή του νέου

26 μοντέλου, είναι ότι αναγνωρίζει τους διαφορετικούς τύπους συμπεριφοράς κατά την αναζήτηση: παθητική συμπεριφορά, παθητική αναζήτηση, ενεργή αναζήτηση, τρέχουσα αναζήτηση. Ο Wilson, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι πληροφορίες αξιολογούνται με βάση την επίδραση που ασκούν στις εκάστοτε ανάγκες ενός ατόμου και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να αποτελέσουν εμπόδιο κατά τη διάρκεια μιας επικείμενης αναζήτησης και να στρέψουν το άτομο στην πραγματοποίηση της εκ νέου (Case, 2002). 1.2 Krikelas Model of Information- Seeking Behavior: Patterns and Concepts Το μοντέλο του Krikela (βλ. εικ. 3) δημοσιεύτηκε το 1983 και αμέσως θεωρήθηκε ως ένα «βιβλιοθηκονομικό μοντέλο αναζήτησης» χάρη στην απλότητα του. Ένας από τους βασικούς λόγους ανάπτυξης του μοντέλου αποτέλεσε η προσπάθεια του να ενοποιήσει τον ευρύτερο τομέα της έρευνας χρηστών. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της θεωρίας του, πάνω στην οποία στηρίχτηκε και το μοντέλο του, είναι η άποψη του για την πληροφορία. Απορρίπτει την τάση να συγχέει την πληροφορία με τη χρήση των πηγών πληροφόρησης, θεωρώντας τη ως ένα προσωπικό ερέθισμα και συγκεκριμένα υποστηρίζοντας πως ο καθένας την ορίζει βασιζόμενος στις δικές του εμπειρίες / Personal files Memory (Fisher, Erdelez and McKechnie, 2006). Κύρια θέση του Krikelas αποτελεί η ανάγκη του για παρατήρηση της πληροφοριακής συμπεριφοράς σε συνδυασμό με τους σκοπούς που βρίσκονται πίσω από την συμπεριφορά του χρήστη και όχι αποκομμένη από αυτή. Αυτή η ανάγκη άλλωστε, να ανακαλύψει τους ποικίλους παράγοντες του «πληροφοριακού κόσμου του χρήστη» καθιστά το μοντέλο του εναλλακτικό στον συγκεκριμένο ερευνητικό τομέα (Fisher, Erdelez and McKechnie, 2006). Στην κορυφή του μοντέλου τοποθετεί δυο πληροφοριακές δραστηριότητες που αποτελούν και το θεμέλιο του, την Information Gathering και την

27 Information Giving και προκειμένου να καταδείξει τη διαφοροποίησή μεταξύ τους, εντάσσει την ιδέα της πληροφοριακής ανάγκης. Η δραστηριότητα Information Gathering ανταποκρίνεται στις ετεροχρονισμένες ανάγκες οι οποίες έχουν υποκινηθεί από ένα γεγονός στο μυαλό του χρήστη και τον προτρέπουν στην διαδικασία αναζήτησης. (Case, 2002). Όσον αφορά την δραστηριότητα Information Giving, o Henefer (Case, 2002) την ορίζει ως την πράξη διάδοσης των μηνυμάτων η οποία μπορεί να κοινοποιηθεί σε προφορική, γραπτή ή οπτική μορφή και μπορεί να αποτελεί μέρος του γενικότερου συνόλου Information Gathering ή Information Seeking αναλόγως τη φύση της εκάστοτε ανάγκης. Εικόνα 3: Krikela s Model in Information Seeking (Fisher, Erdelez and McKechnie, 2006). Ο Krikelas δεν υποστηρίζει την άποψη ότι οι ασυνείδητες ανάγκες του χρήστη είναι αποκομμένες από την διαδικασία της πληροφοριακής αναζήτησης γι αυτό προσθέτει στο μοντέλο του το διαχωρισμό immediate need και deferred need. Η σχέση που προκύπτει είναι η σύνδεση των immediate needs με τον όρο Information seeking και οι deferred needs με τον όρο Information gathering (Fisher, Erdelez and McKechnie, 2006). Συμπερασματικά, το

28 μοντέλο του Krikelas αποτελεί μια δυναμική στροφή στις μέχρι τώρα προσεγγίσεις για την έρευνα χρηστών, προβάλλοντας περισσότερο τη φύση της πληροφοριακής αναζήτησης στο ευρύτερο πλαίσιο της πληροφοριακής συμπεριφοράς του χρήστη. 1.3 Ellis: Behavioral Model for Information System Design Εικόνα 4: Ellis Behavioral Model for Information System Design (Knight and Spink, 2008). Στο μοντέλο του, ο Ellis (1989) εξετάζοντας τις διαφορετικές συμπεριφορές που εμπλέκονται στην πληροφοριακή αναζήτηση δεν τις εντάσσει σε ένα διαγραμματικό μοντέλο, απεναντίας ισχυρίζεται ότι αποτελούν ένα μοναδικό σύνολο σταδίων. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι προτιμά τον όρο χαρακτηριστικά και όχι στάδια (Wilson, 1999). Τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά παρουσιάζονται και ορίζονται στο παραπάνω σχήμα (βλ. εικ. 4). Το μοντέλο τελειοποιήθηκε με την προσθήκη δύο στοιχείων, verifying και ending, οι δράσεις των ανθρώπων περιγράφονται ως χαρακτηριστικά υποδεικνύοντας ότι οι συμπεριφορές δεν λαμβάνουν απαραίτητα χώρα σε μία γραμμική ακολουθία, πολλές φορές, όμως, μπορούν να αποτελούν συνέχεια μιας προηγούμενης συμπεριφοράς

29 1.4 Kuhlthau: Information Seeking Model Το μοντέλο της Kuhlthau (βλ. εικ. 5) είναι μία προσέγγιση σχηματοποίησης της ανθρώπινης πληροφοριακής συμπεριφοράς στα πλαίσια μιας υποτιθέμενης γνωστικής διεργασίας παρά μιας παρατηρούμενης. Περιγράφει την διαδικασία αναζήτησης πληροφοριών ως μια εποικοδομητική δραστηριότητα κατά την διάρκεια της οποίας, ο χρήστης προσπαθεί να βρει νόημα στις πληροφορίες (Knight and Spink, 2008). Τα στάδια που εντοπίζονται στο μοντέλο της είναι : Initiation, Selection, Exploration, Formulation, Collection, Presentation. Το πρώτο στάδιο, initiation, χαρακτηρίζεται από συναισθήματα αβεβαιότητας, ασάφειας και γενικές σκέψεις σχετικές με το πρόβλημα, συνδέεται επίσης με το υπόβαθρο της πληροφοριακής αναζήτησης. Έπεται ο καθορισμός του θέματος αναζήτησης (selection). Ακολουθεί το τρίτο στάδιο, exploration, όπου γίνεται η αναζήτηση πληροφοριών για το θέμα που έχει οριστεί, ενώ στο formulation επικεντρωνόμαστε σε πιο συγκεκριμένα ζητήματα του αρχικού προβλήματος που έχει οριστεί. Έπειτα ακολουθεί η συλλογή πληροφοριών σχετικών με τον στόχο, collection, και το μοντέλο ολοκληρώνεται με την λήξη της αναζήτησης πληροφοριών, complete (Wilson, 1999). Human Experience Associated with stages Stages Initiation Selection Exploration Formulatio n Affective Uncertainty Optimis Confusion/ Clarity (feelings) m Doubt Cognitive (thoughts) Physical (actions) General Vague Seeking Background Information Tasks Recognize Identify Investigat e Collection Direction Confidence Presentation Satisfaction or Disappointme nt Narrowed Increased Interest Cleaner Seeking Focused Relevant Info Info Formulate Gather Complete Εικόνα 5: Kuhlthau Information Seeking Model (Knight and Spink, 2008). 1.5 Johnson s Comprehensive Model of Information Seeking (CMIS)

30 Το μοντέλο που εξετάζεται είναι ουσιαστικά το δεύτερο μοντέλο σχετικά με την πληροφοριακή αναζήτηση που δημιούργησε ο Johnson το Το αρχικό μοντέλο δημιουργήθηκε από τον ίδιο και τον Meischke, 1993, και η δημιουργία του βασίστηκε στην παρατήρηση, κατά την διάρκεια αναζήτησης πληροφοριών σχετικές με τον καρκίνο, από γυναίκες που διαγνώσθηκε πως νοσούσαν από καρκίνο του μαστού. Αναφερόμενος στην πληροφοριακή αναζήτηση, δήλωσε πως : «Η πληροφοριακή αναζήτηση είναι καθαρά μία δυναμική διαδικασία, με το επίπεδο γνώσεων των ανθρώπων συνεχώς να αλλάζει όσο περνάει ο καιρός». Εικόνα 6: Johnson s Comprehensive Model of Information Seeking (CMIS), (Case, 2002) Στο μοντέλο του Johnson (βλ. εικ. 6) συναντώνται τρεις κατηγορίες. Στην πρώτη, antecedents, γίνεται διαχωρισμός σε δύο υπό-ομάδες (background factors- personal relevance factors), όπου κάθε μία αποτελείται και από δύο στοιχεία αντίστοιχα. Στην πρώτη κατηγορία εντοπίζουμε τους παράγοντες εκείνους που μας κινούν στην αναζήτηση πληροφοριών. Οι ομάδες αυτής της κατηγορίας, χωρίζονται σε αυτήν που περιέχει τα δημογραφικά στοιχεία που

31 επηρεάζουν το άτομο σχετικά με την αναζήτηση της πληροφορίας, στα στοιχεία εκείνα που αποτελούν άμεση εμπειρία για το άτομο χρήστη της πληροφορίας και σε εκείνη που περικλείει την τελική χρήση της γνώσης που έλαβε ο άνθρωπος, δηλαδή το αν τελικά χρησιμοποιήθηκε η πληροφόρηση που εντοπίστηκε, και στο δεύτερο στοιχείο, το οποίο αναφέρεται στα πιστεύω του καθενός και στον τρόπο με τον οποίο χειρίζεται τα πράγματα στη ζωή του. Τα στοιχεία της δεύτερης κατηγορίας, information carrier factors, αναφέρονται στα χαρακτηριστικά της πληροφορίας που λαμβάνουμε, στον τρόπο κυρίως που λαμβάνουμε την πληροφόρηση, το κατά πόσο άμεση ή έμμεση είναι η πληροφορία για τον χρήστη και στην χρησιμότητα των μέσων μετάδοσης της πληροφορίας. Εδώ ο Johnson, τονίζει πως η χρησιμότητα της πηγής πληροφόρησης σχετίζεται και με τις πληροφοριακές ανάγκες των χρηστών και με τον τρόπο επιλογής των πηγών. Η τελευταία κατηγορία, information seeking actions, εμπεριέχει ένα μόνο στοιχείο, actions. Στο τελικό στάδιο του μοντέλου, ο Johnson αναζητά πληροφορία η οποία να βασίζεται σε συνειδητές επιλογές, διαμέσου πηγών και μέσων πληροφόρησης. Αναφέρει, ακόμη, πως είναι δύσκολο κάποιος να αναγνωρίσει ανάμεσα στις δυσκολίες που ενυπάρχουν στην μελέτη των επιλογών και της δράσης των χρηστών κατά την διάρκεια αναζήτησης πληροφορίας, αν τελικά η πρόσκτηση της πληροφόρησης είναι ενεργητική ή παθητική (Case, 2002). 2. Interactive Information Seeking Retrieval Models Στην ευρύτερη αυτή κατηγορία εντοπίζονται τα μοντέλα των Marchionini (1995) Information Seeking in Electronic Environments Model, Ingwersen (1992/1996) Cognitive IR Interaction Model, Saracevic (1996) Stratified Interactive IR Model και Spink (1997) Search Process Model

32 2.1 Marchionini: Information Seeking in Electronic Environments Model Η προσέγγιση του Marchionini έγκειται στη γνωστική διαδικασία της αναζήτησης πληροφοριών στο ηλεκτρονικό περιβάλλον. Βάση του αρχικού του μοντέλου (βλ. εικ. 7) είναι η διαπίστωση ότι η πληροφοριακή αναζήτηση αποτελεί φυσικό και απαραίτητο μηχανισμό της ανθρώπινης ύπαρξης και ειδικότερα την ορίζει ως διαδραστική διαδικασία μέσα στο γενικότερο πλαίσιο του πληροφοριακού περιβάλλοντος (Knight and Spink, 2008). Εικόνα 7: The prominent role of the user, information need, information environment and information interaction in Marchionini Information Seeking Model (Knight and Spink, 2008). Ο Marchionini παρουσιάζει οχτώ στοιχεία πληροφοριακής αναζήτησης τα οποία εντάσσονται σε τέσσερεις κατηγορίες (βλ. εικ. 7): User Information Need Information Environment Information Interaction Σύμφωνα με τους Knight και Spink (2008), το μοντέλο του στηρίχτηκε στη σχετική κατανόηση που αναπτύχθηκε στα γενικότερα πλαίσια της πληροφοριακής συμπεριφοράς (βλ. εικ. 8)

33 Εικόνα 8: Marchionini s model of Information Seeking in Electronic Environments (Knight and Spink, 2008). Σύμφωνα με την οντότητα Reflect iterate, ο ερευνητής εξακολουθεί να ψάχνει και να αξιολογεί την πληροφοριακή του ανάγκη. Αυτή η αξιολόγηση, είτε τον οδηγεί στην αναγνώριση νέας πληροφοριακής ανάγκης, είτε στην ανακάλυψη προβλημάτων κατά τη διατύπωση του προβλήματός του και κατ επέκταση στην αλλαγή ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων. Μελανό σημείο του μοντέλου του θεωρείται αρχικά το χρονικό διάστημα που πραγματοποιήθηκε, δεδομένου του πρωταρχικού σταδίου που βρισκόταν τότε το διαδίκτυο καθώς επίσης και το γεγονός ότι οι χρήστες που έλαβαν μέρος στην έρευνά του, ήταν χρήστες που γνώριζαν τις λειτουργίες των συστημάτων πληροφόρησης και τις στρατηγικές αναζήτησης. 2.2 Ingwersen: Cognitive IR Interaction Model Σε γενικές γραμμές το μοντέλο του Ingwersen (βλ. εικ. 9) παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με τα υπόλοιπα μοντέλα πληροφοριακής συμπεριφοράς. Συγκεκριμένα τα δυο βασικά στοιχεία που αναφέρει User s cognitive space και Social/organizational environment είναι παρεμφερή με τα Person in context και Environmental factors του Wilson

34 Εικόνα 9: Ingwersen s model of the IR process (Wilson 1999) Ωστόσο σύμφωνα με τον Wilson (1999), αναφέρει ένα αριθμό νέων στοιχείων. Αρχικά, αποδεικνύει ότι μέσα από το μοντέλο του οι λειτουργίες, πληροφοριακός χρήστης, συντάκτης εγγράφου, ενδιάμεσος, διασύνδεση και σύστημα ανάκτησης πληροφοριών είναι τα αποτελέσματα των άμεσων/έμμεσων γνωστικών μοντέλων του συγκεκριμένου πεδίου ενδιαφέροντος. Επιπλέον, οι χρήστες έχουν πλέον ένα μοντέλο το οποίο περιγράφει τα επαγγελματικά τους καθήκοντα, τις πληροφοριακές τους ανάγκες, τα προβλήματα ή τους στόχους τους, στοιχεία που μέχρι τώρα δεν αναφερόταν αλλά χρειαζόταν επεξήγηση. Δεύτερον, ο Ingwersen εντάσσει στο μοντέλο του το στοιχείο IR system (Information Retrieval), υποστηρίζοντας πως πρέπει να συμπεριλαμβάνεται σε όλα τα μοντέλα πληροφοριακής συμπεριφοράς προκειμένου να καταδεικνύουν το είδος των πληροφοριών που αναζητά ο χρήστης. Έτσι το μοντέλο του ενσωματώνει ιδέες που σχετίζονται με την πληροφοριακή συμπεριφορά και τις πληροφοριακές ανάγκες ενσωματωμένες στο σύστημα ανάκτησης πληροφοριών (IR system)

35 Ο συνδυασμός αυτών με τις γνωστικές δομές και polyrepresentation αποτελούν μια σημαντική δύναμη του μοντέλου. την ιδέα της 2.3 Saracevic: Stratified Interactive IR model Για τη δημιουργία του μοντέλου για την πληροφοριακή αναζήτηση και ανάκτηση πληροφοριών, ο Saracevic βασίστηκε στην προϋπάρχουσα ιδέα και αντίληψη ότι οι χρήστες αλληλεπιδρούν με την χρήση των πληροφοριακών συστημάτων αναζήτησης με σκοπό να χρησιμοποιήσουν την πληροφορία που χρειάζονται. Πρότεινε πως το να κατανοηθεί ο λόγος για τον οποίο ο χρήστης αναζητά πληροφορίες, ήταν ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που επηρέαζε την αλληλεπίδραση στην σχέση μεταξύ του χρήστη, του πληροφοριακού συστήματος και των αντικειμένων που υπάρχουν στο ίδιο το σύστημα. Όπως φαίνεται στην εικόνα 10, το μοντέλο έχει στρωματοποιημένη μορφή σε τρία επίπεδα, ή στρώματα, της αλληλεπίδρασης ανάκτησης πληροφοριών. Στο πρώτο επίπεδο, surface level of interaction, υπάρχει η ακολουθία των δράσεων και των αντιδράσεων μεταξύ του χρήστη και της διεπαφής του πληροφοριακού συστήματος. Έπειτα, ακολουθεί το cognitive level of interaction, το οποίο προσδιορίζει τόσο τις σκέψεις του χρήστη, όσο και τα αποτελέσματα του πληροφοριακού συστήματος ως γνωστικές οντότητες. Εδώ ο χρήστης, κρίνει τα αποτελέσματα που δίνονται από το σύστημα. Τέλος, στο τρίτο επίπεδο, situational level of interaction, γίνεται αναφορά για το που έχει τελικά οδηγηθεί η αλληλεπίδραση χρηστών και πληροφοριακού συστήματος. Εξετάζεται το πλαίσιο που έχει επηρεαστεί από την πρωταρχική πληροφοριακή ανάγκη και πως ο χρήστης και, ή, το σύστημα μπορούν να κατηγοριοποιούν, ή ακόμη να αλλάζουν συνεχώς, την ανάγκη. Σημαντικό είναι ακόμη να αναφερθεί πως ο Saracevic θεωρεί πως τα στοιχεία του μοντέλου του μπορούν, κάτι που συμβαίνει, να αλλάζουν συνεχώς όσο υπάρχει και εξελίσσεται και συμβαίνει η διαδικασία της πληροφοριακής

36 αναζήτησης. Η δυναμική του μοντέλου του έγκειται στο γεγονός ότι εστιάζει στην αλληλεπίδραση της πληροφοριακής αναζήτησης και στον χρήστη, και δεν μένει στην στατική εξέλιξη αυτής της σχέσης (Knight and Spink, 2008). 2.4 Spink: Search Process Model Εικόνα 10: Saracevic Stratified Interactive IR model, (Wilson, 1999) Το μοντέλο αυτό βασίστηκε στην υπόθεση ότι μια σειρά μηχανισμών ανατροφοδότησης ήταν η μεγαλύτερη επιρροή αλληλεπίδρασης στην διαδικασία της πληροφοριακής αναζήτησης, η οποία περιλάμβανε πράγματα όπως η αξιολόγηση του πληροφοριακού συστήματος από τον χρήστη, κρίσεις του χρήστη και ερωτήματα τροποποίησης του συστήματος. Με έρευνα του ο Spink θέλησε να καθορίσει τους τύπους και την συχνότητα αλληλεπίδρασης κατά την διάρκεια της πληροφοριακής αναζήτησης. Στόχος του ήταν να προσδιορίσει τις κρίσεις των χρηστών, τις στρατηγικές αναζήτησης και τα προβλήματα ανατροφοδότησης που εντοπίζονται στην διάρκεια της έρευνας (Wilson, 1999)

37 Εικόνα 11: Spink s Search Process Model, (Wilson, 1999). Ο Spink περιγράφει το μοντέλο του λέγοντας «Κάθε στρατηγική αναζήτησης περιλαμβάνει έναν ή δύο κύκλους (έρευνας). Κάθε κύκλος μπορεί να αποτελείται από ένα ή περισσότερα διαδραστικά περιστατικά ανάδρασης. Μια ενέργεια μπορεί επίσης να παρουσιάζει μία κίνηση στο πλαίσιο της στρατηγικής της έρευνας και ίσως να θεωρηθεί ως μία περαιτέρω τακτική για την έρευνα Κάθε κίνηση αποτελείται από μία εισαγωγή ή ερώτημα του χρήστη που απαιτεί μία απάντηση από το σύστημα» (Wilson, 1999). Μελετώντας το θεωρητικό υπόβαθρο της πληροφοριακής παιδείας και συμπεριφοράς του χρήστη, γίνεται αντιληπτό ότι απαιτείται η γνώση χειρισμού νέων τεχνολογιών σε τέτοιο βαθμό ώστε να είναι σε θέση να πραγματοποιεί πιο εξειδικευμένη έρευνα η οποία να του επιφέρει ικανοποιητικά αποτελέσματα σε επίπεδο έρευνας. Επομένως, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι γνώσεις της τεχνολογίας της πληροφόρησης είναι συνυφασμένες και υποστηρίζουν την πληροφοριακή παιδεία. Τα άτομα με πληροφοριακή παιδεία αναπόφευκτα αναπτύσσουν και τεχνολογικές επιδεξιότητες, γεγονός το οποίο θεωρείται δεδομένο στην πληροφοριακή εποχή που ζούμε. Πλέον οι χρήστες πρέπει να είναι σε θέση να διαχειρίζονται

38 την πληθώρα των πληροφοριών επικαλούμενοι διάφορες τεχνικές αναζήτησης. Μία έκθεση του 1999 από το National Research Council (Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας) προωθεί την έννοια της «ευχέρειας» με την τεχνολογία της πληροφόρησης και σκιαγραφεί πολλές διακρίσεις μεταξύ της πληροφοριακής παιδείας, της παιδείας υπολογιστών και της ευρύτερης τεχνολογικής επάρκειας. Η έκθεση αναφέρει ότι η «παιδεία υπολογιστών» (Computer Science) αναφέρεται στη στείρα γνώση συγκεκριμένων προγραμμάτων και εφαρμογών λογισμικού, ενώ η «ευχέρεια» εστιάζει περισσότερο στην κατανόηση των εννοιών της τεχνολογίας, της ορθής εφαρμογής της και της κριτικής σκέψης στη χρήση της. Συνεπώς, η σωστή εκμάθηση και χρήση των νέων τεχνολογιών συμβάλλει σε μία πιο αυτοκατευθυνόμενη μάθηση των χρηστών, καθώς εμπλέκονται στη χρήση μιας ευρείας ποικιλίας πληροφοριακών πηγών, με αποτέλεσμα να διευρύνουν τις γνώσεις τους και να οξύνουν ην κριτική σκέψη τους (Ένωση Κολεγιακών & Ερευνητικών Βιβλιοθηκών, 2000). Το διαδίκτυο ως το πιο σύγχρονο μέσο πληροφόρησης αποτελεί μία πηγή πολυπληθούς συγκέντρωσης πληροφοριών, στο οποίο οι πληροφορίες συνεχώς οργανώνονται και διαμοιράζονται. Οι χρήστες με σκοπό την εύρεση πληροφοριών απαραίτητων για την κάλυψη των πληροφοριακών τους αναγκών συχνά καταφεύγουν σε μεθόδους τύπου browsing. Κατά τον Chang (2006 παρατίθεται σε Fisher, 2006) ο όρος αναφέρεται στην αναζήτηση υλικού μέσα από πλήθος πληροφοριακών πηγών με σκοπό να διευρύνει τις γνώσεις ή να ικανοποιήσει την περιέργεια του γύρω από ένα θέμα. Χαρακτηριστικό της περιήγησης αποτελεί το γεγονός ότι συχνά ο χρήστης είναι αντιμέτωπος με ένα μεγάλο όγκο πληροφόρησης και πρέπει να προβεί σε κριτική αξιολόγηση υλικού. Αναγνωρίζει τέσσερις διαστάσεις οι οποίες αναφέρονται στην διαδικασία του browsing :

39 Επίπεδο δραστηριότητας σαρώματος Εξειδίκευση πληροφορίας που παρέχεται από την πηγή Ορισμός και εξειδίκευση του στόχου Εξειδίκευση του αποτελέσματος Για να αποκτήσουν οι χρήστες την πληροφόρηση που ψάχνουν για τους ερευνητικούς τους σκοπούς έχουν πολλές επιλογές. Μία επιλογή είναι να χρησιμοποιήσουν ένα σύστημα ανάκτησης πληροφοριών το οποίο μπορεί να βρεθεί σε μία βιβλιοθήκη, ή σε βάσεις δεδομένων προσβάσιμες από υπολογιστή. Άλλη εναλλακτική λύση είναι να επιλέξουν μία κατάλληλη μέθοδο έρευνας και να παρατηρήσουν άμεσα τα φαινόμενα. Ουσιαστικά όμως, εκεί που επικεντρώνεται η προσοχή όλων δεν είναι το μέσο που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο χρήστης, αλλά ο τρόπος με τον οποίο θα πραγματοποιήσει αναζήτηση, θα αξιολογήσει και θα διαχειριστεί τη συγκεντρωμένη πληροφόρηση

40 ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV Βιβλιογραφική Επισκόπηση Οι γενικότερες κατηγορίες θεμάτων που απασχολούν τους ειδικούς και αποτυπώνονται στη σχετική διεθνή βιβλιογραφία αφορούν την πληροφοριακή συμπεριφορά των φοιτητών σε ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες, με έμφαση στον γενικότερο τρόπο αναζήτησης πληροφοριών, στο μέσο που πραγματοποιείται, στη δομή με την οποία εμφανίζεται και στη χρήση των παρεχόμενων υπηρεσιών από τη βιβλιοθήκη. Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον γύρω από τον τρόπο με τον οποίο οι φοιτητές αξιοποιούν τις υπηρεσίες τις βιβλιοθήκης και τις διαδικτυακές πηγές προκειμένου να εντοπίσουν, συνδυάσουν και χρησιμοποιήσουν την πληροφορία. Σύμφωνα με έρευνα του Case, που παραπέμπουν οι Haglund και Olsson (2008), που σκοπό είχε να μελετήσει την αλλαγή στον τρόπο αναζήτησης και χρήσης διαφορετικών πηγών πληροφόρησης σε σχέση με μια νέα τάση, η οποία θεσπίζει την κατάργηση των ποσοτικών μέτρων και την αντικατάστασή τους από μια πιο ποιοτική. Μια τάση η οποία επικεντρώνεται στον ερευνητή και στον τρόπο που αναζητά, καταλήγοντας ότι πλέον αφιερώνει περισσότερο χρόνο στις αναζητήσεις του και κάνει μια εκ βαθέων ανάλυση του θέματός του. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι η πλειοψηφία των φοιτητών ενώ χρησιμοποιεί τις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες, προσανατολίζεται κυρίως στην χρήση του διαδικτύου. Σύμφωνα με τον Martin (2008), ο οποίος διεξήγαγε έρευνα σε 200 προπτυχιακούς φοιτητές του πανεπιστημίου της κεντρικής Φλόριντας, το 90% των ερωτηθέντων χρησιμοποιεί το διαδίκτυο ως πρωταρχική πηγή έρευνας. Αντίστοιχα ήταν και τα αποτελέσματα των O Brien και Symons (2007), οι οποίοι πραγματοποιώντας έρευνα σε πανεπιστήμιο του Καναδά, κατέληξαν πως το 79% των φοιτητών χρησιμοποιεί το διαδίκτυο ως πρωταρχική πηγή αναζήτησης πληροφοριών. Πιο συγκεκριμένα, από τις υπηρεσίες του διαδικτύου οι χρήστες προτιμούν

41 μηχανές αναζήτησης (όπως Google), online εγκυκλοπαίδειες και ηλεκτρονικά περιοδικά (Haglund και Olsson, 2008), λόγω αμεσότητας και ευκολίας ανάκτησης των πληροφοριών (Prabha, κ.ά., 2007). Σχετικά με την επισκεψιμότητα της βιβλιοθήκης, η έρευνα του Callinan (2005) πείθει και τους πιο δύσπιστους, παρουσιάζοντας το 96% του συνόλου των φοιτητών, βιολογίας και βιοχημείας, του πανεπιστημίου του Δουβλίνου να επισκέπτονται την βιβλιοθήκη. Ποσοστό το οποίο, σε γενικές γραμμές, επιβεβαιώνεται από τους O Brien και Symons (2007), παρουσιάζοντας μόνο το 5% των φοιτητών να μην έχει επισκεφθεί ποτέ την βιβλιοθήκη. Η εικόνα που παρουσιάζεται από την χρήση των υπηρεσιών της βιβλιοθήκης είναι ικανοποιητική. Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό ερωτηθέντων (89%) διαφωνεί με την άποψη ότι οι υπηρεσίες της βιβλιοθήκης είναι δύσκολες στη χρήση τους (Martin, 2008). Αυτό φαίνεται και από το υψηλό ποσοστό δανεισμού που δείχνουν οι προηγούμενες έρευνες. Σημαντική φαίνεται να είναι η επισκεψιμότητα στη βιβλιοθήκη για μελέτη, με ποσοστό που φτάνει περίπου το 60%, για φωτοτύπηση/ εκτύπωση υλικού σχεδόν το 50% και τέλος για χρήση υπολογιστών κατά προσέγγιση το 65% (Callinan, 2005; O Brien και Symons, 2007). Παρόλα αυτά, βασιζόμενοι στη έρευνα της Tella (2009), υπάρχει ένα ποσοστό φοιτητών που δεν εκμεταλλεύεται τις ευκαιρίες αξιοποίησης των υπηρεσιών της βιβλιοθήκης. Παρουσιάζει έλλειψη γνώσης και ενημέρωσης για την ποιότητα αυτών και γενικά φαίνεται να το διακατέχει μία «φοβία με την τεχνολογία». Ενώ παρουσιάζεται αυξημένη κινητικότητα στο χώρο της βιβλιοθήκης και οι φοιτητές θεωρούν πιο αξιόπιστες τις πηγές πληροφόρησης που τους παρέχει (79%), τείνουν να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο σε μεγαλύτερο βαθμό ως πρωταρχικό μέσο έρευνας (Martin, 2008). Έχει παρατηρηθεί ότι κατά την αναζήτηση πληροφοριών δεν ακολουθείται κάποια συγκεκριμένη στρατηγική, αλλά πειραματίζονται σε διάφορες βάσεις

42 χρησιμοποιώντας κάποιες γενικές λέξεις που σχετίζονται με το θέμα τους (Steinorova και Susol, 2005). Σε γενικές γραμμές, όπως αναφέρουν οι Prabha, κ.ά., (2007), η πλειοψηφία ολοκληρώνει την έρευνα της μόλις συγκεντρώσει τον απαιτούμενο αριθμό πηγών, προκειμένου να καλύψει τις βασικές πηγές που απαιτούνται και μόλις διαπιστώσει ότι επαναλαμβάνονται συχνά οι ίδιες πληροφορίες. Διαπίστωση στην οποία καταλήγει και η Tella (2009) αναφέροντας ότι οι περισσότεροι ερευνητές είναι σε θέση να βρουν μόνο ένα μέρος από τις διαθέσιμες πηγές του διαδικτύου. Ενώ οι χρήστες έχουν δεχτεί το νέο ηλεκτρονικό περιβάλλον, χρειάζονται περισσότερη υποστήριξη πληροφοριακής παιδείας από την βιβλιοθήκη ή από το πρόγραμμα σπουδών τους. Αντίθετα στην έρευνα των Tella και Ajiboye (2007), το 61,8% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι παίρνει όλες τις πληροφορίες που χρειάζεται από τις πηγές που έχει βρει και μάλιστα το 60% αυτών είναι και πολύ ικανοποιημένοι με τα αποτελέσματα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα των συγκεκριμένων μεθόδων αναζήτησης αποτελούν οι έρευνες των Nicholas, Huntington και Jamali (2007) και των Nicholas, κ.ά., (2006). Οι Nicholas, Huntington και Jamali (2007), πραγματοποιώντας έρευνα σε τέσσερα πανεπιστήμια του Οχάιο με σκοπό να μελετήσουν τις διαφορές των φοιτητών στη χρήση της OhioLINK, η οποία τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο παρείχε πρόσβαση σε τίτλους περιοδικών. Τα κυριότερα αποτελέσματα έδειξαν ότι το 52% των συμμετεχόντων χρησιμοποιεί την απλή αναζήτηση (41% σύνθετη και 7% και τις δύο). Ένα ποσοστό 40% αναζητά ηλεκτρονικά περιοδικά και κατά μέσο όρο «βλέπει» άρθρα σε πλήρες κείμενο και περιλήψεις άρθρων. Οι Nicholas, Huntington, Jamali και Watkinson (2006), πραγματοποίησαν έρευνα στο University College του Λονδίνου με σκοπό να μελετηθεί η πληροφοριακή συμπεριφορά στο ηλεκτρονικό περιβάλλον δύο εκδοτών, του Emerald και του Blackweel Synergy. Κοινό γνώρισμα και στους δύο εκδότες είναι ότι οι χρήστες εξετάζουν έστω και ένα τμήμα του άρθρου πριν εγκαταλείψουν την ανάγνωση του, οι πιο εξοικειωμένοι (φοιτητές

43 μεγαλύτερων εξαμήνων) διαβάζουν το άρθρο αναλυτικότερα, ενώ τα 2/3 δεν επιστρέφουν στην ανάγνωση ενός άρθρου για εκτενέστερη μελέτη. Επίσης, κατά μέσο όρο «βλέπουν» περίπου έντεκα άρθρα. Οι επιμέρους διαφορές εμφανίζονται κυρίως στο ποσοστό των φοιτητών που διαβάζει το πλήρες κείμενο ή την περίληψη. Στην περίπτωση του Emerald το 26% πραγματοποιεί ανάγνωση στο πλήρες κείμενο, ενώ το 49% στην περίληψη. Αντίθετα στον Blackweel Synergy, 31% διαβάζουν το πλήρες κείμενο και μόνο το 20% την περίληψη. Απόρροια όλων των προαναφερθέντων ερευνών που πραγματοποιήθηκαν με αφορμή την μελέτη της πληροφοριακής συμπεριφοράς προπτυχιακών φοιτητών, δίνοντας έμφαση στον τρόπο και στο μέσο αναζήτησης, στον αριθμό και στο περιεχόμενο των αποτελεσμάτων, είναι ότι η πληροφοριακή συμπεριφορά εξαρτάται από το έτος φοίτησης. Οι φοιτητές προτιμούν πηγές οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα και χαρακτηρίζονται από σαφή διάταξη του θέματος και πηγές εύκολα προσβάσιμες, οι οποίες ακόμη κι αν δεν είναι απόλυτα συναφείς επιλέγονται με ποσοστό 44% (Martin, 2008)

44 ΚΕΦΑΛΑΙΟ V Μεθοδολογία Έρευνας Η παρούσα έρευνα πραγματοποιήθηκε στο Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης (Α.Τ.Ε.Ι.Θ.). Συγκεκριμένα απευθυνόταν στους φοιτητές των τμημάτων Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης, Εμπορίας και Διαφήμισης, Λογιστικής και Τουριστικών Επιχειρήσεων, που απαρτίζουν τη Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας (Σ.Δ.Ο.). Σκοπός της ήταν να μελετηθεί η πληροφοριακή συμπεριφορά των φοιτητών της Σ.Δ.Ο. καθώς και η επιρροή της εκπαιδευτικής διαδικασίας στην ικανότητά τους να εντοπίζουν, να αξιολογούν, να ανακτούν και να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά την πληροφορία όπου απαιτείται. Βασικός στόχος ήταν να κατανοηθούν οι ικανότητες εκείνες που πρέπει να αποκτήσουν οι φοιτητές, ώστε να είναι σε θέση να πραγματοποιούν ανεξάρτητη και αυτοκατευθυνόμενη επιστημονική έρευνα προκειμένου να ικανοποιούν τις πληροφοριακές τους ανάγκες ειδικότερα στη σημερινή εποχή, η οποία χαρακτηρίζεται από συνεχή αυξανόμενη πληροφόρηση και γρήγορη τεχνολογική ανάπτυξη. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην παρατήρηση των φοιτητών κατά την διαδικασία αξιολόγησης των πηγών, γεγονός που θα καταδείκνυε την ενεργητική ή παθητική τους στάση στη λήψη γνώσης. Το ερωτηματολόγιο δομήθηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνει αντιληπτό κατά πόσο οι φοιτητές της Σ.Δ.Ο. διαθέτουν κριτική σκέψη κατά τη διαδικασία αναζήτησης πληροφοριακού υλικού. Το σύνολο των εγγεγραμμένων φοιτητών του εαρινού εξάμηνου ανέρχεται σε πέντε χιλιάδες εκατόν δεκαεφτά (5.117) και αποτέλεσε τον πληθυσμό της έρευνάς. Παράμετρο αποτέλεσε το ακαδημαϊκό εξάμηνο, επιλέγοντας φοιτητές μεγαλύτερους του δεύτερου έτους ( 5 ο εξάμηνο). Η επιλογή του δείγματος πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο της στρωματοποιημένης δειγματοληψίας. Ως στρωματοποιημένη δειγματοληψία ορίζεται η διαίρεση ενός πληθυσμού Ν (σύνολο φοιτητών Σ.Δ.Ο.) σε Κ υπόπληθυσμούς (τμήματα Σ.Δ.Ο.), έτσι ώστε κάθε στοιχείο του πληθυσμού να

45 ανήκει σε έναν μόνο υπό-πληθυσμό και ταυτόχρονα όλα τα στοιχεία του πληθυσμού να ανήκουν σε κάποιον υπό- πληθυσμό (Φίλιας, 2007). Από το σύνολο των φοιτητών Ν=5.117 παίρνουμε ένα δείγμα n=509 το οποίο αντιστοιχεί στα τέσσερα τμήματα της Σ.Δ.Ο. Προκειμένου τα εξής στρώματα να έχουν αναλογικό καταμερισμό, πρέπει ο αριθμός nh (όπου h ισούται με το τμήμα) των στοιχείων του δείγματος σε κάθε στρώμα ως προς τα στοιχεία του δείγματος n να είναι ανάλογος προς τον αριθμό Nh των στοιχείων του στρώματος h ως προς τον πληθυσμό N. Δηλαδή: Επομένως, ο συντελεστής στάθμισης του στρώματος: nh = n * Wh Πίνακας 1: Μέθοδος στρωματοποιημένης δειγματοληψίας Βιβλιοθηκονομίας Εμπορίας & Διαφήμισης Λογιστικής Τουριστικών Επιχειρήσεων Δείκτης στρώματος h= 1 h= 2 h= 3 h= 4 Σύνολο Μέγεθος στρώματος N Συντελεστής στάθμευσης Μέγεθος δείγματος από το στρώμα nh = n * Wh

46 Μέθοδος συλλογής δεδομένων Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται σε μια επιστημονική έρευνα για την συλλογή δεδομένων είναι η συνέντευξη, το ερωτηματολόγιο και η παρατήρηση. Στην παρούσα έρευνα επιλέχθηκε η μέθοδος του ερωτηματολογίου, έχοντας ως κύριο πλεονέκτημα την κάλυψη μεγάλου αριθμού συμμετεχόντων σε μικρό χρονικό διάστημα. Σημαντικό κριτήριο είναι ότι τα αποτελέσματα είναι αντικειμενικά, γιατί δεν υπάρχει καμία επιρροή από τον ερευνητή και αξιόπιστα λόγω των τυποποιημένων ερωτήσεων. Το ερωτηματολόγιο που διανεμήθηκε αποτελείται από 18 ερωτήσεις, εκ των οποίων οι 2 είναι ανοιχτού τύπου. Οι ερωτήσεις διακρίνονται σε πέντε θεματικές ενότητες. Η πρώτη ενότητα αποτελείται από τα δημογραφικά στοιχεία, η επόμενη αναφέρεται στην γνώση και εμπειρία χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή και διαδικτύου, η τρίτη μελετά το πρόγραμμα σπουδών του εκάστοτε τμήματος και τη συμβολή του στην διαδικασία αναζήτησης πληροφοριών και η τέταρτη το μέσο όρο εργασιών που εκπονούν οι φοιτητές ανά εξάμηνο καθώς και την πρώτη επιλογή έρευνας στην οποία θα ανατρέψουν για πληροφορίες για τις εργασίες τους. Στην τελευταία κατηγορία εντοπίζονται οι μηχανισμοί έρευνας και τα κριτήρια αξιολόγησης του υλικού. Οι μεταβλητές, που προέκυψαν από τις παραπάνω ερωτήσεις και συνέβαλαν στην επεξεργασία και ανάλυση των δεδομένων είναι οι εξής δέκα οχτώ (18): i) Φύλο, ii) Ηλικία, iii) Τμήμα, iv)εξάμηνο, v) Κατοχή ή διάθεση ηλεκτρονικό υπολογιστή, vi) Πρόσβαση στο διαδίκτυο, vii) Εμπειρία στη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή, viii) Εμπειρία στη χρήση του διαδικτύου, ix) Μάθημα στο πρόγραμμα σπουδών σχετικό με τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή, x) Μάθημα που να σχετίζεται με τρόπο αναζήτησης πληροφοριών στο διαδίκτυο, xi) Μέσος όρος εργασιών που απαιτούν

47 βιβλιογραφική έρευνα, xii) Πρώτη επιλογή έρευνας για εντοπισμό πληροφοριών, xiii) Συχνότητα χρήσης υπηρεσιών βιβλιοθήκης, xiv) Λόγοι επιλογής μηχανών αναζήτησης του διαδικτύου, xv) Στρατηγικές αναζήτησης για εντοπισμό υλικού, xvi) Τρόποι διαφοροποίησης στρατηγικής αναζήτησης μετά από μη ικανοποιητικά αποτελέσματα, xvii) Τρόποι επιλογής αποτελεσμάτων από μηχανή αναζήτησης, xviii) Κριτήρια αξιολόγησης πηγών πληροφόρησης. Οι μεταβλητές του ερωτηματολογίου χωρίζονται σε ποιοτικές και ποσοτικές. Ως ποιοτικά χαρακτηριστικά ορίζονται εκείνα που αφορούν μια ιδιότητα των ατόμων του πληθυσμού η οποία δεν εκφράζεται με μια συγκεκριμένη μονάδα μέτρησης (π.χ. φύλο). Αντίθετα ποσοτικά είναι τα χαρακτηριστικά που αφορούν μια ιδιότητα η οποία εκφράζεται με μια συγκεκριμένη μονάδα μέτρησης και στην περίπτωση αυτή σε κάθε τάξη του χαρακτηριστικού αντιστοιχεί ένας και μόνον αριθμός (π.χ. ηλικία) (Φίλιας, 2007). Το παρόν ερωτηματολόγιο αποτελείται από έντεκα ποιοτικές μεταβλητές ( βλ. i, ii, iii, iv, v, vi, ix, x, xii, xiv, xvii) και εφτά ποσοτικές (βλ. vii, viii, xi, xiii, xv, xvi, xviii ) εκ των οποίων η ενδέκατη μεταβλητή (xi) είναι ασυνεχής, δηλαδή οι τιμές οι οποίες μπορεί να πάρει είναι μεμονωμένοι ακέραιοι αριθμοί (Φίλιας, 2007). Όσον αφορά τα επίπεδα μέτρησης μιας μεταβλητής, αντικατοπτρίζουν την ταξινόμηση της μεταβλητής σε μια από τις γενικές κατηγορίες κλιμάκων μέτρησης, που ισχύουν στη στατιστική. Οι κλίμακες διακρίνονται σε ποσοτικές (scale), διατεταγμένες/τακτικές (ordinal) και σε ονομαστικές (nominal). Οι ποσοτικές κλίμακες είναι αυτές που αντιστοιχούν σε ποσοτικά μεγέθη, δηλαδή σε μεγέθη που μπορούν να μετρηθούν, στην προκειμένη έρευνα είναι η ερώτηση έντεκα (xi), που αντιστοιχεί στο μέσο όρο εργασιών που

48 εκπονούνται σε κάθε εξάμηνο. Οι διατεταγμένες κλίμακες είναι οι κατηγορικές μεταβλητές, των οποίων οι κατηγορίες ορίζονται βάσει μιας σχέσης διάταξης που υφίσταται μεταξύ τους. Οι μεταβλητές αυτού του τύπου μπορούν να είναι είτε αλφαριθμητικές, είτε αριθμητικές, των οποίων οι τιμές αντιστοιχούν σε ιεραρχημένες κατηγορίες (βλ. ηλικία, εξάμηνο, χρόνια εμπειρίας στη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και διαδικτύου, συχνότητα χρήσης υπηρεσιών βιβλιοθήκης, Κριτήρια αξιολόγησης πηγών πληροφόρησης). Σε αντίθεση με τις διατεταγμένες, στις ονομαστικές δεν υπάρχει κάποιου τύπου διάταξη μεταξύ των κατηγοριών τους και μπορούν να είναι είτε αλφαριθμητικές, είτε αριθμητικές, των οποίων οι τιμές αντιστοιχούν σε διακεκριμένες κατηγορίες (βλ. φύλο, τμήμα, Κατοχή ή διάθεση ηλεκτρονικό υπολογιστή, Πρόσβαση στο διαδίκτυο, Λόγοι επιλογής μηχανών αναζήτησης του διαδικτύου). Επίσης, κατηγοριοποιούν τα στοιχεία ενός συνόλου σε ομάδες σαφώς διαφοροποιημένες μεταξύ τους (Γναρδέλης, 2006). Η στατιστική επεξεργασία και ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με τη χρήση του ολοκληρωμένου στατιστικού πακέτου SPSS 17.0 (Statistical Package for Social Sciences). Η επεξεργασία έγινε με μεθόδους της περιγραφικής στατιστικής και συγκεκριμένα μέσω πινάκων απόλυτων και σχετικών συχνοτήτων, πινάκων διπλής εισόδου, ελέγχου χ2 και t-test. Η εντολή frequencies (συχνότητες) χρησιμοποιείται για την καταμέτρηση της συχνότητας απαντήσεων στην περίπτωση μίας μεταβλητής καθώς και για την γραφική παρουσίαση της κατανομής. Με τη διαδικασία crosstabs παρέχεται η δυνατότητα δημιουργίας πινάκων πολλαπλής εισόδου ή συνάφειας. Χρησιμοποιείται για μεταβλητές που έχουν μετρηθεί με ονομαστικές και τακτικές κλίμακες με σκοπό να ελεγχθεί η ομοιογένεια, η ανεξαρτησία και η καλή προσαρμογή τους (Μακράκης, 2005)

49 Ο έλεγχος chi-square εφαρμόζεται για να διαπιστωθεί αν δύο ποιοτικές μεταβλητές ενός πληθυσμού σχετίζονται μεταξύ τους ή είναι ανεξάρτητες. Ελέγχουμε τη «μηδενική υπόθεση» H0 : ανεξάρτητες μεταβλητές και «εναλλακτική υπόθεση» H1 : εξαρτημένες μεταβλητές. Για να είναι αξιόπιστα τα αποτελέσματα του ελέγχου χ 2 πρέπει καμία από τις αναμενόμενες συχνότητες να μην είναι μικρότερη του 5. Αν υπάρχουν αναμενόμενες συχνότητες μικρότερες από 5, η μέθοδος χ 2 για τον έλεγχο της ανεξαρτησίας δεν συνιστάται. Η παραπάνω σχέση ορίζεται με τη συνάρτηση : p < 0,05 ή p = 0,05 ( p = επίπεδο σημαντικότητας) (Κριτσωτάκης & Παπαδοπούλου, 2004). Στην περίπτωση σύγκρισης μέσων τιμών σε ποσοτικές μεταβλητές χρησιμοποιείται ο έλεγχος t-test (Γναρδέλης, 2006)

50 ΚΕΦΑΛΑΙΟ VI Παρουσίαση αποτελεσμάτων Η παρουσίαση και ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνας πραγματοποιείται σε δύο μέρη, το πρώτο μέρος περιλαμβάνει την απλή καταγραφή των αποτελεσμάτων και στο δεύτερο μέρος εμπεριέχεται η ανάλυση των επιμέρους δεδομένων. Αρχικά παρατίθενται τα αποτελέσματα των δημογραφικών ερωτήσεων προκειμένου να δοθεί μια γενική εικόνα του δείγματος των ερωτηθέντων. Κατόπιν ακολουθεί καταγραφή των αποτελεσμάτων με βάση τις θεματικές ενότητες του ερωτηματολογίου. Η επόμενη αναφέρεται στην γνώση και εμπειρία χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή και διαδικτύου, η τρίτη μελετά εάν υπήρξε στο πρόγραμμα σπουδών του εκάστοτε τμήματος μάθημα που να σχετίζεται με τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και την αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο, η τέταρτη το μέσο όρο εργασιών που εκπονούν οι φοιτητές ανά εξάμηνο καθώς και την πρώτη επιλογή έρευνας στην οποία θα ανατρέξουν για πληροφορίες για τις εργασίες τους και τέλος η πέμπτη ενότητα σχετίζεται με μηχανισμούς έρευνας και κριτήρια αξιολόγησης υλικού. Στο πρώτο μέρος, γίνεται απλή παράθεση των συγκεντρωτικών αποτελεσμάτων που προέκυψαν από κάθε μια μεταβλητή του ερωτηματολογίου. Ουσιαστικά πρόκειται για το σύνολο των απαντήσεων που έλαβε η συγκεκριμένη τιμή της μεταβλητής, από το πλήθος των συμμετεχόντων (507 φοιτητές), η οποία παρουσιάζεται τόσο με την μορφή σχετικών όσο και με την μορφή απόλυτων τιμών. Αξίζει να σημειωθεί ότι, οι ερωτήσεις 9 και 10, που ανήκουν στη γενικότερη κατηγορία μάθημα που να σχετίζεται με τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και την αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο, θα παρουσιαστούν με τα τμηματικά ποσοστά διότι είναι τέτοια η φύση τους που η συγκεντρωτική ανάλυση δεν παρουσιάζει κάτι το ιδιαίτερο

51 Δημογραφικά χαρακτηριστικά Όπως παρουσιάζεται και στον πίνακα 2, οι γυναίκες που ανταποκρίθηκαν στην έρευνα ήταν περισσότερες από τους άντρες με ποσοστό 52.5%. Μεταξύ των ηλικιακών ομάδων μικρότερη συγκέντρωση παρουσιάζεται σε φοιτητές άνω των 26 ετών (14.5%), ενώ τα ποσοστά των άλλων δυο ομάδων μοιράζονται σχεδόν ισομερώς με 202 φοιτητές (39.8%) μεταξύ 18-21ετών και 232 μεταξύ ετών με ποσοστό 45.8%. Όσον αφορά την ανταπόκριση των τμημάτων, τα μεγαλύτερα ποσοστά παρουσιάζονται στη σχολή Λογιστικής με 200 ερωτηθέντες (39.4%), ακολουθούν οι φοιτητές της Εμπορίας και Διαφήμισης με 128 (25.2%) ερωτηθέντες και το υπόλοιπο σύνολο διαμοιράζεται στους φοιτητές Τουριστικών Επιχειρήσεων και Βιβλιοθηκονομίας με 97 (19.1%) φοιτητές και 82 (16.2%) αντίστοιχα. Πίνακας 2: Δημογραφικά Χαρακτηριστικά Φύλο Ηλικία Τμήμα Εξάμηνο Άντρας % Γυναίκα % Σύνολο % % % % Σύνολο % Βιβλιοθηκονομίας % Εμπορίας & Διαφήμισης % Λογιστικής % Τουριστικών Επιχειρήσεων % Σύνολο % 5 ο % 6 ο % 7 ο % >7 ο % Σύνολο %

52 Τα ποσοστά που προκύπτουν αναφορικά με το εξάμηνο που βρίσκονται οι φοιτητές παρουσιάζουν ορθώς ταύτιση με τις ηλικιακές ομάδες και αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι οι περισσότεροι φοιτητές ανήκουν σε εξάμηνα μεγαλύτερα του 7 ου με ποσοστό 50.7% και κατ επέκταση ηλικία άνω των 22 ετών. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ποσοστά στις υπόλοιπες τρείς κατηγορίες διαμοιράζονται ισόβαθμα. Γνώση και εμπειρία χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή και διαδικτύου Τα αποτελέσματα που προκύπτουν από τις ερωτήσεις που σχετίζονται με την κατοχή και γνώση χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή και διαδικτύου παρουσιάζουν ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των φοιτητών διαθέτει ηλεκτρονικό υπολογιστή (96.4%) καθώς και σύνδεση στο διαδίκτυο (77.1%). Όσον αφορά στην εμπειρία τους, τα υψηλότερα ποσοστά διακρίνονται από τα τρία χρόνια εμπειρίας και πάνω με ενασχόληση στον ηλεκτρονικό υπολογιστή 65.9% (σε >5 χρόνια) και 43% ( σε >3 χρόνια) στη χρήση του διαδικτύου αντίστοιχα. Μάθημα που σχετίζεται με τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και την αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο Πίνακας 3: Μάθημα στη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή / αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο ΝΑΙ ΜΑΘΗΜΑ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ Η/Υ ΟΧΙ Βιβλιοθηκονομίας 98.8% 1.2% Εμπορίας & Διαφήμισης 99.2% 0.8% Λογιστικής 100% 0% Τουριστικών Επιχειρήσεων 96.9% 3.1% ΜΑΘΗΜΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΣΤΟ ΙΝΤΕΡΝΕΤ Βιβλιοθηκονομίας 97.6% 2.4% Εμπορίας & Διαφήμισης 89.8% 10.2% Λογιστικής 88% 12% Τουριστικών Επιχειρήσεων 62.8% 37.2%

53 Αναφορικά με τις ερωτήσεις που σχετίζονται με την ύπαρξη μαθήματος στη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και αναζήτησης στο διαδίκτυο προκύπτει ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των φοιτητών του κάθε τμήματος επιβεβαιώνει την ύπαρξη αντίστοιχων μαθημάτων. Στο μάθημα χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή οι φοιτητές της Βιβλιοθηκονομίας με ποσοστό 98.8% δίνουν θετική απάντηση, με μόνο έναν φοιτητή (1.2%) να δηλώνει πως δεν υπάρχει ανάλογο μάθημα. Αντίστοιχα και στο τμήμα Εμπορίας και Διαφήμισης το 99.2% δίνει θετική απάντηση, με εξαίρεση έναν φοιτητή (0.8%). Στο τμήμα Λογιστικής όλοι ο φοιτητές επιβεβαιώνουν την ύπαρξη του συγκεκριμένου μαθήματος, ενώ στους φοιτητές των Τουριστικών Επιχειρήσεων το 96.9% αναφέρει πως υπάρχει μάθημα χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή και το 3.1% πως δεν υπάρχει. Όσον αφορά την ερώτηση σχετικά με την ύπαρξη μαθήματος στην αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο, παρουσιάζονται διαφορές στα ποσοστά των τμημάτων. Το 97.6% στο τμήμα της Βιβλιοθηκονομίας έδωσε θετική απάντηση αναφορικά με την ερώτηση ενώ το 2.4% αρνητική. Στο τμήμα Εμπορίας και Διαφήμισης το 89.8% επιβεβαίωσε την ύπαρξη μαθήματος και στο τμήμα Λογιστικής το 88%. Το μεγαλύτερη αρνητικό ποσοστό το συγκεντρώνει το τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων με 37.2% που αντιπροσωπεύεται από 32 φοιτητές που υποστηρίζουν ότι δεν υπήρξε στο πρόγραμμα μαθημάτων τους αντίστοιχο μάθημα. Μέσος Όρος εργασιών ανά εξάμηνο που απαιτεί βιβλιογραφική ερευνά και πρώτη επιλογή ερευνάς για εντοπισμό υλικού Ο μέσος όρος εργασιών που πραγματοποιούν οι φοιτητές της Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας ανέρχεται σε 2.31 εργασίες με τυπική απόκλιση σε πλήθος τετρακοσίων ενενήντα πέντε (495) φοιτητών. Στην ερώτηση που σχετίζεται με την πρώτη επιλογή έρευνας όπως παρουσιάζεται και στο παρακάτω διάγραμμα για εύρεση πληροφοριών το

54 πλήθος των ερωτηθέντων επιλέγει το διαδίκτυο σε ποσοστό 75.1% και μόλις το 24.7% προτιμά της υπηρεσίες της βιβλιοθήκης. Διάγραμμα 1: Πρώτη επιλογή έρευνας Μηχανισμοί έρευνας και κριτήρια αξιολόγησης υλικού Υπηρεσίες της βιβλιοθήκης Πίνακας 4: Υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης ΠΟΤΕ 1-3φ./εξάμηνο 1-2φ./μήνα 1-3φ./εβδομάδα καθημερινά Έντυπο υλικό OPAC (Ηλεκτρονικός Κατάλογος Βιβλιοθήκης) Ηλεκτρονικές Βάσεις Δεδομένων (π.χ. Web of Science, Scopus, ERIC, EconLit, CSA, κ.ά.) Συλλογικός κατάλογος Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών Πρόσβαση στο διαδίκτυο Πληροφοριακό τμήμα Βιβλιοθήκης 15.9% (80) 22.8% (115) 44.7% (226) 52.4% (265) 11.3% (57) 21.4% (108) 48.4% (243) 38.5% (194) 34.6% (175) 31.8% (161) 12.5% (63) 43.3% (218) 27.9% (140) 30.8% (155) 14.8% (75) 13.2% (67) 18.5% (93) 25.4% (128) 5.4% (27) 6.3% (32) 3.6% (18) 1.8% (9) 21.6% (109) 6.9% (35) 2.4% (12) 1.6% (8) 2.4% (12) 0.8% (4) 36.1% (182) 3% (15)

55 Στην ερώτηση σχετικά με τις υπηρεσίες τις βιβλιοθήκης και πόσο συχνά τις χρησιμοποιούν οι φοιτητές (βλ. πίνακα 4) τα αποτελέσματα παρουσιάζουν ενδιαφέρον. Ξεκινώντας με τη χρήση του έντυπου υλικού, παρατηρείται ότι το 48.4% (243φοιτητές) των φοιτητών της Σ.Δ.Ο. δανείζεται υλικό της βιβλιοθήκης με συχνότητα 1-3φορές το εξάμηνο. Αντίστοιχα με την ίδια συχνότητα και ποσοστό 38.5% (194 φοιτητές) χρησιμοποιεί τον ηλεκτρονικό κατάλογο και 43.3% το πληροφοριακό τμήμα της βιβλιοθήκης. Το 44.7% το οποίο ανέρχεται σε 226 φοιτητές, δεν πραγματοποιεί ποτέ αναζήτηση σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων όπως και το 52.4% δεν χρησιμοποιεί ποτέ το Συλλογικό κατάλογο ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών. Αντιθέτως, σε καθημερινή βάση και με ποσοστό 36.1% (182 φοιτητές), επισκέπτονται τη βιβλιοθήκη προκειμένου να έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο. Λόγοι επιλογής μηχανών αναζήτησης Στον πίνακα 5 φαίνονται οι λόγοι επιλογής χρήσης μιας οποιαδήποτε μηχανής αναζήτησης. Τα αποτελέσματα μοιράζονται σχεδόν ισάξια, παρόλα αυτά μεγαλύτερο πλήθος συγκεντρώνει η εξοικονόμηση χρόνου με 155 φοιτητές και ποσοστό 30.6%, με δεύτερη αιτιολογία την διευκόλυνση λόγω άγνωστου URL μιας επικείμενης ιστοσελίδας που αναζητούν σε ποσοστό 27.6% (140 φοιτητές). Πίνακας 5: Λόγοι επιλογής μηχανών αναζήτησης Αποτελεσματικός τρόπος αναζήτησης Διευκόλυνση λόγω άγνωστο URL 22.3% (113) 27.6% (140) Λόγω συνήθειας 25.3% (128) Εξοικονόμηση χρόνου 30.6% (155)

56 Στρατηγικές αναζήτησης Πίνακας 6: Στρατηγικές Αναζήτησης ΠΟΤΕ ΣΧΕΔΟΝ ΠΟΤΕ ΣΠΑΝΙΑ ΣΧΕΔΟΝ ΠΑΝΤΑ ΠΑΝΤΑ Με μία λέξη Με περισσότερες από μία λέξεις Μέσω φράσης Μέσω τελεστών Boolean (ακαδημαϊκές and βιβλιοθήκες)/εγγύτητας (ακαδημαϊκές(w)βιβλιοθήκες)/αποκοπή (βιβλιοθήκ?) 10.7% (54) 3.9% (20) 13.4% (68) 48.2% (243) 19.9% (101) 3.2% (16) 13.8% (70) 22.2% (112) 26.8% (136) 13.6% (69) 29.1% (147) 17.7% (89) 24.9% (126) 46.7% (237) 35.8% (181) 10.5% (53) 17.6% (89) 32.5% (165) 7.9% (40) 1.4% (7) Με μία πρώτη ματιά στον πίνακα 6, διαπιστώνεται πως το μεγαλύτερο μέρος των συμμετεχόντων, διαμορφώνει τη στρατηγική αναζήτησής του κυρίως με περισσότερες από μία λέξεις με ποσοστό 46.7% (237 φοιτητές) καθώς και με τη χρήση φράσης και ποσοστό 35.8% που ανέρχεται στους 181 φοιτητές. Η χρήση μίας λέξης κατά τη διαδικασία αναζήτησης προτιμάται σπάνια από πλήθος 136 φοιτητών (26.8%) ενώ πάντα μόλις από ο 17.6% (89 φοιτητές). κάτι το οποίο επίσης εντοπίζεται αμέσως, είναι η μη χρήση των τελεστών Boolean με ένα πλήθος ατόμων στο μισό των συμμετεχόντων, 243 φοιτητές και ποσοστό 48.2%. Διαφοροποίηση έρευνας μετά από μη ικανοποιητικά αποτελέσματα Σε αυτόν τον πίνακα μπορεί να φανεί ένα βασικό κομμάτι της πληροφοριακής συμπεριφοράς του φοιτητή, όπου δείχνει τις στρατηγικές αναζήτησης και τη συχνότητα χρήσης τους, που χρησιμοποιούν οι φοιτητές της Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας με σκοπό να διαφοροποιήσουν την έρευνά τους σε περίπτωση που η αρχική τους έρευνα δεν επέφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα

57 Ενθαρρυντικά φαίνονται τα αποτελέσματα καθώς φαίνεται πως οι φοιτητές επιλέγουν σχεδόν πάντα και πάντα διαφορετικές λέξεις κλειδιά προκειμένου να βελτιώσουν την έρευνα τους, έτσι βλέπουμε πως 258 φοιτητές (50.9%), αλλάζουν πάντα τα keywords που έχουν χρησιμοποιήσει και 217 (42.8%) σχεδόν πάντα. Πίνακας 7: Διαφοροποίηση Έρευνας Επιλέγω διαφορετική/ες λέξη/εις κλειδιά Επιλέγω άλλη μηχανή αναζήτησης Επιλέγω τη σύνθετη μηχανή αναζήτησης Υποθέτω ότι δεν υπάρχουν ικανοποιητικά αποτελέσματα για τη συγκεκριμένη έρευνα και την εγκαταλείπω ΠΟΤΕ 1.8% (9) 21.1% (107) 9.9% (50) 41.8% (212) ΣΧΕΔΟΝ ΠΟΤΕ 2.6% (13) 21.9% (111) 15.4% (78) 24.1% (122) ΣΠΑΝΙΑ 2% (10) 36.9% (187) 40.1% (203) 24.5% (124) ΣΧΕΔΟΝ ΠΑΝΤΑ 42.8% (217) 14% (71) 26.1% (132) 8.1% (41) ΠΑΝΤΑ 50.9% (258) 6.1% (31) 8.5% (43) 1.6% (8) Οι αριθμοί στις υπόλοιπες απαντήσεις είναι ελάχιστοι. Παράλληλα αξίζει να δούμε πως στην επιλογή «εγκαταλείπω την έρευνα» το μεγαλύτερο πλήθος συγκεντρώνεται στην απάντηση ποτέ με 212 φοιτητές και ποσοστό 41.8%, ενώ την ίδια στιγμή το πάντα έχει μόλις 8 φοιτητές (1.6%). Επίσης από τις υπόλοιπες δύο απαντήσεις μπορούμε να δούμε πως οι φοιτητές είναι πιο επιφυλακτικοί στην αλλαγή μηχανής αναζήτησης με 187 φοιτητές (36.9%) να δηλώνουν σπάνια, όπως και στην χρήση της σύνθετης μηχανής αναζήτησης που επίσης δηλώνει ένας μεγάλος αριθμός συμμετεχόντων σπάνια της τάξης των 203 φοιτητών και ποσοστό 40.1%. Τρόπος επιλογής χρήσιμων αποτελεσμάτων Παρακάτω (βλ. διάγραμμα 2) παρουσιάζονται τα αποτελέσματα αναφορικά με τον τρόπο επιλογής χρήσιμων αποτελεσμάτων έπειτα από μία αναζήτηση. Αρχικά να παρατηρηθεί ότι οι περισσότεροι φοιτητές που απάντησαν με

58 ποσοστό 36.3% (182 φοιτητές) συγκεντρώνονται στην απάντηση πως διαβάζουν τα πέντε πρώτα αποτελέσματα και έπειτα επιλέγουν, ενώ οι λιγότεροι (9.8%) στο ότι επιλέγουν το πρώτο αποτέλεσμα. Διάγραμμα 2: Τρόπος επιλογής χρήσιμων αποτελεσμάτων. Κριτήρια και συχνότητα αξιολόγησης πηγών Σημαντικά είναι τα κριτήρια και η συχνότητα αξιολόγησης των πηγών που χρησιμοποιούν οι φοιτητές. Ο πίνακας 8 παρουσιάζει τα αποτελέσματα των βασικών κριτηρίων αξιολόγησης πληροφοριακών πηγών σε συνδυασμό με την συχνότητα χρήσης τους. Ως μία γενική εικόνα τα μεγαλύτερα ποσοστά συγκεντρώνονται στην απάντηση σχεδόν πάντα και αφορά τον τίτλο της πηγής με ποσοστό 41.7%, την αντικειμενικότητα της πηγής 39.4%, την αξιοπιστία του δικτυακού τόπου με 38.8% και με χαμηλότερο ποσοστό την συχνότητα ενημέρωσης της ιστοσελίδας

59 Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το 39.8% (200 φοιτητές) δεν αξιολογούν ποτέ την πηγή τους με βάση τον εκδότη, όπως επίσης και 160 φοιτητές (31.8%) δεν ελέγχουν ποτέ αν η πηγή που έχουν εντοπίσει περιλαμβάνεται στη βιβλιογραφία κάποιας άλλης πηγής που είναι συναφής. Πίνακας 8: Κριτήρια και Συχνότητα αξιολόγησης πηγών ΠΟΤΕ Χρονολογία έκδοσης 10.4% (52) Εκδότης 39.8% (200) Στοιχεία 26.9% συγγραφέα (135) Τίτλος πηγής 4.4% (22) Αν περιλαμβάνεται στη βιβλιογραφία άλλης 31.8% πηγής που είναι (160) συναφής με την πληροφοριακή ανάγκη Αντικειμενικότητα 8.5% πηγής (43) Αξιοπιστία δικτυακού τόπου Στοιχεία επικοινωνίας με συγγραφέα ή δημιουργό ιστοσελίδας Συχνότητα ενημέρωσης ιστοσελίδας Στοιχεία URL (διευκρινίζει το είδος της ιστοσελίδας πχ. ακαδημαϊκή, εμπορική) 6.8% (34) 30.6% (154) 12.7% (64) 26.2% (132) ΣΧΕΔΟΝ ΠΟΤΕ 10% (50) 21.9% (110) 29.3% (147) 4% (20) 27.2% (137) 9.5% (48) 8.3% (42) 32.8% (165) 11.7% (59) 19.5% (98) ΣΠΑΝΙΑ 29.5% (148) 26.3% (132) 26.3% (132) 18.3% (92) 26% (131) 20.3% (102) 20.7% (104) 23.9% (120) 25% (126) 27.2% (137) ΣΧΕΔΟΝ ΠΑΝΤΑ 28.9% (145) 9.4% (47) 13% (65) 41.7% (210) 11.5% (58) 39.4% (198) 38.8% (195) 9.7% (49) 28.6% (144) 18.9% (95) ΠΑΝΤΑ 21.3% (107) 2.6% (13) 4.4% (22) 31.6% (159) 3.4% (17) 22.3% (112) 25.4% (128) 3% (15) 21.9% (110) 8.2% (41)

60 ΚΕΦΑΛΑΙΟ VII Ανάλυση Δεδομένων Στο δεύτερο μέρος γίνεται αναλυτική καταγραφή των αποτελεσμάτων με έμφαση στο τμήμα προέλευσης των φοιτητών προκειμένου να μελετηθεί η πληροφοριακή συμπεριφορά των φοιτητών του κάθε τμήματος. Η διαδικασία αυτή πραγματοποιείται με τη συσχέτιση μεταβλητών και τη δημιουργία πινάκων διπλής εισόδου. Η ερμηνεία κάθε πίνακα έγινε κατά γραμμές όπου παραθέτει το σύνολο των απαντήσεων που έλαβε η συγκεκριμένη τιμή της μεταβλητής, από το πλήθος συμμετεχόντων του κάθε τμήματος, η οποία παρουσιάζεται τόσο με την μορφή σχετικών όσο και με την μορφή απόλυτων τιμών. Για την ορθότερη επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου και λαμβάνοντας υπόψη και τον αρχικό περιορισμό της έρευνάς μας, το ακαδημαϊκό εξάμηνο (συγκεκριμένα φοιτητές που βρίσκονται από το 5 ο εξάμηνο και πάνω), οι συσχετίσεις που θα παρουσιαστούν από τους πίνακες διπλής εισόδου επικεντρώνονται σε ερωτήσεις που σχετίζονται κυρίως με την εμπειρία των φοιτητών στη χρήση του διαδικτύου, σε επικείμενα μαθήματα που διδάχτηκαν για την αποτελεσματική αναζήτηση πληροφοριών καθώς και στη στρατηγική έρευνας και αξιολόγησης που ακολουθούν. Αξίζει να σημειωθεί ότι για την καλύτερη διεξαγωγή των αποτελεσμάτων έγινε χρήση του ελέγχου chi-square ο οποίος στις παρούσες συχνότητες υπήρξε μικρότερος του (p < 0,005 ή p = 0,005 ), επομένως όλα τα αποτελέσματα ήταν στατιστικά σημαντικά. Δημογραφικά χαρακτηριστικά Όπως έχει προαναφερθεί βασική παράμετρο της έρευνάς μας για την Πληροφοριακή Συμπεριφορά των φοιτητών της Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας του Αλεξάνδρειου Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος,

61 αποτέλεσε το ακαδημαϊκό εξάμηνο των φοιτητών. Στο διάγραμμα καθώς και στον πίνακα που ακολουθούν παρουσιάζονται τα επιμέρους δεδομένα για κάθε τμήμα προκειμένου να γίνει ευκολότερη η διεξαγωγή των αποτελεσμάτων. Ειδικότερα, στο τμήμα της Βιβλιοθηκονομίας το μεγαλύτερο μέρος των φοιτητών βρισκόταν πάνω από το 7 ο εξάμηνο με ποσοστό 51.2% και αμέσως μετά η μεγαλύτερη συγκέντρωση εμφανίζεται στο 5 ο εξάμηνο με 22%. Τα υπόλοιπα ποσοστά μοιράστηκαν ισόβαθμα στις άλλες δύο μεταβλητές 12.2% (6 ο εξάμηνο) και 14.6% (7 ο εξάμηνο).ομοίως, και στο τμήμα της Εμπορίας και Διαφήμισης το μεγαλύτερο ποσοστό βρίσκεται στο >7 ου εξαμήνου με ποσοστό 44.5%, 16.4% στο 7 ο, 18.8% στο 6 ο και 20.3% στο 5 ο εξάμηνο. Αντίθετα, οι φοιτητές της Λογιστικής παρουσιάζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά στο 7 ο και >7 ου εξαμήνου με 54% και 20.5% αντίστοιχα. Μοιράζοντας τα υπόλοιπα ποσοστά στις άλλες δύο μεταβλητές με 15% στο 6 ο και 10.5% στο 5 ο. Παραπλήσια είναι και τα αποτελέσματα των Τουριστικών Επιχειρήσεων με το υψηλότερο πλήθος να βρίσκεται σε φοιτητές άνω του 7 ου εξαμήνου και ποσοστό 51.5%, ακολουθούν οι φοιτητές του 6 ου με 22.7%, του 5 ου με 14.4% και τέλος του 7 ου με ποσοστό 11.3%. Πίνακας 9: Φοιτητές ανά εξάμηνο ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΑΝΑ ΕΞΑΜΗΝΟ TOTAL 5ο ΕΞΑΜΗΝΟ 15.6% (79) 6ο ΕΞΑΜΗΝΟ 17% (86) 7ο ΕΞΑΜΗΝΟ 16.8% (85) >7o ΕΞΑΜΗΝΟ 50.7% (257) Βιβλιοθηκονομίας 22% 12.2% 14.6% 51.2% Εμπορίας & Διαφήμισης 20.3% 18.8% 16.4% 44.5% Λογιστικής 10.5% 15% 20.5% 54% Τουριστικών Επιχειρήσεων 14.4% 22.7% 11.3% 51.5%

62 Απόλυτη τιμή επί του Τμήματος Διάγραμμα 3: Φοιτητές ανά εξάμηνο Γνώση και εμπειρία χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή και διαδικτύου Τα αποτελέσματα που προκύπτουν αναφορικά με την εμπειρία των φοιτητών τόσο στη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή όσο και του διαδικτύου (βλ. πίνακα 10), είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Το μεγαλύτερο μέρος τους, παρουσιάζει υψηλά ποσοστά εμπειρίας που κυμαίνεται στα τρία χρόνια και πάνω. Τα επιμέρους στοιχεία επιβεβαιώνουν την αρχική διαπίστωση παρουσιάζοντας τους φοιτητές της Βιβλιοθηκονομίας να έχουν εμπειρία στη χρήση του υπολογιστή περισσότερο από 5 χρόνια σε ποσοστό 56.1% και με τα υπόλοιπα ποσοστά να μοιράζονται αντίστοιχα στις τιμές από 1-2χρόνια και 3-5. Επομένως, από το συγκεντρωτικό ποσοστό 1.2% που πήρε η τιμή <1 χρόνια στην εμπειρία χρήσης υπολογιστή η Βιβλιοθηκονομία δεν κατείχε ποσοστό. Αντίστοιχα είναι και τα ποσοστά στην εμπειρία χρήσης του διαδικτύου με το 53.7% των φοιτητών στα 3-5χρόνια και το αμέσως υψηλότερο ποσοστό 30.5% στα >5χρόνια

63 Το τμήμα της Εμπορίας και Διαφήμισης παρουσιάζει μια καλή γενική εικόνα τόσο στην εμπειρία χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή όσο και στην εμπειρία χρήσης του διαδικτύου με ποσοστά 71.1% και 50.8% αντίστοιχα. Οι φοιτητές της Λογιστικής καταλαμβάνουν το υψηλότερο ποσοστό στη χρήση Η/Υ αγγίζοντας το 76% (σε >5χρόνια) ενώ στα χρόνια εμπειρίας του διαδικτύου συγκεντρώνουν το 46% (σε 3-5χρόνια) ερχόμενοι δεύτερη στην κατάταξη των >5χρόνια με το 37.5%. Όσον αφορά τους φοιτητές των Τουριστικών Επιχειρήσεων, συγκριτικά με τα υπόλοιπα τμήματα παρουσιάζουν μικρότερη εμπειρία, με το μέσο όρο περίπου (46.4%) να έχει καλή γνώση χειρισμού υπολογιστή στα >5χρόνια και ομοίως το 41.2% στη γνώση του διαδικτύου. Έχοντας και φοιτητές που διαθέτουν <1 χρόνο εμπειρία στον υπολογιστή (3.1%) και το διαδίκτυο (5.2%). Πίνακας 10: Χρόνια εμπειρίας στη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και διαδικτύου < >5 1.2% 8.3% 24.7% 65.9% TOTAL (6) (42) (125) (334) Βιβλιοθηκονομίας 0% 7.3% 36.6% 56.1% ΧΡΟΝΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ Η/Υ Εμπορίας & Διαφήμισης 8% 11.7% 16.4% 71.1% Λογιστικής 1% 4% 19% 76% Τουριστικών Επιχειρήσεων 3.1% 13.4% 37.1% 46.4% ΧΡΟΝΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ INTERNET < >5 TOTAL 1.4% 17.4% 43% 38.3% (7) (88) (218) (194) Βιβλιοθηκονομίας 0% 15.9% 53.7% 30.5% Εμπορίας & Διαφήμισης 0% 16.4% 32.8% 50.8% Λογιστικής 1% 15.5% 46% 37.5% Τουριστικών Επιχειρήσεων 5.2% 23.7% 41.2% 29.9%

64 Μάθημα που να σχετίζεται με την αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο Στην ερώτηση που σχετίζεται με το εάν διδαχτήκαν κάποιο μάθημα για την αναζήτηση πληροφοριακού υλικού στο διαδίκτυο, η πλειοψηφία των φοιτητών ανταποκρίθηκε θετικά. Τα αποτελέσματα δεν προκάλεσαν ιδιαίτερη εντύπωση και θεωρήθηκαν δεδομένα από τη στιγμή που όλα τα τμήματα της Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας εμπεριέχουν στο πρόγραμμα σπουδών τους αντίστοιχα μαθήματα. Διάγραμμα 4: Μάθημα σχετικό με τρόπο αναζήτησης στο διαδίκτυο. Πίνακας 11: Μάθημα σχετικό με τρόπο αναζήτησης στο διαδίκτυο ΜΑΘΗΜΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΣΤΟ ΔΙΑΔΊΚΤΥΟ NAI OXI TOTAL 85.7% 14.3% Βιβλιοθηκονομίας 97.6% 2.4% Εμπορίας & Διαφήμισης 89.8% 10.2% Λογιστικής 88% 12% Τουριστικών Επιχειρήσεων 62.8% 37.2% Πιο συγκεκριμένα όπως παρουσιάζεται στο διάγραμμα 4 απόλυτων τιμών καθώς και στον πίνακα 11, από τους φοιτητές της Βιβλιοθηκονομίας το 97.6% που αντιπροσωπεύεται από 80 φοιτητές υποστήριξε την ύπαρξη τέτοιου μαθήματος και μόλις 2 φοιτητές απάντησαν αρνητικά. Γεγονός το οποίο προκάλεσε έκπληξη αναλογιζόμενοι τον αριθμό μαθημάτων που έχουν διδαχτεί και τα οποία σχετίζονται με αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο

65 σύμφωνα με το πρόγραμμα σπουδών τους. Ομοίως, και στους φοιτητές της Εμπορίας και Διαφήμισης οι 115 (89.8%) έδωσαν θετική απάντηση και οι 13 ( 10.2%) έδωσαν αρνητική. Στο τμήμα της Λογιστικής το 88% (176 φοιτητές) δήλωσε πως διδάχτηκε μάθημα σχετικό με την αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο ενώ το 12% (24 φοιτητές) όχι. Όσον αφορά τους φοιτητές των Τουριστικών Επιχειρήσεων από πλήθος 86 ατόμων, μόλις οι 54 (62.8%) έδωσαν θετική απάντηση ενώ 32 (37.2%) φοιτητές δήλωσαν ότι δεν έχουν διδαχτεί αντίστοιχο μάθημα. Εγείροντας ερωτήματα σχετικά με τη γνώση του προγράμματος σπουδών τους και ειδικότερα εάν κατανόησαν τους στόχους και ανταποκρίθηκαν στις απαιτήσεις του συγκεκριμένου μαθήματος. Μέσος Όρος εργασιών ανά εξάμηνο που απαιτεί βιβλιογραφική ερευνά και πρώτη επιλογή ερευνάς για εντοπισμό υλικού Όπως έχει προαναφερθεί, στην ερώτηση σχετικά με τον μέσο όρο εργασιών (2.31 εργασίες/εξάμηνο) χρησιμοποιήθηκε ο έλεγχος t-test, ο οποίος συγκρίνει την μέση τιμή ποσοτικών μεταβλητών όπως αυτή του μέσου όρου. Επίσης, για την καλύτερη διεξαγωγή αποτελεσμάτων, αναφέρεται πως στη συγκεκριμένη ερώτηση υπήρξαν και 12missing ( Βιβλιοθηκονομία 81/82, Εμπορία και Διαφήμιση 124/128, Λογιστική 200/206 και Τουριστικών Επιχειρήσεων 90/91). Έπειτα παρουσιάζονται αναλυτικότερα τα ποσοστά που αντιστοιχούν στον αριθμό εργασιών. Συγκεκριμένα, το 17.8% των φοιτητών δήλωσε ότι εκπονεί μία εργασία, το 40% δύο και το 24.7% τρεις εργασίες. Τα υπόλοιπα ποσοστά όπως φαίνεται συγκεντρώνουν μικρό πλήθος φοιτητών. Ειδικότερα, οι φοιτητές της Βιβλιοθηκονομίας, εκπονούν κατά μέσο όρο 3.27 εργασίες ανά εξάμηνο ποσοστό που εμφανίζει την υψηλότερη τιμή και δημιουργεί εντύπωση λόγω του ότι οι φοιτητές του τμήματος ήταν λιγότεροι έναντι των άλλων τμημάτων. Παρόλα αυτά τα ποσοστά επιβεβαιώνονται και από την απάντηση που έδωσαν στην ερώτηση σχετικά με το εάν διδάχτηκαν

66 κάποιο μάθημα που να σχετίζεται με τον τρόπο αναζήτησης πληροφοριών στο διαδίκτυο, όπου το 97.6% ανταποκρίθηκε θετικά (βλ. πίνακα 11). Ακολουθούν οι φοιτητές της Εμπορίας και Διαφήμισης με μέσο όρο 2.53 εργασίες πάνω από το γενικό μέσο όρο και οι φοιτητές της Λογιστικής με 2.28 εργασίες ανά εξάμηνο. Γεγονός το οποίο επιβεβαιώνεται και από τα ποσοστά που συγκέντρωσαν στην ερώτηση που σχετιζόταν με την πρώτη επιλογή έρευνας για μια επικείμενη εργασία μεταξύ της Βιβλιοθήκης και του διαδικτύου, δίνοντας προβάδισμα στο διαδίκτυο με 82.7% και 72.5% αντίστοιχα (βλ. πίνακα 13). Τα ποσοστά που προκύπτουν από το τμήμα των Τουριστικών Επιχειρήσεων δεν προκαλούν ιδιαίτερη έκπληξη λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία που έδειξαν οι φοιτητές στη χρήση του διαδικτύου (με ποσοστό μόλις 29.2% σε >5χρόνια) (βλ. πίνακα 10) καθώς και το γεγονός ότι μεγάλο μέρος τους έδωσε αρνητική απάντηση για το εάν έχει διδαχτεί κάποιο μάθημα που να σχετίζεται με τον τρόπο αναζήτησης πληροφοριών στο διαδίκτυο (37.2%) (βλ. πίνακα 11). Έτσι ο μέσος όρος εργασιών τους κυμαίνεται στις 1.23 εργασίες ανά εξάμηνο που να απαιτούν βιβλιογραφική έρευνα. Πίνακας 12: Μέσος όρος εργασιών ανά τμήμα ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΑΝΑ ΕΞΑΜΗΝΟ N Mean Std. Deviation Βιβλιοθηκονομίας Εμπορίας & Διαφήμισης Λογιστικής Τουριστικών Επιχειρήσεων Στην ερώτηση σχετικά με την πρώτη επιλογή έρευνας για μία επικείμενη εργασία (βλ. πίνακα 13), όπως φαίνεται, τα μεγαλύτερα ποσοστά συγκεντρώνονται στην επιλογή του διαδικτύου. Το 74.4% των συμμετεχόντων από το τμήμα της Βιβλιοθηκονομίας επιλέγει το διαδίκτυο ως πρώτη πηγή εντοπισμού πληροφοριών, ενώ το 25.6% την βιβλιοθήκη. Στο τμήμα Εμπορίας και Διαφήμισης το 82.7% επιλέγει το internet και το 17.3% την βιβλιοθήκη

67 Στα τμήματα Λογιστικής και Τουριστικών Επιχειρήσεων τα ποσοστά παρουσιάζουν ομοιότητα, με το 72.5% και το 72.2% αντίστοιχα να προτιμούν το διαδίκτυο, ενώ το 27.5% των λογιστών και το 27.8% των φοιτητών των Τουριστικών Επιχειρήσεων να επιλέγει την βιβλιοθήκη. Πίνακας 13: Πρώτη επιλογή έρευνας για εντοπισμό υλικού ΠΡΩΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ INTERNET TOTAL 24.7% 75.3% Βιβλιοθηκονομίας 25.6% 74.4% Εμπορίας & Διαφήμισης 17.3% 82.7% Λογιστικής 27.5% 72.5% Τουριστικών Επιχειρήσεων 27.8% 72.2% Μηχανισμοί έρευνας και Κριτήρια αξιολόγησης υλικού Υπηρεσίες της βιβλιοθήκης Ο πίνακας 14 παρουσιάζει αναλυτικά για κάθε τμήμα τις απαντήσεις που έχουν δώσει οι συμμετέχοντες στην ερώτηση σχετικά με τις υπηρεσίες της βιβλιοθήκης. Όπως φαίνεται, το έντυπο υλικό το χρησιμοποιούν 1-3 φορές το εξάμηνο, περίπου το 50% όλων των φοιτητών της σχολής, κάτι που συμβαίνει και με τον opac. Στην επόμενη μεταβλητή (βάσεις δεδομένων), το τμήμα της Βιβλιοθηκονομίας και της Εμπορίας και Διαφήμισης δηλώνουν πως χρησιμοποιούν τις βάσεις δεδομένων περισσότερο συχνά από ότι τα υπόλοιπα δύο τμήματα. Έτσι, η Βιβλιοθηκονομία έχει ποσοστό 31.7% και το τμήμα Εμπορίας και Διαφήμισης 33.1%. βεβαία, παρατηρείται ότι και τα άλλα δύο τμήματα έχουν εκεί ισάξια ποσοστά, είναι όμως περισσότερο ενδιαφέρον να επικεντρωθεί κανείς στην απάντηση ποτέ, η οποία για αυτά τα δύο τμήματα συγκεντρώνει ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά. Το τμήμα της Λογιστικής έχει 57% και των Τουριστικών επιχειρήσεων 58.8%. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την

68 περίπτωση έχει το πλήθος των φοιτητών στο κάθε τμήμα, για τον λόγο αυτό είναι άξιο σημασίας το ποτέ ως απάντηση και τα ποσοστά που συγκεντρώθηκαν. Στην περίπτωση του συλλογικού καταλόγου ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών, τα ποσοστά και πάλι μοιράζονται για τα τμήματα ανάμεσα στο ποτέ και στο 1-3 φορές την εβδομάδα. Ενώ για την χρήση του διαδικτύου, είναι εμφανές ότι οι φοιτητές το χρησιμοποιούν καθημερινά ως πιο εύκολο και γρήγορο τρόπο πρόσβασης και εύρεσης πληροφοριών, κάτι που φαίνεται και στην ανάλυση της ερώτησης 12 (βλ. διάγραμμα 1) σχετικά με την πρώτη επιλογή έρευνας σε μία επικείμενη εργασία. Τέλος, το πληροφοριακό τμήμα της βιβλιοθήκης περισσότερο συχνά το χρησιμοποιούν οι βιβλιοθηκονόμοι, με ποσοστό 31.7% από 1 έως 2 φορές τον μήνα. Τα τμήματα Εμπορίας και Διαφήμισης και Λογιστικής απευθύνονται σε αυτό 1-3 φορές το εξάμηνο με ποσοστά 41.7% και 53% αντίστοιχα. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ποσοστά που προκύπτουν για το τμήμα των Τουριστικών Επιχειρήσεων, τα οποία είναι ίδια ακριβώς για την μη χρήση του πληροφοριακού τμήματος αλλά και την χρήση του από 1 ως 3 φορές το εξάμηνο με ποσοστό και για τα δύο 35.8%. Η γενική εικόνα από την ανάλυση αυτής της μεταβλητής δείχνει ότι οι φοιτητές της Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας χρησιμοποιούν από μία έως τρεις φορές το εξάμηνο τις υπηρεσίες της βιβλιοθήκης. Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται, όπως έχει ήδη ειπωθεί, από την ανάλυση της ερώτησης σχετικά με την επιλογή της βιβλιοθήκης ή του διαδικτύου ως πρώτη επιλογή έρευνας. Επίσης παρατηρείται μία μικρή διαφοροποίηση στο τμήμα της Βιβλιοθηκονομίας, κάτι που δικαιολογείται από την φύση του τμήματος

69 Πίνακας 14: Υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης TOTAL ΕΝΤΥΠΟ ΥΛΙΚΟ ΠΟΤΕ 13Φ./ΕΞΑΜ. 1-2Φ./ΜΗΝΑ 1-3Φ./ΕΒΔΟΜ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ 15.9% (80) 48.4% (243) 27.9% (140) Βιβλιοθηκονομίας 4.9% 50.0% 36.6% 8.5% 0.0% Εμπορίας & Διαφήμισης 23.4% 48.4% 24.2% 3.2% 0.8% Λογιστικής 10.1% 49.2% 33.2% 6.0% 1.5% Τουριστικών Επιχειρήσεων 27.8% 45.4% 14.4% 4.1% 8.2% OPAC TOTAL 22.8% 38.5% 30.8% 6.3% 1.6% (115) (194/) (155) (32) (8) Βιβλιοθηκονομίας 11.0% 45.1% 26.8% 15.9% 1.2% Εμπορίας & Διαφήμισης 32.3% 34.6% 27.6% 5.5% 0.0% Λογιστικής 16.2% 35.9% 42.4% 5.1% 0.5% Τουριστικών Επιχειρήσεων 34.0% 43.3% 14.4% 2.1% 6.2% ΒΑΣΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ TOTAL 44.7% 34.6% 14.8% 3.6% 2.4% (226) (175) (75) (18) (12) Βιβλιοθηκονομίας 23.2% 31.7% 26.8% 13.4% 4.9% Εμπορίας & Διαφήμισης 28.3% 33.1% 32.3% 3.1% 3.1% Λογιστικής 57.0% 35.5% 5.0% 1.0% 1.5% Τουριστικών Επιχειρήσεων 58.8% 37.1% 2.1% 1.0% 1.0% ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ TOTAL 52.4% 31.8% 13.2% 1.8% 0.8% (265) (161) (67) (9) (4) Βιβλιοθηκονομίας 28.0% 31.7% 29.3% 7.3% 3.7% Εμπορίας & Διαφήμισης 68.5% 22.8% 7.1% 1.6% 0.0% Λογιστικής 41.5% 42.0% 16.0% 0.0% 0.5% Τουριστικών Επιχειρήσεων 74.2% 22.7% 2.1% 1.0% 0.0% ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ TOTAL 11.3% 12.5% 18.5% 21.6% 36.1% (57) (63) (93) (109) (182) Βιβλιοθηκονομίας 0.0% 3.7% 6.1% 28.0% 62.2% Εμπορίας & Διαφήμισης 18.1% 13.4% 17.3% 19.7% 31.5% Λογιστικής 6.0% 18.5% 27.5% 19.5% 28.5% Τουριστικών Επιχειρήσεων 23.2% 6.3% 11.6% 23.2% 35.8% ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΤΜΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ TOTAL 21.4% 43.3% 25.4% 6.9% 3% (108) (218) (128) (35) (15) Βιβλιοθηκονομίας 9.8% 30.5% 31.7% 23.2% 4.9% Εμπορίας & Διαφήμισης 24.4% 41.7% 29.1% 3.9% 0.8% Λογιστικής 17.5% 53.0% 24.5% 4.5% 0.5% Τουριστικών Επιχειρ. 35.8% 35.8% 16.8% 2.1% 9.5% 5.4% (27) 2.4% (12)

70 Λόγοι επιλογής μηχανών αναζήτησης Η ερώτηση 14 του ερωτηματολογίου αναζητούσε τους λόγους επιλογής των μηχανών αναζήτησης. Οι συμμετέχοντες πολλές φορές επέλεξαν περισσότερες από μία απαντήσεις. Η ανάλυση εδώ θα γίνει τμηματικά προσπαθώντας να αναδειχθεί ορθότερα η τάση του κάθε τμήματος αναφορικά με τους λόγους επιλογής των μηχανών αναζήτησης. Πίνακας 15: Λόγοι επιλογής μηχανών αναζήτησης ΝΑΙ ΟΧΙ TOTAL 22.3% 77.7% (113) (394) Βιβλιοθηκονομίας 34.1% 65.9% Εμπορίας & 18.8% 81.3% Αποτελεσματικός τρόπος αναζήτησης Διαφήμισης Λογιστικής 26.0% 74.0% Τουριστικών Επιχειρήσεων 9.3% 90.7% Διευκόλυνση λόγω άγνωστο URL Λόγω συνήθειας Εξοικονόμηση χρόνου TOTAL 27.6% 72.4% (140) (367) Βιβλιοθηκονομίας 23.2% 76.8% Εμπορίας & 33.6% 66.4% Διαφήμισης Λογιστικής 28.0% 72.0% Τουριστικών 22.7% 77.3% Επιχειρήσεων TOTAL 25.3% 74.7% (128) (378) Βιβλιοθηκονομίας 31.7% 68.3% Εμπορίας & 27.3% 72.7% Διαφήμισης Λογιστικής 19.6% 80.4% Τουριστικών 28.9% 71.1% Επιχειρήσεων TOTAL 30.6% 69.4% (155) (352) Βιβλιοθηκονομίας 36.6% 63.4% Εμπορίας & 25.0% 75.0% Διαφήμισης Λογιστικής 27.5% 72.5% Τουριστικών 39.2% 60.8% Επιχειρήσεων

71 Το τμήμα Βιβλιοθηκονομίας ως γενική εικόνα χρησιμοποιεί περισσότερο τις μηχανές αναζήτησης λόγω εξοικονόμησης χρόνου (36.6%). Μεγάλο ποσοστό προτίμησης συγκεντρώνει και η άποψη περί αποτελεσματικού τρόπου αναζήτησης (34.1%), ενώ πολύ κοντά βρίσκεται και ο λόγος της συνήθειας (31.7%). Οι φοιτητές του τμήματος Εμπορίας και Διαφήμισης ως πρώτη αιτιολογία χρήσης των μηχανών αναζήτησης επιλέγουν τη διευκόλυνση εξαιτίας κάποιου άγνωστου URL που αναζητούν (33.6%). Δεύτερη αιτία έρχεται η συνήθεια με ποσοστό 27.3%, ενώ έπονται η εξοικονόμηση χρόνου με 25% και ο αποτελεσματικός τρόπος αναζήτησης, 18.8%. Το τμήμα Λογιστικής συμφωνεί στον πρωταρχικό λόγο χρήσης των μηχανών αναζήτησης με το τμήμα Εμπορίας και Διαφήμισης, συγκεντρώνοντας και αυτό το μεγαλύτερο ποσοστό, 28%, στην διευκόλυνση λόγω άγνωστου URL. Ακολουθεί η εξοικονόμηση χρόνου με 27.5%, αποτελεσματικός τρόπος αναζήτησης με 26% και τέλος η συνήθεια με 19.6%. Το 39.2% των φοιτητών των Τουριστικών Επιχειρήσεων συγκλίνει με την άποψη του τμήματος Βιβλιοθηκονομίας που προτιμά και εκείνο τις μηχανές αναζήτησης λόγω εξοικονόμησης χρόνου. Ένα ικανοποιητικό ποσοστό των φοιτητών τις χρησιμοποιεί λόγω συνήθειας (28.9%) και το 22.7% τις χρησιμοποιεί γιατί τους διευκολύνει όταν έχουν άγνωστα URL. Αξιοσημείωτο είναι το μικρό ποσοστό, 9.3%, που συγκεντρώνεται στην χρήση των μηχανών αναζήτησης λόγω της αποτελεσματικότητάς τους ως τρόπος και μέσο αναζήτησης. Ανάμεσα στα τμήματα παρόλο που υπάρχει μία κάποια ομαδοποίηση στις αρχικές επιλογές, φαίνεται πως διαφοροποιούνται τελικά και αυτό έχει να κάνει με το πρόγραμμα σπουδών τους και την πληροφοριακή τους συμπεριφορά. Είναι χαρακτηριστικό πως ως αποτελεσματικό τρόπο

72 αναζήτησης, με ποσοστό που να το κατατάσσει δεύτερο σαν επιλογή στο τμήμα, τις μηχανές τύπου Google, Yahoo, κτλ. τις εντοπίζουμε μόνο στο τμήμα Βιβλιοθηκονομίας. Αυτό η διαπίστωση δικαιολογείται από το ίδιο το αντικείμενο σπουδών στο αντίστοιχο τμήμα. Γίνεται κατανοητό, λοιπόν, πως οι βιβλιοθηκονόμοι θεωρούν και χρησιμοποιούν τις μηχανές αναζήτησης γιατί αποτελούν αποτελεσματικότερο τρόπο εύρεσης υλικού, εξαιτίας της ευχέρειάς τους να τις χρησιμοποιούν εκμεταλλευόμενοι όσο το δυνατόν περισσότερο τις δυνατότητές αυτών. Βέβαια, μία τέτοια διαπίστωση δεν είναι απόλυτη αναφορικά με την ορθή δυνατότητα χειρισμού των μηχανών από τους υπόλοιπους. Επιβεβαιώνεται όμως η αξία των μαθημάτων χρήσης του διαδικτύου, που παρόλο που η πλειοψηφία των 507 φοιτητών δηλώνει πως υπήρξε στο πρόγραμμα σπουδών τους (βλ. πίνακα 3), δεν φαίνεται να γίνεται και χρήση της γνώσης αυτής από τους φοιτητές. Στρατηγικές αναζήτησης Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει τις σχετικές τιμές ανά τμήμα σχετικά με τις στρατηγικές αναζήτησης κατά την διάρκεια μίας έρευνας, καθώς και την συχνότητα χρήσης των στρατηγικών αυτών. Με μία λέξη, αναζήτηση κάνει σπάνια το τμήμα της Βιβλιοθηκονομίας (42.7%). Το τμήμα Εμπορίας και Διαφήμισης κάνει σχεδόν πάντα (34.4%), ενώ το τμήμα Λογιστικής σχεδόν ποτέ με ποσοστό 37.5%. Τέλος το τμήμα των Τουριστικών Επιχειρήσεων κάνει πάντα με μία λέξη με ποσοστό 33%. Τα ποσοστά αυτά αντιστοιχούν στην μεγαλύτερη σχετική συχνότητα για το κάθε τμήμα στην συγκεκριμένη τιμή της μεταβλητής. Φαίνεται πως ανάμεσα στα τμήματα υπάρχει μία διαφορά στην πληροφοριακή τους συμπεριφορά κατά την διάρκεια της αναζήτησης

73 Με περισσότερες από μία λέξεις δηλώνουν όλοι πως κάνουν αναζήτηση σχεδόν πάντα, με τα ποσοστά των τμημάτων να συγκεντρώνονται όλα στην ίδια τιμή. Να παρατηρηθεί εδώ πως περισσότεροι από τους μισούς φοιτητές, 63.4%, της Βιβλιοθηκονομίας αναζητούν σχεδόν πάντα με περισσότερες από μία λέξεις. Πίνακας 16: Στρατηγικές Αναζήτησης ΜΕ ΜΙΑ ΛΕΞΗ ΠΟΤΕ ΣΧΕΔΟΝ ΣΧΕΔΟΝ ΣΠΑΝΙΑ ΠΟΤΕ ΠΑΝΤΑ ΠΑΝΤΑ TOTAL 10.7% 19.9% 26.8% 24.9% 17.6% (54) (101) (136) (126) (89) Βιβλιοθηκονομίας 8.5% 13.4% 42.7% 28.0% 7.3% Εμπορίας & Διαφήμισης 4.7% 7.0% 25.8% 34.4% 28.1% Λογιστικής 16.5% 37.5% 23.5% 15.0% 7.5% Τουριστικών Επιχειρήσεων 8.2% 7.2% 21.6% 29.9% 33.0% ΜΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΑΠΟ ΜΙΑ ΛΕΞΕΙΣ TOTAL 3.9% 3.2% 13.6% 46.7% 32.5% (20) (16) (69) (237) (165) Βιβλιοθηκονομίας 0.0% 2.4% 14.6% 63.4% 9.7% Εμπορίας & Διαφήμισης 4.7% 7.8% 22.7% 36.7% 28.1% Λογιστικής 0.5% 0.0% 6.0% 49.0% 44.5% Τουριστικών Επιχειρήσεων 13.4% 4.1% 16.5% 41.2% 24.7% ΜΕΣΩ ΦΡΑΣΗΣ 13.4% 13.8% 29.1% 35.8% 7.9% TOTAL (68) (70) (147) (181) (40) Βιβλιοθηκονομίας 4.9% 6.1% 31.7% 47.6% 9.8% Εμπορίας & Διαφήμισης 15.6% 17.2% 21.1% 34.4% 11.7% Λογιστικής 9.0% 15.5% 29.5% 39.5% 6.5% Τουριστικών Επιχειρήσεων 27.1% 12.5% 36.5% 19.8% 4.2% ΜΕΣΩ ΤΕΛΕΣΤΩΝ BOOLEAN TOTAL 48.2% 22.2% 17.7% 10.5% 1.4% (243) (112) (89) (53) (7) Βιβλιοθηκονομίας 9.8% 24.4% 42.7% 18.3% 4.9% Εμπορίας & Διαφήμισης 41.3% 9.5% 28.6% 19.8% 0.8% Λογιστικής 60.8% 30.7% 4.5% 4.0% 0.0% Τουριστικών Επιχειρήσεων 63.9% 19.6% 9.3% 5.2% 2.1%

74 Το 36.5% των φοιτητών των Τουριστικών Επιχειρήσεων δηλώνει πως κάνει αναζήτηση μέσω φράσης σπάνια. Στα υπόλοιπα τμήματα τα μεγαλύτερα ποσοστά συγκεντρώνονται στο σχεδόν πάντα. Το σημαντικότερο ίσως αποτέλεσμα στη συγκεκριμένη ερώτηση είναι τα ποσοστά που συγκεντρώνουν οι τιμές τις μεταβλητής μέσω τελεστών Boolean. Τα μεγαλύτερα ποσοστά συγκεντρώνονται στην τιμή ποτέ για όλα τα τμήματα εκτός από εκείνο της Βιβλιοθηκονομίας, το οποίο συγκεντρώνεται στην τιμή σπάνια με ποσοστό 42.7%. Διαπιστώνεται ότι, στο τμήμα Βιβλιοθηκονομίας οι στρατηγικές αναζήτησης των φοιτητών ενισχύονται από το πρόγραμμα σπουδών της σχολής, διότι φαίνεται ότι δίνεται βαρύτητα στις πιο σύνθετες τεχνικές αναζήτησης και επιπλέον ενισχύονται τα αποτελέσματα που παρουσιάστηκαν παραπάνω, τα οποία δείχνουν ότι οι βιβλιοθηκονόμοι θεωρούν τις μηχανές αναζήτησης ως έναν αποτελεσματικό τρόπο εύρεσης πληροφοριών (βλ. πίνακα 16). Διαφοροποίηση έρευνας μετά από μη ικανοποιητικά αποτελέσματα Σε αυτόν τον πίνακα μπορεί να φανεί ένα βασικό κομμάτι της πληροφοριακής συμπεριφοράς του φοιτητή. Έπειτα από μία έρευνα που δεν επέφερε ικανοποιητικά αποτελέσματα το 65.9% των φοιτητών της Βιβλιοθηκονομίας επιλέγει σχεδόν πάντα διαφορετικές λέξεις κλειδιά, ενώ το 68.8% των φοιτητών του τμήματος Εμπορίας και Διαφήμισης επιλέγει πάντα. Πάντα επιλέγει διαφορετικές λέξεις- κλειδιά και το 64.9% των Τουριστικών Επιχειρήσεων. Το 52% των λογιστών επιλέγει σχεδόν πάντα διαφορετικά keywords. Διαφορετική μηχανή αναζήτησης ύστερα από μη ικανοποιητικά αποτελέσματα επιλέγουν σπάνια όλοι οι φοιτητές της σχολής κατά ένα μεγάλο ποσοστό. Έτσι, επιμέρους στα τμηματικά αποτελέσματα το τμήμα Βιβλιοθηκονομίας συγκεντρώνει 46.3%, το τμήμα Εμπορίας και Διαφήμισης 40.6%, το τμήμα Λογιστικής 34% και εκείνο των Τουριστικών Επιχειρήσεων

75 29.9%. Το ίδιο συμβαίνει και με την επιλογή της σύνθετης μηχανής αναζήτησης, με τα μεγαλύτερα ποσοστά όλων των τμημάτων να συγκεντρώνονται και πάλι στην τιμή σπάνια. Πίνακας 17: Διαφοροποίηση Έρευνας ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ KEYWORDS ΠΟΤΕ ΣΧΕΔΟΝ ΣΧΕΔΟΝ ΣΠΑΝΙΑ ΠΟΤΕ ΠΑΝΤΑ ΠΑΝΤΑ TOTAL 1.8% 2.6% 2% 42.8% 50.9% (9) (13) (10) (217) (258) Βιβλιοθηκονομίας 1.2% 1.2% 7.3% 65.9% 24.4% Εμπορίας & Διαφήμισης 0.8% 3.1% 0.8% 26.6% 68.8% Λογιστικής 0.0% 4.0% 0.5% 52.0% 43.5% Τουριστικών Επιχειρήσεων 7.2% 0.0% 2.1% 25.8% 64.9% ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ TOTAL 21.1% 21.9% 36.9% 14% 6.1% (107) (111) (187) (71) (31) Βιβλιοθηκονομίας 6.1% 15.9% 46.3% 28.0% 3.7% Εμπορίας & Διαφήμισης 20.3% 15.6% 40.6% 19.5% 3.9% Λογιστικής 27.0% 31.0% 34.0% 6.5% 1.5% Τουριστικών Επιχειρήσεων 22.7% 16.5% 29.9% 10.3% 20.6% ΣΥΝΘΕΤΗ ΜΗΧΑΝΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ TOTAL 9.9% 15.4% 40.1% 26.1% 8.5% (50) (78) (203) (132) (43) Βιβλιοθηκονομίας 3.7% 13.4% 39.0% 29.3% 14.6% Εμπορίας & Διαφήμισης 7.8% 20.3% 36.7% 23.4% 11.7% Λογιστικής 7.5% 14.1% 40.7% 32.7% 5.0% Τουριστικών Επιχειρήσεων 22.7% 13.4% 44.3% 13.4% 6.2% ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΩ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ TOTAL 41.8% 24.1% 24.5% 8.1% 1.6% (212) (122) (124) (41) (8) Βιβλιοθηκονομίας 28.0% 32.9% 30.5% 6.1% 2.4% Εμπορίας & Διαφήμισης 28.9% 23.4% 39.8% 7.8% 0.0% Λογιστικής 61.5% 26.5% 9.0% 3.0% 0.0% Τουριστικών Επιχειρήσεων 29.9% 12.4% 30.9% 20.6% 6.2%

76 Την έρευνα δεν φαίνεται να εγκαταλείπουν πολλοί φοιτητές ακόμη και αν δεν έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Έτσι, 30.5% της Βιβλιοθηκονομίας δηλώνει πως θα εγκατέλειπε σπάνια την έρευνα, όπως επίσης και τα τμήματα Εμπορίας και Διαφήμισης (39.8%) και Τουριστικών Επιχειρήσεων (30.9%). Το τμήμα Λογιστικής αντίθετα παρουσιάζει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των συμμετεχόντων του που δεν θα εγκατέλειπαν ποτέ την έρευνα (61.5%). Από την ανάλυση αυτού του πίνακα προκύπτει ότι οι φοιτητές ακόμη και αν δεν διαφοροποιούν ιδιαίτερα και με πιο πληροφοριακά ορθούς τρόπους την έρευνά τους (βλ. πίνακα 17), δεν την εγκαταλείπουν. Τρόπος επιλογής χρήσιμων αποτελεσμάτων Παρακάτω (βλ. πίνακα 18) παρουσιάζονται τα αποτελέσματα αναφορικά με τον τρόπο επιλογής χρήσιμων αποτελεσμάτων έπειτα από μία αναζήτηση. Για το τμήμα της Βιβλιοθηκονομίας το 43.9% δείχνει ότι οι φοιτητές διαβάζουν τα πρώτα πέντε αποτελέσματα μιας έρευνας και αν δεν πληρούν τις προϋποθέσεις τους δεν επιλέγουν κανένα. Την ίδια τακτική ακολουθούν και οι περισσότεροι φοιτητές της Εμπορίας και Διαφήμισης (40.2%), αλλά και των Τουριστικών Επιχειρήσεων (45.3%). Αντίθετοι εκ διαμέτρου φαίνεται πως είναι οι φοιτητές της Λογιστικής. Το 42.1% διαβάζει τα πρώτα πέντε αποτελέσματα που προκύπτουν ύστερα από μία έρευνα και επιλέγει κάποιο ακόμη και αν δεν πληροί τις προϋποθέσεις του. Επίσης, η διαφορά φαίνεται και από το γεγονός ότι το ποσοστό αυτών που δεν επιλέγει κανένα αν δεν πληροί τις προϋποθέσεις του είναι αρκετά μικρότερο (16.2%) συγκριτικά με τα ποσοστά των άλλων τμημάτων

77 Πίνακας 18: Τρόποι επιλογής χρήσιμων αποτελεσμάτων Επιλέγω το πρώτο αποτέλεσμα Διαβάζω τα 5 πρώτα και επιλέγω Διαβάζω τα 5 πρώτα και επιλέγω παρόλο που δεν πληρούν προϋποθέσεις μου Διαβάζω τα 5 πρώτα και αν δεν πληρούν προϋποθέσεις μου δεν επιλέγω κανένα TOTAL 9.8% 36.3% 21.6% 32.3% (49) (182) (108) (162) Βιβλιοθηκονομίας 9.8% 39.0% 7.3% 43.9% Εμπορίας & Διαφήμισης 11.8% 37.8% 10.2% 40.2% Λογιστικής 10.7% 31.0% 42.1% 16.2% Τουριστικών Επιχειρήσεων 5.3% 43.2% 6.3% 45.3% Κριτήρια και συχνότητα αξιολόγησης πηγών Ο παρακάτω πίνακας (ο οποίος χωρίζεται σε δύο τμήματα) δείχνει συγκεντρωμένα όλα τα αποτελέσματα σχετικά με την ερώτηση αξιολόγησης των πηγών που χρησιμοποιούν οι φοιτητές κατά την διαδικασία έρευνας (βλ. πίνακες 19α και 19β). Το 43.2% των φοιτητών της Βιβλιοθηκονομίας δήλωσε πως θέτει ως κριτήριο αξιολόγησης σχεδόν πάντα την χρονολογία έκδοσης, το ίδιο υποστηρίζει και το 27.8% των φοιτητών των Τουριστικών Επιχειρήσεων. Οι φοιτητές της Εμπορίας και Διαφήμισης και της Λογιστικής σπάνια αξιολογούν την πηγή με βάση την χρονολογία έκδοσης, με ποσοστά 35.2% και 28.6% αντίστοιχα. Ο εκδότης φαίνεται να αξιολογείται σπάνια για το 37% των βιβλιοθηκονόμων, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό των υπόλοιπων τμημάτων δεν αξιολογεί ποτέ τον εκδότη. Σχετικά με τα στοιχεία του συγγραφέα τα τμήματα διαφοροποιούνται μεταξύ τους. Το 30.9% του τμήματος της Βιβλιοθηκονομίας αξιολογεί σχεδόν πάντα τα στοιχεία του συγγραφέα, αντιθέτως 44.6% των

78 λογιστών σχεδόν ποτέ. Το τμήμα Εμπορίας και Διαφήμισης με ποσοστό 43.8% και Τουριστικών Επιχειρήσεων με 45.4% δεν αξιολογούν ποτέ τα στοιχεία του συγγραφέα. Ο τίτλος της πηγής τείνει να αξιολογείται περισσότερο από το σύνολο των φοιτητών της σχολής. Παρατηρείται πως το 49.4% και το 49.2% των τμημάτων Βιβλιοθηκονομίας και Λογιστικής αντίστοιχα, τον αξιολογούν σχεδόν πάντα. Το 46.9% των φοιτητών του τμήματος Εμπορίας και Διαφήμισης και το 35.1% των Τουριστικών Επιχειρήσεων αξιολογούν πάντα τον τίτλο της πηγής που εντοπίζουν. Ένα από τα σημαντικά κριτήρια αξιολόγησης είναι αν η πηγή που έχει εντοπισθεί εμπεριέχεται σε κάποια βιβλιογραφία σχετική με τη θεματολογία με την οποία ασχολείται ο φοιτητής. Εντυπωσιακό είναι το αρνητικό ποσοστό, 59.8%, των φοιτητών των Τουριστικών Επιχειρήσεων που δήλωσε πως αξιολογεί ποτέ μία πηγή με βάση αυτό το κριτήριο. Οι φοιτητές της Βιβλιοθηκονομίας και της Εμπορίας και Διαφήμισης αξιολογούν σπάνια με αυτό το κριτήριο με ποσοστά 38.3% και 35.9% αντίστοιχα. Το 42.6% της Λογιστικής δεν αξιολογεί σχεδόν ποτέ κάποια πηγή με βάση το αν η πηγή συμπεριλαμβάνεται σε κάποια βιβλιογραφία ή όχι. Κοιτώντας συνολικά τον πίνακα 19, ξεχωρίζει κανείς πως οι φοιτητές του τμήματος Βιβλιοθηκονομίας αξιολογούν περισσότερο τις πηγές τους, ακόμη και αν τα κριτήρια αξιολόγησης δεν φαίνεται να είναι ιδιαίτερα μεγάλης σημασίας. Ικανοποιητικά ποσοστά δίδονται και από το τμήμα Εμπορίας και Διαφήμισης. Αντίθετα, το τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων φαίνεται να μην δίνει την πρέπουσα σημασία στην αξιολόγηση των πηγών πληροφόρησης. Η αντικειμενικότητα της πηγής είναι για τα τμήματα της Βιβλιοθηκονομίας (54.3%), της Εμπορίας και Διαφήμισης (31.3%) και της Λογιστικής (48.2%) αρκετά σημαντική καθώς την αξιολογούν πάντα. Για το τμήμα των

79 Τουριστικών Επιχειρήσεων δεν φαίνεται να είναι το ίδιο σημαντική καθώς τα υψηλότερα ποσοστά εντοπίζονται στην σπάνια αξιολόγηση και στην μη ύπαρξη αξιολόγησης, 24.7% και για τα δύο. Η αξιοπιστία του δικτυακού τόπου διχάζει τα τμήματα. Οι βιβλιοθηκονόμοι και οι λογιστές αξιολογούν με αρκετά υψηλά ποσοστά, 42% και 49.7% αντίστοιχα, σχεδόν πάντα την αξιοπιστία του δικτυακού τόπου. Ενώ οι φοιτητές της Εμπορίας και διαφήμισης (35.9%) και των Τουριστικών Επιχειρήσεων (24.7%) αξιολογούν σπάνια την αξιοπιστία του δικτυακού τόπου. Η γενική εικόνα για το κριτήριο αξιολόγησης σχετικά με τα στοιχεία επικοινωνίας με τον δημιουργό της ιστοσελίδας ή τον συγγραφέα δείχνουν ότι οι φοιτητές μάλλον δεν το θεωρούν ιδιαίτερα σημαντικό κριτήριο. Αυτό το επιβεβαιώνουν τα ποσοστά δείχνοντας ότι μόνο το 35.8% των Βιβλιοθηκονόμων αξιολογεί σπάνια με βάση αυτό το κριτήριο. Από τα υπόλοιπα τμήματα τα υψηλότερα ποσοστά συγκεντρώνονται στο ποτέ για τα τμήματα της Εμπορίας και Διαφήμισης (52.3%) και των Τουριστικών Επιχειρήσεων (58.8%) και στο σχεδόν ποτέ για το τμήμα της Λογιστικής (50.3%). Ολικός διαμοιρασμός απόψεων υπάρχει ανάμεσα στα τμήματα, αλλά και στο εσωτερικό των τμημάτων για την συχνότητα ενημέρωσης των ιστοσελίδων. Το 35.8% των βιβλιοθηκονόμων αξιολογεί μία πηγή σχεδόν πάντα με κριτήριο την συχνότητα ενημέρωσης της ιστοσελίδας. Το 37.5% της Εμπορίας και Διαφήμισης σπάνια, ενώ το 35% των φοιτητών της Λογιστικής πάντα. Οι φοιτητές του τμήματος Τουριστικών Επιχειρήσεων με ποσοστό 29.9% δεν αξιολογούν ποτέ με αυτό το κριτήριο

80 Πίνακας 19α: Κριτήρια αξιολόγησης πηγών ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΠΟΤΕ ΣΧΕΔΟΝ ΣΧΕΔΟΝ ΣΠΑΝΙΑ ΠΟΤΕ ΠΑΝΤΑ ΠΑΝΤΑ TOTAL 10.4% 10% 29.5% 28.9% 21.3% (52) (50) (148) (145) (107) Βιβλιοθηκονομίας 3.7% 11.1% 32.1% 43.2% 9.9% Εμπορίας & Διαφήμισης 3.1% 7.8% 35.2% 30.5% 23.4% Λογιστικής 14.8% 11.2% 28.6% 22.4% 23.0% Τουριστικών Επιχειρήσεων 16.5% 9.3% 21.6% 27.8% 24.7% ΕΚΔΟΤΗΣ TOTAL 39.8% 21.9% 26.3% 9.4% 2.6% (200) (110) (132) (47) (13) Βιβλιοθηκονομίας 14.8% 13.6% 37.0% 29.6% 4.9% Εμπορίας & Διαφήμισης 40.9% 20.5% 30.7% 5.5% 2.4% Λογιστικής 42.1% 24.4% 24.4% 7.6% 1.5% Τουριστικών Επιχειρήσεων 54.6% 25.8% 15.5% 1.0% 3.1% ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ TOTAL 26.9% 29.3% 26.3% 13% 4.4% (135) (147) (132) (65) (22) Βιβλιοθηκονομίας 3.7% 18.5% 28.4% 30.9% 18.5% Εμπορίας & Διαφήμισης 43.8% 20.3% 23.4% 10.2% 2.3% Λογιστικής 16.4% 44.6% 30.3% 7.2% 1.5% Τουριστικών Επιχειρήσεων 45.4% 19.6% 20.6% 13.4% 1.0% ΤΙΤΛΟΣ ΠΗΓΗΣ TOTAL 4.4% 4% 18.3% 41.7% 31.6% (22) (20) (92) (210) (159) Βιβλιοθηκονομίας 0.0% 2.5% 16.0% 49.4% 32.1% Εμπορίας & Διαφήμισης 3.1% 5.5% 13.3% 31.3% 46.9% Λογιστικής 4.1% 4.1% 22.8% 49.2% 19.8% Τουριστικών Επιχειρήσεων 10.3% 3.1% 17.5% 34.0% 35.1% ΕΜΠΕΡΙΕΧΕΤΑΙ ΣΕ ΑΛΛΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ TOTAL 31.8% 27.2% 26% 11.5% 3.4% (160) (137) (131) (58) (17) Βιβλιοθηκονομίας 6.2% 12.3% 38.3% 34.6% 8.6% Εμπορίας & Διαφήμισης 29.7% 17.2% 35.9% 14.1% 3.1% Λογιστικής 29.9% 42.6% 20.8% 4.6% 2.0% Τουριστικών Επιχειρήσεων 59.8% 21.6% 13.4% 3.1% 2.1%

81 Πίνακας 19β Κριτήρια αξιολόγησης πηγών TOTAL ΠΟΤΕ 8.5% (43) ΣΧΕΔΟΝ ΠΟΤΕ 9.5% (48) ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΠΗΓΗΣ ΣΠΑΝΙΑ 20.3% (102) ΣΧΕΔΟΝ ΠΑΝΤΑ 39.4% (198) ΠΑΝΤΑ 22.3% (112) Βιβλιοθηκονομίας 2.5% 3.7% 17.3% 54.3% 22.2% Εμπορίας & Διαφήμισης 10.2% 13.3% 32.8% 31.3% 12.5% Λογιστικής 2.0% 6.1% 11.2% 48.2% 32.5% Τουριστικών Επιχειρήσεων 24.7% 16.5% 24.7% 19.6% 14.4% TOTAL 6.8% (34) ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΔΙΚΤΥΑΚΟΥ ΤΟΠΟΥ 8.3% (42) 20.7% (104) 38.8% (195) 25.4% (128) Βιβλιοθηκονομίας 0.0% 3.7% 18.5% 42.0% 35.8% Εμπορίας & Διαφήμισης 9.4% 5.5% 35.9% 31.3% 18.0% Λογιστικής 0.5% 9.1% 9.6% 49.7% 31.0% Τουριστικών Επιχειρήσεων 21.6% 14.4% 24.7% 23.7% 15.5% ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ Ή ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ 30.6% 32.8% 23.9% 9.7% 3% TOTAL (154) (165) (120) (49) (15) Βιβλιοθηκονομίας 13.6% 25.9% 35.8% 19.8% 4.9% Εμπορίας & Διαφήμισης 52.3% 20.3% 22.7% 4.7% 0.0% Λογιστικής 9.6% 50.3% 24.4% 12.2% 3.6% Τουριστικών Επιχειρήσεων 58.8% 19.6% 14.4% 3.1% 4.1% TOTAL 12.7% (64) ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ 11.7% (59) 25% (126) 28.6% (144) 21.9% (110) Βιβλιοθηκονομίας 3.7% 21.0% 21.0% 35.8% 18.5% Εμπορίας & Διαφήμισης 18.8% 7.0% 37.5% 30.5% 6.3% Λογιστικής 4.1% 10.2% 20.3% 30.5% 35.0% Τουριστικών Επιχειρήσεων 29.9% 13.4% 21.6% 16.5% 18.6% TOTAL 26.2% (132) 19.5% (98) ΣΤΟΙΧΕΙΑ URL 27.2% (137) 18.9% (95) Βιβλιοθηκονομίας 1.2% 14.8% 24.7% 30.9% 28.4% Εμπορίας & Διαφήμισης 31.3% 17.2% 26.6% 19.5% 5.5% Λογιστικής 21.3% 25.4% 29.4% 20.3% 3.6% Τουριστικών Επιχειρήσεων 50.5% 14.4% 25.8% 5.2% 4.1% 8.2% (41)

82 Όσο για τα στοιχεία URL φαίνεται να απασχολούν μόνο τους φοιτητές της Βιβλιοθηκονομίας και της Λογιστικής. Οι βιβλιοθηκονόμοι με ποσοστό 30.9% αξιολογούν σχεδόν πάντα τα στοιχεία του URL και οι λογιστές με ποσοστό 29.4% σπάνια. Αντίθετα, οι φοιτητές των άλλων δύο τμημάτων δε αξιολογούν ποτέ τα στοιχεία URL, με ποσοστά 31.3% για τους φοιτητές της Εμπορίας και Διαφήμισης και 50.5% για εκείνους των Τουριστικών Επιχειρήσεων. 1. Χρόνια εμπειρίας στη χρήση του διαδικτύου και η συμβολή τους στη στρατηγική αναζήτησης Εμπειρία και στρατηγικές αναζήτησης Στα πλαίσια μελέτης της Πληροφοριακής Συμπεριφοράς των φοιτητών της Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας, θα δοθεί έμφαση στις παρακάτω μεταβλητές του ερωτηματολογίου με σημαντική παράμετρο το ακαδημαϊκό εξάμηνο, προκειμένου να εξετάσουμε εάν τα χρόνια εμπειρίας που διαθέτει κάποιος φοιτητής στη χρήση του διαδικτύου τον οδηγούν σε αποτελεσματικότερες μεθόδους αναζήτησης. Κρίνοντάς τον ικανό να είναι σε θέση να αναζητά, να αξιολογεί και να διαχειρίζεται τη συγκεντρωμένη πληροφόρηση με αποτελεσματικό τρόπο. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν από τα χρόνια εμπειρίας στο διαδίκτυο για κάθε τμήμα μεμονωμένα, όπως παρουσιάζονται στον πίνακα 10, υπήρξαν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά με το μέσο όρο των φοιτητών να διαθέτει πρακτική ενασχόληση με το internet από τρία έως πέντε χρόνια. Όσον αφορά τα χρόνια εμπειρίας σε αντιδιαστολή με το ακαδημαϊκό εξάμηνο, τα αποτελέσματα που λαμβάνουμε από το παρακάτω διάγραμμα, κυμαίνονται στα ίδια επίπεδα. Οι φοιτητές από το 5 ο μέχρι και το 7 ο εξάμηνο που αποτελούν και το μισό πλήθος ερωτηθέντων (βλ. πίνακα 9) παρουσιάζει εμπειρία της τάξης των 3-5 χρόνων, ενώ οι φοιτητές που ανήκουν σε εξάμηνα μεγαλύτερα του 7 ου, σε γενικές γραμμές η εμπειρία τους ξεπερνά τα 5 χρόνια

83 Παρόλο που τα αποτελέσματα θεωρούνται λογικά, έρχονται σε αντίθεση με το γεγονός ότι σε όλα τα τμήματα τα εισαγωγικά μαθήματα τόσο στη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή, όσο και στη χρήση του διαδικτύου, βρίσκονται σε πολύ μικρότερα εξάμηνα. Γεγονός το οποίο θα δικαιολογούσε μεγαλύτερη συγκέντρωση φοιτητών μεταξύ 5 ου και 7 ου εξαμήνου σε >5χρόνια εμπειρίας. Διάγραμμα 5: Χρόνια εμπειρίας στο διαδίκτυο ανά εξάμηνο. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν από τη στρατηγική αναζήτησης που ακολουθεί το κάθε τμήμα προκειμένου να συλλέξει πληροφορίες από το διαδίκτυο (βλ. πίνακα 16), έδωσαν προβάδισμα στους φοιτητές της Βιβλιοθηκονομίας δείχνοντας πως πραγματοποιούν πιο σύνθετες έρευνες έναντι των φοιτητών των άλλων τμημάτων. Χαρακτηριστικό υπήρξε και το γεγονός πως ήταν οι μόνοι φοιτητές που έκαναν χρήση των τελεστών Boolean. Βέβαια τα αποτελέσματα έχουν μια ισχύ λόγω του ότι το μεγαλύτερο μέρος των ερωτηθέντων βρισκόταν >7 ο εξάμηνο (βλ. πίνακα 9). Οι φοιτητές της Εμπορίας και Διαφήμισης παρουσίασαν μια σταθερή εικόνα κατά η διαδικασία αναζήτησης υλικού συγκεντρώνοντας τα μεγαλύτερα ποσοστά τους στην τιμή σχεδόν πάντα. Αυτό έρχεται σε αντιδιαστολή με τις απαντήσεις που δώσανε στην εμπειρία χρήσης του διαδικτύου διότι ήταν το μόνο τμήμα που κατέχει εμπειρία >5 χρόνια (βλ. πίνακα 10)

84 Όσον αφορά τους φοιτητές της Λογιστικής, μπορεί να μην πραγματοποιούν σχεδόν ποτέ έρευνα στις μηχανές αναζήτησης με μια λέξη, αλλά σε γενικές γραμμές η έρευνα τους δεν χαρακτηρίζεται σύνθετη, συγκεντρώνοντας τα μεγαλύτερα ποσοστά στην τιμή σχεδόν πάντα παρόλο που το μεγαλύτερο μέρος των φοιτητών της βρισκόταν πάνω από το 7 ο εξάμηνο (βλ. πίνακα 9). Σχετικά με το τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων τα αποτελέσματα δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά. Οι φοιτητές δεν είναι γνώστες των τεχνικών αναζήτησης κατάσταση η οποία επιβεβαιώνεται τόσο από την απάντηση που έχουν δώσει στην ερώτηση σχετικά με το εάν διδάχτηκαν μάθημα που να σχετίζεται με την αναζήτηση πληροφοριών (βλ. πίνακα 11) όσο και την εμπειρία που έχουν στο διαδίκτυο (βλ. πίνακα 10). Ίσως η όλη κατάσταση να επιβεβαιώνει και το χαμηλό μέσο όρο εργασιών που εκπονούν ο οποίος κυμαίνεται στις 1.23 εργασίες (βλ. πίνακα 12). Στην παράλληλη εξέταση των τιμών της εμπειρίας στο διαδίκτυο και τις στρατηγικές αναζήτησης, τα παρακάτω διαγράμματα δίνουν τα αποτελέσματα με βάση τη συγκέντρωση που παρουσιάστηκε στην κάθε τιμή της μεταβλητής. Στην έρευνα με μία λέξη, όσοι κατέχουν >1 χρόνο και 1-2χρόνια εμπειρίας, τη χρησιμοποιούν πάντα (36 φοιτητές). Αν συνδυάσουμε τα συγκεκριμένα αποτελέσματα με το διάγραμμα 6 στο οποίο φαίνεται η εμπειρία με βάση το εξάμηνο, θα διαπιστωθεί πως οι φοιτητές με τη μικρότερη εμπειρία βρίσκονται σε εξάμηνα μεγαλύτερα του 7 ου. Μπορεί τα ποσοστά να είναι πολύ μικρά αλλά δεν παύει να προκαλεί έκπληξη το γεγονός πως φοιτητές μεγάλων εξαμήνων δεν γνωρίζουν βασικές τεχνικές αναζήτησης και πραγματοποιούν έρευνα με μια λέξη. Αντίθετα όσοι έχουν εμπειρία από 3χρόνια και πάνω τη χρησιμοποιούν σπάνια (115 φοιτητές)

85 Διάγραμμα 6α: Στρατηγικές έρευνας με βάση την εμπειρία στο διαδίκτυο. Στην περίπτωση αναζήτησης με περισσότερες από μία λέξεις, οι φοιτητές με λίγα χρόνια εμπειρίας τη χρησιμοποιούν σε γενικές γραμμές σχεδόν πάντα, ενώ οι υπόλοιποι σχεδόν πάντα με πλήθος 202 φοιτητών και πάντα με πλήθος 142 φοιτητών. Διάγραμμα 6β: Στρατηγικές έρευνας με βάση την εμπειρία στο διαδίκτυο. Η χρήση φράσεων κατά τη διαδικασία αναζήτησης πληροφοριών σε αντίστοιχες μηχανές του διαδικτύου δεν χρησιμοποιείται ποτέ από τους φοιτητές με χαμηλή εμπειρία και σχεδόν πάντα (με πλήθος 181 φοιτητών) από όσους έχουν εμπειρία πάνω από 3χρόνια. Αξίζει να σχολιαστεί ότι οι

86 φοιτητές που κατέχουν εμπειρία >5 χρόνια θα έπρεπε να συγκεντρώνουν μεγαλύτερο πλήθος στις τιμές σχεδόν πάντα/ πάντα αναλογιζόμενοι την πρακτική τους εφαρμογή στο χώρο του διαδικτύου, τα αντίστοιχα μαθήματα στο πρόγραμμα σπουδών καθώς και το γεγονός πως οι περισσότεροι εξ αυτών βρίσκονται και σε εξάμηνα μεγαλύτερα του 7 ου (βλ. διάγραμμα 3). Διάγραμμα 6γ: Στρατηγικές έρευνας με βάση την εμπειρία στο διαδίκτυο. Περνώντας στη χρήση τελεστών Boolean, αντιλαμβανόμαστε ότι δεν αποτελεί τεχνική αναζήτησης για το μεγαλύτερο σύνολο των φοιτητών που έλαβαν μέρος στην έρευνα εάν αναλογιστούμε ότι ανεξαρτήτως εμπειρίας στο χώρο του διαδικτύου και στα εισαγωγικά μαθήματα αναζήτησης πληροφοριών στο internet, 243 φοιτητές απάντησαν ότι δεν τους χρησιμοποιούν ποτέ. Ειδικότερα μόλις 7 φοιτητές που βρίσκονται άνω του 7 ου εξαμήνου κάνουν χρήση αντίστοιχων τελεστών πάντα

87 Διάγραμμα 6δ: Στρατηγικές έρευνας με βάση την εμπειρία στο διαδίκτυο. Εμπειρία και διαφοροποίηση έρευνας μετά από μη ικανοποιητικά αποτελέσματα Στον πίνακα 20 παρουσιάζονται αναλυτικά τα αποτελέσματα που προκύπτουν από το συνδυασμό των μεταβλητών σχετικά με την εμπειρία στο διαδίκτυο και τη διαφοροποίηση των στρατηγικών αναζήτησης έπειτα από μη επιθυμητά αποτελέσματα. Πιο συγκεκριμένα διαφοροποιεί την έρευνά του με χρήση νέων λέξεων/κλειδιών το 50.9% επί της συχνότητας (258 φοιτητές). Περίεργο είναι το γεγονός ότι από αυτούς το 60.3% αντιπροσωπεύει τους φοιτητές με εμπειρία άνω των 5χρόνων και το αμέσως επόμενο αύξων ποσοστό (57.1%) αντιπροσωπεύει φοιτητές με εμπειρία λιγότερη του 1χρόνου. Βέβαια εάν δούμε τα αποτελέσματα συνδυαστικά με το διάγραμμα 6α, γίνεται αντιληπτό πως κάποιος που δεν διαθέτει εμπειρία και πραγματοποιεί αναζήτηση με μια λέξη δεν θα διαφοροποιήσει την αναζήτηση του επιλέγοντας άλλες λέξεις/κλειδιά. Αντίθετα η χρήση διαφορετικής μηχανής αναζήτησης δεν χρησιμοποιείται ποτέ από τους φοιτητές που έχουν έως 2χρόνια εμπειρίας στο διαδίκτυο και

88 σπάνια από αυτούς που έχουν 3-5χρόνια με ποσοστό 36.7% και 40.7% από όσους έχουν πάνω από 5χρόνια εμπειρία. Αναλογιζόμενοι τη συνολική εμπειρία τους στο διαδίκτυο καθώς και τις απαντήσεις που έδωσαν σχετικά με τη χρήση των τελεστών Boolean όπου πολύ μικρό ποσοστό τους κάνει χρήση (βλ. διάγραμμα 6δ), εύλογα αναρωτιέται κανείς με ποιο τρόπο επιτυγχάνουν ορθή αναζήτηση στο διαδίκτυο. Πίνακας 20: Διαφοροποίηση στρατηγικής έρευνας ανά εξάμηνο ΧΡΟΝΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΧΡΟΝΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΧΡΟΝΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΧΡΟΝΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ KEYWORDS ΠΟΤΕ ΣΧΕΔΟΝ ΠΟΤΕ ΣΠΑΝΙΑ ΣΧΕΔΟΝ ΠΑΝΤΑ ΠΑΝΤΑ 1.8% 2.5% 2% 42.8% 50.9% TOTAL (9) (13) (10) (217) (258) <1 0% 28.6% 0% 14.3% 57.1% % 0% 0% 43.2% 52.3% % 2.8% 3.2% 50.9% 41.7% >5 1% 2.6% 1.5% 34.5% 60.3% ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ 21.1% 21.9% 36.9% 14% 6.1% TOTAL (107) (111) (187) (71) (31) <1 42.9% 0% 0% 28.6% 28.6% % 15.9% 31.8% 9.1% 6.8% % 22.5% 36.7% 13.8% 6% >5 13.4% 24.7% 40.7% 16% 5.2% ΣΥΝΘΕΤΗ ΜΗΧΑΝΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ 9.9% 15.4% 40.1% 26.1% 8.5% TOTAL (50) (78) (203) (132) (43) <1 71.4% 0% 0% 0% 28.6% % 19.3% 34.1% 13.6% 5.7% 3-5 6% 15.7% 42.4% 29% 6.9% >5 4.1% 13.9% 41.8% 29.4% 10.8% ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΩ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ 41.8% 24.1% 24.5% 8.1% 1.6% TOTAL (212) (124) (124) (41) (8) <1 28.6% 28.6% 0% 42.9% 0% % 34.1% 25% 8% 1.1% % 26.1% 22.9% 7.8% 1.8% >5 47.4% 17% 26.8% 7.2% 1.5%

89 Η σύνθετη μηχανή αναζήτησης όπως ήταν αναμενόμενο από τα μέχρι τώρα αποτελέσματα που έχουν ληφθεί για τους φοιτητές της Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας, σε γενικές γραμμές χρησιμοποιείται σπάνια. Τα ποσοστά μπορούν να δικαιολογήσουν τη θέση όσον δεν έχουν εμπειρία στο διαδίκτυο όπου το 71.4% δεν τη χρησιμοποιεί ποτέ. Όσον αφορά όμως τους φοιτητές με περισσότερα από 5χρόνια πρακτικής εφαρμογής στο διαδικτυακό χώρο, δεν δικαιολογείται το 41.8% να ανατρέχει σε άλλη μηχανή αναζήτησης σπάνια και μόλις το 10.8% πάντα. Μπορεί το 85.7% (βλ. πίνακα 11) να ανταποκρίθηκε θετικά στη διδασκαλία μαθήματος σχετικό με αναζήτηση υλικού στο διαδίκτυο, αλλά δεν συμβαδίζει με τα αποτελέσματα του πίνακα 13 όπου το 75.3% ανατρέχει προς εύρεση υλικού για επικείμενες εργασίες στο διαδίκτυο. Πιο θετικά χαρακτηρίζονται τα αποτελέσματα στην ερώτηση με ποια συχνότητα εγκαταλείπουν την έρευνά τους σε περιπτώσεις μη ικανοποιητικών αποτελεσμάτων κατόπιν αναζήτησης. Όπου το 41.8% των ερωτηθέντων δεν την εγκαταλείπει ποτέ, το 42.9% όσον έχουν εμπειρία <1χρόνο σχεδόν πάντα και το 34.1% με εμπειρία 1-2χρόνια σχεδόν πάντα. Όσον αφορά τους φοιτητές με εμπειρία από 3-5χρόνια το 41.3% ποτέ καθώς και το 47.4% με εμπειρία >5χρόνων. 2. Μάθημα που να σχετίζεται με την αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο και η συμβολή του στη στρατηγική αναζήτησης Όπως έχει ήδη αναφερθεί, το πρόγραμμα σπουδών κάθε τμήματος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πληροφοριακή συμπεριφορά των φοιτητών του. Αυτό δεν είναι απόλυτο, βέβαια, δεδομένου ότι ζούμε στην κοινωνία της πληροφορίας και οι νέοι αναγκάζονται να έρθουν σε επαφή με την χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών από πολύ νωρίς. Η ειδοποιός διαφορά στην αναζήτηση, αξιολόγηση και ανάκτηση των πληροφοριών που απαιτούνται, με την απλή αναζήτηση και εύρεση πληροφοριών είναι πως στην πρώτη περίπτωση απαιτείται ορθή πληροφοριακή συμπεριφορά, ενώ

90 στην δεύτερη η πληροφοριακή συμπεριφορά του χρήστη είναι απαίδευτη και με ελλείψεις. Στόχος είναι να αναλυθούν σε βάθος οι στρατηγικές αναζήτησης πληροφοριών, με βάση το εξάμηνο φοίτησης των συμμετεχόντων και το τμήμα στο οποίο ανήκουν, ώστε να προκύψουν συμπεράσματα αναφορικά με την πληροφοριακή συμπεριφορά τους. Μάθημα στη χρήση διαδικτύου και στρατηγικές αναζήτησης Στο διάγραμμα 7 παρουσιάζονται οι θετικές και αρνητικές απαντήσεις των φοιτητών σχετικά με την ύπαρξη μαθήματος αναζήτησης πληροφοριών στο διαδίκτυο ανά εξάμηνο. Μελετώντας αυτό το διάγραμμα εντοπίζει κανείς ότι τα αποτελέσματα που προκύπτουν είναι λογικά, διότι από τους συμμετέχοντες στην έρευνα οι μισοί βρίσκονταν σε εξάμηνο μεγαλύτερο του 7 ου (βλ. πίνακα 9). Διάγραμμα 7: Μάθημα αναζήτησης στο διαδίκτυο ανά εξάμηνο. Στην παράλληλη εξέταση των τιμών των μεταβλητών μάθημα σχετικό με την αναζήτηση στο διαδίκτυο και τις στρατηγικές αναζήτησης, ο πίνακας 21 δίνει τα αποτελέσματα με βάση τις θετικές απαντήσεις. Στην έρευνα με μία λέξη το 29.9% έχει δηλώσει πως κάνει σπάνια αναζήτηση, ενώ με περισσότερες από