Η έννοια του τραγικού στον Ηρόδοτο ΜΑΡΙΑ ΚΕΚΚΟΥ ISBNQ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η έννοια του τραγικού στον Ηρόδοτο ΜΑΡΙΑ ΚΕΚΚΟΥ ISBNQ 96092535-4-7"

Transcript

1

2 ΜΑΡΙΑ ΚΕΚΚΟΥ ISBNQ

3 ΜΑΡΙΑ ΚΕΚΚΟΤ H EΝΝΟΙΑ ΣΟΤ ΣΡΑΓΙΚΟΤ ΣΟΝ ΗΡΟΔΟΣΟ ΤΠΑΣΙΑ

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή... 7 Η επιμέρους ανίχνευση της έννοιας I II III IV V VI VII VIII IX X XI ΦΙΙ XIII XIV

5 XV XVI XVII υμπεράσματα

6 6

7 Εισαγωγή Σ ο τραγικό στον Ηρόδοτο δεν μπορεί να ανιχνευθεί κατά την έννοια που αυτό θα γινότανε στην τραγωδία. Σο ιστορικό κείμενο προσφέρεται μόνον για τον εντοπισμό πρόδρομων μορφών της έννοιας αυτής, καθώς επίσης για τον εντοπισμό τυχόν επιρροών που άσκησε ο Ίωνας ιστορικός με την φιλοσοφική ματιά του και τεράστια πείρα των ανθρωπίνων πραγμάτων που περικλείεται στο έργο του, στους τραγικούς συγγραφείς. Κατά αυτή την έννοια προτραγικές μορφές, που όμως καλλιέργησαν το έδαφος και άσκησαν βαθιά επίδραση στους μεγάλους τραγικούς, είναι εύκολο να βρούμε στο έργο του Ηροδότου. Σόσο στις εμβόλιμες ιστορίες του, που πίσω από αυτές μοιάζει σαν να παραμονεύει κάποια αμείλικτη μοίρα, όσο και μέσα στα ιστορικά γεγονότα που και αυτά περιγράφονται κάτω από αυτήν την οπτική γωνία. Μπορεί να αδιαφορεί ο Ηρόδοτος, ό- πως άλλωστε τόσο πολύ κατηγορήθηκε, για την ακρίβεια των περιγραφών του, αλλά ο- πωσδήποτε δίνει μεγάλη σημασία στα ηθικά διδάγματα και στις νομοτελειακές σχέσεις που συνδέονται με τα γεγονότα, μόνο που αυτή η νομοτέλεια έχει να κάνει περισσότερο με μια θεϊκή τάξη πραγμάτων. Γι αυτό μπορούμε να θεωρήσουμε ότι ο Ηρόδοτος επηρέασε βαθιά τους τραγικούς, αφού τόσο η ιδεολογία του, αλλά και ολόκληρα κομμάτια ή φράσεις από το έργο του απαντώνται στις τραγωδίες. Ί σως να μην ήταν ακραίο αν έλεγε κανείς ότι ολόκληρος ο λόγος του Ηροδότου είναι λόγος τραγικός. Κατά κύριο λόγο αυτό γίνεται περισσότερο αισθητό στις παρεκβάσεις <excurse>. Αυτές κατά τον Jacoby είναι δύο ειδών: α) αυτές που παρεμβάλλονται χωρίς να αποσπούν την διήγηση και β) αυτές που πρόσθεσε, αφού έγραψε το έργο 1. 1 F. Jacoby, R.E.S., 2,205. τουτγκάρδη,

8 αν τέτοιες θα μπορούσαν να θεωρηθούν οι Ελληνοπερσικές ιστορίες 2. Ιστορίες βαθιάς τραγικότητας. O Howaldt ισχυρίζεται ότι υπάρχουν δύο είδη αφήγησης στον Ηρόδοτο: η κυρίως ι- στορία και η ελεύθερη διήγηση. Ο W. Aly, στα έργα του Ελληνικά παραμύθια και Προβλήματα μορφής της Ελληνικής πρόζας, ισχυρίζεται ότι η Ιωνική ιστοριογραφία παρεμβάλλει μύθους για ποικιλία. Πάντως, αυτού του είδους οι παρεμβολές είναι που έ- καναν τον Ηρόδοτο να χαρακτηρίζεται από άλλους σαν κακοκέφαλος αφηγητής ιστοριών και από άλλους σαν ένας βαθυστόχαστος αναλυτής της ανθρώπινης μοίρας 3. Ο- πωσδήποτε, αν υιοθετήσει κανείς αυτήν την άποψη, θα μπορεί να υποψιασθεί και την τραγικότητα που κρύβει ο Ηροδότειος λόγος. Πριν όμως ορίσουμε το τραγικό στον Ηρόδοτο, βασική προϋπόθεση είναι να προσδιορισθεί η έννοια ως φιλοσοφικός όρος πιο γενικά. Η έννοια αυτη, επειδή αφορά την βαθύτερη δομή της ανθρώπινης κατάστασης, μοιραία αποτελεί κεντρικό εννοιολογικό πυρήνα και σε άλλα λογοτεχνικά κείμενα, ε- κτός του κατ εξοχήν χώρου της που είναι η τραγωδία. Μέσα από την αφήγηση διαφαίνεται καλύτερα η ανθρώπινη μοίρα και θα λέγαμε τραγική την αφυπνισμένη ανθρώπινη συνείδηση που βλέπει και κατανοεί τον εαυτό της στην εξατομικευμένη της διάσταση. Η έννοια του τραγικού εμφανίζεται από την στιγμή που το άτομο διαφοροποιεί τον εαυτό του από το σύνολο, είναι δηλαδή μία έννοια που συνδέεται με την ανάπτυξη της αντίληψης για τη χωριστή και ιδιαίτερη αξία του ατόμου. Αυτό που η φιλοσοφία ορίζει ως τραγική γνώση, αφορά τα άτομα ή ομάδες οι οποίες εκλαμβάνονται ως άτομα, ως χωριστές μονάδες και τα οποία εντάσσονται σε έναν ευθύγραμμο χρόνο. Η έννοια του ευθύγραμμου χρόνου μας εισάγει στην Ιστορία. 2 Χυχής λόγος Μετ. Λουπασάκη, σελ Εκδ. Εικοστού πρώτου A. Lesky. Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας. Μετάφ. Σσοπανάκη, Εκδόσεις Κυριακίδη σελ

9 Σο ιστορικό γεγονός είναι ένα και μοναδικό, ανεπανάληπτο γεγονός, που ολοκληρώνεται με σαφή όρια. Σα όρια αυτά τέμνουν κάθετα τον χρόνο, δημιουργώντας συνέχειες και ασυνέχειες κατά μία έννοια που η προσωπική συναισθηματική συμμετοχή διακόπτεται από ματαιωμένες προσδοκίες και διαψεύσεις. Η έννοια του κυκλικού και αενάως επαναλαμβανόμενου αντικαθίσταται από το ευθύγραμμο και καθέτως τεμνόμενο που συνιστά και την ουσία της τραγικότητας στα συμβάντα και στο χρόνο, όπου άλλωστε είναι και η μόνη διάσταση στην οποία μπορεί να οριστεί η τραγικότητα. Αυτό συμβαίνει επειδή δίδεται έμφαση στο άτομο και στην στιγμή, το κάθε τι που συμβαίνει είναι ένα, μοναδικό και ανεπανάληπτο γεγονός και κατά αυτήν την έννοια η συνειδητοποίηση της απολυτότητας των οριακά αρνητικών συμβάντων τους προσδίδει τον χαρακτήρα της τραγικότητας. Αντίθετα, όταν επικρατούσε η λατρεία της μεγάλης θεάς, της Μάνας-Γης, τίποτε το τραγικό δεν μπορούσε να συμβεί. Η χορηγός της ζωής είναι και θεά χορηγός του θανάτου, από τα σπλάχνα της γεννά τα πάντα και σ αυτήν επιστρέφουν τα πάντα. Η έννοια του κύκλου αφομοιώνει την έννοια του εφήμερου και του παροδικού της ατομικής ύ- παρξης και την εντάσσει σε μια διαρκή ανακύκληση, όπου κάθε τι το παροδικό και ατομικό αφομοιώνεται και αποδίδεται στους κόλπους του γενικού. Σο ατομικό και συγκεκριμένο δεν έχει σημασία, σημασία έχει το υπερσύνολο, το συλλογικό. Αυτό είναι αθάνατο, τίποτε το εξόχως σημαντικό δεν μπορεί να συμβεί στο άτομο, εφ όσον δεν μπορεί να ε- πηρεάσει το σύνολο και το σύνολο παραμένει αναλλοίωτο ως υπόστρωμα. Κατά τον ούμπαρτ 4 η θρησκεία της μεγάλης γονιμικής θεάς είναι η θρησκεία του τίκτοντος θηλυκού, όπου το νεογνό άτομο είναι απόλυτα εξαρτημένο και τρεφόμενο από το μητρικό σώμα, ανελεύθερο, πλην ευτυχές. Με άλλα λόγια, το άτομο σε όλα τα επίπεδά του δεν διαφοροποιείται από το όλον, κάθε επίπεδο συνείδησης εκφράζει και μια ολική αντίληψη που σχηματικά μπορεί να παρασταθεί με την ιδέα ενός κύκλου ή μιας σφαίρας. 4 Β. ούμπαρτ Θρησκεία και έρως, Μετάφ. Κοπιδάκη Εκδόσεις *Ολκός+, σελ.90 9

10 Η περιοχή της τραγικής γνώσης αρχίζει στα όρια της εξατομικευμένης συνείδησης, όταν το άτομο υψώνει την ατομικότητά του και ζητά να πραγματώσει την δική του αυτοτελή αλήθεια απέναντι και συχνά ενάντια στην ομαδική συλλογική θέληση 5. Όπου τα σύνολα των ανθρώπων ζουν και κινούνται συλλογικά, η κοινωνία είναι ένα υπεράτομο, εκεί το μέρος δεν ενδιαφέρει, μας ενδιαφέρει η δομή και η λειτουργικότητα του συνόλου. Σότε όλα είναι ιερά, καμιά απόρριψη του κόσμου δεν υπάρχει, υπάρχει μόνον γαλήνια εγκαρτέρηση και αποδοχή του θανάτου. Καμιά εσωτερική αντίφαση, ι- σχύει η καθολική αποδοχή όλων των συμβάντων που βιώνονται ως κοσμικά συμβάντα. Φαρακτηριστική φράση που διασώζει στοιχεία αυτής της αντίληψης είναι η φράση του Η- ράκλειτου Ο Θεός είναι μέρα και νύχτα, χειμώνας και καλοκαίρι, ισχύει δηλαδή απόλυτα το ἓν το πᾶν. Η αντίληψη αυτή διατηρήθηκε σε όλη την ανατολική φιλοσοφία. Θεμέλιο των πραγμάτων δεν είναι το άτομο, αλλά η αναπαραγωγή του συστήματος, που είναι αιώνια αληθινό, εύτακτο και καλό. Η κίνηση δεν είναι ευθύγραμμη, είναι κυκλική και η κυκλική κίνηση δεν είναι ακριβώς κίνηση. Η ταχύτητα ή η βραδύτητά της μας δίνει το ίδιο αποτέλεσμα. Η πολλαπλότητα των κυκλικών κινήσεων αναδομεί μια σφαιρική ολότητα, όπου η ατομική συνείδηση χάνει τον απόλυτο προσδιορισμό της και εντάσσεται σε ένα άλλο σύστημα κατά τρόπο που το ατομικό περιεχόμενο χάνει το νόημά του, η έμφαση δίδεται στη μορφή και στην ολότητα, το βάρος μετατοπίζεται στο σύνολο. Η ζωή και ο θάνατος στην κυκλική αντίληψη του χρόνου, όταν εναλλάσσονται γρήγορα, απλά επιταχύνουν αυτήν την κίνηση, δεν την καταργούν, όπως θα συνέβαινε, αν οι ατομικές ζωές θεωρηθούν ευθύγραμμα τμήματα. Αυτή η συμμετοχή των ατομικών συνειδήσεων στο όλον, αποκλείει κάθε έννοια τραγικότητας, είναι η συντελεσμένη αρμονία. Όταν δοθεί έμφαση στην ατομικότητα, οι ατομικές ζωές και ο θάνατος δημιουργούν την αντίληψη ευθυγράμμων τμημάτων και την αίσθηση μιας γραμμικής κίνησης με συνέχειες και ασυνέχειες. Η έμφαση στο άτομο, ο ατομοκεντρικός προσανατολισμός της 5 Andre Leroi-Courhan Θρησκείες της προϊστορίας Μετάφ. Ν. Λιανέρης,. Εκδόσεις Καρδαμίτσα σελ

11 ζωής, απολυτοποιεί το γεγονός του θανάτου και το προσδιορίζει ως ένα συμβάν εντελώς διαλυτικού του υποκειμένου, η συνειδητοποίηση του οποίου είναι ισοδύναμη με την εισβολή του τραγικού στην ανθρώπινη συνείδηση. Η διαμόρφωση, όμως, της έννοιας του ατόμου είναι προϊόν της ελληνικής σκέψης κι η μεγάλη κληρονομιά αυτής της σκέψης στον δυτικό πολιτισμό. Από το σημείο αυτο, ό- μως, αρχίζει και η αλλαγή πορείας. Σο ουσιώδες βρίσκεται μέσα στο ατομικό και συντελείται άπαξ, καθορίζεται απόλυτα και δεν γυρίζει πίσω. Η απόσπαση του ατόμου από την αίσθηση ότι ανήκει σε μια ολότητα, και η ματαίωση της προσδοκίας σε μία συμμετοχή στην ολότητα είναι η βαθύτερη ουσία της τραγικής γνώσης. Εφ όσον η αίσθηση αυτής της συμμετοχής δεν συνοδεύεται από την βεβαιότητα μιας προέκτασης στο επέκεινα, όπου βέβαια αναντίρρητα η ατομική ύπαρξη ευχαρίστως θα χανόταν. Δεν επιζητείται πια η αρχική επανάληψη της κίνησης, η αναπαραγωγή που δημιουργεί ευταξία και α- σφάλεια, αλλά επιζητείται η αυτοπραγμάτωση στα πλαίσια του ατομικού, αυτό δημιουργεί την πρώτη και την θεμελιώδη δυσαρμονία. Ο κόσμος εμφανίζεται κατακερματισμένος, μια ποικιλία που τρομάζει και δημιουργεί ανασφάλεια. Οι θεοί γίνονται πολλοί, αλληλοσυγκρουόμενοι και αντιφατικοί. Εμφανίζεται η θρησκεία της εξατομικευμένης συνείδησης, όπως λέει ο Subart, του νεογνού που διερευνά τον εαυτό του και όχι του τίκτοντος θηλυκού 6. Ήδη εμφανίζεται η αγωνία για το εφήμερο της ζωής, το καινούργιο στοιχείο που προκύπτει από αυτή την συνειδητοποίηση είναι η απόρριψη κι όχι η αποδοχή των φυσικών γεγονότων. Η απόρριψη της φυσικής τάξης των πραγμάτων δημιουργεί ενοχή και η βούληση για την υπέρβασή τους συνιστα ὕβριν. Σα ερωτήματα τίθενται βίαια. Σι είναι ο άνθρωπος; σκιά ονείρου ο άνθρωπος α- παντά ο Πίνδαρος 7 6 Mircea Eliade Πραγματεία πάνω στην ιστορία των Θρησκειών Μεταφ. Ε. Σσούτη, Εκδόσεις Φατζηνικολή, το σελ Πίνδαρος: τί δέ τις; τί δ οὔ τις; σκιᾶς ὄναρ ἄνθρωπος. ἀλλ ὅταν αἴγλα διόσδοτος ἔλθῃ λαμπρὸν φέγγος ἔπεστιν ἀνδρῶν καὶ μείλιχος αἰών. 11

12 Σι είναι Θεός, τι μη Θεός και τι το ανάμεσό τους, αναρωτιέται ο Ευρυπίδης 8. Ποιές οι ιδιότητες του μυστικού ρυθμού του κόσμου; Ποιός τον κατευθύνει και με ποιες προθέσεις; < «τὸ θεῖον πᾶν ἐὸν φθονερόν τε καὶ ταραχῶδες<» απαντά ο Ηρόδοτος 9. Σι είναι η μοίρα; Αυτά τα φιλοσοφικά ερωτήματα συνιστούν τον πυρήνα της τραγικότητας. Η μοίρα είναι μόρος (=θάνατος). Ο άνθρωπος γεννιέται με την σφραγίδα του θανάτου στο μέτωπο. Ο θάνατος, ω- στόσο, καθ εαυτός δεν είναι τραγικός, για όλη την ανατολική φιλοσοφία, είναι ένα απλό σημείο στην κυκλική κίνηση. (Η τραγωδία θα ήταν αδύνατον να γεννηθεί στην Ινδία.) Ο θάνατος γίνεται τραγικός από τη στιγμή που βιώνεται ως ατομικός και νομοτελειακός, δηλαδή ως το συντελεσθέν τέρμα σε μία αναπόδραση πορεία. Η λατρεία του Διονύσου υποδηλώνει την έκρηξη των μορίων του ατομικού και την προσδοκία επανασύστασής τους. Είναι, κατά αυτήν την έννοια, μια προσπάθεια υπέρβασης της τραγικότητας του θανάτου. Αυτό, στο επίπεδο του μύθου, εκφράζεται με τον διασπαραγμό και τον πολυμερισμό του βλαστικού θεού και την προσδοκία της επανασύστα Pythia cla Encom. cla Lyr. Σίτλος: Pindari carmina cum fragmentis, pt. 1, 5 η έκδ. Εκδ. Teubner. Leipzig σελ , 66-91, , επιμ. Maehler, H. (& B. Snell) 8 Πρβλ. Ελένη του Ευρυπίδη Helena Helena 1143 ὅτι θεὸς ἢ μὴ θεὸς ἢ τὸ μέσον τίς φησ ἐρευνάσας βροτῶν; μακρότατον πέρας ηὗρεν ὃς τὰ θεῶν ἐσορᾶι δεῦρο καὶ αὖθις ἐκεῖσε καὶ πάλιν ἀμφιλόγοις πηδῶντ ἀνελπίστοις τύχαις. Helena cla Trag. tit Euripidis fabulae, τομ. 3 ος, έκδοση Clarendon Press. Oxford 1994, σελ.5-70, επιμέλεια Diggle, J. Οι στίχοι παραφρασμένοι από το εφέρη στο ποίημα του Ελένη. 9 ω Κροῖσε ἐπιστάμενόν με τὸ θεῖον πᾶν ἐὸν φθονερόν τε καὶ ταραχῶδες ἐπειρωτᾷς ἀνθρωπηίων πρηγμάτων πέρι< Ηροδότου, Ιστορίαι: Σίτλος: Herodote. Histoires, 9 τόμοι. Εκδ. Les Belles Lettres. Paris 1:1932; 2;1930; 3:1939; 4 (3rd edn.): 1960; 5:1946; 6:1948; 7:1951; 8:1953; 9:1954 ryr 1:1970; 2:1963; 3:1967; 5:1968; 6:1963; 7:1963; 8:1964; 9:1968. σελ. : ; :65-194; :37-185; :47-201; :18-147; :7-128; :24-235; :9-161;:9-109 Επιμελητής: Legrand, Ph.-E. 12

13 σής του, που είναι η επιδιωκόμενη αρμονία. Σο αίτημα, όμως, για επανένταξη, για μια α- νασύσταση, εκκρεμεί στην ανθρώπινη μοίρα, η οποία και γι αυτό είναι τραγική. Ποτέ δεν δίδεται σταθερή απάντηση, και αυτό που μένει στο τέλος είναι η βεβαιότητα για την αδυναμία της υπέρβασης, του μοιραίου, η βεβαιότητα για την εμπλοκή σε μια μοίρα από την οποία δεν υπάρχει δυνατότητα διαφυγής: η αυθαιρεσία των θεών και η αδυναμία του ατόμου να ενταχθεί σε ένα κόσμο, που να λειτουργεί με χαρακτηριστικά του την καθαρότητα, την δικαιοσύνη και την λογικότητα. Σο αίτημα για ψυχολογική κάθαρση από αυτό το βίωμα παρήγαγε τις απολυτρωτικές θρησκείες, στους αρχαίους Έλληνες, όπως τον Ορφισμό και τον Διονυσιασμό. Όλος ο αρχαίος μυστικισμός με τα μυστήρια και τις αιρέσεις του είναι μια προσπάθεια επιστροφής σε ένα προγενέστερο σύστημα το οποίο δημιουργούσε ασφάλεια, ακριβώς γιατί το άτομο δεν είχε καμία ιδιαίτερη θέση. Σο κέντρο ήταν η καρδιά ενός θεού ή θεάς πάντοτε διασπαρασσόμενου, αλλά εν τέλει ανασυνθεμένου και αναστημένου. Η καλλιτεχνική έκφραση αυτού του βιώματος παρήγαγε την τραγωδία. Η τραγικότητα του ανθρώπου και η ένταση του βιώματος αυτής της συνειδητοποίησης, είναι διάχυτη σε όλα τα έργα της κλασσικής αρχαιότητας στον Όμηρο, τον Πίνδαρο ή τον Ηρόδοτο. Όλος ο λόγος του Ηροδότου είναι ένας τραγικός λόγος. Όλη η ιστορία του Ηροδότου είναι η βιωματική έκθεση αυτής της αλήθειας. το έργο του περιγράφει φοβερές σφαγές, που δεν έχουν καμιά τραγικότητα και δευτερεύοντα καθημερινά γεγονότα που έχουν τα στοιχεία της τραγικότητας. Ο συχνά ανεκδοτολογικός χαρακτήρας του έργου του, η έμφαση του δευτερεύοντος, σε σχέση με το πρωτεύον, οφείλονται ακριβώς στο ότι ο Ηρόδοτος, στοχεύει να εκθέσει, κατ αρχήν, μέσα από σημαντικά ή ασήμαντα γεγονότα την τραγικότητα της ανθρώπινης μοίρας. αυτά, όμως, τα πάθη δεν υπάρχει πάντοτε κάθαρση, υπάρχει συχνά η τιμωρία και ο όλεθρος και άλλοτε πάλι οι ιστορίες του είναι μικρές τραγωδίες. Ο Ηρόδοτος επιδιώκει μια φιλοσοφική ερμηνεία του κόσμου στο περιβάλλον της Ασίας. Η εμπλοκή του ανθρώπου στα γρανάζια ενός κόσμου, που ελέγχεται από την παράλογη βούληση των θεών και των μοναρχών, δεν αφήνει συνήθως περιθώρια για κά- 13

14 ποια κάθαρση. Έτσι, η έννοια του τραγικού στον Ηρόδοτο διαφαίνεται κατά έναν ασαφή αρχικά τρόπο, αλλά συχνά έχει μια πολύ προωθημένη σημασία, ανάλογα με το πλαίσιο αναφοράς του. Άλλοτε υπάρχουν σπαράγματα υποθέσεων και λόγων που αχνοφαίνεται η τραγική ουσία και άλλοτε ολοκληρωμένες υποθέσεις που θα μπορούσαν να αποτελέσουν υποθέσεις τραγωδίας. Αν θελήσουμε να δούμε, τώρα, την τραγική φόρμα και την ουσία της τραγικότητας, δεν θα ήταν δύσκολο να την εντοπίσουμε και στον Ηρόδοτο, κατά πολλούς τρόπους, αναλόγως της οπτικής που θα κρατήσει κανείς. Έτσι θα μπορούσαμε να την δούμε, όπως μας την προσδιορίζει ο Λαλώ, ως η επιδιωκόμενη αρμονία, ως η υποβολή μιας πάλης κατά του μοιραίου, ως ο αγώνας ενός όντος που πιστεύει τον εαυτό του ελεύθερο ενάντια σε μια εξωτερική και ακατάλυτη αναγκαιότητα, πάνω από την οποία ίπταται προς κάποιαν ανεπίσημη αρμονία του κόσμου 10. Ή αντίθετα όπως την περιγράφει ο Nietzsche, τοποθετώντας την περισσότερο στον κοσμικό μύθο όπου Ο Διόνυσος, το σύμβολο της παιδιάς, της τύχης, του φευγαλέου, του αποσπασματικού και της πολλαπλότητας ενοποιείται, υπό την κυριαρχία της ζωής, και κάτω από το έκπληκτο βλέμμα του πολιτισμού< Σο απολλώνειο και το διονυσιακό, ο συγκερασμός των οποίων συγκροτούν κατά τον Nietzsche την ουσία της τραγικότητας <δεν συνιστούν μία φαινομενική αντίθεση ανταγωνιστικών δυνάμεων που απορροφάται σε μία ανώτερη αρχή που θα εξασφάλιζε την αιώνια ειρήνη και ευρυθμία, αλλά πρόκειται για μια αντίφαση που δε μπορεί να υπερβαθεί, γιατί είναι εγγενής στη θεμελιακή πραγματικότητα του κόσμου< 11. Ο Nietzsche δηλαδή, θεωρεί την τραγικότητα μιαν ήδη συντελεσμένη παραφωνία, που εμπεριέχει μόνη της το σκοπό της. Ο τραγικός μύθος πείθει πως ακόμα και η ασκήμια και η παραφωνία δεν είναι παρά ένα απλό παιχνίδι, που η θέληση, όταν είναι πληθωρική, παίζει με τον εαυτό της. Για να αντιληφθούμε αυτό το δύσκολο φαινόμενο της διονυσιακής τέχνης, πρέπει πρώτα να παρακολουθήσουμε την ύψιστη σημασία της μουσικής παραφωνίας. Η αισθητική χαρά που προκα- 10 Λαλώ Αισθητική μετάφ. Παπαλεξάνδρου, Εκδόσεις Ελευθερουδάκη. 11 Φαρά Μπακονικόλα, Σο τραγικό, η τραγωδία και ο φιλόσοφος, Εκδ. Αρσενίδη, Αθήνα 1990, σελ

15 λείται από τον τραγικό μύθο, καθώς και η απόλαυση που προέρχεται από τη μουσική παραφωνία, έχουν την ίδια καταγωγή. Αυτή η πρωταρχική διονυσιακή απόλαυση, που δοκιμάζουμε ακόμα και στον πόνο, είναι κοινή απόλαυση και της μουσικής και του τραγικού μύθου 12. Έτσι το τραγικό γίνεται βαθμιαία βίωμα, κάτι σαν οδυνηρό μυστήριο, σαν μια αναζήτηση, που έχει τη σφραγίδα του Αγνωστικισμού. Σο έργο του Ηροδότου και κατ αυτήν την έννοια μπορεί να θεωρηθεί ένα έργο τραγικό, όπου τα στοιχεία της δυσαρμονίας καταγράφονται ευκολότερα, με την έλλειψη της τυπικής διάρθρωσης του θεάτρου. Μέσα από την ελεύθερη αφήγηση μπορούμε ευκολότερα να αντιληφθούμε πόσο μόνος είναι ο άνθρωπος μέσα σ ένα κόσμο που είναι διαρθρωμένος κατά ένα τρόπο αυθαίρετο και δυσπρόσιτο. Οι τροχοί μπαίνουν σε κίνηση, κάθε φορά κινούνται με τον δικό τους ρυθμό, που ωστόσο πάντοτε παράγει το ίδιο αποτέλεσμα, όλοι είναι καταδικασμένοι. Εκείνο που ποικίλει είναι η μορφή της καταδίκης. Η τραγικότητα συνίσταται στη βεβαιότητα αυτής της πραγματικότητας. Ο Ηρόδοτος έχει έναν προτραγικό λόγο. Οι αντιλήψεις του αυτές δεν έχουν την σαφή και στέρεη μορφή που αποκτούν αργότερα στους τραγικούς, ολόκληρο το έργο του, όμως, αντανακλά τις αντιλήψεις που κυοφορούνται ήδη από τον Όμηρο και μας έδωσαν την τραγωδία της μεγάλης εποχής των κλασικών χρόνων. Ίσως να τολμούσε να πει κανείς ότι η ουσία της τραγικότητας στον Ηρόδοτο ή μάλλον της τραγικής συνειδητότητας του ανθρώπου, συνίσταται κυρίως σε μια δυνατότητα αυτοσυνειδησίας που έχει κανείς μπροστά στην άγνοια του μοιραίου. υχνά μπορεί να θεωρηθεί ότι παίρνει διαστάσεις τραγικές ο άνθρωπος που βρίσκεται σε αδυναμία να αντιδράσει στη θεϊκή τάξη των πραγμάτων, να αρθρώσει δικό του λόγο ή να διαμορφώσει δική του θέληση με αποτέλεσμα, και αυτό συμβαίνει περισσότερο στο έργο του Ηροδότου, όταν αναφέρεται στο περιβάλλον της Ασίας να καταντά μια σκιώδης ανθρώπινη μορφή. 12 Υ. Νίτσε Η γέννηση της τραγωδίας από το πνεύμα της μουσικής Μετάφ. Μεραναίος, Εκδόσεις ΜΑΡΗ. 15

16 Σο στοιχείο του τραγικού κρύβει την αντιθετική σχέση που υπάρχει ανάμεσα στον κόσμο και την συνείδηση του ατόμου. Τραγικός είναι ο τρόπος που κατεβαίνει κανείς στις ρίζες της ανήσυχης συναναστροφής του με τον κόσμο, της συνειδητής, όσο και αναπόδραστης εμπλοκής του με την δίνη του. Είναι το σημείο εκείνο της σύγκρουσης και της προστριβής, που αναδίνει σπινθήρα. Τον κόσμο όχι πια σαν πλαίσιο που μας περιέχει, αλλά σαν κάτι που επιδρά πάνω στο άτομο και το καθορίζει» 13. Βέβαια μέσα στο έργο του Ηροδότου δεν υπάρχουν πάντα οι διαστάσεις των ηρώων της αττικής τραγωδίας και αυτό οφείλεται εν πολλοίς και στα διαφορετικά περιβάλλοντα που αναφέρεται. υχνά οι άνθρωποι και ιδιαίτερα στο περιβάλλον της Ασίας δεν έχουν τη λογική αρτιότητα και προπαντός την θέληση να ενεργήσουν. υχνά η σύγκρουσή τους γίνεται τόσο με την θεία τάξη, όσο και με μια τάξη πραγμάτων, μια εφιαλτική και άλογη αναγκαιότητα η οποία τους συνθλίβει. Σις περισσότερες φορές είναι η ιδιοτροπία ενός προσώπου εκκεντρικού, που θέλει μ αυτό τον τρόπο να εντείνει στο έπακρο και να χαρεί τις δυνατότητές του, όπως είναι οι Μονάρχες της Ασίας. Σο δράμα των προσώπων που πάσχουν επικεντρώνεται στο ότι έχουν εμπλακεί σε μια πάλη, ενώ περιορίζονται από ισχυρά δεσμά τόσο ιδεολογικοθρησκευτικά, όσο και ατομικών προσωπικών αδυναμιών και εξ αιτίας αυτών αδυνατούν να εντοπίσουν τις αιτίες που θα παράγουν σταθερά θετικά αποτελέσματα και θα προσδιορίσουν κάποιο σκοπό. Η βασική διαφορά είναι ότι αυτό που στο ελληνικό περιβάλλον ορίζεται ως μοίρα ή θεός, και ενώ κατά την αντίληψη των Ελλήνων η βούλησή τους για τον άνθρωπο είναι σκοτεινή, δυσοίωνη και απρόβλεπτη (για τον Ηρόδοτο ας μην ξεχνάμε ότι «τὸ θεῖον πᾶν ἐὸν φθονερόν τε καὶ ταραχῶδες», στο περιβάλλον της Ασίας κατά μίαν έννοια σχηματικής αναλογίας, την θέση των θεών συχνά κατέχει ο μονάρχης. 13 Αγ. Σερζάκη Αφιέρωμα στην τραγική μούσα. 16

17 Κατά τον έλλινγκ η τραγικότητα, στην κλασσική της έννοια νοείται και ως διαλεκτική της ηθικότητας, δηλαδή, νοείται σαν μια κινητήρια δύναμη όλων των ανθρωπίνων πραγμάτων προς το δίκαιο 14. τον Ηρόδοτο, όμως, η τραγικότητα βιώνεται κυρίως ως μια αίσθηση ενός αδιεξόδου από το οποίο δεν υπάρχει δυνατότητα φυγής και στο οποίο δεν μπορούν να δοθούν λύσεις. Ο άνθρωπος μένει άφωνος μπροστά σε αυτή την κατάσταση και ο ιστορικός συχνά δεν σχολιάζει τα γεγονότα, η σιωπή του δεν είναι τυχαία είναι απολύτως υπαινικτική και αυτό συμβαίνει, όταν ο λόγος του κόβεται βίαια μετά το τέλος των αφηγήσεων. Σο δίκαιο, τότε, εκκρεμεί. Σα ερωτήματα μετεωρίζονται στην άκρη της γλώσσας, χωρίς να διατυπώνονται και οι απαντήσεις είναι η υπαινικτική σιωπή. τα κλασσικά έργα το πάθος φέρνει τον ήρωα ταυτόχρονα εν δικαίω και εν α- δίκω και ακόμα εξ αιτίας της ηθικότητάς του πέφτει πολλές φορές σε σφάλμα. Σο σφάλμα του έχει αιτία εν πολλοίς μεταφυσική, οφείλεται στην είσοδο του θείου μέσα στην πραγματικότητα, αλλά όχι με την απόλυτη μορφή του εφ όσον ότι μετέχει στην πραγματικότητα κατέχεται πάντα από την αρχή της μερικότητας 15. το έργο του Ηροδότου, όσον αφορά το περιβάλλον της Ασίας, τόσο η έννοια του θείου, όσο και η έννοια του ατόμου συμπλέκονται περίεργα. Οι ηγεμόνες είναι για τους απλούς θνητούς κάτι σαν θεοί. Περισσότερο βίαιοι, το ίδιο ισχυροί και περισσότερο παράλογοι. Ο νόμος δεν υπάρχει, όπως στην κλασσική Αθήνα, σαν λογική αρχή που να διέπει την ανθρώπινη ύπαρξη, κρύβεται πίσω από την τερατώδη οργάνωση του κράτους ε- νός μονάρχη. υχνά οι φωνές αδυνατίζουν και η σύγκρουση χάνεται, δεν ακούγεται τίποτε άλλο από τον ισοπεδωτικό θόρυβο δρεπανηφόρων αρμάτων. υχνά στην κλασσική τραγωδία, και μέσα από καθορισμένες περιστάσεις, η ατομική πράξη θέλοντας να επιβάλλει, είτε ένα σκοπό, είτε ένα χαρακτήρα, διεγείρει αναγκαστικά εναντίον της το αντιτιθέμενο πάθος και έτσι προκαλούνται αναπόφευκτα συγ- 14 έλλινγκ και Φέγκελ. Για τους επιστημονικούς τρόπους πραγματείας του Υυσικού δικαίου στο κριτικό αρχείο της φιλοσοφίας. Werke T. XV. AESTETIK Μόναχο σελ. 528 και σελ Hegel Qesthetik, σελ

18 κρούσεις. το έργο του Ηροδότου ο χαρακτήρας δεν τολμά να θέλει να επιβληθεί, η εξέγερση είναι καταδικασμένη όταν εκδηλωθεί, και συνήθως δεν τολμά να θέλει να εκδηλωθεί. Πολλές φορές τα πρόσωπα, παρ ότι προσπαθούν να καταπνίξουν και αυτήν την έκφραση της αντίδρασης συνήθως συντρίβονται. ολόκληρο το έργο διαφαίνεται ο α- γώνας του ατόμου, που δεν είναι καν πρόσωπο, γιατί διεξάγεται στο βασίλειο της ανελευθερίας. Σο άτομο αισθάνεται δέσμιο των όσων πράττει, αλλά και συχνά των όσων δεν πράττει. Κατά ένα τρόπο συνειδητό, τόσο η πράξη σύμφωνα με μια εντολή, ένα νόμο, μια θέληση, δημιουργούν ενοχή, όσο και η απραξία. Η ενοχή συνδέεται βαθιά με την αγωνία. Αγωνία εξ αιτίας της διείσδυσης ενός αυθαίρετα δομημένου εξωτερικού κόσμου στις περιοχές ασφάλειας, στον ιδιωτικό χώρο του ανθρώπου, αλλά και στην ίδια του τη συνείδηση που συντελείται με την βίαιη ρύθμιση της μοίρας τους από την παράλογη βούληση ε- νός μονάρχη ή ενός θεού. Πάντως η αναζήτηση της ιδανικότητας σ αυτές τις συνθήκες εμφανίζεται ως ανέφικτη και επειδή η υπερβολική ιδανικότητα θεωρείται και σαν τόπος της τραγικότητας ή και σαν τραγική φόρμα, ο Ηρόδοτος μετεωρίζεται ανάμεσα στον εθνολόγο ιστορικό, τον εμπλουτισμένο με ανεκδοτολογικά στοιχεία και τον φιλόσοφο, που επιδιώκοντας μια φιλοσοφική φόρμουλα στο έργο του, την απορρίπτει κάτω από την πίεση ενός παράλογου και φθονερού θεού. Έτσι που να μπορούμε εύκολα να θυμηθούμε την άποψη του Sidney στο Μια άποψη για την ποίηση <Η υψηλή τραγωδία, που ανοίγει τα μεγαλύτερα τραύματα και δείχνοντας τις πληγές της σκεπασμένες με υφάδια, μας διδάσκει την αβεβαιότητα αυτού του κόσμου< Μέσα σ αυτήν την αβεβαιότητα γεμάτες φόβο, αλλά και αίμα, εξυφαίνονται οι ι- στορίες, τα ανέκδοτα και τα ιστορικά δρώμενα, που όλα μαζί συνθέτουν ένα έργο βαθύτατα ποιητικό. 18

19 Η επιμέρους ανίχνευση της έννοιας I την Κλειώ βρίσκεται η ιστορία του Κροίσου. Η ιστορία είναι λίγο πολύ γνωστή σε ό- λους. Βέβαια είναι πολύ ωραία για να εκληφθεί ως αληθινή, αλλά δίνει το μέτρο της ανθρώπινης κατάστασης και μας πληροφορεί για τις βασικές ιδέες του Ηροδότου γύρω από αυτην. Η ιστορία του Κροίσου απηχεί τις βασικές ιδέες του Ηροδότου για το θείον και την ανθρώπινη μοίρα. Εμφανίζεται σαν μια ιστορία που σκοπόν έχει να διδάξει, σαν αποτέλεσμα βαθιάς πείρας ενός ανθρώπου που έρχεται από την Αθήνα με κατακτημένο ήδη τον τίτλο του σοφού και μεταφέρει το απόσταγμα της εμπειρίας του στους υπερφίαλους και αφελείς, κατά μία έννοια, ηγεμόνες της Ανατολής. την ιστορία αυτή εμφανίζεται ο Κροίσος να επαίρεται για την ευτυχία του. Ήδη η ευτυχία θα μπορούσε να προκαλέσει τον φθόνο των θεών, πόσο μάλλον η έπαρση για αυτήν. ο Κροίσος, τυπικός απόλυτος μονάρχης ανατολικού τύπου, δεν κατανοεί ότι Σκοπέειν δὲ χρὴ παντὸς χρήματος τὴν τελευτὴν κῇ ἀποβήσεται 16 και ότι πολλοῖσι γὰρ δὴ ὑποδέξας ὄλβον ὁ θεὸς προρρίζους ἀνέτρεψε. 17 ύμφωνα με την τυπική διάρθρωση του τραγικού λόγου ο όλων περιπίπτει στο αμάρτημα της ὕβρεως. Μετά από αυτό αναμένεται η τιμωρία του για την υπέρβαση των ορίων. Έχει εισχωρήσει στο χώρο των θεών με το να είναι ευτυχισμένος και δεύτερο με την αλαζονεία του διέβη τα εσκαμμένα για δεύτερη φορά. Η τιμωρία του θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη. 16 Herodoti, Hist. ό.π., Μτφρ. Πρέπει κανείς να υπολογίζει σε κάθε πράγμα το τέλος, ποια θα είναι η έκβασή του. 17 Herodoti, Hist. ό.π., Μτφρ. Πολλούς αφού αρχικά τους έκανε ευτυχείς ο Θεός, στο τέλος σύρριζα τους κατέστρεψε. 19

20 Ο όλων αποτελεί τον αντίποδα. Σην φωνή του μοιάζει σαν να την δανείζεται ο Η- ρόδοτος και οπωσδήποτε ταυτίζεται μαζί του. Κατενόησε βαθιά, όπως και ο όλων, μέσα από τα ταξίδια του ότι ἡ ἑτέρη αὐτέων τῆ ἑτέρῃ ἡμέρῃ τὸ παράπαν οὐδὲν ὅμοιον προσάγει πργμα.» 18. Και παρ όλο που ενδέχεται κανείς να είναι και πλούσιος και ευτυχής, εφ όσον είναι άνθρωπος θα πρέπει να ξέρει ἀνθρωπηίων πρηγμάτων πέρι. 19 τὸ θεῖον πᾶν ἐὸν φθονερόν τε καὶ ταραχῶδες 20 αυτή η λέξη πᾶν ως προσδιορισμός του θείου δίνει στο λόγο του μια παγκοσμιότητα και μοιάζει να είναι το απόσταγμα βαθιάς πείρας. «Τὸ θεῖον πᾶν ἐὸν φθονερόν τε καὶ ταραχῶδες» αυτή είναι η ερμηνεία που έδωσε ο Ηρόδοτος για τον κόσμο, όπως την συνέλαβε μέσα από την πολυταξιδεμένη ζωή του και την πείρα του, από την επαφή του με διαφορετικούς λαούς και πολιτισμούς, όπως την αντελήφθη να εξυφαίνεται στην διοικούσα ελίτ και τις πληβείες μάζες. Σο συμπέρασμά του ήταν ότι Ο μὲν δὴ μέγα πλούσιος ἀνόλβιος δέ δυοῖσι προέχει τοῦ εὐτυχέος μοῦνον οὗτος δὲ τοῦ πλουσίου καὶ ἀνολβίου πολλοῖσι» 21 και ακόμα ότι θα πρέπει κανείς του κάθε πράγματος να εξετάζει «τὴν τελευτὴν κῆ ἀποβήσεται» 22 Εάν τα πράγματα σου πηγαίνουν καλά θεώρησέ το χαμόγελο της τύχης μην πεις, όμως, ότι είσαι ευτυχής, γιατί αυτό δεν ανήκει στην μοίρα του ανθρώπου 23, όταν μάλιστα το τέλος έρχεται φριχτό πολύ συχνά, αφού πρώτα αφαιρεθούν ένα-ένα τα εύσημα της ευτυχίας. 18 Herodoti, Hist. ό.π., Μτφρ. Η κάθε επόμενη μέρα τίποτε κοινό δεν έχει με την προηγούμενη. 19 Μτφρ. Γύρω από την ανθρώπινη κατάσταση 20 Μτφρ. Σο θείον συνολικά είναι γεμάτο μίσος και αρέσκεται να δημιουργεί ταραχές. Herodoti, Hist. ό.π., Ι.32, Herodoti, Hist. ό.π., Hist Μτφρ. Ο βαθύπλουτος και ανευτυχής σε δύο πράγματα υπερέχει από αυτόν που απλά ευτυχεί, ενώ αυτός του πλούσιου και ανευτυχούς σε πολλά. Herodoti, Hist. ό.π., Ι. 32, Herodoti, Hist. ό.π., Μτφρ. Σο τέλος πως καταλήγει. 23 Herodoti, Hist. ό.π., Ι. 32,5. 20

21 Σέτοιο παράδειγμα είναι η ευτυχία του Κροίσου και του Πολυκράτη. Ο πρώτος υ- περηφανεύεται για τα πλούτη και την δύναμή του, τον όμορφο και γερό γιο του. Πιστεύει ότι είναι ο πλουσιότερος και ευτυχέστερος άνθρωπος, αλλά αυτό φαίνεται σαν να μην του φτάνει ζητά επίμονα και την επιβεβαίωση του όλωνα. Η σημαδιακή απάντηση του όλωνα, δηλαδή να μην θεωρεί τίποτα δεδομένο πριν από το θάνατο καθόλου δεν τον συνετίζει. Περιφρονεί την μετριοπάθεια του όλωνα και συμπεριφέρεται με απόλυτη αυταρέσκεια. Οι συμφορές του αρχίζουν σταδιακά. Η συμπεριφορά του αυτή συνιστά ήδη ὕβριν και με μαθηματική πλέον βεβαιότητα θα προκαλέσει την μῆνιν των θεών. Πρώτα σκοτώνεται το γερό παιδί του από τα χέρια του Άδραστου, κατά λάθος, ενός ανθρώπου που τον είχε φιλοξενήσει και καθάρει από φόνο. Η μεταμέλεια του Άδραστου και η αυτοκτονία του πάνω στον τύμβο, κάνουν την πίκρα του Κροίσου βαθύτερη 24. Ο Άδραστος είναι εμβόλιμη τραγική φιγούρα. Η μοίρα του τον θέλει φονιά, φονιά του αδελφού, φονιά του γιού του ευεργέτη του, δεν φαίνεται να χει κακίες ή πάθη παρεισφρύει απλά στην ζωή του Κροίσου, κατά μια μοίρα περίεργη και ιδιότροπη, για να την διαλύσει. Οι συντεταγμένες της δικής του μοίρας, της μοίρας του Άδραστου, δεν διαφαίνονται καθαρά, χάνονται στις διαπλοκές άλλων παραμέτρων. Ο Κροίσος, όμως, δεν αγνόησε τελείως τον όλωνα, η αλαζονεία του ήταν εντός ο- ρίων, ούτε τον απείλησε και κυρίως, ούτε τον λησμόνησε και αυτή του η γνώση φαίνεται ότι τον έσωσε στο τέλος. Πρώτον δεν σκότωσε ο ίδιος τον Άδραστο και δεύτερο θυμήθηκε τον όλωνα την τελευταία στιγμή της συμφοράς, όπως οι άλλοι τον θεό. Η επίκληση του όλωνα την ώρα του θανάτου, μοιάζει σαν θεϊκή επίκληση και αυτό είναι περίπου και το νόημα της σωτηρίας του, έφτασε προ του πάθους στην βαθιά επίγνωση της ματαιότητας και του επισφαλούς της ανθρώπινης ευτυχίας, βίωσε βαθιά την πλήρη αδυναμία του ανθρώπου να ελέγξει την μοίρα του και μέσα από αυτή την συνειδητοποίηση κατόρθωσε να την υπερβεί. 24 Herodoti, Hist. ό.π., Ι

22 Εντελώς διαφορετική πλην όμως στην ουσία ταυτόσημη φαίνεται η ιστορία του Πολυκράτη 25. II. Ο Πολυκράτης ευτυχεί το ίδιο. Η ευτυχία του γίνεται κάτι σαν πόλος έλξης της οργής των αθανάτων. Οι θεοί μονοπωλούν την ευτυχία και την διεκδικούν μόνον για τον ε- αυτό τους. Ο Πολυκράτης αν συνεχίσει να ευτυχεί θα τιμωρηθεί. Σον ρόλο του όλωνα ε- δώ τον παίζει ο Άμασις. Πρέπει κάτι, που το αγαπάς πολύ, να το χάσεις, αλλιώς κινδυνεύεις να δεχθείς τον φθόνο όλων μαζί των αθανάτων. Είναι το νόημα των συμβουλών του Άμασι. Ο Πολυκράτης υπακούει, πετά στην θάλασσα το δακτυλίδι του, κάτι που μοίζει α- σήμαντο, αλλά δεν είναι, είναι η συμβολική ενέργεια αποποίησης της εξουσίας και του κύρους, αλλά η μοίρα του το επιστρέφει. 26 Ο Άμασις δεν προειδοποιεί πλέον, τώρα γνωρίζει ότι ο Πολυκράτης είναι ένας άνθρωπος που ευτυχεί, αλλά για κάποιο λόγο, θα καταστραφεί στο τέλος. Ποιος είναι ο λόγος δεν διαφαίνεται καθαρά, αλλά ο θάνατός του, που επαλήθευε το όνειρο της κόρης του, δεν είναι τυχαίος. «Θα τον έλουε ο Δίας και θα τον έχριε ο Ήλιος.» 27 Σον Πολυκράτη 25 Herodoti, Hist. ό.π., ΙΙΙ Ένας ψαράς έπιασε ένα πολύ μεγάλο ψάρι, θεώρησε ότι ήταν απαραίτητο να το προσφέρει στον τύραννο. Αργότερα όταν του άνοιξαν τη κοιλιά βρήκαν μέσα το δακτυλίδι. Όταν το πληροφορήθηκε αυτό ο Άμασις θέλησε να διακόψει την φιλία μαζί του για να μην στενοχωρηθεί για την συμφορά ενός φιλικού προσώπου! Ήταν σίγουρος πλέον ότι μια μεγάλη δυστυχία θα έβρισκε τον Πολυκράτη 27 Herodoti, Hist. ό.π., «Ὁ δὲ πολλὰ μὲν τῶν μαντίων ἀπαγορευόντων πολλὰ δὲ τῶν φίλων ἐστέλλετο αὐτόσε πρὸς δὲ καὶ ἰδούσης τς θυγατρὸς ὄψιν ἐνυπνίου τοιήνδε ἐδόκεέ οἱ τὸν πατέρα ἐν τ ἠέρι μετέωρον ἐόντα λοῦσθαι μὲν ὑπὸ τοῦ Διός χρίεσθαι δὲ ὑπὸ τοῦ ἡλίου. Σαύτην ἰδοῦσα τὴν ὄψιν παντοίη ἐγίνετο μὴ ἀποδημσαι τὸν Πολυκράτεα παρὰ τὸν Ὀροίτην καὶ δὴ καὶ ἰόντος αὐτοῦ ἐπὶ τὴν πεντηκόντερον ἐπεφημίζετο ὁ δέ οἱ ἠπείλησε ἢν σόος ἀπονοστήσῃ πολλόν μιν χρόνον παρθενεύσεσθαι ἡ δὲ ἠρήσατο ἐπιτελέα ταῦτα γενέσθαι βούλεσθαι γὰρ παρθενεύεσθαι πλέω χρόνον ἢ τοῦ πατρὸς ἐστερσθαι.» 22

23 τον συνέλαβε με δόλο και τον ανασκολόπισε ο ατράπης Οροίτης και έτσι «Όταν έβρεχε τον έλουζε ο Δίας και όταν ήταν καθαρός ουρανός ο Ήλιος τον έχριε με τα υγρά που έ- βγαιναν απ το σώμα του.» 28 Αλλά σύντομα οι εκδικήτρες του Πολυκράτη σκότωσαν τον Οροίτη. Ο Πολυκράτης πέθανε ίσως γιατί ήταν απλά τύραννος. Ο θάνατός του ήταν μοιραίος, σηματοδοτείται από όνειρα και προφητείες, είναι αναπόφευκτος, κανείς δεν μπορεί να τον αποτρέψει, καμιά συμβουλή, καμιά οδηγία, ούτε τα κλάματα και τα παρακάλια της κόρης του. αυτή την λογική ο Οροίτης μοιάζει ένα απλό μέντιουμ, ένας διάμεσος της θεϊκής βούλησης, πλην όμως και αυτός με τη σειρά του εμπλέκεται στον τροχό της ὕβρεως έκανε και άλλα προσβλητικά λέει ο Ηρόδοτος. Και ο Οροίτης με δόλο δολοφονείται από το Βαγγαίο. Έτσι οι τίσιες Ερινύες εκδικήθηκαν τον Οροίτη για τον άμιο Πολυκράτη Οὕτω δὴ Ὀροίτην τὸν Πέρσην Πολυκράτεος τοῦ αμίου τίσιες μετλθον.. 29 την ιστορία του Πολυκράτη όπως και σε αυτή του Κροίσου ο Ηρόδοτος, χωρίς να απομακρύνεται από το ελληνικό πλαίσιο αναφοράς, ασκεί μια φιλοσοφική κριτική, με τον υπαινικτικό του λόγο, για την αδυναμία του ανθρώπου να υπερβεί τα θνητά του όρια προσδιορισμένα στην θλίψη. Οριοθετούνται οι ανθρώπινες συντεταγμένες, ο πόνος και ο θάνατος. Η ευτυχία θα πρέπει να προσδιορισθεί ανάμεσα σ αυτές τις δύο συντεταγμένες, κάθε άλλη προαίρεση συνιστά ὕβριν. 28 Herodoti, Hist. ό.π., «Ἀποκτείνας δέ μιν οὐκ ἀξίως ἀπηγήσιος Ὀροίτης ἀνεσταύρωσε τῶν δέ οἱ ἑπομένων ὅσοι μὲν ἦσαν άμιοι ἀπκε κελεύων σφέας ἑωυτ χάριν εἰδέναι ἐόντας ἐλευθέ ρους ὅσοι δὲ ἦσαν ξεῖνοί τε καὶ δοῦλοι τῶν ἑπομένων ἐν ἀνδραπόδων λόγῳ ποιεύμενος εἶχε. Πολυκράτης δὲ ἀνακρε μάμενος ἐπετέλεε πᾶσαν τὴν ὄψιν τς θυγατρός ἐλοῦτο μὲν γὰρ ὑπὸ τοῦ Διός ὅκως ὕοι ἐχρίετο δὲ ὑπὸ τοῦ ἡλίου ἀνιεὶς αὐτὸς ἐκ τοῦ σώματος ἰκμάδα. Πολυκράτεος μὲν δὴ αἱ πολλαὶ εὐτυχίαι ἐς τοῦτο ἐτελεύτησαν τῆ οἱ αμασις ὁ Αἰγύπτου βασιλεὺς προεμαντεύσατο.» 29 Herodoti, Hist.ό.π., «Πολυκράτεος μὲν δὴ αἱ πολλαὶ εὐτυχίαι ἐς τοῦτο ἐτελεύτησαν τῆ οἱ αμασις ὁ Αἰγύπτου βασιλεὺς προεμαντεύσατο Φρόνῳ δὲ οὐ πολλ ὕστερον καὶ Ὀροίτην Πολυκράτεος τίσιες μετλθον.. 23

24 III. την εμβόλιμη ιστορία του Κανδαύλη παρουσιάζεται ένα θέμα μιας ιστορίας διαδοχής, το όποίο η ελληνική αντίληψη της ηθικής θα το τοποθετούσε στην θέση της αρχικής ὕβρεως που βαρύνει αρκετούς βασιλικούς οίκους οδηγώντας τους έως τον όλεθρο. Αντίστοιχες ιστορίες έχουν όλοι οι ελληνικοί οίκοι που οι συμφορές τους τροφοδότησαν τις τραγωδίες. Ο Κανδαύλης απόγονος του Ηρακλή και ηγεμόνας των Λυδών «Οὗτος δὴ ὦν ὁ Κανδαύλης ἠράσθη τς ἑωυτοῦ γυναικός ἐρασθεὶς δὲ ἐνόμιζέ οἱ εἶναι γυναῖκα πολλὸν πασέων καλλίστην 30 <ἦν γάρ οἱ τῶν αἰχμοφόρων Γύγης ὁ Δασκύλου ἀρεσκόμενος μάλιστα τούτῳ τ Γύγῃ καὶ τὰ σπουδαιέστερα τῶν πρηγμάτων ὑπερετίθετο ὁ Κανδαύλης καὶ δὴ καὶ τὸ εἶδος τς γυναικὸς ὑπερεπαινέων. Φρόνου δὲ οὐ πολλοῦ διελθόντος χρν γὰρ Κανδαύλῃ γενέσθαι κακῶς ἔλεγε πρὸς τὸν Γύγην τοιάδε. Αρχίζει μια ιστορία με μια απόλυτη υποδήλωση χρν γὰρ Κανδαύλῃ γενέσθαι κακῶς μια πρόταση μετέωρη υπαινικτική και αινιγματική. Και επειδή χρν γενέσθαι κακῶς < έλεγε τοιάδε. Δεν δικαιολογείται καθόλου αυτό το χρν γὰρ Κανδαύλῃ γενέσθαι κακῶς, ίσως, επειδή ἠράσθη τς ἑωυτοῦ γυναικός και αυτό πλησίαζε κάπως την ευτυχία, ίσως, επειδή αυτό είχε κάτι από την κατάσταση ευτυχίας, εκείνης που δεν επιτρέπεται στους ανθρώπους. Είναι μία υπέρβαση που επιτυγχάνεται μέσα από τον έρωτα και προσημειώνει τον τρόπο του ολέθρου του. Ο Κανδαύλης ζητά από τον Γύγη να δει γυμνή τη γυναίκα του. το σημείο αυτό επιδεικνύει την ευτυχία του κατά τρόπο ανορθόδοξο και προκλητικό. Από εδώ και μετά δικαιολογείται η τιμωρία, αυτό στοιχειωθετεί την ὕβριν του Κανδαύλη. 30 Herodoti, Hist. ό.π., [Μτφρ. <έτσι και ο Κανδαύλης ερωτεύτηκε την γυναίκα του, ερωτευθείς δε νόμιζε ότι είναι η πιο ωραία από όλες τις γυναίκες ] 24

25 Ο Γύγης αρνείται «Ὁ δὲ μέγα ἀμβώσας εἶπε Δέσποτα τίνα λέγεις λόγον οὐκ ὑγιέα κελεύων με δέσποιναν τὴν ἐμὴν θεήσασθαι γυμνήν;*<+ αμα δὲ κιθῶνι ἐκδυομένῳ συνεκδύεται καὶ τὴν αἰδῶ γυνή. 31 «Πάλαι δὲ τὰ καλὰ ἀνθρώποισι ἐξεύρηται ἐκ τῶν μανθάνειν δεῖ ἐν τοῖσι ἓν τόδε ἐστί σκοπέειν τινὰ τὰ ἑωυτοῦ. Ἐγὼ δὲ πείθομαι ἐκείνην εἶναι πασέων γυναικῶν καλλίστην καί 1.9 σεο δέομαι μὴ δέεσθαι ἀνόμων. αμα δὲ κιθῶνι ἐκδυομένῳ συνεκδύεται καὶ τὴν αἰδῶ γυνή.» 32 Με τα λόγια του αυτά ο Γύγης οριοθετείται πέραν του σφάλματος από εδώ και μετά η πορεία του Κανδαύλη είναι προδιαγεγραμμένη, υπερβαίνει το μέτρο. Δεν φτάνει που είναι ευτυχής, αλλά θέλει και να πει προς όλους το είδος και το μέγεθος της ευτυχίας του, προσκαλώντας τη μοίρα του «Ὁ δ ἀμείβετο τοῖσδε Θάρσεε Γύγη καὶ μὴ φοβέο μήτε ἐμέ ὥς σεο πειρώμενος λέγω λόγον τόνδε μήτε γυναῖκα τὴν ἐμήν μή τί τοι ἐξ αὐτς γένηται βλάβος.» 33 Αγνοεί τους δισταγμούς του βαθμοφόρου και όλα όσα «Πάλαι δὲ τὰ καλὰ ἀνθρώποισι ἐξεύρηται ἐκ τῶν μανθάνειν δεῖ ἐν τοῖσι ἓν τόδε ἐστί σκοπέειν τινὰ τὰ ἑωυτοῦ.» Οι ενστάσεις του Γύγη αγνοούνται επικρατεί η ματαιοδοξία του Κανδαύλη εν τέλει σκηνοθετείται ο τρόπος που ο Γύγης θα δει την γυναίκα να ξεντύνεται, ο Γύγης συλλαμβάνεται επ αυτοφώρω από τη γυναίκα και η γυναίκα του θέτει το δίλημμα. 31 Herodoti, Hist. ό.π., Μτφρ. : Αυτός, αφού υπερβολικά ξαφνιάστηκε είπε, Δέσποτα πώς μου έκανες αυτή την νοσηρή πρόταση προτρέποντάς με να δω γυμνή την Δέσποινα, αφού ταυτόχρονα με το ένδυμα αποβάλει και την ντροπή η γυναίκα.( Hist Hist ) Σα ωραία από παλιά έχουν βρεθεί απ τα οποία πρέπει κανείς να μαθαίνει, μεταξύ των οποίων και αυτό είναι ένα. Ο καθένας ας φροντίζει για τα δικά του. Εγώ πιστεύω ότι εκείνη είναι η πιο όμορφη απ όλες τις γυναίκες και σε παρακαλώ να μην ζητάς παράνομα.( Hist Hist 1.9.1) 32 Herodoti, Hist. ό.π., Herodoti, Hist. ό.π., Μτφρ.: άβε θάρος Γύγη και μη φοβάσαι ούτε την γυναίκαμου ότι εξ αιτίας της θα πάθεις κάτι, ούτε εμένα με την ιδέα ότι θέλω να σε δοκιμάσω 25

26 «Νῦν τοι δυῶν ὁδῶν παρεουσέων Γύγη δίδωμι αἵρεσιν ὁκοτέρην βούλεαι τραπέσθαι ἢ γὰρ Κανδαύλην ἀποκτείνας ἐμέ τε καὶ τὴν βασιληίην ἔχε τὴν Λυδῶν ἢ αὐτόν σε αὐτίκα οὕτω ἀποθνῄσκειν δεῖ ὡς ἂν μὴ πάντα πειθόμενος Κανδαύλῃ τοῦ λοιποῦ ἴδῃς τὰ μή σε δεῖ.» 34. Η ιστορία του Γύγη είναι μια ιστορία, που μπορεί να αναπτυχθεί ωραιότατα στο περιβάλλον της ανατολής, εκεί που τα πράγματα μυθοποιούνται και μεταμορφώνονται σε ιστορίες καλυμμένες από ένα πέπλο εξωτισμού. Ψστόσο, η ιστορία του Γύγη, μια ιστορία των ανακτορικών παρασκηνίων της διαδοχής, γίνεται μια μικρή τραγωδία. Βέβαια η ψυχρή βασίλισσα που θεωρεί την αιδώ στοιχείον της φερεγγυότητάς της, ο υπάκουος, έ- ως σκανδάλου, αιχμοφόρος και ο επιδειξιομανής σύζυγος, συμφύρονται μεταξύ τους κατά ένα τρόπο περίεργο. υγκρούσεις δεν εμφανίζονται, ούτε καμιά υψηλή ιδέα διέπει τα πρόσωπα. Ιδιότροπα γούστα και καπρίτσια μόνο, που σφραγίζονται με αίμα. Και η σιωπή, που υποκαθιστά την κίνηση και την πράξη, μια σιωπή υπαινικτική και ύποπτη. υγκαλύπτει έναν ένοχο φόβο που προκαλεί η επίδειξη της ευτυχίας, αλλά και την ενοχή, που προκαλεί η αρπαγή της ευτυχίας του άλλου, όσο και αν αυτή εμφανίζεται σαν αναπόδραση μοίρα. υνολικά η ιστορία αντανακλά ένα μοτίβο παγκόσμιο, αλλά δεν θα πρέπει να εντυπωσίασε παρά μόνον αρνητικά την εποχή του Ηροδότου. Είναι μια ιστορία προς αποφυγή. Πέρα και έξω από τα ελληνικά μέτρα και την ελληνική φιλοσοφία, με έντονα τα στοιχεία της απόρριψης από το ελληνικό πνεύμα. Η άμετρη υπακοή του αιχμοφόρου και η παράλογη απαίτηση του συζύγου μονάρχη. Ψστόσο η εκδικητικότητα της συζύγου και η καθ υπέρβαση ευτυχία του Κανδαύλη κάνουν την ιστορία τέτοια που να μπορεί να ξεφύγει από το στενό ανακτορικό παρασκήνιο και να αποκτήσει ένα παγκόσμιο χαρακτήρα. Η πένα του Ηροδότου κάνει την ιστορία ευγενική και φράσεις όπως χρῆν γὰρ Κανδαύλῃ γενέσθαι κακῶς της δίνουν κάποια 34 Herodoti, Hist. ό.π., Μτφρ. Γύγη, παρόντων δύο δρόμων σου δίδω προαίρεση, όποιον από τους δύο θέλεις ακολούθησε, ή σκοτώνοντας τον Κανδαύλη, εμένα και την βασιλεία θα έχεις των Λυδών ή αμέσως θα είναι αναπόφευκτο να πεθάνεις, για να μάθεις τον υπόλοιπο καιρό να μη υπακούς σε όλα στον Κανδαύλη ώστε να βλέπεις όσα δεν επιτρέπεται. 26

27 ελληνικότητα. Ψστόσο, τα στοιχεία της τραγικότητας δύσκολα ανιχνεύονται στην αφέλεια, την έπαρση και την καθ υπερβολήν αυταρέσκεια του Κανδαύλη. Διαπιστώνεται η ὕβρις, αλλά δεν έχει την κλασσική μορφή που έχει στα κείμενα των τραγικών. Είναι μία ανατολική ιστορία με χαμένο τον κανόνα του μέτρου, έντονα στοιχεία υπερβολής που διαμορφώνει ένα ψυχολογικό κλίμα το οποίο απομακρύνεται από την Ελληνική ισορροπία. Η ιστορία αυτή, όπως άλλωστε και άλλες τέτοιες μυθικές κατασκευές στους μεγάλους ελληνικούς οίκους των Ατρειδών και των Λαβδακιδών αποτελούν τον αρχικό πυρήνα της τραγικής έκβασης των πραγμάτων< Είναι το αρχικό αμάρτημα των βασιλικών οίκων το γιατί των τραγικών εκβάσεων. Γι αυτό και το αμάρτημα του Γύγη που είναι γενάρχης των Μερμανδών βαρύνει τον Κροίσο, ο οποίος και πληρώνει το υπόλοιπο της ενοχής. Η ιστορία αυτή αν και έχει πλαίσιο αναφοράς της την Ανατολή έχει μεταλλαγή, ώστε να μπορεί να προσαρμοστεί στις ελληνικές αντιλήψεις. Είναι γνωστό ότι σε πολλά σημεία ο Ηρόδοτος αλλάζει τα μοτίβα των ιστοριών του, είτε κατά το δοκούν< 35 είτε επειδή «ἐπὶ τὰ ἑτοῖμα μᾶλλον τρέπονται» 36 Πολλές φορές όμως η μεταβολή είναι απλά η εισβολή του νέου πνεύματος και συχνά είναι η προσαρμογή των ηθών και εθίμων της ανατολής στα Ελληνικά μέτρα 37. Έτσι συνέβη στην ιστορία του Κανδαύλη έτσι συμβαίνει και στην ιστορία των παιδικών χρόνων του Κύρου. Έχουμε κάτι ανάλογο με τον Οιδίποδα των ελληνικών παραδόσεων ή της ιστορίας του Περσέα και της Δανάης με αντίστοιχο του Αρκίσιου τον Αστυάγη. 35 Είναι γνωστό ότι η ιστορία αυτή παρουσιάζεται με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο από τον Πλάτωνα όπου κυρίαρχο ρόλο παίζει το δακτυλίδι του Γύγη, που είναι κάτι σαν ένα μαγικά αντικείμενο με το οποίο κατορθώνει να γίνεται αόρατος. 36 Θουκυδίδου Ιστορία: Hist Hist tit Thucydidis historiae, 2 τόμοι. Εκδ. Clarendon Press. Oxford. 1:1942 (1st edn. rev.); 2:1942 (2nd edn. rev.) 1:1970; 2:1967 brk Lib. 1-4: τομ. 1 ( ) brk Lib. 5-8: τόμος. 2 ( ) Επιμελ. : Jones, H.S. & Powell, J.E. 37 Reinhardt, ό.π

28 IV. την ιστορία των παιδικών χρόνων του Κύρου παρατηρούνται εμφανέστερα οι α- ναλογίες τόσο σε επίπεδο συμβόλων, όσο και σε επίπεδο γεγονότων. Το όνειρο του Α- στυάγη «ἐδόκεε *δέ+ οἱ ἐκ τῶν αἰδοίων τς θυγατρὸς ταύτης φῦναι ἄμπελον τὴν δὲ ἄμπελον ἐπισχεῖν τὴν Ἀσίην πᾶσαν.» 38 η εξήγηση που του έδωσαν οι ονειροπόλοι ότι πρόκειται ο της θυγατρός γόνος βασιλεύσειν αντ εκείνου ώθησαν τον Αστυάγη να δώσει την εντολή στον Άρπαγο να σκοτώσει το νεογέννητο. Εκείνος όμως παρήκουσε εξ αιτίας διαφόρων σκέψεων «Πολλῶν δὲ εἵνεκα οὐ φονεύσω μιν καὶ ὅτι αὐτ μοι συγγενής ἐστι ὁ παῖς καὶ ὅτι Ἀστυάγης μέν ἐστι γέρων καὶ ἄπαις ἔρσενος γόνου εἰ δ ἐθελήσει τούτου τελευτήσαντος ἐς τὴν θυγα τέρα ταύτην ἀναβναι ἡ τυραννίς τς νῦν τὸν υἱὸν κτείνει δι ἐμέο ἄλλο τι ἢ λείπεται τὸ ἐνθεῦτεν ἐμοὶ κινδύνων ὁ μέγιστος;» 39 Ο Άρπαγος απέφυγε τον φόνο και τον ανέθεσε στον βοσκό του Αστυάγη αποφεύγοντας όμως τον φόνο δεν απέφυγε και την μοίρα του. αντίθετα, με τις ενέργειές του αυτές μοιάζει σαν να την επεδίωξε. Σο βρέφος, που είναι ο Κύρος, σώθηκε και ανατράφηκε από τον βοσκό. Η τιμωρία του Άρπαγου υπήρξε δυσανάλογα φρικτή. Σου παρέθεσε ο Α- στυάγης ως δείπνο τα μέλη του μοναχογιού του 40. Η αναλογία με τα Θυέστεια Δείπνα είναι φανερή. Τπάρχει η παράλογη βούληση του Αστυάγη, η αλαζονεία του προς την κόρη, τον εγγονό, τον αξιωματούχο, και ακόμα το μέγιστο αμάρτημα του κανιβαλισμού. Η ιστορία τελειώνει απότομα αφήνοντας ένα έντονο αίσθημα αποτροπιασμού. Ο Αστυάγης ρώτησε τον Άρπαγο αν ξέρει τίνος θηρίου το κρέας είναι αυτό που τρώει, εκείνος απάντησε πως ναι ξέρει (είχε σηκώσει το σκέπα- 38 Herodoti, Hist. ό.π., Μτφρ. Από το αιδοίον της κόρης του φύτρωνε άμπελος, η δε άμπελος κάλυπτε την Ασία. 39 Herodoti, Hist. ό.π., Μτφρ.: Εξ αιτίας πολλών δεν πρόκειται να εκτελέσω τον φόνο, και γι αυτό ότι το μικρό είναι συγγενής μου, και γιατί ο Αστυάγης είναι γέρος και χωρίς απόγονο αγόρι, εάν δεν συμβεί, όταν αυτός πεθάνει η βασιλεία να περιέλθει στην θυγατέρα, της οποίας το γιό τώρα δι εμού σκοτώνει, τι άλλο υπολείπεται για μένα τον υπόλοιπο καιρό από τον μέγιστο κίνδυνο. 40 Herodoti ό.π., Ι,

29 σμα και είχε δει τα υπολείμματα του παιδιού του, πόδια και κεφάλι) και συμπλήρωσε ότι κατά τη γνώμη του ό,τι κάνει ο βασιλιάς είναι καλά καμωμένο. Έτσι μίλησε, μάζεψε τα υπόλοιπα κομμάτια και τα πήρε μαζί του σπίτι. Εκεί μάλλον κατά πώς πιστεύω και τα έ- θαψε 41 Η ιστορία μοιάζει σαν να τελειώνει εδώ. Ο Ηρόδοτος δεν την σχολιάζει, συχνά μέσα στο έργο του τα γεγονότα προτιμά να τα αφήνει να αυτοσχολιάζονται. Αργότερα ε- πανέρχεται όμως. Ο Άρπαγος υποκίνησε τους Πέρσες σε εξέγερση με το μέρος του Κύρου. Η εξέγερση πετυχαίνει, ο Αστυάγης νικιέται και ο Άρπαγος απολαμβάνει την εκδίκησή του. Αλλά όμως την ώρα της εκδίκησης ο Αστυάγης του απαντά ότι είναι ο πιο α- νόητος και ο πιο άδικος ανάμεσα σε όλους τους ανθρώπους. Ανόητος επειδή, αν πραγματικά προκάλεσε ο ίδιος τα γεγονότα, παρέδωσε την εξουσία σε άλλον. Άδικος επειδή εξ αιτίας του δείπνου εκείνου, υποδούλωσε όλους τους Μήδους - οπωσδήποτε είπε ο Α- στυάγης, και αν ακόμα έπρεπε να πάρει κάποιος την εξουσία να την πάρει ένας Μήδος. Ενώ τώρα οι Μήδοι όλοι χωρίς να φταίνε σε τίποτα, από εξουσιαστές έγιναν δούλοι και οι Πέρσες από δούλοι εξουσιαστές 42. Μπροστά στην ιστορία αυτή ο Ηρόδοτος αρχικά μοιά- 41 Herodoti, Hist. ό.π., «Πειθόμενος δὲ ὁ αρπαγος καὶ ἀποκαλύπτων ὁρᾷ τοῦ παιδὸς τὰ λείμματα ἰδὼν δὲ οὔτε ἐξεπλάγη ἐντός τε ἑωυτοῦ γίνεται. Εἴρετο δὲ αὐτὸν ὁ Ἀστυάγης εἰ γινώσκοι ὅτεο θηρίου κρέα βεβρώκοι. Ὁ δὲ καὶ γινώσκειν ἔφη καὶ ἀρεστὸν εἶναι πᾶν τὸ ἂν βασιλεὺς ἔρδῃ. Σούτοισι δὲ ἀμειψάμενος καὶ ἀναλαβὼν τὰ λοιπὰ τῶν κρεῶν ἤιε ἐς τὰ οἰκία. Ἐνθεῦτεν δὲ ἔμελλε ὡς ἐγὼ δοκέω ἁλίσας θάψειν τὰ πάντα.» 42 Herodoti, Hist. ό.π., «Ὁ δέ μιν προσιδὼν ἀντείρετο εἰ ἑωυτοῦ ποιέεται τὸ Κύρου ἔργον. αρπαγος δὲ ἔφη αὐτὸς γὰρ γράψαι τὸ πργμα ἑωυτοῦ δὴ δικαίως εἶναι. Ἀστυάγης δέ μιν ἀπέφαινε τ λόγῳ σκαιότατόν τε καὶ ἀδικώτατον ἐόντα πάντων ἀνθρώπων σκαιότατον μέν γε εἰ παρεὸν αὐτ βασιλέα γενέσθαι εἰ δὴ δι ἑωυτοῦ γε ἐπρήχθη τὰ παρεόντα ἄλλῳ περιέθηκε τὸ κράτος ἀδικώτατον δέ ὅτι τοῦ δείπνου εἵνεκεν Μήδους κατεδούλωσε εἰ γὰρ δὴ δεῖν πάντως περιθεῖναι ἄλλῳ τέῳ τὴν βασιληίην καὶ μὴ αὐτὸν ἔχειν δικαιότερον εἶναι Μήδων τέῳ περιβαλεῖν τοῦτο τὸ ἀγαθὸν ἢ Περσέων νῦν δὲ Μήδους μὲν ἀναιτίους τούτου ἐόντας δούλους ἀντὶ δεσπο τέων γεγονέναι Πέρσας δὲ δούλους ἐόντας τὸ πρὶν Μήδων νῦν γεγονέναι δεσπότας.» 29

30 ζει αμήχανος, αιωρείται ανάμεσα στο αποτρόπαιο Δείπνο και την μάταιη εκδίκηση. Η υ- ποδούλωση ενός λαού είναι ηθικά σημαντικότερη, πλην το όλον πλέγμα των γεγονότων μόνο μια θεϊκή βούληση μπορεί να δικαιολογήσει. Ο Αστυάγης αντανακλά και εκφράζει το θεϊκό κατεστημένο, όσο παράξενη και αν είναι η συμπεριφορά του, καλύπτεται από κάποια αυστηρή ιεράρχηση απέναντι στην ο- ποία οι κατώτεροι βαθμοφόροι οφείλουν να έχουν το σέβας, που χρωστάν οι θνητοί απέναντι στο θείο και το θείο είναι πάντοτε ταραχώδες. Η αναμέτρηση όμως μαζί του παράγει εξ ορισμού την συντριβή. Με το βασιλιά το καλλίτερο είναι να μην έρχεται κανείς σε επαφή, ούτε με τον Θεό σε σύγκρουση. Επιπλέον θα πρέπει να προστεθεί και το αναρμόδιο του ίδιου του ανθρώπου να διεκδικήσει και επιβάλει το δίκαιό του μέσω της εκδίκησης. Η ιστορία του Άρπαγου είναι μια ιστορία αυθαιρεσίας και παράλογης βίας. Ο Άρπαγος διαπράττει ένα ασήμαντο παράπτωμα. Παρακούοντας, μεριμνούσε «τοῦ μὲν ἀσφαλέος εἵνεκα», 43 αλλά το μόνο που δεν εξασφάλισε ήταν την προσωπική του ασφάλεια. Ο Άρπαγος γεύτηκε τις σάρκες του γιού του, επειδή ενήργησε «τοῦ μὲν ἀσφαλέος εἵνεκα» και εμπαίζεται την ώρα της εκδίκησής του ως ο πιο ανόητος και ανήθικος από όλους τους ανθρώπους, από τον άνθρωπο που προσπαθούσε να εκδικηθεί. Ο Άρπαγος προσλαμβάνει διαστάσεις τραγικού προσώπου. Πληγώνεται ως αξιωματικός και πληρώνει την ελαφρά του απείθεια με ένα Θυέστειο Δείπνο. Θάβει το υπόλοιπον του παιδιού του υποκρινόμενος τον υποταγμένο και χάνει την ικανοποίηση της εκδίκησης με ένα καλά δομημένο χλευασμό εκ μέρους του Αστυάγη, εφ όσον η εκδίκησή του επέφερε την υποδούλωση ενός λαού, του δικού του. Έτσι ο Άρπαγος είναι η προσωποποίηση ενός ανθρώπου που χάνεται, γιατί τόλμησε να έχει δική του άποψη, τόλμησε να παρέμβει κάπως ασήμαντα, για να προλάβει την μοίρα του και κατά τον κλασικά τραγικό τρόπο με τις ενέργειές του την συναντά και αυτό και μόνο ήταν αρκετό για να τον αναδείξει σε πρόσωπο σύμβολο. Η απόλυτη υπακοή δεν φαίνεται πια, αλλά και η α- 43 Herodoti, Hist. ό.π., Hist Hist

31 πόλυτη θέληση του Αστυάγη και του κάθε μονάρχη με δικαίωμα ζωής και θανάτου πάνω σε δίκαιους και άδικους συγγενείς και μη, δεν δίνει απάντηση. Σο περιβάλλον της ανατολής χάνει έτσι κάθε αίσθηση μέτρου και νόμου, τόσο α- παραίτητα για την ελληνική αντίληψη. Σο περιβάλλον αυτό επιτείνει την ανασφάλεια που δημιουργούσε στους Έλληνες η παράλογη βούληση των θεών ή της μοίρας. Η εκμηδένιση του υποκειμένου, η κατάργηση κάθε έννοιας δικαιωμάτων του ατόμου (που για πρώτη φορά έφερε στην ιστορία η ελληνική σκέψη στο περιβάλλον της πόλης) δεν υπάρχουν. Αν θελήσουμε να δούμε έτσι το τραγικό σ αυτό το περιβάλλον με σύγχρονες εννοιολογικές κατηγορίες θα το αποκλείαμε, η κατάσταση της Ασίας συγγενεύει πιο πολύ με το παράλογο. Και ίσως αυτό ήθελε να δείξει ο Ηρόδοτος, τη μεγάλη διαφορά των Ελληνικών αντιλήψεων που άνοιγαν, ήδη, τολμηρά το δρόμο προς την ελευθερία. Ο Ηρόδοτος, όμως, δεν σχολιάζει τα γεγονότα. Ο Αστυάγης σώζεται και ζει δίπλα στον Κύρο, σαν τελικό απομεινάρι μιας αυθαιρεσίας που ταπεινώθηκε δίκαια, γιατί διέπραξε την ὕβρινν να επιθυμεί άδικο φόνο. Δεν τιμωρείται όμως ανάλογα για τον Δείπνο που παρέθεσε. Μοιάζει να τηρεί, επί του παρόντος, το μετρίως φρονείν. Είναι ένα πρόσωπο στο οποίο ηθελημένα ο Ηρόδοτος δείχνει πως θα μπορούσε να συναντηθεί, κάπως, η σοφία των Ελλήνων στις απόλυτα μοναρχικές αντιλήψεις των Περσών. Μοιάζει σαν να επέζησε γιατί οι όροι της εκδίκησης και της τιμωρίας είναι διαφορετικοί γι αυτόν. Σου επιτρέπεται περισσότερο να πράττει και να ενεργεί αυθαίρετα, γιατί είναι μονάρχης και έχει κάτι από την εξουσιαστική δύναμη των θεών. Σιμωρείται και αυτός αλλά ως μονάρχης. Η μακροθυμία του Κύρου να του χαρίσει τη ζωή μοιάζει σαν να απάλλαξε τον Κύρο από την εμπλοκή του στην αδιέξοδη εκδίκηση. Έτσι ο Αστυάγης πήρε ένα ρόλο συμβούλου δίπλα στον Κύρο, αντίστοιχο με αυτόν που είχε ο όλωνας δίπλα στον Κροίσο. Για την αντίληψη του Ηροδότου η εκδίκηση είναι κάτι που μόνο μέσω των θεών ε- πιτρέπεται να πραγματοποιηθεί, όταν ο άνθρωπος αποφασίσει να εκδικηθεί, καταχράται ένα απαράβατο θεϊκό δικαίωμα, διαπράττει έτσι ὕβριν και εμπλέκεται σε μια διαδικα- 31

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1 α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

Όταν φεύγουν τα σύννεφα μένει το καθαρό

Όταν φεύγουν τα σύννεφα μένει το καθαρό Ημερομηνία 9/6/2016 Μέσο Συντάκτης Link http://plusmag.gr/ Αλεξάνδρα Παναγοπούλου http://plusmag.gr/article/%cf%84%ce%b1%ce%bd_%cf%86%ce%b5%ce%b3%ce%bf%cf %85%CE%BD_%CF%84%CE%B1_%CF%83%CE%BD%CE%BD%CE%B5%CF%86%CE%B1_%CE%B

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82 ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82 1.Α. Ο ρόλος και η λειτουργία του Προλόγου ως δομικό στοιχείο της τραγωδίας: Ο πρόλογος μιας τραγωδίας αποτελεί τα πρώτο από τα απαγγελλόμενα μέρη και εκτελείται από τους

Διαβάστε περισσότερα

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου Δύο Σε μια σπουδαία αρχαία πόλη που την έλεγαν Ουρούκ, ζούσε ένας νεαρός βασιλιάς, ο Γκιλγκαμές. Πατέρας του Γκιλγκαμές ήταν ο βασιλιάς Λουγκαλμπάντα και μητέρα του η

Διαβάστε περισσότερα

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές;

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ; τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ποια είναι η σχέση των πεποιθήσεών μας με την πραγματικότητα, για να είναι αληθείς και

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΩΑΔΙΤΙΣΣΕΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΞΗΣ: ΜΑΝΤΥ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΗ ΘΟΔΩΡΗ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΕΛΛΑΡΗΣ

ΤΡΩΑΔΙΤΙΣΣΕΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΞΗΣ: ΜΑΝΤΥ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΗ ΘΟΔΩΡΗ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΕΛΛΑΡΗΣ ΤΡΩΑΔΙΤΙΣΣΕΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΞΗΣ: ΜΑΝΤΥ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΗ ΘΟΔΩΡΗ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΕΛΛΑΡΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ Το έργο ξεκινά με το διάλογο Αθηνάς και Ποσειδώνα όπου

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. Aν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ»

Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Τμήμα 5 ης -6 ης Δημοτικού Σάββατο, 27 Οκτωβρίου 2012 Θαλής ο Μιλήσιος 630/635 π.χ. 543 π.χ. Ο πρώτος φιλόσοφος! Ο Θαλής ο Μιλήσιος ανήκει στους προσωκρατικούς

Διαβάστε περισσότερα

Οι αισθήσεις και η τέχνη του Είναι

Οι αισθήσεις και η τέχνη του Είναι Οι αισθήσεις και η τέχνη του Είναι Υπάρχουν πέντε αισθήσεις αντίληψης και πέντε όργανα δράσης. Οι αισθήσεις της αντίληψής είναι η όραση, η όσφρηση, η ακοή, η γεύση και η αφή. Τα όργανα της δράσης είναι

Διαβάστε περισσότερα

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: Να λες στη γυναίκα. σου ότι την αγαπάς και να της το δείχνεις.

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: Να λες στη γυναίκα. σου ότι την αγαπάς και να της το δείχνεις. Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: Να λες στη γυναίκα σου ότι την αγαπάς και να της το δείχνεις. Επιμέλεια: Βασιλική Σωτηριάδη Θεού πλάσμα είναι η γυναίκα. Με την αποστροφή σου δεν προσβάλλεις εκείνην, αλλά

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ

ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ Την έρευνα για τη φύση του την αρχίζει ο άνθρωπος θέτοντας στον εαυτό του την ερώτηση: «Ποιός είμαι; Τι είμαι;» Στην πορεία της αναζήτησης για την απάντηση, η ερώτηση διαφοροποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Κλαίρη Θεοδώρου: Στην Ελλάδα ο διχασμός καλά κρατεί

Κλαίρη Θεοδώρου: Στην Ελλάδα ο διχασμός καλά κρατεί Κλαίρη Θεοδώρου: Στην Ελλάδα ο διχασμός καλά κρατεί 11/12/2018-8:11 Ένα κρύο απόγευμα στις αρχές του Δεκέμβρη, λίγο πριν παρουσιάσει το νέο της βιβλίο στη Λάρισα, η Κλαίρη Θεοδώρου αποδέχεται την πρόσκλησή

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ.Λεμεσού: Όταν δεν υπάρχει η ειρήνη του Θεού, τότε ζηλεύουμε και φοβόμαστε ο ένας τον άλλο

Μητρ.Λεμεσού: Όταν δεν υπάρχει η ειρήνη του Θεού, τότε ζηλεύουμε και φοβόμαστε ο ένας τον άλλο 31 Ιανουαρίου 2019 Μητρ.Λεμεσού: Όταν δεν υπάρχει η ειρήνη του Θεού, τότε ζηλεύουμε και φοβόμαστε ο ένας τον άλλο / Επικαιρότητα Όταν ο άνθρωπος έχει ειρήνη μέσα του και βεβαιωθεί η ψυχή του ότι όντως

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ http://hallofpeople.com/gr/bio/aquinas.php ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ Ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος φιλόσοφος του δευτέρου μισού του Μεσαίωνα ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης, που έζησε από το 1225 ως το 1274. Υπήρξε ο σημαντικότερος

Διαβάστε περισσότερα

Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου.

Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου. Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου. Ενότητα 1: Το σπασμένο μπισκότο. Γιάννα Ροϊλού. Τμήμα: Θεατρικών Σπουδών. Σελίδα 1 1 Σκοποί ενότητας..3 2 Περιεχόμενα ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus ISSP 1998 Religion II - Questionnaire - Cyprus Για σας. Είμαστε από το Κέντρο Ερευνών του Cyprus College. Kάνουμε μια διεθνή έρευνα για κοινωνικές και ηθικές αντιλήψεις. Η έρευνα αυτή γίνεται ταυτόχρονα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ Για τον Αριστοτέλη, όλες οι ενέργειες των ανθρώπων γίνονται για κάποιο τέλος, δηλαδή για κάποιο σκοπό που είναι ο ανώτερος όλων των αγαθών, την ευδαιμονία. Σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το όνειρο Ένα ζευγάρι περιμένει παιδί. Τότε αρχίζει να ονειρεύεται αυτό το παιδί. Κτίζει την εικόνα ενός παιδιού μέσα στο μυαλό του. Βάσει αυτής της εικόνας, κάνει

Διαβάστε περισσότερα

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ποιά ηρωικά χαρακτηριστικά έχει η ηρωίδα κατά τη γνώμη σας; Κατά τη γνώμη μου και μόνο που χαρακτηρίζουμε την Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου ηρωίδα δείχνει ότι

Διαβάστε περισσότερα

ΣΚΗΝΙΚΑ. Η ιστορία διαδραματίζεται έξω από το σπίτι της Μήδειας στην Κόρινθο. Άρα σκηνικό θα είναι η πρόσοψη του σπιτιού.

ΣΚΗΝΙΚΑ. Η ιστορία διαδραματίζεται έξω από το σπίτι της Μήδειας στην Κόρινθο. Άρα σκηνικό θα είναι η πρόσοψη του σπιτιού. ΜΗΔΕΙΑ -ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ Η τραγωδία ξεκινάει με την παραμάνα να εξιστορεί τα βάσανα της Μήδειας το πως απαρνήθηκε σπίτι και οικογένεια για να ακολουθήσει τον Ιάσονα που τώρα τους παράτησε για την

Διαβάστε περισσότερα

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ» Δ. Σολωμός Δελτίο τύπου 1) Το Σάββατο 15-03-08 πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα τέχνης από το 1 ο ΓΕΛ και υπό την αιγίδα του Δήμου Κοζάνης παράσταση με θέμα: «Ελεύθεροι πολιορκημένοι»

Διαβάστε περισσότερα

Τ ρ ί τ η, 5 Ι ο υ ν ί ο υ Το τελευταίο φως, Ιφιγένεια Τέκου

Τ ρ ί τ η, 5 Ι ο υ ν ί ο υ Το τελευταίο φως, Ιφιγένεια Τέκου Τ ρ ί τ η, 5 Ι ο υ ν ί ο υ 2 0 1 8 Το τελευταίο φως, Ιφιγένεια Τέκου "Υπήρχε μαγεία πίσω από τη συγγραφή, που ξεπερνούσε κατά πολύ τα οφέλη της κάθαρσης. Κυριαρχία πάνω στα αισθήματα και στις κινήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Η έννοια της Θρησκευτικής Εµπειρίας στη Διαπροσωπική Θεωρία Ψυχανάλυσης του Erich Fromm: Προεκτάσεις στη διδασκαλία του µαθήµατος των Θρησκευτικών

Η έννοια της Θρησκευτικής Εµπειρίας στη Διαπροσωπική Θεωρία Ψυχανάλυσης του Erich Fromm: Προεκτάσεις στη διδασκαλία του µαθήµατος των Θρησκευτικών Η έννοια της Θρησκευτικής Εµπειρίας στη Διαπροσωπική Θεωρία Ψυχανάλυσης του Erich Fromm: Προεκτάσεις στη διδασκαλία του µαθήµατος των Θρησκευτικών Erich Fromm (1900-1980) Γεώργιος Χαλκιάς Σχολικός Σύµβουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ Στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ Γυμνασίου οι μαθητές ήρθαν σε επαφή με ένα δείγμα ερωτικής ποίησης. Συγκεκριμένα διδάχτηκαν το ποίημα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 15 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 15 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 15 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. καθημερινό λεξιλόγιο: «κάτι», «ἀρμαθιά»

Διαβάστε περισσότερα

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν).

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). ΜΑΘΗΜΑ 25 Ο ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β α. «Κατ οίκον εκκλησία» 1.

Διαβάστε περισσότερα

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ http://hallofpeople.com/gr/bio/ηράκλειτος.php ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ «ΠΕΡΙ ΦΥΣΕΩΣ» Ι. Ενώ ο λόγος αυτός υπάρχει πάντα, ωστόσο οι άνθρωποι δεν τον κατανοούν ούτε προτού τον ακούσουν ούτε όταν τον

Διαβάστε περισσότερα

Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 1

Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 1 1 a) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

Σιωπάς για να ακούγεσαι

Σιωπάς για να ακούγεσαι Σιωπάς για να ακούγεσαι 01/12/2014 Γράφει η Αίγλη Τούμπα Μάρω Βαμβουνάκη Εκδόσεις Ψυχογιός σελ. 272 Ίσως από τα καλύτερα μυθιστορήματα της Μάρως Βαμβουνάκη να ήταν το «Οι παλιές αγάπες πάνε στον Παράδεισο».

Διαβάστε περισσότερα

Η συγγραφέας Πένυ Παπαδάκη και το «ΦΩΣ ΣΤΙΣ ΣΚΙΕΣ» Σάββατο, 21 Νοεμβρίου :20

Η συγγραφέας Πένυ Παπαδάκη και το «ΦΩΣ ΣΤΙΣ ΣΚΙΕΣ» Σάββατο, 21 Νοεμβρίου :20 Η συγγραφέας Πένυ Παπαδάκη και το «ΦΩΣ ΣΤΙΣ ΣΚΙΕΣ» Σάββατο, 21 Νοεμβρίου 2015-22:20 Από τη Μαίρη Γκαζιάνη «Μέσω της μυθοπλασίας, αποδίδω τη δικαιοσύνη που θα ήθελα να υπάρχει» μας αποκαλύπτει η συγγραφέας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Τ.Ε.Ε. Κατά την απονομή των βραβείων Νόμπελ Λογοτεχνίας στον ποιητή το Γιάννης Μακρυγιάννης

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Τ.Ε.Ε. Κατά την απονομή των βραβείων Νόμπελ Λογοτεχνίας στον ποιητή το Γιάννης Μακρυγιάννης ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Τ.Ε.Ε. ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ Β ΚΥΚΛΟΥ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΩΝ ΠΕΜΠΤΗ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2003 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ:

Διαβάστε περισσότερα

Κριτική για το βιβλίο της Άννας Γαλανού Όταν φεύγουν τα σύννεφα εκδ. Διόπτρα, από τη Βιργινία Αυγερινού

Κριτική για το βιβλίο της Άννας Γαλανού Όταν φεύγουν τα σύννεφα εκδ. Διόπτρα, από τη Βιργινία Αυγερινού Ημερομηνία 20/5/2016 Μέσο Συντάκτης Link vivlio-life.gr Βιργινία Αυγερινού http://vivlio-life.gr/%ce%ba%cf%81%ce%b9%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae- %CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF-%CE%B2%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%BF-

Διαβάστε περισσότερα

Μαρία Παντελή, Β1 Γυμνάσιο Αρχαγγέλου, Διδάσκουσα: Γεωργία Τσιάρτα

Μαρία Παντελή, Β1 Γυμνάσιο Αρχαγγέλου, Διδάσκουσα: Γεωργία Τσιάρτα Μαρία Παντελή, Β1 Γυμνάσιο Αρχαγγέλου, 2013-2014 Διδάσκουσα: Γεωργία Τσιάρτα Ο Ρίτσαρντ Ντέιβιντ Μπαχ γεννήθηκε στις 23 Ιουνίου 1936, στο Oak Park, του Illinois. Ξεκίνησε τις σπουδές του στο Long Beach

Διαβάστε περισσότερα

ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ. Επιλεγμένα ποιήματα. Μέσα από την Αγάπη. γλυκαίνει καθετί πικρό. το χάλκινο γίνεται χρυσό

ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ. Επιλεγμένα ποιήματα. Μέσα από την Αγάπη.   γλυκαίνει καθετί πικρό. το χάλκινο γίνεται χρυσό http://hallofpeople.com/gr/bio/roumi.php ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ Επιλεγμένα ποιήματα γλυκαίνει καθετί πικρό το χάλκινο γίνεται χρυσό το θολό κρασί γίνεται εκλεκτό ο κάθε πόνος γίνεται γιατρικό οι νεκροί θα αναστηθούν

Διαβάστε περισσότερα

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 9: Η σχέση μεταξύ νόμου και ελευθερίας. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 9: Η σχέση μεταξύ νόμου και ελευθερίας. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Ενότητα 9: Η σχέση μεταξύ νόμου και ελευθερίας Παρούσης Μιχαήλ Τμήμα Φιλοσοφίας 1 Σκοποί ενότητας 1. Διττός χαρακτήρας Συντάγματος 2. Διάκριση θεσμού-κανόνα 3. Η σχέση λόγου - πνεύματος

Διαβάστε περισσότερα

πανέτοιμος για να έλθει είναι πολύ πρόθυμος και έτοιμος κάθε στιγμή με ευχαρίστηση, με χαρά, με καλή διάθεση, να έλθει να επισκιάσει και να βοηθήσει

πανέτοιμος για να έλθει είναι πολύ πρόθυμος και έτοιμος κάθε στιγμή με ευχαρίστηση, με χαρά, με καλή διάθεση, να έλθει να επισκιάσει και να βοηθήσει Κύριε των Δυνάμεων «Κύριε των δυνάμεων μεθ ημών γενού». Πώς ο Κύριος θα είναι μαζί μας. Ο Χριστός είναι δύναμη. «Κύριε των δυνάμεων μεθ ημών γενού». Άραγε τί θέλουν να πουν αυτά τα λόγια; Κάτι καλό όμως

Διαβάστε περισσότερα

Το κορίτσι με τα πορτοκάλια. Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας. [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου]

Το κορίτσι με τα πορτοκάλια. Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας. [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου] Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου] Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας: Σεμίραμις Αμπατζόγλου Τάξη: Γ'1 Γυμνασίου

Διαβάστε περισσότερα

Η συγγραφέας Γιώτα Γουβέλη και «Η πρώτη κυρία» Σάββατο, 12 Δεκεμβρίου :21

Η συγγραφέας Γιώτα Γουβέλη και «Η πρώτη κυρία» Σάββατο, 12 Δεκεμβρίου :21 Ημερομηνία 12/12/2015 Μέσο Συντάκτης Link http://now24.gr/ Μαίρη Γκαζιάνη http://now24.gr/i-singrafeas-giota-gouveli-ke-i-proti-kiria/ Η συγγραφέας Γιώτα Γουβέλη και «Η πρώτη κυρία» Σάββατο, 12 Δεκεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 27-05-2004

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 27-05-2004 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 27-05-2004 1. Πράγματι, τα προαναφερθέντα αποτελούν κυρίαρχα χαρακτηριστικά της ποίησης του Ελύτη, που πιστοποιούνται σαφέστατα- και στο δοθέν ποίημα. Συγκεκριμένα:

Διαβάστε περισσότερα

Το παραμύθι της αγάπης

Το παραμύθι της αγάπης Το παραμύθι της αγάπης Μια φορά και ένα καιρό, μια βασίλισσα έφερε στον κόσμο ένα παιδί τόσο άσχημο που σχεδόν δεν έμοιαζε για άνθρωποs. Μια μάγισσα που βρέθηκε σιμά στη βασίλισσα την παρηγόρησε με τούτα

Διαβάστε περισσότερα

Κάπως έτσι ονειρεύτηκα την Γραμμική Αρμονική Ταλάντωση!!! Μπορεί όμως και να ήταν.

Κάπως έτσι ονειρεύτηκα την Γραμμική Αρμονική Ταλάντωση!!! Μπορεί όμως και να ήταν. Ένα όνειρο που ονειρεύεσαι μόνος είναι απλά ένα όνειρο. Ένα όνειρο που ονειρεύεσαι με άλλους μαζί είναι πραγματικότητα. John Lennon Κάπως έτσι ονειρεύτηκα την Γραμμική Αρμονική Ταλάντωση!!! Μπορεί όμως

Διαβάστε περισσότερα

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια Δευτέρα, Ιουνίου 16, 2014 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΞΙΑΣ ΚΡΑΛΛΗ Η Μεταξία Κράλλη είναι ένα από τα δημοφιλέστερα πρόσωπα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Μετά την κυκλοφορία του πρώτου της βιβλίου, "Μια φορά

Διαβάστε περισσότερα

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η μουσική..............................................11 ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΕΓΧΟΡΔΟ Η αρχοντοπούλα κι ο ταξιδευτής........................15 ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΚΡΟΥΣΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES.

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ (Αόρατος) ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Κάποτε στη γη γεννήθηκε το Όνειρο. Το όνομά του δεν ήταν έτσι, όμως επειδή συνεχώς ονειρευόταν, όλοι το φώναζαν Όνειρο. Δεν ήταν κάτι το σπουδαίο, ήταν σαν

Διαβάστε περισσότερα

Θουκυδίδου Περικλέους Ἐπιτάφιος

Θουκυδίδου Περικλέους Ἐπιτάφιος Κεφ. 44 (από μετάφραση) Θουκυδίδου Περικλέους Ἐπιτάφιος Θέμα: Παραμυθία προς τους γονείς των νεκρών Τα επιχειρήματα με τα οποία ο Περικλής προσπαθεί να μετριάσει τον πόνο των γονιών Τα επιχειρήματα είναι

Διαβάστε περισσότερα

Το αντικείμενο [τα βασικά]

Το αντικείμενο [τα βασικά] Το αντικείμενο [τα βασικά] Στην ενότητα αυτή θα ασχοληθούμε με το αντικείμενο στα αρχαία ελληνικά. Παράλληλα θα δίνονται παραδείγματα και στα Νέα Ελληνικά (ΝΕ) Τι είναι το αντικείμενο; Αντικείμενο είναι

Διαβάστε περισσότερα

Του γιοφυριού της Άρτας- Ανάλυση. Επιμέλεια: Κατερίνα Κάζηρα

Του γιοφυριού της Άρτας- Ανάλυση. Επιμέλεια: Κατερίνα Κάζηρα Του γιοφυριού της Άρτας- Ανάλυση Επιμέλεια: Κατερίνα Κάζηρα Σε ποια κατηγορία τραγουδιών ανήκει το συγκεκριμένο τραγούδι; Ανήκει στα δημοτικά τραγούδια και συγκεκριμένα στις παραλογές. Τι είναι οι παραλογές;

Διαβάστε περισσότερα

Χρήστος Τερζίδης: Δεν υπάρχει το συναίσθημα της αυτοθυσίας αν μιλάμε για πραγματικά όνειρα

Χρήστος Τερζίδης: Δεν υπάρχει το συναίσθημα της αυτοθυσίας αν μιλάμε για πραγματικά όνειρα Χρήστος Τερζίδης: Δεν υπάρχει το συναίσθημα της αυτοθυσίας αν μιλάμε για πραγματικά όνειρα 21/04/2015 Το φως της λάμπας πάνω στο τραπέζι αχνοφέγγει για να βρίσκουν οι λέξεις πιο εύκολα το δρόμο τους μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Όταν προκαλούν, μας εκπαιδεύουν! Τρίτη, 10 Ιούλιος :16

Όταν προκαλούν, μας εκπαιδεύουν! Τρίτη, 10 Ιούλιος :16 Καθημερινά οι γονείς παλεύουν να κατανοήσουν καταστάσεις, γεγονότα και συμπεριφορές που προκλήθηκαν από τα παιδιά τους και αδυνατούν. Τις πιο πολλές φορές θεωρούν ότι ευθύνονται τα παιδιά τους γι αυτό.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΕΡΕΤΡΙΑΣ ΑΙΩΝΙΟ ΦΩΣ

ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΕΡΕΤΡΙΑΣ ΑΙΩΝΙΟ ΦΩΣ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΕΡΕΤΡΙΑΣ ΑΙΩΝΙΟ ΦΩΣ ΑΜΑΡΥΝΘΟΣ 2015 Οι μαθητές μας διαβάζουν τους αρχαίους τραγικούς μας και τον Αριστοφάνη. Ενώνουν μεταφρασμένους στίχους των έργων τους και... δημιουργούν! ΧΡΗΜΑ Καμιά

Διαβάστε περισσότερα

"Να είσαι ΕΣΥ! Όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι." Oscar Wilde

Να είσαι ΕΣΥ! Όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι. Oscar Wilde 1 Αγαπημένε μου φίλε/η, "Να είσαι ΕΣΥ! Όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι." Oscar Wilde Θα ήθελα να σε καλωσορίσω σε αυτό το σεμινάριο. Είναι πολύ σημαντικό για εμένα να ξέρεις πώς δεσμεύομαι με το πέρας

Διαβάστε περισσότερα

Επιλέγω τα συναισθήματα που βιώνω, και αποφασίζω για τον στόχο που θέλω να πετύχω.

Επιλέγω τα συναισθήματα που βιώνω, και αποφασίζω για τον στόχο που θέλω να πετύχω. Η ΕΥΘΥΝΗ ΓΙΑ ΤΟ ΤΙ ΒΛΕΠΕΙΣ - Από το Κεφάλαιο 21, II. THE RESPONSIBILITY FOR SIGHT - 1. Έχουμε πει επανειλημμένα το πόσα λίγα σου ζητούνται για να μάθεις αυτά τα μαθήματα. Είναι η ίδια μικρή προθυμία που

Διαβάστε περισσότερα

Φιλομήλα Λαπατά: συνέντευξη στην Μαρία Χριστοδούλου

Φιλομήλα Λαπατά: συνέντευξη στην Μαρία Χριστοδούλου Φιλομήλα Λαπατά: συνέντευξη στην Μαρία Χριστοδούλου December 13, 2018 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ Η αναγνωρισμένη και καταξιωμένη συγγραφέας στο χώρο της Φιλομήλα Λαπατά κάνει την εμφάνισή της με το νέο της

Διαβάστε περισσότερα

Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ''

Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ'' 1 2 Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ'' 3 Τα λουλούδια χωρίς όνομα, τα έχει ο καθένας από μας, αλλά δεν το ξέρουμε. Δεν μας μαθαίνουν τίποτα και ψάχνουμε μόνοι μας άσκοπα να βρούμε κάτι, για να

Διαβάστε περισσότερα

«Το κορίτσι με τα πορτοκάλια»

«Το κορίτσι με τα πορτοκάλια» «Το κορίτσι με τα πορτοκάλια» «Κάθεσαι καλά, Γκέοργκ; Καλύτερα να καθίσεις, γιατί σκοπεύω να σου διηγηθώ μια ιστορία για γερά νεύρα». Με αυτόν τον τρόπο ο συγγραφέας του βιβλίου αρχίζει να ξετυλίγει το

Διαβάστε περισσότερα

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ. Απόσπασμα από το βιβλίο Ενδυναμώνοντας την Ψυχή Μέσω του Διαλογισμού από τον Ρατζίντερ Σινγκ

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ. Απόσπασμα από το βιβλίο Ενδυναμώνοντας την Ψυχή Μέσω του Διαλογισμού από τον Ρατζίντερ Σινγκ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ Απόσπασμα από το βιβλίο Ενδυναμώνοντας την Ψυχή Μέσω του Διαλογισμού από τον Ρατζίντερ Σινγκ Μέσα μας υπάρχουν περισσότερα πλούτη απ ό,τι μπορούμε ποτέ να συσσωρεύσουμε σ αυτήν τη γη.

Διαβάστε περισσότερα

Μάχη Νικολάρα: Δεν ακούγεται και πολύ δημιουργικό αυτό, έτσι όπως το περιγράφετε.

Μάχη Νικολάρα: Δεν ακούγεται και πολύ δημιουργικό αυτό, έτσι όπως το περιγράφετε. Μάχη Νικολάρα: Θα μιλήσουμε για τον τομέα της εκπαίδευσης από μια άλλη σκοπιά. Οι ανακοινώσεις του Υπουργείου Παιδείας εχθές ανέτρεψαν κατά κάποιο τρόπο τον προγραμματισμό αυτής της εκπομπής, όμως όλα

Διαβάστε περισσότερα

5 Μαρτίου Το μυστήριο της ζωής. Θρησκεία / Θεολογία. Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( 1979)

5 Μαρτίου Το μυστήριο της ζωής. Θρησκεία / Θεολογία. Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( 1979) 5 Μαρτίου 2019 Το μυστήριο της ζωής Θρησκεία / Θεολογία Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( 1979) Η ζωή πάνω στη γη έλκει την καταγωγή της από τον ουρανό η ζωή του ανθρώπου έλκει την καταγωγή της από τον Θεό. Τα

Διαβάστε περισσότερα

Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου

Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου Η γυναίκα ως σύζυγος και μητέρα Η γυναίκα ως πολεμικό λάφυρο Γυναίκα και επιτάφιες τιμές ηρώων Η τύχη του γυναικείου πληθυσμού μετά την άλωση μιας πόλης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΟΝΙΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΟΝΙΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΟΝΙΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Το να είσαι γονιός δεν είναι εύκολο πράγμα. Δεν υπάρχει ευκαιρία για πρόβα, δεν υπάρχουν σχολεία. Το μόνο που κουβαλάμε

Διαβάστε περισσότερα

Λύκειο Αποστόλου Βαρνάβα Θεατρική Παράσταση

Λύκειο Αποστόλου Βαρνάβα Θεατρική Παράσταση Λύκειο Αποστόλου Βαρνάβα Θεατρική Παράσταση 2017-2018 All my sons Arthur Miller Ήταν όλοι τους παιδιά μου Άρθουρ Μίλλερ Το «Ήταν όλοι τους παιδιά μου» είναι ένα έργο ορόσημο, που σηματοδοτεί την έναρξη

Διαβάστε περισσότερα

Η Ιφιγένεια στην Αυλίδα

Η Ιφιγένεια στην Αυλίδα Η Ιφιγένεια στην Αυλίδα Περιεχόμενο τραγωδίας Η τραγωδία διαδραματίζεται στην Αυλίδα, τόπος διαμονής των Ελλήνων μέχρι να βρουν τρόπο για να πάνε στην Τροία. Τη λύση την δίνει ο μάντης Κάλχας στον Βασιλιά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 2017

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 2017 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 2017 Α1. Στις άλλες δηλαδή ικανότητες, όπως ακριβώς λες εσύ, αν κάποιος ισχυρίζεται ότι είναι ικανός αυλητής ή ικανός σε οποιαδήποτε άλλη τέχνη, στην οποία δεν είναι,

Διαβάστε περισσότερα

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν άνδρα που τον έλεγαν Ιωσήφ. Οι γονείς της, ο Ιωακείμ και

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΡΦΕΣ ΕΜΦΑΝΣΗΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ-ΔΙΑΥΛΩΝ. Βιβλίο-Δίαυλος 1: Η ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ

ΜΟΡΦΕΣ ΕΜΦΑΝΣΗΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ-ΔΙΑΥΛΩΝ. Βιβλίο-Δίαυλος 1: Η ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΜΟΡΦΕΣ ΕΜΦΑΝΣΗΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ-ΔΙΑΥΛΩΝ Βιβλίο-Δίαυλος 1: Η ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ Ι. Συνοπτική παρουσίαση του Βιβλίου-Διαύλου Η Ψυχική Υγεία: Η Ψυχική Υγεία εγγυάται τη συνοχή ομοειδών ιδιοτήτων και χαρακτηριστικών

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER 1 Α Ομάδα «Κάθεσαι καλά, Γκέοργκ; Καλύτερα να καθίσεις, γιατί σκοπεύω να σου διηγηθώ μια ιστορία για γερά νεύρα». Με αυτόν τον τρόπο ο συγγραφέας του βιβλίου

Διαβάστε περισσότερα

«Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε»

«Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε» «Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε» της Άννας Κουππάνου Στις σελίδες που ακολουθούν υπάρχουν δραστηριότητες σχετικά με το βιβλίο: «Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε» Οι δραστηριότητες

Διαβάστε περισσότερα

ΣΑΑΝΤΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ: «Ο ΚΗΠΟΣ ΜΕ ΤΑ ΡΟΔΑ» ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΑΔΑΜ

ΣΑΑΝΤΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ: «Ο ΚΗΠΟΣ ΜΕ ΤΑ ΡΟΔΑ» ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΑΔΑΜ ΣΑΑΝΤΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ: «Ο ΚΗΠΟΣ ΜΕ ΤΑ ΡΟΔΑ» ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΑΔΑΜ Τα παιδιά του Αδάμ είναι τα άκρα ενός σώματος, Μοιράζονται όλα την ίδια ρίζα. Όταν ένα άκρο περνάει τις μέρες του

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση και Διαχείριση των Προβλημάτων στην Σύγχρονη Καθημερινή Πραγματικότητα

Αντιμετώπιση και Διαχείριση των Προβλημάτων στην Σύγχρονη Καθημερινή Πραγματικότητα 24 Απριλίου 2018 Αντιμετώπιση και Διαχείριση των Προβλημάτων στην Σύγχρονη Καθημερινή Πραγματικότητα Θρησκεία / Κοινωνικά θέματα Μίνα Μπουλέκου, Συγγραφέας-Ποιήτρια Η διαχείριση των καθημερινών προβλημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Naoki HigasHida. Γιατί χοροπηδώ. Ένα αγόρι σπάει τη σιωπή του αυτισμού. david MiTCHELL. Εισαγωγή:

Naoki HigasHida. Γιατί χοροπηδώ. Ένα αγόρι σπάει τη σιωπή του αυτισμού. david MiTCHELL. Εισαγωγή: Naoki HigasHida Γιατί χοροπηδώ Ένα αγόρι σπάει τη σιωπή του αυτισμού Εισαγωγή: david MiTCHELL 41 Ε13 Προτιμάς να είσαι μόνος σου; «Α, μην ανησυχείτε γι αυτόν προτιμά να είναι μόνος του». Πόσες φορές το

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ. Εργασία για το σπίτι. Απαντούν μαθητές του Α1 Γυμνασίου Προσοτσάνης

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ. Εργασία για το σπίτι. Απαντούν μαθητές του Α1 Γυμνασίου Προσοτσάνης ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Εργασία για το σπίτι Απαντούν μαθητές του Α1 Γυμνασίου Προσοτσάνης 1 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Απαντά η Μαρίνα Βαμβακίδου Ερώτηση 1. Μπορείς να φανταστείς τη ζωή μας χωρίς

Διαβάστε περισσότερα

http://hallofpeople.com/gr/ Μισελ ντε Μονταιν ΔΟΚΙΜΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ (απόσπασμα από την αρχή) Τα συναισθήματα μας επεκτείνονται πέρα από εμάς

http://hallofpeople.com/gr/ Μισελ ντε Μονταιν ΔΟΚΙΜΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ (απόσπασμα από την αρχή) Τα συναισθήματα μας επεκτείνονται πέρα από εμάς http://hallofpeople.com/gr/ Μισελ ντε Μονταιν ΔΟΚΙΜΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ (απόσπασμα από την αρχή) Τα συναισθήματα μας επεκτείνονται πέρα από εμάς Εκείνοι που κατηγορούν τους ανθρώπους ότι τρέχουν διαρκώς πίσω

Διαβάστε περισσότερα

Εὐλογημένη ἡ ἐπιθυμία τοῦ πλούσιου νέου σήμερα νά

Εὐλογημένη ἡ ἐπιθυμία τοῦ πλούσιου νέου σήμερα νά 13η Κυριακή Λουκᾶ (Λκ. 18, 18 27) 26 Νοεμβρίου 2017 «...πάντα ὅσα ἔχεις πώλησον καί διάδος πτωχοῖς,...καί δεῦρο ἀκολούθει μοι» Εὐλογημένη ἡ ἐπιθυμία τοῦ πλούσιου νέου σήμερα νά μάθει τόν τρόπο τῆς σωτηρίας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ. ΕΝΟΤΗΤΑ 4η

ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ. ΕΝΟΤΗΤΑ 4η ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΝΟΤΗΤΑ 4η 15. Bούλομαι δὲ καὶ ἃς βασιλεῖ πρὸς τὴν πόλιν συνθήκας ὁ Λυκοῦργος ἐποίησε διηγήσασθαι: μόνη γὰρ δὴ αὕτη ἀρχὴ διατελεῖ οἵαπερ ἐξ ἀρχῆς κατεστάθη: τὰς δὲ ἄλλας πολιτείας εὕροι

Διαβάστε περισσότερα

Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1

Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1 Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1 (ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ - ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ) Μια σύνοψη: Κατανοώντας ορισμένες λέξεις και έννοιες προκύπτει μια ανυπολόγιστη αξία διαμορφώνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ ΚΑΝΟΝΑΣ

ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ ΚΑΝΟΝΑΣ ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ ΚΑΝΟΝΑΣ Η Φιλοσοφία γεννήθηκε από την ανάγκη του ανθρώπου να γνωρίσει τον κόσμο που ζει, να καταλάβει τη φύση και τη δύναμη αυτών που τον τριγυρίζουν και να αποκτήσει μια κοσμοθεωρία

Διαβάστε περισσότερα

Οι ρίζες του δράματος

Οι ρίζες του δράματος Οι ρίζες του δράματος Σύνθετη ποιητική δημιουργία Το δράμα, το έπος και η λυρική ποίηση = αρχαίος ελληνικός ποιητικός λόγος. ράμα: θεατρικό είδος. Περιλάμβανε το λόγο, τη μουσική και την όρχηση (κίνηση).

Διαβάστε περισσότερα

Ανδρέας Αρματάς Φραντσέσκα Ασσιρέλλι

Ανδρέας Αρματάς Φραντσέσκα Ασσιρέλλι Ανδρέας Αρματάς Φραντσέσκα Ασσιρέλλι Η Λελέκα δεν είναι μόνη Πολλά παιδιά ταλαιπωρούνται από φοβίες και νιώθουν ανήμπορα να τις αντιμετωπίσουν. Υπάρχουν όμως και πολλά παιδιά που ξεπερνούν τελικά τους

Διαβάστε περισσότερα

20 Θετικοί γονείς Ευτυχισμένα παιδιά

20 Θετικοί γονείς Ευτυχισμένα παιδιά Η ανατροφή των παιδιών ώστε να γίνουν συναισθηματικά υγιείς, ευτυχισμένοι και υπεύθυνοι ενήλικες είναι ένα δύσκολο έργο. Οι γονείς έχουν την τάση να επικεντρώνονται σε εκείνες τις στιγμές κρίσης κατά τις

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙΑ Έχοντας μελετήσει τις ραψωδίες της Οδύσσειας μέσα από τα μαθήματά μας ποια σκηνή σάς άρεσε περισσότερο και γιατί; Περιγράψτε τις σκέψεις και τα συναισθήματα που σας γεννήθηκαν. Αν ήσαστε εσείς ο Όμηρος

Διαβάστε περισσότερα

0001 00:00:11:17 00:00:13:23. Έλα δω να δεις. 0002 00:00:13:23 00:00:15:18. Η Χλόη είναι αυτή; 0003 00:00:16:21 00:00:18:10. Ναι.

0001 00:00:11:17 00:00:13:23. Έλα δω να δεις. 0002 00:00:13:23 00:00:15:18. Η Χλόη είναι αυτή; 0003 00:00:16:21 00:00:18:10. Ναι. 0001 00:00:11:17 00:00:13:23 Έλα δω να δεις. 0002 00:00:13:23 00:00:15:18 Η Χλόη είναι αυτή; 0003 00:00:16:21 00:00:18:10 Ναι. 0004 00:01:06:17 00:01:07:17 Σου έδειξα τη φωτογραφία; 0005 00:01:07:17 00:01:10:10

Διαβάστε περισσότερα

Φωνή: Θανούλη! Φανούλη! Μαριάννα! Φανούλης: Μας φωνάζει η μαμά! Ερχόμαστε!

Φωνή: Θανούλη! Φανούλη! Μαριάννα! Φανούλης: Μας φωνάζει η μαμά! Ερχόμαστε! 20 Χειμώνας σε μια πλατεία. Χιονίζει σιωπηλά. Την ησυχία του τοπίου διαταράσσουν φωνές και γέλια παιδιών. Μπαίνουν στη σκηνή τρία παιδιά: τα δίδυμα, ο Θανούλης και ο Φανούλης, και η αδελφή τους η Μαριάννα.

Διαβάστε περισσότερα

Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη...

Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη... Ευχαριστώ Ολόψυχα για την Δύναμη, την Γνώση, την Αφθονία, την Έμπνευση και την Αγάπη... τον Δάσκαλο μου, Γιώργο Καραθάνο την Μητέρα μου Καλλιόπη και τον γιο μου Ηλία-Μάριο... Ευχαριστώ! 6 ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ

Διαβάστε περισσότερα

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός»

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 «Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» (Φλώρινα - Μακεδονία Καύκασος) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011

Διαβάστε περισσότερα

Θεμελιώδης αντίθεση που διατρέχει ολόκληρο το έργο και αποτελεί έναν από τους βασικούς άξονές του. Απαντάται με ποικίλες μορφές και συνδέεται με

Θεμελιώδης αντίθεση που διατρέχει ολόκληρο το έργο και αποτελεί έναν από τους βασικούς άξονές του. Απαντάται με ποικίλες μορφές και συνδέεται με Θεμελιώδης αντίθεση που διατρέχει ολόκληρο το έργο και αποτελεί έναν από τους βασικούς άξονές του. Απαντάται με ποικίλες μορφές και συνδέεται με προβληματισμούς για την αλήθεια και τη γνώση. Απηχεί τις

Διαβάστε περισσότερα

Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018

Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018 Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018 by Rena Mavridou Αγαπητή Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη, πώς προέκυψε η συγγραφή στη ζωή

Διαβάστε περισσότερα

Σύγχρονο Λαϊκό Πανεπιστήμιο Δήμου Νέας Σμύρνης

Σύγχρονο Λαϊκό Πανεπιστήμιο Δήμου Νέας Σμύρνης Σύγχρονο Λαϊκό Πανεπιστήμιο Δήμου Νέας Σμύρνης Δρ. Δέσποινα Μωραΐτου Τμήμα Ψυχολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο Ο πολιτισμός ως καθρέφτης αλλά και φάρμακο της λύπης στην αρχαία Ελλάδα ΟΜΗΡΟΣ Οι θεοί όρισαν

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΛΕΩΝΙΔΑΣ Α. ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ

Η ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΛΕΩΝΙΔΑΣ Α. ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ Η ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΛΕΩΝΙΔΑΣ Α. ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΖΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΧΑΡΟΥΜΕΝΑ, ΑΝ Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΦΡΟΝΗΣΗ, ΟΜΟΡΦΙΑ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ, ΚΑΙ ΟΥΤΕ ΠΑΛΙ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ

Διαβάστε περισσότερα

Τζιορντάνο Μπρούνο

Τζιορντάνο Μπρούνο http://hallofpeople.com/gr/bio/bruno.php Τζιορντάνο Μπρούνο Αποσπάσματα από έργα του (Την εποχή που εκκλησία και επιστήμη θεωρούσε υποδεέστερο το γυναικείο φύλο, ο Μπρούνο έγραψε): Εξετάστε λίγο την αλήθεια,

Διαβάστε περισσότερα

Οι Πυθαγόρειοι φιλόσοφοι είναι μια φιλοσοφική, θρησκευτική και πολιτική σχολή που ιδρύθηκε τον 6ο αιώνα π.χ από τον Πυθαγόρα τον Σάμιο στον Κρότωνα

Οι Πυθαγόρειοι φιλόσοφοι είναι μια φιλοσοφική, θρησκευτική και πολιτική σχολή που ιδρύθηκε τον 6ο αιώνα π.χ από τον Πυθαγόρα τον Σάμιο στον Κρότωνα Κ. Σ. Δ. Μ. Ο. Μ. Οι Πυθαγόρειοι φιλόσοφοι είναι μια φιλοσοφική, θρησκευτική και πολιτική σχολή που ιδρύθηκε τον 6ο αιώνα π.χ από τον Πυθαγόρα τον Σάμιο στον Κρότωνα της Κάτω Ιταλίας. Η κοινότητα στεγαζόταν

Διαβάστε περισσότερα

Ηθική ανά τους λαούς

Ηθική ανά τους λαούς Ηθική ανά τους λαούς Ηθική ως όρος Όταν μιλάμε για ηθική, εννοούμε κάθε θεωρία που θέτει αντικείμενο θεωρητικής εξέτασης την πρακτική συμπεριφορά του ανθρώπου. Η φιλοσοφική ηθική διακρίνεται επομένως τόσο

Διαβάστε περισσότερα

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Επιμέλεια εργασίας: Παναγιώτης Γιαννόπουλος Περιεχόμενα Ερώτηση 1 η : σελ. 3-6 Ερώτηση 2 η : σελ. 7-9 Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 2 Ερώτηση 1 η Η συγγραφέας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΕΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ. Εισάγονται με τους συνδέσμους: ότι, πως, που

ΕΙΔΙΚΕΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ. Εισάγονται με τους συνδέσμους: ότι, πως, που ΕΙΔΙΚΕΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Εισάγονται με τους συνδέσμους: ότι, πως, που Χρησιμοποιούνται ως 1. αντικείμενο σε ρήματα: λεκτικά: λέω, υπόσχομαι, ισχυρίζομαι, διδάσκω, ομολογώ,

Διαβάστε περισσότερα

Οδυσσέας Ελύτης: Η Μαρίνα των βράχων (Κ.Ν.Λ. Γ Λυκείου, σσ. 55-58)

Οδυσσέας Ελύτης: Η Μαρίνα των βράχων (Κ.Ν.Λ. Γ Λυκείου, σσ. 55-58) 1. ΚΕΙΜΕΝO Οδυσσέας Ελύτης: Η Μαρίνα των βράχων (Κ.Ν.Λ. Γ Λυκείου, σσ. 55-58) 2. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ 2.1. Στοιχεία που αφορούν στο συγγραφέα, λογοτεχνικό περιβάλλον και λοιπά γραµ- µατολογικά στοιχεία:

Διαβάστε περισσότερα

Κατωτέρου Κατηχητικού Ιεραποστολικού Έτους Συνάντηση 1: Σαββατοκύριακο 13 και : Η αποστολή των δώδεκα μαθητών

Κατωτέρου Κατηχητικού Ιεραποστολικού Έτους Συνάντηση 1: Σαββατοκύριακο 13 και : Η αποστολή των δώδεκα μαθητών Κατωτέρου Κατηχητικού Ιεραποστολικού Έτους 2012-2013 Συνάντηση 1 Σαββατοκύριακο 13 και 14.10.2012 Η αποστολή των δώδεκα μαθητών στον κόσμο (Ματθ. 10, 1-31) τι σημαίνει αληθινός χριστιανός- ποια είναι η

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΔΡΟΓΥΝΟ: Η ΘΕΣΗ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΑΝΔΡΟΓΥΝΟ: Η ΘΕΣΗ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Το ερωτικό παιχνίδι του άντρα και της γυναίκας είναι μια μικρή εκδήλωση του παιχνιδιού όλης της ζωής. Το ζευγάρι γνωρίζει και ζει τους κραδασμούς που το διαπερνούν, συμμετέχοντας έτσι στις δονήσεις του

Διαβάστε περισσότερα

Παιχνίδια στην Ακροθαλασσιά

Παιχνίδια στην Ακροθαλασσιά Βασίλης Κωνσταντούδης Παιχνίδια στην Ακροθαλασσιά Τίτλος του Πρωτοτύπου: Παιχνίδια στην Ακροθαλασσιά Συγγραφέας: Βασίλης Κωνσταντούδης Η φωτογραφία στο εξώφυλλο του συγγραφέα ISBN: 978-960-93-5365-6 Επίλεκτες

Διαβάστε περισσότερα

Συμμετοχή στην έκθεση για τις προσωπικότητες της " Μη βίας"

Συμμετοχή στην έκθεση για τις προσωπικότητες της  Μη βίας Συμμετοχή στην έκθεση για τις προσωπικότητες της " Μη βίας" Στις 25-2-2013 οι ομάδα των Έμπιστων Διαμεσολαβητών του σχολείου μας πραγματοποίησε επίσκεψη στην έκθεση για τις προσωπικότητες της " Μη βίας"

Διαβάστε περισσότερα