Κλιματική αλλαγή και ελαιοπαραγωγή (Διαχειριστικές πρακτικές στις νέες συνθήκες)

Transcript

1 Κλιματική αλλαγή και ελαιοπαραγωγή (Διαχειριστικές πρακτικές στις νέες συνθήκες) Κωνσταντίνος Ζουκίδης, M.Sc. Γεωπόνος-Σύμβουλος Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων Σχολή Επαγγελματικής Εκπαίδευσης Αμερικανική Γεωργική Σχολή-Perrotis College

2 Περιεχόμενα Ιστορικό και ελαιοπαραγωγή στην Ελλάδα Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής Βέλτιστες διαχειριστικές πρακτικές στις νέες συνθήκες

3 Ιστορικό της ελιάς Ο De Candolle πρότεινε ότι η πατρίδα της ελιάς εκτεινόταν από τη Συρία προς την Ελλάδα Οι Ρωμαίοι απόκτησαν την ελιά από τους Έλληνες Από την Ελλάδα μεταφέρθηκε στην Ν. Ιταλία & Γαλλία Από την Αίγυπτο στα ΝΔ Μεσογείου μέχρι την Ισπανία Από την Ευρώπη μεταφέρθηκε στην Καλιφόρνια, Νότια Αμερική, Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία

4 Με την βοήθεια της παλαιοβοτανικής, έχουν βρεθεί σε απολιθώματα φύλλων ελιάς στη Σαντορίνη (πριν χρόνια) & Νίσυρο (πριν χρόνια) Γυρεόκοκκοι ελιάς εμφανίζονται το 6000π.χ. στην Ήπειρο και το 3200π.χ. στη Θεσσαλία & Ανατολική Στερεά Οι πρώτες γραπτές μαρτυρίες βρίσκονται σε πήλινες πινακίδες Γραμμική Β γραφής.

5 Ποσοστιαία κατανομή (%) χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης (2010) Πηγή : ΕΛΣΤΑΤ

6 Πηγή : ΕΛΣΤΑΤ

7 Οι κυριότερες περιοχές καλλιέργειας λαδοελιάς Πηγή : ΥΠΑΤ, 2007

8 Παραγωγή ελαιολάδου/έτος/χώρα (1000 tons)

9 Παραγωγή επιτραπέζιας ελιάς/έτος/χώρα (1000 tons)

10 Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής

11 Οι επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής στην Ελλάδα Η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στα 18 «καυτά» σημεία του πλανήτη Αύξηση της θερμοκρασίας μεταξύ 1,8-2,5 C Τριπλασιασμός συχνότητας ακραίων καιρικών φαινομένων Αύξηση ημερών καύσωνα κατά ετησίως μέχρι το 2050 Αύξηση τροπικών ημερών (50 το χρόνο) Μείωση ημερών με νυκτερινό παγετό (~40 ημέρες ετησίως) Πηγή :

12 Άνοδος στάθμης της θάλασσας έως 59 εκ. Μείωση βροχοπτώσεων κατά 12% Μείωση παραγωγής (καλαμποκιού κατά 2-6%, φασολιού κατά 7-22%, πατάτας κατά 2-17% και ηλιόσπορου κατά 8-18%) (Καραμάνος, Δέρκας, Παπαστυλιανού, 2008) Πηγή :

13 Η ζώνη 4 (Μεσογειακή) θεωρείται ως η πλέον ευαίσθητη στην κλιματική αλλαγή (IPCC, 2007) Πηγή :

14 Επιπτώσεις στην ελαιοπαραγωγή για τη Μεσόγειο Αύξηση κατά 4,1% της ελαιοπαραγωγής Αύξηση κατά 9,6% τα καθαρά κέρδη των ελαιοπαραγωγών Μείωση των προσβολών από τον Δάκο (8%) Πρωίμιση ανθοφορίας και καρποφορίας ελαιόδεντρων κατά 18 ημέρες Πηγή : Πηγή :

15 Αρνητικές επιπτώσεις για την Ελλάδα Τα ακραία καιρικά φαινόμενα Παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας, υψηλών και πολύ χαμηλών θερμοκρασιών Επηρεάζουν άμεσα τον βιολογικό κύκλο ανάπτυξης Διαφοροποίηση των οφθαλμών, Ανθοφορία Καρπόδεση Εμφανίζεται πιο συχνά το φαινόμενο της ακαρπίας των ελαιοδέντρων Πηγή : oliveclima του LIFE+ της ΕΕ

16 Θετικές επιπτώσεις για την Ελλάδα Μείωση πληθυσμού του Δάκου και δακοπροσβολής ελαιοκάρπου Πρώιμη ωρίμανση Πηγή: Πηγή : Πηγή : oliveclima του LIFE+ της ΕΕ

17 Βέλτιστες Διαχειριστικές Πρακτικές στις νέες συνθήκες

18 1. Ανακύκλωση κλαδεμάτων ως υλικό εδαφοκάλυψης και θρέψης (φωτογραφία: Ε. Μ. Καμπουράκης, 2016) Πηγή : oliveclima του LIFE+ της ΕΕ

19 (Φωτογραφία από προσωπικό αρχείο) Πηγή : oliveclima του LIFE+ της ΕΕ

20 2. Αξιοποίηση υποπροϊόντων ελαιοκαλλιέργειας μετά από κομποστοποίηση Πηγή : Πηγή : Πηγή : oliveclima του LIFE+ της ΕΕ

21 3. Ορθολογική λίπανση Ορθή διαχείριση και σταδιακή αύξηση της εδαφικής γονιμότητας του ελαιώνα Ορθολογική θρέψη των ελαιόδεντρων με χρήση των κατάλληλων λιπασμάτων, σύμφωνα και μόνο με τις αναλύσεις του εδάφους και της φυλλοδιαγνωστικής Ορθή εφαρμογή των λιπασμάτων Πηγή : Πηγή :

22 4. Μειωμένη ή καθόλου κατεργασία του εδάφους Επιτυγχάνεται: α) περιορισμός της διάβρωσης β) αύξηση της οργανικής ουσίας Πηγή : Πηγή : oliveclima του LIFE+ της ΕΕ

23 5. Τροποποίηση της ζιζανιοχλωρίδας για αύξηση της δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα Στην Ελλάδα συνηθίζετε, η φυσική βλάστηση στους ελαιώνες: είναι πολύ φτωχή να έχει περιορισμένη ποικιλότητα Πηγή : Συνιστώμενη πρακτική αποτελεί η ενίσχυση της βιοποικιλότητας με σπορά μιγμάτων φυτικών ειδών, όπως ψυχανθώναγρωστωδών Πηγή : oliveclima του LIFE+ της ΕΕ

24 6. Συγκαλλιέργεια με κηπευτικά, βιομηχανικά και αρωματικά φυτά (Φωτογραφία από προσωπικό αρχείο)

25 7. Τροποποίηση του κλαδέματος των ελαιοδέντρων με την βελτιστοποίηση της αξιοποίησης της ηλιακής ακτινοβολίας αύξηση της δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα μέσω της φωτοσύνθεσης καλύτερη βλάστηση και παραγωγή καρπού. (Φωτογραφία από προσωπικό αρχείο) Πηγή : oliveclima του LIFE+ της ΕΕ

26 8. Ορθολογική άρδευση Βασισμένη σε δεδομένα από αγρομετεωρολογικούς σταθμούς δεδομένα, μετρήσεις & υπολογισμούς Χρήση αποδοτικών μεθόδων άρδευσης

27 9. Ορθολογική Φυτοπροστασία Συστηματική παρακολούθηση των πληθυσμών και των προσβολών των εχθρών, με βάση δεδομένων από αγρομετεωρολογικούς σταθμούς δεδομένα

28 10. Η συγκομιδή των ελαιόδεντρων να πραγματοποιηθεί σε ενδεδειγμένη χρονικά στιγμή να αποφεύγονται οι βλάβες στην καρποφόρα κόμη

29 11. Συμβουλευτική Οι ελαιοπαραγωγοί να ακολουθήσουν τις συμβουλές των Συμβούλων Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων (αρχές του 2018) (Φωτογραφία από προσωπικό αρχείο)

30 12. Εφαρμογές Γεωργίας Ακριβείας

31 13. Εφαρμογή των κανονισμών Η συμβατική διαχείριση με όλες τους κανόνες που υπαγορεύονται από τις Ορθές Γεωργικές Πρακτικές που έχει προτείνει το ΥΠΑΑΤ προσαρμοσμένες στις απαιτήσεις του ελαιώνα Η ολοκληρωμένη διαχείριση έτσι όπως την προτείνουν ειδικοί σύμβουλοι και εταιρείες ελέγχου και πιστοποίησης της παραγωγής, όπως είναι ο ΟΠΕΓΕΠ, (πρότυπα Agro 2.1 & Agro 2.2) Η βιολογική διαχείριση με βάση τους κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης 834/2007, και 889/2008, και όλες οι τροποποιήσεις.

32 Διεξαγωγή έρευνας για το μέλλον της γεωργίας α) διερευνηθούν εναλλακτικά σενάρια (αλλαγής καλλιεργειών), β) εξερευνηθούν οι επιπτώσεις ανά είδος καλλιέργειας, γ) θα αποτυπωθούν οι αναμενόμενες αλλαγές σε διαθέσιμο νερό & στην ποιότητα αυτού. δ) εξερευνηθούν οι πιθανότητες εξάπλωσης νέων ασθενειών και η αντοχή των εντόμων. ε) αυξηθεί η βιολογική γεωργία & να μειωθούν οι πιέσεις στ) Ενίσχυση ή/και επέκταση της τράπεζας σπόρων, και τη διάδοση της καλλιέργειας των τοπικών ποικιλιών Πηγή :

33 Συμπεράσματα Εφαρμογή των βέλτιστων γεωργικών πρακτικών σε συνδυασμό με την εφαρμογή της Γεωργίας Ακριβείας

34 Ο Χριστόφορος Κολόμβος κάνει ξεχωριστή αναφορά στην ελιά, σημειώνοντας χαρακτηριστικά πως : «Τέσσερα φυτά είναι απαραίτητα για την υγεία του ανθρώπου: το σιτάρι, η άμπελος, η ελιά και η αλόη βέρα. Το πρώτο τον τρέφει, το δεύτερο αναζωογονεί το πνεύμα του, το τρίτο του χαρίζει αρμονία, το τέταρτο τον θεραπεύει»

35 Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας ο Πλάτωνας δίδασκε τον 5 ο αιώνα π.χ. τους μαθητές του, η οποία η ελιά καταστράφηκε από λεωφορείο στις 7 Οκτωβρίου 1976