Διαταραχές όγκου και βασικών ηλεκτρολυτών

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Διαταραχές όγκου και βασικών ηλεκτρολυτών"

Transcript

1 Διαταραχές όγκου και βασικών ηλεκτρολυτών Γρηγόριος Θ. Λακιώτης Δ/ντής Χειρουργός ΕΣΥ Β Χειρουργικό Τμήμα Γ.Ν.Α. «Ευαγγελισμός» Αθήνα: 15/4/2013 ΕΛΛΕΙΨΗ ΟΓΚΟΥ ΣΤΟΥΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ Τα κυριότερα κλινικά χαρακτηριστικά της έλλειψης όγκου στους χειρουργικούς ασθενείς είναι η χαμηλή αρτηριακή πίεση, ο ασθενής σφυγμός, η ταχυκαρδία, η μειωμένη σπαργή του δέρματος και οι ξηροί βλεννογόνοι. Το λεπτομερές ιστορικό θα υποδείξει την αιτία της έλλειψης όγκου και οι μετρήσεις πρόσληψης και αποβολής, οι αλλαγές στο βάρος του σώματος, το ειδικό βάρος των ούρων και η βιοχημεία των ούρων θα επιβεβαιώσουν την κλινική υποψία και θα είναι χρήσιμοι δείκτες όταν το θεραπευτικό σχήμα αρχίζει να εφαρμόζεται. Στην περίπτωση αυτή ομιλούμε για έλλειμμα ύδατος χωρίς να συνοδεύεται από έλλειμμα διαλυμένης ουσίας, έλλειμμα δηλαδή καθαρού ύδατος. Παρατηρείται στους εξασθενημένους ασθενείς, στους ασθενείς σε κωματώδη κατάσταση ή επί αυξημένης απώλειας ύδατος κατά την πυρεξία. Επίσης παρατηρείται κατά την σίτιση με ρινογαστρικό σωλήνα ή την εντερική σίτιση, χωρίς επαρκή αναπλήρωση του νερού όπως επίσης και κατά τον άποιο διαβήτη. Κατά τον εργαστηριακό έλεγχο ανευρίσκεται υπερνατριαιμία, αύξηση στο πλάσμα της ωσμωτικότητας, συμπυκνωμένα ούρα, και χαμηλή συγκέντρωση νατρίου στα ούρα (<15 meq / L) παρά την υπερνατριαιμία. Τα κλινικά ευρήματα οφείλονται στην καταστολή του Κ.Ν.Σ με αποτέλεσμα τον λήθαργο ή το κώμα, την μυϊκή δυσκαμψία, τον τρόμο, τους σπασμούς και τις επιληπτικές κρίσεις. Τα ως άνω κλινικά ευρήματα οφείλονται στην υπερνατριαιμία ή την υποκείμενη νόσο. Η θεραπεία περιλαμβάνει την αναπλήρωση του ύδατος ώστε να αποκατασταθεί η συγκέντρωση του νατρίου στο πλάσμα σε φυσιολογικά επίπεδα Ο υπολογισμός της ποσότητας του προς αναπλήρωση ύδατος βασίζεται στην εξίσωση: ΔNα=(140 - PNα) Χ TBW(Eq). ΔΝα/140=ποσότητα ύδατος που απαιτείται για να επιστρέψει η συγκέντρωση του Να στα 140meq/L προσθέτοντας τις συνεχιζόμενες υποχρεωτικά απώλειες νερού (λόγω άποιου διαβήτου, πυρετού, κλπ). Τα χορηγούμενα διαλύματα είναι η δεξτρόζη 5% σε νερό, επί υπότασης, ο υποτονικός φυσιολογικός ορρός, και επί σοκ λόγω αφυδάτωσης, ο ισοτονικός φυσιολογικός ορρός (παρά την υπερνατριαιμία). ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΕΛΛΕΙΨΗΣ ΟΓΚΟΥ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ Η κατάσταση αυτή παρατηρείται επί μεγάλων απωλειών από τον ρινογαστρικό σωλήνα, τα εντερικά συρίγγια, τις εντεροστομίες και τις διάρροιες. Άλλες αιτίες

2 συνδυασμού έλλειψης όγκου και ηλεκτρολυτών είναι: Η υπερβολική διουρητική θεραπεία, η επινεφριδική ανεπάρκεια, η έντονη εφίδρωση, τα εγκαύματα, και η κατακράτηση υγρών του σώματος μετά από τραύμα ή χειρουργική επέμβαση. Η διάγνωση προκύπτει από το ιστορικό, την μέτρηση των ζωτικών σημείων, και από τα στοιχεία χορήγησης και απωλειών. Εργαστηριακά ευρήματα: Na στα ούρα < 10meq / L,(λόγω δράσης της αλδοστερόνης στο νεφρικό σωληνάριο). Τα ούρα είναι υπέρτονα (ε.β.>1020) με οσμωτικότητα> mosm /Kg. Επίσης υπάρχει προνεφρική αζωθαιμία, αύξηση της (BUN) και της κρεατινίνης του ορρού. Ενώ η φυσιολογική τιμή του λόγου BUN/κρεατινίνη είναι <10:1, φθάνει έως και 20-25:1 (διαφοροδιάγνωση μεταξύ προνεφρικής αζωθαιμίας από οξεία σωληναριακής νέκρωσης όπου ο λόγος περίπου φυσιολογικός). Η θεραπεία της έλλειψης όγκου και των ηλεκτρολυτών περιλαμβάνει την αποκατάσταση του όγκου και της έλλειψης ηλεκτρολυτών μετά από διαδοχικές μετρήσεις του Σ.Β, της ΚΦΠ, και της Πνευμονικής Αρτηριακής Πίεσης. Τα ερωτήματα που θα πρέπει πρώτιστα να μας απασχολήσουν αφορούν την σύνθεση του χορηγούμενου υγρού αποκατάστασης και της συγκέντρωσης του νατρίου στο πλάσμα. Αν η ΡΝα είναι φυσιολογική, τότε οι απώλειες είναι ισοτονικές, οπότε χορηγούμε ισοτονικό αλατούχο διάλυμα ή το ισοδύναμό του. Αν υπάρχει υπονατριαιμία, η απώλεια άλατος είτε υπερβαίνει την απώλεια νερού, είτε οφείλεται σε προηγούμενη χορήγηση υποτονικών διαλυμάτων. Η θεραπεία ακολουθεί δύο βήματα. (1)Υπολογισμός ελλείμματος με βάση την εξίσωση Να(ΔΝα=(140-pΝα) Χ TBW Eq. (2)Το Έλλειμμα όγκου θα πρέπει να εκτιμηθεί από τις κλινικές ενδείξεις και τις αλλαγές στο βάρος του σώματος. Το έλλειμμα νατρίου χορηγείται ως NaCl, το έλλειμμα του όγκου ως ισοτονικό διάλυμα NaCl και ακολούθως ισοτονικό διάλυμα NaCl. Για τον έλεγχο απόκρισης του ασθενούς ελέγχουμε τον όγκο των ούρων τη σύνθεσή του σε ηλεκτρολύτες, τους ηλεκτρολύτες του ορού, και τα κλινικά σημεία. Η αποκατάσταση του ECF, βελτιώνει τη νεφρική αιμάτωση, και την απέκκριση του νερού που θα προκύψει, ενώ εξακολουθεί να επαναρροφάται Na. Αν η αποκατάσταση είναι επαρκής η νεφρική λειτουργία και οι συγκεντρώσεις του Na και του Cl στον ορό θα επιστρέψουν στα κανονικά επίπεδα. ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ ΟΓΚΟΥ Κατά τη χειρουργική επέμβαση, οι ορμονικές και οι εκ του κυκλοφορικού αποκρίσεις στοχεύουν στη μετεγχειρητική διατήρηση του Να και του ύδατος από τους νεφρούς, και είναι ανεξάρτητη του (ECF). Αιτίες υπερφόρτωσης είναι η δράση της ADH (αυξημένη έκκριση λόγω αναισθησίας και χειρ/κού stress ) προάγει την κατακράτηση ύδατος, όπως και η αγγειοσύσπαση των νεφρών, καθώς και η αυξημένη δράση της Αλδοστερόνης η οποία προκαλεί κατακράτηση (Να) από τους νεφρούς. Αιτία υπερφόρτωσης αποτελεί και η υπερβολική χορήγηση υγρών κατά την άμεση μετεγχειρητική περίοδο. Επιδείνωση της κατακράτησης υγρών επιφέρει η καρδιακή ανεπάρκεια, ηπατική νόσος, νεφρική νόσος, και η υπολευκωματιναιμία. Κλινικά παρατηρείται οίδημα στο ιερό και τα άκρα, διάταση της σφαγίτιδας, ταχύπνοια (αν αναπτύσσεται πνευμονικό οίδημα), αυξημένο σωματικό βάρος,

3 αυξημένη πνευμονική και κεντρική φλεβική πίεση, καρδιακή ανεπάρκεια (καλπαστικός ρυθμός), προνεφρική αζωθαιμία και ολιγουρία, χαμηλό Να και υψηλό Κ ούρων (αύξηση της σωληναριακής επαναπορρόφησης Να και ύδατος). Η Διαχείριση της υπερφόρτωσης όγκου περιλαμβάνει τον περιορισμό του Να, ο οποίος επί ήπιας υπερφόρτωσης συνήθως είναι επαρκής. Τον περιορισμό του ύδατος επί υπονατριαιμίας, την χορήγηση διουρητικών και την διαβούλευση με καρδιολόγους επί καρδιακής ανεπάρκειας. Κατά το σύνδρομο της απρόσφορης έκκρισης της αντιδιουρητικής ορμόνης επί ΚΕΚ, ορισμένων μορφών καρκίνου, και στα εγκαύματα, παρατηρούμε υπονατριαιμία, συμπυκνωμένα ούρα, αυξημένη συγκέντρωση νατρίου στα ούρα, κανονική ή ήπια αύξηση του ECF, Να <110meq /L και κλινικά εκδηλώνεται σύγχυση και λήθαργο. Η θεραπευτική προσέγγιση του συνδρόμου αυτού περιλαμβάνει τον περιορισμό της πρόσληψης νερού μόνο, τήν χορήγηση ισχυρού διουρητικού (π.χ. φουροσεμίδη) και την ενδοφλέβια χορήγηση ισοτονικού αλατούχου διαλύματος με ρυθμό ίσο με την παραγωγή ούρων. Αντίθετα στο σύνδρομο εγκεφαλικής σπατάλης άλατος παρατηρείται υπονατριαιμία και έλλειψη όγκου. Η θεραπεία περιλαμβάνει την αποκατάσταση του νατρίου και του όγκου και όχι τον περιορισμό του ύδατος. ΝΑΤΡΙΟ ΚΑΙ ΝΕΡΟ Οι περισσότεροι ασθενείς με απώλεια νερού έχουν κάποιο βαθμό ένδειας νατρίου. Η αφυδάτωση διακρίνεται σε ισότονη, κατά την οποία έχουμε απώλεια νατρίου και νερού με αναλογία 140mmolNa/1000ml αμιγούς νερού, υπέρτονη κατά την οποία έχουμε απώλεια νερού που δεν παρακολουθείται από ανάλογη απώλεια Να(ανά 1000ml νερού<140mmol Na) και υπότονη όταν η ένδεια νατρίου παρατηρείται σε αναλογία μεγαλύτερη από την ένδεια νερού(ανά 1000ml νερού απώλεια Να>140mmol). Υπερνατριαιμία έχουμε όταν το Να πλάσματος είναι >145mmol/L και Υπονατριαιμία όταν το Να πλάσματος είναι<132mmol/l. Ορίζουμε την Ωσμωτική πυκνότητα(osmolality) ως τον ολικό αριθμό σωματιδίων (ιόντων,μορίων) που υπάρχουν ελεύθερα σε ένα υγρό εκφραζόμενη σε mmol/kg νερού. Στο πλάσμα ή στο εξωκυττάριο υγρό, τα ωσμωτικώς ενεργά στοιχεία είναι το Να, Κ, Cl, HCO3, η ουρία και η γλυκόζη. Στο εργαστήριο η ωσμωτική πυκνότητα μετριέται συνήθως με την πτώση του σημείου πήξης (freezing point depression) (ωσμωμετρία). Εντούτοις, λόγω του ότι το Να+ είναι το σημαντικότερο κατιόν που υπάρχει στο εξωκυττάριο υγρό η ωσμωτική του πυκνότητα μπορεί να υπολογισθεί αδρά από την εξίσωση, 2X[Na+]mmol/l+[ουρία]mmol/l+[γλυκόζη]mmol/l η οποία αναφέρεται στην υπολογιζόμενη ωσμωτική πυκνότητα σε mmol/kgr. Ως Χάσμα Ωσμωτικής Πυκνότητας ορίζεται η διαφορά μεταξύ της μετρούμενης ωσμωτικής πυκνότητας και της υπολογιζόμενης ωσμωτικής πυκνότητας και είναι φυσιολογικά <10mmol/Kg. Αν το πλάσμα περιέχει μεγάλες ποσότητες ουσιών άλλων εκτός από ηλεκτρολύτες, ουρία ή γλυκόζη (δηλαδή, μη μετρούμενες ουσίες) τότε η μετρούμενη ωσμωτική πυκνότητα θα είναι πολύ μεγαλύτερη από την υπολογιζόμενη ωσμωτική πυκνότητα. Ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν το χάσμα αυτό είναι η αιθανόλη (αιθυλική αλκοόλη), η

4 μεθανόλη (μεθυλική αλκοόλη) π.χ. άρρωστος με οξεία αλκοολική δηλητηρίαση και φάρμακα. ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ ΥΔΑΤΟΣ Η κατά προσέγγιση διαμερισματική κατανομή του νερού σ έναν υγιή νεαρό ενήλικα είναι: Ολικό..42 λίτρα(60% Σ.Β.) Ενδοκυττάριο..23λίτρα(33%Σ.Β.) Εξωκυττάριο.19λίτρα(27%Σ.Β.) Διάμεσο 16λίτρα(23%Σ.Β.) Πλάσμα 3λίτρα(4%Σ.Β.) Η περιεκτικότητα(%), του ολικού σωματικού νερού ανάλογα με την ηλικία είναι: Βρέφοι.75% Νεαροί άνδρες...60% Νεαρές γυναίκες.54% Ηλικιωμένοι άνδες.50% Ηλικιωμένες γυναίκες 45% Φυσιολογικά οι ημερήσιες διακυμάνσεις του ολικού σωματικού ύδατος είναι πολύ μικρές (<0.2%). Αυτό οφείλεται σε μια λεπτή ισορροπία μεταξύ πρόσληψης (που ελέγχεται από το μηχανισμό της δίψας) και αποβολής που ελέγχεται κύρια από το σύστημα νεφρός-adh. ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΥΔΑΤΟΣ Η δίψα είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που επηρεάζει την πρόσληψη. Ελέγχεται από το κέντρο της δίψας που εντοπίζεται στον υποθάλαμο. Παράγοντες που διεγείρουν το κέντρο της δίψας είναι η υπερτονικότητα του εξωκυταρίου υγρού, η ελάττωση του όγκου του αίματος, ο πόνος και το stress. Όσον αφορά την αποβολή ύδατος, το κύριο όργανο που ελέγχει την αποβολή του ύδατος είναι ο νεφρός υπό την επιρροή της ADH.

5 Εικόνα 1: Ισοζύγιο Ύδατος σε έναν ενήλικα ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ Ο νεφρός έχει την ικανότητα να αποβάλλει μεγάλες ποσότητες αραιωμένων ούρων. Για παράδειγμα, ένας ενήλικας άνδρας είναι ικανός να πιει μέχρι λίτρα νερού την ημέρα χωρίς να καταστεί υπερφορτωμένος με νερό. Εξάλλου, ο νεφρός είναι ικανός να ελαττώνει την αποβολή σε λιγότερο από 500 ml την ημέρα αν η πρόσληψη είναι χαμηλή. Η Νεφρική συμπύκνωση εξαρτάται από την φυσιολογική παροχή στο ανιόν σκέλος (Henle)(τμήμα αραίωσης), την φυσιολογική επαναρρόφηση NaCl στο ανιόν σκέλος(τμήμα αραίωσης), και την παρουσία ADH. Η νεφρική αραίωση απαιτεί φυσιολογικό GFR (ρυθμός σπειραματικής διήθησης) και φυσιολογική επαναρρόφηση στα εγγύς εσπειραμένα σωληνάρια, φυσιλογική επαναρρόφηση NaCl και έτσι αραίωση των ούρων (σε <100mmol/Kg) στο τμήμα αραίωσης (ανιόν σκέλος της αγκύλης του Henle) και απουσία κυκλοφορούμενης ADH. Η Αντιδιουρητική ορμόνη(adh) επιδρά στα αθροιστικά σωληνάρια, αυξάνει τη διαβατότητα των σωληναριακών κυττάρων στο νερό και προκαλεί επαναρρόφηση νερού και συμπύκνωση των ούρων. Οι παράγοντες που ελέγχουν τη σύνθεση και απελευθέρωση της ADH περιγράφονται στο σχήμα.

6 Εικόνα 2: Παράγοντες που διεγείρουν την έκκριση ADH Εικόνα 3: Παράγοντες που διεγείρουν την έκκριση ADH Όσον αφορά την ομοιόσταση, το ισοζύγιο, του Νερού δηλαδή την ενδοκυττάρια και εξωκυττάρια κατανομή αυτού, ελέγχεται από εξωκυττάρια τονικότητα η οποία εξαρτάται από την εξωκυττάρια περιεκτικότητα σε Να. Κατ επέκταση και η ενδοκυττάρια κατανομή του ύδατος εξερτάται από την εξωκυττάρια περιεκτικότητα σε Να.(σχήμα). Εικόνα 4:Τονικότητα εξωκυττάριου χώρου και ισοζύγιο όγκου

7 2. Η μείωση της εξωκυττάριας περιεκτικότητας σε Να οδηγεί σε ελάττωση της εξωκυττάριας τονικότητας η οποία κατ επέκταση οδηγεί σε: α. Μείωση της δίψας(ελαττωμένη πρόσληψη νερού), β. Ελάττωση της έκκρισης ADH(αυξημένη νεφρική απώλεια νερού), γ. Νερό μετακινείται από το εξωκυττάριο στο ενδοκυττάριο διαμέρισμα με συνέπεια α+β+γ=μείωση του εξωκυττάριου όγκου. Το ολικό νάτριο του οργανισμού καθορίζει τον εξωκυττάριο όγκο και ο εξωκυττάριος όγκος ελέγχει την νεφρική απέκκριση νατρίου και επομένως την εξωκυττάρια περιεκτικότητα σε νάτριο. Εικόνα 5: Κατανομή ύδατος σε απάντηση υπέρτονου/υπότονου εξωκυττάριου υγρού ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ ΝΑΤΡΙΟΥ Το 80-90% του Να κατανέμεται στο εξωκυττάριο διαμέρισμα όπου επηρεάζει τον όγκο του εξωκυττάριου υγρού, με ημερήσια πρόσληψη που ανέρχεται στα mmol/d(6-12gr) η οποία υπαγορεύεται μάλλον από τη συνήθεια και όχι την ανάγκη. Το κύριο όργανο που ελέγχει την απέκκριση και επομένως την ισσοροπία νατρίου, είναι ο νεφρός. Κάθε μέρα περίπου mmol διηθούνται από τα σπειράματα και αποβάλλονται όμως τελικώς <1% ( mmol/ημ.) λογω της νεφρικής σωληναριακής επαναρρόφησης. Στο Εγγύς Εσπειραμένο Σωληνάριο: επαναρροφάται ενεργά το 50-70% του διηθούμενου ισοωσμωτικά με νερό. Στην αγγύλη Henle (τμήμα αραίωσης) επαναρροφάται 20-30% Na σαν α) επακόλουθο ενεργητικής επαναρρόφησης ιόντων Cl, και β) λόγω επαναρρόφησης στο άπω τμήμα του νεφρώνα και παγίδευσης στη μυελώδη μοίρα της περιοχής αυτής. Αυτό αυξάνει την τονικότητα της μυελώδους ουσίας με συνέπεια την επαναρρόφηση νερού από τα

8 αραιωμένα ούρα των αθροιστικών σωληναρίων, (σωληναριακά κύτταρα αδιαπέραστα στο νερό-είσοδος αραιωμένων ούρων mmol/Kg.), υπό την προϋπόθεση ότι η ADH είναι παρούσα. Στο άπω εσπειραμένο σωληνάριο το 5-10% επαναρροφάται με την επίδραση της αλδοστερόνης. Τα Αθροιστικά σωληνάρια είναι ο «λεπτός συντονιστής» του ισοζυγίου Να, υπό την επίδραση της αλδοστερόνης και πιθανά μιας νατριοριουρητικής (νατριοαπεκκριτική) ορμόνης, όπου μπορεί να αυξάνεται ή να ελαττώνεται το ποσό του επαναρροφούμενου Να για να διατηρηθεί το απαιτούμενο ευαίσθητο ισοζύγιο μεταξύ διαιτητικής και νεφρικής απέκκρισης Nα. Το ισοζύγιο του νατρίου εξαρτάται κυρίως από το ρυθμό της νεφρικής απέκκρισης νατρίου και ο ρυθμός αυτός καθορίζεται κατά πρώτο λόγο από τον ενδαγγειακό όγκο, η αύξηση του οποίου αυξάνει την νεφρική απέκκριση ενώ η ελάττωση του ενδαγγειακού ελαττώνει την νεφρική απέκκριση νατρίου. ΑΡΝΗΤΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΥΔΑΤΟΣ/ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ Η σημαντικότερη άμυνα κατά της υπερνατριαιμίας είναι η δίψα ώστε να διατηρηθεί φυσιολογική συγκέντρωση Να. Ένα αρνητικό ισοζύγιο Νερού που καταλήγει σε υπερνα, οφείλεται κατά κανόνα σε ελαττωμένη πρόσληψη παρά σε αυξημένη αποβολή. Αίτια ελαττωμένης πρόσληψης, πολύ ηλικιωμένα, πολύ νεαρά και πολύ εξασθενισμένα άτομα, αποφρακτικές βλάβες του φάρυγγα και του οισοφάγου, άρνηση πρόσληψης νερού, βλάβη του κέντρου της δίψας. ΘΕΤΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΥΔΑΤΟΣ/ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ Επί φυσιολογικού μηχανισμού δίψας θετικό ισοζύγιο νερού θα συμβεί μόνον επί διαταραχής της νεφρικής απέκκρισης. Ελαττωμένη νεφρική απέκκριση νερού και θετικό ισοζύγιο που προκαλεί υπονατριαιμία μπορεί να συμβεί επί αύξησης της ADH παρά την υποτονικότητα του εξ.υγρού, υποογκαιμίας, λήψης φαρμάκων, επί Stress (φυσικό π.χ. χειρουργικές επεμβάσεις, ψυχογενές π.χ. βαριά κατάθλιψη, ψύχωση), κατά το σύνδρομο «παράδοξης» υπέρμετρης έκκρισης ADH (SIADH) και επί νεφρικής ανεπάρκειας. ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ Εξωκυττάρια υπερτονικότητα οδηγεί σε κυτταρική απώλεια νερού στον εξωκυττάριο χώρο προκειμένου να επιτευχθεί ωσμωτική ισορροπία μεταξύ των διαμερισμάτων και σε κυτταρική συρρίκνωση η οποία κλινικά μπορεί να εκδηλωθεί με λήθαργο, κώμα, μυϊκή αδυναμία, δίψα κ.λ.π. Ο εγκέφαλος μετά την αρχική συρρίκνωση επανέρχεται στο φυσιολογικό μέγεθος μέσα σε ώρες ή ημέρες ανάλογα με την ουσία που προκαλεί την εξωκυττάρια υπερτονικότητα (γλυκόζη σε ώρες/νάτριο σε ημέρες). Η επανυδάτωση του εγκεφάλου οφείλεται σε αύξηση της ενδοκυττάριας τονικότητας. Το 50% της ενδοκυττάριας τονικότητας οφείλεται στο νάτριο ή την γλυκόζη και το υπόλοιπο 50% σε «ιδιογενείς ωσμωτικές ουσίες, π.χ. αμινοξέα όπως ταυρίνη». Υφίσταται κίνδυνος εγκεφαλικού οιδήματος αν το

9 εξωκυττάριο υγρό καταστεί γρήγορα φυσιολογικό με υπότονα διαλύματα. Απαιτείται βραδεία διόρθωση της υποτονικότητας σε 1-2 ημέρες. Τα κλινικά χαρακτηριστικά της υπερνα και ενδοκυττάριας αφυδάτωσης είναι ασαφή και ακαθόριστα: (δίψα, θόλωση διανοίας, μυϊκή αδυναμία και σπασμοί) και εξαρτώνται από την κατάσταση του όγκου του αίματος. Δηλαδή η απώλεια υγρών εκδηλώνεται με ξηρούς βλεννογόνους, ελάττωση της σπαργής των ιστών, βυθισμένους οφθαλμούς, ταχυκαρδία, υπόταση, ελάττωση παροχής ούρων κ.ά. Στην περίπτωση αύξησης του Να παρατηρούνται εκδηλώσεις υπερφόρτωσης με υγρά (αυξημένη σφαγιτιδική φλεβική πίεση, πνευμονικό οίδημα). Η υπερνατριαιμία συμβαίνει συνήθως σε συνδυασμό με την ένδεια τόσο του εξωκυτταρίου νερού όσο και του εξωκυτταρίου Να (απώλεια νερού σχετικά >της απώλειαςνα). Με σκοπό την διάγνωση και αξιολόγηση της υπερνατριαιμίας μπορεί να ταξινομηθεί σε τρεις κατηγορίες, ένδεια αμιγούς νερού, ένδεια υπότονου υγρού, αύξηση άλατος: Η Ένδεια αμιγούς νερού οποία μπορεί να οφείλεται σε Εξωνεφρική απώλεια [ανεπαρκής πρόσληψη, βλεννογονοδερματική απώλεια, πυρετός θυρεοτοξίκωση] ή σε Νεφρική απώλεια [άποιος διαβήτης: νευρογενής, νεφρογενής]. Η Απώλεια υπότονου υγρού μπορεί να είναι εξωνεφρική [γαστρεντερική:έμεος, διάρροια, δέρμα:υπερβολική εφίδρωση], νεφρική[ωσμωτική διούρηση: γλυκόζη,ουρία]. Αύξηση άλατος μπορεί να είναι Ιατρογενής (ενδοφλέβια χορήγηση NaHCO3, υπέρτονου NaCl ή να οφείλεται σε λήψη άλατος: σκόπιμη, λήψη θαλάσσιου νερού, σύνδρομο περίσσειας αλατοκορτικοειδών. ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Ταξινομείται η υπερνατριαιμία σύμφωνα με την κατάσταση του όγκου αίματος. Δηλαδή αν είναι υποογκαιμική (απώλεια υπότονου υγρού), υπερογκαιμική (αύξηση άλατος), φυσιολογική ή σχεδόν φυσιολογική τιμή όγκου αίματος, ευογκαιμική κατάσταση(ένδεια αμιγούς νερού). Η αξιολόγηση ενός αρρώστου με υπερνατριαιμία μπορεί να γίνει έυκολα με τον ακόλουθο τρόπο (σχήμα). 1. Υποψία του τύπου της διαταραχής από το ιστορικό (π.χ. ο έμετος υποδηλώνει απώλεια υπότονου υγρού. 2.Αξιολόγηση του εξωαγγειακού όγκου του αρρώστου δηλαδή υπερογκαιμική, υποογκαιμική, ή ευογκαιμική κατάσταση. 3.Καθορισμός της σχέσης ωσμωτικής πυκνότητας ούρων/πλάσματος (συνήθως δεν είναι απαραίτητο). Πριν από την εφαρμογή των θεραπευτικών αρχών χρειάζεται αντιμετώπιση τυχόν συμπαρομαρτούτων προβλημάτων, η δε κεντρική ιδέα των αρχών αυτών σχετίζεται με το πρόβλημα της υπερνα και υπερτονικότητας. Αν έχουμε: α) «Ένδεια αμιγούς νερού» ή «επικρατούσα ένδεια νερού» και μπορεί ο ασθενής να ανεχθεί λήψη νερού από το στόμα τότε χορηγείται από την οδό αυτή. Διαφορετικά χορηγείται υπότονο διάλυμα π.χ. διάλυμα γλυκόζης 5% ή 4% σε 1/5 ισότονου διαλύματος NaCl. Η Γλυκόζη που περιέχεται στα διαλύματα αυτά μεταβολίζεται σε νερό και διοξείδιο του άνθρακος κατά την είσοδο στα κύτταρα του σώματος η οποία είναι ισοδύναμη με την χορήγηση αμιγούς νερού ή 1/5 φυσιολογικού NaCl ορού (0.9% χλωριονατριούχο με ωσμωτική πυκνότητα 300mml/Kg). Το κυριότερο πρόβλημα με τις ενδοφλέβιες εγχύσεις είναι «πόσο πολύ, πόσο γρήγορα». Ένας χρήσιμος εμπειρικός κανόνας είναι

10 να υπολογίσουμε αδρά το έλλειμμα του νερού, και να χορηγήσουμε το 50% στις πρώτες 6-12 ώρες. Το υπόλοιπο στις επόμενες 1-2 ημέρες (προσοχή στο εγκεφαλικό οίδημα). Οι υπολογισθείσες ποσότητες προστίθενται στις φυσιολογικές ημερήσιες ανάγκες(απώλειες από δέρμα, πνεύμονες, ούρα κ.λ.π). Εικόνα 6: Σχήμα αξιολόγησης υπερνατριαιμίας β) Ένδεια Υπότονου Υγρού. Στην περίπτωση αυτή υπάρχει σημαντική ένδεια εξωκυττάριου όγκου καθώς και υπερνατριαιμία. Η θεραπευτική αντιμετώπιση πρέπει να κατευθύνεται κατά κύριο λόγο στην πρόληψη του περιφερικού αγγειακού collapsus μάλλον παρά στη μείωση της υπερτονικότητας. Πρέπει να γίνει γρήγορα έγχυση ισότονου διαλύματος NaCl ή αίματος ή πλάσματος για την αποκατάσταση του κυκλοφορούντος όγκου και την προάσπιση της νεφρικής λειτουργίας και τέλος να γίνει διόρθωση της υπερna με την χορήγηση υπότονων υγρών ως ανωτέρω «ένδεια αμιγούς νερού». γ) Αύξηση Άλατος. Η θεραπεία εξαρτάται από τη βαρύτητά της. Αν η αύξηση του εξωκυττάριου όγκου είναι σοβαρή(έντονη) και υπάρχει κίνδυνος πνευμονικού οιδήματος πρέπει να γίνει απομάκρυνση άλατος με ισχυρό διουρητικό. Στην περίπτωση αυτή το διουρητικό θα προκαλέσει την αποβολή περισσότερου νερού σε σχέση με το νάτριο και έτσι θα επιδεινώσει την υπερτονικότητα, γι αυτό πρέπει ταυτόχρονα να γίνει έγχυση «υπότονου υγρού» (γλυκόζη 5%). Σε βαριές περιπτώσεις μπορεί να χρειασθεί αιμοκάθαρση (π.χ. νεφρική ανεπάρκεια). Παραδείγματα

11 Ένδεια Αμιγούς Νερού: Ανεπαρκής πρόσληψη. Γυναίκα 72 ετών, ζούσε μόνη της, βρέθηκε σε κατάσταση απώλειας συνειδήσεως στο σπίτι της δύο ημέρες μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο. Ένδεια αμιγούς νερού: Άποιος διαβήτης. Άνδρας ηλικίας 61 ετών μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο μετά από ένα τροχαίο ατύχημα κατά το οποίο υπέστη κάταγμα της βάσης του κρανίου. Απώλεια Υπότονου Υγρού: Έμετος. Άνδρας ηλικίας 56 χρόνων εισήλθε στο νοσοκομείο γιατί παρουσίασε από τριημέρου εμέτους που οφειλόταν σε πυλωρική στένωση κακοήθη). Απώλεια Υπότονου Υγρού: Ωσμωτική Διούρηση. Γυναίκα ηλικίας 73 ετών σε ημικωμωτώδη κατάσταση με ιστορικό απώλειας βάρους, πολυουρίας και γενικής κακουχίας από 6 εβδομάδων, αφυδατωμάνη. Τέθηκε η διάγνωση υπερωσμωτικό διαβητικό κώμα. Αύξηση Άλατος: Ενδοφλέβια χορήγηση NaHCO3. Γυναίκα ηλικίας 48 ετών εισήλθα μετά από λήψη υπερβολικής ποσότητος σαλικυλικών. Αύξηση Άλατος: Περίσσεια αλατοκορτικοειδών. Άνδρας ηλικίας 55 ετών με γνωστό βρογχογενές καρκίνωμα με μυϊκή αδυναμία, αίσθημα κόπωσης και γενική κακουχία. ΚΑΛΙΟ Κατανομή: Κάλιο στον εξωκυττάριο χώρο 2% και στον ενδοκυττάριο χώρο 98% συνολικού καλίου του σώματος. Η συγκέντρωση του καλίου του ορού επηρεάζεται κυρίως από το pη του (ECF) (Extracellular fluid) και την ποσότητα του ενδοκυττάριου καλίου. Κατά την εξωκυττάρια οξέωση, ένα μεγάλο ποσοστό περίσσειας ιόντων υδρογόνου ανταλλάσσεται με το ενδοκυττάριο κάλιο και εισέρχεται ενδοκυτταρικά προκαλώντας έξοδο καλίου στον εξωκυττάριο χώρο με συνέπεια επικίνδυνη υπερκαλιαιμία. Η Αλκάλωση έχει αντίθετο αποτέλεσμα: καθώς το ph ανεβαίνει, Κ κινείται εντός των κυττάρων. Σε περίπτωση απουσίας οξεοβασικής διαταραχής, το Κ + στον ορό αντικατοπτρίζει την συνολική δεξαμενή καλίου του σώματος. Με σημαντικές εξωτερικές απώλειες καλίου (π.χ., από το γαστρεντερικό σωλήνα) το Κάλιο του ορού πίπτει: μία απώλεια 10% του συνολικού Κ του σώματος, αντανακλά πτώση στον ορό από τα 4 στα 3 meq. Η μέτρηση της πρόσληψης και της νεφρικής απέκκρισης καλίου επιτρέπει στο γιατρό να ελέγχει την ισορροπία του καλίου. Η νεφρική απέκκριση του καλίου ρυθμίζεται από τα επίπεδα των αλατοκορτικοειδών (αλδοστερόνης). Η νεφρική ανεπάρκεια, ιδιαίτερα η οξεία ολιγουρική νεφρική ανεπάρκεια, οδηγεί σε κατακράτηση καλίου και υπερκαλιαιμία. Η ανεπάρκεια των επινεφριδίων μπορεί να προκαλέσει υπερκαλιαιμία μέσω του μηχανισμού μείωσης της νεφρικής απέκκρισης. Η υποκαλιαιμία είναι αποτέλεσμα υπερβολικής νεφρικής απέκκρισης μετά από χορήγηση διουρητικών, περίσσειας επινεφριδιακών στεροειδών, και μετά από ορισμένες νεφρικές σωληναριακές διαταραχές που σχετίζονται με σπατάλη καλίου.

12 Σπάνια, η έλλειψη καλίου μπορεί να προκύψει από ανεπαρκή διαιτητική πρόσληψη καλίου, όπως παράδειγμα σε αλκοολικούς ασθενείς ή σε ασθενείς που λαμβάνουν ολική παρεντερική διατροφή με ανεπαρκή χορήγηση καλίου. Η μέτρηση της πρόσληψης και της νεφρικής απέκκρισης καλίου επιτρέπει στο γιατρό να ελέγχει την ισορροπία του καλίου. Η νεφρική απέκκριση του καλίου ρυθμίζεται από τα επίπεδα των αλατοκορτικοειδών (αλδοστερόνης). Η Νεφρική ανεπάρκεια, ιδιαίτερα η οξεία ολιγουρική νεφρική ανεπάρκεια, οδηγεί σε κατακράτηση καλίου και υπερκαλιαιμία. Η ανεπάρκεια των επινεφριδίων μπορεί να προκαλέσει υπερκαλιαιμία μέσω του μηχανισμού μείωσης της νεφρικής απέκκρισης. Σπάνια, η έλλειψη καλίου μπορεί να προκύψει από ανεπαρκή διαιτητική πρόσληψη καλίου, όπως παράδειγμα σε αλκοολικούς ασθενείς ή σε ασθενείς που λαμβάνουν ολική παρεντερική διατροφή με ανεπαρκή χορήγηση καλίου. Η υπερκαλιαιμία, είναι θεραπεύσιμο πρόβλημα και μοιραίο αν δεν διαγνωσθεί έγκαιρα. Ύποπτες καταστάσεις υπερκαλιαιμίας είναι το σοβαρό τραύμα, τα εγκαύματα, τραυματισμός εκ καταπλακώσεως, η νεφρική ανεπάρκεια, ή σημαντική καταβολική κατάσταση από άλλες αιτίες, και η νόσος Addisson. Κλινικές ενδείξεις σημαντικές υπερκαλιαιμίας συνήθως δεν υπάρχουν. Ναυτία και έμετος, κοιλιακά κολικειδή άλγη, και διάρροια μπορεί να εμφανισθούν. Οι αλλαγές του ΗΚΓ είναι οι πιο χρήσιμοι δείκτες της σοβαρότητας της διαταραχής. Πρόωρες αλλαγές είναι η κορύφωση των κυμάτων Τ, η διεύρυνση του συμπλέγματος QRS, και η κατάσπαση του διαστήματος ST. Με την περαιτέρω αύξηση του επιπέδου του καλίου στο αίμα, το QRS σύμπλεγμα διευρύνεται σε τέτοιο βαθμό, ώστε το γράφημα να μοιάζει με ένα ημιτονοειδές κύμα, ένα εύρημα που προμηνύει άμεση καρδιακή ανακοπή. Πάντα θα πρέπει να εκτιμάται αν το επίπεδο του καλίου στον ορό είναι πραγματική μεταβολική ανωμαλία ή έχει αυξηθεί από αιμόλυση, αξιοσημείωτη λευκοκυττάρωση, ή θρομβοκυττάρωση. Αιμοπετάλια >1 εκατομμύριο / μl, προκαλούν αύξηση του καλίου του ορού, (το ιόν απελευθερώνεται από τα αιμοπετάλια καθώς καταναλώνονται κατά τη διάρκεια της πήξης). Δεύτερον, η οξεοβασική ισορροπία θα πρέπει να αξιολογείται για να διαπιστωθεί η επιρροή της. Τέλος, η ταχύτητα με την οποία τα αυξημένα επίπεδα καλίου στον ορό θα πρέπει να διορθωθούν θα πρέπει να προσδιορίζεται. Υπάρχουν 5 γενικές προσεγγίσεις στη θεραπεία της υπερκαλιαιμίας. 1. Ε.Φ. χορήγηση 100 ml διαλύματος δεξτρόζης 50% με 20 μονάδες κρυσταλικής ινσουλίνης μειώνουν εξωκυτταρικά το Κάλιο προωθώντας το ενδοκυτταρικά σε συνδυασμό με την γλυκόζη. 2. Ε.Φ. NaHCO3 διαλύματα θα μειώσουν το K + του ορού καθώς η οξέωση θα διορθώνεται. 3. Το ασβέστιο ανταγωνίζεται την δράση του καλίου στους ιστούς και η χορήγηση γλυκονικού ασβεστίου θα αναστρέψει παροδικά την καρδιακή δράση της υπερκαλιαιμίας χωρίς αλλαγή της συγκέντρωσης του καλίου του ορού. 4. Μια βραδύτερη μέθοδος ελέγχου της υπερκαλιαιμίας είναι η χορήγηση ρητινών ανταλλαγής κατιόντων Κ με Να (Kayxalate) p.os ή enema σε ποσοστό 40-80g/d. Ο Συνδυασμός με σορβιτόλη οδηγεί σε ωσμωτική διάρροια για ενίσχυση του ρυθμού αφαίρεσης του καλίου.τέλος όταν η υπερκαλιαιμία είναι αποτέλεσμα νεφρικής ανεπάρκειας, η περιτοναϊκή διήθηση ή αιμοδιάλυση είναι συχνά απαραίτητη. Κατά την αλκάλωση συμβαίνει ενδοκυτταρική μετατόπιση του καλίου σε αντάλλαγμα με ιόντα υδρογόνου ή νεφρική σπατάλη του καλίου με αποτέλεσμα την υποκαλιαιμία.

13 Επί υποκαλιαιμίας διαταράσσεται η νευρομυική λειτουργία. Η μειωμένη συσταλτικότητα των μυών μπορεί να προκαλέσει θάνατο, λόγω παράλυσις των μυών της αναπνοής. Αν η υποκαλιαιμία οφείλεται σε αλκάλωση τότε προσδιορίζονται οι ανάγκες Κ από νορμόγραμμα. Εάν επιμένει μετά την διόρθωση της αλκάλωσης προσδιορίζουμε τις νεφρικές απώλειες. Αν η απέκκριση καλίου στα ούρα είναι πάνω από 30 meq/24h, τότε το Κ του ορού είναι μειωμένο κάτω των 3.5 meq / L (νεφρική σπατάλη καλίου). Πιθανόν να οφείλεται στη δράση των διουρητικών ή στην ηυξημένη δραστηριότητα της αλδοστερόνης. Αν η απέκριση του Κ ούρων είναι μικρότερη των 30 meq/24h, τα νεφρά διατηρούν το κάλιο και η υποκαλιαιμία αντανακλά ένα συνολικό έλλειμμα του καλίου του σώματος. Κατά την αντιμετώπιση της υπερκαλιαιμίας απαιτείται διόρθωση της αιτίας της υποκαλιαιμίας και χορήγηση καλίου. Αν ο ασθενής σιτίζεται χορηγείται από το στόμα. Άλλως χορηγείται Ε.Φ. Σε διαλύματα με συγκέντρωση <40 meq/l. Σε μέτρια έως σοβαρή υποκαλιαιμία <3meq/ L, χορήγηση Κ με ρυθμό meq / h. Σε ήπια υποκαλιαιμία 3-3.5meq / L, απαιτείται αργή αποκατάσταση για να αποφευχθεί η υπερκαλιαιμία. Ενίοτε η υποκαλιαιμία συνοδεύεται με ανεπάρκεια μαγνησίου. Πολλές από τις αιτίες της ανεπάρκειας καλίου θα οδηγήσουν επίσης σε εξάντληση μαγνησίου. Επομένως απαιτείται μέτρηση και της συγκέντρωσης μαγνησίου. ΑΣΒΕΣΤΙΟ Το ασβέστιο είναι ένας σημαντικός μεσολαβητής της νευρομυϊκής λειτουργίας και των κυτταρικών διεργασιών ακόμη και αν το μεγαλύτερο μέρος του ασβεστίου του σώματος περιέχεται στο σκελετό. Η συνήθης διαιτητική πρόσληψη ασβεστίου είναι 1-3g / d to περισσότερο από τον οποίο απεκκρίνεται στα κόπρανα χωρίς να έχει απορροφηθεί. Η φυσιολογική συγκέντρωση ασβεστίου στον ορό (8.5 έως 10.5 mg / dl, meq / L) διατηρείται από παράγοντες, όπως η βιταμίνη D, η παραθορμόνη και η καλσιτονίνη. Η οξέωση αυξάνει και η αλκάλωση μειώνει στον ορό τη συγκέντρωση ιόντων ασβεστίου. Περίπου το ήμισυ του συνολικού ασβεστίου του ορού είναι συνδεδεμένο με πρωτεΐνες του πλάσματος, κυρίως λευκωματίνη, μια μικρή ποσότητα με ανιόντα πλάσματος, όπως το κιτρικό, και το υπόλοιπο (περίπου 40%) του συνολικού ασβεστίου του ορού είναι ελεύθερο, ή ιονισμένο ασβέστιο, το οποίο είναι υπεύθυνο για τη βιολογική του δράση. Το ιονισμένο ασβέστιο παραμένει συνήθως σταθερό ακόμα και όταν η συνολική συγκέντρωση ασβεστίου αλλάζει ανάλογα με τις συγκεντρώσεις της λευκωματίνης του ορού. Υπασβεστιαιμία Το ασβέστιο του ορού μπορεί να εκτιμηθεί αξιόπιστα μόνο εάν συνοδεύεται από μέτρηση της συγκέντρωσης λευκωματίνης ορού. Σοβαρές διαταραχές της συγκέντρωσης ασβεστίου είναι ασυνήθιστες σε χειρουργικούς ασθενείς, αν και οι παροδικές ασυμπτωματικές υπασβεστιαιμίες είναι συνηθισμένες. Μετά από επεμβάσεις του θυρεοειδούς ή παραθυρεοειδών, η συγκέντρωση ασβεστίου στον ορό θα πρέπει να μετράται σε τακτά χρονικά διαστήματα για την έγκαιρη ανάδειξη της υπασβεστιαιμίας. Η Υπασβεστιαιμία οφείλεται σε υποπαραθυρεοειδισμό,

14 υπομαγνησιαιμία, σοβαρή παγκρεατίτιδα, χρόνια ή οξεία νεφρική ανεπάρκεια, σοβαρό τραύμα, τραύμα εκ καταπλακώσεως και νεκρωτική κυτταρίτιδα. Η οξεία υπασβεστιαιμία εκδηλώνεται με τετανία, και είναι αποτέλεσμα της αυξημένης νευρομυϊκής διεγερσιμότητας. Υπερκινητικά τενόντια αντανακλαστικά, θετικό σημείο Chvostek, σημείο Trouseau, κράμπες των μυών και στην κοιλιακή χώρα είναι τα κυριότερα κλινικά χαρακτηρηστικά. Στο ΗΚΓ παρατηρείται παράταση του QT και ανωμαλία του Τ. Το πρώτο βήμα είναι να ελεγχθεί το ph του αίματος. Επί αλκάλωσης θα πρέπει αυτή να αντιμετωπίζεται με ενδοφλέβιο ασβέστιο, ως γλυκονικό ασβέστιο ή χλωριούχο ασβέστιο, το οποίο μπορεί να χορηγηθεί στην οξεία φάση (π.χ., μετά από παραθυρεοειδεκτομή). Στον χρόνιο υποπαραθυρεοειδισμό απαιτείται βιταμίνη D, από του στόματος με συμπληρώματα ασβεστίου και συχνά γέλες υδροξειδίου του αργιλίου για να δεσμεύουν τα φωσφορικά στο έντερο. Υπερασβεστιαιμία Η Φουροσεμίδη και το ενδοφλέβιο θειικό νάτριο είναι άλλες μέθοδοι αύξησης της νεφρικής απέκκρισης ασβεστίου. Η Μιθραμυκίνη είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την υπερασβεστιαιμία που σχετίζεται με μεταστατικό καρκίνο. Τα Κορτικοστεροειδή είναι χρήσιμα για την υπερασβεστιαιμία που σχετίζεται με σαρκοείδωση, δηλητηρίαση βιταμίνης D, και νόσο του Addison. Η καλσιτονίνη ενδείκνυται σε ασθενείς με επηρεασμένη νεφρική και καρδιαγγειακή λειτουργία. Όταν η νεφρική ανεπάρκεια είναι παρούσα, αιμοκάθαρση μπορεί να απαιτείται. ΜΑΓΝΗΣΙΟ Το μαγνήσιο είναι παρόν σε μεγάλο βαθμό και στα κύτταρα των οστών, όπου παίζει ένα σημαντικό ρόλο στο κυτταρικό ενεργειακό μεταβολισμό. Η φυσιολογική συγκέντρωση μαγνησίου στο πλάσμα είναι 1.5 έως 2.5 meq / L. Το Μαγνήσιο απεκκρίνεται κυρίως μέσω των νεφρών. Το μαγνήσιο του ορού αντανακλά το ολικό μαγνήσιο του σώματος. Τα επίπεδα μαγνησίου στον ορό μπορεί να ανέβουν σε υποογκαιμικό σοκ, όπου μαγνήσιο απελευθερώνεται από τα κύτταρα. Υπομαγνησιαιμία Κακή διαιτική πρόσληψη, εντερική δυσαπορρόφηση, απώλειες από το έντερο (π.χ., σοβαρή διάρροια, εντερικά συρίγγια, καθαρτικά, ή ρινογαστρικός σωλήνας), υπερβολική απώλεια ούρων (π.χ., από διουρητικά), χρόνια κατάχρηση αλκοόλ, υπεραλδοστερονισμό, και υπερασβεστιαιμία. Αναπτύσσεται περιστασιακά σε οξεία παγκρεατίτιδα, σε διαβητική οξέωση, σε εγκαύματα, σε ασθενείς μετά από παρατεταμένη ολική παρεντερική διατροφή με ανεπαρκή συμπληρωμάτων μαγνησίου. Οι κλινικές εκδηλώσεις μοιάζουν με αυτά της υπασβεστιαιμίας όπως υπερκινητικά τενόντια αντανακλαστικά, θετικό Chvostek, τα οποία μπορεί να εξελιχθούν σε σπασμούς. Η διάγνωση εξαρτάται από την κλινική υποψία και την επιβεβαίωση με μέτρηση του μαγνήσιο. Η θεραπεία αποτελείται από τη χορήγηση του μαγνησίου σαν θειικό ή χλωριούχο άλας. Σε μέτρια ανεπάρκεια μαγνησίου, η p.os χορήγηση είναι επαρκής. Σε πιο σοβαρά ελλείμματα, η Ε.Φ. χορήγηση (40-80

15 meq του MgSO4 ανά λίτρο υγρού). Όταν οι μεγάλες δόσεις εγχέονται ενδοφλεβίως, υπάρχει ο κίνδυνος της υπότασης. Το ΗΚΓ εξετάζεται για παράταση του διαστήματος QT. Μαγνήσιο πρέπει να χορηγείται με προσοχή σε ολιγουρικούς ασθενείς ή σε εκείνους με νεφρική ανεπάρκεια και μόνο εάν η ανεπάρκεια του μαγνησίου είναι τεκμηριωμένη. Η ανεπάρκεια μαγνησίου μπορεί επίσης να συνοδεύεται από υποκαλιαιμία. Υπερμαγνησαιμία Σε νεφρική ανεπάρκεια απαιτείται στενή παρακολούθηση των επιπέδων. Είναι σπάνια σε χειρουργικούς ασθενείς. Αυστηρή προσοχή πρέπει να δοθεί στην υπερβολική πρόσληψη μαγνησίου,(αντιόξινα και καθαρτικά σε νεφρική ανεπάρκεια). Αρχικά κλινικά σημεία και συμπτώματα είναι ο λήθαργος και αδυναμία. Στο ΗΚΓ οι αλλαγές είναι ανάλογες της υπερκαλιαιμίας (διεύρυνση QRS, καταστολή ST και οξύαιχμα Τ κύματα). Αν τα επίπεδα ορού είναι 6meq/L., παρατηρείται μείωση των τενόντιων αντανακλαστικών. Σε επίπεδα >10 meq / L, υπνηλία, κώμα και θάνατος. Η Θεραπεία περιλαμβάνει την Ε.Φ. χορήγηση ισοτονικού φυσιολογικού ορού για αύξηση της νεφρικής απέκκρισης του μαγνησίου σε συνδυασμό με αργή Ε.Φ. έγχυση ασβεστίου (το ασβέστιο ανταγωνίζεται μερικές από τις δράσεις του νευρομυϊκού μαγνησίου). Ασθενείς με υπομαγνησαιμία και σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια μπορεί να χρειαστούν αιμοκάθαρση. ΦΩΣΦΟΡΟΣ Ολικός: mmol [80% οστά, 15% μαλακοί ιστοί, 0.1%, εξωκυττάριος χώρος]. Ενδοκυττάρια/εξωκυτάρια συγκέντρωση 100:1. Αναγκαίος στη διατήρηση της ακεραιότητας του κυτταρικού τοιχώματος, ενζυμικής ρύθμισης, αποθήκευσης ενέργειας (ΑΤP), μεταφοράς οξυγόνου (2,3-DPG), ρύθμισης Η+. Τα πίπεδα ανόργανου είναι mmol/l. Το πρωτεϊνικά συνδεδεμένο (12-15%), Ελεύθερο (85%). Σε φυσ. ph( ) ιονισμένο:δεσμευμένο 4:1 Υποφωσφαταιμία Κακή διατροφική πρόσληψη (ειδικά στους αλκοολικούς), υπερπαραθυρεοειδισμός, χορήγηση αντιόξινων (αντιόξινα δεσμεύουν φωσφορικό στο έντερο). Η Υποφωσφαταιμία είναι συχνή επιπλοκή της ολικής παρεντερικής διατροφής μέχρι ότου η συμπλήρωση φωσφόρου να γίνεται ρουτίνα. Οι κλινικές εκδηλώσεις εμφανίζονται όταν τα επίπεδα του φωσφόρου ορού πέφτουν στο 1 mg / dl ή λιγότερο και είναι η κόπωση, αδυναμία, σπασμοί και ο θάνατος. Αιμόλυση, με συνέπεια την μειωμένη παράδοση οξυγόνου και τον επηρεασμό της φαγοκυττάρωσης. Επηρεασμό της συσταλτικότητας του μυοκαρδίου και ραβδομυόλυση. Η Χρόνια υποφωσφαταιμία οδηγεί σε οστεομαλακία. Θεραπεία: χορήγηση από του στόματος. Σε ασθενείς που λαμβάνουν ολική παρεντερική διατροφή, 20 meq των δισόξινου φωσφορικού καλίου θα πρέπει να δοθεί για κάθε 1000kcal προς αντικατάσταση του φωσφόρου.

16 Υπερφωσφαταιμία Σε σοβαρή νεφρική νόσο, μετά από τραύμα, ή με αξιοσημείωτο καταβολισμό ιστών. Είναι σπάνια και προκαλείται από υπερβολική πρόσληψη. Συνήθως είναι ασυμπτωματική. Αυξάνει τα παράγωγα ασβεστίου-φωσφόρου και μειώνει την συγκέντρωση του ασβεστίου στον ορό. Ένα υψηλό ασβεστίου-φωσφόρου παράγωγο προϊδεάζει σε μεταστατική νόσο μαλακών ιστών. Θεραπεία: Η διούρηση αυξάνει το ποσοστό της ουρικής απέκκρισης φωσφόρου. Η Χορήγηση αντιόξινων με φωσφορικό, όπως γέλες υδροξειδιο του αργιλίου, θα ελαττώσουν την γαστρεντερική απορρόφηση του φωσφόρου και θα μειώσουν τη συγκέντρωση του φωσφόρου στο ορό. Σε ασθενείς με νεφρική νόσο, η αιμοκάθαρση μπορεί να χρειασθεί. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Η διάγνωση και αξιολόγηση των πιθανών διαταραχών των υγρών και των ηλεκτρολυτών πρέπει πάντοτε να προσεγγίζεται, στην αρχή, από την άποψη της κλινικής εικόνας και της πιθανής παθοφυσιολογίας. Η γνώση της σχετικής παθοφυσιολογίας και των εκδηλώσεών της από την άποψη των τιμών των ηλεκτρολυτών του πλάσματος (και/ή των ούρων) δίνει τη δυνατότητα στο γιατρό να κάνει ορισμένες υποθέσεις βάσει των οποίων μπορεί να ενεργήσει με αρκετή εμπιστοσύνη. Αν η κλινική εικόνα του αρρώστου δεν είναι οικεία ή δεν είναι υποβοηθητική ή δεν είναι διφορούμενη, τότε η αξιολόγηση των πιθανών ηλεκτρολυτικών προβλημάτων μπορεί να είναι δύσκολη. Στις περιπτώσεις αυτές η απλούστερη προσέγγιση είναι να επιχειρηθεί μια κλινική εκτίμηση της κατάστασης των υγρών και ηλεκτρολυτών του αρρώστου (π.χ. αφυδάτωση, υπερυδάτωση κ. ά.) και μετά να αξιολογηθεί η ηλεκτρολυτική εικόνα του πλάσματος. Πρέπει ως εκ τούτου να έχουμε κατά νου ορισμένους πίνακες που να περιγράφουν: 1. Συνήθη αίτια ανωμαλιών ενός συγκεκριμένου ηλεκτρολύτη του πλάσματος. 2. Αίτια συνήθων ηλεκτρολυτικών προτύπων. Ο μετεγχειρητικός άρρωστος, ο οποίος χρειάζεται ενδοφλέβια θεραπεία διαφέρει κατά το ότι η αντίδραση sress στην εγχείρηση τροποποιεί τους ομοιοστατικούς μηχανισμούς του. Τα κύρια χαρακτηριστικά της αντίδρασης αυτής, από άποψη ισοζυγίου υγρών και ηλεκτρολυτών, είναι η κατακράτηση νερού και νατρίου και η αύξηση της νεφρικής απέκκρισης καλίου. Τα γεγονότα αυτά οφείλονται στην προκαλούμενη από το stress απελευθέρωση αντιδιουρητικής ορμόνης, αλδοστερόνης, και κορτιζόλης. Επομένως στη μετεγχειρητική κατάσταση πρέπει να τηρείται ένα προσεκτικό διάγραμμα του ισοζυγίου των υγρών και να υπολογίζονται τακτικά οι ηλεκτρολύτες του πλάσματος ώστε να προληφθεί οποιαδήποτε διαταραχή του ισοζυγίου υγρών και ηλεκτρολυτών.

17 ( Η υπονατριαιμία από αραίωση είναι ένα σύνηθες πρόβλημα στους μετεγχειρητικούς αρρώστους καθώς αυτοί τείνουν να είναι «υπερυδατωμένοι και υποαλατισμένοι»). Η αντίδραση stress διαρκεί ώρες. Η αποκατάσταση προαγγέλλεται με τη διούρηση, ιδιαίτερα αν ο άρρωστος είχε υπερφορτωθεί με νερό κατά την περίοδο του stress. Και με τον επίλογο αυτό πιστεύουμε ότι συμβάλλαμε στην πρόκληση ενδιαφέροντος και ηυξημένης προσοχής στο δύσκολο αλλά άκρως ενδιαφέρον και χρήσιμο θέμα διαταραχών του Ισοζυγίου Υγρών και Ηλεκτρολυτών. Εικόνα 7: Ευχαριστώ για την προσοχή σας Γρηγόριος Θ. Λακιώτης Δ/ντής Χειρουργός ΕΣΥ Β Χειρουργικό Τμήμα Γ.Ν.Α. «Ευαγγελισμός» Αθήνα: 15/4/2013

ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ / ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ

ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ / ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ / ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ https://users.auth.gr/epontiki Ελένη Ποντίκη Θεσσαλονίκη 2018 Παρεντερικά διαλύματα Αποστειρωμένα διαλύματα που προορίζονται: για την στοιχείων αναπλήρωση

Διαβάστε περισσότερα

Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό»

Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Κάλιο Το 98% του ολικού Κ + του σώματος βρίσκεται στο εσωτερικό των κυττάρων Το 2% στο εξωκυττάριο

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρολυτικές διαταραχές των αλκοολικών. Γεώργιος Τουλκερίδης, Νεφρολόγος, Γενικό Νοσοκομείο Λάρνακας, Κύπρος

Ηλεκτρολυτικές διαταραχές των αλκοολικών. Γεώργιος Τουλκερίδης, Νεφρολόγος, Γενικό Νοσοκομείο Λάρνακας, Κύπρος Ηλεκτρολυτικές διαταραχές των αλκοολικών Γεώργιος Τουλκερίδης, Νεφρολόγος, Γενικό Νοσοκομείο Λάρνακας, Κύπρος Αλκοολισμός Διαταραχή από χρήση αλκοόλ (αιθανόλη C 2 H 6 O) 208.000.000 αλκοολικοί σε όλο τον

Διαβάστε περισσότερα

Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό»

Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Κάλιο Το 98% του ολικού Κ + του σώματος βρίσκεται στο εσωτερικό των κυττάρων Το 2% στο εξωκυττάριο

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές νερού και ηλεκτρολυτών

Διαταραχές νερού και ηλεκτρολυτών Διαταραχές νερού και ηλεκτρολυτών Σ. Μαρινάκη Νεφρολογική Κλινική και Μονάδα Μεταμόσχευσης Νεφρού Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Λαϊκό Νοσοκομείο 30.03.2016 Υγρά(Νερό) Διαταραχές Υποογκαιμία Ιστική ισχαιμία (shock)

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρολύτες. Ν. Ζάβρας Παιδοχειρουργός

Ηλεκτρολύτες. Ν. Ζάβρας Παιδοχειρουργός Ηλεκτρολύτες Ν. Ζάβρας Παιδοχειρουργός Οι ηλεκτρολύτες είναι στοιχεία που βρίσκονται στο σώµα και στα υγρά του και φέρουν ηλεκτρικό φορτίο Ηλεκτρολύτες ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Η θεραπεία παιδιατρικών ασθενών

Διαβάστε περισσότερα

Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό»

Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Διαμερίσματα σωματικών υγρών 28,0 L Νεφρικοί μηχανισμοί ρύθμισης εξωκυτταρίου υγρού Ο όγκος του εξωκυτταρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΥΓΡΑ & ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ ΝΙΚΟΣ ΓΑΒΑΛΑΚΗΣ «ΤΖΑΝΕΙΟ» ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

ΥΓΡΑ & ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ ΝΙΚΟΣ ΓΑΒΑΛΑΚΗΣ «ΤΖΑΝΕΙΟ» ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΥΓΡΑ & ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ ΝΙΚΟΣ ΓΑΒΑΛΑΚΗΣ «ΤΖΑΝΕΙΟ» ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΔΟΜΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΥΓΡΩΝ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΥΔΑΤΟΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Μεταβολική Αλκάλωση. Μάριος Παπασωτηρίου.

Μεταβολική Αλκάλωση. Μάριος Παπασωτηρίου. Μεταβολική Αλκάλωση Μάριος Παπασωτηρίου mpapasotiriou@yahoo.com Μεταβολική Αλκάλωση Βασικές αρχές Μετ. Αλκάλωσης Κλινική εικόνα Επαναρρόφηση αναγέννηση HCO 3 / Λειτουργίες μεταφορέων νεφρικών σωληναρίων

Διαβάστε περισσότερα

Ο νεφρώνας είναι το πιο σημαντικο μερος των νεφρων υγρα και ηλεκτρολυτες

Ο νεφρώνας είναι το πιο σημαντικο μερος των νεφρων υγρα και ηλεκτρολυτες ΔΙΟΥΡΗΤΙΚΑ Ο νεφρώνας είναι το πιο σημαντικο μερος των νεφρων υγρα και ηλεκτρολυτες Σχηματισμος ουρων: 1. Σπειραματικη διηθηση (GFR) = 180L/day 2. Σωληναριακη επαναρροφηση(περιπου 98%) 3. Σωληναριακη απεκκριση

Διαβάστε περισσότερα

Διουρητικά και νεφροπάθειες

Διουρητικά και νεφροπάθειες Διουρητικά και νεφροπάθειες Μελεξοπούλου Χριστίνα Νεφρολόγος Γ.Ν.Α. Λαϊκό Μαθήματα Φυσιολογίας 2017 Διουρητικά: ουσίες που προκαλούν αύξηση του ρυθμού παραγωγής των ούρων Δρουν με ελάττωση του ρυθμού της

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ

ΜΑΘΗΜΑ: ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ Κ + ΜΩΥΣΗΣ ΕΛΙΣΑΦ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ Κ + ΟΛΙΚΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ Κ + : 3.000-4.000mEq (50-55mEq/Kg),

Διαβάστε περισσότερα

Σχέση ωσμωτικής πίεσης-ωσμωτικότητας-ώσμωσης. Ωσμωτικότητα πλάσματος

Σχέση ωσμωτικής πίεσης-ωσμωτικότητας-ώσμωσης. Ωσμωτικότητα πλάσματος Βιολογικές και Κλινικές Εφαρμογές της Ωσμωτικότητας Στόχοι Κατανόησης-Υποδείξεις: -Εξοικειωθείτε με διάφορα παραδείγματα βιολογικών εφαρμογών. (Σημειώση: Μην τα αποστηθίσετε! Απλώς διαβάζοντάς τα να τα

Διαβάστε περισσότερα

Επιπτώσεις της αλκάλωσης στους μύες, τα νεύρα και το έντερο. Μαρία Τσιάτσιου Νεφρολόγος, Επιμελήτρια Β Γενικό Νοσοκομείο Χαλκιδικής

Επιπτώσεις της αλκάλωσης στους μύες, τα νεύρα και το έντερο. Μαρία Τσιάτσιου Νεφρολόγος, Επιμελήτρια Β Γενικό Νοσοκομείο Χαλκιδικής Επιπτώσεις της αλκάλωσης στους μύες, τα νεύρα και το έντερο Μαρία Τσιάτσιου Νεφρολόγος, Επιμελήτρια Β Γενικό Νοσοκομείο Χαλκιδικής Κομοτηνή, 22 Σεπτεμβρίου 2017 Aλκάλωση: κλινική εικόνα αιμωδίες - παραισθησίες

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία-Ι. Ουροποιητικό σύστημα. Ισοζύγιο νερού και ηλεκτρολυτών. Β. Στεργίου Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Πειραματικής Φυσιολογίας

Φυσιολογία-Ι. Ουροποιητικό σύστημα. Ισοζύγιο νερού και ηλεκτρολυτών. Β. Στεργίου Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Πειραματικής Φυσιολογίας Φυσιολογία-Ι Ουροποιητικό σύστημα Ισοζύγιο νερού και ηλεκτρολυτών Β. Στεργίου Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Πειραματικής Φυσιολογίας Κύριες λειτουργίες των νεφρών Ρύθμιση του όγκου των υγρών του

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗΣ ΑΛΚΑΛΩΣΗΣ- ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΝΕΦΡΟΙ ΔΕΝ ΑΝΤΙΡΡΟΠΟΥΝ ΣΥΝΗΘΩΣ ΤΗ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΑΛΚΑΛΩΣΗ;

ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗΣ ΑΛΚΑΛΩΣΗΣ- ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΝΕΦΡΟΙ ΔΕΝ ΑΝΤΙΡΡΟΠΟΥΝ ΣΥΝΗΘΩΣ ΤΗ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΑΛΚΑΛΩΣΗ; Ετήσιο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Υγρών, Ηλεκτρολυτών & Οξεοβασικής Ισορροπίας 9 ο Σεμινάριο Διαταραχές Οξεοβασικής Ισορροπίας 25 & 26 Σεπτεμβρίου 2015, ΚΟΜΟΤΗΝΗ ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗΣ ΑΛΚΑΛΩΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΝΑΣΙΔΟΥ Ε.

ΜΗΝΑΣΙΔΟΥ Ε. ΔΙΑΒΗΤΙΚΗ ΚΕΤΟΞΕΩΣΗ (ΔΚΟ) Μεταβολική οξέωση που παρατηρείται λόγω απορρύθμισης της έκκρισης ινσουλίνης Η ΔΚΟ χαρακτηρίζεται από: Σάκχαρο πλάσματος >200mg/dl(>11 mmol/l) Οξέωση: ph

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΝΑΤΡΙΟ ΑΝΘΡΑΚΙΚΟ ΟΞΙΝΟ/DEMO Ενέσιμο διάλυμα 4% και 8%

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΝΑΤΡΙΟ ΑΝΘΡΑΚΙΚΟ ΟΞΙΝΟ/DEMO Ενέσιμο διάλυμα 4% και 8% ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΝΑΤΡΙΟ ΑΝΘΡΑΚΙΚΟ ΟΞΙΝΟ/DEMO Ενέσιμο διάλυμα 4% και 8% 1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Νάτριο Ανθρακικό Όξινο/DEMO (Sodium Bicarbonate/DEMO) 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία-Ι. Ουροποιητικό σύστημα

Φυσιολογία-Ι. Ουροποιητικό σύστημα Φυσιολογία-Ι Ουροποιητικό σύστημα Συμπύκνωση και αραίωση των ούρων Β. Στεργίου Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Πειραματικής Φυσιολογίας Συμπύκνωση και αραίωση των ούρων Η ποσότητα ούρων που παράγεται

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΣΗΜΑΣΙΑ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ Η ακριβής ρύθμιση των ιόντων υδρογόνου (Η

Διαβάστε περισσότερα

Διαγνωστική και Θεραπευτική προσέγγιση του ασθενή με Μεταβολική Οξέωση

Διαγνωστική και Θεραπευτική προσέγγιση του ασθενή με Μεταβολική Οξέωση Διαγνωστική και Θεραπευτική προσέγγιση του ασθενή με Μεταβολική Οξέωση Ευγενία Γκαλιαγκούση MD, PhD Β Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Διαγνωστική και Θεραπευτική

Διαβάστε περισσότερα

ηλικία περιεκτικότητα σε λίπος φύλο

ηλικία περιεκτικότητα σε λίπος φύλο ΥΓΡΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ Το ύδωρ αποτελεί το 60% του βάρους σώματος α) από την ηλικία (νεογνά 75%) β) περιεκτικότητα σε λίπος (ο λιπώδης ιστός έχει μικρή περιεκτικότητα σε ύδωρ) γ) το φύλο ( το ύδωρ είναι λιγότερο

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. 1. Εισαγωγή Εισαγωγή Σημασία των νεφρών στη ζωή Βιβλιογραφία Δομή και λειτουργία των νεφρών...

Περιεχόμενα. 1. Εισαγωγή Εισαγωγή Σημασία των νεφρών στη ζωή Βιβλιογραφία Δομή και λειτουργία των νεφρών... Περιεχόμενα 1. Εισαγωγή... 1 1. Εισαγωγή... 1 2. Σημασία των νεφρών στη ζωή... 4 3. Βιβλιογραφία... 6 2. Δομή και λειτουργία των νεφρών... 7 1. Εισαγωγή... 8 2. Νεφρικά αγγεία... 9 3. Νεφρικό σπείραμα...

Διαβάστε περισσότερα

Χρήση των τύπων αντιρροπήσεων των διαταραχών της οξεοβασικής ισορροπίας

Χρήση των τύπων αντιρροπήσεων των διαταραχών της οξεοβασικής ισορροπίας Μικτές διαταραχές οξεοβασικής ισορροπίας Ερμηνεία δεδομένων αερίων αίματος Χρήση των τύπων αντιρροπήσεων των διαταραχών της οξεοβασικής ισορροπίας Κωνσταντίνος Π. Κατωπόδης Επίκουρος Καθηγητής Νεφρολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπεία μεταβολικής αλκάλωσης. Ντουνούση Ευαγγελία Λέκτορας Νεφρολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Θεραπεία μεταβολικής αλκάλωσης. Ντουνούση Ευαγγελία Λέκτορας Νεφρολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Θεραπεία μεταβολικής αλκάλωσης Ντουνούση Ευαγγελία Λέκτορας Νεφρολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Συχνότερα αίτια μεταβολικής αλκάλωσης Έμετοι Χορήγηση διουρητικών Υπερέκκριση αλατοκορτικοειδών Σ. Bartter-Gitelman

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Παράρτημα III Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Σημείωση: Οι σχετικές παράγραφοι της Περίληψης των Χαρακτηριστικών του

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 18: ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 18: ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 18: ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ Οι ασθενείς με νευρογενή ανορεξία παρουσιάζουν σημαντική απώλεια βάρους, είναι ανορεκτικοί και υποφέρουν από

Διαβάστε περισσότερα

Εκτάκτως ανήσυχα πόδια

Εκτάκτως ανήσυχα πόδια Εκτάκτως ανήσυχα πόδια Σκουτέλλας Βάσος Ρευματολόγος Ρευματολογικό τμήμα Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας Σύγκρουση συμφερόντων εν υπάρχει 2 Ιστορικό (1/5) Θήλυ, 55χρ. Γνωστό αυτοάνοσο νόσημα συνδετικού ιστού

Διαβάστε περισσότερα

Πρόκειται για 4 μικρούς αδένες στο μέγεθος "φακής" που βρίσκονται πίσω από το θυρεοειδή αδένα. Οι αδένες αυτοί παράγουν μια ορμόνη που λέγεται

Πρόκειται για 4 μικρούς αδένες στο μέγεθος φακής που βρίσκονται πίσω από το θυρεοειδή αδένα. Οι αδένες αυτοί παράγουν μια ορμόνη που λέγεται Πρόκειται για 4 μικρούς αδένες στο μέγεθος "φακής" που βρίσκονται πίσω από το θυρεοειδή αδένα. Οι αδένες αυτοί παράγουν μια ορμόνη που λέγεται παραθορμόνη και ρυθμίζει τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα. Ορμόνες

Διαβάστε περισσότερα

Στρογγυλό τραπέζι IV Ηλεκτρολυτικές διαταραχές σε διάφορες καταστάσεις

Στρογγυλό τραπέζι IV Ηλεκτρολυτικές διαταραχές σε διάφορες καταστάσεις Στρογγυλό τραπέζι IV Ηλεκτρολυτικές διαταραχές σε διάφορες καταστάσεις Σχόλια - Παραδείγματα Ευστάθιος Μητσόπουλος Νεφρολόγος, Διευθυντής ΕΣΥ Νεφρολογικό Τμήμα, Γ.Ν. Παπαγεωργίου, Θεσσαλονίκη 10 ο Σεμινάριο

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ

ΜΑΘΗΜΑ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΜΑΘΗΜΑ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΜΩΥΣΗΣ ΕΛΙΣΑΦ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ Η + =40nanomol/L ΜΕΤΑΒΟΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ

ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ Σ.Μαρινάκη Νεφρολογική Κλινική και Μονάδα Μεταμόσχευσης Νεφρού ΕΚΠΑ, Ιατρική Σχολή, Λαϊκό Νοσοκομείο, Αθήνα Μαθήματα Φυσιολογίας 13.12.2017 Η συγκέντρωση

Διαβάστε περισσότερα

Συµπύκνωση αραίωση ούρων

Συµπύκνωση αραίωση ούρων Συµπύκνωση αραίωση ούρων Boron σελ 1075-1091 Συµπυκνωµένα ούρα υπερωσµωτικά σε σχέση µε τη συγκέντρωση του πλάσµατος Η ικανότητα των νεφρών να παράγουν υπερωσµωτικά ούρα αποτελεί καθοριστικό παράγοντα

Διαβάστε περισσότερα

Ανθρώπινο σώμα: 1200 gr Ca. 99% στα οστά και τα δόντια Το υπόλοιπο βρίσκεται στους ιστούς

Ανθρώπινο σώμα: 1200 gr Ca. 99% στα οστά και τα δόντια Το υπόλοιπο βρίσκεται στους ιστούς ΡΥΘΜΙΣΗ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ Ανθρώπινο σώμα: 1200 gr Ca 99% στα οστά και τα δόντια Το υπόλοιπο βρίσκεται στους ιστούς ΡΟΛΟΣ ΕΞΩΚΥΤΤΑΡΙΟΥ Ca ++ Μυϊκή συστολή Συναπτική διαβίβαση Συσσώρευση αιμοπεταλίων Πήξη του αίματος

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία-Ι. Ουροποιητικό σύστημα. Λειτουργία νεφρικών σωληναρίων. Β. Στεργίου Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Πειραματικής Φυσιολογίας

Φυσιολογία-Ι. Ουροποιητικό σύστημα. Λειτουργία νεφρικών σωληναρίων. Β. Στεργίου Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Πειραματικής Φυσιολογίας Φυσιολογία-Ι Ουροποιητικό σύστημα Λειτουργία νεφρικών σωληναρίων Β. Στεργίου Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Πειραματικής Φυσιολογίας Ισοζύγιο νερού Επηρεάζεται από την : Ισορροπία μεταξύ πρόσληψης

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΣΗΜΑΣΙΑ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ Η ακριβής ρύθμιση των ιόντων υδρογόνου (Η

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίμηση αερίων αίματος στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών. Ασημάκος Ανδρέας Πνευμονολόγος-Εντατικολόγος Α Πανεπιστημιακή Κλινική Εντατικής Θεραπείας

Εκτίμηση αερίων αίματος στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών. Ασημάκος Ανδρέας Πνευμονολόγος-Εντατικολόγος Α Πανεπιστημιακή Κλινική Εντατικής Θεραπείας Εκτίμηση αερίων αίματος στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών Ασημάκος Ανδρέας Πνευμονολόγος-Εντατικολόγος Α Πανεπιστημιακή Κλινική Εντατικής Θεραπείας Χρησιμότητα των αερίων αίματος στο ΤΕΠ Εκτίμηση οξεοβασικής

Διαβάστε περισσότερα

Τι μας λέει και τι δε μας λέει το ασβέστιο ορού;

Τι μας λέει και τι δε μας λέει το ασβέστιο ορού; Ετήσιο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Υγρών, Ηλεκτρολυτών & Οξεοβασικής Ισορροπίας 10 ο Σεμινάριο Διαταραχές ύδατος και νατρίου 23 & 24 Σεπτεμβρίου 2016, ΚΟΜΟΤΗΝΗ Τι μας λέει και τι δε μας λέει το ασβέστιο

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ

ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ Σ.Μαρινάκη Νεφρολογική Κλινική και Μονάδα Μεταμόσχευσης Νεφρού ΕΚΠΑ, Ιατρική Σχολή, Λαϊκό Νοσοκομείο, Αθήνα Μαθήματα Φυσιολογίας 18.01.2017 Η συγκέντρωση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΛΥΚΟΖΟΥΡΙΑ

ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΛΥΚΟΖΟΥΡΙΑ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΣΩΛΗΝΑΡΙΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΛΥΚΟΖΟΥΡΙΑ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Γυναίκα 27 ετών, κατά την 26η εβδομάδα κύησης, επισκέπτεται τον γυναικολόγο της στα πλαίσια προγεννητικού ελέγχου. Έχει ελεύθερο

Διαβάστε περισσότερα

gr aiavramidis.gr

gr aiavramidis.gr ΕΠΙΠΕ Α ΦΩΣΦΟΡΟΥ ΣΤΟ ΑΙΜΑ Φυσιολογικά ενήλικες 2,4-4,5 4,5 mg/dl ή 0,8-1,44 mmol/l παιδιά και έφηβοι 4-66 mg/dl ή 1,3-1,92 1,92 mmol/l αυξηµένη εγγύς επαναρρόφηση στα παιδιά (δράση IGF-I) I) τα επίπεδα

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές Ύδατος Ηλεκτρολυτών Χ. Ν. Σκαλιώτη

Διαταραχές Ύδατος Ηλεκτρολυτών Χ. Ν. Σκαλιώτη Διαταραχές Ύδατος Ηλεκτρολυτών Χ. Ν. Σκαλιώτη Νεφρολογική Κλινική & Μονάδα Μεταμόσχευσης Νεφρού, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, ΓΝΑ «Λαϊκό» Διαταραχές Ύδατος - Ηλεκτρολυτών Κατανομή Νερού Διαμέρισμα (L) % Σωματικού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Παθοφυσιολογία Ι Διαταραχές οξεοβασικής - λιπίδια ηλεκτρολύτες μεταβολικό σύνδρομο Υπεύθυνος μαθήματος: Καθηγητής Παθολογίας/Ρευματολογίας, Αλέξανδρος

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα ΙΙΙ Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης

Παράρτημα ΙΙΙ Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης Παράρτημα ΙΙΙ Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης Σημείωση: Αυτές οι τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης

Διαβάστε περισσότερα

σ αυτό τον τόπο όλα είναι καμωμένα από πέτρα από πέτρα η γη, από πέτρα κι άνθρωποι οι χαρές και οι λύπες από πέτρα σκληρή Καλημέρα!

σ αυτό τον τόπο όλα είναι καμωμένα από πέτρα από πέτρα η γη, από πέτρα κι άνθρωποι οι χαρές και οι λύπες από πέτρα σκληρή Καλημέρα! σ αυτό τον τόπο όλα είναι καμωμένα από πέτρα από πέτρα η γη, από πέτρα κι άνθρωποι οι χαρές και οι λύπες από πέτρα σκληρή Καλημέρα! Πύκνωση Αραίωση ούρων Ρύθμιση ωσμωτικότητας Β. Κ. Μαργέλλος Διευθυντής

Διαβάστε περισσότερα

Συντάχθηκε απο τον/την birisioan Πέμπτη, 23 Φεβρουάριος :36 - Τελευταία Ενημέρωση Πέμπτη, 23 Φεβρουάριος :12

Συντάχθηκε απο τον/την birisioan Πέμπτη, 23 Φεβρουάριος :36 - Τελευταία Ενημέρωση Πέμπτη, 23 Φεβρουάριος :12 Οι παραθυρεοειδείς είναι συνήθως τέσσερις αδένες, με μέγεθος και εμφάνιση σαν μια φακή, που βρίσκονται συνήθως ανά δύο στην οπίσθια επιφάνεια κάθε λοβού του θυρεοειδή. Αυτοί είναι υπεύθυνοι για την παραγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Υγρά και Ηλεκτρολύτες

Υγρά και Ηλεκτρολύτες ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 153 Υγρά και Ηλεκτρολύτες ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΙΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΛΙΑΜΟΥ, ΕΥΑ ΚΟΛΑΡΟΒΑ, ΠΟΥΛΧΕΡΙΑ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, ΓΕΩΡΓΙΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ Το ανθρώπινο

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικές οδηγίες χρήσης του πρωτοκόλλου της διαβητικής κετοξέωσης.

Πρακτικές οδηγίες χρήσης του πρωτοκόλλου της διαβητικής κετοξέωσης. Πρακτικές οδηγίες χρσης του πρωτοκόλλου της διαβητικς κετοξέωσης. ΒΗΜΑ 1 ο : Όταν η γλυκόζη αίματος είναι >250mg/dl και ο ασθενς σε επηρεασμένη γενικ κατάσταση, ταχεία ενυδάτωση [ Ν/S 0,9% με 20ml/Kg σε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 3: ΗΠΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΗΠΑΤΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Κάλυψη των ενεργειακών αναγκών Πρόληψη της απώλειας βάρους Ενίσχυση προγράμματος αποκατάστασης ΕΡΓΑΛΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΕΛΙΣΑΦ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 1ο ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ Ασθενής 62 ετών διακομίσθηκε στο

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές Ύδατος Ηλεκτρολυτών ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ

Διαταραχές Ύδατος Ηλεκτρολυτών ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ Διαταραχές Ύδατος Ηλεκτρολυτών ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ Νεφρολογική Κλινική & Μονάδα Μεταμόσχευσης Νεφρού, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, ΓΝΑ «Λαϊκό» Κατανομή Νερού Διαμέρισμα Ολικό νερό σώματος (TBW) Ενδοκυττάριο Εξωκυττάριο

Διαβάστε περισσότερα

Ρύθµιση του ισοζυγίου Νατρίου και Νερού

Ρύθµιση του ισοζυγίου Νατρίου και Νερού Ρύθµιση του ισοζυγίου Νατρίου και Νερού Περιεχόµενα: Ισοζύγιο Σωµατικού Νατρίου και Ύδατος Νεφρική επεξεργασία Νατρίου και Ύδατος Νεφρική ρύθµιση Νατρίου Νεφρική ρύθµιση ύδατος ίψα και όρεξη άλατος Ρύθµιση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 6: ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΑ ΤΕΛΙΚΟΥ ΣΤΑΔΙΟΥ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Η νεφρική υποκατάσταση (αιμοδιάλυση) οδηγεί στις ακόλουθες απώλειες: αμινοξέων (2gr/ώρα διάλυσης) και γλουταμίνης

Διαβάστε περισσότερα

Στρατής Κασιμάτης Νεφρολόγος, Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο»

Στρατής Κασιμάτης Νεφρολόγος, Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο» Ποια είναι η απάντηση του νεφρού σε ένα φορτίο οξέος ή βάσης; Στρατής Κασιμάτης Νεφρολόγος, Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο» ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΟ ΟΞΙΝΟ ΦΟΡΤΙΟ Δίαιτα πλούσια σε ζωικό λεύκωμα Φωσφορικό οξύ - Οργανικός

Διαβάστε περισσότερα

Διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση του ασθενή με υποκαλιαιμία

Διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση του ασθενή με υποκαλιαιμία Διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση του ασθενή με υποκαλιαιμία Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Υποκαλιαιμία Φυσιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Παθοφυσιολογία Ι Διαταραχές οξεοβασικής - λιπίδια ηλεκτρολύτες μεταβολικό σύνδρομο Υπεύθυνος μαθήματος: Καθηγητής Παθολογίας/Ρευματολογίας, Αλέξανδρος

Διαβάστε περισσότερα

Ρύθμιση της οξεοβασικής ισορροπίας από τους νεφρούς

Ρύθμιση της οξεοβασικής ισορροπίας από τους νεφρούς Ρύθμιση της οξεοβασικής ισορροπίας από τους νεφρούς Δημήτριος Σ. Γούμενος Νεφρολογικό και Μεταμοσχευτικό Κέντρο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών www.nephrology-patra.gr Πηγές υδρογονοϊόντων [H + ] Ημερήσιος

Διαβάστε περισσότερα

Η σημασία του ph των ούρων και των ηλεκτρολυτών (ορού και ούρων) στη διερεύνηση των οξεοβασικών διαταραχών

Η σημασία του ph των ούρων και των ηλεκτρολυτών (ορού και ούρων) στη διερεύνηση των οξεοβασικών διαταραχών Η σημασία του ph των ούρων και των ηλεκτρολυτών (ορού και ούρων) στη διερεύνηση των οξεοβασικών διαταραχών Τουλκερίδης Γεώργιος, Νεφρολόγος Γενικό Νοσοκομείο Λάρνακας Ορισμός οξέος και βάσης Οξύ είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ. Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, ΓΝΑ «Λαϊκό»

ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ. Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, ΓΝΑ «Λαϊκό» Διαταραχές Ύδατος Ηλεκτρολυτών ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ Νεφρολογική Κλινική &Μονάδα Μεταμόσχευσης Νεφρού, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, ΓΝΑ «Λαϊκό» Κατανομή Νερού Διαμέρισμα Ολικό νερό σώματος (TBW) Ενδοκυττάριο Εξωκυττάριο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 12: HIV Ο HIV έχει συνδεθεί με κακή θρέψη και με το σύνδρομο απώλειας καθαρής σωματικής μάζας και λιπώδους ιστού (AIDS wasting syndrome). Η απώλεια σωματικού

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ: ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΤΙΔΑ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Κάλυψη των ενεργειακών αναγκών Πρόληψη/ αντιμετώπιση κακής θρέψης Πρόληψη της απώλειας βάρους Αντιμετώπιση της

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ

ΟΞΕΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ SHOCK ΟΞΕΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΕΙΔΟΣ SHOCK ανάλογα με το αίτιο Εκτεταμένη ισχαιμία Πιθανή πτώση ΑΠ Πιθανώς ωχρά κρύα άκρα (ισχαιμία αγγειοσύσπαση) Πιθανώς ιδρώτες ταχυκαρδία (υπερέκκριση αδρεναλίνης)

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΒΗΤΙΚΗ ΚΕΤΟΞΕΩΣΗ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι. ΚΟΤΡΩΝΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ Γ.Ν.Θ. ΆΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ

ΔΙΑΒΗΤΙΚΗ ΚΕΤΟΞΕΩΣΗ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι. ΚΟΤΡΩΝΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ Γ.Ν.Θ. ΆΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΗ ΚΕΤΟΞΕΩΣΗ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι. ΚΟΤΡΩΝΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ Γ.Ν.Θ. ΆΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2017 ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΚΑΜΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Επείγουσα, απειλητική για τη ζωή επιπλοκή του ΣΔ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ (2) Οξεία έναρξη

Διαβάστε περισσότερα

Υγρά και Ηλεκτρολύτες

Υγρά και Ηλεκτρολύτες Υγρά και Ηλεκτρολύτες ΕΝΟΤΗΤΑ 7 Κεφάλαιο 32 ΘΕΡΑΠΕΊΑ ΜΕ ΥΓΡΆ ΣΥΝΤΉΡΗΣΗΣ ΣΎΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΣΏΜΑΤΟΣ Το νερό είναι το βασικό συστατικό του ανθρώπινου σώματος. Το Συνολικό Νερό (TBW) ως ποσοστό του βάρους σώματος

Διαβάστε περισσότερα

Παρεντερική χορήγηση υγρών Ποιο διάλυµα σε ποιόν ασθενή; Θεοδόσιος Φιλιππάτος Παθολόγος Επικουρικός Ιατρός ΠΓΝΙ

Παρεντερική χορήγηση υγρών Ποιο διάλυµα σε ποιόν ασθενή; Θεοδόσιος Φιλιππάτος Παθολόγος Επικουρικός Ιατρός ΠΓΝΙ Παρεντερική χορήγηση υγρών Ποιο διάλυµα σε ποιόν ασθενή; Θεοδόσιος Φιλιππάτος Παθολόγος Επικουρικός Ιατρός ΠΓΝΙ ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΣΥΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΕΞΩΚΥΤΤΑΡΙΟΥ ΟΓΚΟΥ (ΥΠΟΟΓΚΑΙΜΙΑ)

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ MAG-2 διάλυµα πόσιµο σε συσκευασία µιας δόσης 1,5 g / 10 ml VIAL (ORAL) 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ Τα 10 ml περιέχουν

Διαβάστε περισσότερα

Επιπλέον η έλλειψη ασβεστίου μπορεί να οδηγήσει στις παρακάτω παθολογικές καταστάσεις:

Επιπλέον η έλλειψη ασβεστίου μπορεί να οδηγήσει στις παρακάτω παθολογικές καταστάσεις: Γράφει: Φανή Πρεβέντη, MSc Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Το σώμα μας περιέχει μεγάλες ποσότητες ασβεστίου. Συγκεκριμένα, το ασβέστο είναι υπεύθυνο για το 1,5-2% του σωματικού μας βάρους. Είναι το

Διαβάστε περισσότερα

Οξεοβασική ισορροπία. Θεόδωρος Βασιλακόπουλος. Αναπληρωτής Καθηγητής Εντατικής Θεραπείας-Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ

Οξεοβασική ισορροπία. Θεόδωρος Βασιλακόπουλος. Αναπληρωτής Καθηγητής Εντατικής Θεραπείας-Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ Οξύ ph Βάση Οξεοβασική ισορροπία Θεόδωρος Βασιλακόπουλος Αναπληρωτής Καθηγητής Εντατικής Θεραπείας-Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ ph= - log [H + ] [H + ] σε mol/l ή Eq/L [H + ] = 40 neq/l = 40 x 10-9 Eq/L [HCO 3-

Διαβάστε περισσότερα

Version 7.2, 10/2006 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

Version 7.2, 10/2006 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Version 7.2, 10/2006 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1 1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Lactated Ringer s Injection/Fresenius, (3,1+0,3+6+0,2)g, ενέσιμο διάλυμα για έγχυση

Διαβάστε περισσότερα

Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Ο Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Δ Α Σ Τ Ο Σ Α Κ Χ Α Ρ Ω Δ Η Δ Ι Α Β Η Τ Η

Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Ο Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Δ Α Σ Τ Ο Σ Α Κ Χ Α Ρ Ω Δ Η Δ Ι Α Β Η Τ Η Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Ο Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Δ Α Σ Τ Ο Σ Α Κ Χ Α Ρ Ω Δ Η Ο κ. Χ είναι 45 ετών διευθυντής πολυεθνικής και από την ηλικία των 20 ετών διαγνώστηκε με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 ενώ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΚΤΕΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ. Λ.Β. Αθανασίου. Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής, ΠΘ

ΔΕΙΚΤΕΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ. Λ.Β. Αθανασίου. Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής, ΠΘ ΔΕΙΚΤΕΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Λ.Β. Αθανασίου Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής, ΠΘ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΔΕΙΚΤΩΝ Διαπίστωση της νεφρικής βλάβης/ νεφροτοξική δράση φαρμάκων Εντόπιση της βλάβης Πρόγνωση Αξιολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

ΥΓΡΑ & ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ (ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ)

ΥΓΡΑ & ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ (ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ) ΥΓΡΑ & ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ (ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ) ΡΟΒΙΘΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗΣ ΤΕ, MMEDsci in Clinical Nursing 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ 3 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΥΓΡΑ & ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ (ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ) Τα ολικό ποσό του νερού

Διαβάστε περισσότερα

Η απώλεια του καλίου μειώνει την διεγερσιμότητα των μυϊκών κυττάρων (μυϊκή κόπωση

Η απώλεια του καλίου μειώνει την διεγερσιμότητα των μυϊκών κυττάρων (μυϊκή κόπωση Ηλεκτρολύτες Η απώλεια του καλίου μειώνει την διεγερσιμότητα των μυϊκών κυττάρων (μυϊκή κόπωση Αυξάνεται με την οξεία, έντονη σωματική άσκηση (προσωρινή αύξηση), από υπερβολική χρήση νατρίου, ανεπαρκή

Διαβάστε περισσότερα

Βρέφη 0-12 μηνών. Παιδιά 4-8 ετών. Παιδιά και έφηβοι 9-18 ετών. Ενήλικες > 50 ετών. Γυναίκες έγκυες και θηλάζουσες

Βρέφη 0-12 μηνών. Παιδιά 4-8 ετών. Παιδιά και έφηβοι 9-18 ετών. Ενήλικες > 50 ετών. Γυναίκες έγκυες και θηλάζουσες ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ Ασβέστιο Συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη ασβεστίου Βρέφη 0-12 μηνών Παιδιά 1-3 ετών Παιδιά 4-8 ετών Παιδιά και έφηβοι 9-18 ετών Ενήλικες 19-50 ετών Ενήλικες > 50 ετών Γυναίκες έγκυες και θηλάζουσες

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.

ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν. ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.Α ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΟΡΙΣΜΟΣ Το καρδιονεφρικό σύνδρομο (CRS) αναφέρεται σε παθοφυσιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

Διάγνωση - Διαφορική διάγνωση μεταβολικής αλκάλωσης

Διάγνωση - Διαφορική διάγνωση μεταβολικής αλκάλωσης Διάγνωση Διαφορική διάγνωση μεταβολικής αλκάλωσης Χρυσόστομος Δημητριάδης Νεφρολόγος, Επιμελητής Νεφρολογικού Τμήματος Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο» Ως μεταβολική αλκάλωση (ΜΑ) ορίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Οξεοβασική ισορροπία. Θεόδωρος Βασιλακόπουλος. Αναπληρωτής Καθηγητής Εντατικής Θεραπείας-Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ

Οξεοβασική ισορροπία. Θεόδωρος Βασιλακόπουλος. Αναπληρωτής Καθηγητής Εντατικής Θεραπείας-Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ Οξύ ph Βάση Οξεοβασική ισορροπία Θεόδωρος Βασιλακόπουλος Αναπληρωτής Καθηγητής Εντατικής Θεραπείας-Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ ph= - log [H + ] [H + ] σε mol/l ή Eq/L [H + ] = 40 neq/l = 40 x 10-9 Eq/L [HCO 3-

Διαβάστε περισσότερα

Σωληναριακή επαναρρόφηση Πύκνωση Αραίωση ούρων Ρύθμιση ωσμωτικότητας

Σωληναριακή επαναρρόφηση Πύκνωση Αραίωση ούρων Ρύθμιση ωσμωτικότητας Σωληναριακή επαναρρόφηση Πύκνωση Αραίωση ούρων Ρύθμιση ωσμωτικότητας Β. Κ. Μαργέλλος Διευθυντής ΕΣΥ Γ. Ν. Α. Ο Ευαγγελισμός Προβληματισμοί Η καμήλα της ερήμου δεν διψάει; Οι ναυαγοί γιατί δεν πίνουν θαλασσινό

Διαβάστε περισσότερα

Σωληναριακή επαναρρόφηση Πύκνωση Αραίωση ούρων Ρύθμιση ωσμωτικότητας

Σωληναριακή επαναρρόφηση Πύκνωση Αραίωση ούρων Ρύθμιση ωσμωτικότητας Σωληναριακή επαναρρόφηση Πύκνωση Αραίωση ούρων Ρύθμιση ωσμωτικότητας Β. Κ. Μαργέλλος Διευθυντής ΕΣΥ Γ. Ν. Α. Ο Ευαγγελισμός Προβληματισμοί Η καμήλα της ερήμου δεν διψάει; Οι ναυαγοί γιατί δεν πίνουν θαλασσινό

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΥΠΟΘΕΡΜΙΑΣ

ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΥΠΟΘΕΡΜΙΑΣ ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ Όταν η εσωτερική θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος πέφτει κάτω από 35ο C, το αποτέλεσμα είναι η υποθερμία. Όταν η θερμοκρασία ελαττωθεί κάτω από τα κανονικά επίπεδα λειτουργίας του θερμοστάτη

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ. Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, ΓΝΑ «Λαϊκό»

ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ. Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, ΓΝΑ «Λαϊκό» Διαταραχές Ύδατος Ηλεκτρολυτών ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ Νεφρολογική Κλινική &Μονάδα Μεταμόσχευσης Νεφρού, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, ΓΝΑ «Λαϊκό» Διαταραχές ισοζυγίου Νατρίου και Νερού Διαταραχές του ισοζυγίου του

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 5: ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗΣ ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 5: ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗΣ ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 5: ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗΣ ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ Νόσος Crohn ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Πρόληψη και αντιμετώπιση της κακής θρέψης Πρόληψη της απώλειας

Διαβάστε περισσότερα

Νοσηλευτικά Πρωτόκολλα διαχείρισης καρδιολογικών ασθενών στην εξωνεφρική κάθαρση. Μονάδα Τεχνητού Νεφρού ΠΓΝ «Αττικόν», Αθήνα

Νοσηλευτικά Πρωτόκολλα διαχείρισης καρδιολογικών ασθενών στην εξωνεφρική κάθαρση. Μονάδα Τεχνητού Νεφρού ΠΓΝ «Αττικόν», Αθήνα Νοσηλευτικά Πρωτόκολλα διαχείρισης καρδιολογικών ασθενών στην εξωνεφρική κάθαρση { Μονάδα Τεχνητού Νεφρού ΠΓΝ «Αττικόν», Αθήνα Το νοσηλευτικό έργο στις ΜΤΝ Σκοπός της η παροχή εξειδικευµένης φροντίδας

Διαβάστε περισσότερα

Αλγόριθμος για την αιτιολογική διάγνωση της υπο- υπερνατριαιμίας. Γ. Λιάμης Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Αλγόριθμος για την αιτιολογική διάγνωση της υπο- υπερνατριαιμίας. Γ. Λιάμης Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Αλγόριθμος για την αιτιολογική διάγνωση της υπο- υπερνατριαιμίας Γ. Λιάμης Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Υπονατριαιμία Υπερνατριαιμία Posm Posm είσοδος Η 2 Ο στα κύτταρα έξοδος

Διαβάστε περισσότερα

ΩΣΜΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΦΡΟΙ

ΩΣΜΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΦΡΟΙ ΩΣΜΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΦΡΟΙ ΠΩΣ ΜΕΤΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΟΙ ΟΥΣΙΕΣ ΣΤΑ ΥΓΡΑ Μεταφορά τροφών και αποβολή μη χρήσιμων ουσιών: Διάχυση (π.χ. το CO 2 που παράγεται κατά τον μεταβολισμό των κυττάρων, διαχέεται από τα κύτταρα

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΑΡΙΑΝΝΑ Α. ΝΤΑΛΑΜΑΓΚΑ, MD, MSc, MPH, PhD ΙΑΤΡΟΣ-ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΕΠ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝ/ΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΠΑΝ/ΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ «ΑΤΤΙΚΟΝ»

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας, Ιατρική Σχολή ΑΠΘ, Διευθυντής: Καθηγητής κ. Γεώργιος Ανωγειανάκις

Εργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας, Ιατρική Σχολή ΑΠΘ, Διευθυντής: Καθηγητής κ. Γεώργιος Ανωγειανάκις 1 Πόσα λίτρα πρόουρο σχηματίζονται ημερησίως; α) 15-18 L β) 1,5-1,7 L γ) 170-180 L δ) 1700-1800 L ε) 100-120 L 2. Ποιο τμήμα του νεφρού ανήκει στον μυελό του νεφρού; α) Τα νεφρικά σωμάτια β) Η κάψα του

Διαβάστε περισσότερα

Μεταβολική Αλκάλωση. ph >7,4 [ΗCO 3- ] > 24 meq/l

Μεταβολική Αλκάλωση. ph >7,4 [ΗCO 3- ] > 24 meq/l Μεταβολική Αλκάλωση ph >7,4 [ΗCO 3- ] > 24 meq/l Παθοφυσιολογία μεταβολικής αλκάλωσης [ΗCO 3- ] = ποσό ΗCO 3- στον εξωκυττάριο όγκο εξωκυττάριο όγκο Παθοφυσιολογία μεταβολικής αλκάλωσης: Εξωγενής προσθήκη

Διαβάστε περισσότερα

gr

gr Η επίδραση της περίσσειας θυρεοειδικών ορµονών στα οστά ήταν γνωστή πριν από την εµφάνιση των αντιθυρεοειδικών φαρµάκων. Μία από τις πρώτες αναφορές καταγράφηκε το 1891από τον von Recklinghausen και αναφέρει

Διαβάστε περισσότερα

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ

11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ 11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο είδη αδένων, οι εξωκρινείς και οι ενδοκρινείς. Οι εξωκρινείς (ιδρωτοποιοί αδένες, σμηγματογόνοι αδένες κ.ά.) εκκρίνουν το προϊόν τους στην επιφάνεια

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ. Διαταραχές Ύδατος Ηλεκτρολυτών ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ. Διαταραχές Ύδατος Ηλεκτρολυτών ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ Διαταραχές Ύδατος Ηλεκτρολυτών ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ Νεφρολογική Κλινική & Μονάδα Μεταμόσχευσης Νεφρού, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, ΓΝΑ «Λαϊκό» Διαταραχές ισοζυγίου Νατρίου και Νερού Διαταραχές του ισοζυγίου του

Διαβάστε περισσότερα

Γυναίκα 50 ετών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι εισάγεται με ιστορικό από 48ωρου ανορεξίας, δύσπνοιας και κεφαλαλγίας. Το σάκχαρο αίματος ήταν 550mg/dl

Γυναίκα 50 ετών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι εισάγεται με ιστορικό από 48ωρου ανορεξίας, δύσπνοιας και κεφαλαλγίας. Το σάκχαρο αίματος ήταν 550mg/dl Γυναίκα 50 ετών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι εισάγεται με ιστορικό από 48ωρου ανορεξίας, δύσπνοιας και κεφαλαλγίας. Το σάκχαρο αίματος ήταν 550mg/dl και η αναπνοή της μύριζε κετόνη. Την είχε βρει ο άνδρας

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ Κυριακή Σταματέλου Ειδικός Νεφρολόγος, MBA Τι είναι η νεφρολιθίαση; Η νεφρολιθίαση λέγεται κοινά «πέτρες στα νεφρά» και είναι γνωστή στην ανθρωπότητα από τα αρχαία χρόνια.

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ νεφρά νεφρών Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) είναι ένα από τα δύο κύρια αίτια χρόνιας νεφρικής νόσου παγκοσμίως (το άλλο είναι ο διαβήτης). Επίσης, τα νεφρά έχουν βασικό ρόλο στη

Διαβάστε περισσότερα

2+ 3-4. Οι ηλεκτρολυτικές διαταραχές είναι συχνές. Απαιτείται έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. για την καλύτερη έκβαση των ασθενών

2+ 3-4. Οι ηλεκτρολυτικές διαταραχές είναι συχνές. Απαιτείται έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. για την καλύτερη έκβαση των ασθενών Σωτήρης Τσιόδρας + + 2+ 2+ 3-4 Οι ηλεκτρολυτικές διαταραχές είναι συχνές Απαιτείται έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία για την καλύτερη έκβαση των ασθενών Διαταραχές Νa + (φ.τ:135-145 meq/l) Συχνές Σχετίζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΛΥΚΟΖΟΥΡΙΑ

ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΛΥΚΟΖΟΥΡΙΑ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΣΩΛΗΝΑΡΙΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΛΥΚΟΖΟΥΡΙΑ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Γυναίκα 27 ετών, κατά την 26η εβδομάδα κύησης, επισκέπτεται τον γυναικολόγο της στα πλαίσια προγεννητικού ελέγχου. Έχει ελεύθερο

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ: ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΩΥΣΗΣ ΕΛΙΣΑΦ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ: ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΩΥΣΗΣ ΕΛΙΣΑΦ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ: ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΩΥΣΗΣ ΕΛΙΣΑΦ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ Υπερωσμωτικότητα Διέγερση ωσμωυποδοχέων Δίψα ADH Αυξημένη πρόσληψη και

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΥΠΟ/ΥΠΕΡ ΚΑΛΙΑΙΜΙΑ ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΜΙΧΟΔΗΜΟΣ, ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΥΠΟ/ΥΠΕΡ ΚΑΛΙΑΙΜΙΑ ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΜΙΧΟΔΗΜΟΣ, ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΥΠΟ/ΥΠΕΡ ΚΑΛΙΑΙΜΙΑ ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΜΙΧΟΔΗΜΟΣ, ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΚΑΛΙΟ Το σημαντικότερο ενδοκυττάριο κατιόν Διαδραματίζει σημαντικό στη φυσιολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2: ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2: ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2: ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια 25% - 40% των ασθενών με ΧΑΠ υποσιτίζονται. ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Κάλυψη των ενεργειακών αναγκών Πρόληψη

Διαβάστε περισσότερα