ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΥΓΕΙΑΣ HELLAS HEALTH VI

Transcript

1 ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ Ι Α Τ Ρ Ι Κ Η Σ Χ Ο Λ Η ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΥΓΕΙΑΣ HELLAS HEALTH VI Γιάννης Τούντας Καθηγητής Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής Διευθυντής Κυριάκος Σουλιώτης Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικής Υγείας, Σχολή Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Αθήνα, 22 Οκτωβρίου 2015

2 Ταυτότητα της έρευνας Φορέας: Ινστιτούτο Κοινωνικής Προληπτικής Ιατρικής. Τύπος μελέτης: Ποσοτική έρευνα με Computer Assisted τηλεφωνικές συνεντεύξεις (CATI) με χρήση δομημένου ερωτηματολογίου. Περιοχή μελέτης: Το σύνολο της χώρας. Πληθυσμός έρευνας: Άνδρες και γυναίκες ηλικίας 18 ετών και άνω. Μέγεθος δείγματος: άτομα. Επιλογή δείγματος: Για την επιλογή του δείγματος χρησιμοποιήθηκε απλή τυχαία δειγματοληψία από αρχείο τηλεφωνικών αριθμών. Διεξαγωγή: Η έρευνα διεξήχθη από 22/04/15 έως 30/04/15 από 3 επόπτες και 47 ερευνητές της Metron Analysis. Ποιοτικοί έλεγχοι: 20% των συνεντεύξεων ελέγχθηκαν με παράλληλη συνακρόαση και 100% ηλεκτρονικά. Μέγιστο Δειγματοληπτικό Σφάλμα: ± 3,1%. Σημείωση: Όπου οι βάσεις είναι μικρότερες των 60 ατόμων τα στοιχεία είναι ενδεικτικά.

3 Περιεχόμενα Δημογραφικό προφίλ Ποιότητα ζωής SF-12 Φυσική άσκηση Κάπνισμα Διατροφή Ιστορικό υγείας Χρήση υπηρεσιών υγείας Κατανάλωση φαρμάκων Επίδραση της κρίσης 3

4 Αστικότητα: Αστικά: 78% Αγροτικά: 22% Φύλο: Άνδρες: 48% Γυναίκες: 52% Ηλικία: 18-24: 10% 25-34: 17% 35-44: 18% 45-54: 17% 55-64: 15% 65+: 23% Δημογραφικό προφίλ Θέση στην απασχόληση: Μισθωτοί: 25% Ελλ. επαγγελματίες: 15% Συνταξιούχοι: 24% Άνεργοι: 12% Νοικοκυρές: 11% Φοιτητές: 6% Άλλο: 7% Κοινωνικό-οικονομική τάξη: Ανώτερη: 12% Μεσαία προς ανώτερη: 20% Μεσαία προς κατώτερη: 40% Κατώτερη: 28% Οικογενειακή κατάσταση: Παντρεμένοι: 59% Άγαμοι: 23% Άλλο: 17% Εκπαίδευση*: Βασική: 20% Μέση: 51% Ανώτερη/ανώτατη: 29% Ύπαρξη ταμείου ασφάλισης: Ναι: 93% Όχι: 7% Ύπαρξη ιδιωτικής ασφάλισης υγείας: Ναι: 14% Όχι: 86% *Βασική: Έως απόφοιτος Γυμνασίου. Μέση: Απόφοιτος Λυκείου/ΙΕΚ. Ανώτερη/Ανώτατη: Απόφοιτος ΤΕΙ, ΑΕΙ και άνω

5 Γενική κατάσταση υγείας Ερ: «Θα λέγατε ότι γενικά η υγεία σας είναι» Άνδρες: 15%, ετών: 21%, Μισθωτοί: 23% Το 31% των συμμετεχόντων στην Hellas Health VI αξιολόγησαν την υγεία τους ως «καλή», 29% ως «πολύ καλή» 20% ως «μέτρια» και 12% ως «εξαιρετική». Το 7% χαρακτήρισε την υγεία του ως κακή και κυρίως τα άτομα άνω των 65 ετών (16%), οι έχοντες βασική εκπαίδευση (17%), οι συνταξιούχοι (14%) και όσοι ανήκουν στο κατώτερο κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο. Επίσης, κατά τη διάρκεια των 4 τελευταίων εβδομάδων, το 35% των ερωτώμενων κατάφεραν να κάνουν λιγότερα από όσα θα ήθελαν και 28% περιόρισαν το είδος της δουλειάς ή των καθημερινών τους δραστηριοτήτων εξαιτίας της κατάστασης της σωματικής τους υγείας. Η πλειοψηφία αυτών δεν φάνηκε, ωστόσο, να αντιμετωπίζει τέτοιες δυσκολίες (65% & 72% αντίστοιχα). 65+ ετών: 16%, Βασική εκπ/ση: 17%, Συνταξιούχοι: 14%, Κατώτερη κοινωνικό-οικονομική τάξη: 15%

6 Συχνότητα μέτριας σωματικής δραστηριότητας Ερ: «Την τελευταία εβδομάδα πόσες ημέρες κάνατε μέτρια σωματική δραστηριότητα για τουλάχιστον 10 λεπτά τη φορά (μέτρια σωματική δραστηριότητα σημαίνει ότι καταβάλατε κάποια προσπάθεια κι ότι η αναπνοή σας ήταν σχετικά πιο έντονη από ότι συνήθως πχ ποδήλατο σε κανονικό ρυθμό, χαλαρό κολύμπι ή γρήγορο περπάτημα ή κάτι αντίστοιχο);» Βασική εκπ/ση: 53%, Νοικοκυρές: 48%, Κατώτερη κοινωνικό-οικονομική τάξη: 49% Το 39% υποστήριξε ότι απείχε από οποιαδήποτε σχετική δραστηριότητα τις τελευταίες επτά ημέρες, ενώ σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας οι υγιείς ενήλικες ετών θα πρέπει να κάνουν τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας έντασης αερόβια φυσική άσκηση την εβδομάδα και για ακόμη περισσότερη οφέλη στην υγεία τους να αυξήσουν την έντονη αερόβια σωματική δραστηριότητα σε 300 λεπτά την εβδομάδα. Οι έχοντες βασική εκπαίδευση (53%), οι νοικοκυρές (48%) και τα άτομα της κατώτερης κοινωνικής τάξης (49%) δήλωσαν σε υψηλότερο ποσοστό ότι δεν πραγματοποίησαν καμία μέτρια σωματική δραστηριότητα εντός της τελευταίας εβδομάδας.

7 Κάπνισμα τον τελευταίο μήνα Ερ: «Πόσες από τις τελευταίες 30 ημέρες καπνίσατε τσιγάρο;» Εξαιρετικά υψηλά εξακολουθούν να παραμένουν τα ποσοστά των καπνιστών στην Ελλάδα, με μείωση στους άντρες και στις γυναίκες την τελευταία τετραετία. Συγκεκριμένα, ο επιπολασμός του καπνίσματος στην Ελλάδα το 2015 εκτιμάται στο 37%, με το 40% των ανδρών και το 34% των γυναικών να δηλώνουν καπνιστές.

8 Κάπνισμα σε εσωτερικό χώρο εργασίας Ερ: «Τις τελευταίες 30 ημέρες, κάπνισε κανείς σε εσωτερικό χώρο της εργασίας σας;» (Βάση: 440 ερωτώμενοι που ανήκουν στον ενεργό πληθυσμό, κατά δήλωση της απασχόλησής τους) *Αυτοαπασχολούμενοι, εργοδότες, μισθωτοί, φοιτητές

9 Κάπνισμα σε εστιατόριο Ερ: «Τις τελευταίες 30 ημέρες, όταν τρώγατε σε εστιατόριο, πόσο συχνά βλέπατε κάποιον να καπνίζει;» Φοιτητές: 31% ετών: 28%, Ελευθ. Επαγγελματίες: 32% Αγροτικά: 41%, 65+ ετών: 52%, Βασική εκπ/ση: 48%, Συνταξιούχοι: 44%, 3+ παιδιά: 53%, Κατώτερη κοινωνικό-οικονομική τάξη: 42%, Παχύσαρκος: 38%

10 Κάπνισμα σε καφετέρια/κλαμπ Ερ: «Τις τελευταίες 30 ημέρες, όταν ήσασταν σε καφετέρια ή κλαμπ, πόσο συχνά βλέπατε κάποιον να καπνίζει;» Η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα αποτελεί για την Ελλάδα μείζον πρόβλημα. Η έκθεση στον περιβαλλοντικό καπνό αναφέρεται από τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων στα εστιατόρια ή στα μπαρ/κλαμπ/καφέ που επισκέπτονται (61% και 72% αντίστοιχα), ενώ σημαντικό ποσοστό των Ελλήνων (27%) αναφέρουν έκθεση στο παθητικό κάπνισμα στον χώρο εργασίας τους ετών: 57%, Ανώτερη εκπ/ση: 55%, Μισθωτοί: 52% Αγροτικά: 36%, 65+ ετών: 53%, Βασική εκπ/ση: 57%, Νοικοκυρές: 41%, 3+ παιδιά: 46%, Κατώτερη κοινωνικόοικονομική τάξη: 44%

11 Κατανάλωση μερίδων λαχανικών ανά ημέρα Ερ: «Πόσες μερίδες λαχανικών καταναλώνετε κατά μέσο όρο την ημέρα (1 μερίδα αντιστοιχεί σε 1 φλιτζάνι ωμά λαχανικά πχ ντομάτα, μαρούλι, λάχανο ή ½ φλιτζάνι βρασμένα λαχανικά όπως χόρτα, φασολάκια, μπάμιες);» 65+ ετών: 16% Φοιτητές: 37%

12 Κατανάλωση μερίδων φρούτων ανά ημέρα Ερ: «Πόσες μερίδες φρούτων καταναλώνετε κατά μέσο όρο την ημέρα (1 μερίδα αντιστοιχεί σε 1 μέτριο φρούτο πχ πορτοκάλι ή ½ φλιτζάνι μικρά φρούτα όπως κεράσια ή ½ ποτήρι χυμό φρούτων);» Παρά το γεγονός ότι η Μεσογειακή Διατροφή, που προσφέρει πολλαπλά οφέλη για την υγεία, βασίζεται στην αυξημένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, από τα ευρήματα της Hellas Health VI φαίνεται πως το 9% των ερωτώμενων δεν καταναλώνει καμία μερίδα λαχανικών την ημέρα, και κυρίως τα άτομα άνω των 65 ετών (16%), και 15% δεν καταναλώνουν κανένα φρούτο. Το μεγαλύτερο ποσοστό των συμμετεχόντων καταναλώνει ημερησίως μόλις μία μερίδα λαχανικών (59%) και φρούτων (46%) και 1,1 με 2 μερίδες λαχανικών και φρούτων καταναλώνουν 22% και 24% αντίστοιχα. Μόλις το 1% καταναλώνει άνω των 4 μερίδων λαχανικών και 2% άνω των τεσσάρων μερίδων φρούτων την ημέρα.

13 Δείκτης Μάζας Σώματος (BMI) παχύσαρκοι 17% κανονικού βάρους 41% υπέρβαροι 42% Λιγότεροι από τους μισούς ερωτώμενους (41%) έχουν φυσιολογικό βάρος για το ύψος τους, δηλαδή έχουν Δείκτη Μάζας Σώματος από 18,5 έως 24,9. Το 59% των συμμετεχόντων στην έρευνα έχουν σωματικό βάρος που ξεπερνά τα φυσιολογικά όρια για το ύψος κάτι που αποτελεί παράγοντα κινδύνου για πληθώρα ασθενειών. Πιο συγκεκριμένα, το 42% είναι υπέρβαροι, έχουν δηλαδή ΔΜΣ από 25 έως 29,9, και το 17% είναι παχύσαρκοι, έχοντας ακόμη υψηλότερο ΔΜΣ άνω του 30. Δείκτης Μάζας Σώματος (ΒΜΙ) = βάρος/(ύψος σε μέτρα) 2

14 Ύπαρξη χρόνιου νοσήματος Ερ: «Έχετε εσείς προσωπικά κάποιο χρόνιο νόσημα;» Συγκρίνοντας τα αποτελέσματα της Hellas Health VΙ (2015) με αυτά της Hellas Health V (2013), η αρτηριακή υπέρταση (15%) και η υπερχοληστερολαιμία (12%) κατέχουν και πάλι τις πρώτες θέσεις, όπως άλλωστε και στις Hellas Health Ι και ΙΙ το 2006 και το Οι αγχώδεις διαταραχές και η κατάθλιψη, που κατείχαν το 2013 την 3 η (12,2%) και 4 η (9,4%) θέση, υποχωρούν το 2015 στην 5 η (5%) και 7 η (2%) θέση αντίστοιχα. Το ποσοστό του σακχαρώδους διαβήτη δείχνει να σταθεροποιείται περίπου στο 6% το 2015, όπως και η οστεοαρθρίτιδα ισχίου ή γόνατος που δείχνει να κινείται κοντά στο 7%.

15 Χρήση Υπηρεσιών Υγείας

16 Διενέργεια προληπτικών εξετάσεων Ερ: «Έχετε μετρήσει έως σήμερα κάποιο από τα παρακάτω που αφορά την υγεία σας; Σημειώστε πριν από πόσους μήνες ή έτη μετρήσατε για τελευταία φορά την αντίστοιχη τιμή» Μέτρηση κατά μέσο όρο πριν από περίπου ** 5 μήνες 31 μήνες 10 μήνες 9 μήνες 25 μήνες 23 μήνες 30 μήνες 28 μήνες 60 μήνες 46 μήνες *Η ερώτηση έγινε μόνο σε γυναίκες ερωτώμενες **Μέσοι όροι επί όσων έχουν μετρήσει και απάντησαν Χαμηλά ποσοστά παρουσιάζουν η διενέργεια μαστογραφίας (57%) και η ψηλάφηση μαστού από γιατρό (67%) για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού και οι εξετάσεις για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου, αιμορραγική κοπράνων (14%) και κολονοσκόπηση (15%), ενώ 2 στους 10 Έλληνες δεν έχουν μετρήσει την αρτηριακή πίεση, την χοληστερόλη, το σάκχαρο αίματος για την πρόληψη των καρδιαγγειακών νόσων.

17 Σημεία ιατρικής φροντίδας Ερ: «Τους τελευταίους 12 μήνες όταν είχατε ανάγκη για ιατρική φροντίδα συνήθως πηγαίνετε...» [%] ετών: 38% Αγροτικά: 29% 65+ ετών: 12%, Βασική εκπ/ση: 16% Σε σχέση με προηγούμενες μελέτες, καταγράφεται αύξηση του ποσοστού όσων επιλέγουν ιδιώτη ιατρό είτε συμβεβλημένο (37%) είτε μη συμβεβλημένο (23%) με το ταμείο τους, ενώ αισθητά μειωμένο είναι το ποσοστό όσων επιλέγουν ιατρείο του ασφαλιστικού τους ταμείου (8%) για ιατρική φροντίδα. Το εύρημα αυτό προφανώς συνδέεται με τις παρεμβάσεις των τελευταίων ετών στην ΠΦΥ και ειδικότερα στην ατελή μεταρρύθμιση των ΠεΔΥ.

18 Μη λήψη φροντίδας υγείας Ερ: «Τους τελευταίους 12 μήνες υπήρξε κάποια στιγμή που πιστεύατε ότι χρειαζόσασταν κάποια θεραπεία (ή/και διαγνωστικές εξετάσεις) για κάποιο πρόβλημα υγείας σας αλλά δεν την λάβατε;» 18 Περισσότεροι από ένας στους πέντε Έλληνες (22%) δεν έλαβαν τη θεραπεία ή/και τις εξετάσεις που ήθελαν. Το ποσοστό αυτό είναι ιδιαίτερα υψηλό για τα ευρωπαϊκά δεδομένα.

19 Ανάλυση των απαντήσεων όσων έχουν άποψη Περίοδος προ και μετά ΕΟΠΥΥ σε όσους έχουν άποψη Ερ: «Συγκρίνατε την περίοδο προ και μετά ΕΟΠΥΥ και αξιολογήστε πως μεταβλήθηκαν τα παρακάτω» (Όσοι ερωτώμενοι έχουν επισκεφθεί την αντίστοιχη υπηρεσία και απάντησαν) 22% 31% 21% 32% 17% 24% 15% 48% 14% 48% Top2Box 19 14% 37% Bottom2 Box

20 Περίοδος προ και μετά ΕΟΠΥΥ σε όσους έχουν άποψη Ερ: «Συγκρίνατε την περίοδο προ και μετά ΕΟΠΥΥ και αξιολογήστε πως μεταβλήθηκαν τα παρακάτω» (Όσοι ερωτώμενοι έχουν επισκεφθεί την αντίστοιχη υπηρεσία και απάντησαν) Μεγάλο ποσοστό των ερωτώμενων δηλώνουν ότι σε αρκετές κατηγορίες φροντίδων υγείας δεν μεταβλήθηκε η κατάσταση με την ίδρυση και λειτουργία του ΕΟΠΥΥ. Σημαντική επιδείνωση καταγράφεται όσον αφορά την πρόσβαση στα πολυϊατρεία των ασφαλιστικών ταμείων και στα φαρμακεία των νοσοκομείων του ΕΣΥ (48%). 22% 21% 17% 15% 14% 31% 32% 24% 48% 48% 14% 37% Top2Box Bottom2 Box 20

21 Κατανάλωση φαρμάκων

22 Γνώση γενόσημων φαρμάκων Ερ: «Πόσο καλά γνωρίζετε τι είναι τα γενόσημα φάρμακα;» Ανώτατη εκπ/ση: 25% Αγροτικά: 39%, ετών: 42%, Βασική εκπ/ση: 50%, Φοιτητές: 43% Ανώτατη εκπ/ση: 32% Μόνο ένας στους τρεις γνωρίζει καλά τί είναι τα γενόσημα φάρμακα.

23 Εμπιστοσύνη γενόσημων φαρμάκων Ερ: «Πόσο εμπιστευόσαστε τα γενόσημα φάρμακα;» Ανώτατη εκπ/ση: 27% Μόνο σχεδόν ένας στους πέντε εμπιστεύονται τα γενόσημα φάρμακα. Η χαμηλή εμπιστοσύνη αποτελεί προφανώς προϊόν στερεότυπης θέσης καθώς το 63% των ερωτώμενων έχουν περιορισμένη γνώση για τα γενόσημα.

24 Πρόταση γενόσημων φαρμάκων από το γιατρό Ερ: «Ζητάτε από το γιατρό σας να σας προτείνει γενόσημο φάρμακο;» (737 ερωτώμενοι που δήλωσαν ότι έχουν χρησιμοποιήσει κάποια συνταγογραφούμενα φάρμακα τους τελευταίους 12 μήνες) Ερ: «Γιατί δεν ζητάτε από το γιατρό σας να σας προτείνει γενόσημο φάρμακο;» (Αυθόρμητες πολλαπλές απαντήσεις, 613 ερωτώμενοι που δήλωσαν ότι δεν ζητούν από το γιατρό να τους προτείνει γενόσημο φάρμακο) Το 83% των ερωτώμενων δεν ζητούν από τον ιατρό τους να τους προτείνει γενόσημο φάρμακο. Αυτό οφείλειται κυρίως στην έλλειψη εμπιστοσύνης προς αυτά (44%), ενώ ένας στους τρεις δηλώνει ότι εμπιστεύεται τον ιατρό του όσον αφορά στην επιλογή του φαρμάκου που θα του προτείνει.

25 Εμπιστοσύνη στο φαρμακοποιό Ερ: «Πόσο εμπιστευόσαστε το φαρμακοποιό σας ότι θα σας δώσει το φθηνότερο γενόσημο φάρμακο;» (737 ερωτώμενοι που δήλωσαν ότι έχουν χρησιμοποιήσει κάποια συνταγογραφούμενα φάρμακα τους τελευταίους 12 μήνες) 25 Η εμπιστοσύνη των ερωτώμενων στον φαρμακοποιό τους είναι ιδιαίτερα υψηλή (64%).

26 Ύπαρξη φθηνότερων φαρμάκων από εκείνα που προτείνονται Ερ: «Γνωρίζετε αν υπάρχουν φθηνότερα φάρμακα από εκείνο που σας πρότεινε ο ιατρός σας;» (737 ερωτώμενοι που δήλωσαν ότι έχουν χρησιμοποιήσει κάποια συνταγογραφούμενα φάρμακα τους τελευταίους 12 μήνες) Ερ: «Εάν ναι, πως το γνωρίζετε;» (Πολλαπλές απαντήσεις, 256 ερωτώμενοι που δήλωσαν ότι γνωρίζουν πως υπάρχουν φθηνότερα φάρμακα) Το 61% δεν γνωρίζουν αν υπάρχουν φθηνότερα φάρμακα σε σύγκριση με αυτό το οποίο 26 πρότεινε ο ιατρός τους. Οι μισοί από όσους γνωρίζουν την ύπαρξη φθηνότερων φαρμάκων σε σύγκριση με αυτό το οποίο πρότεινε ο ιατρός τους, δηλώνουν πως το έχουν πληροφορηθεί από τον φαρμακοποιό τους.

27 Επίδραση της κρίσης

28 Αξιολόγηση μεταβολών σε θέματα υγείας Ερ: «Σε σχέση με το 2009 αξιολογήστε πως μεταβλήθηκαν τα παρακάτω. Θα λέγατε ότι Χειροτέρευσε πολύ Χειροτέρευσε Ούτε χειροτέρευσε ούτε βελτιώθηκε Βελτιώθηκε Βελτιώθηκε πολύ» 26% 15% 13% 8% 10% 26% 10% 55% 7% 24% 7% 40% 3% 52% Top2Box 28 3% 80% Bottom2 Box

29 Αξιολόγηση μεταβολών σε θέματα υγείας Ερ: «Σε σχέση με το 2009 αξιολογήστε πως μεταβλήθηκαν τα παρακάτω. Θα λέγατε ότι Χειροτέρευσε πολύ Χειροτέρευσε Ούτε χειροτέρευσε ούτε βελτιώθηκε Βελτιώθηκε Βελτιώθηκε πολύ» 26% 15% 13% 10% 10% 7% 7% 3% 3% Σε σχέση με το 2009 καταγράφεται σημαντική επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης (80%), της διάθεσης και της ψυχικής κατάστασης (55%) και της οικονομικής επιβάρυνσης για υπηρεσίες υγείας (52%). 80% 8% 26% 55% 24% 40% 52% Top2Box Bottom2 Box 29

30 Ποσοστό εισοδήματος που δαπανάται σε υπηρεσίες υγείας και φάρμακα Ερ: «Τι ποσοστό του εισοδήματός σας δαπανάτε κάθε μήνα κατά μέσο όρο για υπηρεσίες υγείας και φάρμακα;» ετών: 58%, Μισθωτοί: 57%, Α/Β τάξη: 55% Το 44% των ερωτώμενων διαθέτουν μηνιαίως για υπηρεσίες υγείας πάνω από το 5% του συνολικού τους εισοδήματος. 30 Περισσότεροι δε από το15% διαθέτουν πάνω από το 10% του συνολικού τους μηνιαίου εισοδήματος για υπηρεσίες υγείας και φάρμακα.