ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ"

Transcript

1 ΜΠΣ Π.Ε.Ζ. ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Κεφάλαιο 16 ALBERTS 2 Η έκδοση Α.ΠΑΠΑΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ 20/1 /12/2017

2 1. Πως επικοινωνούν τα κύτταρα μεταξύ τους; 2. Πως επιτυγχάνεται αυτή η επικοινωνία; 3. Μπορούν να επικοινωνούν εξίσου καλά σε κοντινές, αλλά και μακρινές αποστάσεις; 4. Υπάρχει φραγμός στα σήματα; 5. Ποιος είναι αυτός; 6. Μπορεί να ξεπεραστεί; 7. Πως μπορεί να ξεπεραστεί; 8. Τι εξυπηρετεί ο κάθε τρόπος; 9. Υπάρχει διαφορετική ταχύτητα μετάδοσης του κάθε σήματος; 10. Πως ελέγχεται η ταχύτητα μετάδοσης; 11. Υπάρχουν ειδικοί δρόμοι που ακολουθεί το μεταδιδόμενο σήμα; 12. Η μη σωστή επικοινωνία των κυττάρων έχει επιπτώσεις και που;

3 Μεταβίβαση Σημάτων signal transduction Τρόποι λήψης και μεταβίβασης σημάτων στα ζωικά κύτταρα Με επαφή μεμβρανικό - σηματοδοτικό μόριο ή με χασμοσύνδεσμο Παρακρινής τοπικός διαμεσολαβητής Νευρωνική σύναψη - νευροδιαβιβαστής Ενδοκρινής - ορμόνες

4 Στοιχεία κυτταρικής μεμβράνης και μεμβρανικής μεταφοράς

5 Οι ιδιότητες της κυτταρικής μεμβράνης συνδέονται άμεσα με τις ιδιότητες της λιπιδικής διπλοστοιβάδας, οι ιδιότητες της οποίας απορρέουν από τις ιδιότητες των λιπιδίων που την απαρτίζουν. Τα λιπίδια είναι μακρομόρια, που αποτελούνται από μια υδρόφιλη κεφαλή και μία ή δύο υδρόφοβες ουρές. Υδρόφιλη κεφαλή: αποτελείται από μία φωσφορική ομάδα στην οποία είναι συνδεδεμένη μια μικρή υδρόφιλη ένωση-χολίνη. Υδρόφοβη ουρά: αποτελείται από δύο αλυσίδες λιπαρών οξέων υδρογονανθρακικές ουρές. Τα λιπίδια επειδή έχουν συγχρόνως υδρόφιλες και υδρόφοβες ιδιότητες: είναι αμφιπαθή μόρια. Λόγω της αμφιπαθητικής τους φύσης, τα λιπίδια έχουν την τάση να δημιουργούν ένα διμοριακό λεπτό φύλλο,δηλαδή την διπλοστιβάδα που είναι και η πλέον ευνοούμενη ενεργειακά δομή.

6 Οι μεμβρανικές πρωτεΐνες είτε : εκτείνονται σεόλοτοεύροςτης διπλοστοιβάδας- διαμεμβρανικές πρωτεϊνες. βρίσκονται εξ ολοκλήρου εκτός της διπλοστοιβάδας και προσδένονται σε αυτή με ομοιοπολικούς δεσμούς. συνδέονται δεσμούς. μεταξύ τους με σχετικά ασθενείς μη ομοιοπολικούς

7 Όλες οι υδατανθρακικές ομάδες των γλυκοπρωτεϊνών,των πρωτεογλυκανών και των γλυκολιπιδίων βρίσκονται στην εξωτερική πλευρά της κυτ.μεμβράνης και σχηματίζουν τον γλυκοκάλυκα. Ο γλυκοκάλυκας: 1. Προστατεύει την κυτταρική επιφάνεια από μηχανικές ή χημικές βλάβες. 2. Βοηθά στην μετακίνηση των κυττάρων και στην αναγνώριση μεταξύ των. 3. Εμποδίζει την συγκόλληση μεταξύ των. 4. Σχηματίζει Σχηματίζει φραγμό αποτρέποντας την είσοδο μικροοργανισμών Γλυκοπρωτείνη Επιφανειακά προσδεδεμένη γλυκοπρωτεϊνη ιαμεμβρανική πρωτεογλυκάνη Γλυκοκάλυξ Γλυκολιπίδια ιπλοσοιβάδα Κυτταρόπλασμα

8 Η διαπερατότητα της κυτταρικής μεμβράνης. Ποιες ουσίες διαπερνούν την λιπιδική διπλοστιβάδα

9 Πώς γίνεται η διακίνηση ουσιών από και προς το κύτταρο; ΙΑΚΙΝΗΣΗ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ Απλή ή ελεύθερη διάχυση (free diffusion) Παθητική (passive transport) ή Υποβοηθούμενη διάχυση (facilitated diffusion) Ενεργητική μεταφορά (active transport) Ενδοκύττωση / Εξωκύττωση

10 Τρόποι διακίνησης ουσιών & μεμβρανικές πρωτεΐνες μεταφοράς Μεταφερόμενο μόριο Βαθμίδωση συγκέντρωσης Απλή διάχυση Παθητική μεταφορά Ενεργός μεταφορά Figure 11-4a Molecular Biology of the Cell ( Garland Science 2008)

11 Το δυναμικό της κυτ. μεμβράνης Ένα κύτταρο για να ΜΗΝ καταστραφεί από ηλεκτρικές δυνάμεις πρέπει τα + φορτία= - φορτία Εξωκυττάριο περιβάλλον Η υψηλή εξωκυττάρια συγκέντρωση Na + εξισορροπείται από τα εξωκυττάρια Cl - Ενδοκυττάριο περιβάλλον υναμικό ηρεμίας της κυτ. μεμβράνης K + Εξωκυττάριο περιβάλλον Ενδοκυττάριο περιβάλλον

12 Το μεμβρανικό δυναμικό δημιουργείται από την διαφορά δυναμικού μεταξύ των δύο πλευρών της μεμβράνης και ρυθμίζεται από την διαπερατότητα της μεμβράνης σε συγκεκριμένα ιόντα Μεμβρανικό δυναμικό = 0 Εξωτερικό Εσωτερικό -60mV Figure Molecular Biology of the Cell ( Garland Science 2008)

13 Η εξωκυττάρια συγκέντρωση των ιόντων Να+ είναι πάρα πολύ υψηλή Η εξωκυττάρια συγκέντρωση των ιόντων Ca 2+ είναι πάρα πολύ υψηλή Για την σωστή λειτουργία του κυττάρου ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ οι συγκεντρώσεις αυτές να παραμένουν σταθερές σε αυτή την ισορροπία, εκτός εάν ένα κυτταρικό σήμα αλλάξει την ισορροπία αυτή. Το κύτταρο διατηρεί την ισορροπία αυτή με κατανάλωση μεγάλου μέρους της ενέργειάς του. Οι αντλίες είναι ΑΤΡασες Στην αντλία Να+ - Κ+ συνήθως δεσμεύονται 3 ιόντα Να+ από το ενδοκυττάριο περιβάλλον& μεταφέρονται στο εξωκυττάριο απ όπου δεσμεύονται & μεταφέρονται 2 ιόντα Κ+ Η ενδοκυττάρια συγκέντρωση του Κ+ είναι πάρα πολύ υψηλή

14 Ο ρόλος του Κ+ στην δημιουργία του δυναμικού της κυτ. μεμβράνης

15 Ηλεκτροχημική Βαθμίδωση ( κλίση): βαθμίδωση της συγκέντρωσης ενός φορτισμένου μορίου συνυπολογίζοντας και την διαφορά δυναμικού μεταξύ των δύο πλευρών της μεμβράνης Μέγεθος ηλκτ/χημ βαθμίδωσης Εξωκυττάρια πλευρά Ενδοκυττάρια πλευρά Figure 11-4b Molecular Biology of the Cell ( Garland Science 2008)

16 Οι δίαυλοι είναι οι κατ εξοχή πρωτεϊνικές δομές μέσω των οποίων γίνεται η υψηλής εξειδίκευσης διακίνηση ιόντων Υπάρχουν >100 είδη διαύλων. ιαφέρουν μεταξύ τους ως προς : την επιλεκτικότητα σε ιόντα, τον έλεγχο ανοίγματος της πύλης του διαύλου Ανοιγμα του διαύλου ελέγχεται από: το δυναμικό της κυτ. μεμβράνης -ταση-ελεγχόενοι (voltage gated channels) τον πρόσδεση μορίου ( προσδέτη) στον δίαυλο (ligand gated - channel) την μηχανική δύναμη που ασκείται στον δίαυλο (stress activated channel)

17 Μεταβίβαση Σημάτων signal transduction Τρόποι λήψης και μεταβίβασης σημάτων στα ζωικά κύτταρα Με επαφή μεμβρανικό - σηματοδοτικό μόριο ή με χασμοσύνδεσμο Παρακρινής τοπικός διαμεσολαβητής Νευρωνική σύναψη - νευροδιαβιβαστής Ενδοκρινής - ορμόνες

18 Κυτταρική επικοινωνία μέσω χασμοσυνδέσμων Ηπαρουσίαχασμοσυνδέσμων στον στον καρδιακό μυ επιτρέπει την μετάδοση του δυναμικού στα γειτονικά κύτταρα από την περιοχή των βηματοδοτικών κυττάρων της καρδιάς διαχέοντας το ισοδύναμα, προκαλώντας την συντονισμένη συστολή της Figure 15-7 Molecular Biology of the Cell ( Garland Science 2008)

19 Η σηματοδότηση με επαφή: έλεγχος της ανάπτυξης νευρικών κυττάρων Notch υποδοχέας πρωτεΐνη

20 Τα εξωκυττάρια σηματοδοτικά μόρια προσδένονται σε υποδοχείς της κυτταρικής επιφάνειας, είτε σε ενδοκυττάριους υποδοχείς Figure 15-3a Molecular Biology of the Cell ( Garland Science 2008)

21 ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΖΩΪΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΜΕ ΕΚΚΡΙΣΗ ΧΗΜΙΚΩΝ Το κύτταρο - στόχος ΟΥΣΙΩΝ στόχος δέχεται το σήμα μέσω υποδοχέων (μεμβράνη, κυτταρόπλασμα) Υπάρχει εξειδίκευση υποδοχέα για συγκεκριμένο μόριο σήμα Το ίδιο σηματοδοτικό μόριο μπορεί να χρησιμοποιείται και στους τρεις τρόπους σηματοδότησης με ίδιο ή άλλου τύπου υποδοχέα Υποδοχείς για το ίδιο σήμα, σε διαφορετικούς τύπους κυττάρων, οδηγούν σε διαφορετικές αποκρίσεις ( ταχύτητα εξειδίκευση λειτουργίας)

22 ιαφορετικός υποδοχέας για το ίδιο σηματοδοτικό μόριο & διαφορετική απόκριση Παρόμοιοι υποδοχείς για το ίδιο σηματοδοτικό μόριο με διαφορετική απόκριση =σηματοδοτικό μόριο Μυοκαρδιακό κύτταρο Σκελετικό μυϊκό κύτταρο Ελάττωση της συχνότητας συστολής Κύτταρο σιελογόνου αδένα Συστολή Έκκρισ η

23 Τα ίδια μόρια σήματα και αντίστοιχα οι ίδιοι υποδοχείς μπορούν να χρησιμοποιηθούν στον ενδοκρινή/ παρακρινή/ νευρωνικό τρόπο επικοινωνίας, όχι κατ ανάγκη με την ίδια ταχύτητα και εξειδίκευση Figure 15-8 Molecular Biology of the Cell ( Garland Science 2008)

24 ΣΗΜΑΤΟ ΟΤΙΚΕΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΕΣ (signaling cascades) Εξωκυττάριο σηματοδοτικό μόριο Υποδοχέας Κυτ.μεμβράνη κυττάρου στόχος 1. Μετασχηματίζουν το σήμα σε μοριακή απαντητική μορφή Ενδοκυττάριες σηματοδοτικές πρωτεΐνες 2. Μεταφέρουν τοσήμααπότοσημείο λήψης του στο σημείο απάντησής του 3. Ενισχύουν συνήθως το σήμα και δεν είναι αναγκαία μεγάλη ποσότητα εξωκυττάριων Μεταβολικό ένζυμο Ρυθμιστική πρωτεΐνη γονιδίων Πρωτεΐνη κυτταροσκελετού ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ ΣΤΟΧΟΙ σηματοδοτικών μορίων Αλλαγή Τροποποίηση μεταβολισμού έκφρασης γονιδίων Τροποποίηση κίνησης ή σχήματος κυττάρου

25 ΕΣΜΕΥΣΗ ΕΝ ΟΚΥΤΤΑΡΙΑ ΣΗΜΑΤΟ ΟΤΙΚΗ ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ μεμβρανικός ενδοκυττάριος 4. ιανείμουν το σήμα, με δυνατότητα σε κάθε βήμα να αποκλίνει και να μεταβιβαστεί σε διαφορετικούς ενδοκυττάριους στόχους 5. Εκτίθενται σε κάθε βήμα τους στις εκάστοτε επικρατούσες συνθήκες μέσα ήέξωαπότοκύτταρο

26 Σήματα μόρια, μικρά και υδρόφοβα διαπερνούν ελεύθερα την κυτ. μεμβράνη : 1. ΣΤΕΡΟΕΙ ΕΙΣ ΟΡΜΟΝΕΣ Ενδοκρινής σηματοδότηση: επικοινωνία κυττάρων με χαμηλή ταχύτητα σε μακρινές αποστάσεις 1. Προσδένονται σε ενδοκυττάριους υποδοχείς 2. ιαχέονται μέσα από την κυκλοφορία του αίματος, σε όλο τον οργανισμό, με σχετικά αργούς ρυθμούς (διάχυση & εντοπισμός κυττάρου στόχος). 3. Απαιτείται μικρή συγκέντρωση δράσης 10-8 Μ

27 Οι υδρόφοβες ορμόνες είναι: οι στεροειδείς ορμόνες και η θυροξίνη. Χρησιμοποιούν ενδοκυττάριους υποδοχείς Οι υπόλοιπες ορμόνες είναι μικρά υδατοδιαλυτά μόρια που χρειάζονται επιφανειακό υποδοχέα για να δράσουν μέσα στο κύτταρο

28 Πρωτογενής & δευτερογενής ανταπόκριση σε εκκρινόμενα από ορμόνες σήματα

29 ΠΑΡΑΚΡΙΝΗΣ ΣΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ Λειτουργεί με χημικά σήματα ( εκτός από τις ορμόνες) που ονομάζονται τοπικοί διαμεσολαβητές, οι οποίοι ιεγείρουν την ανταπόκριση μικρής διάρκειας γειτονικών κυττάρων & ως εκ τούτου είναι σήμα μικρής εμβέλειας ΕΙ Η ΤΟΠΙΚΩΝ ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΩΝ Νευροδιαβιβαστές κυτοκίνες και αυξητικοί παράγοντες Μονοξείδιο του αζώτου:νο Προσταγλαδίνες

30 Παρακρινής σηματοδότηση:έκκριση ουσιών στον εξωκυττάριο χώρο - επικοινωνία γειτονικών κυττάρων Αυτοκρινής σηματοδότηση: έκκριση ουσιών στον περιβάλλοντα χώρο επηρεάζεταιτοίδιοτοκύτταρο 1. Εκκρίνονται τοπικοί διαμεσολαβητές από τα παρακρινή κύτταρα 2. είναι υδατοδιαλυτά μόρια εκτός από τις προσταγλαδίνες 3. Έχουν μικρή ακτίνα δράσης.

31 Σήματα μόρια, μικρά και υδρόφοβα διαπερνούν ελεύθερα την κυτ. μεμβράνη : 2. ΝΟ (παρακρινής παρακρινής σηματοδότηση) Ο ρόλος του ΝΟ στην χάλαση των λείων μυών του τοιχώματος ενός αιμοφόρου αγγείου: ΤΟΠΙΚΟΣ ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΗΣ ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΗΣ (χρόνος ημιζωής 5-10sec) Λεία μυϊκά κύτταρα Βασικός υμένας Ενδοκυττάριος υποδοχέας του ΝΟ νεύρο Ακετυλοχολίνη Ενδοθηλιακά κύτταρα Στηθάγχη: νιτρογλυκερίνη Στητική λειτουργία viagra: εμποδίζει την αποδόμηση του cgmp παρατείνοντας το σήμα του ΝΟ

32 Μόρια πολύ μεγάλα ή υδρόφιλα διαπερνούν την κυτ. Μεμβράνη μέσω ΥΠΟ ΟΧΕΩΝ Υπάρχουν 3 μεγάλες οικογένειες εξωκυττάριων υποδοχέων. ιαφέρουν ως προς τη φύση του ενδοκυττάριου σήματος που παράγουν Ροή ιόντων που παράγει ρεύμα Η απελευθέρωση μιας ενεργοποιημένης υπομονάδας της μεμβρανικής G- πρωτεΐνης, η οποία διαχέεται στο επίπεδο της κυτ. μεμβράνης και πυροδοτεί μια ακολουθία αποκρίσεων Η διέγερση επιφέρει ενδοκυττάρια ενζυμική ενεργότητα που δημιουργεί ποικίλα σηματοδοτικά μόρια που απελευθερώνονται και στο κυτταροδιάλυμα

33 Το σήμα μεταδίδεται με ταχύτητα και με την ίδια ένταση κατά μήκος του νευράξωνα και έχει πολλούς αποδέκτες

34 ΙΟΝΤΙΚΟΙ ΙΑΥΛΟΙ & ΣΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ ΣΤΑ ΝΕΥΡΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Ένας νευρώνας δέχεται, καθοδηγεί και μεταβιβάζει σήματα και μεταφέρει σήματα από τα αισθητήρια όργανα στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Προκειμένου το σήμα να έχει την ίδια ισχύ και να φτάσει γρήγορα κατά μήκος του νευρώνα, δημιουργείται ένα μετακινούμενο κύμα ηλεκτρικής διέγερσης: δυναμικό ενέργειας ή νευρικός παλμός (100m/sec). Η μορφή του σήματος είναι Πάντα ίδια: αλλαγές του ηλεκτρικού δυναμικού διαμέσου της κυτ. μεμβράνης του νευρώνα. Το δυναμικό ενέργειας προκύπτει από τις δράσεις των ιοντικών διαύλων που ελέγχονται από το δυναμικό της μεμβράνης των νευρικών κυττάρων Νευράξονας, μήκος από 1mm- =>1m Κυτταρικό σώμα ενδρίτες Νευρικές Απολήξεις

35 Πως ανταποκρίνεται το δυναμικό ενέργειας και οι ταση-ελεγχόμενοι δίαυλοι Να + σε ένα ερέθισμα; Η ένταση του δυναμικού ενέργειας εξαρτάται από την c των ιόντων Na+ Το δυναμικό της μεμβράνης= ηλεκτροχημική δύναμη μετακίνησης Na+. ιαφορά=0 Ερέθισμα- εκπόλωση: άνοιγμα διαύλων Na+, αύξηση του δυναμικού της κυτ.μεβράνης υναμικό μεμβράνης σε ηρεμία- απουσία διαύλων Na+ Για να επαναδιεγερθεί η μεμβράνη πρέπει οι δίαυλοι Να + να επανέλθουν στην κλειστή τους διαμόρφωση

36 υναμικά ενεργείας που καταγράφονται κατά μήκος του νευράξονα Οι αλλαγές στους διαύλους Να+ στην ροή του ρεύματος κατά την πορεία του δυναμικού ενέργειας στην μεμβράνη

37 του ηλεκτρικού σήματος σε χημικό μέσω Μετατροπή του σήματος σε μέσω των τάση- ελεγχόμενων διαύλων Ca 2+ που βρίσκονται στην κυτ. μεμβράνη της νευρικής απόληξης

38 Οι πρωτεΐνες αυτές : απαντούν σε ορισμένο χημικό σήμα και δημιουργούν ένα άλλο, λειτουργούν ως χημικοί μεταβιβατές παραλαμβάνουν ένασήμααπόένασημείοτουκυττάρου, μετακινούνται σε άλλο σημείο &προκαλούν μια δράση, λειτουργούν ως αγγελιοφόροι Eνδοκυττάρια σηματοδοτικά μόρια Σηματοδοτικά μόρια είναι κυρίως πρωτεΐνες & τα μικρά μόρια cgmp, camp, Ca++ λειτουργούν ως μοριακοί διακόπτες Ένα σήμα προκαλεί την μετάπτωσή τους από την ανενεργό στην ενεργό τους μορφή και αντίστροφα. Η απενεργοποίηση ενός μοριακού διακόπτη είναι σημαντική γιαναμπορέσειναενεργοποιηθείπάλι

39 Γενική αρχή της κυτταρικής σηματοδότησης είναι, ότι: οι μηχανισμοί που διακόπτουν ένα σήμα είναι εξίσου σημαντικοί με τους μηχανισμούς που το ενεργοποιούν

40 1. Μηχανισμός ενεργοποίησης: φωσφορυλίωση μέσω πρωτεϊνικών κινασών Μηχανισμός απενεργοποίησης: αποφωσφορυλίωση με πρωτεϊνική φωσφατάση 2. Πρωτεΐνες που συνδέονται με GTP & παλινδρομούν μεταξύ ενεργούς & ανενεργούς κατάστασης ανάλογα με την πρόσδεσή τους σε αυτές GTP ή GDP αντίστοιχα

41 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟ ΟΧΕΩΝ Συνδεδεμένοι με ιοντικούς διαύλους Συνδεδεμένοι με G-ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ ( GTP binding - proteins) Συνδεδεμένοι με ένζυμα

42 ΥΠΟ ΟΧΕΙΣ ΠΟΥ ΣΥΝ ΕΟΝΤΑΙ ΜΕ G-ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ Υποδοχέας: ιαμεμβρανική πρωτεΐνη, με 7 α-έλικες. Ανταποκρίνονται σε ποικίλα, ως προς την λειτουργία & την δομή τους σηματοδοτικά μόρια. Υπάρχουν εκατοντάδες στα θηλαστικά Οι G-ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ αποτελούνται από 3 υπομονάδες

43 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ G-ΠΡΩΤΕΙΝΩΝ Η ισχύς του σήματος εξαρτάται από τον χρόνο πρόσδεσης των α & βγ υπομονάδων με τον στόχο. Μεγάλος χρόνος= ισχυρό σήμα Η συνδεδεμένη α- υπομονάδα καθορίζει τον χρόνο της ανεξάρτητης δράσης και των 2 άλλων υπομονάδων. Η α- υπομονάδα δρα εγγενώς ως υδρολάση: GTPάση Παρεμπόδιση της α- υπομονάδας να επανέλθει στην ανενεργό κατάσταση ( χολέρα) ή στην ενεργό κατάσταση ( κοκκύτης) εμφάνιση παθολογικών φαινοτύπων

44 G-ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ ΡΥΘΜΙΖΟΥΝ ΙΑΥΛΟΥΣ ΙΟΝΤΩΝ Η ακετυλοχολίνη εκλύεται από τις νευρικές μυϊκές ίνες, οι οποίες ελέγχουν την επιβράδυνση της καρδιακής συχνότητας. Οι βγ υπομονάδες της G- πρωτεΐνης ενεργοποιούν το άνοιγμα του διαύλου ιόντων Κ+, τα οποία εκρέουν από το κυτταροδιάλυμα στον εξωκυττάριο χώρο. ΟδίαυλοςκλείνειόταντοGTP της αυπομονάδαςμεταπέσει σε GDP

45 G-ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΟΥΝ ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΕΝΖΥΜΑ: Ένζυμα στόχοι για τις G-ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ :αδενιλική κυκλάση camp φωσφολιπάση C τριφωσφορικής ινοσιτόλης IP3 και διακυλογλυκερόλης DAG Τα ένζυμα ενεργοποιούνται από διαφορετικά είδη G-ΠΡΩΤΕΙΝΩΝ σχηματίζουν μικρά σηματοδοτικά μόρια (δεύτεροι αγγελιοφόροι), με βάση τα εξωκυττάρια σήματα (πρώτοι αγγελιοφόροι) που λαμβάνουν Οι δεύτεροι αγγελιοφόροι παράγονται σε μεγάλες ποσότητες και διαχέονται για να αναμεταδώσουν το σήμα σε όλο το κύτταρο

46 Η ενεργοποίηση του camp μέσω υποδοχέα G-ΠΡΩΤΕΙΝΩΝ Η σύνθεση και αποδόμηση του camp Το camp είναι υδατοδιαλυτό μόριο, συντίθεται μετά από ενεργοποίηση της αδενυλικής κυκλάσης στην εσωκυττάρια μεριά της κυτ. μεμβράνης &διαχέεται σε όλα τα διαμερίσματα του κυττάρου προκαλώντας ταχείες ή βραδιές απαντήσεις Ηαυπομονάδα ενεργοποιεί την Η ενεργοποίηση της PKA: πρωτεϊνικής κινάσης Α από το camp είναι αυτή που του επιτρέπει τις ποικίλες επιδράσεις με διαφορετικά μόρια & σε διαφορετικά κύτταρα καφεΐνη

47 Πως ένα εξωκυττάριο σήμα ενεργοποιεί την παραγωγή του camp που με την σειρά του ενεργοποιεί την PKA που με την σειρά της ενεργοποιεί την μεταγραφή ενός συγκεκριμένου γονιδίου

48 Η οδός της φωσφολιπάσης C ή οδός των φωσφολιπιδίων της ινοσιτόλης IP3 και Ca2++ IP3 και Ca++ Η IP3 ενεργοποιείται από την φωσφολιπάση C (μεμβρανικό ένζυμο) διαχέεται στον κυτταροδιάλυμα, ενδοπλασματικό δίκτυο, προσδένεται σε διαύλους Ca++ προκαλεί την απελευθέρωση των ιόντων Ca++ στο κυτταροδιάλυμα ενεργοποείται η πρωτεϊνική κινάση C απο τηνσύγχρονη παρουσία της DAG και των ιόντων Ca++ Μετατοπίζεται η πρωτεϊνική κινάση C προς την ενδοπλασματική μεριά της κυτ. μεμβράνης

49 Πως ένα εξωκυττάριο σήμα ενεργοποιεί την φωσφολιπάση C DAG και Ca 2+ Παραμένει ενσωματωμένη στην κυτ. μεμβράνη ΚΙΝΑΣΗ C ( PKC) Φωσφορυλίωση πρωτεϊνών: Μεταγραφή Ανταλλαγή ιόντων: ph ιεγερσιμότητα νευρώνων ιάσπαση γλυκογόνου Έκκριση πεπτικών υγρών

50 Γενικά η αυξομείωση της συγκέντρωσης των ελεύθερων ιόντων Ca++είναι η αιτία αντιδράσεων σε διάφορα μονοπάτια σηματοδότησης του κυττάρου

51 Οι ενδοκυττάριες σηματοδοτικές ακολουθίες που συνδέονται με G πρωτεΐνες αποκρίνονται & με ταχύτητα, ευαισθησία, προσαρμοστικότητα

52 Μια ταχύτατη απόκριση υποδοχέων που διασυνδέονται με G-ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ είναι η απάντηση των φωτοϋποδοχέων του οφθαλμού του αμφιβληστροειδούς (κωνιοφόρα κύτταρα)που μετατρέπουν το φωτεινό σήμα σε ηλεκτρικό(20x10-3 sec) ΦΩΣ ΑΠΟΥΣΙΑ φωτός παράγεται cgmp που προσδένεται στους διαύλους Να+ και τους ΙΑΤΗΡΕΙ ΑΝΟΙΚΤΟΥΣ Έκλυση νευροδιαβιβαστή

53 Εξωκυττάριο σηματοδοτικό μόριο Ενδοκυττάρια σηματοδοτική οδός Υποδοχέας κυτταρικής επιφάνειας Πυρήνας Αλλαγές που ΕΝ συμμετέχει ο πυρήνας συμβαίνουν ταχύτερα Αλλαγές που συμμετέχει ο πυρήνας συμβαίνουν με σχετική βραδύτητα

54 ΥΠΟ ΟΧΕΙΣ ΠΟΥ ΙΑΣΥΝ ΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΕΝΖΥΜΑ απαντούν σε σηματοδοτικές πρωτεΐνες: δρουν ως τοπικοί διαμεσολαβητές με συγκέντρωση ( Μ) ρυθμίζουν την αύξηση, τον πολ/σμο σμο, την διαφοροποίηση & την επιβίωση των ζωικών κυττάρων προκαλούν βραδείες απαντήσεις, αλλάζοντας την έκφραση γονιδίων (ώρες) ΟΙ ΥΠΟ ΟΧΕΙΣ ΠΟΥ ΙΑΣΥΝ ΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΕΝΖΥΜΑ στον ΚΥΤΤΑΡΟΣΚΕΛΕΤΟ μπορούν να επιφέρουν άμεσες & ταχείες απαντήσεις που ελέγχουν τις κινήσεις & τις αλλαγές του σχήματος ενός κυττάρου ΥΠΟ ΟΧΕΙΣ ΚΥΤΤΑΡΟΚΙΝΩΝ: ταχεία οδός ενεργοποίησης κυτταροπλασματικών ρυθμιστικών πρωτεϊνών γονιδίων STAT ΥΠΟ ΟΧΕΙΣ ΜΕ ΡΑΣΗ ΚΙΝΑΣΗΣ ΣΕΡΙΝΗΣ/ ΘΡΕΟΝΙΝΗΣ: αμεσότερη οδός ενεργοποίησης κυτταροπλασματικών ρυθμιστικών πρωτεϊνών γονιδίων SMAD

55 Ενεργοποιημένοι υποδοχείς με ενεργότητα κινάσης της τυροσίνης συναρμολογούν ένα σύμπλοκο ενδοκυττάριων σηματοδοτικών πρωτεϊνών Στις θέσεις αυτές προσδένονται 10/20 ενδοκυττάριες σηματοδοτικές πρωτεΐνες, που ενεργοποιούνται κατά την πρόσδεση Η κυτταροπλασματική περιοχή των υποδοχέων (ουρά) αυτών λειτουργεί ως κινάσης της τυροσίνης και φωσφορυλιώνει τις πλευρικέςαλυσίδεςτυροσίνης επιλεγμένων ενδοκυττάριων πρωτεϊνών. Όσο διατηρείται το σύμπλοκο αυτών των πρωτεϊνών, αναμεταδίδεται το σήμα ταυτόχρονα σε πολλές οδούς, που αφορούν διάφορους προορισμούς μέσα στο κύτταρο π.χ κυτ. πολ/σμος. Ενεργοποιούνται και από την IP3 οδό.

56 ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΕΪΝΗΣ Ras: ΜΟΝΟΜΕΡΗΣ G πρωτεΐνη H Ras ανήκει στην μεγάλη οικογένεια των μονομερών GTP-binding proteins λειτουργεί ως μοριακός διακόπτης όπως η αυπομονάδατων G-πρωτεϊνών Αποτελεί σημαντικό κρίκο για την φυσιολογικήαπόκρισηενόςκυττάρου η μόνιμα ενεργοποιημένη Ras δημιουργεί συνεχή διέγερση ανεξέλεγκτο κυτταρικό πολ/σμό ακόμα και με απουσία αυξητικών παραγόντων. Το 30% των καρκίνων του ανθρώπου εμφανίζουν μεταλλάξεις στα γονίδια ras

57 Η Ras ενεργοποιεί μια σειρά φωσφορυλιώσεων των MAP κινασών Η ΜΑΡ κινάση φωσφορυλιώνει ρυθμιστικές πρωτεΐνες γονιδίων σε κατάλοιπα σερίνης θρεονίνης

58 ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ IP3 /Akt/ & ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ & ΑΥΞΗΣΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΡΑΣΗ ΤΗΣ Akt ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ Ενεργοποίηση Tor:Target of rapamycin ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΕΠΙΒΙΩΣΗ Bad Ενεργός Bcl2

59 ΥΠΟ ΟΧΕΙΣ ΜΕ ΡΑΣΗ ΚΙΝΑΣΗΣ ΣΕΡΙΝΗΣ/ ΘΡΕΟΝΙΝΗΣ Αποτελούν την αμεσότερη σηματοδοτική οδό Φωσφορυλιώνουν & άμεσα ενεργοποιούν τις κυτταροπλασματικές ρυθμιστικές πρωτεΐνες γονιδίων SMAD μετά από την λήψη εξωκυττάριου σήματος Οι τοπικοί διαμεσολαβητές που ενεργοποιούν αυτούς τους υποδοχείς ανήκουν στην υπεροικογένεια των TGF- β: αυξητικός παράγοντας μεταμόρφωσης β &παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των ζώων

60 4 παράλληλοι σηματοδοτικές οδοί & οι μεταξύ των διασυνδέσεις Υποδοχείς G που διασυνδέονται με G- πρωτεΐνες, μέσω camp και φωσφολιπάση C Υποδοχείς που διασυνδέονται με ένζυμα μέσω της φωσφολιπάσης C& της πρωτεΐνης Ras σε όλες αυτές τις οδούς οι πρωτεϊνικές κινάσες φωσφορυλιώνουν πολλές πρωτεΐνες και άλλες που δεν ανήκουν σε αυτές τις οδούς Οι πρωτεϊνικές κινάσες κωδικοποιούνται από γονίδια που αποτελούν το 2% των συνολικών μας γονιδίων

61 2 πιθανοί απλοί μηχανισμοί ολοκλήρωσης σημάτων

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΠΣ Π.Ε.Ζ. ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Κεφάλαιο 16 ALBERTS 2 Η έκδοση Α.ΠΑΠΑΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ 1/2/2017 1. Πως επικοινωνούν τα κύτταρα μεταξύ τους; 2. Πως επιτυγχάνεται αυτή η επικοινωνία; 3. Μπορούν να επικοινωνούν

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΠΣ Π.Ε.Ζ. ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Κεφάλαιο 16 ALBERTS 2 Η έκδοση Α.ΠΑΠΑΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ 13/1/201 /1/2016 1. Πως επικοινωνούν τα κύτταρα μεταξύ τους; 2. Πως επιτυγχάνεται αυτή η επικοινωνία; 3. Μπορούν να επικοινωνούν

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ

ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ Το ένζυμο Αδενυλική κυκλάση, υπεύθυνο για τη βιοσύνθεση του camp. Το camp είναι ένα παράδειγμα μορίου «αγγελιοφόρου» καθοδικά των G πρωτεινών Αύξηση του camp

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ

ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ Το ένζυμο Αδενυλική κυκλάση, υπεύθυνο για τη βιοσύνθεση του camp. Το camp είναι ένα παράδειγμα μορίου «αγγελιοφόρου» καθοδικά των G πρωτεινών Αύξηση του camp

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ

ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ Το ένζυμο Αδενυλική κυκλάση, υπεύθυνο για τη βιοσύνθεση του camp. Το camp είναι ένα παράδειγμα μορίου «αγγελιοφόρου» καθοδικά των G πρωτεινών Αύξηση του camp

Διαβάστε περισσότερα

Μοριακή Bιολογία ΔIAΛEΞΕΙΣ OΔΟΙ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ

Μοριακή Bιολογία ΔIAΛEΞΕΙΣ OΔΟΙ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ Μοριακή Bιολογία ΔIAΛEΞΕΙΣ 11-13 OΔΟΙ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ (Πως γίνονται αντιληπτά τα μηνύματα και πως δίδονται οι απαντήσεις) Χρήστος Παναγιωτίδης, Ph.D. Καθηγητής Κυτταρικής/Μοριακής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Βιολογία ΙI Κυτταρική Επικοινωνία Διδάσκοντες: Σ. Γεωργάτος, Θ. Τζαβάρας, Π. Κούκλης, Χ. Αγγελίδης Υπεύθυνος μαθήματος: Σ. Γεωργάτος Άδειες Χρήσης Το

Διαβάστε περισσότερα

Μοριακή Βιολογία. Ενότητα # (6): Oδοί και μηχανισμοί ευκαρυωτικής μεταγωγής σήματος. Παναγιωτίδης Χρήστος Τμήμα Φαρμακευτικής

Μοριακή Βιολογία. Ενότητα # (6): Oδοί και μηχανισμοί ευκαρυωτικής μεταγωγής σήματος. Παναγιωτίδης Χρήστος Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μοριακή Βιολογία Ενότητα # (6): Oδοί και μηχανισμοί ευκαρυωτικής μεταγωγής σήματος Παναγιωτίδης Χρήστος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Ηλίας Ηλιόπουλος Εργαστήριο Γενετικής, Τµήµα Γεωπονικής Βιοτεχνολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήµιο Αθηνών

Ηλίας Ηλιόπουλος Εργαστήριο Γενετικής, Τµήµα Γεωπονικής Βιοτεχνολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήµιο Αθηνών Χηµική Μεταβίβαση Σήµατος Ηλίας Ηλιόπουλος Εργαστήριο Γενετικής, Τµήµα Γεωπονικής Βιοτεχνολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήµιο Αθηνών 1 Η Επικοινωνία στα Ζωϊκά Κύτταρα 1. Δίκτυα εξωκυτταρικών και ενδοκυτταρικών

Διαβάστε περισσότερα

Kυτταρική Bιολογία ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΔIAΛEΞΗ 4 (6/3/2013)

Kυτταρική Bιολογία ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΔIAΛEΞΗ 4 (6/3/2013) Kυτταρική Bιολογία ΔIAΛEΞΗ 4 (6/3/2013) ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ Οι λιπιδικές διπλοστιβάδες ως φραγμοί Νερό Υδρόφιλες φωσφολιπιδικές κεφαλές Φωσφολιπιδική μεμβράνη

Διαβάστε περισσότερα

Συστήματα επικοινωνίας Ανθρωπίνου σώματος. ενδοκρινολογικό νευρικό σύστημα

Συστήματα επικοινωνίας Ανθρωπίνου σώματος. ενδοκρινολογικό νευρικό σύστημα Κύτταρο Το κύτταρο αποτελείται από μέρη τα οποία έχουν συγκεκριμένη δομή και επιτελούν μία συγκεκριμένη λειτουργία στην όλη οργάνωση του κυττάρου. Δομή κυτταροπλασματικής μεμβράνης Συστήματα επικοινωνίας

Διαβάστε περισσότερα

Oδοί και μηχανισμοί ευκαρυωτικής μεταγωγής σήματος

Oδοί και μηχανισμοί ευκαρυωτικής μεταγωγής σήματος MOPIAKH BIOΛOΓIA ΦAPMAKEYTIKHΣ ΔIAΛEΞΕΙΣ 10-12 Oδοί και μηχανισμοί ευκαρυωτικής μεταγωγής σήματος (Πως γίνονται αντιληπτά τα μηνύματα και πως δίδονται οι απαντήσεις) Δρ. Xρήστος Παναγιωτίδης, Tµήµα Φαρµακευτικής

Διαβάστε περισσότερα

Κυτταρα ζυμομύκητα αποκρίνονται σε σήμα ζευγαρώματος

Κυτταρα ζυμομύκητα αποκρίνονται σε σήμα ζευγαρώματος Κυτταρα ζυμομύκητα αποκρίνονται σε σήμα ζευγαρώματος Στους πολυκύτταρους οργανισμούς οι θεμελιώδεις κυτταρικές λειτουργίες εξαρτώνται από σύνθετα σηματοδοτικά μονοπάτια Κυτταρική επικοινωνία Τύποι επικοινωνίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Βιολογία ΙI Κυτταρική Επικοινωνία Διδάσκοντες: Σ. Γεωργάτος, Θ. Τζαβάρας, Π. Κούκλης, Χ. Αγγελίδης Υπεύθυνος μαθήματος: Σ. Γεωργάτος Άδειες Χρήσης Το

Διαβάστε περισσότερα

Βιοϊατρική τεχνολογία

Βιοϊατρική τεχνολογία Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών Βιοϊατρική τεχνολογία Ενότητα 3: Μεμβράνες - Ηλεκτρικά δυναμικά, Νευρικό & μυϊκό σύστημα Αν. καθηγητής Αγγελίδης Παντελής e-mail: paggelidis@uowm.gr ΕΕΔΙΠ

Διαβάστε περισσότερα

Ρύθµιση κυτταρικής λειτουργίας. Μεταγωγή σήµατος

Ρύθµιση κυτταρικής λειτουργίας. Μεταγωγή σήµατος Ρύθµιση κυτταρικής λειτουργίας Μεταγωγή σήµατος 1 Εισαγωγή Η διαδικασία εξέλιξης των πολυκύτταρων οργανισµών (πρίν 2.5 δις χρόνια) άρχισε πολύ πιο αργά από την ύπαρξη των µονοκύτταρων οργανισµών (πρίν

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15. Κυτταρική ρύθμιση. Ακαδημαϊκές Εκδόσεις 2011 Το κύτταρο-μια Μοριακή Προσέγγιση 1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15. Κυτταρική ρύθμιση. Ακαδημαϊκές Εκδόσεις 2011 Το κύτταρο-μια Μοριακή Προσέγγιση 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15 Κυτταρική ρύθμιση Ακαδημαϊκές Εκδόσεις 2011 Το κύτταρο-μια Μοριακή Προσέγγιση 1 ΕΙΚΟΝΑ 15.1 Μηχανισμοί διακυτταρικής σηματοδότησης. Η διακυτταρική σηματοδότηση μπορεί να συμβαίνει είτε απευθείας

Διαβάστε περισσότερα

Kυτταρική Bιολογία ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΔIAΛEΞΕΙΣ 4 & 5 (29/2 & 2/3/2016)

Kυτταρική Bιολογία ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΔIAΛEΞΕΙΣ 4 & 5 (29/2 & 2/3/2016) Kυτταρική Bιολογία ΔIAΛEΞΕΙΣ 4 & 5 (29/2 & 2/3/2016) ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ Οι λιπιδικές διπλοστιβάδες λειτουργούν ως φραγμοί Νερό Υδρόφιλες φωσφολιπιδικές κεφαλές

Διαβάστε περισσότερα

13. Μεµβρανικοί δίαυλοι και αντλίες

13. Μεµβρανικοί δίαυλοι και αντλίες 13. Μεµβρανικοί δίαυλοι και αντλίες 5/09 Ενεργός και παθητική µεταφορά µορίων/ιόντων µέσω µεµβρανών (αντλίες και δίαυλοι). Αντλίες ιόντων που δρουν µέσω υδρόλυσης ΑΤΡ και φωσφορυλίωσης. Αντλίες µε περιοχές

Διαβάστε περισσότερα

Κυτταρική επικοινωνία

Κυτταρική επικοινωνία Κυτταρική επικοινωνία Κυτταρα ζυμομύκητα αποκρίνονται σε σήμα ζευγαρώματος Στους πολυκύτταρους οργανισμούς οι θεμελιώδεις κυτταρικές λειτουργίες εξαρτώνται από σύνθετα σηματοδοτικά μονοπάτια Τύποι επικοινωνίας

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΡΜΑΚΟ ΥΝΑΜΙΚΗ ΙΙ. Γενικές έννοιες (Θεωρία υποδοχέων - Αγωνιστής ανταγωνιστής) Σηµεία ράσης Μοριακοί Μηχανισµοί ράσης Φαρµάκων

ΦΑΡΜΑΚΟ ΥΝΑΜΙΚΗ ΙΙ. Γενικές έννοιες (Θεωρία υποδοχέων - Αγωνιστής ανταγωνιστής) Σηµεία ράσης Μοριακοί Μηχανισµοί ράσης Φαρµάκων ΦΑΡΜΑΚΟ ΥΝΑΜΙΚΗ ΙΙ Γενικές έννοιες (Θεωρία υποδοχέων - Αγωνιστής ανταγωνιστής) Σηµεία ράσης Μοριακοί Μηχανισµοί ράσης Φαρµάκων Υποδοχείς (φαρµάκων) και ενδοκυττάριες σηµατοδοτικές πορείες - Συστήµατα Μεταγωγής

Διαβάστε περισσότερα

Kυτταρική Bιολογία ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΔIAΛEΞΕΙΣ 4 & 5 (3/3 & 6/3/2017)

Kυτταρική Bιολογία ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΔIAΛEΞΕΙΣ 4 & 5 (3/3 & 6/3/2017) Kυτταρική Bιολογία ΔIAΛEΞΕΙΣ 4 & 5 (3/3 & 6/3/2017) ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ, ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ & ΔΙΑΛΟΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ Οι λιπιδικές διπλοστιβάδες λειτουργούν ως φραγμοί Νερό Υδρόφιλες φωσφολιπιδικές κεφαλές

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ - ΜΕΡΟΣ Α. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής του οργανισμού μας

ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ - ΜΕΡΟΣ Α. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής του οργανισμού μας ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ - ΜΕΡΟΣ Α Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής του οργανισμού μας Ρόλος του νευρικού συστήματος Το νευρικό σύστημα (Ν.Σ.) ελέγχει, ρυθμίζει και συντονίζει όλες τις λειτουργίες του οργανισμού ανάλογα

Διαβάστε περισσότερα

MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΟΡΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ. ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.

MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΟΡΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ. ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C. MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΟΡΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.S Αδένες Έκκρισης Ορμονών Υπόφυση Θυρεοειδής Αδένας Παραθυροειδείς

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Β ΔΙΑΒΙΒΑΣΗ ΣΤΗ ΝΕΥΡΟΜΥΪΚΗ ΣΥΝΑΨΗ

ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Β ΔΙΑΒΙΒΑΣΗ ΣΤΗ ΝΕΥΡΟΜΥΪΚΗ ΣΥΝΑΨΗ ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Β ΔΙΑΒΙΒΑΣΗ ΣΤΗ ΝΕΥΡΟΜΥΪΚΗ ΣΥΝΑΨΗ Η νευρομυϊκή σύναψη αποτελεί ιδιαίτερη μορφή σύναψης μεταξύ του κινητικού νευρώνα και της σκελετικής μυϊκής ίνας Είναι ορατή με το οπτικό μικροσκόπιο Στην

Διαβάστε περισσότερα

Λείος μυς. Ε. Παρασκευά Αναπλ. Καθηγήτρια Κυτταρικής Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 2017

Λείος μυς. Ε. Παρασκευά Αναπλ. Καθηγήτρια Κυτταρικής Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 2017 Λείος μυς Ε. Παρασκευά Αναπλ. Καθηγήτρια Κυτταρικής Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 2017 1 Λείοι μύες Τοιχώματα κοίλων οργάνων Νεύρωση από ΑΝΣ Ακούσιες κινήσεις Λείες μυϊκές ίνες Ατρακτοειδή κύτταρα (μονοπύρηνα)

Διαβάστε περισσότερα

Περιήγηση στο εσωτερικό του Κυττάρου. Φώτης Καρβέλης

Περιήγηση στο εσωτερικό του Κυττάρου. Φώτης Καρβέλης Περιήγηση στο εσωτερικό του Κυττάρου Φώτης Καρβέλης Όλα τα κύτταρα οριοθετούνται από την πλασματική μεμβράνη ή το κυτταρικό τοίχωμα που την περιβάλλει. Εσωτερικά της πλασματικής μεμβράνης υπάρχουν τα οργανίδια

Διαβάστε περισσότερα

Παθητική και ενεργητική μεταφορά μέσω μεμβρανών

Παθητική και ενεργητική μεταφορά μέσω μεμβρανών Παθητική και ενεργητική μεταφορά μέσω μεμβρανών Εκλεκτική ανταλλαγή ουσιών Οι κυτταρικές μεμβράνες είναι εκλεκτικά διαπερατές (δεν επιτρέπουν τη διέλευση ουσιών χωρίς διάκριση) Ιόντα Θρεπτικά συστατικά

Διαβάστε περισσότερα

Σημειώσεις Βιοφυσικής 1

Σημειώσεις Βιοφυσικής 1 Σημειώσεις Βιοφυσικής 1 Διαπερατότητα διπλοστιβάδας λιπιδίων Όλα τα ζωντανά κύτταρα θα πρέπει να είναι σε θέση να ανταλλάσσουν υλικά (θρεπτικές ουσίες και παραπροϊόντα) με το εξωτερικό τους περιβάλλον,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Α ΣΥΝΑΠΤΙΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ

ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Α ΣΥΝΑΠΤΙΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΜΑΘΗΜΑ 3ο ΜΕΡΟΣ Α ΣΥΝΑΠΤΙΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ Όπως συμβαίνει με τη συναπτική διαβίβαση στη νευρομυϊκή σύναψη, σε πολλές μορφές επικοινωνίας μεταξύ νευρώνων στο κεντρικό νευρικό σύστημα παρεμβαίνουν άμεσα ελεγχόμενοι

Διαβάστε περισσότερα

Δομή των μυϊκών κυττάρων.

Δομή των μυϊκών κυττάρων. Δομή των μυϊκών κυττάρων. Οι μύες αποτελούνται από δεμάτια μεγάλων κυττάρων (που ονομάζονται μυϊκά κύτταρα ή μυϊκές ίνες). Κάθε μυϊκή ίνα περιέχει πολλά μυϊκά ινίδια, δηλαδή δεμάτια ινιδίων ακτίνης και

Διαβάστε περισσότερα

Ομαδες μοριων κυτταρικης προσφυσης

Ομαδες μοριων κυτταρικης προσφυσης Ομαδες μοριων κυτταρικης προσφυσης Μόρια κυτταρικής πρόσφυσης 2 Πρόσφυση μεταξύ λευκοκυττάρων και ενδοθηλιακών κυττάρων Το πρώτο βήμα αυτής της αλληλεπίδρασης είναι η δέσμευση των σελεκτινών των λευκοκυττάρων

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Ι ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Ι ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Ι ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Φωτεινή Μάλλη Καλή ακαδημαϊκή χρονιά!! Σύγγραμμα 3 Εξεταστέα ύλη Σύγγραμμα Παραδόσεις SOS???? 4 Εξετάσεις Τελικές γραπτές

Διαβάστε περισσότερα

Μόρια κυτταρικής πρόσφυσης

Μόρια κυτταρικής πρόσφυσης Μόρια κυτταρικής πρόσφυσης 1 Ομαδες μοριων κυτταρικης προσφυσης Καντχερίνες -CAMs Σελεκτίνες ΙντεγκρίνεςCAMs Σελεκτίνες Ιντεγκρίνες Συνδέσεις μεταξύ πρωτεινών με ομοιοφιλικό είτε με ετεροφιλικό τρόπο Κυτταρικές

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Οι Βιολογικές Μεμβράνες Είναι δυναμικές και όχι στατικές δομές που επιτελούν πολλές λειτουργίες στα κύτταρα. Πρέπει να γνωρίζετε Τη σύσταση βιολογικών μεμβρανών Τι προβλέπει το μοντέλο του ρευστού μωσαϊκού

Διαβάστε περισσότερα

Γνωστική-Πειραµατική Ψυχολογία

Γνωστική-Πειραµατική Ψυχολογία Γνωστική-Πειραµατική Ψυχολογία ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2018 Μηχανισµοί της ΣΔ à Βάση διεργασιών όπως η αντίληψη, µάθηση, εκούσια κίνηση. 10.000 à Μέσος νευρώνας à 1000 (1011 1014). 2 θεµελιώδεις µηχανισµοί ΣΔς:

Διαβάστε περισσότερα

Πρώτα μηνύματα: ορμόνες, νευροδιαβιβαστές, παρακρινείς/αυτοκρινείς παράγοντες που φθάνουν στηνκμαπότονεξωκυττάριοχώροκαιδεσμεύονται με ειδικούς

Πρώτα μηνύματα: ορμόνες, νευροδιαβιβαστές, παρακρινείς/αυτοκρινείς παράγοντες που φθάνουν στηνκμαπότονεξωκυττάριοχώροκαιδεσμεύονται με ειδικούς Πρώτα μηνύματα: ορμόνες, νευροδιαβιβαστές, παρακρινείς/αυτοκρινείς παράγοντες που φθάνουν στηνκμαπότονεξωκυττάριοχώροκαιδεσμεύονται με ειδικούς κυτταρικούς υποδοχείς Δεύτερα μηνύματα: μη-πρωτεϊνικές ουσίες

Διαβάστε περισσότερα

ρευστότητα (εξασφαλίζεται µε τα φωσφολιπίδια)

ρευστότητα (εξασφαλίζεται µε τα φωσφολιπίδια) Λειτουργίες Πλασµατική µεµβράνη οριοθέτηση του κυττάρου εκλεκτική διαπερατότητα ή ηµιπερατότητα αναγνώριση και υποδοχή µηνυµάτων πρόσληψη και αποβολή ουσιών Πλασµατική µεµβράνη Ιδιότητες σταθερότητα ρευστότητα

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη Βιοτεχνολογία Σημειώσεις. Νίκος Τσουκιάς Σχολή Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ

Εφαρμοσμένη Βιοτεχνολογία Σημειώσεις. Νίκος Τσουκιάς Σχολή Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ Εφαρμοσμένη Βιοτεχνολογία Σημειώσεις Νίκος Τσουκιάς Σχολή Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ Μετάδοση σημάτων [4.7] - Μηχανισμοί μεταφοράς μορίων μέσω κυτταρικών μεμβρανών (είσοδος θρεπτικών ουσιών - αίσθηση εξωκυτταρικού

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΜΒΡΑΝΗΣ. Πετρολιάγκης Σταμάτης Τμήμα Γ4

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΜΒΡΑΝΗΣ. Πετρολιάγκης Σταμάτης Τμήμα Γ4 ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΜΒΡΑΝΗΣ Πετρολιάγκης Σταμάτης Τμήμα Γ4 ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΜΒΡΑΝΗΣ Η κυτταρική μεμβράνη ή πλασματική μεμβράνη είναι η εξωτερική μεμβράνη που περιβάλλει το κύτταρο

Διαβάστε περισσότερα

+ - - εκπολώνεται. ΗΛΕΚΤΡΟMYΟΓΡΑΦΗΜΑ

+ - - εκπολώνεται. ΗΛΕΚΤΡΟMYΟΓΡΑΦΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟMYΟΓΡΑΦΗΜΑ Στόχοι Κατανόησης: -Να σας είναι ξεκάθαρες οι έννοιες πόλωση, εκπόλωση, υπερπόλωση, διεγερτικό ερέθισμα, ανασταλτικό ερέθισμα, κατώφλιο δυναμικό, υποκατώφλιες εκπολώσεις, υπερκατώφλιες

Διαβάστε περισσότερα

Δοµή και Λειτουργία της Κυτταρικής Μεµβράνης Ε. Παρασκευά 0

Δοµή και Λειτουργία της Κυτταρικής Μεµβράνης Ε. Παρασκευά 0 Δοµή και Λειτουργία της Κυτταρικής Μεµβράνης 12.11.2015 Ε. Παρασκευά 0 Η κυτταρική µεµβράνη Αποµόνωση του κυττάρου από το περιβάλλον Καθορισµός του ως οντότητα Περιβάλλει το κύτταρο Καθορίζει τα όρια του

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα: Κυτταρική Σηματοδότηση. Σ. Ταραβήρας Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ

Ενότητα: Κυτταρική Σηματοδότηση. Σ. Ταραβήρας Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Ενότητα: Κυτταρική Σηματοδότηση Σ. Ταραβήρας Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Κυτταρική σηματοδότηση Στόχοι Αρχές φυσιολογικής ρύθμισης Μορφές επικοινωνίας και σηματοδότησης Μοριακή βάση κυτταρικής

Διαβάστε περισσότερα

Εξωκυττάριο στρώμα (ΕΣ)

Εξωκυττάριο στρώμα (ΕΣ) Εξωκυττάριο στρώμα (ΕΣ) 1 Παραδείγματα εξωκυτταρικού στρώματος. Στιβάδες επιθηλιακών κυττάρων στηρίζονται σε μια λεπτή στιβάδα εξωκυτταρικού στρώματος που ονομάζεται βασικός υμένας. Κάτω από τον βασικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Ιδιωτικό Γενικό Λύκειο Όνομα: Ημερομηνία:./04/2014 ΤΑΞΗ : A Λυκείου ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 1 ο ΘΕΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11: Ενδοκρινείς αδένες ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Λειτουργίες των µεµβρανών

Λειτουργίες των µεµβρανών Λειτουργίες των µεµβρανών Οιµεµβράνεςδεναπoτελoύvµόνοπαθητικάπεριβλήµατα, τα οποία οριοθετούν προστατεύουν και µονώνουν τα κύτταρα και τα οργανίδιά τους συµµετέχουν στη διατήρηση του σχήµατος και στις

Διαβάστε περισσότερα

Η κυτταρική µετατόπιση των πρωτεϊνών

Η κυτταρική µετατόπιση των πρωτεϊνών 9-1 Κεφάλαιο 9 Η κυτταρική µετατόπιση των πρωτεϊνών Εισαγωγή Στο κύτταρο η έκφραση των πρωτεϊνών γίνεται από µόνο ένα τύπο ριβοσώµατος (εκτός των µιτοχονδριακών και των χλωροπλαστικών που µοιάζουν µε αυτά

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα διάλεξης ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΜΥΪΚΗ ΣΥΣΤΟΛΗ. Τρόποι µετάδοσης των νευρικών σηµάτων. υναµικό Ηρεµίας. Νευρώνας

Θέµατα διάλεξης ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΜΥΪΚΗ ΣΥΣΤΟΛΗ. Τρόποι µετάδοσης των νευρικών σηµάτων. υναµικό Ηρεµίας. Νευρώνας Θέµατα διάλεξης MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΜΥΪΚΗ ΣΥΣΤΟΛΗ Τρόποι µετάδοσης νευρικών σηµάτων Ρόλος και λειτουργία των νευροδιαβιβαστών

Διαβάστε περισσότερα

Ηδοµή των λιπαρών οξέων

Ηδοµή των λιπαρών οξέων Μεµβρανική Μεταφορά Ηδοµή των λιπαρών οξέων Λιπαρά οξέα-λιπίδια- µεµβράνες Κυτταρικές µεµβράνες: ρόλος διαχωριστικού τοίχους ιαφορετικές λειτουργίες της κυτταρικής µεµβράνης Ενδoκυτταρικές µεµβράνες

Διαβάστε περισσότερα

Ηεξέλιξη της πολυκυτταρικότητας

Ηεξέλιξη της πολυκυτταρικότητας ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Τα κύτταρα επικοινωνούν µεταξύ τους και µε το περιβάλλον προκειµένου να συντονίζουν τις λειτουργίες που απαιτούνται για την αύξηση, ανάπτυξη και λειτουργία ενός οργανισµού Η επικοινωνία

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ. Γιώργος Ανωγειανάκις Εργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας 2310-999054 (προσωπικό) 2310-999185 (γραμματεία) anogian@auth.

ΓΕΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ. Γιώργος Ανωγειανάκις Εργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας 2310-999054 (προσωπικό) 2310-999185 (γραμματεία) anogian@auth. ΓΕΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Γιώργος Ανωγειανάκις Εργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας 2310-999054 (προσωπικό) 2310-999185 (γραμματεία) anogian@auth.gr Σύνοψη των όσων εξετάσαμε για τους ιοντικούς διαύλους: 1. Διαπερνούν

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΙΑ 3 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. ΚΥΤΤΑΡΟΚΙΝΕΣ ή ΚΥΤΤΟΚΙΝΕΣ Dr ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΘΕΩΡΙΑ 3 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. ΚΥΤΤΑΡΟΚΙΝΕΣ ή ΚΥΤΤΟΚΙΝΕΣ Dr ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΘΕΩΡΙΑ 3 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΥΤΤΑΡΟΚΙΝΕΣ ή ΚΥΤΤΟΚΙΝΕΣ Dr ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Είδαμε ότι οι ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΜΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΝΟΣΙΑΣ είναι 1. Ανατομικοί φραγμοί - Δέρμα - Βλεννώδεις

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΣΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΩΜΑ (I)

ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΣΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΩΜΑ (I) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΣΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΩΜΑ (I) Γιάννης Τσούγκος ΓΕΝΙΚΑ:...πολλούς αιώνες πριν μελετηθεί επιστημονικά ο ηλεκτρισμός οι άνθρωποι γνώριζαν

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 9. Νευρικό Σύστημα. Δομή και λειτουργία των νευρικών κυττάρων

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 9. Νευρικό Σύστημα. Δομή και λειτουργία των νευρικών κυττάρων Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 9 Νευρικό Σύστημα Δομή και λειτουργία των νευρικών κυττάρων Νευρικό Σύστημα Το νευρικό σύστημα μαζί με το σύστημα των ενδοκρινών αδένων φροντίζουν να διατηρείται σταθερό το εσωτερικό

Διαβάστε περισσότερα

Το μονοπάτι της κινάσης MAP- ERK

Το μονοπάτι της κινάσης MAP- ERK Το μονοπάτι της κινάσης MAP- ERK 1 Σηματοδότηση μέσω μικρών GTPασών Η οικογένεια μορίων Ras (Rat Sarcoma virus) Ρύθμιση των πρωτεϊνών Ras Οι πρωτεΐνες Ras μετατρέπονται από την ανενεργή μορφή τους, που

Διαβάστε περισσότερα

Εξωκυττάριο στρώμα (ΕΣ)

Εξωκυττάριο στρώμα (ΕΣ) Εξωκυττάριο στρώμα (ΕΣ) 1 Παραδείγματα εξωκυτταρικού στρώματος. Στιβάδες επιθηλιακών κυττάρων στηρίζονται σε μια λεπτή στιβάδα εξωκυτταρικού στρώματος που ονομάζεται βασικός υμένας. Κάτω από τον βασικό

Διαβάστε περισσότερα

DNA δεοξυριβονουκλεινϊκό οξύ

DNA δεοξυριβονουκλεινϊκό οξύ DNA δεοξυριβονουκλεινϊκό οξύ ΜΟΝΟΝΟΥΚΛΕΟΤΙΔΙΟ ΝΟΥΚΛΕΟΣΙΔΙΟ ΝΟΥΚΛΕΟΥΤΙΔΙΑ ΑΜΡ: αδενοσινο-μονοφωσφορικό οξύ ADP: αδενοσινο-διφωσφορικό οξύ ΑΤΡ: αδενοσινο-τριφωσφορικό οξύ GMP: γουανοσινο-μονοφωσφορικό οξύ

Διαβάστε περισσότερα

Η βαθμίδα του ηλεκτρικού πεδίου της μεμβράνης τείνει να συγκρατήσει τα θετικά φορτισμένα ιόντα.

Η βαθμίδα του ηλεκτρικού πεδίου της μεμβράνης τείνει να συγκρατήσει τα θετικά φορτισμένα ιόντα. Τα ιόντα χλωρίου βρίσκονται σε πολύ μεγαλύτερη πυκνότητα στο εξωτερικό παρά στο εσωτερικό του κυττάρου, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται παθητικό ρεύμα εισόδου τους στο κύτταρο. Τα αρνητικά φορτισμένα ιόντα

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ 2017-2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ 1. Αναφέρατε τρεις τρόπους με τους οποίους ελέγχεται το άνοιγμα της πύλης ενός ιοντικού διαύλου

Διαβάστε περισσότερα

Κυτταρική Βιολογία. Ενότητα 08 : Βιολογικές μεμβράνες, μεμβρανικά διαμερίσματα, μεταφορά πρωτεϊνών Παναγιωτίδης Χρήστος Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ

Κυτταρική Βιολογία. Ενότητα 08 : Βιολογικές μεμβράνες, μεμβρανικά διαμερίσματα, μεταφορά πρωτεϊνών Παναγιωτίδης Χρήστος Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Κυτταρική Βιολογία Ενότητα 08 : Βιολογικές μεμβράνες, μεμβρανικά διαμερίσματα, μεταφορά πρωτεϊνών Παναγιωτίδης Χρήστος Φαρμακευτικής ΑΠΘ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ. Γιώργος Ανωγειανάκις Εργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας (προσωπικό) (γραμματεία)

ΓΕΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ. Γιώργος Ανωγειανάκις Εργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας (προσωπικό) (γραμματεία) ΓΕΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Γιώργος Ανωγειανάκις Εργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας 2310-999054 (προσωπικό) 2310-999185 (γραμματεία) anogian@auth.gr Αρχές της ηλεκτρικής διακυτταρικής επικοινωνίας Ή πως το νευρικό

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ - ΟΡΜΟΝΕΣ - ΜΕΤΑΓΩΓΗ ΣΗΜΑΤΟΣ

ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ - ΟΡΜΟΝΕΣ - ΜΕΤΑΓΩΓΗ ΣΗΜΑΤΟΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ - ΟΡΜΟΝΕΣ - ΜΕΤΑΓΩΓΗ ΣΗΜΑΤΟΣ Σε ποιες κατηγορίες κατατάσσονται οι ορµόνες µε βάση τη χηµική τους φύση. Αναφέρετε από ένα παράδειγµα Περιγράψτε πως γίνεται η επικοινωνία των κυττάρων µε µηνυµατοφόρα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Περιοδική υπερκαλιαιμική παράλυση

ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Περιοδική υπερκαλιαιμική παράλυση ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Περιοδική υπερκαλιαιμική παράλυση ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ Αγόρι 6 ετών μεταφέρεται στον οικογενειακό ιατρό από τους γονείς του λόγω εμφάνισης δυσκολίας στην κίνηση των άκρων (άνω και

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΟΣΟΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ: Ενεργοποίηση των Τ κυττάρων από τους µικροοργανισµούς. Οι φάσεις των Τ κυτταρικών απαντήσεων

ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΟΣΟΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ: Ενεργοποίηση των Τ κυττάρων από τους µικροοργανισµούς. Οι φάσεις των Τ κυτταρικών απαντήσεων ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΟΣΟΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ: Ενεργοποίηση των Τ κυττάρων από τους µικροοργανισµούς Οι φάσεις των Τ κυτταρικών απαντήσεων Αναγνώριση του αντιγόνου και συνδιέγερση Αναγνώριση πεπτιδίων συνδεδεµένων µε το

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 2ο ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΤΟΥΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΗΜΑΤΟΣ

ΜΑΘΗΜΑ 2ο ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΤΟΥΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΗΜΑΤΟΣ ΜΑΘΗΜΑ 2ο ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΤΟΥΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΗΜΑΤΟΣ Τα νευρικά κύτταρα έχουν τη μοναδική ικανότητα να επικοινωνούν με ακρίβεια και με ταχύτητα σε μεγάλη απόσταση τόσο μεταξύ τους όσο και με τα κύτταρα στόχους που

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΥΔΩΝ ΤΕΦΑΑ/ΔΠΘ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΗΣ. ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Φατούρος Γ. Ιωάννης, Επίκουρος Καθηγητής ΣΥΣΠΑΣΗΣ

ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΥΔΩΝ ΤΕΦΑΑ/ΔΠΘ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΗΣ. ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Φατούρος Γ. Ιωάννης, Επίκουρος Καθηγητής ΣΥΣΠΑΣΗΣ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΥΔΩΝ ΤΕΦΑΑ/ΔΠΘ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΗΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Φατούρος Γ. Ιωάννης, Επίκουρος Καθηγητής ΔΙΑΛΕΞΗ 3 - Η ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΜΥΪΚΗΣ ΣΥΣΠΑΣΗΣ Βιοχημεία των νευρομυϊκών

Διαβάστε περισσότερα

και χρειάζεται μέσα στο ρύθμιση εναρμόνιση των διαφόρων ενζυμικών δραστηριοτήτων. ενζύμων κύτταρο τρόπους

και χρειάζεται μέσα στο ρύθμιση εναρμόνιση των διαφόρων ενζυμικών δραστηριοτήτων. ενζύμων κύτταρο τρόπους Για να εξασφαλιστεί η σωστή και αρμονική έκφραση των ενζύμων μέσα στο κύτταρο χρειάζεται ρύθμιση εναρμόνιση των διαφόρων ενζυμικών δραστηριοτήτων. και Η εναρμόνιση αυτή επιτυγχάνεται με διάφορους τρόπους

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ 2015-2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ 1)Πώς το φαινόμενο Bohr επηρεάζει την πρόσδεση οξυγόνου στην αιμοσφαιρίνη; Που συνδέονται τα ιόντα

Διαβάστε περισσότερα

13o Μεμβρανικοί υποδοχείς με εσωτερική δραστικότητα κινάσης Ser/Thr 1. Σηματοδότηση μέσω TGFβ

13o Μεμβρανικοί υποδοχείς με εσωτερική δραστικότητα κινάσης Ser/Thr 1. Σηματοδότηση μέσω TGFβ 13 o TGF-β Μεμβρανικοί υποδοχείς με εσωτερική δραστικότητα κινάσης Ser/Thr 1. Σηματοδότηση μέσω TGFβ Ωρίμανση του μορίου TGFβ Ενεργοποίηση των υποδοχέων TGFβ Οι μεταγραφικοί παράγοντες Smads Η ρύθμιση

Διαβάστε περισσότερα

Έλεγχος κυτταρικού κύκλου-απόπτωση Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Ιατρική σχολή ΕΚΠΑ Μιχαλακοπούλου 176, 1 ος όροφος

Έλεγχος κυτταρικού κύκλου-απόπτωση Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Ιατρική σχολή ΕΚΠΑ Μιχαλακοπούλου 176, 1 ος όροφος Έλεγχος κυτταρικού κύκλου-απόπτωση Πεφάνη Δάφνη Επίκουρη καθηγήτρια, Ιατρική σχολή ΕΚΠΑ Μιχαλακοπούλου 176, 1 ος όροφος Κυτταρικός κύκλος Φάσεις του κυτταρικού κύκλου G1:Αύξηση του κυττάρου και προετοιμασία

Διαβάστε περισσότερα

Γενικές αρχές µεταβίβασης του ορµονικού σήµατος ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΜΟΥΤΣΑΤΣΟΥ

Γενικές αρχές µεταβίβασης του ορµονικού σήµατος ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΜΟΥΤΣΑΤΣΟΥ 26 Γενικές αρχές µεταβίβασης του ορµονικού σήµατος ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΜΟΥΤΣΑΤΣΟΥ Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εργαστήριο Βιολογικής Χημείας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η αλµατώδης ανάπτυξη στην διελεύκανση

Διαβάστε περισσότερα

Μονοπάτια ενεργοποίησης κινασών MAP σε κύτταρα θηλαστικών

Μονοπάτια ενεργοποίησης κινασών MAP σε κύτταρα θηλαστικών Μονοπάτια ενεργοποίησης κινασών MAP σε κύτταρα θηλαστικών Εκτός από την ERK, τα κύτταρα των θηλαστικών διαθέτουν τις κινάσες MAP JNK και p38. Η ενεργοποίηση των κινασών JNK και p38 προκαλείται από μέλη

Διαβάστε περισσότερα

Συστήματα αισθήσεων. Αισθητικοί υποδοχείς Νευρικές αισθητικές οδοί Συνειρμικός φλοιός και διαδικασία αντίληψης Πρωτοταγής αισθητική κωδικοποίηση

Συστήματα αισθήσεων. Αισθητικοί υποδοχείς Νευρικές αισθητικές οδοί Συνειρμικός φλοιός και διαδικασία αντίληψης Πρωτοταγής αισθητική κωδικοποίηση Απ. Χατζηευθυμίου Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας Μάρτιος 2017 Συστήματα αισθήσεων Αισθητικοί υποδοχείς Νευρικές αισθητικές οδοί Συνειρμικός φλοιός και διαδικασία αντίληψης Πρωτοταγής αισθητική κωδικοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Πως δουλεύουν οι αισθήσεις?

Πως δουλεύουν οι αισθήσεις? Αισθητικά συστήµατα Όραση Ακοή Όσφρηση Γεύση Αφή Πως δουλεύουν οι αισθήσεις? Ειδικοί αισθητικοί νευρώνες µε: Υποδοχείς µε 7 διαµεµβρανικές έλικες ελέγχουν διαύλους ιόντων (όσφρηση, όραση, γεύση) ιαύλους

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΜΕΜΒΡΑΝΩΝ

ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΜΕΜΒΡΑΝΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΜΕΜΒΡΑΝΩΝ Μεντζάλη Ευαγγελία Ένα ζωντανό κύτταρο είναι ένα αυτοαναπαραγόµενο σύστηµα µορίων, το οποίο συγκρατείται µέσα σε ένα περίβληµα. Το περίβληµα αυτό είναι η κυτταρική ή πλασµατική

Διαβάστε περισσότερα

Σκοπός: Περιγραφή της συμπεριφοράς των νευρικών κυττάρων και ποσοτικά και ποιοτικά.

Σκοπός: Περιγραφή της συμπεριφοράς των νευρικών κυττάρων και ποσοτικά και ποιοτικά. Σκοπός: Περιγραφή της συμπεριφοράς των νευρικών κυττάρων και ποσοτικά και ποιοτικά. Τα νευρικά κύτταρα περιβάλλονται από μία πλασματική μεμβράνη της οποίας κύρια λειτουργία είναι να ελέγχει το πέρασμα

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ

Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ 1.1. Εισαγωγή Ο ζωντανός οργανισµός έχει την ικανότητα να αντιδρά σε µεταβολές που συµβαίνουν στο περιβάλλον και στο εσωτερικό του. Οι µεταβολές αυτές ονοµάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Φυσιολογία

Εισαγωγή στην Φυσιολογία Εισαγωγή στην Φυσιολογία Φυσιολογία του κυττάρου- Μεμβρανική μεταφορά Ομοιόσταση Αδαμαντία Μητσάκου Εργαστήριο Φυσιολογίας, Τμήμα Ιατρικής Πανεπιστήμιο Πατρών Τι είναι η φυσιολογία; Η φυσιολογία εστιάζει

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. Στρατηγικές ρύθμισης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. Στρατηγικές ρύθμισης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. Στρατηγικές ρύθμισης Oι μεταβολικές πορείες, όπως και η κυκλοφοριακή κίνηση ρυθμίζονται από σήματα. Η CTP, το τελικό προϊόν μιας πορείας πολλών βημάτων, ελέγχει τη ροή των αντιδράσεων σύνθεσής

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογικές μεμβράνες

Βιολογικές μεμβράνες Κυτταρική οργάνωση ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ 4.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ (απλή αναφορά) 4.2 ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΤΥΠΙΚΟΥ ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ (απλή αναφορά) 4.3 ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΚΑΡΥΩΤΙΚΟ ΣΤΟ ΕΥΚΑΡΙΩΤΙΚΟ ΚΥΤΤΑΡΟ (απλή αναφορά) 4.4 Η ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΜΥΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΜΥΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΜΥΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Σημειώσεις Ανατομίας - Φυσιολογίας Ι Σκοπός της λειτουργίας του νευρικού συστήματος Προσαρμόζει τις λειτουργίες του ανθρώπινου

Διαβάστε περισσότερα

Συστήματα αισθήσεων. Αισθητικοί υποδοχείς Νευρικές αισθητικές οδοί Συνειρμικός φλοιός και διαδικασία αντίληψης Πρωτοταγής αισθητική κωδικοποίηση

Συστήματα αισθήσεων. Αισθητικοί υποδοχείς Νευρικές αισθητικές οδοί Συνειρμικός φλοιός και διαδικασία αντίληψης Πρωτοταγής αισθητική κωδικοποίηση Απ. Χατζηευθυμίου Αν. Καθηγήτρια Ιατρικής Φυσιολογίας 2018 Συστήματα αισθήσεων Αισθητικοί υποδοχείς Νευρικές αισθητικές οδοί Συνειρμικός φλοιός και διαδικασία αντίληψης Πρωτοταγής αισθητική κωδικοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Ηδοµή των λιπαρών οξέων

Ηδοµή των λιπαρών οξέων Μεµβρανική Μεταφορά Ηδοµή των λιπαρών οξέων Λιπαρά οξέα-λιπίδια- µεµβράνες Κυτταρικές µεµβράνες: ρόλος διαχωριστικού τοίχους ιαφορετικές λειτουργίες της κυτταρικής µεµβράνης Ενδoκυτταρικές µεµβράνες

Διαβάστε περισσότερα

οµή και Λειτουργία της Κυτταρικής Μεµβράνης

οµή και Λειτουργία της Κυτταρικής Μεµβράνης οµή και Λειτουργία της Κυτταρικής Μεµβράνης Αποµόνωση του κυττάρου από το περιβάλλον 10.1-membrane_fluidity.mov Λειτουργίες της κυτταρικής µεµβράνης 1. Ρυθµίζει τη διεύλευση ουσιών 2. Αναγνωρίζει χηµικά

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ

ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑ ΑΚ. ΕΤΟΥΣ 2015-2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ 1. Να αναφερθούν οι μηχανισμοί αναφοράς μικρών μορίων από το εξωκυττάριο περιβάλλον στο εσωτερικό του κυττάρου. 2. Ποιος

Διαβάστε περισσότερα

BIOΛ154 ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Ι. ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ (Lubert Stryer)

BIOΛ154 ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Ι. ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ (Lubert Stryer) BIOΛ154 ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Ι ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ (Lubert Stryer) ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ 17.1 Η πυροσταφυλική αφυδρογονάση συνδέει τη γλυκόλυση με τον κύκλο του κιτρικού οξέος 17.2 O κύκλος του κιτρικού οξέος οξειδώνει μονάδες δύο ατόμων

Διαβάστε περισσότερα

9. ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΝΕΥΡΙΚΩΝ. Νευρώνες

9. ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΝΕΥΡΙΚΩΝ. Νευρώνες 9. ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το νευρικό σύστημα μαζί με το σύστημα των ενδοκρινών αδένων συμβάλλουν στη διατήρηση σταθερού εσωτερικού περιβάλλοντος (ομοιόσταση), ελέγχοντας και συντονίζοντας τις λειτουργίες των

Διαβάστε περισσότερα

Β. Να επιλέξετε την ορθή απάντηση αναγράφοντας στον πίνακα της ακόλουθης

Β. Να επιλέξετε την ορθή απάντηση αναγράφοντας στον πίνακα της ακόλουθης Ονοματεπώνυμο:.. Βαθμός: Ωριαία γραπτή εξέταση Α Τετραμήνου στη Βιολογία [Κεφ. 9 ο, σελ. 153-158] Α. Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις με το γράμμα Ο, εφόσον είναι ορθές, ή με το γράμμα Λ, αν είναι

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικές μέθοδοι ανάλυσης κυτταρικών διεργασιών Επίδραση εξωγενών παραγόντων στη λειτουργία κυτταρικών μεμβράνων

Ειδικές μέθοδοι ανάλυσης κυτταρικών διεργασιών Επίδραση εξωγενών παραγόντων στη λειτουργία κυτταρικών μεμβράνων ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Ειδικές μέθοδοι ανάλυσης κυτταρικών διεργασιών Επίδραση εξωγενών παραγόντων στη λειτουργία κυτταρικών μεμβράνων Αναστασία Παπαδάκη Τμήμα Βιολογίας To φυτικό κύτταρο

Διαβάστε περισσότερα

CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010

CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010 CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010 CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010 CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010 Μεγεθυντική ικανότητα και διακριτική ικανότητα ή ανάλυση Μέγιστη ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ. Οι ρυθμιστές του οργανισμού

ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ. Οι ρυθμιστές του οργανισμού ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Οι ρυθμιστές του οργανισμού Είδη αδένων στον άνθρωπο o Εξωκρινείς αδένες: εκκρίνουν το προϊόν τους μέσω εκφορητικού πόρου είτε στην επιφάνεια του σώματος (π.χ. ιδρωτοποιοί και σμηγματογόνοι

Διαβάστε περισσότερα

Λείος μυς. Ε. Παρασκευά Αναπλ. Καθηγήτρια Κυτταρικής Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ.

Λείος μυς. Ε. Παρασκευά Αναπλ. Καθηγήτρια Κυτταρικής Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. Λείος μυς Ε. Παρασκευά Αναπλ. Καθηγήτρια Κυτταρικής Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 1 Λείοι μύες Τοιχώματα κοίλων οργάνων Νεύρωση από ΑΝΣ Ακούσιες κινήσεις Λείες μυϊκές ίνες Ατρακτοειδή κύτταρα (μονοπύρηνα)

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα ιάλεξης ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ - ΕΝΖΥΜΑ ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ. ιαχωρισµός Αµινοξέων

Θέµατα ιάλεξης ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ - ΕΝΖΥΜΑ ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ. ιαχωρισµός Αµινοξέων MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ - ΕΝΖΥΜΑ Θέµατα ιάλεξης οµή, αριθµός και διαχωρισµός των αµινοξέων Ένωση αµινοξέων µε τον πεπτιδικό δεσµό

Διαβάστε περισσότερα

υποδοχείς αισθητικoί νευρώνες ΚΝΣ

υποδοχείς αισθητικoί νευρώνες ΚΝΣ υποδοχείς αισθητικoί νευρώνες ΚΝΣ 1 Ειδικοί υποδοχείς (7ΤΜ και υποδοχείς-ιονικοί δίαυλοι) εκφράζονται σε εξειδικευμένους αισθητικούς νευρώνες οι οποίοι μεταβιβάζουν νευρικές ώσεις στο ΚΝΣ 7ΤΜ Δίαυλοι Ιόντων

Διαβάστε περισσότερα

Κεφ. 12 ΛΙΠΙ ΙΑ ΚΑΙ ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ

Κεφ. 12 ΛΙΠΙ ΙΑ ΚΑΙ ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ Κεφ. 12 ΛΙΠΙ ΙΑ ΚΑΙ ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ Ποικιλότητα και κοινά χαρακτηριστικά των κυτταρικών µεµβρανών Τα λιπαρά οξέα: βασικά συστατικά των λιπιδίων Mεµβρανικά λιπίδια και είδη τους (3) Σχηµατισµός µεµβρανών

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία του καρδιαγγειακού συστήματος. Κλειώ Μαυραγάνη

Φυσιολογία του καρδιαγγειακού συστήματος. Κλειώ Μαυραγάνη Φυσιολογία του καρδιαγγειακού συστήματος Κλειώ Μαυραγάνη Σύνοψη I. Γενικές αρχές καρδιαγγειακού συστήματος- Δομή και ρόλος II. III. IV. Προέλευση του καρδιακού ρυθμού και της ηλεκτρικής δραστηριότητας

Διαβάστε περισσότερα

2. Μεμβρανικά δυναμικά του νευρικού κυττάρου

2. Μεμβρανικά δυναμικά του νευρικού κυττάρου 2. Μεμβρανικά δυναμικά του νευρικού κυττάρου Στόχοι κατανόησης: Διαφορά δυναμικού της κυτταρικής μεμβράνης ενός νευρικού κυττάρου: Τί είναι; Πώς δημιουργείται; Ποιά είδη διαφοράς δυναμικού της μεμβράνης

Διαβάστε περισσότερα

Διαπερατότητα βιολογικών μεμβρανών. Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ.

Διαπερατότητα βιολογικών μεμβρανών. Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. Διαπερατότητα βιολογικών μεμβρανών Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. Βιοφυσική Μεμβρανών Πέμπτη 19 Νοεμβρίου 2015 Διαμεμβρανική μεταφορά διαλυμένων

Διαβάστε περισσότερα

Κατηγορίες ορμονών 4/4/2011. Ενδοκρινολογικό σύστημα και παράγοντες που επηρεάζουν τα επίπεδα των ορμονών. Συστήματα επικοινωνίας Ανθρωπίνου σώματος

Κατηγορίες ορμονών 4/4/2011. Ενδοκρινολογικό σύστημα και παράγοντες που επηρεάζουν τα επίπεδα των ορμονών. Συστήματα επικοινωνίας Ανθρωπίνου σώματος Συστήματα επικοινωνίας Ανθρωπίνου σώματος Ενδοκρινολογικό σύστημα και παράγοντες που επηρεάζουν τα επίπεδα των ορμονών ενδοκρινολογικό νευρικό σύστημα Ενδοκρινολογικό Σύστημα αποτελείται από αδένες οι

Διαβάστε περισσότερα

1. Εισαγωγή στο Κύτταρο

1. Εισαγωγή στο Κύτταρο 1. Εισαγωγή στο Κύτταρο 1.1. Ορισμός του κυττάρου. Το κύτταρο είναι η δομική και λειτουργική μονάδα της ζωής (σχήμα 1). Το κύτταρο αποτελεί τη βάση της δομικής και λειτουργικής οργάνωσης ενός οργανισμού.

Διαβάστε περισσότερα