ΤΙΤΛΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: Σημειωματάριο Υδροπονίας

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΤΙΤΛΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: 3.2.1-3.2.2. Σημειωματάριο Υδροπονίας"

Transcript

1 ΤΙΤΛΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: Σημειωματάριο Υδροπονίας ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΒΙΟΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΣΕ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ ΚΑΙ ΜΑΡΟΥΛΙΟΥ HYDROFLIES ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΔΗΜΟΣ ΚΑΤΩ ΠΟΛΕΜΙΔΙΩΝ Λεμεσός 2014

2 1

3 Πρόλογος Το συγκεκριμένο παραδοτέο περιλαμβάνει την συλλογή δεδομένων από επαφή με κρατικούς φορείς και χρήστες υδροπονίας σχετικά με τη διάδοση της υδροπονίας αλλά και καταγραφή των ποικιλιών και στοιχείων υδροπονίας (λίστα προμηθευτών, λίστα αναλυτικών εργαστηρίων κτλ). Καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης και των προβλημάτων των θερμοκηπιακών εγκαταστάσεων στην Κύπρο τα οποία εφαρμόζουν υδροπονία, έλεγχο μικροκλίματος και φυτοφάγα έντομα και ακάρεα. 2

4 Πίνακας περιεχομένων ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ Υδατικά υδροπονικά συστήματα Τεχνική λεπτής στοιβάδας θρεπτικού διαλύματος (NFT) Σύστημα επίπλευσης (DFT) Αεροπονία Συστήματα με υπόστρωμα Πετροβάμβακας (rockwool) Ελαφρόπετρα Περλίτης Διογκωμένη άργιλος Κοκκοφοίνικας (Φλοιός ινδικής καρύδας) ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΥΔΡΟΠΟΝΙΑ Χαρακτηριστικά των θρεπτικών διαλυμάτων Ηλεκτρική αγωγιμότητα: (Electrical conductivity, EC) Οξύτητα (ph) Παρασκευή και παροχή του θρεπτικού διαλύματος στα φυτά ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ- ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΥΔΡΟΠΟΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΕΧΘΡΟΙ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΔΡΟΠΟΝΙΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Πίνακας 1.Φορείς υδροπονικών καλλιεργειών Πίνακας 2. Χρήστες υδροπονικών καλλιεργειών Πίνακας 3. Εταιρείες γεωργικών εξοπλισμών Πίνακας 4. Προμηθευτές και ποικιλίες υδροπονικών καλλιεργειών Πίνακας 5. Εργαστήρια αναλύσεων Πίνακας 6. Συσκευαστήρια φρούτων και λαχανικών Πίνακας 7. Εταιρείες μεταφοράς νωπών προϊόντων Πίνακας 8. Εταιρείες επεξεργασίας νωπών προϊόντων ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με τον όρο υδροπονία έχει επικρατήσει να αναφέρονται όλες οι τεχνικές της καλλιέργειας φυτών εκτός εδάφους (soilless culture). Σε αυτές τις τεχνικές περιλαμβάνονται συστήματα με ή χωρίς υπόστρωμα, το κοινό που τις χαρακτηρίζει σε κάθε περίπτωση είναι ότι η θρέψη των φυτών γίνεται αποκλειστικά από θρεπτικό διάλυμα, το οποίο είναι αραιό υδατικό διάλυμα όλων των ανόργανων θρεπτικών στοιχείων που είναι απαραίτητα για τα φυτά, ειδικά προσαρμοσμένο για κάθε είδος καλλιέργειας και ανάλογα με το στάδιο στο οποίο βρίσκεται. Η υδροπονία επιτρέπει τον απόλυτο έλεγχο της θρέψης των φυτών, και όταν εφαρμόζεται σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες, με τον παράλληλο έλεγχο των συνθηκών του περιβάλλοντος του θερμοκηπίου, καθιστά δυνατή την εντατικοποίηση και τον προγραμματισμό της καλλιέργειας. 1. ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ Για την κατάταξη των συστημάτων καλλιέργειας εκτός εδάφους έχουν χρησιμοποιηθεί δύο βασικά κριτήρια. Το ένα είναι ο τρόπος διαχείρισης των απορροών της καλλιέργειας και το δεύτερο το μέσο ανάπτυξης της ρίζας και τα κατασκευαστικά χαρακτηριστικά του συστήματος. Με κριτήριο τον τρόπο διαχείρισης των απορροών τα υδροπονικά συστήματα κατατάσσονται σε ανοιχτά, όπου η περίσσεια του θρεπτικού διαλύματος από τη ριζόσφαιρα διαφεύγει ως απορροή και αποβάλλεται από το σύστημα και σε κλειστά, όπου η απορροή του θρεπτικού διαλύματος συλλέγεται, διορθώνεται ως προς τη σύσταση και επαναχρησιμοποιείται. Στα κλειστά συστήµατα το διάλυµα της απορροής ανακυκλώνεται και επαναχρησιμοποιείται σε µεγάλο ποσοστό. Με τον τρόπο αυτό έχουµε οικονοµία στην κατανάλωση λιπασµάτων και σηµαντική µείωση της ρύπανσης. Κατά την εφαρμογή του κλειστού συστήµατος συνιστάται, για την παρασκευή των θρεπτικών διαλυµάτων, η χρησιµοποίηση µεµονωµένων δεξαµενών για κάθε θρεπτικό στοιχείο. Αυτό κρίνεται απαραίτητο διότι σε κάθε κύκλο του θρεπτικού διαλύµατος, λόγω της διαφορετικής απορρόφησης κάθε στοιχείου από τα φυτά, το ανακυκλούµενο διάλυµα χάνει την σωστή του σύσταση ακόµα και αν εµπλουτίζεται µε φρέσκο διάλυµα (που προέρχεται από σύστηµα δεξαµενών Α, Β, Ο). Με το σύστηµα όµως των µεµονωµένων δεξαµενών η ρύθµιση του ανακυκλούμενου διαλύµατος είναι ακριβής γιατί βασίζεται στην απορρόφηση κάθε στοιχείου χωριστά. Τα κλειστά συστήµατα είναι πιο ευαίσθητα σε επιμολύνσεις του ριζικού συστήµατος και ένα σηµαντικό μειονέκτημά τους είναι η πιθανή εξάπλωση ασθενειών σε όλα τα φυτά της καλλιέργειας. Το υψηλό κόστος επένδυσης σε εξοπλισµό απολύµανσης της επανακυκλοφορίας, είναι ένας από τους περιοριστικούς παράγοντες διάδοσης αυτού του τύπου υδροπονικών συστηµάτων. Όταν ληφθούν ιδιαίτερα µέτρα επιμολύνσεων και διατήρησης καλών συνθηκών στην ανακυκλοφορία είναι δυνατό να αποφευχθεί η ανάγκη για απολύμανση του διαλύματος. Πιο συγκεκριμένα, για τα κλειστά υδροπονικά συστήματα, το πρόβλημα του νερού έγκειται στην αυξημένη αλατότητα. Ο καλλιεργητής έχει να αντιµετωπίσει τόσο την εξαρχής υψηλή αλατότητα του νερού, δεδοµένου ότι η υδροπονία δίνει την δυνατότητα χρησιµοποίησης τέτοιου νερού, αλλά και την αλατότητα που παρουσιάζεται εκ των υστέρων στο ανακυκλούµενο θρεπτικό διάλυµα κατά την λειτουργία του κλειστού συστήµατος. Οι δύο αυτοί παράγοντες προκαλούν µία σταδιακή αύξηση της οσµωτικής πίεσης και της περιεκτικότητας του υδατικού διαλύµατος σε τοξικά ιόντα, όπως θειικά 4

6 και χλωριούχο νάτριο, γεγονός που έχει επιπτώσεις στην ανάπτυξη των φυτών και τη συνολική παραγωγή, τόσο ποσοτικές όσο και ποιοτικές. Στον δεύτερο τρόπο κατάταξης περιλαμβάνονται όλες οι παραλλαγές κλειστών ή ανοιχτών υδροπονικών συστημάτων που έχουν κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί σε πειραματική, επαγγελματική ή ερασιτεχνική κλίμακα. Αναφορικά οι κύριες κατηγορίες υδροπονικών συστημάτων που έχουν επικρατήσει βάση του μέσου ανάπτυξης των ριζών είναι: 1.1. Υδατικά υδροπονικά συστήματα Στα συστήματα αυτά οι ρίζες των φυτών αναπτύσσονται χωρίς τη στήριξη κάποιου μέσου, είτε σε κανάλια συνεχούς ροής (NFT) ή σε δεξαμενές (DFT) ή εντελώς στον αέρα (αεροπονία). Τα συστήματα αυτά είναι πάντοτε κλειστά λόγο απουσίας μέσου συγκράτησης του νερού Τεχνική λεπτής στοιβάδας θρεπτικού διαλύματος (NFT). Με τη μέθοδο NFT (Nutrient film Technique) ή τεχνική λεπτής στοιβάδας θρεπτικού διαλύματος, οι ρίζες των φυτών αναπτύσσονται σε κανάλια μήκους έως 20 μέτρων με κατάλληλη κλίση. Η μορφή των καναλιών εξαρτάται από το είδος της καλλιέργειας, έτσι όταν πρόκειται για φυτά που χρειάζονται στήριξη και αναπτύσσουν μεγάλο ριζικό σύστημα (ντομάτα, αγγούρι) τα κανάλια έχουν πλάτος γύρω στα 30 εκ. όπου τοποθετείται ειδικό πλαστικό φύλλο, με άσπρο χρώμα εξωτερικά και μαύρο εσωτερικά, μέσα στο οποίο ρέει το θρεπτικό διάλυμα. Για χαμηλά λαχανικά (μαρούλι, φράουλα, μαϊντανό, δυόσμο κ.α.) τα κανάλια έχουν τη μορφή κλειστής υδρορροής πλάτους περίπου 10 εκ. όπου η πάνω επιφάνεια είναι επίπεδη και φέρει οπές σε αποστάσεις ανάλογα με τις αποστάσεις φύτευσης του κάθε φυτού. Τα φυτά αναπτύσσονται χωρίς στήριξη με ή χωρίς τη χρήση ειδικής θήκης, ανάλογα το υπόστρωμα που έχει χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη του σπορόφυτου. Η οξυγόνωση του θρεπτικού διαλύματος γίνεται με την πτώση του στη δεξαμενή ανακύκλωσης και απαιτείται μια μικρή υψομετρική διαφορά μεταξύ των καναλιών και της δεξαμενής θρεπτικού διαλύματος. Πλεονεκτήματα: Ακρίβεια στη διαχείριση της θρέψης, Οικονομία σε νερό και λιπάσματα. Κατάλληλη και για υπαίθρια καλλιέργεια. Μειονεκτήματα: Σχετικά υψηλό κόστος αρχικής εγκατάστασης, Απαιτεί συνεχή λειτουργία αντλίας. Σε περίπτωση μεγάλης συγκέντρωσης αλάτων στο νερό, λόγω της συνεχούς ανακύκλωσης, έχουμε γρήγορη συσσώρευση τους στη δεξαμενή θρεπτικού διαλύματος και άνοδο της αγωγιμότητας Σύστημα επίπλευσης (DFT). Με το σύστημα επίπλευσης DFT (Deep Flow technique) τα φυτά αναπτύσσονται πάνω σε πλάκες από πολύ ελαφρύ υλικό (διογκωμένη πολυστερίνη) οι οποίες φέρουν οπές κατάλληλου μεγέθους σε προκαθορισμένες αποστάσεις. Οι πλάκες επιπλέουν πάνω στο θρεπτικό διάλυμα που περιέχεται μέσα σε ειδικές λεκάνες καλλιέργειας βάθους τουλάχιστον 25 εκ.. Στην περίπτωση αυτή δεν έχουμε ροή του θρεπτικού διαλύματος και η εξασφάλιση του απαραίτητου οξυγόνου για την ανάπτυξη των φυτών γίνεται με εμπλουτισμό του διαλύματος με ειδική αντλία που διοχετεύει αέρα στο χώρο της δεξαμενής. Πλεονέκτημα: Λόγο του μεγάλου όγκου θρεπτικού διαλύματος ανά φυτό δεν απαιτεί συχνή διόρθωση. Δεν απαιτεί συνεχή λειτουργία αντλίας. 5

7 Μειονεκτήματα: Δεν επιτρέπει την συχνή αντικατάσταση του θρεπτικού διαλύματος, λόγο του μεγάλου όγκου των δεξαμενών υπάρχει μεγάλη απώλεια λιπασμάτων. Είναι το σύστημα που έχει επικρατήσει για υδροπονική καλλιέργεια φυλλωδών λαχανικών εντός θερμοκηπίου λόγο κυρίως της αξιοποίησης μεγαλύτερου μέρους της διαθέσιμης έκτασης (δεν χρειάζονται διάδρομοι) και του σχετικά μικρότερου κόστους σε σχέση με το σύστημα NFT Αεροπονία. Στην αεροπονία τα φυτά καλλιεργούνται σε πλάκες φελιζόλ και οι ρίζες τους αναπτύσσονται σε διάκενο που υπάρχει κάτω από αυτές. Στο διάκενο αυτό ψεκάζεται περιοδικά το νέφος (πολύ μικρά σταγονίδια) του θρεπτικού διαλύματος σε κατάσταση σκότους για την αποφυγή ανάπτυξης αλγών Συστήματα με υπόστρωμα Τα υποστρώματα που χρησιμοποιούνται στην υδροπονία διακρίνονται σε χημικά αδρανή ανόργανα υποστρώματα που δεν έχουν ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων με το θρεπτικό διάλυμα και σε χημικά ενεργά οργανικά υποστρώματα που έχουν σημαντική ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων. Τα επιθυμητά χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτει ένα υπόστρωμα για να είναι κατάλληλο για υδροπονία είναι τα ακόλουθα: σταθερή δομή και ουδέτερο ph να έχει υψηλό πορώδες (επαρκής αεροπερατότητα) να είναι χαμηλής πυκνότητας (μικρού βάρους) να είναι υδρόφιλο (να έχει ικανοποιητική συγκράτηση υγρασίας) να έχει διάρκεια ζωής πάνω από 3 χρόνια και να είναι φιλικό προς το περιβάλλον να είναι χαμηλού κόστους και εύκολο στη χρήση να είναι απαλλαγμένο από φυτονόσους και ζιζάνια Κλειδί για την ποιότητα του υποστρώματος είναι η ιδιότητα του να διατηρεί ιδανική αναλογία στη ριζόσφαιρα νερού και αέρα για την καλλίτερη ανάπτυξη του ριζικού συστήματος. Τα πιο διαδεδομένα από τα ανόργανα υποστρώματα είναι τα ακόλουθα: Πετροβάμβακας (rockwool). Έχει ινώδη υφή (μικροσκοπικές βελόνες). Προέρχεται από ηφαιστειογενή πετρώματα μετά από ειδική επεξεργασία σε υψηλή θερμοκρασία. Αποτελεί ένα από τα πιο διαδεδομένα υποστρώματα παγκοσμίως. Πρόβλημα η διάθεση των χρησιμοποιημένων πλακών στο περιβάλλον καθώς είναι υλικό που δεν ανακυκλώνεται. Πρακτικά έχει διάρκεια ζωής 3-5 χρόνια Ελαφρόπετρα. Είναι αργιλοπυριτικό ηφαιστιογενές ορυκτό, μια εγχώρια πρώτη ύλη χαμηλού κόστους, η οποία έχει δώσει πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα ως υδροπονικό υπόστρωμα. Παρότι έχει εκτεταμένο πορώδες σε όλη του τη μάζα και καλό αερισμό, λόγω του ελάχιστου μικροπορώδους που διαθέτει συγκρατεί πολύ μικρές ποσότητες νερού και έτσι απαιτεί πολύ συχνά έως συνεχή ποτίσματα. Παρουσιάζει αποδεδειγμένα μειωμένο κίνδυνο προσβολών από εδαφογενή παθογόνα, σε σύγκριση με άλλα υποστρώματα. Δεν υποβαθμίζεται στη διάρκεια της καλλιέργειας, οπότε μπορεί να 6

8 ξαναχρησιμοποιηθεί για αρκετές καλλιεργητικές περιόδους. Είναι απολύτως φυσικό υλικό, που δεν υφίσταται καμία βιομηχανική επεξεργασία. Παρουσιάζει ιδανική ισορροπία αέρα/νερού στη ρίζα των φυτών. Είναι χημικά αδρανές υλικό με αποτέλεσμα η θρέψη του φυτού να ελέγχεται πλήρως. Διαβρέχεται πολύ εύκολα όταν πρόκειται να ξαναχρησιμοποιηθεί. Μετά τη χρήση του ως υπόστρωμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε άλλες εφαρμογές (π.χ. ως εδαφοβελτιωτικό), χωρίς να δημιουργεί προβλήματα στο περιβάλλον. Έχει σταθερή ποιότητα και απόλυτη καθαρότητα Περλίτης. Πορώδεις κόκκοι διαμέτρου 0,5-2,5mm χωρίς ανταλλακτική ικανότητα. Είναι ηφαιστειογενές πέτρωμα επεξεργασμένο σε υψηλή θερμοκρασία. Στην Ελλάδα υπάρχουν από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα του. Έχει την ιδιότητα να συγκρατεί μεγάλες ποσότητες νερού (3-4 φορές το βάρος του) και απαιτεί ποιο αραιά ποτίσματα σε σχέση με την ελαφρόπετρα. Κατά τη διαβροχή του διογκώνεται και σχηματίζει αφρώδης μάζα γι αυτό είναι πιο εύκολη η χρήση του σε σάκους Διογκωμένη άργιλος. Παράγεται με θερμική επεξεργασία του σχιστόλιθου. Είναι χημικά αδρανές υπόστρωμα. Στην υδροπονία προτιμάται η κοκομετρία έως 8mm. Έχει θεωρητικά απεριόριστη διάρκεια ζωής Κοκκοφοίνικας (Φλοιός ινδικής καρύδας). Ένα από τα βασικότερα είδη υποστρωμάτων που χρησιμοποιούνται στην υδροπονική καλλιέργεια τόσο κηπευτικών όσο και ανθοκομικών. Η διαφορά από ποιότητα σε ποιότητα έχει να κάνει με τα ποσοστό και το μέγεθος της ίνας, το ποσοστό σε chips κ.α. 2. ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΥΔΡΟΠΟΝΙΑ Τα θρεπτικά διαλύματα που χρησιμοποιούνται στην υδροπονία είναι υδατικά διαλύματα που περιέχουν όλα τα θρεπτικά στοιχεία που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη των φυτών και βρίσκονται διαλυμένα, είτε ως ιόντα ανόργανων αλάτων, είτε ως ευδιάλυτες ανόργανες χημικές ενώσεις, είτε ως ευδιάλυτες οργανικές χημικές ενώσεις. Το θρεπτικό διάλυμα παρέχεται στα φυτά είτε με απευθείας έγχυση των πυκνών διαλυμάτων στον αγωγό άρδευσης, είτε με την παρεμβολή στο σύστημα κάδου ανάμειξης Χαρακτηριστικά των θρεπτικών διαλυμάτων Ηλεκτρική αγωγιμότητα: (Electrical conductivity, EC). Είναι ένα μέγεθος που εκφράζει την ικανότητα του υδατικού διαλύματος να άγει το ηλεκτρικό ρεύμα. Η ικανότητα του θρεπτικού διαλύματος να άγει το ηλεκτρικό ρεύμα οφείλεται στην παρουσία ιόντων. Συνεπώς η ηλεκτρική αγωγιμότητα είναι ανάλογη της συνολικής συγκέντρωσης ιόντων στο διάλυμα. Όμως η EC δεν μας δίνει πληροφορίες για το είδος των ιόντων (Κ +, Να +, SO 4 2- κ.λπ) που περιέχονται στο διάλυμα. Η ηλεκτρική αγωγιμότητα μπορεί να μετρηθεί εύκολα και γρήγορα στο θερμοκήπιο με τη χρήση εύχρηστων φορητών οργάνων. Γι αυτό η μέτρηση της χρησιμοποιείται 7

9 ευρύτατα για το γρήγορο προσδιορισμό της συγκέντρωσης αλάτων σε θρεπτικά διαλύματα. Η ηλεκτρικά αγωγιμότητα (EC) μετριέται σε ds m -1, όπου: (1 ds m -1 = 1 ms cm -1 = 1mmho cm -1 ) Οξύτητα (ph). Το ph είναι ένας αριθμός που εκφράζει τη συγκέντρωση ιόντων υδρογόνου (H 3 O + ) σε ένα θρεπτικό διάλυμα σε λογαριθμική κλίμακα (1-14). Το ph ενός θρεπτικού διαλύματος είναι πολύ σημαντικό για την θρέψη των φυτών γιατί επηρεάζει τις χημικές ισορροπίες μεταξύ διαφόρων ιόντων και χημικών ενώσεων στο θρεπτικό διάλυμα. Κατά συνέπεια, το ph καθορίζει την διαλυτότητα και επομένως την διαθεσιμότητα πολλών θρεπτικών στοιχείων για τα φυτά. Οι επιθυμητές τιμές ph στο χώρο των ριζών κυμαίνονται από 5,5-6,5. Αυτές επιτυγχάνονται με την προσθήκη οξέως που αντιδρά με τα ανθρακικά ιόντα - HCO 3 που περιέχονται στο νερό άρδευσης. Συνήθως το ph τείνει να ανεβαίνει στο περιβάλλον των ριζών (η συνολική απορρόφηση θρεπτικών κατιόντων υπερέχει αυτής των ανιόντων, οπότε αποβάλλονται HCO - 3 ή ΟΗ - ) 2.2. Παρασκευή και παροχή του θρεπτικού διαλύματος στα φυτά Τα απαραίτητα στοιχεία για τη θρέψη ενός φυτού και η χημικές μορφές τους στο θρεπτικό διάλυμα δίνονται στον παρακάτω πίνακα. Μακροστοιχείο Χημική μορφή Ιχνοστοιχείο Χημική μορφή άζωτο (N) NO - + 3, NH 4 σίδηρος (Fe) Fe 2+ φώσφορος (P) H 2 PO 4 μαγγάνιο (Mn) Mn 2+ θείο (S) 2- SO 4 ψευδάργυρος (Zn) Zn 2+ κάλιο (K) K + χαλκός (Cu) Cu 2+ ασβέστιο (Ca) Ca 2+ βόριο (B) H 3 BO 3 μαγνήσιο (Mg) Mg 2+ μολυβδαίνιο (Mo) 2- MoO 4 Τα στοιχεία αυτά παρέχονται στη μορφή πλήρως υδροδιαλυτών ενώσεων μέσω των παρακάτω λιπασμάτων που έχει ο παραγωγός στη διάθεση του. Λιπάσματα μακροστοιχείων Νιτρικό Ασβέστιο Νιτρικό Κάλιο Νιτρική Αμμωνία Νιτρικό Μαγνήσιο Φωσφορικό μονοκάλιο Φωσφορικό οξύ Θειικό Μαγνήσιο Θειικό Κάλιο Λιπάσματα Ιχνοστοιχείων Θειικό Μαγγάνιο Θειικός Ψευδάργυρος Θειικός Χαλκός Βορικό Οξύ Βόρακας Solubor Επταμολυβδαινικό αμμώνιο Μολυβδαινικό Νάτριο 8

10 Η παρασκευή του θρεπτικού διαλύματος γίνεται μέσω πυκνών μητρικών διαλυμάτων ( φορές συμπυκνωμένα) τα οποία με δοσομετρική αντλία αραιώνονται σε καθορισμένη αναλογία στο νερό άρδευσης. Χρησιμοποιούνται τουλάχιστον δύο δοχεία πυκνών διαλυμάτων και ένα οξέος. Η χρήση δύο δοχείων πυκνών διαλυμάτων είναι απαραίτητη γιατί το νιτρικό ασβέστιο πρέπει να τοποθετείται σε διαφορετικό δοχείο από τα φωσφορικά και θειικά λιπάσματα. Αυτό για αποφυγή κατακρήμνισης Ca(H 2 PO 4 ) 2 και CaSO 4, λόγω χαμηλής διαλυτότητας αυτών των λιπασμάτων. Το πυκνό διάλυμα οξέος (συνήθως HNO 3 ) χρησιμεύει στον έλεγχο του ph του διαλύματος. Βασική αρχή για την σύνθεση ενός θρεπτικού διαλύματος είναι η επίτευξη των επιθυμητών τιμών στα παρακάτω χαρακτηριστικά: Συνολική συγκέντρωση ανόργανων ιόντων (EC) ph Αναλογίες ιοντικών συγκεντρώσεων μακροστοιχείων (meq/meq) Κ:Ca:Mg N:K + Η συγκέντρωση των ιόντων NH 4 (μεταβάλλεται ανάλογα με την ανθεκτικότητα του φυτού και τις διακυμάνσεις του ph στη ριζόσφαιρα). (NH + 4 )/( NH NO - 3 ) (H 2 PO - 4 )/(SO NO H 2 PO - 4 ) Συγκεντρώσεις ιχνοστοιχείων Οι υπολογισμοί των δοσολογιών πρακτικά γίνονται μέσω προγράμματος στον υπολογιστή αυτόματα από την κεφαλή υδρολίπανσης. Κεφαλή Υδρολίπανσης Είναι ένα σύνολο από: Μηχανήματα και εξαρτήματα όπως, εγχυτικές αντλίες, αντλίες ventouri ή δοσομετρικές αντλίες, αντλίες φυγόκεντρες πολυβάθμιες ή απλές για άρδευση, αναδευτήρες, ρυθμιστές πίεσης, παροχόμετρα, μανόμετρα, αισθητήρια EC και ph κ.ά.. Υδραυλικές διατάξεις, κυρίως για σύνδεση των επιμέρους μηχανημάτων και εξαρτημάτων, δεξαμενές διαλυμάτων κ.ά.. Ηλεκτρικές διατάξεις για την παροχή ρεύματος λειτουργίας, έναρξη/παύση των μηχανημάτων και την λειτουργία των, εξαρτημάτων. Ηλεκτρονικές διατάξεις λήψης ενδείξεων από αισθητήρια, επεξεργασίας των ενδείξεων αυτών και έλεγχο των μηχανημάτων με εντολές που δίδουν από ηλεκτρονικά κυκλώματα. Ολοκληρωμένα συστήματα διαχείρισης. Σκοπό έχουν να παρασκευάζουν και να διαχειρίζονται το θρεπτικό διάλυμα λαμβάνοντας υπόψη και παραμέτρους από το περιβάλλον του θερμοκηπίου. Είναι ολοκληρωμένα μηχανήματα ή συστήματα μηχανημάτων και εγκαταστάσεις που διαθέτουν: Ολοκληρωμένα ηλεκτρονικά συστήματα ελέγχου EC, ph και προγραμμάτων άρδευσης με μικροϋπολογιστές, PLC κ.ά.. 9

11 Εξελιγμένο λογισμικό επεξεργασίας δεδομένων. Μεγάλο αριθμό εισόδων αναλογικών και ψηφιακών (από αισθητήρες, εντολές από δίκτυο, εντολές από κινητό τηλέφωνο κ.ά.). Μεγάλο αριθμό εξόδων αναλογικών και ψηφιακών για έλεγχο εξαρτημάτων όπως ηλεκτροβάνες, ηλεκτροβαλβίδες, ηλεκτροκινητήρες, σερβομηχανισμούς, έλεγχο alarm σε διάφορα επίπεδα, αποστολές alarm από δίκτυο ή σε κινητό τηλέφωνο. Λογισμικό για καταγραφές μετρήσεων, διατήρηση και αναπαράσταση δεδομένων. Αισθητήρες EC, ph,, τις περισσότερες φορές διπλά για λόγους ασφαλείας. Δυνατότητες συνεργασίας με αισθητήρες ακτινοβολίας, θερμοκρασίας, υγρασίας υποστρωμάτων, διατάξεις ελέγχου απορροών και γενικά με μεγάλο αριθμό άλλων αισθητήρων. Δοσομετρικές αντλίες ή εγχυτικές αντλίες ventouri για την άντληση των πυκνών διαλυμάτων. Ηλεκτροβαλβίδες για τον έλεγχο της ποσότητας των πυκνών διαλυμάτων. Παροχόμετρα, ρυθμιστές πίεσης και κάποιες βοηθητικές, υδραυλικές διατάξεις. Διάφορες διατάξεις ασφαλείας όπως: Διπλά αισθητήρια EC και ph. Πλωτηροδιακόπτες για τον έλεγχο στάθμης πυκνών διαλυμάτων στις δεξαμενές τους. Ηλεκτρονικά μανόμετρα για τον έλεγχο της παροχής. Αυτοματισμούς διακοπής της παροχής και διόρθωσης ή απόρριψης σε περιπτώσεις λανθασμένου διαλύματος. Δυνατότητα ελέγχου διαφόρων εγκαταστάσεων όπως: Ανακύκλωση διαλύματος. Αποστείρωση διαλύματος. Έλεγχος συναφών εγκαταστάσεων όπως ανάδευσης πυκνών διαλυμάτων. Ενεργοποίηση ηλεκτροπαραγωγών ζευγών σε περιπτώσεις διακοπής ηλεκτρικού ρεύματος. 3. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ- ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Έπειτα από αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης όσον αφορά τη διάδοση των υδροπονικών καλλιεργειών στην Κύπρο διαπιστώθηκε ότι παρόλο που σαν τεχνική εφαρμόζεται παγκοσμίως εδώ και πάρα πολλά χρόνια δυστυχώς στην Κύπρο είναι ακόμα ελάχιστα διαδεδομένη. Κύριες αιτίες για την διστακτικότητα των παραγωγών να προχωρήσουν σε εξελιγμένες μεθόδους καλλιέργειας είναι οι εξής 1. Το τεχνική κατάρτιση των καλλιεργητών είναι σχετικά χαμηλή. Συνήθως η γνώση τους γύρω από την καλλιέργεια στα θερμοκήπια βασίζεται στην εμπειρία και δυσκολεύονται να υιοθετήσουν νέες καλλιεργητικές μεθόδους. 2. Η αποτυχία καλλιεργητών που εφάρμοσαν υδροπονία στηριζόμενοι στις προτροπές εταιριών προμηθευτών υδροπονικών συστημάτων χωρίς να έχουν τις κατάλληλες τεχνικές γνώσεις, με αποτέλεσμα να καταστραφούν οικονομικά, αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγή για τους υπόλοιπους. 3. Μεγάλο ποσοστό των θερμοκηπιακών μονάδων είναι κάτω από 5 στρέμματα με αποτέλεσμα το κόστος εφαρμογής και τεχνικής υποστήριξης να είναι ασύμφορο. Βεβαία υπάρχουν και θερμοκηπιακές μονάδες μεγάλης έκτασης. Το εξειδικευμένο 10

12 προσωπικό που χρειάζεται να απασχολείται στην επιχείρηση πρέπει να εργάζεται μόνιμα σε αυτή αλλιώς η επίβλεψη είναι πλημμελής και εμφανίζονται προβλήματα που δύσκολα αντιμετωπίζονται. Δυστυχώς η τεχνική κάλυψη αυτή δεν μπορεί να υποκατασταθεί ούτε από τους γεωπόνους των ομάδων παραγωγών και συνήθως ούτε από τους ιδιώτες γεωπόνους που διατηρούν καταστήματα με γεωργικά εφόδια. 4. Καθοριστικής σημασίας είναι και ο τρόπος προώθησης των προϊόντων υδροπονικής καλλιέργειάς καθώς η ιδιαιτερότητα τους όσον αφορά την περιβαλλοντική συνέπεια αλλά και την ποιότητα τους πρέπει να είναι βασικοί πυλώνες για την προώθηση τους και όχι να προωθούνται ανακατεμένα με προϊόντα συμβατικών καλλιεργειών. 5. Όπως διαπιστώνεται από τις εξελίξεις της αγοράς οι υδροπονικές καλλιέργειες εφαρμόζονται κυρίως σε νεοϊδρυθείς μονάδες μεγάλης δυναμικότητας και υψηλού κόστους επενδύσεων με πλήρη τεχνική υποστήριξη εξειδικευμένου γεωπόνου. Αυτό καθιστά το μέλλον των μικρών μονάδων αβέβαιο αφού η υδροπονία εξασφαλίζει καλλίτερη σύνδεση με τις αγορές λόγο καλλίτερου προγραμματισμού της καλλιέργειας. Η Κύπρος διαθέτει άριστες κλιματικές συνθήκες για την ανάπτυξη των θερμοκηπιακών υδροπονικών καλλιεργειών. Η ετήσια ηλιοφάνεια και θερμοκρασία είναι σε υψηλά επίπεδα που επιτρέπουν την καλλιέργεια με περιορισμένες απαιτήσεις σε θέρμανση και χωρίς ανάγκη τεχνητού φωτισμού. Τα ελληνικά υδροπονικά προϊόντα έχουν όλες τις προϋποθέσεις να ανταγωνιστούν τα αντίστοιχα άλλων ευρωπαϊκών σε κόστος παραγωγής και σε ποιότητα. 4. Η ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΥΔΡΟΠΟΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Η μονοκαλλιέργεια, η συνεχής και εντατική χρήση του εδάφους έχει ως αποτέλεσμα, έλλειψη αναγκαίων θρεπτικών στοιχείων καθώς και παθογενών καταστάσεων. Προς επίλυση των προβλημάτων αυτών, γίνεται χρησιμοποίηση απολυμαντικών εδάφους προκαλώντας δαπανηρές και επιβλαβείς επιπτώσεις στο περιβάλλον. Παράλληλα οι καταχρήσεις της συμβατικής γεωργίας κυρίως από την αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων προκαλούν επίσης κινδύνους στην υγεία των καταναλωτών και στο περιβάλλον. Στα προβλήματα αυτά, ως εναλλακτική λύση είναι και η χρήση υδροπονίας, μεταξύ και άλλων μεθόδων παραγωγής. Παρέχει Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παραγωγής, συστήματα ακριβείας, σύγχρονη τεχνολογία και νέες καλλιεργητικές μεθόδους που αποσκοπούν αφενός στην παραγωγή ποιοτικών προϊόντων με το ελάχιστο κόστος και αφετέρου στην προστασία του περιβάλλοντος. Η ανάπτυξη των υδροπονικών καλλιεργειών μπορεί να προσφέρει λύσεις στις δυσμενείς συνθήκες λόγω της κλιματικής αλλαγής και στην ανταγωνιστικότητα των θερμοκηπιακών εκμεταλλεύσεων. Επίσης μπορεί να μολύνει το περιβάλλον ή να είναι φιλική προς αυτό, να παράγει προϊόντα χωρίς άρωμα και άγευστα και προϊόντα με θρεπτικά στοιχεία, εύγευστα και με πλούσιο άρωμα. Προς αποφυγή δυσμενών επιπτώσεων τόσο στον άνθρωπο όσο και στο περιβάλλον επιβάλλεται η ορθολογική εφαρμογή της υδροπονικής τεχνικής από τους χρήστες. Στην Κύπρο η καλλιέργεια υδροπονίας, σε εμπορική κλίμακα, άρχισε μετά το 1996 κυρίως σε καλλιέργεια ανθοκομικών φυτών 37% και καλλιέργεια λαχανικών 63% σε υποστρώματα κυρίως ορυκτοβάμβακα 45% και ίνες καρύδας 45% (Νεοκλέους, 2012). Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί αύξηση των υδροπονικών καλλιεργειών λόγω 11

13 των αυξημένων αποδόσεων, της έλλειψης νερού, της παραγωγής ποιοτικών προϊόντων και της προώθησης μέσω του Σχεδίου Αγροτικής Ανάπτυξης. Παρόλα αυτά η εφαρμογή της είναι αρκετά περιορισμένη διότι απαιτείται υψηλό επίπεδο επαγγελματικής κατάρτισης και εκπαίδευσης και δεν γίνεται πλήρης εκμετάλλευση των δυνατοτήτων που προσφέρει η μέθοδος της υδροπονίας. Αυτό συμβαίνει λόγω της έλλειψης τεχνικού ελέγχου και της απαραίτητης γνώσης, με αποτέλεσμα υπερσύγχρονα υδροπονικά συστήματα να δίνουν απογοητευτικά αποτελέσματα, εξ αιτίας της υπερβολικής και αλόγιστης χρήσης νερού και χημικών προϊόντων. Η γεωργία της Κύπρου υστερεί στην χρήση τεχνολογικού εξοπλισμού υψηλού επιπέδου στα θερμοκήπια και στην εφαρμογή γεωργικών συστημάτων ακριβείας. Το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών (ΙΓΕ) ξεκίνησε το 1982 τη λειτουργία ενός σταθμού Γεωργικών Ερευνών με σκοπό την διεξαγωγή πειραμάτων. Καλύπτει ερευνητικές δραστηριότητες κλάδων Λαχανοκομίας, Ανθοκομίας, Φυτοπροστασίας, Βελτίωσης φυτών, Εγγείων Φυτών και Αγροβιοτεχνολογίας, σήμερα καταλαμβάνει έκταση περίπου 11 εκταρίων. Παρακάτω αναφέρεται η ερευνητική του δραστηριότητα σε θέματα υδροπονίας καλλιέργειες σε υποστρώματα. Το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών το 1996 πραγματοποίησε πειραματική καλλιέργεια σε τρία διαφορετικά υποστρώματα: περλίτης, περλίτης + στέμφυλα και περλίτης + στέμφυλα + ζωική κοπριά. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι και τα τρία υποστρώματα υπερτερούν έναντι του εδάφους και στην παραγωγή η διαφορά μεταξύ υποστρωμάτων εδάφους οφείλεται στον αριθμό καρπών ανά φυτό. Το 2005 πραγματοποίησε έρευνα σχετικά με την αξιολόγηση των υποστρωμάτων, κλειστού συστήματος υδροπονίας σε καλλιέργεια τομάτας θερμοκηπίου. Τα υποστρώματα που χρησιμοποιήθηκαν πετροβάμβακας, περλίτη (70%)+διογκωμένη άργιλος (30%) και χαλίκι. Τα αποτελέσματα είναι ότι τα υποστρώματα επηρεάζουν το μέγεθος του καρπού και την καρποφορία και τα τρία υποστρώματα δίνουν καλής ποιότητας καρπούς και υψηλή παραγωγή. Το 2007, έρευνα με σκοπό την δημιουργία τεχνοοικονομικών δεδομένων για υδροπονικές καλλιέργειες τομάτας και δρεπτών ανθέων καθώς και την καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης, συμπεραίνεται ότι η εγκατάσταση υδροπονίας είναι αρκετά υψηλή λόγω του τεχνολογικού εξοπλισμού και των θερμοκηπιακών εγκαταστάσεων. Ωστόσο, η παραγωγή έχει υψηλά οικονομικά αποτελέσματα με Εσωτερικό Συντελεστή Αποδοτικότητας 6% για την υδροπονική καλλιέργεια τομάτας και 57% για τα δρεπτά άνθη. Η έρευνα αφορά 26 υδροπονικές μονάδες καλλιέργειας τομάτας και κομμένων ανθέων παγκύπρια. Η τεχνοοικονομική μελέτη έγινε από τον κλάδο Στατιστικής και Αγροτικής Οικονομίας σε συνεργασία με τον κλάδο Εδαφολογίας και Χρήσης Ύδατος (Παπαδαιίδ κ.α., 2007). Το 2008 από τον κλάδο Στατιστικής και Αγροτικής Οικονομίας σε συνεργασία με τον κλάδο Εδαφολογίας και Χρήσης Ύδατος, του Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών διεξήχθη τεχνοοικονομική μελέτη καλλιέργειας τομάτας με την χρήση υδροπονικών συστημάτων στην Κύπρο. Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι λόγω των ελεγχόμενων συνθηκών, μειώνεται το κόστος παραγωγής. Παρατηρείται μείωση των δαπανών φυτοπροστασίας επειδή περιορίζεται η εξάπλωση φυτοφάγων εντόμων και η ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών, μείωση λίπανσης λόγω ακριβής χρήσης των ποσοτήτων και τον άριστο έλεγχο θρέψης. Επίσης ότι η παραγωγή τομάτας με την μέθοδο της υδροπονίας είναι μία κερδοφόρα επένδυση, με αποδεκτό Εσωτερικό Συντελεστή Αποδοτικότητας και οικονομικά αποτελέσματα. 12

14 Το Νοέμβριο του 2010 το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών, στο Ζύγι, ξεκίνησε την λειτουργία του πειραματικού σταθμού σε θέματα υδροπονίας. Σκοπός του είναι η διεξαγωγή έρευνας, η οποία συμβάλλει στην ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα παραγωγής, στην δημιουργία και μεταφορά γνώσης για την επίλυση των προβλημάτων των γεωργών και στην απόκτηση τεχνογνωσίας των τελικών αποδεκτών. Επίσης μέσω της ερευνητικής του δραστηριότητας δίνει οικονομικά στοιχεία, ώστε ένας καλλιεργητής θερμοκηπίου, μπορεί να κατανοήσει ευκολότερα σε ποιες περιπτώσεις και για ποιο λόγο μπορεί να ωφεληθεί από την καλλιέργεια με συστήματα υδροπονίας. Λόγω του σοβαρού προβλήματος που αντιμετωπίζει η Κύπρος με την ποιότητα και την ποσότητα του νερού για άρδευση το ΤΕΙ Λάρισας σε συνεργασία με το ΙΓΕ εκτελούν ένα πολύπλευρο έργο «Προσαρμογή της γεωργικής παραγωγής στην κλιματική αλλαγή και στους περιορισμένους υδατικούς πόρους». Γενικός στόχος του είναι η μείωση του χρησιμοποιούμενου νερού σε κλειστό σύστημα υδροπονίας, η θέρμανση του θερμοκηπίου με την χρήση αβαθούς γεωθερμικής ενέργειας και από την συμπύκνωση της υγρασίας του αέρα, η παραγωγή του νερού άρδευσης. Ειδικότερα, αποσκοπεί στην δυνατότητας αύξησης της παραγωγής των θερμοκηπιακών καλλιεργειών σε Ελλάδα και Κύπρο με τρόπο βιώσιμο και φιλικό προς το περιβάλλον, αυξάνοντας το εισόδημα των καλλιεργητών μειώνοντας την κατανάλωση ενέργειας και φυσικών πόρων. Στο έργο, πέραν του ΙΓΕ και του ΤΕΙ Λάρισας συμμετέχουν το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, το ΤΕΙ Πειραιά και το ΚΕΚ Ευρο-πληροφόρηση. (Πολυκάρπου, 2014). Την περίοδο , εκτός από τις συμβατικές καλλιέργειες, καταγράφηκαν 36 εκτάρια όπου χρησιμοποιούσαν ως μέθοδο καλλιέργειας την υδροπονία. Από αυτά τα 16,5 εκτάρια είναι καλλιέργεια φράουλας, τα 10 εκτάρια τομάτας και τα 8 εκτάρια αγγουράκια (Μάρκου et al.,2013). Από το 2012, το ΤΕΠΑΚ, σε συνεργασία με το Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Κρήτης, διεξάγει έρευνα σχετικά με την διαχείριση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων σε υδροπονικές καλλιέργειες, με την αξιολόγηση υποστρωμάτων σε καλλιέργεια μαρουλιού, φράουλας, με την επίδραση αλατότητας σε φυλλώδη λαχανικά. Από το 2012, το ΤΕΠΑΚ, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων, διεξάγει έρευνα σχετικά με την συσσώρευση νιτρικών και την επίδραση αλατότητας σε καλλιέργεια μαρουλιού σε επιπλέουσας υδροπονία και σε συστήματα NFT. Από το 2012, το ΤΕΠΑΚ, σε συνεργασία με το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων, διεξάγει έρευνα σχετικά με την συσσώρευση νιτρικών και την επίδραση αλατότητας σε καλλιέργεια τομάτας σε περλίτη και σε συστήματα NFT, και τρόπους ανάσχεσης της αλατότητας με βιοτικά και αβιοτικά μέσα. Από το 2013, το ΤΕΠΑΚ διεξάγει έρευνα για την ανάπτυξη αρωματικών φυτών σε υδροπονία, για τον προσδιορισμό θρεπτικών αναγκών συγκεκριμένων αρωματικών φυτών, σε συστήματα επιπλέουσα υδροπονίας ή NFT, και σε ανοιχτό σύστημα σε υπόστρωμα περλιτη, αλλά και την αντοχή/ανοχή τους σε συνθήκες αλατότητας. Στην παρούσα μελέτη έπειτα από συνεργασία του ΤΕΠΑΚ με το ΜΑΙΧ, με την κατάρτιση ερωτηματολογίων από τους εταίρους του κλάδου και με προσωπικές συνεντεύξεις συλλέχθηκαν τα ακόλουθα αποτελέσματα. Στην Κύπρο, οι υδροπονικές καλλιέργειες καταλαμβάνουν έκταση 308,7 στρέμματα, σε διάφορες περιοχές, με ποσοστό 28% καλλιέργεια τομάτας, 16% καλλιέργεια αγγουράκι, 4% καλλιέργεια πιπεριά, 24% καλλιέργεια φασολάκι και 22% καλλιέργεια ανθοκομικών φυτών. 13

15 5. ΕΧΘΡΟΙ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Οι πιο κοινοί εχθροί που προκαλούν προβλήματα σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες στην Κύπρο είναι οι εξής: Αλευρώδεις (Hemiptera: Aleyrodidae), αφίδες (Hemiptera: Aphididae), θρίπες (Thysanoptera: Thripidae), λυριόμυζες (Diptera: Agromyzidae) και διάφορα είδη λεπιδοπτέρων (Lepidoptera) μεταξύ των οποίων τα σηριβίδια (Noctuidae) και ο φυλλορύκτης της τομάτας Tuta absoluta. Επίσης, σοβαρότατα προβλήματα προκαλούν τα ακάρεα και ιδιαίτερα ο διστικτός τετράνυχος Tetranychus urticae. Οι παραπάνω εχθροί προκαλούν ποσοτική και ποιοτική ζημιά μέσω της διατροφής τους σε φύλλα, βλαστούς και καρπούς αναλόγως του είδους. Οι αφίδες, αλευρώδεις και θρίπες προκαλούν σημαντικές ζημιές και μέσω της μετάδοσης ιώσεων στα φυτά. Το πιο σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί για την αντιμετώπιση των εχθρών είναι η ανάπτυξη ανθεκτικότητας στις φυτοπροστατευτικές ουσίες, ιδιαίτερα από αλευρώδεις και τετράνυχους. Η αντιμετώπιση ανθεκτικών εχθρών δυσχεραίνεται λόγω του περιορισμένου αριθμού φ. ουσιών που είναι εγγεγραμμένες για χρήση σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες. Επίσης υπάρχει έλλειψη γνώσεων όσον αφορά στην εφαρμογή σχεδίων διαχείρισης ανθεκτικότητας με εναλλαγή φ. ουσιών με διαφορετικό τρόπο δράσης και στην εφαρμογή βιολογικής αντιμετώπισης με χρήση ωφελίμων εντόμων και ακαρέων. 6. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΔΡΟΠΟΝΙΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Πίνακας 1.Φορείς υδροπονικών καλλιεργειών Όνομα Πόλη Διεύθυνση Τηλέφωνο Ηλεκτρ.Διευθυν Ινστιτούτο Γεωργικών Ταχ.Θυρ , Ερευνών Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Λουκή Ακρίτα, ov.cy Περιβάλλοντος (Τμήμα Γεωργίας) gov.cy Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Τμήμα ΓΕΒΕΤ. Λεμεσός Ανεξαρτησίας 33, Nikolaos.tzortz 14

16 Πίνακας 2. Χρήστες υδροπονικών καλλιεργειών Ονοματεπώνυμο Πόλη Τηλέφωνο Αδάμος Αδάμου Αγία Νάπα Σάββας Κώστα Αναφωτία Αυξέντης Καλογήρου Αργάκα Πέτρος Χριστοδούλου Δερύνεια Γιώργος Τζώρτζης Δερύνεια Ανδρέας Μαρίνου Δερύνεια Μάριος Παπαχριστοδούλου Δερύνεια Πανίκος Γιαννούκου Δερύνεια Ευάγγελος Σαρδάλος Δερύνεια Δώρος Καρπασίδης Δερύνεια Πέτρος Πέτρου Δερύνεια Πανίκος Παστός Επισκοπή Σταύρος Χρυσάνθου Επισκοπή Γιαννάκης Κυπριανού Επισκοπή (Φοινίτζι) Δημήτρης Κωστή Ερήμη Μιχάλης Καπαρής Ζύγι Μαρώνι Γιαννάκης Βασιλάκκου Καλαβασσός Αντρέας Ιωάννου Καλαβασσός Γιαννάκης Βασιλελιου Καλαβασσός Γιώργος Βασιλείου Καλαβασσός Πάμπος Σβανάς Καλό χωριό (Λεμεσός) Πανίκος Παναγή Κισσόνεργα Γιαννάκης Αθηναδώρου Κισσόνεργα Θεοδόσης Πίττα Κόρνος Νικόλας Πυρρίλης Λιοπέτρι Ιάκωβος Κυρρής Λυθροδόντα Μιχαήλ Μηνάς Μαρώνι Δημήτρης Σταύρου Μαρώνι Χατζηχρίστου Μαρώνι Νικόλας Χατζημιχαήλ Μαρώνι Δημήτρης Μιχαήλος Μονή Αντώνης Μοδέστος Ξυλοφάγου Ορθοδόξου Άγγελος Αγγελή Παρεκκλησιά Γιώργος Ηροδότου Παρεκκλησιά Στέλιος Πελένδρι Ανδρέας Μουσικός Σωτήρα Μάριος Χριστοδούλου Τραχώνι Μάριος Κυριακίδης Τραχώνι Χαράλαμπος Κασσίνης Τραχώνι Βάκης Μάρκου Ύψωνας Ελένη Φρέναρος

17 Όνοματεπώνυμο Αλευράς Ε.Χ. & Υιοι Αγροτικός Οίκος Λτδ Χρ. Γ. Χριστοφιδης & Υιος Λτδ Γεωφαρμ Γ. Καπιρτης Λτδ Καλίιμαχος Γεώργιος Α. & Υιός Λτδ Πίνακας 3. Εταιρείες γεωργικών εξοπλισμών Πόλη Ταχυδρ. κώδικας Διεύθυνση Τηλέφωνο C Κλιμέντος Βύρωνος C Θεοκρίτου Λάμπρου Άγρο Λτδ 1304 Σταυρινίδης Σπύρος Κεμικαλς Λτδ Ιωάννου Περικλής Λεμεσός 3080 Μαυρίκιος Π. Γ. Αγροχημική Εταιρεία Λτδ 15B Στασινού, Έγκωμη T.K 24839, Βιομηχανική περιοχή, Δάλι Λεμεσός Γ. Γενναδίου Λεμεσός 3011 Νικολάου Ανδρέας Λάρνακα 6021 Σταυρινίδης Σπύρος Κέμικαλς Λτδ Λάρνακα Β Βασ. Κωνσταντίνου Α 104 Φραγκλίνου Ρούσβελτ, Διαμ.44 18F K. Kalogera18 F Καλογερά 53 Γεωρ. Γρ. Διγενή, Κατάστημα Πρεμιερ Σουκιούρογλου Λτδ Λατσιά Ολύμπου Παρουτής Γ. & Σια Λτδ Πάφος Α Τσελέπου Βασιλείου Βάσος Χρ. Εισαγωγές Εξαγωγές Λτδ Στρόβολος Καντάρας Παπαδόπουλος Νέαρχος Ύψωνας 4188 Αγίου Γεωργίου

18 Προμηθευτές Φυτώρια Υδροκαλ Agro Labrou Premier Σιουκούρογλου Πίνακας 4. Προμηθευτές και ποικιλίες υδροπονικών καλλιεργειών Καλλιέργειες Ποικιλία Πόλη Διεύθυνση Τομάτα Αγγουράκι χωραφιού Αγγουράκι χειμερινό Τομάτα Αγγουράκι καλ. Αγγουράκι χειμ. Κολοκύθι Agro 468 Δάφνη Ελπίδα Thamin Tempo Number 1 Mercouri Green magic Byzance Lorely Eliseo Tornac Fenomoeno PS64 Superba Λάρνακα Τομάτα Δάφνη Σταυροδρομί ου 46, 7733 Καλαβασός Οθέλλου 11, Βιομ. Περιοχή Ιδαλίου, 2540 Δάλι Τηλέφων ο Ταχ.Κιβ.12508, 2250,Λατσιά Ηλεκτρονική διεύθυνση hydrocalnur sery@hotm ail.com info@lambr ouagro.com.cy contact@pr emier.com.c y Σπύρος Σταυρινίδης Ελένη Χρήστου Τομάτα Αγγουράκι Μαρούλι Φράουλα Τομάτα Αγγουράκι χειμερινό Αγγουράκι καλοκαιρινό Τοματίνια Ελπίδα Brillande Fadia Lollo rosso Lollo bionda Festival Camarosa Sweet anna San andreas Fortuna Monderate Siren Ninollo Grade A Ελπίδα Δάφνη PS64 Duanna Passadra Green magic Fenomeno Fadia Antoinet Ξυλοφάγο υ 28C Λεωφόρος Στασινού Δρόμος Ορμίδια - Ξυλοφάγου chemical@ stavrinides. com.cy 17

19 Πίνακας 5. Εργαστήρια αναλύσεων Εταιρεία Ονοματεπώνυμο Πόλη Διεύθυνση Τηλέφωνο Κρατικό Χημείο Foodlab Ant.M.Food Analysis & Services Ltd A. Loucaides Lab Ltd Elan Foodlab Ltd Neolab Ltd P.T.A. Hygien Consulants Φυτοδιαγνωστ ική Λτδ Pankemi Lab D.A.K. Nutrilab Ltd Olymbia Pavlidou & Sons Laboratory Χαρά Παπαστεφάνου Α. Λουκαίδης Νεόφυτος Νεοφύτου Παύλος Ασπρής Ανδρέας Ευαγγέλου Ανδρούλλα Μαρκίδη Φρύνη Θεοφάνους Ολυμπία Παυλίδου Λεμεσός Πολυφόντη 25, 2040 Στρόβολος 170 Λεωφ. Στροβόλου, 2048 Στρόβολος 77C Λεωφ. Λάρνακα, 2102 Αγλαντζιά PO Box Λεωφόρος Στροβόλου, Ελια Βενέζη 2A, 2042 Στρόβολος Βασιλέως Παύλου 17 Παρισσινός, Έγκωμη 2412 Σπύρου Κυπριανού 14, Ύψωνας, Λεμεσός Λάρνακα Λάρνακα Πάφος Βιομηχανική Περιοχή Αραδίππου 7102 Λεωφόρος Ομήρου 12, Γραφ. 103, 7102 Αραδίππου 95, Ευαγόρας Παλικαρίδης Ηλεκτρονική διεύθυνση com.cy s.eu rislab.com com.cy foodlab.com oo.com ris.com com.cy com.cy 18

20 Εταιρεία Πίνακας 6. Συσκευαστήρια φρούτων και λαχανικών Διεύθυνση Πόλη Τηλέφωνο Ηλεκτρονική διεύθυνση Mavroudes C.M. & BRO Ltd Λαϊκόν Ροδής Χατζηανδρέου Vepro Co Ltd Eurofresh Fruit & Vegetables Λανίτης Εύρηκα Λτδ ΣΕΔΙΓΕΠ Λτδ Χριστάκης Μ. Στεφάνου Έρμη (παραδοσιακά γλυκά) Morphakis Ltd GPA Food Supplies Ltd Alion Vegetables & Fruits Co. Ltd Fruitlink 12 Θεσσαλονίκης, Βιομ.περ. Εργάτες, 2643 Λατσιά Αιόλου 8, Βιομηχανική Περιοχή Δαλίου, 2540, Δάλι, Τ.Θ:21812, Λεμεσός Λεμεσός Λεμεσός Λάρνακα Λάρνακα Λατσιά Δάλι Ύψωνας Λεωφ. Φαμαγκούστα 59, Παλουριώτισσα, Ταχ. Κιβ Ιδαλίου, Γέρι 66, Κυριάκος Ματσής Έγκωμη Ταχ. Κιβ , Αγίας Φυλάξεως Λεμεσός, Ταχ. Κιβ , 3605 Αγρος, Τ.Κ: 4860, Τ.Θ: Ιαπετού 7, Βιομ. Περ. Αγίου Αθανασίου Άγιοι Βαβατσινίας 5 Μίνωος 2G. Λεωφόρος Κραδινιώτη, Εμπορικό Κέντρο Κρόνος Ταχ. Κιβ , 2540 Δάλι 19 Τεύκρου, 4180 Ύψωνας mavroudes@logos.cy.n et pcg@laiko.com.cy hadson@cytanet.com.c y vepro@cytanet.com.cy eurofresh@cytanet.co m.cy info@lanitis.com eureka@eureka.com.cy info@sedigep.com.cy froutopiacy@hotmail.co m ermigluka@yahoo.gr ch.morphakis@cytanet. com.cy mq1709@cytanet.com. cy info@alionveg.com salesfruitlink@cytanet.c om.cy 19

21 Εταιρεία Hadson Fruit & Vegetables Ltd Alion Vegetables and Fruits Co Ltd Ανδρέας Μαλλιώτης Co Ltd Κουρτελλάρης Εξαγωγές Λτδ Τάκης Παπαιωάννου &Υιοί Λτδ Amalthia Trading Ltd Avlona Vegetables and Fruits Supplies Ltd Farm Vegfruit Marketing Co Ltd Κ. Μαλαθούρας & Υιός Elsaro Aromatics Ltd Πίνακας 7. Εταιρείες μεταφοράς νωπών προϊόντων Πόλη Λάρνακα Αθηένου Διεύθυνση Λάρνακος 167,1048 Αγλατζιά Τηλέφωνο Ηλεκτρονική διεύθυνση cy Ταχ. Κιβ.11008, 2540 Δάλι Ταχ. Κιβ.25102, Αγίας Παρασκευής, 2643 Εργάτες 34 Μαχεράς, 2450 Πάνω Δεφτερα Αγίου Δημητρίου, 1027 Καϊμακλί, Ταχ.Κιβ , Γρηγόρη Αυξεντίου, 2720 Ακάκι y Ταχ. Κιβ , Πίνδος, 6057 Λάρνακα Ταχ. Κιβ.47503, 7610 Αθηένου t- t.com.cy com info@farmvegfruit.co m info@cypriateacher.com elsaro@cytanet.com.c y 20

22 Εταιρεία Grecophili Commodities Traders Grandway Trading Ltd Koutsokoumnis N.S. Ltd Mitsides Public Company Ltd M.G.Christodoulou Ltd Fino Foods MGC Group New SEVEGEP Ltd Πίνακας 8. Εταιρείες επεξεργασίας νωπών προϊόντων Πόλη I.C.B. Services Ltd Διεύθυνση 4 Τριπτόλεμος, Διαμ. 301, Κτήριο Αλίκη, Προδρομος, st.6f, 1310 Μετσόβου, 2032 Στρόβολος Νικηφόρος Φωκάς, 1016 Ταχ. Κιβ.20008, Ταχ. Κιβ.24851, Κυριάκου Ματσή, 2368 Άγιος Δημήτριος Τηλέφων ο Ηλεκτρονική διεύθυνση grecophili@cytanet.co m.cy info@grandway.com.c y info@blossomcy.com info@mitsidesgroup.c om info@mgc.com.cy info@sedigep.com.cy service50_21food@h otmail.com SM Tryfon Ltd Katerina Home Made Sweets Ltd KEAN soft drinks Ltd KEO PLC Λεμεσός Λεμεσός Λεμεσός Νίκη Αγαθοκλέους Αγρός Alion Vegetables and Fruits Co Δάλι Κτήριο Τρύφων, Πλατεία Ελευθερίας, Ταχ. Κιβ Ταχ. Κιβ , 4161 Κάτω Πολεμίδια Ταχ.Κιβ.50300, Λεμεσός Φρακλίν Ρουσβελτ, Ταχ. Κιβ , 3602 Λεμεσός Τριανταφύλλων 5, 4860 Αγρός Ταχ. Κιβ ,2540 Δάλι sales@tryfon.com.cy katerinasweets@cyta net.com.cy kean@keanltd.com.cy keo@keogroup.com info@nikisweetw.com. cy info@alionveg.com Στοιχεία υδροπονίας με βάση την Κρήτη, μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να βρουν από το αντίστοιχο αρχείο, που υπάρχει στην ιστοσελίδα του Έργου HYDROFLIES 21

23 7. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Christoulaki Μ, Gouma S, Manios T, Τzortzakis N, Deployment of sawdust as substrate medium in hydroponically grown lettuce. Journal of Plant Nutrition. In Press. Klados Ε, Tzortzakis Ν, Effects of substrate and salinity in hydroponically grown Cichorium spinosum. Journal of Soil Science and Plant Nutrition, In Press. Marinou E, Chrysargyris A, Tzortzakis N, 2013.Use of sawdust, coco soil and pumice in hydroponically grown strawberry. Plant, Soil and Environment, 59: Pilatakis G, Μanios T, Τzortzakis N, The use of primary and secondary treated municipal wastewater for cucumber irrigation in hydroponic system. Water Practice and Technology, 8(3 4), Stamatakis Α, Pitsikoulaki G, Boretos Ν, Kalaitzidis C,Chrysargyris A, Tzortzakis N, Effect of Ammonium:nitrogen ratio on tomato fruit quality. V Postharvest Unlimited Conference June 2014, Pafos, Cyprus. Κώτσιρας Α. Σημειώσεις από τις παραδόσεις του μαθήματος της λαχανοκομίας IV, Υδροπονικές καλλιέργειες, ΤΕΙ Καλαμάτας. Μάρκου Μ, Στυλιανού Α, Ιωάννου Σ, Γιαννακοπούλου Μ, Ιορδάνου Α, Έρευνα για τις προοπτικές παραγωγής και διάθεσης λαχανικών, ΙΓΕ, ΥΕΕΒΤ, Τμήμα Γεωργίας, ΤΕΠΑΚ, ( 9D/$file/MarketResearch_Veg.pdf?openelement). Μπράτη Ν, Αναστασίου Α, Υδροπονία, ανακύκλωση, ποιότητα νερού.hortimed. Νεοκλέους Δ, Ερευνητική δραστηριότητα στην υδροπονία, περιοδικό «Αγρότης» :49-51 Παπαδαυίδ Γ, Μάρκου Μ, Νεοκλέους Δ, Οικονομικότητα της παραγωγής των προϊόντων υδροπονίας, περιοδικό «Αγρότης» : Νεοκλέους Δ, Η προοπτική της υδροπονικής καλλιέργειας στην Κύπρο, ΙΓΕ, ( Νεοκλέους Δ, Παπασαυίδ Γ, Υδροπονικές καλλιέργειες στην Κύπρο: Χρησιμότητα και αξία, ΙΓΕ, ( BFF1/$file/Ydroponikes%20kalliergeies.pdf). Παπαδαυίδ Γ, Μάρκου Μ, Νεοκλέους Δ, Τεχνοοικονομική μελέτη της καλλιέργειας της τομάτας με τη χρήση υδροπονικών συστημάτων στην Κύπρο, Υπουργείο Γεωργίας, ( Παπαδόπουλος Ι, Παραγωγή ντομάτας θερμοκηπίου σε υποστρώματα, περιοδικό «Αγρότης» : 44. Πολυκάρπου Π, adapt2change Γεωργική παραγωγή με λιγότερο νερό και λιγότερη ενέργεια, ΙΓΕ, ( Πολυκάρπου Π, Ο ρόλος του ΙΓΕ στην προσαρμογή της Κυπριακής Γεωργίας στην αλλαγή του κλίματος, ΙΓΕ, ( orgia.pdf). Σάββας Δ, Καλλιέργειες εκτός εδάφους Υδροπονία, Υποστρώματα, Εκδόσεις Αγροτύπος. Σελ

ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ

ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ Θρεπτικό διάλυμα Είναι ένα αραιό υδατικό διάλυμα όλων των θρεπτικών στοιχείων που είναι απαραίτητα για τα φυτά, τα οποία βρίσκονται διαλυμένα

Διαβάστε περισσότερα

Καλλιέργειες Εκτός Εδάφους

Καλλιέργειες Εκτός Εδάφους Θρεπτικά Διαλύματα Για Διδάσκοντες: Καλλιέργειες Εκτός Εδάφους Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ Είναι ένα αραιό υδατικό διάλυμα όλων των θρεπτικών στοιχείων που είναι απαραίτητα για τα φυτά, τα οποία βρίσκονται διαλυμένα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 6 η : ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 6 η : ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ Ενότητα 6 η : ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ Τμήμα: ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκων: Δ. ΣΑΒΒΑΣ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ (ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ Το ριζικό σύστημα αναπτύσσεται

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 4η: Καλλιέργεια λαχανικών εκτός εδάφους. ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Τμήμα: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ.

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 4η: Καλλιέργεια λαχανικών εκτός εδάφους. ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Τμήμα: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ Ενότητα 4η: Καλλιέργεια λαχανικών εκτός εδάφους Τμήμα: ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ Καλλιέργεια εκτός εδάφους ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ Το ριζικό σύστημα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Εργαστήριο. Ενότητα 10 η : Θρεπτικά Διαλύματα Για Καλλιέργειες Εκτός Εδάφους ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ.

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Εργαστήριο. Ενότητα 10 η : Θρεπτικά Διαλύματα Για Καλλιέργειες Εκτός Εδάφους ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ Εργαστήριο Τμήμα: Διδάσκοντες: Ενότητα 10 η : Θρεπτικά Διαλύματα Για Καλλιέργειες Εκτός Εδάφους ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ Θρεπτικό διάλυμα Είναι ένα αραιό υδατικό

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ

ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ Θρεπτικό διάλυμα Είναι ένα αραιό υδατικό διάλυμα όλων των θρεπτικών στοιχείων που είναι απαραίτητα για τα φυτά, τα οποία βρίσκονται διαλυμένα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΙΔΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΙΔΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΙΔΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ Δημήτρης Σάββας ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ Καλλιέργεια σε πλάκες υποστρώματος σταθερού σχήματος (π.χ. πετροβάμβακας)

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ

ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ Υποστρώματα Πορώδη υλικά που δεν προκαλούν φυτοτοξικότητα και χρησιμοποιούνται για να υποκαταστήσουν το έδαφος ως μέσου ανάπτυξης του ριζικού συστήματος των φυτών. Χημικά αδρανή

Διαβάστε περισσότερα

Υποστρώματα λαχανικών Χρήση υποστρωμάτων:

Υποστρώματα λαχανικών Χρήση υποστρωμάτων: Υποστρώματα λαχανικών Χρήση υποστρωμάτων: Για παραγωγή σποροφύτων στα φυτώρια Για καλλιέργεια βρώσιμων λαχανικών Εδαφικά υποστρώματα Ως εδαφικό υπόστρωμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάθε είδος διαθέσιμου

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικά ΘΕΡΙΝΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ

Πρακτικά ΘΕΡΙΝΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΕ.ΠΑ.Κ. Πρακτικά ΘΕΡΙΝΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ με θέμα Η Υδροπονική Καλλιέργεια στην Κύπρο Εκπαίδευση και Προοπτικές «HYDROFLIES: Ορθολογική ιαχείριση Βιοτικών και Αβιοτικών Παραμέτρων

Διαβάστε περισσότερα

Η προσθήκη των θρεπτικών στοιχείων στο διάλυµα, επιβάλει την εφαρµογή απλών υδατοδιαλυτών λιπασµάτων και οξέων, ενώ για την κάλυψη των αναγκών σε

Η προσθήκη των θρεπτικών στοιχείων στο διάλυµα, επιβάλει την εφαρµογή απλών υδατοδιαλυτών λιπασµάτων και οξέων, ενώ για την κάλυψη των αναγκών σε ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Υ ΡΟΠΟΝΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ Χρησιµοποιούµενα λιπάσµατα Η προσθήκη των θρεπτικών στοιχείων στο διάλυµα, επιβάλει την εφαρµογή απλών υδατοδιαλυτών λιπασµάτων και οξέων, ενώ για την κάλυψη των αναγκών

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ 3.1.1 Ανάπτυξη, στατιστική ανάλυση & τελική έκθεση Ερωτηματολογίων στην Κύπρο. Έργο HYDROFLIES

ΤΙΤΛΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ 3.1.1 Ανάπτυξη, στατιστική ανάλυση & τελική έκθεση Ερωτηματολογίων στην Κύπρο. Έργο HYDROFLIES ΤΙΤΛΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ 3.1.1 Ανάπτυξη, στατιστική ανάλυση & τελική έκθεση Ερωτηματολογίων στην Κύπρο ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΒΙΟΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΣΕ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ ΚΑΙ ΜΑΡΟΥΛΙΟΥ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στις καλλιεργειες εκτός εδάφους

Εισαγωγή στις καλλιεργειες εκτός εδάφους ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ Εισαγωγή στις καλλιεργειες εκτός εδάφους Σηµειώσεις εργαστηρίου ηµήτριος Σάββας Επίκουρος Καθηγητής Αθήνα, 2007

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Εργαστήριο. Ενότητα 9 η : Υποστρώματα Καλλιεργειών Εκτός Εδάφους ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ.

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Εργαστήριο. Ενότητα 9 η : Υποστρώματα Καλλιεργειών Εκτός Εδάφους ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ Εργαστήριο Ενότητα 9 η : Υποστρώματα Καλλιεργειών Εκτός Εδάφους Τμήμα: Διδάσκοντες: ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ Υποστρώματα (1/2) Πορώδη

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΧΡΗΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Δημήτρης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ 6.1.1 Σύγχρονο & λειτουργικό θερμοκήπιο στην Κύπρο

ΤΙΤΛΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ 6.1.1 Σύγχρονο & λειτουργικό θερμοκήπιο στην Κύπρο ΤΙΤΛΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ 6.1.1 Σύγχρονο & λειτουργικό θερμοκήπιο στην Κύπρο ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΒΙΟΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΣΕ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ ΚΑΙ ΜΑΡΟΥΛΙΟΥ HYDROFLIES ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ Καλλιέργεια εκτός εδάφους Το ριζικό σύστημα αναπτύσσεται εξ ολοκλήρου εκτός του φυσικού εδάφους με τέτοιον τρόπο, ώστε να έχει στην διάθεσή του αρκετό νερό για να μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ 3.1.1. Ανάπτυξη, στατιστική ανάλυση & τελική έκθεση Ερωτηματολογίων στην Κρήτη. Έργο HYDROFLIES

ΤΙΤΛΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ 3.1.1. Ανάπτυξη, στατιστική ανάλυση & τελική έκθεση Ερωτηματολογίων στην Κρήτη. Έργο HYDROFLIES ΤΙΤΛΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ 3.1.1. Ανάπτυξη, στατιστική ανάλυση & τελική έκθεση Ερωτηματολογίων στην Κρήτη ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΒΙΟΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΣΕ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ ΚΑΙ ΜΑΡΟΥΛΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Ανακύκλωση θρεπτικών διαλυμάτων σε κλειστά υδροπονικά συστήματα

Ανακύκλωση θρεπτικών διαλυμάτων σε κλειστά υδροπονικά συστήματα Ανακύκλωση θρεπτικών διαλυμάτων σε κλειστά υδροπονικά συστήματα Κλειστά υδροπονικά συστήματα Πλεονεκτήματα Εξοικονόμηση λιπασμάτων και νερού Μείωση απορροής υπολειμμάτων λιπασμάτων (νιτρικά, φωσφορικά)

Διαβάστε περισσότερα

Υποστρώματα σποράς λαχανικών

Υποστρώματα σποράς λαχανικών Υποστρώματα σποράς λαχανικών Εδαφικά υποστρώματα Ως εδαφικό υπόστρωμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάθε είδος διαθέσιμου φυσικού χώματος, είτε οργανικό είτε ανόργανο, εφόσον: δεν είναι υπερβολικά βαρύ, δεν

Διαβάστε περισσότερα

Σύνθεση θρεπτικού διαλύματος. Υπολογισμός μακροστοιχείων

Σύνθεση θρεπτικού διαλύματος. Υπολογισμός μακροστοιχείων Σύνθεση θρεπτικού διαλύματος Υπολογισμός μακροστοιχείων Βασική σύνθεση μακροστοιχείων για διάφορες καλλιέργειες Είδος ΝΟ 3 Η 2 PO 4 SO 4 NH 4 K + Ca ++ Mg ++ EC mmol/l mmol/l mmol/l mmol/l mmol/l mmol/l

Διαβάστε περισσότερα

9 ο Εργαστήριο Υποστρώματα καλλιεργειών εκτός εδάφους

9 ο Εργαστήριο Υποστρώματα καλλιεργειών εκτός εδάφους 9 ο Εργαστήριο Υποστρώματα καλλιεργειών εκτός εδάφους 9.1. Γενικά Στις υδροπονικές καλλιέργειες το υπόστρωμα αποτελεί ένα υποκατάστατο του εδάφους και επομένως θα πρέπει να είναι σε θέση να επιτελεί όλες

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικά 2 ης συνάντησης

Πρακτικά 2 ης συνάντησης ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΕ.ΠΑ.Κ. Πρακτικά 2 ης συνάντησης «HYDROFLIES: Ορθολογική Διαχείριση Βιοτικών και Αβιοτικών Παραμέτρων σε Υδροπονική Καλλιέργεια Τομάτας και Μαρουλιού» 30-31 Μαΐου 2013

Διαβάστε περισσότερα

Τα οφέλη χρήσης του Νιτρικού Καλίου έναντι του Χλωριούχου Καλίου και του Θειικού Καλίου

Τα οφέλη χρήσης του Νιτρικού Καλίου έναντι του Χλωριούχου Καλίου και του Θειικού Καλίου Τα οφέλη χρήσης του Νιτρικού Καλίου έναντι του Χλωριούχου Καλίου και του Θειικού Καλίου Τα οφέλη του καλίου, γενικά Προάγει την φωτοσύνθεση Επιταχύνει την μεταφορά των προϊόντων μεταβολισμού Ενισχύει την

Διαβάστε περισσότερα

Η λίπανση των φυτών στα θερμοκήπια

Η λίπανση των φυτών στα θερμοκήπια Η λίπανση των φυτών στα θερμοκήπια Χημικές ιδιότητες εδάφους Περιεκτικότητα σε θρεπτικά στοιχεία Ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων Οξύτητα εδάφους (ph) Περιεκτικότητα σε θρεπτικά στοιχεία Ολική περιεκτικότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ 6.2.2 Σύγχρονο & λειτουργικό θερμοκήπιο στον ΕΛΓΟ

ΤΙΤΛΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ 6.2.2 Σύγχρονο & λειτουργικό θερμοκήπιο στον ΕΛΓΟ ΤΙΤΛΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ 6.2.2 Σύγχρονο & λειτουργικό θερμοκήπιο στον ΕΛΓΟ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΒΙΟΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΣΕ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ ΚΑΙ ΜΑΡΟΥΛΙΟΥ HYDROFLIES Χανιά 2014 1 Πρόλογος

Διαβάστε περισσότερα

Έλεγχος θρέψης σε κλειστά υδροπονικά συστήματα

Έλεγχος θρέψης σε κλειστά υδροπονικά συστήματα Έλεγχος θρέψης σε κλειστά υδροπονικά συστήματα Κλειστά υδροπονικά συστήματα Πλεονεκτήματα Εξοικονόμηση λιπασμάτων και νερού Μείωση απορροής υπολειμμάτων λιπασμάτων (νιτρικά, φωσφορικά) στα επιφανειακά

Διαβάστε περισσότερα

Η θρέψη και η λίπανση της βιομηχανικής τομάτας

Η θρέψη και η λίπανση της βιομηχανικής τομάτας Η θρέψη και η λίπανση της βιομηχανικής τομάτας Αθανάσιος Κουκουνάρας Λέκτορας Εργαστήριο Λαχανοκομίας Τμήμα Γεωπονίας ΑΠΘ thankou@agro.auth.gr 9 Μαρτίου 2015, Λάρισα Κύρια σημεία Η ανάγκη για λίπανση Οργανική

Διαβάστε περισσότερα

Σενάρια Βέλτιστης Διαχείρισης Υδροπονικών Συστημάτων

Σενάρια Βέλτιστης Διαχείρισης Υδροπονικών Συστημάτων Σενάρια Βέλτιστης Διαχείρισης Υδροπονικών Συστημάτων στo πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΒΙΟΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΣΕ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ ΚΑΙ ΜΑΡΟΥΛΙΟΥ» HYDROFLIES

Διαβάστε περισσότερα

Υδροπονία ή καλλιέργεια εκτός εδάφους (soilless culture) καλλιέργεια σε καθαρό θρεπτικό δ/μα (NFT) καλλιέργεια σε υπόστρωμα αεροπονία

Υδροπονία ή καλλιέργεια εκτός εδάφους (soilless culture) καλλιέργεια σε καθαρό θρεπτικό δ/μα (NFT) καλλιέργεια σε υπόστρωμα αεροπονία Υδροπονία ή καλλιέργεια εκτός εδάφους (soilless culture) καλλιέργεια σε καθαρό θρεπτικό δ/μα (NFT) καλλιέργεια σε υπόστρωμα αεροπονία Υδροπονικά συστήματα ανοικτά το πλεονάζων θρεπτ. δ/μα δεν συλλέγεται,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΕ.ΠΑ.Κ. Πρακτικά ΗΜΕΡΙΔΑΣ. με θέμα Υδροπονική Καλλιέργεια στην Κύπρο Παρόν και Μέλλον

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΕ.ΠΑ.Κ. Πρακτικά ΗΜΕΡΙΔΑΣ. με θέμα Υδροπονική Καλλιέργεια στην Κύπρο Παρόν και Μέλλον ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΕ.ΠΑ.Κ. Πρακτικά ΗΜΕΡΙΔΑΣ με θέμα Υδροπονική Καλλιέργεια στην Κύπρο Παρόν και Μέλλον «HYDROFLIES: Ορθολογική Διαχείριση Βιοτικών και Αβιοτικών Παραμέτρων σε Υδροπονική

Διαβάστε περισσότερα

Γονιμότητα εδάφους. Ένα γόνιμο έδαφος χαρακτηρίζεται από:

Γονιμότητα εδάφους. Ένα γόνιμο έδαφος χαρακτηρίζεται από: Λίπανση λαχανικών Γονιμότητα εδάφους Ένα γόνιμο έδαφος χαρακτηρίζεται από: Υψηλή διαθεσιμότητα νερού Ικανοποιητική αεροπερατότητα Υψηλή ανταλλακτική ικανότητα Κατάλληλο ph Υψηλή βιολογική δραστηριότητα

Διαβάστε περισσότερα

Υδρολίπανση λαχανικών

Υδρολίπανση λαχανικών Υδρολίπανση λαχανικών Σκοπιμότητα υδρολίπανσης Αφορά την παροχή θρεπτικών στοιχείων στα φυτά σε δόσεις μετά την εγκατάστασή τους στον χώρο καλλιέργειας. Αποσκοπεί στην αναπλήρωση των θρεπτικών στοιχείων

Διαβάστε περισσότερα

Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος

Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος Δολαπτσόγλου Χριστίνα ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΟΤΩΝ ΔΡΑΜΑ 2019 Chr. Dolaptsoglou Οργανική ουσία είναι όλα τα οργανικά υπολείμματα

Διαβάστε περισσότερα

Λίπανση Κηπευτικών Καλλιεργειών

Λίπανση Κηπευτικών Καλλιεργειών Λίπανση Κηπευτικών Καλλιεργειών Βασική λίπανση Η βασική λίπανση διενεργείται κατά το στάδιο της προετοιµασίας του εδάφους και πριν την εγκατάσταση των φυτών σε αυτό. Οι ποσότητες των λιπασµάτων καθορίζονται

Διαβάστε περισσότερα

Υποστρώµατα σποράς λαχανικών

Υποστρώµατα σποράς λαχανικών Υποστρώµατα σποράς λαχανικών Εδαφικά µείγµατα 1. Εδαφική κοµπόστα Χώµα & κοπριά σε αναλογία 2:1 Τύπος χώµατος: Αµµοπηλώδες ή αργιλλοπηλώδες Τύπος κοπριάς: αγελαδινή ή αλογίσια ή προβάτων εν συνιστάται

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Εργαστήριο. Ενότητα 4 η : Υποστρώματα Σποράς Λαχανικών ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ. Τμήμα: Διδάσκοντες:

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Εργαστήριο. Ενότητα 4 η : Υποστρώματα Σποράς Λαχανικών ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ. Τμήμα: Διδάσκοντες: ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ Εργαστήριο Ενότητα 4 η : Υποστρώματα Σποράς Λαχανικών Τμήμα: Διδάσκοντες: ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ Εδαφικά υποστρώματα Ως εδαφικό υπόστρωμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΘΡΕΨΗ ΛΙΠΑΝΣΗ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ

ΘΡΕΨΗ ΛΙΠΑΝΣΗ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΘΡΕΨΗ ΛΙΠΑΝΣΗ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ Θρεπτικό διάλυμα Είναι ένα αραιό υδατικό διάλυμα όλων των θρεπτικών στοιχείων που είναι απαραίτητα για τα φυτά, τα οποία βρίσκονται διαλυμένα στο νερό: είτε ως ιόντα

Διαβάστε περισσότερα

Ποιότητα αρδευτικών πόρων της καλλιέργειας ελιάς (περίπτωση ΝΗΛΕΑΣ, 2011 και 2013)

Ποιότητα αρδευτικών πόρων της καλλιέργειας ελιάς (περίπτωση ΝΗΛΕΑΣ, 2011 και 2013) ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΑ ΑΓΡΟ- ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ Χρονική Διάρκεια: Οκτώβριος 2010 Ιούνιος 2014 Προϋπολογισμός:

Διαβάστε περισσότερα

Newsletter THE CONDENSE MANAGING SYSTEM: PRODUCTION OF NOVEL FERTILIZERS FROM MANURE AND OLIVE MILL WASTEWATER ΑΓΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ

Newsletter THE CONDENSE MANAGING SYSTEM: PRODUCTION OF NOVEL FERTILIZERS FROM MANURE AND OLIVE MILL WASTEWATER ΑΓΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ 1 Newsletter 6 η Έκδοση THE CONDENSE MANAGING SYSTEM: PRODUCTION OF NOVEL FERTILIZERS FROM MANURE AND OLIVE MILL WASTEWATER ΑΓΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΠΙΔΕΙΞΗΣ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ Το ολοκληρωμένο διαχειριστικό

Διαβάστε περισσότερα

Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών. Εγχειρίδιο Υδροπονίας Εκπαιδευτικό Κέντρο Υδροπονίας ΙΓΕ

Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών. Εγχειρίδιο Υδροπονίας Εκπαιδευτικό Κέντρο Υδροπονίας ΙΓΕ Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών Εγχειρίδιο Υδροπονίας Εκπαιδευτικό Κέντρο Υδροπονίας ΙΓΕ Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος Ινστιτούτο

Διαβάστε περισσότερα

ΛΑΒΑ A.E. Υπόστρωμα ελαφρόπετρας OΔΗΓΟΣ ΧΡΗΣΗΣ. σε υδροπονικές καλλιέργειες ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΛΑΒΑ A.E. Υπόστρωμα ελαφρόπετρας OΔΗΓΟΣ ΧΡΗΣΗΣ. σε υδροπονικές καλλιέργειες ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΛΑΒΑ A.E. Υπόστρωμα ελαφρόπετρας OΔΗΓΟΣ ΧΡΗΣΗΣ σε υδροπονικές καλλιέργειες ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Τι είναι η ελαφρόπετρα σελ. 03 2. Υπόστρωμα ελαφρόπετρας για υδροπονικές καλλιέργειες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ

ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ Σκοπιμότητα άρδευσης Η άρδευση αποσκοπεί κυρίως στην τροφοδότηση της κόμης του φυτού με νερό. Μόνο το 1% του νερού που φτάνει στην κόμη των φυτών παραμένει στους φυτικούς

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ

ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ Υποστρώματα Πορώδη υλικά που δεν προκαλούν φυτοτοξικότητα και χρησιμοποιούνται για να υποκαταστήσουν το έδαφος ως μέσο ανάπτυξης του ριζικού συστήματος των φυτών. Χημικά αδρανή

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικά 3 ης συνάντησης

Πρακτικά 3 ης συνάντησης ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων Πρακτικά 3 ης συνάντησης «HYDROFLIES: Ορθολογική Διαχείριση Βιοτικών και Αβιοτικών Παραμέτρων σε Υδροπονική Καλλιέργεια Τομάτας και Μαρουλιού»

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΤΟΜΑΤΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΟΛΑΝΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ Καλλιέργεια εκτός εδάφους Το ριζικό σύστημα αναπτύσσεται εξ ολοκλήρου εκτός του φυσικού εδάφους με τέτοιον τρόπο, ώστε να έχει

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΛΙΠΑΝΣΗΣ ΑΜΠΕΛΩΝΑ

ΑΡΧΕΣ ΛΙΠΑΝΣΗΣ ΑΜΠΕΛΩΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ ΚΡΗΤΗΣ Ταχ. /νση: T.Θ: 2222 Τηλέφωνο: 2810.331290 Καστοριάς και Θερµοπυλών

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ ΛΙΠΑΝΣΗ ΚΑΛΛΕΙΕΡΓΕΙΩΝ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ ΛΙΠΑΝΣΗ ΚΑΛΛΕΙΕΡΓΕΙΩΝ ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ ΛΙΠΑΝΣΗ ΚΑΛΛΕΙΕΡΓΕΙΩΝ ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΣΕ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΣΑΝΤΗΛΑΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ ΕΔΑΦΩΝ Web: http://www.ismc.gr/ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΟΛΑΝΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικά 4 ης συνάντησης

Πρακτικά 4 ης συνάντησης ΔΗΜΟΣ ΚΑΤΩ ΠΟΛΕΜΙΔΙΩΝ ΔΗΠΟ Πρακτικά 4 ης συνάντησης «HYDROFLIES: Ορθολογική Διαχείριση Βιοτικών και Αβιοτικών Παραμέτρων σε Υδροπονική Καλλιέργεια Τομάτας και Μαρουλιού» 5 Σεπτεμβρίου 2014, Λεμεσός ΔΗΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΛΑΧΑΝΟΥ ΒΡΥΞΕΛΛΩΝ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΛΑΧΑΝΟΥ ΒΡΥΞΕΛΛΩΝ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΛΑΧΑΝΟΥ ΒΡΥΞΕΛΛΩΝ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΡΑΜΒΟΕΙΔΩΝ - ΣΤΑΥΡΑΝΘΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ

ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Υπαίθρια καλλιέργεια λαχανικών Συστήματα υπαίθριας συγκαλλιέργειας Καλλιέργεια στην ύπαιθρο με εδαφοκάλυψη Καλλιέργεια λαχανικών σε χαμηλή κάλυψη Καλλιέργεια λαχανικών στο

Διαβάστε περισσότερα

Α1.Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν με τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη(23 ΜΟΝΑΔΕΣ)

Α1.Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν με τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη(23 ΜΟΝΑΔΕΣ) ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΑΝΘΟΚΗΠΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 21-02-2016 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: ΜΠΑΣΤΟΥΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΝΑ ΘΕΜΑ Α Α1.Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν με τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΛΙΠΑΝΣΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ (ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Π.Ε. ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ)

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΛΙΠΑΝΣΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ (ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Π.Ε. ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ) ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΛΙΠΑΝΣΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ (ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Π.Ε. ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ) ρ. Αριστοτέλης Παπαδόπουλος Γενικός /ντης Αγροτικής Έρευνας ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» ρ. Φραντζής Παπαδόπουλος Τακτικός Ερευνητής

Διαβάστε περισσότερα

H Γεωργική µας Έρευνα

H Γεωργική µας Έρευνα ΑΓΡΟΤΗΣ 19 H Γεωργική µας Έρευνα Ανακύκλωση θρεπτικού διαλύµατος στις υδροπονικές καλλιέργειες ρ αµιανός Νεοκλέους Ανώτερος Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών στο Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών Ηανακύκλωση του

Διαβάστε περισσότερα

Ποιότητα αρδευτικών πόρων της καλλιέργειας ελιάς (περίπτωση ΠΕΖΩΝ & ΜΕΡΑΜΒΕΛΛΟΥ, 2011 και 2013)

Ποιότητα αρδευτικών πόρων της καλλιέργειας ελιάς (περίπτωση ΠΕΖΩΝ & ΜΕΡΑΜΒΕΛΛΟΥ, 2011 και 2013) ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΑ ΑΓΡΟ- ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ Χρονική Διάρκεια: Οκτώβριος 2010 Ιούνιος 2014 Προϋπολογισμός:

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 10 η : Λίπανση Λαχανικών. ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Τμήμα: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 10 η : Λίπανση Λαχανικών. ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Τμήμα: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ Ενότητα 10 η : Λίπανση Λαχανικών Τμήμα: ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ Γονιμότητα εδάφους Ένα γόνιμο έδαφος χαρακτηρίζεται από: Υψηλή διαθεσιμότητα νερού

Διαβάστε περισσότερα

Έκθεση βέλτιστου τρόπου εξαπόλυσης και διάθεσης φυσικών εχθρών

Έκθεση βέλτιστου τρόπου εξαπόλυσης και διάθεσης φυσικών εχθρών Έκθεση βέλτιστου τρόπου εξαπόλυσης και διάθεσης φυσικών εχθρών «ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΒΙΟΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΣΕ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ ΚΑΙ ΜΑΡΟΥΛΙΟΥ HYDROFLIES» ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Τρόπος Δράσης. Ιδιότητες. Κυριότερα Πλεονεκτήματα

Τρόπος Δράσης. Ιδιότητες. Κυριότερα Πλεονεκτήματα Η αύξηση των αποδόσεων των καλλιεργειών και η υψηλή ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων εξαρτάται από την αρμονική και προσαρμοσμένη στις απαιτήσεις των φυτών θρέψη. Για την εξασφάλιση της ιδανικής θρεπτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΤΙΚΟΙ ΛΑΧΑΝΟΚΗΠΟΙ. Αναστάσιος Ι. Κώτσιρας Αναπληρωτής Καθηγητής Εργαστήριο Λαχανοκομίας. ΤΕΙ Πελοποννήσου Εργαστήριο Λαχανοκομίας

ΑΣΤΙΚΟΙ ΛΑΧΑΝΟΚΗΠΟΙ. Αναστάσιος Ι. Κώτσιρας Αναπληρωτής Καθηγητής Εργαστήριο Λαχανοκομίας. ΤΕΙ Πελοποννήσου Εργαστήριο Λαχανοκομίας ΑΣΤΙΚΟΙ ΛΑΧΑΝΟΚΗΠΟΙ Αναστάσιος Ι. Κώτσιρας Αναπληρωτής Καθηγητής Εργαστήριο Λαχανοκομίας Προβλήματα Αστικών Περιοχών Υπερπληθυσμός Ρύπανση Κυκλοφοριακή συμφόρηση Έλλειψη χώρων πρασίνου Μείωση της γεωργικής

Διαβάστε περισσότερα

«Πράσινα» Επαγγέλματα στον πρωτογενή τομέα ΓΚΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΔΕΡΜΕΝΤΖΗ ΜΑΡΙΑΝΝΑ

«Πράσινα» Επαγγέλματα στον πρωτογενή τομέα ΓΚΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΔΕΡΜΕΝΤΖΗ ΜΑΡΙΑΝΝΑ «Πράσινα» Επαγγέλματα στον πρωτογενή τομέα ΓΚΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΔΕΡΜΕΝΤΖΗ ΜΑΡΙΑΝΝΑ «Πράσινα» Επαγγέλματα Δεν υπάρχουν «πράσινα» επαγγέλματα. Όλα τα επαγγέλματα πρέπει να είναι «πράσινα»!! Ο διαχωρισμός

Διαβάστε περισσότερα

Επικεφαλής Εταίρος: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ (ΤΕΠΑΚ)

Επικεφαλής Εταίρος: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ (ΤΕΠΑΚ) Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων Μ.Α.Ι.Χ Πρακτικά συνάντησης kick off meeting «ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΒΙΟΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΣΕ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ ΚΑΙ ΜΑΡΟΥΛΙΟΥ» HYDROFLIES

Διαβάστε περισσότερα

Ακούω το παρελθόν "ΒΛΕΠΩ ΤΟ ΠΑΡΟΝ" Αγγίζω το µέλλον ΥΔΡΟΠΟΝΙΑ ALPHA OMEGA ECOLOGICAL SOLUTIONS. Direct Phones: +30.697.42 28 012 & +30.698.

Ακούω το παρελθόν ΒΛΕΠΩ ΤΟ ΠΑΡΟΝ Αγγίζω το µέλλον ΥΔΡΟΠΟΝΙΑ ALPHA OMEGA ECOLOGICAL SOLUTIONS. Direct Phones: +30.697.42 28 012 & +30.698. Ακούω το παρελθόν "ΒΛΕΠΩ ΤΟ ΠΑΡΟΝ" Αγγίζω το µέλλον ΥΔΡΟΠΟΝΙΑ ALPHA OMEGA ECOLOGICAL SOLUTIONS Athens Office: 8, R. Garibaldi & Sofroniskou str. Tel. +30.210.9228225 Email: info@alpha-omega.com.gr Direct

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΩΝ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ

ΕΙΔΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΩΝ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΕΙΔΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΩΝ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ Πετροβάμβακας Ανόργανο ινώδες υλικό Παράγεται με θερμική επεξεργασία ενός μείγματος που αποτελείται από: 60% διαβάση, 20% ασβεστόλιθο, 20% άνθρακα.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΡΑΒΙΑΣ 1998 1999 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ «ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ» ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: ΑΓΓΕΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΘΗΤΕΣ: Β Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΡΗΓΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΖΩΤΟΥΧΟΣ ΛΙΠΑΝΣΗ ΚΑΙ ΟΡΘΗ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ. Δρ. Γιάννης Ασημακόπουλος Πρώην Καθηγητής Γεωπονικού Παν/μίου Αθηνών

ΑΖΩΤΟΥΧΟΣ ΛΙΠΑΝΣΗ ΚΑΙ ΟΡΘΗ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ. Δρ. Γιάννης Ασημακόπουλος Πρώην Καθηγητής Γεωπονικού Παν/μίου Αθηνών ΑΖΩΤΟΥΧΟΣ ΛΙΠΑΝΣΗ ΚΑΙ ΟΡΘΗ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ Δρ. Γιάννης Ασημακόπουλος Πρώην Καθηγητής Γεωπονικού Παν/μίου Αθηνών ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΤΟΥ ΛΙΠΑΣΜΑΤΟΣ. Με την κλασσική έννοια, ως λίπασμα ορίζεται κάθε ουσία

Διαβάστε περισσότερα

Ονοματεπώνυμο: Χημεία Α Λυκείου Αριθμός Οξείδωσης Ονοματολογία Απλή Αντικατάσταση. Αξιολόγηση :

Ονοματεπώνυμο: Χημεία Α Λυκείου Αριθμός Οξείδωσης Ονοματολογία Απλή Αντικατάσταση. Αξιολόγηση : Ονοματεπώνυμο: Μάθημα: Υλη: Επιμέλεια διαγωνίσματος: Αξιολόγηση : Χημεία Α Λυκείου Αριθμός Οξείδωσης Ονοματολογία Απλή Αντικατάσταση Τσικριτζή Αθανασία Θέμα Α 1. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση σε καθεμία

Διαβάστε περισσότερα

Ρύπανση Υδάτων και Εδαφών

Ρύπανση Υδάτων και Εδαφών Ρύπανση Υδάτων και Εδαφών Ενότητα 3η: Φυσικοχημικές και μηχανικές ιδιότητες εδαφών Τσικριτζής Λάζαρος Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος και Μηχανικών Αντιρρύπανσης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΑΝΘΟΚΟΜΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΑΝΘΟΚΟΜΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΑΝΘΟΚΟΜΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ Α. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΥΠΑΙΘΡΟ Η επιτυχία μιας ανθοκομικής καλλιέργειας στην ύπαιθρο εξασφαλίζεται όταν οι συνθήκες είναι οι κατάλληλες για ένα συγκεκριμένο είδος.

Διαβάστε περισσότερα

H ολοκληρωμένη σειρά υδατοδιαλυτών λιπασμάτων από την SQM

H ολοκληρωμένη σειρά υδατοδιαλυτών λιπασμάτων από την SQM H ολοκληρωμένη σειρά υδατοδιαλυτών λιπασμάτων από την SQM ΣΥΜΒΑΤΟ- ΤΗΤΕΣ ΛΙΠΑ- ΣΜΑΤΩΝ Nιτρικό Κάλιο Ουρία Νιτρική Αμμωνία Θειϊκή Αμμωνία Θειϊκό Κάλιο Νιτρικό Μαγνήσιο Θειϊκό Μαγνήσιο Νιτρικό Ασβέστιο Φωσφορική

Διαβάστε περισσότερα

Soil Fertility & Plant Nutrition

Soil Fertility & Plant Nutrition Soil Fertility & Plant Nutrition E. Katsalirou Spring 2015 Γονιμότητα Εδάφους & Θρέψη Φυτών Εισαγωγή Στόχοι Πως βασικές εδαφικές ιδιότητες& λειτουργίες επηρεάζουν την διαθεσιμότητα των απαραίτητων θρεπτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΠΡΑΞΗΣ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΠΡΑΞΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΠΡΑΞΗΣ «Προσαρμογή της Γεωργικής Παραγωγής στην κλιματική αλλαγή και ειδικότερα στην περιορισμένη χρήση υδάτινων πόρων» 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το πρόγραμμα στοχεύει στην

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗΣ

ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Εργ. Περιβαλλοντικών Αναλύσεων, Σίνδος Σελ. 1/5 ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Πελάτης: ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ ΣΥΜΕΩΝ ιεύθυνση Πελάτη: ΠΑΡΝΗΘΟΣ 22,ΑΘΗΝΑ Περιγραφή ειγµάτων: έδαφος ειγµατοληψία: από πελάτη Ηµεροµηνία

Διαβάστε περισσότερα

Υποστρώματα-Σπορά-Μεταφύτευση

Υποστρώματα-Σπορά-Μεταφύτευση Εργαστήριο 2 ο Υποστρώματα-Σπορά-Μεταφύτευση Α. Κώτσιρας Κ. Νηφάκος Δ. Τσιλιάνος Υποστρώματα-Ορισμοί Υποκατάστατα του εδάφους Τοποθέτηση σε υποδοχείς Βελτίωση των λειτουργιών σε σχέση με το έδαφος τροφοδότηση

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός καλλιέργειας τομάτας και μαρουλιού σε υδροπονία στην Κύπρο

Οδηγός καλλιέργειας τομάτας και μαρουλιού σε υδροπονία στην Κύπρο Έργο HYDROFLIES Οδηγός καλλιέργειας τομάτας και μαρουλιού σε υδροπονία στην Κύπρο στo πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΒΙΟΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΣΕ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΑ ΛΙΠΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 4 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΑ ΛΙΠΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 4 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012 ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΑ ΛΙΠΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 4 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012 ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ: 1. Οι εδαφικές ιδιότητες μεταβάλλονται: Α. Κατά μήκος των τριών αξόνων (x, y, z) Β. Με το πέρασμα του

Διαβάστε περισσότερα

Soil Fertility & Plant Nutrition

Soil Fertility & Plant Nutrition Soil Fertility & Plant Nutrition E. Katsalirou Spring 2015 Γονιμότητα Εδάφους & Θρέψη Φυτών Πηγές& Πρόσληψη Θρεπτικών Στοιχείων Φωτοσύνθεση Φως 6 CO 2 +12 H 2 O C 6 H 12 O 6 +6O 2 +6H 2 O Χλωροφύλλη Ο

Διαβάστε περισσότερα

Η ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΤΟΜΑΤΑΣ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΗΛΕΙΑΣ

Η ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΤΟΜΑΤΑΣ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΗΛΕΙΑΣ Η ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΤΟΜΑΤΑΣ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΗΛΕΙΑΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ(192/03) ΓΙΑΡΜΕΝΙΤΗΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ : ΠΑΛΑΤΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Θεσσαλονίκη 2012 Ο ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΡΑΠΑΝΙΟΥ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΡΑΠΑΝΙΟΥ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΡΑΠΑΝΙΟΥ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΡΙΖΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

Συχνές ερωτήσεις για τον πετροβάμβακα

Συχνές ερωτήσεις για τον πετροβάμβακα Συχνές ερωτήσεις για τον πετροβάμβακα - Τι είναι ο πετροβάμβακας; - Πώς κατασκευάζεται ο πετροβάμβακας; - Ποια είναι τα πλεονεκτήματα; - Τί είναι η Καλλιέργεια Ακριβείας; - Τί είναι η Διαχείριση του ριζικού

Διαβάστε περισσότερα

H εταιρεία ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ δραστηριοποιείται

H εταιρεία ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ δραστηριοποιείται H εταιρεία ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ δραστηριοποιείται πάνω από 50 χρόνια στο χώρο παραγωγής και συσκευασίας φυτοχωμάτων-κομπόστ και εμπορίας υποστρωμάτων. Η εμπειρία και η γνώση της πάνω στο φυτόχωμα την έχουν καταστήσει

Διαβάστε περισσότερα

Επιπτώσεις της διάθεσης απόβλητων ελαιοτριβείων στο έδαφος και στο περιβάλλον

Επιπτώσεις της διάθεσης απόβλητων ελαιοτριβείων στο έδαφος και στο περιβάλλον Επιπτώσεις της διάθεσης απόβλητων ελαιοτριβείων στο έδαφος και στο περιβάλλον Ευρωπαϊκό Έργο LIFE- Στρατηγικές για τη βελτίωση και προστασία tου εδάφους από τη διάθεση αποβλήτων ελαιοτριβείων στις Μεσογειακές

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογίες Γεωπληροφορικής για την Διαχρονική Παρακολούθηση της Ρύπανσης των Εδαφών και την Προστασία του Περιβάλλοντος. Άγγελος Χλιαουτάκης

Τεχνολογίες Γεωπληροφορικής για την Διαχρονική Παρακολούθηση της Ρύπανσης των Εδαφών και την Προστασία του Περιβάλλοντος. Άγγελος Χλιαουτάκης Τεχνολογίες Γεωπληροφορικής για την Διαχρονική Παρακολούθηση της Ρύπανσης των Εδαφών και την Προστασία του Περιβάλλοντος Άγγελος Χλιαουτάκης Το Περιβαλλοντικό Πρόβλημα Απόβλητα ελαιοτριβείων υψηλό οργανικό

Διαβάστε περισσότερα

Θρέψη Φυτών. Ενότητα 1 η Εισαγωγή (μέρος α) Όνομα καθηγητή: Δ. Μπουράνης Όνομα καθηγητή: Σ. Χωριανοπούλου Τμήμα: Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής

Θρέψη Φυτών. Ενότητα 1 η Εισαγωγή (μέρος α) Όνομα καθηγητή: Δ. Μπουράνης Όνομα καθηγητή: Σ. Χωριανοπούλου Τμήμα: Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής Θρέψη Φυτών Ενότητα 1 η Εισαγωγή (μέρος α) Όνομα καθηγητή: Δ. Μπουράνης Όνομα καθηγητή: Σ. Χωριανοπούλου Τμήμα: Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής Στόχοι ενότητας 1. Περιγραφή της ύλης του μαθήματος. 2. Κατανόηση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΔΕΥΣΗ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ

ΑΡΔΕΥΣΗ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΑΡΔΕΥΣΗ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ Εισαγωγικές έννοιες Η άρδευση συνδέεται με την λίπανση (θρεπτικό διάλυμα) Στις υδροκαλλιέργειες η παροχή θρεπτικού διαλύματος είναι συνεχής Στις καλλιέργειες σε υποστρώματα

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος Το περιβάλλον Περιβάλλον και οικολογική ισορροπία Η ροή της ενέργειας στο περιβάλλον... 20

Πρόλογος Το περιβάλλον Περιβάλλον και οικολογική ισορροπία Η ροή της ενέργειας στο περιβάλλον... 20 Πίνακας περιεχομένων Πρόλογος... 7 1. Το περιβάλλον... 19 1.1 Περιβάλλον και οικολογική ισορροπία... 19 1.2 Η ροή της ενέργειας στο περιβάλλον... 20 2. Οι μικροοργανισμοί... 22 2.1 Γενικά... 22 2.2 Ταξινόμηση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ

ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ Σκοπιμότητα άρδευσης Η άρδευση αποσκοπεί κυρίως στην τροφοδότηση της κόμης του φυτού με νερό. Μόνο το 1% του νερού που φτάνει στην κόμη των φυτών παραμένει στους φυτικούς

Διαβάστε περισσότερα

Newsletter ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ CONDENSE: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΚΟΠΡΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΣΙΓΑΡΟ ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ

Newsletter ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ CONDENSE: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΚΟΠΡΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΣΙΓΑΡΟ ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ Newsletter 12 η Έκδοση ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ CONDENSE: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΚΟΠΡΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΣΙΓΑΡΟ ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΕΠΙΔΕΙΞΗΣ Ο οργανισμός ανάπτυξης Δυτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2013-14 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΤΑΞΗ :Γ ΜΑΘΗΜΑ : ΧΗΜΕΙΑ ΒΑΘΜΟΣ:.. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 04/06/14 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ΩΡΕΣ (Βιολογία Χημεία) Αριθμός σελίδων γραπτού:7

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΙΠΕΡΙΑΣ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΙΠΕΡΙΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΠΙΠΕΡΙΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΟΛΑΝΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΟΛΑΝΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή επώνυμων Ελληνικών αγροτικών προϊόντων υψηλής ποιότητας Β.Χάϊτας γεωπόνος, MSc Διευθύνων Σύμβουλος

Παραγωγή επώνυμων Ελληνικών αγροτικών προϊόντων υψηλής ποιότητας Β.Χάϊτας γεωπόνος, MSc Διευθύνων Σύμβουλος Παραγωγή επώνυμων Ελληνικών αγροτικών προϊόντων υψηλής ποιότητας Β.Χάϊτας γεωπόνος, MSc Διευθύνων Σύμβουλος B.Χάϊτας Black sea conference, 19.6.2013 1 AGRITEX ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΕ Με όραμα την παραγωγή Ελληνικών

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕΑ, ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΑΤΑ. ΜΑΘΗΜΑ 1 o : Γενικά για τα οξέα- Ιδιότητες - είκτες ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΟΞΕΑ, ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΑΤΑ. ΜΑΘΗΜΑ 1 o : Γενικά για τα οξέα- Ιδιότητες - είκτες ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΟΞΕΑ, ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΑΤΑ 1.1 Τα οξέα ΜΑΘΗΜΑ 1 o : Γενικά για τα οξέα Ιδιότητες είκτες ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1. Ποιες χηµικές ενώσεις ονοµάζονται οξέα; Με ποιόν χηµικό τύπο παριστάνουµε γενικά τα οξέα; Οξέα είναι

Διαβάστε περισσότερα

E. Καµπουράκης. Τηλ.. 281 0 245851, Fax.. 281 0 245873 ekab@nagref-her.gr

E. Καµπουράκης. Τηλ.. 281 0 245851, Fax.. 281 0 245873 ekab@nagref-her.gr ΛίπανσηστηνΒιολογικήΓεωργία E. Καµπουράκης Εθνικό Ίδρυµα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘΙΑΓΕ) Ταχ. Θυρ.. 2229, 71003 Ηράκλειο, Κρήτη Ελλάδα Τηλ.. 281 0 245851, Fax.. 281 0 245873 ekab@nagref-her.gr Λίπανσηστηνβιολογικήγεωργία

Διαβάστε περισσότερα

Έλλειψη διοξειδίου του άνθρακα co2 και ελλείψεις θρεπτικών micro macro στοιχείων.

Έλλειψη διοξειδίου του άνθρακα co2 και ελλείψεις θρεπτικών micro macro στοιχείων. Άρθρο του Νίκου Παπανικόλα (nicpapa) Είναι δύσκολη η διάγνωση των ελλείψεων, μιας και παίζουν παρά πολλοί παράγοντες ρόλο σε ένα ενυδρείο. Για να μπορέσουμε να διατηρήσουμε φυτά σε ένα ενυδρείο, θα πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΝΑΔΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΕΡΟΒΙΑΣ ΧΩΝΕΥΣΗΣ ΤΥΡΟΓΑΛΑΚΤΟΣ

ΜΟΝΑΔΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΕΡΟΒΙΑΣ ΧΩΝΕΥΣΗΣ ΤΥΡΟΓΑΛΑΚΤΟΣ ΒΡΥΛΛΑΚΗΣ ΜΑΝ. & ΣΙΑ Ο.Τ.Ε.Ε. ΜΟΝΑΔΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΕΡΟΒΙΑΣ ΧΩΝΕΥΣΗΣ ΤΥΡΟΓΑΛΑΚΤΟΣ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΗ ΚΡΗΤΗΣ ΕΠΕ ΣΕΛΛΙΑ ΔΗΜΟΥ ΑΓ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ - ΡΕΘΥΜΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ 4,8 tn τυρόγαλα / ημέρα στην αιχμή

Διαβάστε περισσότερα

Επιφανειακή άρδευση (τείνει να εκλείψει) Άρδευση με καταιονισμό ή τεχνητή βροχή (επικρατεί παγκόσμια)

Επιφανειακή άρδευση (τείνει να εκλείψει) Άρδευση με καταιονισμό ή τεχνητή βροχή (επικρατεί παγκόσμια) Επιφανειακή άρδευση (τείνει να εκλείψει) Υπάρδευση ή υπόγεια άρδευση (καταργήθηκε στην Ελλάδα) Άρδευση με καταιονισμό ή τεχνητή βροχή (επικρατεί παγκόσμια) Άρδευση με σταγόνες ή στάγδην άρδευση (εξελίσσεται)

Διαβάστε περισσότερα

Σχολείο Διεύθυνση Ταχ. Κώδικας Επαρχία

Σχολείο Διεύθυνση Ταχ. Κώδικας Επαρχία ΛΕΥΚΩΣΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Αριστείδη Χαραλάµπους 8 2008 Στρόβολος ΛΕΥΚΩΣΙΑ 22316439 22316445 22315562 ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΓΙΟΥ ΔΟΜΕΤΙΟΥ Α' Κυριάκου Μάτση 26 2368 Άγιος Δοµέτιος ΛΕΥΚΩΣΙΑ 22776530

Διαβάστε περισσότερα

Έκτη Διάλεξη Ονοματολογία

Έκτη Διάλεξη Ονοματολογία Έκτη Διάλεξη Ονοματολογία Α) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΜΕΤΑΛΛΑ Στοιχείο Σύμβολο Σθένος Νάτριο Να 1 Κάλιο Κ 1 Μαγνήσιο Mg 2 Ασβέστιο Ca 2 Σίδηρος Fe 2 ή 3 Χαλκός Cu 2 Ψευδάργυρος Zn 2 Λίθιο Li 1 Άργυρος

Διαβάστε περισσότερα