Η έννοια του «ξένου» µέσα από γλωσσικές παρατηρήσεις. Συνέχειες και ασυνέχειες. Μαρία Βραχιονίδου

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η έννοια του «ξένου» µέσα από γλωσσικές παρατηρήσεις. Συνέχειες και ασυνέχειες. Μαρία Βραχιονίδου"

Transcript

1 Η έννοια του «ξένου» µέσα από γλωσσικές παρατηρήσεις. Συνέχειες και ασυνέχειες Μαρία Βραχιονίδου Η εχθρική αντιµετώπιση του ξένου, του αλλοδαπού και αλλοεθνή, φαινόµενο που απασχολεί έντονα, τελευταία, τη σύγχρονη ελληνική κοινωνική πραγµατικότητα, κάθε άλλο παρά καινούρια είναι. Ως γνωστόν, η διπολική αντιπαράθεση του «εµείς» και του «οι άλλοι» είναι τόσο παλιά όσο και το ανθρώπινο γένος. Τον «άλλο», τον «ξένο», τον ορίζει σχεδόν πάντα µια κυρίαρχη οµάδα, ως κάποιον που δεν ανήκει σ αυτήν θέτοντας και τα κριτήρια της διαφοροποίησης, σύµφωνα µε τα οποία ο ξένος πάντοτε µειονεκτεί ή έχει χαρακτηριστικά ελαττώµατα για τα οποία είναι άξιος περιφρόνησης και υπόκειται σε διακρίσεις. Στην περίπτωση πάλι που ο ορισµός του «άλλου» προκύπτει από τον κυριαρχούµενο για τον κυρίαρχο, πάντα στο πλαίσιο της ενδο-οµάδας, οι αρνητικοί χαρακτηρισµοί δεν γίνονται δεκτοί, ή δεν γίνονται δεκτοί ως τέτοιοι, και η υποτίµηση αντιστρέφεται, συχνά µε την ίδια ακριβώς ρητορική προς τον άνωθεν «άλλο» (Staszak 2008, λ. other/otherness). Από τις διάφορες εκδοχές του «άλλου», η παρούσα ανακοίνωση εστιάζει στον εθνικό «άλλο», δηλ. στον ανήκοντα σε διαφορετική εθνική ή εθνοτική οµάδα, τον κατεξοχήν «ξένο» και στα γλωσσικά δεδοµένα γύρω από αυτόν. Σκοπός της ανακοίνωσης είναι να παρουσιαστεί και να µελετηθεί γλωσσικό υλικό που προέρχεται αφενός από την παραδοσιακή ελληνική κοινωνία και αφετέρου από τη σύγχρονη ελληνική πραγµατικότητα, προκειµένου να καταδειχτούν οι συνέχειες αλλά και οι τοµές στις αντιλήψεις περί «ξένων». Το πρώτο αντλείται α) από το ανέκδοτο διαλεκτικό υλικό του Αρχείου του Κέντρου Ερεύνης των Νεοελληνικών Διαλέκτων και Ιδιωµάτων της Ακαδηµίας Αθηνών 1, β) από σχετικές µε το θέµα της πρόσληψης του ξένου λαϊκές ρήσεις (µέσα σε παροιµίες, γνωµικά, ανέκδοτα, παραµύθια κ.λπ.) και γ) από βιβλιογραφικές πηγές (κυρίως τις τρεις µελέτες του Νικόλαου Κοντοσόπουλου για τα εθνικά ονόµατα) ενώ το δεύτερο από σύγχρονα δηµοσιεύµατα του τύπου και του Διαδικτύου, τα λεξικά της νεοελληνικής και τα προσωπικά ακούσµατα. Θα ξεκινήσω µε µια µικρή αναφορά στην αντίληψη που επικρατούσε για τους ξένους κατά την ελληνική αρχαιότητα. Ο γενικός όρος για τον ξένο, τον µη Έλληνα, ήταν, όπως γνωρίζουµε, βάρβαρος. Δεν είµαστε σίγουροι αν η ηχοµίµητη αυτή λέξη που αρχικά σήµαινε τον αλλόγλωσσο και τον αµέτοχο της ελληνικής παιδείας χρησιµοποιούνταν και αξιολογικά, περίπου όπως σήµερα, δηλ. µε την έννοια του άξεστος, απολίτιστος. Βεβαίως υπάρχει το ρητό που όλοι γνωρίζουµε: Πας µη Έλλην βάρβαρος. Παρόλη τη σηµερινή διάδοσή του όµως και παρά την αναπαραγωγή του ως αρχαίου ρητού σε έγκριτα λεξικά, είναι αβέβαιης προέλευσης και µάλλον πρόκειται για πολύ νεότερο αρχαιοφανές γλωσσικό κατασκεύασµα (Σαραντάκος 9/8/2009). Ασφαλώς η αξιολογική διχοτόµηση ανάµεσα σε Έλληνες και βαρβάρους µε πρόκριση των πρώτων υπήρχε στην αρχαιότητα, άλλωστε ο Ξένιος Δίας και όλο το συνεπακόλουθο τελετουργικό απευθυνόταν µόνο σε Έλληνες και όχι σε αλλοδαπούς. 2 Δρ. Μαρία Βραχιονίδου, γλωσσολόγος-λαογράφος, Κέντρο Ερεύνης των Νεοελληνικών Διαλέκτων και ιδιωµάτων-ιλνε, Ακαδηµία Αθηνών. Τελευταία δηµοσίευση: Vrachionidou Maria: "Wild and cultivated: adaptations and transformations on environmental representations through narratives", Narratives across space and time: transmissions and adaptations. Proceedings of the 15th Congress of the International for Folk Narrative Research (June 21-27, 2009 Athens). Publications of the Hellenic Folklore Research Centre -31. Athens 2014: vol. III, vrachionidou@academyofathens.gr 1 Το υλικό αυτό προέρχεται από αποδελτιωµένα χειρόγραφα, τα οποία έχουν συλλεγεί κατά το χρονικό διάστηµα των τελευταίων περίπου 100 χρόνων. Στο µεγαλύτερο µέρος του απηχεί τη γλωσσική πραγµατικότητα του ελλαδικού χώρου πριν την αστικοποίησή του. 2 Σχετικό είναι και το περιστατικό που µας παραδίδει ο Πλούταρχος (Σόλων, 5) µεταξύ του Σκύθη βασιλιά Ανάχαρση και του Αθηναίου Σόλωνα, όταν ο πρώτος επισκέφτηκε τον δεύτερο στην Αθήνα και του ζήτησε να τον φιλοξενήσει. (βλ. Λυπουρλής 2004: Ανάχαρσις, 1.101:

2 Παρόλ αυτά, πολλοί αρχαίοι συγγραφείς δείχνουν το θαυµασµό τους για τα επιτεύγµατα των ξένων και το ενδιαφέρον τους για τις συνήθειές τους, Εξετάζοντας τώρα τις αντιλήψεις του παραδοσιακού ελληνικού κόσµου για τους αλλοεθνείς µε τους οποίους ήρθε σε επαφή κατά καιρούς, όπως εµφανίζεται κυρίως µέσα στο διαλεκτικό γλωσσικό υλικό, διαπιστώνουµε ότι κοντά στα κυρίαρχα κοινά αρνητικά πρότυπα περί εθνών και εθνοτήτων, που αναπαράγονται, κάποιες φορές εµπλουτισµένα και µε νέα, πρωτότυπα χαρακτηριστικά, υπάρχουν αρκετά λεξιλογικά και φρασεολογικά στοιχεία που µαρκάρουν µε θετικό πρόσηµο τους αλλοεθνείς. Πριν φέρω µερικά παραδείγµατα, µιλώντας για την κάθε µια από τις αλλοεθνείς οµάδες ξεχωριστά, θα ήθελα να κάνω κάποιες παρατηρήσεις για το πώς εκφράζεται η συµπάθεια ή έστω η ουδετερότητα απέναντι σε συµβιώσαντες λαούς. Ένας πρώτος τρόπος είναι τα υποκοριστικά επίθετα. Με τον υποκορισµό υποδηλώνεται θετική αντιµετώπιση και αποδοχή. Μπορεί το επίθετο να δηλώνει τη νεαρή κοπέλα ή αγόρι, οπότε ο «ξένος» γίνεται εξωτικός και το σµίξιµο µαζί του αποτελεί ένα δύσκολο αλλά επιθυµητό κατόρθωµα: π.χ. Χριστόδουλους αγάπ'σι µια κόρ' Ουβριουπούλα... ή να αποτελεί µια µεταφορά: π.χ. αραπίτσος = πήλινο µαύρο από τη φωτιά σκεύος µαγειρικής, φραγκάκι = παιδί µε παντελόνια την εποχή που τα άλλα φορούσαν βράκες. Ένα δεύτερο στοιχείο είναι ότι, κοντά στην στερεοτυπικά αρνητική φρασεολογία για τους ξένους, βρίσκουµε κάποτε και παροιµίες, φράσεις ή έννοιες που δηλώνουν συµπάθεια ή διάθεση αστεϊσµού ανάµεικτου µε τρυφερότητα. π.χ. αραποµοίρη α αποκαλούσαν το δυστυχή, που έχει µοίρα µαύρη σαν τον αράπη, ή για τους Φράγκους λέγανε πως είναι ευλαβιόζοι (Νάξος). Η παροιµία Στου Εβραίου φάγε και στου Αρµένη κοιµήσου αναφέρεται στην καθαριότητα της τροφής στους Εβραίους και της κλίνης στους Αρµενίους, ενώ τα στερεότυπα του εξωτισµού βρίσκουµε και στις ονοµασίες φαραωνιά που λέγεται για την όµορφη ξενόφερτη γυναίκα (Κάρπαθος, Κως, Κύπρος), λέξη που αρχικά ονοµατίζει την τσιγγάνα και κιρκέζα [Τσερκέζα]= λυγερόκορµη κοπέλα, µτφ. αγαπηµένη. Κατά τρίτο λόγο, είναι χαρακτηριστικό το πλήθος των κυριώνυµων από εθνωνύµια αλλοεθνών, είτε πρόκειται για επώνυµα και παρωνύµια, είτε για τοπωνύµια. Φυσικά δεν γνωρίζουµε πάντα αν π.χ. στα παρωνύµια τονίζεται µια θετική ή µια αρνητική ιδιότητα, ούτε ποια ιστορία κρύβεται πίσω από κάθε τοπωνύµιο ή επώνυµο. Ωστόσο, το πλήθος και η επιµονή αυτών των κυριώνυµων δηλώνει πόσο έντονη είναι η ανάµνηση της συµβίωσης µε αυτούς τους πληθυσµούς. Ένα τέτοιο παράδειγµα είναι τα Εβραίικα µνήµατα στη Θεσσαλονίκη που εξακολούθησαν να λέγονται έτσι ακόµα κι όταν πια δεν υπήρχε κανένα εβραίικο µνήµα στην εν λόγω περιοχή, οι Εβραίοι είχαν εξαφανιστεί (λόγω ολοκαυτώµατος) και ο χώρος είχε χτιστεί και µετονοµαστεί. Τεράστιος είναι και ο αριθµός των φυτωνυµίων και ζωωνυµίων που προκύπτουν από εθνικά ονόµατα. Αρκετές φορές αυτά δηλώνουν µια αρνητική ιδιότητα, λ.χ. την καχεκτικότητα ή τη µη εδωδιµότητα, π.χ. Εβραίος = µη εδώδιµος αχινός, κι άλλοτε κάτι ουδέτερο, όπως κάποιο εξωτερικό χαρακτηριστικό, π.χ. το Τουρκαλάς = µεγάλο κόκκινο µυρµήγκι (από το κόκκινο φέσι της τουρκικής φορεσιάς), φραγκοκαπελάς = το µανιτάρι (σε αίνιγµα) κοκ. Εβραίοι Θα περάσουµε τώρα στην εξέταση των γλωσσικών δεδοµένων για κάθε λαό ξεχωριστά, ξεκινώντας από τους Εβραίους, οι οποίοι για αιώνες συµβίωναν µε τους Έλληνες στους ίδιους τόπους. Τα στερεοτυπικά αρνητικά χαρακτηριστικά τους, όπως η φιλαργυρία, η δολιότητα µε την οποία υποτίθεται ότι αποκτούν πλούτο και δύναµη, η ψευτιά και η εξαπάτηση, η εµπλοκή τους σε µαγικά τελετουργικά και η έχθρα απέναντι στη χριστιανική πίστη αποτελούν κοινό τόπο στο πλαίσιο τόσο της παραδοσιακής αντίληψης όσο και της εικόνας του Εβραίου µέσα από τα λαϊκά παραµύθια και τη λογοτεχνία (Μαργαρώνη, 52-55). Στο γλωσσικό υλικό που

3 διαθέτουµε αυτά τα στερεότυπα αναπαράγονται. π.χ. εβραιόπιασµα =το νευρικό και ανήσυχο παιδί (Λευκάδα), ουβρέικος στα Γιάννενα είναι ο δυσοίωνος. Το υλικό ωστόσο των ιδιωµάτων µάς προµηθεύει και µε λεξικολογικά στοιχεία που σχεδιάζουν, έστω αρνητικά σηµειωµένη, µια διαφορετική εικόνα των Εβραίων: όχι πια Εβραίων πλούσιων και εκµεταλλευτών αλλά Εβραίων φτωχών, καχεκτικών, ρυπαρών και κακοµοίρηδων. Π.χ. εβραιίδα και εβραιίλα λένε µειωτικά τους πολλούς µαζεµένους Εβραίους Έχ' ψείρις εβριακή (=πάµπολλες) λένε στη Μύκονο, εβραιόλυχνος λέγεται στα Χανιά ο µη µπακιρένιος λύχνος, ο ψεύτικος. Ενδιαφέρουσες είναι τέλος οι λέξεις συνθηµατικών γλωσσαρίων που σηµαίνουν τον Εβραίο, όπως: Ζαφείρης: συνθηµατικά, που σηµαίνει επίσης και το ποντίκι, οπότε ο Εβραίος θεωρείται ότι έχει όψη ποντικού, Παντζαδερός < παντζάδα/ πατσάδα =γενειάδα (Μακεδονία, Ήπειρος), προφανώς από τις µακριές γενειάδες που άφηναν οι Εβραίοι, δηλ. από ένα διαφοροποιητικό χαρακτηριστικό της εµφάνισής τους, Παρτακέλας και ακόµα πιο µεταµφιεσµένο φωνητικά Πορτοκέλης (συνθ. λ. χτιστών χωριών Σαµάκοβο και Βιζύης, πιθ. από τη φρ. πάρ τα κι έλα ), από την στερεοτυπική αντίληψη περί τσιγγουνιάς και φιλοχρηµατίας των Εβραίων. Πριν περάσουµε στην επόµενη εθνοτική οµάδα, αξίζει εδώ να κάνουµε µνεία στην ιστορία της λέξης τσιφούτης. Στα ελληνικά σηµαίνει όπως γνωρίζουµε όλοι, τσιγγούνης, φιλάργυρος. Η λέξη προέρχεται από την τουρκική çιfιt (=απατεώνας, εκµεταλλευτής) < τουρκ. çιfιt (=Εβραίος) < περσική çιfιt [ǰahud, ǰuhud] (=Εβραίος), δηλαδή από παραφθορά του λ. Ιουδαίος. (Nisanyan 2007, λ. çιfιt). Η έννοια του Εβραίου πια έχει ξεχαστεί. Η λέξη όµως χρησιµοποιείται µεταφορικά για να δηλώσει και πάλι τον (φιλάργυρο) Εβραίο, µε αποτέλεσµα να δηµιουργούνται λεκτικοί πλεονασµοί, π.χ. Τσιφούτ - Οβριός (Αντικύθηρα, Κρήτη), Τσιφούτ - Παζαρί (=εβραίικο παζάρι και µεταφορικά η ακαταστασία), ή τσιφούτ - καβγάς, τσιφούτ πατιρτί φράσεις που λέγονται για όσους µαλώνουν χωρίς λόγο. Τσιγγάνοι/Γύφτοι Μια δεύτερη εθνοτική οµάδα που παρουσιάζεται µε πλήθος λεξιλογικών και φρασεολογικών στοιχείων µε αρνητικό πρόσηµο είναι αυτή των Ροµ/ Ροµά. Η ονοµασία Ροµ που σηµαίνει στη γλώσσα των Ροµά άνδρας, σύζυγος είναι ο όρος που χρησιµοποιούν οι ίδιοι για να αυτοπροσδιοριστούν. Αυτός είναι και ο µόνος όρος που χρησιµοποιείται επισήµως σήµερα για να τους προσδιορίσει, χωρίς να είναι µειωτικός και όντας εναρµονισµένος µε το πνεύµα της πολιτικής ορθότητας. Ωστόσο, λαϊκά, δεν απαντάται καθόλου, ενώ οι δυο πιο διαδεδοµένες ονοµασίες τους στα ελληνικά είναι Τσιγγάνοι και Γύφτοι, ονοµασίες και οι δύο µειωτικές. Ο όρος τσιγγάνος, όπως γνωρίζουν οι περισσότεροι, προέρχεται από τη µεσαιωνική ελληνική λ. αθίγγανος =ανέγγιχτος, λέξη που αποδόθηκε τον 5ο αι. µ.χ. στους οπαδούς µιας µανιχαϊστικής αίρεσης της Φρυγίας, οι οποίοι ταυτίστηκαν µε το νοµαδικό λαό των τσιγγάνων που µετοίκησε από τη Β. Ινδία στην Ευρώπη. Για την ιστορία, να πούµε εδώ, ότι µε τον τσιγγάνο συνδέεται ετυµολικά και η λ. τσιγγούνης ιδιότητα για την οποία συχνά µέµφονται τους τσιγγάνους-, καθώς ο τσιγγούνης αποτελεί αντιδάνειο, µέσω του τουρκ. çingene (= τσιγγάνος) του τσιγγάνου. 3 Ο όρος Γύφτος πάλι προκύπτει από το Αιγύπτιος γιατί θεωρήθηκε ότι οι τσιγγάνοι πέρασαν στην Ελλάδα είτε από την Αίγυπτο είτε από τη Μικρά Αίγυπτο, δηλ. την Κιλικία της Μ.Ασίας. Οι ονοµασίες αυτές χρησιµοποιούνται παραλλαγµένες και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες για να χαρακτηρίσουν την εν λόγω φυλή, όπως και πολλές άλλες, τις οποίες δεν θα αναλύσουµε τώρα. (βλ. και Καλογερόπουλος, χ.σ.). Θα προσθέσουµε µόνο και την τρίτη γνωστή ονοµασία τους στα ελληνικά, κι αυτή µειωτική, δηλ. το κατσίβελος, που προέρχεται από το αρωµουνικό captivel < λατ. captivus = αιχµάλωτος/ µεταφ. άθλιος, δυστυχής. Όπως είναι αναµενόµενο, όλα σχεδόν τα επίθετα για τη συγκεκριµένη εθνοτική οµάδα είναι αρνητικά. Τα αρνητικά στερεότυπα που αναπαράγονται είναι αυτά του µαύρου στο 3 Αντίστοιχα και το καρµοίρης προέρχεται από το αρχ. εθνωνύµιο Καριµοίροι < Κάρες = λαός της Μ. Ανατολής που οι άνδρες του υπηρετούσαν ως µισθοφόροι ή ήταν δούλοι + µοίρα (βλ. ΛΝΕΓ, λ. τσιγγούνης).

4 δέρµα ανθρώπου (ως στοιχείο ασχήµιας), του βρόµικου και ακατάστατου, του λιπόσαρκου και κουρελιάρη, του αιωνίως περιπλανώµενου, του κλέφτη και απατεώνα, του ζητιάνου και ζήτουλα, του µάγου και µάντη (κυρίως για γυναίκες: της µάγισσας και µάντισσας, ιδιότητες περιβαλλόµενες από κίνδυνο και καχυποψία για τα µέσα που χρησιµοποιούν και για την απάτη που προκαλούν). Επίσης τα αρχικά ουδέτερα σηµαινόµενα του σιδερά, χαλκωµατή, κατασκευαστή κόσκινων και µουσικού (επαγγελµάτων συχνών στη συγκεκριµένη εθνοτική οµάδα) καταλήγουν να αντιµετωπίζονται ως αρνητικές ιδιότητες ή να περιβάλλονται µε περιφρονητικά και αρνητικά σχόλια. Ας φέρουµε µερικά παραδείγµατα: τσιγγανερός = λιπόσαρκος ατσιγγανόπετσο = πολύ µελαχροινός, τσιγγανοφορεµένος =αυτός που φορά ρυπαρά ρούχα εξαιτίας πένθους. Συνώνυµα του τσιγγάνου, προερχόµενα από ονοµασίες επαγγελµάτων είναι: καζανάς δηλ. γανωµατής, καλαντζάκος δηλ. χαλκωµατής, κοσκινάς και κοσκινού, αρκουδόγυφτος ή µαϊµουδιάρης (επειδή αρκετοί Ροµά είχαν ως επάγγελµα την περιφορά µιας αλυσσοδεµένης αρκούδας που χόρευε είτε µιας µαϊµούς που εκτελούσε ακροβατικά), νταούλας < νταούλι, οργανόγυφτος = γύφτος που παίζει το νταούλι, αλλά και ο πολύ µελαµψός (Μακεδονία). Το παίξιµο κάποιου µουσικού οργάνου θεωρείται αυτονόητο για τη συγκεκριµένη οµάδα, γι αυτό λέγεται και η παροιµία σαράντα χρόνια γύφτος, βιολί δεν µαθαίνει (για όσους δεν µαθαίνουν τα αυτονόητα). Επίσης από την υποτιθέµενη συχνή ενασχόληση των τσιγγάνων µε κόλπα που εξαπατούν και µε τη µαγεία προκύπτουν οι ονοµασίες: ντόρτης (Στερεά Ελλάδα) < πιθ. ντόρτια= τα τεσσάρια στα ζάρια από τη συνήθεια των τσιγγάνων να παίζουν τυχερά παιχνίδια µε ζάρια εξ ού και ντόρτικα = η γλώσσα των τσιγγάνων συνθηµατικά, µοιρού = γύφτισσα που λέει τη µοίρα, που προβλέπει την τύχη των ανθρώπων, µάγισσα (Ικαρία). Και τα περισσότερα παράγωγα και σύνθετα µε τις λέξεις γύφτος, κατσίβελος, τσιγγάνος είναι µειωτικά και δηλώνουν κάτι άσχηµο, βρόµικο, κακής ποιότητας ή ευτελούς αξίας, ή, αν αναφέρονται σε αντικείµενα αφορούν κάποια παραδοσιακή ενασχόληση των Ροµά. π.χ. τσιγγανόπετρα (Ικαρία) = παλιόπετρα που δεν κάνει για τίποτα, κατσιβελόκαιρος = άσχηµος, συννεφιασµένος καιρός. Η υποτίµηση για την οµάδα των Ροµά πάντως είναι φανερή και από τις κοινότατες και πολύ συχνές λέξεις και φράσεις της ΝΕΚ, όπως: γύφτουλας, γυφταρειό, γύφτικο σκεπάρνι, γυφτιά, καράγυφτος κ.α. και των ιδιωµάτων π.χ. γυφτογάιδουρο = µικρό και ελαττωµατικό γαϊδούρι, γυφτοπρόξενος = ο φαντασιόπληκτος γυφτοσάγανο = ο άνθρωπος που παρασιτεί Επίσης υπάρχουν αµέτρητες παροιµίες, π.χ. γύφτικους γάµους γένιτι κι βιο δε λουγαριάζιτι που λέγεται ειρωνικά για τους φτωχούς που στην ευθυµία τους σπαταλούν και τα λίγα τους υπάρχοντα. Κοντά πάντως στα τόσα αρνητικά, εµφανίζονται κάποτε και κάποιες εκφράσεις συµπάθειας προς τους τσιγγάνους, όπως δείχνει η παροιµία: Των Ατσιγγάνων η κακιά από σπέρας ως ταχειά (δηλ. η έχθρα των τσιγγάνων είναι βραχείας διάρκειας), αλλά και θετικά στερεότυπα, συχνά ενδεδυµένα το µανδύα του εξωτισµού, όπως αυτά περί ελεύθερου φρονήµατος, καλλιτεχνικού πνεύµατος και φλογερής ψυχής των τσιγγάνων, που γνωρίζουµε όλοι µέσα από δηµοφιλή άσµατα και λογοτεχνικά έργα. Τέλος, ενδιαφέρον παρουσιάζει πως πολλές λέξεις των Ροµά χρησιµοποιούνται σε συνθηµατικά λεξιλόγια π.χ. µόλ =κρασί (Ευρυτανία), µπακρό το = αρνί / κότα (στη συνθηµ γλώσσα των χαλκέων), µπαλαµίνα η = γυναίκα κ.ά. άλλωστε οι περισσότεροι γνωρίζουν ότι τα καλιαρντά, δηλ. το ειδικό λεξιλόγιο των οµοφυλόφιλων, βασίζονται σε µεγάλο βαθµό στη γλώσσα των Ροµά (βλ. και Πετρόπουλος 1971). Τούρκοι - Φράγκοι Για τις γλωσσικές αποτυπώσεις των αντιλήψεων για τους Τούρκους και τους Φράγκους, τις δύο δηλαδή οµάδες που λειτούργησαν ως ηγεµόνες και κυρίαρχοι απέναντι στους κυριαρχούµενους Έλληνες, θα γίνει λόγος στη συνέχεια µόνο περιληπτικά, εφόσον έχουν µελετηθεί διεξοδικά στο παρελθόν σε δύο πονήµατα του Νικόλαου Κοντοσόπουλου. Το εθνωνύµιο Τούρκος εµφανίζεται, αυτονόητα, µετά από 400 χρόνια σχέσης κατακτητή κατακτηµένου, µε αρνητικό πρόσηµο. Ο Τούρκος σηµειώνεται ως ο απόλυτος εχθρός, ο

5 κατεξοχήν «άλλος», και συνήθως συγχέεται µε τον οποιοδήποτε µουσουλµάνο. Άλλωστε, και στη ΝΕΚ, εξακολουθεί να χρησιµοποιείται ευρέως ο όρος Τουρκοκρατία αντί του ορθότερου Οθωµανοκρατία. Τα λεξικολογικά και φρασεολογικά δεδοµένα παρουσιάζουν τον Τούρκο ως άγριο και σκληρό, ασεβή, βασανιστή, οργίλο, απολίτιστο και παραδόπιστο. Στη ΝΕΚ παραµένουν κάποιοι τέτοιοι δυσφηµισµοί ωστόσο είναι αρκετά ήπιοι και λίγοι αν αναλογιστεί κανείς το χρονικό διάστηµα της υποδούλωσης. π.χ. είναι κοινές οι µειωτικές φράσεις: γίνοµαι Τούρκος = θυµώνω, τουρκεύω, κωλότουρκος, Τουρκιά. Διαλεκτικά βρίσκουµε πρόσθετους µειωτικούς χαρακτηρισµούς, όπως τουρκοδουλειά = προχειροδουλειά, τουρκοσάβανος = ο στριµµένος άνθρωπος, ενώ η φρ. θα τους κάµουµε τουρκοθηµωνιά, που λέγεται, όταν, τα παιδιά παλεύουν και όσα από αυτά επικρατούν στοιβάζουν τα δαρµένα παιδιά σε σωρό, προκύπτει προφανώς από τη µακραίωνη επιθυµία των Ελλήνων να σκοτώσουν Τούρκους και να τους στοιβάσουν σε σωρό. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι συνθηµατικές λέξεις, που χρησιµοποιούνταν για τον Τούρκο και την Τουρκάλα, όπως ζερβός/-ισσα στην Καππαδοκία ή αριστερός στον Πόντο, σε αντιδιαστολή προς τον δεξιό/-ισσα, που σήµαινε τον Έλληνα/-ίδα, νταβάρης στη Σάµο, λέξη που σήµαινε αρχικά τον βραδυκίνητο (< τουρκ. davar υποζύγιο, αιγοπρόβατα ), κουτσουλός κολοβός, περιφρονητικά λόγω της µουσουλµανικής περιτοµής, αλεπού, Τσίνας (από παρωνύµιο στην Κοζάνη που σήµαινε τον βρικόλακα, πιθ. < cin δαιµόνιο, στοιχειό ), µεσηµεράς φάντασµα που γυρνά τα µεσηµέρια και παίρνει, όποιο παιδί δεν κοιµάται και συνεκδοχικά ο φανατικός Τούρκος αγάς, που συνήθιζε να κάθεται όλη τη µέρα στο καφενείο (Χανιά), Κεµάλης (Βιθυνία Μ. Ασίας), µπούλα Τουρκάλα (Μακεδονία), λόγω του φερετζέ, πλυνόκωλος, προφανώς από τη συνήθεια των Τούρκων να πλένονται µετά την αφόδευση (Κοραής 1829, 5) (σηµειωτέον ότι ακόµα και σήµερα, σε δηµόσιες τουαλέτες στην Τουρκία κανείς βρίσκει ευκολότερα ένα τσίγκινο δοχείο δίπλα σε νερό, παρά χαρτί υγείας). Για τους Φράγκους, ονοµασία µε την οποία αποκαλούνταν συλλήβδην οι δυτικοευρωπαίοι, δεν βρίσκουµε νοµίζω πολλά αρνητικά σχόλια, ούτε υπάρχουν τόσα στερεότυπα. Προφανώς γιατί δεν υπήρχαν επί Τουρκοκρατίας άµεσα εχθρικές σχέσεις µαζί τους, ή γιατί η Φραγκοκρατία θεωρήθηκε πολύ ελαφρότερη από την Τουρκοκρατία. Οι λίγοι αρνητικοί χαρακτηρισµοί που βρίσκουµε έχουν να κάνουν περισσότερο µε ειρωνικά σχόλια και αστεϊσµούς, κυρίως για την εµφάνιση και τους τρόπους, παρά µε πραγµατική απέχθεια. Έτσι π.χ. στη ΝΕΚ αποκαλούµε κουτόφραγκο τον αφελή, τον στερούµενο την υποτιθέµενη ανατολίτικη πονηριά και εξυπνάδα διαλεκτικά βέβαια βρίσκουµε και υβριστικές φράσεις όπως φραγκόσκυλο, σκυλόφραγκος, φραγκοπουτανάρα (Νάξος) -προφανώς γιατί οι Φράγκισσες θεωρούνταν πιο ξεπεταγµένες -, Όσο για τους φράγκικους τρόπους και τα φράγκικα ρούχα, φαίνεται ότι θεωρούνταν από τους Έλληνες µάλλον ως ένδειξη υπερβάλλοντος µοντερνισµού, άξιου ειρωνικών σχολίων: π.χ. ειρωνικά ήταν και τα φραγκοφορεµένος και τα συνώνυµα υποκοριστικά τσιτωµενάκι και τσιτοκωλάκι (Σάµος), λόγω του ότι το ευρωπαϊκό παντελόνι τσίτωνε στα οπίσθια. Σαρακηνός Μειωτικό χαρακτήρα έχουν και ονόµατα που δίνονται σε άλλους λαούς µε τους οποίους ήρθαν σε επαφή οι Έλληνες. Έτσι, ο Σαρακηνός 4 µε πρώτη σηµασία τον Άραβα πειρατή ερµηνεύεται επίσης και ως άνθρωπος άσχηµος (Άνδρος), κακοποιό δαιµόνιο (Κρήτη) ενώ δινόταν ως βαπτιστικό σε αγόρι µιας µάνας που της πεθαίνουν τα παιδιά ή σε ασθενικό παιδί για να ζήσει. Αρβανίτης-Αρναούτης Ο Αρβανίτης σηµαίνει µεταφορικά τον θορυβοποιό, οξύθυµο, πείσµωνα, βλάκα (εξ ού και κουταρβανίτης), τον βίαιο και τυραννικό, τον άδικο και δόλιο, όπως δηλώνουν και οι φράσεις αρβανίτικο γινάτι, τον έπιασε τ αρβανίτικο (για τους πείσµονες), αρβανίτικο µοιράσι = άδικη διανοµή κ.ά. Ο Αρβανίτης και η Αρβανιτιά ωστόσο 4 Σαρακηνός < αραβ. šarq = ανατολή ηλίου, που αναφερόταν στην προέλευση των µουσουλµάνων νοµάδων κατά την περίοδο του Βυζαντίου και των Σταυροφοριών (ΛΝΕΓ, λ. Σαρακηνός).

6 θεωρούνται και συνώνυµα του Ηπειρώτη και της Ηπείρου αντίστοιχα. Γι αυτό όταν γίνεται λόγος περί Αρβανιτιάς, είναι συγκεχυµένο αν πρόκειται για εχθρούς ή συµµάχους. Αρµένης Ο Αρµένης επίσης περιβάλλεται µε διάφορες αρνητικές ιδιότητες, όπως η νωθρότητα, το πείσµα, η φλυαρία, π.χ. άµον Αρµένης = αργός (Πόντος), αρµένικη βίζιτα, ενώ συχνά οι Αρµένιοι συνδέονται µε υπερφυσικά πνεύµατα. Έτσι στην Αδριανούπολη της Θράκης Αρµένης είναι και ο δαίµονας, το ξωτικό και Αρµένισσα η λεχώνα που βρίσκεται υπό την επήρεια κακοποιού δάιµονα. Βούλγαρος Ένα άλλο εθνωνύµιο µε αρνητικές συνδηλώσεις είναι ο Βούλγαρος, που ονοµάζεται επίσης και: στότσης µάλλον από τη φρ. στότσι [υποθέτω ότι προκύπτει από την πολύ κοινή σλαβική φράση što ty ή što eta = λοιπόν;], και (ξυλο)πίνακας (ξυλο)πινάκα = ακαλλιέργητος, στενοκέφαλος, ξύλο απελέκητο. Τέλος η παροιµία Βούλγαρο αν κάµης φίλο, βάστα κι ένα κοµµάτι ξύλο! που προειδοποιεί για την υποτιθέµενη δολιότητα των Βουλγάρων, λέγεται όµοια και για τους Αρβανίτες και τους Τούρκους. Άραβας-Αράπης Ακόµη, στο ιδιωµατικό υλικό, τα εθνωνύµια Άραβας και Αράπης χρησιµοποιούνται συχνά εναλλακτικά. Έτσι τα παραδείγµατα µε την προσωνυµία Άραβας (και συγκεκριµένα Άραβος και θηλ. Άραβη) αναφέρονταν κυρίως στους Αιγυπτίους που συµµάχησαν µε τους Τούρκους κατά την ελληνική επανάσταση (εξάλλου χρησιµοποιούνταν ως συνώνυµο και το Τουρκάραβας) και φυσικά σηµειώνονται αρνητικά. Συνώνυµα του Άραβας ήταν επιπλέον τα: φελάχος (θηλ. φελαχού), φαραώνης ισσα, και χράµης, ειρωνικά, καθότι ο Άραβας περιβαλλόταν µε χράµια, δηλ. χαλάκια, Ο Αράπης πάλι, αν και προέρχεται από το ίδιο έτυµο µε τον Άραβα, λειτουργεί ως υπερώνυµο. Έτσι, π.χ. στην Κύπρο, βρίσκουµε τον όρο Αραπο ύ= Αράβισσα παρθένα σε αντιδιαστολή µε το Αράπισσα = Αράβισσα έγγαµη. Στην Κάσο αραποχώρι = αραβικό χωριό και αράπικα = η αραβική γλώσσα, ενώ στραβάραπας και στραβοφελλάς ονοµάζεται υβριστικά ο Τουρκοαιγύπτιος. Συνήθως όµως ο Αράπης αναφέρεται είτε στον Αιθίοπα είτε στον άνθρωπο αφρικανικής καταγωγής και µε αφρικανικά χαρακτηριστικά. Μεταφορικά, ο όρος Αράπης σηµαίνει ωστόσο και πάµπολλες άλλες αρνητικές ιδιότητες µε αποτέλεσµα οι σκωπτικοί, υβριστικοί και µειωτικοί όροι του αράπη να είναι ουσιαστικά οι επικρατούντες. Άλλωστε, ο αράπης αποτελεί συχνά συνώνυµο για το φόβητρο των παιδιών, όπως φαίνεται στις φράσεις της Αράπας τα µαλλιά = η ακατάστατη κόµη (Κωνσταντινούπολη)., µπήκε ο Αράπης στον τέντζερε = κάηκε το φαΐ (Θεσσαλονίκη). Ο Αράπης µε την έννοια δαίµονας, κακοποιό φάντασµα, µπαµπούλας είναι συνηθέστατος. Εξ ού και η µετονοµασία στη Σαλαµίνα του αρχαίου τεµένους της Σκιράδος Αθηνάς σε Σπίτι του Αράπη (γιατί θεωρείται κατοικία δαιµόνων). Διάφοροι άλλοι Τέλος, διαλεκτικά υπάρχουν µειωτικοί ή ειρωνικοί όροι και για άλλους λαούς όπως: Αλαµάνος, δηλ. Γερµανός, που δηλώνει τον άγριο και φοβερό, Μαµαλούκος 5 = φαγάς, κουτός, υποτακτικός, Αργεντίνος = απατεώνας, από την απαγόρευση παλιά της κυκλοφορίας χάλκινων δεκάλεπτων από την Αργεντινή, χιρβάτης (= Κροάτης) = Σλάβος αλλά και άνθρωπος κατώτερης τάξης. Σήµερα βέβαια οι εθνικές προελεύσεις τέτοιων µειωτικών χαρακτηρισµών έχουν αλλάξει. Έτσι, π.χ. Σκοτσέζος = τσιγγούνης, Φιλιπιννέζα = υπηρέτρια, Αλβανός = απατεώνας ή πολύ φτωχός (θυµίζω το λεγόµενο παλιότερα ως πιο σύντοµο ανέκδοτο, δηλ. Αλβανός τουρίστας ), Πακιστανός και Πακιστανό, το = φτωχός, βρόµικος, απολίτιστος, βάρβαρος, Ρωσίδα = γυναίκα ελευθερίων ηθών, ξελογιάστρα κ.ο.κ. Το βασικότερο χαρακτηριστικό διαφοροποίησης παραδοσιακά ανάµεσα στο εµείς και οι άλλοι είναι αυτό της θρησκευτικής ταυτότητας. Αυτό εκφράζεται κυρίως µε δύο 5 «Μαµελούκος ή Μαµαλούκος =1. ΙΣΤ. µέλος στρατιωτικών δυνάµεων που αποτελούνταν από δούλους διαφόρου καταγωγής, οι οποίες έθεσαν υπό τον έλεγχό τους διάφορα µουσουλµανικά κράτη κατά το Μεσαίωνα και εγκατέστησαν δική τους δυναστεία στην Αίγυπτο ( ). 2. (ως προσηγορικό σκωπτ.) ο βάρβαρος, ο άξεστος. <µεσν. Μαµελούκος < αραβ. mamlūk = δούλος, σκλάβος» (ΛΝΕΓ).

7 τρόπους. Πρώτον, µε την κατασκευή µειωτικών επιθέτων που παράγονται από ένα χαρακτηριστικό της θρησκείας των αλλόθρησκων που χρησιµοποιείται κοροϊδευτικά. π.χ. α. για τους Εβραίους βρίσκουµε τα επίθετα χαχαµίκος (Μακεδονία, Στερεά Ελλάδα) < χαχάµης ο (ουσιαστικό) < τουρκ. λ. haham = τίτλος του θρησκευτικού αρχηγού των Εβραίων ισπανικής προέλευσης 6, ρεµπί = <µετγν. ῥαββί < εβρ. rabbī) θρησκευτικός λειτουργός των Εβραίων, κατηχητής, διδάσκαλος (Ήπειρος) β. για τους Τούρκους: κουτσουλός δηλ. κολοβός, µε κοµµένη µύτη, λόγω της περιτοµής, η οποία, ως στοιχείο της µουσουλµανικής αλλά και της εβραϊκής- πίστης, θεωρείται εκτός από χαρακτηριστικό διαφορετικότητας, µέσο για ειρωνικά και κοροϊδευτικά σχόλια. Δεύτερον, ιδιαίτερα αρνητική θέση κατέχει η αλλαξοπιστία που συνοδεύεται πάντα από αντίστοιχα µειωτικό λεξιλόγιο, π.χ.: εβραιεύω, φραγκεύω, τουρκανάµιχτος, τουρκογύρισµα, ντονµές, ο = προδότης. Η λέξη ντονµές αρχικά σήµαινε εξισλαµισµένος Εβραίος, δηλ. δεν είχε σχέση µε τους χριστιανούς, ωστόσο, η αλλαξοπιστία, ακόµα και των αλλοθρήσκων, αντιµετωπιζόταν πάντα αρνητικά µε αποτέλεσµα η λ. να παίρνει τη σηµασία προδότης 7. Το µόνο αντίθετο παράδειγµα: είναι η λ. κεντριστός που σηµαίνει αρχικά δέντρο µπολιασµένο, και µεταφορικά αυτόν που από Τούρκος έγινε Χριστιανός (Κρήτη), εφόσον ο εκφέρων το χαρακτηρισµό είναι χριστιανός και καθώς ο αλλαξόπιστος είναι ο κατακτητής, που αλλάζει την πίστη των ηγεµόνων µε την πίστη των ηγεµονευόµενων. Η αντιµετώπιση του άλλου, η στάση και οι προθέσεις απέναντί του συχνά γίνονται φανερές και από γλωσσικές επιλογές που έχουν να κάνουν µε τη µορφολογία, η οποία αλλάζει ασφαλώς την υφολογική χροιά των εκφερόµενων. Χαρακτηριστικά είναι δύο τέτοια µορφολογικά στοιχεία: α) η επιλογή των επιθηµάτων των εθνωνυµίων και β) ο τονισµός τους. Έτσι, π.χ. το θηλ. του Τούρκου Τουρκάλα ή Τούρκα είναι το µόνο θηλυκό εθνωνύµιο µε αυτό το επίθηµα που ασφαλώς διαφοροποιεί και το υφολογικό αποτέλεσµα άλλη εντύπωση δηµιουργεί δηλ. το Ιταλίδα, Ρωσίδα, Αγγλίδα κι άλλο το Τουρκάλα. Το γεγονός επιβεβαιώνει και ο πιο ουδέτερος τύπος Τούρκισσα, που βρίσκουµε σε διαλέκτους και το οποίο χρησιµοποιούσαν κυρίως οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης και της Μ. Ασίας που είχαν πιο στενές επαφές µε Τούρκους, θεωρώντας το κοµψότερο. Αντίστοιχα λειτουργεί και ο τονισµός, όταν αναφερόµαστε σε γλώσσες. Έτσι διαφορετική εντύπωση προκαλεί το εγγλέζικα σε σχέση µε το αγγλικά, τα ιταλιάνικα µε τα ιταλικά, τα ρώσικα µε τα ρωσικά, τα τούρκικα µε τα τουρκικά κ.λπ. Αξιοπερίεργο ότι στον κατάλογο γλωσσών για τη Μετάφραση του Google ενώ όλες οι γλώσσες διατηρούν το λογιότερο τύπο µε τονισµό στη λήγουσα αυτό 6 Το χαχάµης, εκτός από την κοινή σηµασία ο ραββίνος των Εβραίων, αποκτά επίσης αρκετές πρόσθετες µειωτικές σηµασίες, όπως το αβάφτιστο βρέφος (Σηλυβρία, Μακεδονία). Με την ίδια σηµασία έχουµε και τον τύπο χαχάµι, το (Μακεδονία) ο ανόητος, πιθ. µε παρετυµολογική επίδραση του χαχανίζω, ο άσχηµος (Εύβοια), ο αδύνατος άνθρωπος που µόλις έχει αναρρώσει από ασθένεια (Καλάβρυτα) - η τελευταία αυτή σηµασία ίσως µας δίνει εικόνα για την κοινωνικοοικονοµική κατάσταση των Εβραίων, που ήταν στην πλειονότητά τους άσχηµη, µε επακόλουθο να είναι συχνά αδύνατοι και άρρωστοι και όχι πλούσιοι, όπως συχνά πιστεύεται σε νεότερα χρόνια. 7 «Ως Ντονµέ (Dönme) επίσης Ντονµέχ ή αλλιώς Σαββατιανοί ονοµάζονταν κυρίως οι εξισλαµισµένοι Εβραίοι της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας. Κατά τον 17ο αιώνα αναπτύχθηκε µεσσιανικό κίνηµα στις εβραϊκές κοινότητες της Οθωµανικής αυτοκρατορίας, που οδήγησε σε ακραίες µαζικές εκδηλώσεις. O Σαµπατάι Ζεβί, αν και υποσχέθηκε να εκπληρώσει τις µεσσιανικές προσδοκίες των Εβραίων της εποχής του, εντέλει υπό την απειλή του θανάτου ασπάστηκε το Ισλάµ. Παρόλο που οι οπαδοί του αλλά και καθοδηγητές αυτού του µεσσιανικού κινήµατος υπέστησαν σοκ µε τη µεταστροφή, συνέχισαν να πιστεύουν στη Δευτέρα Παρουσία σε όλη τη διάρκεια του 18ου και του 19ου αιώνα, φέρνοντας το κίνηµα ως τις παρυφές του 20ου αιώνα. Το 1924 αναγκάστηκαν, ως ανταλλάξιµοι, να µεταναστεύσουν στην Κωνσταντινούπολη. Διατήρησαν πολλά ιουδαϊκά έθιµα και ακολούθησαν έναν ιδιαίτερο δρόµο στους κόλπους του Ισλάµ, µη γενόµενοι αποδεκτοί από τον ορθόδοξο µουσουλµανικό κόσµο ως αυθεντικοί µουσουλµάνοι. Διατήρησαν σχέσεις µε πολλές εβραϊκές κοινότητες της Ευρώπης και συµµετείχαν ενεργά στο κίνηµα των Νεοτούρκων. Στη Θεσσαλονίκη σώζεται ακόµη το Τζαµί των Ντονµέ, γνωστό ως Γενί Τζαµί. Στη σύγχρονη τουρκική γλώσσα ο όρος είναι ταυτόσηµος του εξισλαµισθέντος.» (Βικιπαίδεια, λ. ντονµέ)

8 δεν ισχύει για τα τουρκικά που αναφέρονται ως τούρκικα. Να υποθέσουµε ότι πρόκειται για λανθάνουσα υποτίµηση; Είναι επίσης γεγονός ότι πρόκειται για παγκόσµια πρακτική να περιβάλλονται οι αυτοαναφορικοί όροι µε θετικά χαρακτηριστικά σε αντίθεση µε την ονοµασία των άλλων, πράγµα που ισχύει και για τη µητρική γλώσσα σε σχέση µε κάθε ξένη. Έτσι, οι Εβραίοι αποκαλούσαν εθνικούς (γκογίµ) τους µη Εβραίους, ονοµασία που κατά καιρούς πήρε µειωτικές σηµασίες οι Άραβες αποκάλεσαν ατζέµ τους Πέρσες, λέξη που µε τον καιρό έγινε επίσης µειωτική. Από εκεί άλλωστε προέρχεται και ο δικός µας ατζαµής µε µια αντίστοιχα ενδιαφέρουσα γλωσσική πορεία: δηλ. η λ. aτζαµής ή ατζέµης προέρχεται από την αραβική Ατζέµ, που σηµαίνει Πέρσης, γενικά όµως χαρακτηρίζει τον άπειρο, τον αγύµναστο και τον αµαθή. Κατά το «πας µη Έλλην, βάρβαρος», για το οποίο κάναµε λόγο παραπάνω, και οι Άραβες χαρακτήριζαν "πάντα µη Άραβα, Ατζαµή". Βαθµιαία η λέξη περιορίστηκε µόνο στους Πέρσες, τους οποίους οι Άραβες θεωρούσαν άσπονδους εχθρούς, καθώς και αιρετικούς (σιίτες), αποδίδοντάς τους χαρακτήρα χυδαίων και απολίτιστων, ενώ οι ίδιοι επαίρονταν ως οι µόνοι ευγενείς και πολιτισµένοι (µε αυτή τη σηµασία καθιερώθηκε, λοιπόν, η λέξη και στην ελληνική δηµώδη γλώσσα (βλ. Βικιπαίδεια, λ. ατζαµής).8 Ακόµα και Ροµά, οι οποίοι συνοδεύονται από τα περισσότερα ίσως διεθνώς αρνητικά στερεότυπα αυτοπροσδιορίζονται µε την ονοµασία που σηµαίνει τον άνθρωπο ενώ ονοµάζουν κάθε ξένο, µη Ροµά γκατζό δηλ.άξεστο. Πάντως, τα όρια ανάµεσα στο εµείς και το οι άλλοι αλλάζουν µε την περίσταση, θέτοντας, κάθε φορά, ευρύτερο ή στενότερο των εθνικών ορίων πλαίσιο. Έτσι συχνά βρίσκουµε αρνητικούς χαρακτηρισµούς ενδοτοπικά. Τέτοιοι είναι π.χ. όσοι αναφέρονται στους Βλάχους, οι οποίοι πουθενά δεν γίνονται αντιληπτοί ως αλλοεθνείς και σε άλλες τοπικές οµάδες, π.χ. Μανιάτης = µνησίκακος, εκδικητικός, Κραβαρίτης = επίµονος, ασυνενννόητος κ.ά. Η γλωσσική αυτή συνήθεια βέβαια είναι γνωστή και από την αρχαιότητα, όπου αντίστοιχα σκωπτικά σχόλια λέγονταν για τους Αβδηρίτες ή τους Βοιώτιους. Θα κλείσω µε µια γενικότερη αποτίµηση της έννοιας του ξένου. Αλλότριος, λουδαπός (= αλλοδαπός), ξένος, αλλοκοσµίτης, ξενοµερίτης, αλλόφυλος, καρίπης (< αραβ. garib), λαχιτικός, (αλ)λούτερος, ξανάφαντος, µηδιαγόρατος (< µηδέ + ορατός, αυτός που δεν τον «βλέπουν») είναι µερικές από τις λαϊκές ονοµασίες του ξένου, αλλά και ξενάκης, ξενικάκης, ξενούτσικος, παντάξενος, λέξεις που προσδίδουν µια χροιά συµπόνοιας και προστατευτικότητας. Υπάρχουν βέβαια και επίθετα που δηλώνουν µια απόσταση, µια περιχαράκωση του οικείου χώρου, όπως ξενοαίµατος, σκατοσυµµαζωτάρι, υβριστικός χαρακτηρισµός σε ξένο, πλατογωνιάζω = κάθοµαι σε ξένο σπίτι, φερτός και φερτάσης = ο ξένος σε σχέση µε τον ντόπιο. Ακόµα και σ αυτές τις περιπτώσεις, πάντως, νοµίζω ότι προβάλλει όχι τόσο η απέχθεια προς το ξένο και διαφορετικό όσο η ανάγκη για ύπαρξη µιας πατρίδας, ενός οικείου χώρου, µιας εστίας. Άλλωστε και η ίδια η λέξη «ξένος», παραδοσιακά, σχετίζεται περισσότερο µε τον ξενιτεµένο και έτσι περιβάλλεται µε συµπάθεια, οίκτο και νοσταλγία για την πατρίδα: Ο ξένος και ο ποταµός τον τόπο τους γυρεύουν, λέει µια λαϊκή παροιµία. Η έννοια της ξενιτιάς άλλωστε είναι από τους πιο γνωστούς και παλιούς καηµούς των Ελλήνων. Ας τονίσουµε ότι οι περισσότερες λέξεις που σχετίζονται µε την ξενιτιά έχουν ως πρώτο συνθετικό το έξω- (το µέσα είναι το οικείο, αγαπητό, δικό σε αντίθεση µε το έξω που είναι το άγνωστο, εχθρικό, ξένο) ή το ξε- που είναι µόριο άρσης µιας (καλής εν προκειµένω) κατάστασης. π.χ. *εξώτοπα =µακριά, ξένος τόπος (σε τύπο: ότουπα), ξεπατρίζω = πηγαίνω στην αλλοδαπή (Μήλος, Νίσυρος), ξεδουλευτής ο = ο εργαζόµενος σε ξένο τόπο (Πελοπόννησος), ξεθοσούρα η = το ξένο κρεβάτι πάνω στο οποίο κοιµάµαι (Κάρπαθος). Παρόµοιο συγκινησιακό φορτίο περικλείουν και οι λέξεις που αφορούν την ξενιτιά, όπως 8 Σύµφωνα µε το ΛΝΕΓ (λ. ατζαµής) η πορεία της λέξης είναι λίγο διαφορετική, δηλ. ατζαµής < µεσν. ατζαµής, αρχική σηµ. χριστιανός επιστρατευµένος από τους Οθωµανούς συνεπώς, ανεπαρκώς εκκπαιδευµένος και ανεπιτήδειος στον πόλεµο» < από το τουρκ. acemi [που σύµφωνα µε τουρκικά λεξικά < acem Πέρσης ]

9 ξενεύω = αισθάνοµαι ξένος ( Ηπειρος, Στερεά Ελλάδα, Κρήτη κ.α), ξενικά = τα ξένα (Σύµη, Σίφνος) και τα αντίστοιχα άσµατα: Κάλλια χω γω στο σπίτι µας ελιές και παξιµάδι παρά στο ξένο ζάχαρη και να µ ορίζουν άλλοι. (Κρήτη) ή ξένος είµαι ποιος µε πιάνει, σαν µε πάρει το ποτάµι;" (Πελοπόννησος). Όπως φαίνεται λοιπόν από τα παραπάνω, παρά τα, παραδοσιακά, γνωστά στερεότυπα για συγκεκριµένες φυλετικές και εθνοτικές οµάδες όπως αυτά που ήδη αναφέραµε, παρά τον κοινό, διαχρονικά, εκ πρώτης, αρνητισµό για τον «άλλο», υπάρχουν ασυνέχειες που δηµιουργούν τοµές. Και που µας οδηγούν σε σκέψεις για το πόσο όµοιες είναι οι αντιµετωπίσεις του «ξένου» άλλοτε και τώρα, ποιοι και µε ποιο τρόπο είναι οι αποδέκτες του γλωσσικού ρατσισµού, αν και πώς επανέρχονται τα παραδοσιακά στερεότυπα για διάφορες εθνικές και εθνοτικές οµάδες. Και κατά πόσο, τελικά, κοινωνίες όπου το πολιτικά ορθό ήταν έννοια άγνωστη, µπορεί να αντιµετώπιζαν τον «άλλο» µε θετικότερο τρόπο από σήµερα. Βιβλιογραφία Staszak, Jean- François: Other/ otherness, International Encyclopedia of Human Geography, Elsevier: Αρχείο του Κέντρου Ερεύνης των Νεοελληνικών Διαλέκτων και Ιδιωµάτων (ΚΕΝΔΙ - ΙΛΝΕ) της Ακαδηµίας Αθηνών. Βικιπαίδεια, λ. ατζαµής. E%CF%82 Βικιπαίδεια, λ. ντονµέ. AD Γιακουµάκη, Ελευθερία: Ευφηµισµός. Γλωσσική προσέγγιση. Παραδείγµατα από τη νεοελληνική κοινή και τις διαλέκτους. (διδακτορική διατριβή), Αθήνα: Τυπογραφείο Γραφικές Τέχνες Ε. Μπουλούκος - Α. Λογοθέτης Α.Ε Ιστορικόν Λεξικόν της Νέας Ελληνικής της τε κοινώς οµιλουµένης και των ιδιωµάτων, Αθήνα: Ακαδηµία Αθηνών 1933 (τόµ. Α ) (τόµ. Ε 2). Καλογερόπουλος, Γιώργος «Γλωσσικές περιπέτειες των Ροµά». Στο 24 Γράµµατα, χ.χ., χ.σ. Κοντοσόπουλος Νικόλαος: «Ο Έλληνες και οι άλλοι», Επετηρίδα του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας ( ), Αθήνα, Ακαδηµία Αθηνών 2004: Κοντοσόπουλος Νικόλαος: «Το εθνικό όνοµα Τούρκος και τα παράγωγά του», Λεξικογραφικόν Δελτίον 20 (1996): Κοντοσόπουλος Νικόλαος: «Το εθνικό όνοµα Φράγκος και τα παράγωγά του», Λεξικογραφικόν Δελτίον 18 (1993): Κοραῆς, Ἀδαµάντιος: Ἄτακτα ἤγουν παντοδαπῶν εἰς τὴν ἀρχαίαν καὶ τὴν νέαν Ἑλληνικὴν γλῶσσαν αὐτοσχεδίων σηµειώσεων καὶ τινῶν ἄλλων ὑποµνηµάτων αὐτοσχέδιος συναγωγή, τόµ Β. Ἐν Παρισίοις: Ἐκ τῆς τυπογραφίας Κ. Ἐβεράρτου Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (ΛΚΝ). Θεσσαλονίκη: Ίδρυµα Μ. Τριανταφυλλίδη Λυπουρλής, Δηµήτριος: Οι Επτά Σοφοί. Εισαγωγή, µετάφραση, σχόλια. Θεσσαλονίκη: Ζήτρος: Μαργαρώνη, Μαίρη: «Οι κοινωνικές κατασκευές του «άλλου» στα ελληνικά λαϊκά παραµύθια σε διάσταση µε τις αρχές της Διαπολιτισµικής Εκπαίδευσης: Συµβολή στην Πολιτισµική Εικονολογία». Στο Γεωργογιάννης Παντελής (επιµ.), Διαπολιτισµική Εκπαίδευση-Μετανάστευση-Διαχείριση Συγκρούσεων και Παιδαγωγική της Δηµοκρατίας, 14ο Διεθνές Συνέδριο Βόλος, Μαΐου 2011, Πάτρα, 2011: τόµ. 1,

10 Μπαµπινιώτης, Γεώργιος: Λεξικό Ετυµολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Ιστορία των Λέξεων (Με σχόλια και ένθετους πίνακες). (ΕΛΝΕΓ). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας Μπαµπινιώτης, Γεώργιος: Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. (ΛΝΕΓ). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας [1998]. Νişanyan, Sevan: Sözlerin Soyağacı: Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü (Λέξεις του γενεαλογικού δέντρου: Σύγχρονο Τουρκικό Ετυµολογικό Λεξικό). χ. τ..: Adam Yay Πετρόπουλος, Ἠλίας: Τὰ Καλιαρντά. Ἀθῆναι: Νεφέλη Σαραντάκος, Νίκος: «Πας µη Έλλην, βάρβαρος - ποιος το είπε;». Στο ιστολόγιο: Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία. (9/8/2009). Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας (ΧΛΝΓ). Αθήνα: Ακαδηµία Αθηνών 2014.

Μυθικά πλάσματα. Ευρώπη. Μαίρη Ζαχάρη Αθηνά Καλανταρίδου Μαργαρίτα Καραγιαννιδου Χριστίνα Λουκίσα

Μυθικά πλάσματα. Ευρώπη. Μαίρη Ζαχάρη Αθηνά Καλανταρίδου Μαργαρίτα Καραγιαννιδου Χριστίνα Λουκίσα Μυθικά πλάσματα Ευρώπη Μαίρη Ζαχάρη Αθηνά Καλανταρίδου Μαργαρίτα Καραγιαννιδου Χριστίνα Λουκίσα Βαμπίρ ή Βρικόλακας Η ακριβής ετυμολογία της λέξης Βαμπίρ είναι ασαφής. Πιστεύεται πως πήρε το ονομά της

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΜΑΝΕ

Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΜΑΝΕ 1 Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΜΑΝΕ Ο Σμυρναϊκός Μανές ή αλλιώς Μανέρως. Κατά τους Αρχαίους συγγραφείς ο Μανέρως ήταν θλιβερός ήχος και τον ονομάζανε Μανέρω ή Λίναιος θρήνος διότι κατά τα λεγόμενα με τον ήχο αυτό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΠ 40. Εθνοπολιτισμικές ταυτότητες και χορευτικά ρεπερτόρια του Βορειοελλαδικού χώρου.

ΕΛΠ 40. Εθνοπολιτισμικές ταυτότητες και χορευτικά ρεπερτόρια του Βορειοελλαδικού χώρου. ΕΛΠ 40 Εθνοπολιτισμικές ταυτότητες και χορευτικά ρεπερτόρια του Βορειοελλαδικού χώρου. Διαμόρφωση κεφαλαίων εργασίας: 1. Μουσική και χορός: απαραίτητα στοιχέια κουλτούρας 2. Βορειοελλαδικός χώρος και πληθυσιακές

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος και τον τόνο της αποτίμησης γ) τα στοιχεία της ιστορικής

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ. Εργασία. των μαθητών της Α3 τάξης του 2 ου Γυμνασίου Ελευσίνας

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ. Εργασία. των μαθητών της Α3 τάξης του 2 ου Γυμνασίου Ελευσίνας ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ Εργασία των μαθητών της Α3 τάξης του 2 ου Γυμνασίου Ελευσίνας ΑΓΓΕΛΟΥ ΠΑΠΠΑ ΜΕΡΑΜΠΙ ΤΣΑΝΑΒΑ Ελευσίνα, Μάιος 2012 ΟΡΙΣΜΟΣ Κοινωνικός ρατσισμός ή κοινωνικός αποκλεισμός είναι ο υποτιμητικός

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΑΤΗ Η ΥΣΤΕΡΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΑΤΗ Η ΥΣΤΕΡΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΑΤΗ Η ΥΣΤΕΡΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ 1. Ύστερη Μεσαιωνική Περίοδος - Η Ύστερη Μεσαιωνική περίοδος ξεκινάει από τον 11 ο αι., ο οποίος σηματοδοτεί την έναρξη μίας διαφορετικής

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία

Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία Ενότητα 1η: Εισαγωγή Ελευθερία Μαντά, Λέκτορας Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας Ιστορίας και Αρχαιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου

Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου Η γυναίκα ως σύζυγος και μητέρα Η γυναίκα ως πολεμικό λάφυρο Γυναίκα και επιτάφιες τιμές ηρώων Η τύχη του γυναικείου πληθυσμού μετά την άλωση μιας πόλης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #16. «Η κόρη η μονάχη» (Καστοριά - Μακεδονία) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr

ΠΑΡΑΜΥΘΙ #16. «Η κόρη η μονάχη» (Καστοριά - Μακεδονία) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #16 «Η κόρη η μονάχη» (Καστοριά - Μακεδονία) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #16 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011 Δείτε όλα τα παραμύθια

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3. Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι (σελ )

Κεφάλαιο 3. Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης 5 η ενότητα «Η Ελλάδα στον 20 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 3 Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι (σελ. 186 189) Οι προσδοκίες, που καλλιέργησε στους υπόδουλους χριστιανικούς λαούς το κίνηµα των Νεοτούρκων το

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία του Αραβοϊσλαμικού Πολιτισμού

Ιστορία του Αραβοϊσλαμικού Πολιτισμού Ιστορία του Αραβοϊσλαμικού Πολιτισμού Ενότητα 3: Ιστορική Ανασκόπηση των Ισλαμικών Αυτοκρατοριών Δημήτριος Σταματόπουλος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

ROUSSI M. LOGOTEXNIA A GYMNASIOU ΤΟ ΠΙΟ ΓΛΥΚΟ ΨΩΜΙ

ROUSSI M. LOGOTEXNIA A GYMNASIOU ΤΟ ΠΙΟ ΓΛΥΚΟ ΨΩΜΙ ΤΟ ΠΙΟ ΓΛΥΚΟ ΨΩΜΙ Το λογοτεχνικό απόσπασμα που ακολουθεί, ανήκει στην κατηγορία των λαογραφικών έργων, τα οποία είτε ως απανθίσματα αυθεντικού και γνήσιου λαϊκού λόγου, είτε ως έργα γνωστών συγγραφέων

Διαβάστε περισσότερα

«Στου Κεμάλ το Σπίτι» του Γιώργου Ιωάννου. Aπαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου

«Στου Κεμάλ το Σπίτι» του Γιώργου Ιωάννου. Aπαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου 1 «Στου Κεμάλ το Σπίτι» του Γιώργου Ιωάννου Aπαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου 1) Γιατί τα αρχικώς αρνητικά συναισθήματα του αφηγητή απέναντι στη γυναίκα μετατρέπονται εν τέλει σε θετικά; Τι

Διαβάστε περισσότερα

1. Οι Σλάβοι και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο

1. Οι Σλάβοι και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο Τα όρια του βυζαντινού κράτους από τα μέσα του 7ου ως τον 9ο αιώνα. Επεξεργασία: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. ΙΜΕ http://www.ime.gr/chronos/09/gr/gallery/main/others/o2p 2.html I. Ο ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ. 22/5/2012 INTERNATIONAL SCHOOL OF ATHENS Κεφαλληνού Λουκία

ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ. 22/5/2012 INTERNATIONAL SCHOOL OF ATHENS Κεφαλληνού Λουκία ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 22/5/2012 INTERNATIONAL SCHOOL OF ATHENS Κεφαλληνού Λουκία Γιώργος Θεοτοκάς Κωνσταντινούπολη 1905- Αθήνα 1966 Αργώ (Θέλω γράμματα) 1 Γραμματολογικά

Διαβάστε περισσότερα

κάντε κλικ στη Τρίτη επιλογή : Οι Θεσσαλονικείς αδελφοί ισαπόστολοι Κύριλλος και Μεθόδιος

κάντε κλικ στη Τρίτη επιλογή : Οι Θεσσαλονικείς αδελφοί ισαπόστολοι Κύριλλος και Μεθόδιος ΤΑΞΗ Δ ΜΑΘΗΜΑ : ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Κύριλλος και Μεθόδιος : Ιεραπόστολοι στους σλαβικούς λαούς. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ 1. Να αντιληφθούν οι μαθητές ότι μέσα από την ιεραποστολή του Κυρίλλου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (σελ.84-97) Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (σελ.84-97) Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί 1. Να αντιστοιχήσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της στήλης Β. Α Β Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί Β. Αριστοκρατία β. Κριτήριο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. Παγκόσμια Ιστορία 2: Ο άνθρωπος απέναντι στο Θείο. Διδάσκουσα: αν. καθ. Μαρία Ευθυμίου, Πανεπιστήμιο Αθηνών

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. Παγκόσμια Ιστορία 2: Ο άνθρωπος απέναντι στο Θείο. Διδάσκουσα: αν. καθ. Μαρία Ευθυμίου, Πανεπιστήμιο Αθηνών ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Παγκόσμια Ιστορία 2: Ο άνθρωπος απέναντι στο Θείο Διδάσκουσα: αν. καθ. Μαρία Ευθυμίου, Πανεπιστήμιο Αθηνών Εβδομάδα 1: Οι θρησκείες των γεωργών / Ανατολικές θρησκείες, μέρος 1 ο 1.1:

Διαβάστε περισσότερα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Η Γέννηση του Ιησού Χριστού

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Η Γέννηση του Ιησού Χριστού Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει Η Γέννηση του Ιησού Χριστού Συγγραφέας: Edward Hughes Εικονογράφηση:M. Maillot Διασκευή:E. Frischbutter; Sarah S. Μετάφραση: Evangelia Zyngiri Παραγωγός: Bible for Children

Διαβάστε περισσότερα

21 ΜΑΡΤΙΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ

21 ΜΑΡΤΙΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ 21 ΜΑΡΤΙΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ Το 1948 επίσημα καθιερώθηκε στο κράτος της Νοτίου Αφρικής το καθεστώς του Απαρτχάιντ. Η πολιτική των ηγετών βασιζόταν στις φυλετικές διακρίσεις. Οι ντόπιοι

Διαβάστε περισσότερα

Οι γλώσσες αλλάζουν (5540)

Οι γλώσσες αλλάζουν (5540) Κείμενο 1 Οι γλώσσες αλλάζουν (5540) Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σκέψη, για να διαπιστώσει κανείς ότι οι φυσικές γλώσσες αλλάζουν με το πέρασμα του χρόνου, όπως όλες οι πτυχές του φυσικού κόσμου και της ζωής

Διαβάστε περισσότερα

29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία

29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία 29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία Οι Σελτζούκοι Τούρκοι και οι Νορμανδοί απειλούν την αυτοκρατορία και την Πόλη. Η Ανατολική και η Δυτική εκκλησία χωρίζονται οριστικά.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ. «Πλαταίνοντας το έθνος»

ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ. «Πλαταίνοντας το έθνος» ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Β ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 06/04/2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ «Πλαταίνοντας το έθνος» Παλαιότερα, οι μετακινήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Οι βυζαντινοί ήταν καλά πληροφορημένοι για τις γειτονικές χώρες από δικούς τους ανθρώπους. Όταν έφταναν επισκέπτες, έμποροι, μισθοφόροι ή στρατιωτικοί φυγάδες, ή ακόμα κρατικές

Διαβάστε περισσότερα

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΤΗΣ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΤΗΣ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΤΗΣ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ Η Μάχη της Κρήτης έχει µια ξεχωριστή θέση στη ροή των γεγονότων του Β' Παγκοσµίου Πολέµου. Ο Ελληνικός λαός στη Κρήτη, εγκαταλελειµµένος

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 6336 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α 1ο ΘΕΜΑ 1.α. (I). Να αντιστοιχίσετε στοιχεία της στήλης Α με στοιχεία της στήλης Β. Ένα στοιχείο της Στήλης Α περισσεύει. Οι σωστές απαντήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 3 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 3 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 3 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Ε. Τοποθετήστε τους δείκτες σκορ, στη θέση 0 του μετρητή βαθμολογίας. ΣΤ. Τοποθετήστε τον δείκτη χρόνου στη θέση Ι του μετρητή χρόνου.

Ε. Τοποθετήστε τους δείκτες σκορ, στη θέση 0 του μετρητή βαθμολογίας. ΣΤ. Τοποθετήστε τον δείκτη χρόνου στη θέση Ι του μετρητή χρόνου. ιαρκεια 90 λεπτα Παικτεσ 4 Ηλικια 12+ ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ Το Autokrator είναι ένα μεσαιωνικό στρατιωτικό παιχνίδι, για τις μάχες μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων μεταξύ 7ου και 11ου αιώνα μ.χ.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΔΕΚΑΤΗ ΚΕΙΜΕΝΑ ΥΣΤΕΡΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ

ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΔΕΚΑΤΗ ΚΕΙΜΕΝΑ ΥΣΤΕΡΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΔΕΚΑΤΗ ΚΕΙΜΕΝΑ ΥΣΤΕΡΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ 1. Πτωχοπρόδρομος - Το κείμενο έχει πολλές διαφορετικές γραφές στα χειρόγραφα που διασώζεται, λόγω του σχετικά δημώδους αλλά και σκωπτικού του χαρακτήρα. Δυσχεραίνει

Διαβάστε περισσότερα

Η Τουρκία στον 20 ο αιώνα

Η Τουρκία στον 20 ο αιώνα Η Τουρκία στον 20 ο αιώνα Ενότητα 8: Δημήτριος Σταματόπουλος Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών 1 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για

Διαβάστε περισσότερα

ελιές, παστά ψάρια, και σπάνια από κρέας, κυρίως στην Αθήνα.

ελιές, παστά ψάρια, και σπάνια από κρέας, κυρίως στην Αθήνα. Η τροφή της Αρχαϊκής οικογένειας ήταν αποτελούνταν από λαχανικά, ελιές, παστά ψάρια, και σπάνια από κρέας, κυρίως στην Αθήνα. Η ενδυμασία των Αρχαίων Ελλήνων ήταν κομψή, αλλά όχι εξεζητημένη. Το βασικό

Διαβάστε περισσότερα

Ευγενία Φακίνου, Η ζωή στη Σύμη

Ευγενία Φακίνου, Η ζωή στη Σύμη Ευγενία Φακίνου, Η ζωή στη Σύμη Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α Γυμνασίου Απαντήσεις ερωτήσεων σχολικού βιβλίου σχ. βιβλίο (σελ. 102) Γυμνάσιο: 9.000 μαθήματα με βίντεο-διδασκαλία για όλο το σχολικό

Διαβάστε περισσότερα

Τα βασικά δικαιώματα μπορούμε να τα χωρίσουμε σε 4 ομάδες:

Τα βασικά δικαιώματα μπορούμε να τα χωρίσουμε σε 4 ομάδες: Ας δούμε μια τυπική μέρα στη ζωή ενός παιδιού... Ξυπνά το πρωί, τρώει το πρόγευμα του, πάει σχολείο (αν και ίσως με κάποια παράπονα..!), έρχεται πίσω στο σπίτι, απολαμβάνει το μεσημεριανό του, κάνει την

Διαβάστε περισσότερα

Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Π Ρ Ο Τ Υ Π Ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Α Ν Α Β Ρ Υ Τ Ω Ν Σ Χ Ο Λ Ι Κ Ο Ε Τ Ο Σ : 2 0 1 7-2 0 1 8 Υ Π Ε Υ Θ Υ Ν Η Κ Α Θ Η Γ Η Τ Ρ Ι Α : Β. Δ Η Μ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ Τ Α

Διαβάστε περισσότερα

Μελη: Μπετυ Υφαντη Μαρουσα Μακρακη Γεωργια Οικονομου Ευα Μιχαλη. Ομαδα: Αγωνιστριες κατα της βιας

Μελη: Μπετυ Υφαντη Μαρουσα Μακρακη Γεωργια Οικονομου Ευα Μιχαλη. Ομαδα: Αγωνιστριες κατα της βιας Μελη: Μπετυ Υφαντη Μαρουσα Μακρακη Γεωργια Οικονομου Ευα Μιχαλη Ομαδα: Αγωνιστριες κατα της βιας Τι ειναι ρατσισμος; Ρατσισμός είναι η άνιση μεταχείριση (διάκριση) που δέχονται κάποιοι άνθρωποι επειδή

Διαβάστε περισσότερα

Πώς Διηγούμαστε ή Αφηγούμαστε ένα γεγονός που ζήσαμε

Πώς Διηγούμαστε ή Αφηγούμαστε ένα γεγονός που ζήσαμε ΔΙΑΘΕΣΙΜΟ ΣΤΗ: http //blgs.sch.gr/anianiuris ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Νιανιούρης Αντώνης (email: anianiuris@sch.gr) Πώς Διηγούμαστε ή Αφηγούμαστε ένα γεγονός που ζήσαμε Διηγούμαστε ή αφηγούμαστε ένα γεγονότος, πραγματικό

Διαβάστε περισσότερα

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ποιά ηρωικά χαρακτηριστικά έχει η ηρωίδα κατά τη γνώμη σας; Κατά τη γνώμη μου και μόνο που χαρακτηρίζουμε την Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου ηρωίδα δείχνει ότι

Διαβάστε περισσότερα

ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΜΠΕΡΝΙ ΑΚΗ ΑΛΝΤΟΥΣ Βουλευτής Επικρατείας ΝΕΑ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΜΠΕΡΝΙ ΑΚΗ ΑΛΝΤΟΥΣ Βουλευτής Επικρατείας ΝΕΑ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 18.6.07 Χαιρετισµός της Προέδρου της ιακοµµατικής Επιτροπής της Βουλής για Θέµατα Αναπηρίας Ελ. Μπερνιδάκη Άλντους Βουλευτού Επικρατείας Ν..- ιεθνές Συνέδριο «Άτοµα µε Αναπηρία και Μ.Μ.Ε.»

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η Θεσσαλονίκη αποτελούσε και αποτελεί «σταυροδρόμι» πολιτισμών Ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού της αποτελούνταν από τους Εβραίους: ΕΤΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ: ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΕΒΡΑΙΚΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 8. Ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαµάντιος Κοραής

Κεφάλαιο 8. Ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαµάντιος Κοραής 1 Κεφάλαιο 8 Ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαµάντιος Κοραής Ανάµεσα στους δασκάλους του Γένους ξεχωρίζουν για τη δράση τους ο λόγιος επαναστάτης Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαµάντιος Κοραής, ένας Έλληνας φιλόλογος

Διαβάστε περισσότερα

και ρατσιστές και εθνικιστές;

και ρατσιστές και εθνικιστές; και ρατσιστές και εθνικιστές; 1 Και ρατσιστές και εθνικιστές; Πως αντιµετωπίζουµε οι Έλληνες τη διαφορετικότητα των ανθρώπων και των φυλών; Θα προτιµούσαµε να µην δεχόταν η Ελλάδα οικονοµικούς µετανάστες;

Διαβάστε περισσότερα

Η γλώσσα της Κ.Δ. είναι η «κοινή» ελληνιστική, δηλαδή η δημώδης και η γλώσσα που ομιλείτο από τον 3 ο αι. π.χ. μέχρι τον 3 ο αι. μ.χ.

Η γλώσσα της Κ.Δ. είναι η «κοινή» ελληνιστική, δηλαδή η δημώδης και η γλώσσα που ομιλείτο από τον 3 ο αι. π.χ. μέχρι τον 3 ο αι. μ.χ. Η γλώσσα της Κ.Δ. είναι η «κοινή» ελληνιστική, δηλαδή η δημώδης και η γλώσσα που ομιλείτο από τον 3 ο αι. π.χ. μέχρι τον 3 ο αι. μ.χ. Οι κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου και η πολιτική ενοποίηση του χώρου

Διαβάστε περισσότερα

Α' ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 1 η σκηνή: στίχοι 437-494

Α' ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 1 η σκηνή: στίχοι 437-494 Α' ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 1 η σκηνή: στίχοι 437-494 1.α. Από τον Πρόλογο στο Επεισόδιο: Η Ελένη, μαζί με τις γυναίκες που αποτελούν το Χορό του δράματος, μπαίνουν μέσα στο παλάτι προκειμένου να ζητήσουν πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΒΔΟΜΗ Η ΠΡΩΙΜΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΒΔΟΜΗ Η ΠΡΩΙΜΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΒΔΟΜΗ Η ΠΡΩΙΜΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ 1. Εισαγωγή - Η πιο παραμελημένη περίοδος της ιστορίας της Ελληνικής είναι η μεσαιωνική. Για λόγους καθαρά ιδεολογικούς και πολιτικούς, το

Διαβάστε περισσότερα

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές;

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ; τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ποια είναι η σχέση των πεποιθήσεών μας με την πραγματικότητα, για να είναι αληθείς και

Διαβάστε περισσότερα

1 / 15 «ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΚΑΙ ΕΓΩ» Ερωτηµατολόγιο για τους µαθητές της 3 ης Γυµνασίου. Μάρτιος 2007

1 / 15 «ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΚΑΙ ΕΓΩ» Ερωτηµατολόγιο για τους µαθητές της 3 ης Γυµνασίου. Μάρτιος 2007 1 / 15 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Έρευνα υποστηριζόµενη από τη Γενική ιεύθυνση Εκπαίδευσης και Πολιτισµού της Ε.Ε., στο πλαίσιο του προγράµµατος Σωκράτης «ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΚΑΙ ΕΓΩ» Ερωτηµατολόγιο

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα του Παιχνιδιού

Περιεχόμενα του Παιχνιδιού Ε υρώπη, 1347. Μεγάλη καταστροφή πρόκειται να χτυπήσει. Ο Μαύρος Θάνατος πλησιάζει την Ευρώπη και μέσα στα επόμενα 4-5 χρόνια ο πληθυσμός της θα μείνει μισός. Οι παίκτες αποικούν στις διάφορες περιοχές

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΤΑΞΕΩΝ

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΤΑΞΕΩΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΤΑΞΕΩΝ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ είναι η γνώμη που αναπτύσσεται με σύνδεσμο συγκεκριμένα γνωρίσματα όπως : εθνικά, πολιτιστικά, θρησκευτικά κ.ά. προκειμένου να δημιουργεί μια ομάδα ως ανώτερη

Διαβάστε περισσότερα

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΜΠΕΦΑΝΑΣ Ο μύθος θέλει τη Μπεφάνα, μια φτωχή χωρικός, πολύ φιλόξενη όμως και γνωστή για τη μαγειρική της και την καλή της καρδιά, να την πλησιάζουν οι 3 Μάγοι, στο δρόμο

Διαβάστε περισσότερα

Κείµενο [Δηµοσιογραφικός λόγος και ρατσισµός]

Κείµενο [Δηµοσιογραφικός λόγος και ρατσισµός] 41 Διαγώνισµα 51 Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης & Κοινωνία Κείµενο [Δηµοσιογραφικός λόγος και ρατσισµός] Ο δηµοσιογραφικός λόγος εκφράζει πρακτικές και στερεοτυπικές συµπεριφορές µιας κοινωνίας, µέσα στην οποία

Διαβάστε περισσότερα

Σπίτι μας είναι η γη

Σπίτι μας είναι η γη Σπίτι μας είναι η γη 1.α. Ο αρχηγός των Ινδιάνων λέει ότι η φύση είναι το σπίτι τους. Τι εννοεί; β. Πώς βλέπει ο λευκός τη φύση, σύμφωνα με τον Ινδιάνο; α. Η πρόταση αυτής της αγοραπωλησίας ήταν εντελώς

Διαβάστε περισσότερα

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus ISSP 1998 Religion II - Questionnaire - Cyprus Για σας. Είμαστε από το Κέντρο Ερευνών του Cyprus College. Kάνουμε μια διεθνή έρευνα για κοινωνικές και ηθικές αντιλήψεις. Η έρευνα αυτή γίνεται ταυτόχρονα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 14 η ΕΦΟΡΕΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ 1. Λίγα λόγια για το αρχοντικό 2 2. Το παραμύθι της τοιχογραφίας! (Πρόταση) 3 3. Βρες τη λέξη! (Λύση) 9 4. Ζήσε στον 18 ο αιώνα..

Διαβάστε περισσότερα

ΜΜΕ & Ρατσισμός. Δοκιμασία Αξιολόγησης Β Λυκείου

ΜΜΕ & Ρατσισμός. Δοκιμασία Αξιολόγησης Β Λυκείου ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 29 Νοεμβρίου 2018 ΜΜΕ & Ρατσισμός Δοκιμασία Αξιολόγησης Β Λυκείου Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ο Σωφρόνης Χατζησαββίδης (1950-2014) ήταν γλωσσολόγος, καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ α. η αραβική εξάπλωση με την καθοδήγηση των δύο πρώτων χαλιφών οι Άραβες εισέβαλαν και κατέκτησαν σε σύντομο χρονικό διάστημα τις πλούσιες χώρες της Εγγύς

Διαβάστε περισσότερα

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES.

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα

Διαβάστε περισσότερα

186 Γλώσσας Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνειων Χωρών Θράκης (Κομοτηνή)

186 Γλώσσας Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνειων Χωρών Θράκης (Κομοτηνή) 186 Γλώσσας Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνειων Χωρών Θράκης (Κομοτηνή) Σκοπός Το Τμήμα σύμφωνα με το ιδρυτικό του διάταγμα, έχει ως κύρια αποστολή «την καλλιέργεια, προαγωγή και διάδοση, με τη διδασκαλία

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη Το παρόν ηλεκτρονικό εγχειρίδιο έχει ως στόχο του να παρακολουθήσει τις πολύπλοκες σχέσεις που συνδέουν τον

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία Ενδεικτικοί διδακτικοί στόχοι Οι διδακτικοί στόχοι για τη διδασκαλία της εισαγωγής προσδιορίζονται στο βιβλίο για τον καθηγητή, Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι,

Διαβάστε περισσότερα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Η Γέννηση του Ιησού Χριστού

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Η Γέννηση του Ιησού Χριστού Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει Η Γέννηση του Ιησού Χριστού Συγγραφέας: Edward Hughes Εικονογράφηση:M. Maillot Διασκευή:E. Frischbutter; Sarah S. Μετάφραση: Evangelia Zyngiri Παραγωγός: Bible for Children

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Επανάληψη Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Ο Κωνσταντίνος Βυζάντιο 1. Αποφασίζει τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Ανατολή κοντά στο αρχαίο Βυζάντιο: νέο διοικητικό κέντρο η Κωνσταντινούπολη 2. 313

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1 α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΚΡΕΣ ΚΑΛΗΝΥΧΤΕΣ. Η Τρίτη μάγισσα. Τα δύο αδέρφια και το φεγγάρι

ΜΙΚΡΕΣ ΚΑΛΗΝΥΧΤΕΣ. Η Τρίτη μάγισσα. Τα δύο αδέρφια και το φεγγάρι ΜΙΚΡΕΣ ΚΑΛΗΝΥΧΤΕΣ Α 1 2017-2018 6 ο Δημοτικό Σχολείο Ευόσμου Περιλήψεις βιβλίων που έχουν διαβάσει τα παιδιά από τη σειρά «μικρές καληνύχτες». Η Τρίτη μάγισσα Τα δύο αδέρφια και το φεγγάρι Μου έκανε εντύπωση

Διαβάστε περισσότερα

Συγγραφέας: Μαρίνα Ματθαιουδάκη Δεξιότητα: Κατανόηση προφορικού λόγου Τύπος κειμένου: Συνέντευξη Θεματική: Αναγνώριση ταυτότητας

Συγγραφέας: Μαρίνα Ματθαιουδάκη Δεξιότητα: Κατανόηση προφορικού λόγου Τύπος κειμένου: Συνέντευξη Θεματική: Αναγνώριση ταυτότητας Συγγραφέας: Μαρίνα Ματθαιουδάκη Δεξιότητα: Κατανόηση προφορικού λόγου Τύπος κειμένου: Συνέντευξη Θεματική: Αναγνώριση ταυτότητας Θα ακούσετε δύο (2) φορές δύο συνεντεύξεις μεταξύ μιας δημοσιογράφου και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΠ 11 - ΟΙ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ onlearn.gr - ελπ - εαπ. Το κράτος που ανέλαβε ο Αλέξανδρος ( 336 πΧ) ήταν στρατιωτικά έτοιμο να εισβάλει στην Περσία Ο Αλέξανδρος συνέχισε

ΕΛΠ 11 - ΟΙ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ onlearn.gr - ελπ - εαπ. Το κράτος που ανέλαβε ο Αλέξανδρος ( 336 πΧ) ήταν στρατιωτικά έτοιμο να εισβάλει στην Περσία Ο Αλέξανδρος συνέχισε ΟΙ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ - Το κράτος που ανέλαβε ο Αλέξανδρος ( 336 πχ) ήταν στρατιωτικά έτοιμο να εισβάλει στην Περσία - Ο Αλέξανδρος συνέχισε την εκστρατεία ενισχύοντας τη θέση του απέναντι στους

Διαβάστε περισσότερα

Α. Φραγκουδάκη. (1987). Γλώσσα και ιδεολογία, Αθήνα: Οδυσσέας (διασκευή). Γλώσσα και ηλικιωμένοι

Α. Φραγκουδάκη. (1987). Γλώσσα και ιδεολογία, Αθήνα: Οδυσσέας (διασκευή). Γλώσσα και ηλικιωμένοι Κείμενο 1 Η γλώσσα των νέων (10696) Οι νέοι έχουν πάντοτε την τάση να διαφοροποιούνται με το ντύσιμο, την αισθητική του σώματος, τη συμπεριφορά και τη γλώσσα. Η λεγόμενη «γλώσσα των νέων» αποτελεί κώδικα

Διαβάστε περισσότερα

Βηθλεέμ Ιστορικές και θρησκευτικές αξιώσεις

Βηθλεέμ Ιστορικές και θρησκευτικές αξιώσεις 26/12/2018 Βηθλεέμ Ιστορικές και θρησκευτικές αξιώσεις / Επικαιρότητα Η πόλη της Βηθλεέμ είναι ένας προορισμός μεγάλου ενδιαφέροντος όχι μόνο θρησκευτικού αλλά και ιστορικού. ΘΕΜΑ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

1ο Γυμνάσιο Καλαμάτας Σχ. Έτος Εξεταστέα Ύλη γραπτώς εξεταζομένων μαθημάτων. Τάξη A

1ο Γυμνάσιο Καλαμάτας Σχ. Έτος Εξεταστέα Ύλη γραπτώς εξεταζομένων μαθημάτων. Τάξη A 1ο Γυμνάσιο Καλαμάτας Σχ. Έτος 2018-19 Εξεταστέα Ύλη γραπτώς εξεταζομένων μαθημάτων Τάξη A Γλωσσική Διδασκαλία Ενότητα 1: σελ. 17-24 Ενότητα 2: σελ. 34-35 Ενότητα 3 (ολόκληρη) Ενότητα 4 (ολόκληρη) Ενότητα

Διαβάστε περισσότερα

LET S DO IT BETTER improving quality of education for adults among various social groups

LET S DO IT BETTER improving quality of education for adults among various social groups INTERVIEWS REPORT February / March 2012 - Partner: Vardakeios School of Hermoupolis - Target group: Immigrants, women 1 η συνέντευξη Από την Αλβανία Το 2005 Η γλώσσα. Ήταν δύσκολο να επικοινωνήσω με τους

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στα Πρότυπα Γυμνάσια-N.Γλώσσα

Εισαγωγή στα Πρότυπα Γυμνάσια-N.Γλώσσα Μάθημα/Τάξη: Εισαγωγή στα Πρότυπα Γυμνάσια-N.Γλώσσα Κεφάλαιο: Εφ όλης της Ύλης Ονοματεπώνυμο Μαθητή: Ημερομηνία: 15/01/18 Επιδιωκόμενος Στόχος: A. Κείμενο: Ο κυρ Μιχάλης Κάσιαλος Η ζωγραφιά αυτή είναι

Διαβάστε περισσότερα

1976/77 και µια σειρά από νόµους που ψηφίστηκαν, κατά κύριο λόγο την τριετία Αν κάποιος προσπαθούσε να σκιαγραφήσει σε αδρές γραµµές την

1976/77 και µια σειρά από νόµους που ψηφίστηκαν, κατά κύριο λόγο την τριετία Αν κάποιος προσπαθούσε να σκιαγραφήσει σε αδρές γραµµές την Σταµέλος Γιώργος Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστηµα Το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστηµα (ΕΕΣ) αρχίζει να δηµιουργείται από το 1833, οπότε και έχουµε το πρώτο νοµοθέτηµα για την εκπαίδευση στο νεοσύστατο ελληνικό

Διαβάστε περισσότερα

Jordi Alsina Iglesias. Υποψήφιος διδάκτορας. Πανεπιστήμιο Βαρκελώνης

Jordi Alsina Iglesias. Υποψήφιος διδάκτορας. Πανεπιστήμιο Βαρκελώνης Ηρακλείο 10/7/2014 Πρώτα άπο όλα, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Πολιτιστικό Σύλλογο Γωνιών Μαλεβιζίου και τον κύριο Κώστα Παντερή για την προσπάθεια που κάνουν οργανώνοντας για πρώτη φορα μία τέτοια μεγάλη

Διαβάστε περισσότερα

Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα

Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα Ενότητα 10: Το φεμινιστικό κίνημα στην Ελλάδα Σπύρος Μαρκέτος Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

3 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ

3 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 3 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-2018 ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗ ΦΥΛΗ ΤΩΝ ΡΩΜ ΚΑΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΛΛΑΓΗΣ ΓΝΩΜΗΣ ΓΙΑ ΑΥΤΟΥΣ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ: ΝΙΤΗ ΙΩΑΝΝΑ Γ3 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ» ΥΠΕΥΘΥΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

GREEKLISH ΧΑΛΙΜΟΥΡΔΑΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΟΥΤΣΟΥΡΗ ΚΩΝ/ΝΑ ΦΑΣΛΙΑ ΡΕΝΤΙΝΑ ΖΑΧΑΡΙΑ ΔΗΜΗΤΡΑ

GREEKLISH ΧΑΛΙΜΟΥΡΔΑΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΟΥΤΣΟΥΡΗ ΚΩΝ/ΝΑ ΦΑΣΛΙΑ ΡΕΝΤΙΝΑ ΖΑΧΑΡΙΑ ΔΗΜΗΤΡΑ GREEKLISH ΧΑΛΙΜΟΥΡΔΑΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΟΥΤΣΟΥΡΗ ΚΩΝ/ΝΑ ΦΑΣΛΙΑ ΡΕΝΤΙΝΑ ΖΑΧΑΡΙΑ ΔΗΜΗΤΡΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ GREEKLISH Τα Greeklish, από τις λέξεις greek (ελληνικά) και english (αγγλικά), γνωστά και ως Grenglish ή λατινοελληνικά

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6. Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ )

Κεφάλαιο 6. Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης 4 η Ενότητα «Η Ελλάδα στον 19 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 6 Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ. 170 173) Στη διάρκεια του 19ου αιώνα η Οθωµανική Αυτοκρατορία αντιµετώπισε πολλά προβλήµατα και άρχισε σταδιακά

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1o ΘΕΜΑ

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1o ΘΕΜΑ Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 6400 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α 1o ΘΕΜΑ 1.α. Να επιλέξετε και να γράψετε τη σωστή απάντηση για κάθε ομάδα από τις ακόλουθες ερωτήσεις: 1. Η ομηρική εποχή ονομάζεται επίσης:

Διαβάστε περισσότερα

18 ος 19 ος αι. ΣΟ ΑΝΑΣΟΛΙΚΟ ΖΗΣΗΜΑ. «Σώστε με από τους φίλους μου!»

18 ος 19 ος αι. ΣΟ ΑΝΑΣΟΛΙΚΟ ΖΗΣΗΜΑ. «Σώστε με από τους φίλους μου!» 18 ος 19 ος αι. ΣΟ ΑΝΑΣΟΛΙΚΟ ΖΗΣΗΜΑ «Σώστε με από τους φίλους μου!» Σο Ανατολικό ζήτημα, ορισμός Είναι το ζήτημα της διανομής των εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία από τις αρχές του 18ου αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργος Δ. Λεμπέσης: «Σαν να μεταφέρω νιτρογλυκερίνη σε βαγονέτο του 19ου αιώνα» Τα βιβλία του δεν διαβάζονται από επιβολή αλλά από αγάπη

Γιώργος Δ. Λεμπέσης: «Σαν να μεταφέρω νιτρογλυκερίνη σε βαγονέτο του 19ου αιώνα» Τα βιβλία του δεν διαβάζονται από επιβολή αλλά από αγάπη Γιώργος Δ. Λεμπέσης: «Σαν να μεταφέρω νιτρογλυκερίνη σε βαγονέτο του 19ου αιώνα» Τα βιβλία του δεν διαβάζονται από επιβολή αλλά από αγάπη ΝΑΤΑΣΑ ΚΑΡΥΣΤΙΝΟΥ 21.06.2017-12:28 Η «Ψαρόσουπα», «Το χρυσό μολύβι»,

Διαβάστε περισσότερα

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι γνωστό ότι, παραδοσιακά, όπως άλλα εκπαιδευτικά συστήματα έτσι και το ελληνικό στόχευαν στην καλλιέργεια και ενδυνάμωση της εθνοπολιτιστικής ταυτότητας. Αυτό κρίνεται θετικό, στο βαθμό που

Διαβάστε περισσότερα

Πιπέρι στο στόμα! Όψεις των λέξεων-ταμπού

Πιπέρι στο στόμα! Όψεις των λέξεων-ταμπού Πιπέρι στο στόμα! Όψεις των λέξεων-ταμπού στη Νέα Ελληνική ΣΕΙΡΑ: ΔΟΚΙΜΙΟ - ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 2015 Μ. Καμηλάκη, Γ. Κατσούδα, Μ. Βραχιονίδου & ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΛΛΙΓΡΑΦΟΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΛΛΙΓΡΑΦΟΣ: Προφήτου Ηλία 41 -

Διαβάστε περισσότερα

ο ΡΗΓΑΧ Φ^ΑΙ Χ ο ΡΗΓΑΧ Φ^ΑΙ Σ Η Χάρτα Διασυνδέσεις ΒιΒλιογραφία

ο ΡΗΓΑΧ Φ^ΑΙ Χ ο ΡΗΓΑΧ Φ^ΑΙ Σ Η Χάρτα Διασυνδέσεις ΒιΒλιογραφία Η Χάρτα ο ΡΗΓΑΧ Φ^ΑΙ Χ Εκείνη την εποχή η περιοχή που καλύπτει τη σημερινή Ελλάδα ήταν τμήμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ο Ρήγας σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη, έμαθε γαλλικά, ιταλικά και γερμανικά και

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΙΜΕΝΟ. Πέμπτη 19 Νοεμβρίου Αγαπητή Κίττυ,

ΚΕΙΜΕΝΟ. Πέμπτη 19 Νοεμβρίου Αγαπητή Κίττυ, ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Β ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 6 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ : ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Αγαπητή Κίττυ, ΚΕΙΜΕΝΟ Πέμπτη 19 Νοεμβρίου 1942

Διαβάστε περισσότερα

Η τρίτη κίνηση της Γης

Η τρίτη κίνηση της Γης Η τρίτη κίνηση της Γης Copyright 2006, Χρήστος Κηπουρός Μαυρομιχάλη 13 Διδυμότειχο xkipuros@otenet.gr Εικόνα εξώφυλλου: Σύνθεση συγγραφέα. Oι δύο μητέρες, Πηγή: Αρχείο του ίδιου. Photo: Jean Dieuzaide,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Περίληψη ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόµενο του κειµένου σε 100-120 λέξεις χωρίς δικά σας σχόλια. Το κείµενο αναφέρεται στις επιπτώσεις της

Διαβάστε περισσότερα

Βενετοί Μέρος Κωνσταντινούπολης + νησιά + λιμάνια Αιγαίου, Ιονίου

Βενετοί Μέρος Κωνσταντινούπολης + νησιά + λιμάνια Αιγαίου, Ιονίου Αυτοκρατορία Κωνσταντινούπολης Βαλδουίνος της Φλάνδρας Βασίλειο Θεσσαλονίκης Θρακικά, μακεδονικά εδάφη Βονιφάτιος Μομφερατικός Δουκάτο Αθηνών Καταλανοί (πρωτεύουσα Θήβα) Μαγιόλοι Βενετοί Μέρος Κωνσταντινούπολης

Διαβάστε περισσότερα

Περιληπτικά, τα βήματα που ακολουθούμε γενικά είναι τα εξής:

Περιληπτικά, τα βήματα που ακολουθούμε γενικά είναι τα εξής: Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε, για να μη στεναχωριόμαστε, είναι πως τόσο στις εξισώσεις, όσο και στις ανισώσεις 1ου βαθμού, που θέλουμε να λύσουμε, ακολουθούμε ακριβώς τα ίδια βήματα! Εκεί που πρεπει να

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι Ενότητα #2: Βασικές Γνώσεις I Εισαγωγή Νικόλαος Καραπιδάκης Τμήμα Ιστορίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Για αυτό τον μήνα έχουμε συνέντευξη από μία αγαπημένη και πολυγραφότατη συγγραφέα που την αγαπήσαμε μέσα από τα βιβλία της!

Για αυτό τον μήνα έχουμε συνέντευξη από μία αγαπημένη και πολυγραφότατη συγγραφέα που την αγαπήσαμε μέσα από τα βιβλία της! Κυριακή, 2 Ιουλίου 2017 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ: ΓΙΩΤΑ ΦΩΤΟΥ Για αυτό τον μήνα έχουμε συνέντευξη από μία αγαπημένη και πολυγραφότατη συγγραφέα που την αγαπήσαμε μέσα από τα βιβλία της! Πείτε μας λίγα λόγια

Διαβάστε περισσότερα

Κριτικη της Maria Kleanthous Kouzapa για το βιβλίο : " ΤΟ ΔΑΧΤΥΛΙΔΙ " του Γιώργου Παπαδόπουλου-Κυπραίου

Κριτικη της Maria Kleanthous Kouzapa για το βιβλίο :  ΤΟ ΔΑΧΤΥΛΙΔΙ  του Γιώργου Παπαδόπουλου-Κυπραίου Ημερομηνία 13/07/2015 Μέσο Συντάκτης Link http://vivliopareas.blogspot.gr/ Μαρία Κλεάνθους Κουζάπα http://vivliopareas.blogspot.gr/2015/07/maria-kleanthous-kouzapa_40.html Δευτέρα, 13 Ιουλίου 2015 Κριτικη

Διαβάστε περισσότερα

www.agyra.gr www.agyra.gr

www.agyra.gr www.agyra.gr είτε µερικά ακόµη βιβλία που σίγουρα θα σασ αρέσουν Ένα µοναδικό βιβλίο. Αγαπηµένα ζώα του δάσους, άγγελοι και καλικάντζαροι, βασιλιάδες και φτωχοί, όλοι µαζί σε µια ονειρεµένη συλλογή παραδοσιακών παραµυθιών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (μάθημα επιλογής) Α τάξη Γενικού Λυκείου Α) Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) Στο πλαίσιο της διδασκαλίας του μαθήματος επιλογής «Ελληνικός και Ευρωπαϊκός πολιτισμός»,

Διαβάστε περισσότερα

*ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΧΟΡΟΙ*

*ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΧΟΡΟΙ* *ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΧΟΡΟΙ* *ΧΟΡΟΣ* Ο χορός είναι μορφή καλλιτεχνικής και αθλητικής έκφρασης η οποία γενικά αναφέρεται στην κίνηση του σώματος, συνήθως ρυθμική και σύμφωνη με τη μουσική.είναι ένας τρόπος επικοινωνίας

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ - ΞΕΝΟΦΟΒΙΑ

ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ - ΞΕΝΟΦΟΒΙΑ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ - ΞΕΝΟΦΟΒΙΑ 2 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ Μάθημα : «ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ & ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ» Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από τους μαθητές του 2 ου Γυμνασίου Μυτιλήνης με την καθοδήγηση της

Διαβάστε περισσότερα

Αναστασία Μπούτρου. Εργασία για το βιβλίο «Παπούτσια με φτερά»

Αναστασία Μπούτρου. Εργασία για το βιβλίο «Παπούτσια με φτερά» Αναστασία Μπούτρου Εργασία για το βιβλίο «Παπούτσια με φτερά» α) Αν κάποιος έχει φαντασία, μπορεί και φαντάζεται έναν καλύτερο κόσμο. Κλείνει τα μάτια του και βλέπει αυτό που ποθεί. Αυτό το απόσπασμα εννοεί

Διαβάστε περισσότερα

Η πριγκίπισσα με τη χαρτοσακούλα

Η πριγκίπισσα με τη χαρτοσακούλα Η πριγκίπισσα με τη χαρτοσακούλα Ρόμπερτ Μανσκ Μετάφραση: Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου Κάποτε υπήρχε μια όμορφη πριγκίπισσα που ονομαζόταν Ελισάβετ Ζούσε σε ένα κάστρο και είχε ακριβά ρούχα πριγκίπισσας Επρόκειτο

Διαβάστε περισσότερα

Project A Λυκείου. Ασημακοπούλου Όλγα Διαμαντοπούλου Λώρα Καραφύλλη Ελένη Τζεβελεκάκη Μαρία. Θέμα: Ιστορική συνέχεια στους παραδοσιακούς χορούς

Project A Λυκείου. Ασημακοπούλου Όλγα Διαμαντοπούλου Λώρα Καραφύλλη Ελένη Τζεβελεκάκη Μαρία. Θέμα: Ιστορική συνέχεια στους παραδοσιακούς χορούς Project A Λυκείου Ασημακοπούλου Όλγα Διαμαντοπούλου Λώρα Καραφύλλη Ελένη Τζεβελεκάκη Μαρία Θέμα: Ιστορική συνέχεια στους παραδοσιακούς χορούς Οι παραδοσιακοί χοροί στην αρχαία Ελλάδα Ο χορός στην Αρχαία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΔΙΩΞΗ MAΘ Η Μ Α : Ν Ε Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Κ Α Ι Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΔΙΩΞΗ MAΘ Η Μ Α : Ν Ε Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Κ Α Ι Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΔΙΩΞΗ MAΘ Η Μ Α : Ν Ε Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Κ Α Ι Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Π Α Τ Ρ Ω Ν Φ Ι Λ Ο Λ Ο Γ Ι Α Δ Ρ Ι Μ Α Ρ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ Σ Ε

Διαβάστε περισσότερα

21 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΆ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΦΥΛΕΤΙΚΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ

21 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΆ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΦΥΛΕΤΙΚΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ 21 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΆ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΦΥΛΕΤΙΚΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ 1 ο Νηπιαγωγείο Κυπαρισσίας Διαβάσαμε το παραμύθι: «ΧΑΡΟΥΜΕΝΟ ΛΙΒΑΔΙ» Ερώτηση: ΠΟΙΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΔΕΧΟΝΤΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ; - Αυτοί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ Τι είναι το έπος; Αρχικά η λέξη έπος σήμαινε «λόγος». Από τον 5ο αι. π.χ. όμως χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει το μεγάλο αφηγηματικό ποίημα σε δακτυλικό

Διαβάστε περισσότερα