Ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός και οι ρίζες του ΓΕΛ ΜΟΙΡΩΝ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ

Transcript

1 1 ο P R O J E C T Ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός και οι ρίζες του ΓΕΛ ΜΟΙΡΩΝ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης: Νορβηγία Σουηδία Φινλανδία Δανία Ολλανδία - Κύπρος Υπεύθυνη Εκπαιδευτικός : Καλοχριστιανάκη Ευτυχία Επιμέλεια: Αδαμοπούλου Μαρίνα Καλαϊτζάκη Δήμητρα Σταματάκη Μαρία

2 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 2 Πρόλογος σελ. 3 Νορβηγία σελ. 5 Σουηδία σελ. 16 Φινλανδία σελ. 27 Δανία σελ. 41 Ολλανδία σελ. 51 Κύπρος σελ. 67 Συμπεράσματα σελ. 82 Βιβλιογραφία σελ.82 Παράρτημα σελ.83 Επίλογος σελ.84

3 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 3 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Για το πρώτο τετράμηνο του σχολικού έτους στο Γενικό Λύκειο Μοιρών στα πλαίσια του project : «Ο Ευρωπαϊκός Πολιτισμός και οι ρίζες του» της Β τάξης υλοποιείται η παρούσα ερευνητική έκθεση με το υπόθεμα «Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης : Νορβηγία, Σουηδία, Φινλανδία, Δανία, Ολλανδία, Κύπρος».Ασχολούμαστε με το πολιτιστικό, κοινωνικό, γεωγραφικό και ιστορικό κομμάτι μερικών βορείων χωρών καθώς και της Κύπρου. Η Σκανδιναβία είναι μια σχετικά μικρή και αραιοκατοικημένη περιοχή στο βόρειο περιθώριο της Ευρώπης. Επί αιώνες, και μέχρι σχετικά πρόσφατα, τις σκανδιναβικές χώρες μάστιζαν η φτώχεια κι η μαζική μετανάστευση στο εξωτερικό. Ωστόσο, από τα μέσα του 20ού αιώνα, η Σκανδιναβία αποτελεί αντικείμενο παγκόσμιου θαυμασμού. Το διεθνές ενδιαφέρον επικεντρώνεται κυρίως στο περίφημο σκανδιναβικό μοντέλο, όπως αυτό εκφράζεται στα πεδία της πολιτικής, της οικονομίας, της κοινωνικής πρόνοιας και των διεθνών σχέσεων. Το σκανδιναβικό μοντέλο είναι σήμερα συνώνυμο της οικονομικής αποτελεσματικότητας, της πολιτικής συναίνεσης και της κοινωνικής αλληλεγγύης, υπό την εγγύηση και στενή καθοδήγηση του κράτους. Η επιτυχία του μοντέλου οδήγησε και τις τέσσερις χώρες που μελετάμε Σουηδία, Δανία, Φινλανδία, Νορβηγία στην επίτευξη ενός πολύ υψηλού βιοτικού επιπέδου, σε συνθήκες κοινωνικής ειρήνης. Παρά την επιτυχία του, το σκανδιναβικό μοντέλο υφίσταται στις μέρες μας τις πιέσεις της παγκοσμιοποίησης, της δημογραφικής γήρανσης και της μετανάστευσης. Αρκετοί θεωρούν ότι είναι μοιραίο να παρακμάσει. Για πολλούς, όμως, η ευελιξία που έχει επιδείξει έως τώρα αποτελεί εχέγγυο για το μέλλον κι αυτό, χάρη στον μοναδικό σκανδιναβικό συνδυασμό ιδεαλισμού και πρακτικού πνεύματος. Παράληψη θα ήταν βέβαια αν δεν κάναμε αναφορά και στο διαμάντι της Ανατολικής Μεσογείου. Ένα τόπο με πανάρχαια ιστορία και πολιτισμό και ένα εξαιρετικό φυσικό περιβάλλον και κλίμα. Η Κύπρος είχε τη τύχη και την ατυχία μαζί να στέκεται στο σταυροδρόμι τριών Ηπείρων και για 6000 χρόνια να αποτελεί το αντικείμενο του πόθου για όλους εκείνους που ζηλεύουν την ομορφιά της. Η Κύπρος αποτελούσε ανέκαθεν σταυροδρόμι ανάμεσα στην Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική και φέρει πάνω της τα ίχνη πολλών διαδοχικών πολιτισμών.

4 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 4 Σκοπός της έρευνας μας είναι να ερευνήσουμε και να συλλέξουμε πληροφορίες για τις Σκανδιναβικές χώρες καθώς και την Κύπρο σχετικά με το πολιτιστικό, κοινωνικό, γεωγραφικό και ιστορικό κομμάτι. Κατά την διάρκεια της αναζήτησης των πληροφοριών επιλέξαμε στοιχεία τα οποία απαντούν τα ερωτήματα που γεννιούνται. Ωστόσο δεδομένου των παραπάνω πληροφοριών αναμένουμε εκ των προτέρων ότι το αποτέλεσμα της έρευνας μας θα είναι αξιόλογο. Ακόμη με την δυνατότητα που μας δόθηκε μέσα από το project γνωρίσαμε λαούς με διαφορετικά ήθη και έθιμα καθώς και διαφορές στο πολιτιστικό, το κοινωνικό και το βιοτικό τους επίπεδο. Ερευνήσαμε και ανακαλύψαμε την ανοδική πορεία εξέλιξης αυτών των χωρών οι οποίες θεωρούνται σήμερα παγκοσμίως πρότυπα.

5 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η Νορβηγία είναι μια από τις χώρες της σκανδιναβικής χερσονήσου. Λόγω που βρίσκεται τόσο βόρεια η νύχτα διαρκεί πάρα πολύ, με αποκορύφωμα το χειμώνα, που το φώς στης ημέρας κρατάει μόνο 2 με 3 ώρες το εικοσιτετράωρο. Η Νορβηγία είναι μια χώρα με πολύ χιόνι, κρύο και νερό. Μέσα όμως από τις δύσκολες συνθήκες οι Νορβηγοί κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα δικό τους πολιτισμό και κουλτούρα. Ας πάμε να δούμε μερικά στοιχεία από αυτή την χώρα. Η ΝΟΡΒΗΓΙΑ Το Βασίλειο της Νορβηγίας είναι χώρα της Ευρώπης στο δυτικό μέρος της Σκανδιναβίας. Συνορεύει με την Σουηδία, την Φινλανδία και την Ρωσία στην ξηρά, ενώ τα θαλάσσια σύνορά της είναι με την Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η χώρα έχει επίμηκες σχήμα και η εκτεταμένη ακτογραμμή της εκτείνεται κατά μήκος του Ατλαντικού Ωκεανού, όπου βρίσκονται και τα περίφημα Φιορδ. Διατηρεί τρεις υπερπόντιες κτήσεις, το μικρό νησί Γιαν Μάγεν και το νησιωτικό σύμπλεγμα Σβάλμπαρντ (συμπεριλαμβανομένης της νήσου Μπιερνέια) στον Αρκτικό Ωκεανό και το ακατοίκητο ηφαιστειογενές νησί Μπουβέ στον νότιο Ατλαντικό. Έχει επίσης εδαφικές διεκδικήσεις στην Ανταρκτική, το Νησί του Πέτρου Α' και την Γη της Βασίλισσας Μάουντ. Το Όσλο είναι η πρωτεύουσα της Νορβηγίας. Βρίσκεται στο νότιο τμήμα της χώρας και είναι η μεγαλύτερη πόλη της, με πληθυσμό κατοίκους. Μαζί με τη γειτονική αστική περιοχή, η πόλη έχει συνολικό πληθυσμό κατοίκους. Τα γεωγραφικά όρια της κομητείας του Όσλο και του δήμου είναι κοινά, 22 km². Μεταξύ του 1624 και του 1924 ονομαζόταν Christiania και Kristiania (Χριστιανία).

6 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 6 ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΝΟΡΒΗΓΙΑΣ Το νορβηγικό τοπίο είναι σε γενικές γραμμές έντονο και αρκετά ορεινό. Το ψηλότερο σημείο της χώρας είναι η κορυφή του όρους Γκαλντεπίγκεν, με υψόμετρο μέτρα. Στις κορυφές των βουνών υπάρχουν μόνιμοι παγετώνες ενώ το βασικό χαρακτηριστικό της εκτεταμένης ακτογραμμής (με μήκος χιλιόμετρα) είναι τα φιόρδ και τα πολλά μικρά ή μεγαλύτερα νησιά. Τα φιόρδ είναι κόλποι με απότομες ακτές, που εισέρχονται στη στεριά σε βάθος, συνήθως, μερικών δεκάδων χιλιομέτρων. Οι διαμορφώσεις αυτές είναι προϊόν της διάβρωσης του εδάφους από τους παγετώνες προηγούμενων Γεωλογικών περιόδων. Τα φιόρδ είναι διεθνώς από τα πιο αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά της χώρας και θεωρούνται από πολλούς σήμα κατατεθέν της Νορβηγίας, αν και βρίσκονται και άλλες περιοχές του βορρά (π.χ. Σκοτία, Ισλανδία, Καναδάς). Το κλίμα της Νορβηγίας είναι σχετικά ήπιο στις ακτές, αναλογικά με τη γεωγραφική θέση της χώρας βέβαια, εξαιτίας του θερμού Ρεύματος του Κόλπου του Μεξικού, που φθάνει στις ακτές της χώρας στα δυτικά. Ωστόσο, στην ηπειρωτική χώρα και, κυρίως στο βορρά, οι καιρικές συνθήκες μπορεί να είναι αρκετά έντονες, με δριμύ ψύχος και δυνατούς ανέμους. Το καλοκαίρι, είναι δροσερό κατά τη διάρκεια της ημέρας και μπορεί μερικές φορές η θερμοκρασία στο Όσλο να ξεπεράσει τους 20 βαθμούς κελσίου. Τις βραδινές και πρωινές ώρες, κάνει συνήθως ψύχρα και η θερμοκρασία βρίσκεται γύρω στους 10 βαθμούς κελσίου. Το βόρειο μέρος της χώρας είναι γνωστό και ως Γη του Ήλιου του μεσονυκτίου. Οι περιοχές αυτές έχουν αρκετά μεγάλο Γεωγραφικό πλάτος και βρίσκονται εντός του Αρκτικού κύκλου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το Καλοκαίρι ο Ήλιος να μη δύει ποτέ, ενώ το Χειμώνα η περιοχή να παραμένει στο σκοτάδι σχεδόν όλη τη διάρκεια της ημέρας. Στο βορειότερο κομμάτι της χώρας βρίσκεται ένα μικρό νησί με το όνομα Μαγκερόγια, το οποίο συνδέεται υποθαλάσσια με το υπόλοιπο τμήμα της χώρας. Εκεί βρίσκεται το Βόρειο Ακρωτήριο, το βορειότερο χερσαίο άκρο της Ευρώπης.

7 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 7 ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΗΣ ΝΟΡΒΗΓΙΑΣ Ο πληθυσμός της Νορβηγίας είναι περίπου 4,67 εκατομμύρια και αυξάνεται 0,33% το χρόνο (εκτίμηση Ιουλίου 2010). Η πλειοψηφία των κατοίκων είναι Νορβηγικής καταγωγής, ενώ στο βόρειο μέρος της χώρας υπάρχει και πληθυσμός Λαπώνων. Τα τελευταία χρόνια υπήρξε έντονη μετανάστευση προς τη χώρα, κυρίως Σουηδών, Δανών, Βιετναμέζων και Πακιστανών. Έτσι, το ποσοστό των μεταναστών στη χώρα φθάνει το 7.3% (2003). Η Νορβηγική γλώσσα είναι η επίσημη γλώσσα της χώρας, με δύο μορφές: Τις διαλέκτους Bokmål και Nynorsk, οι οποίες δεν διαφέρουν σημαντικά. Υπάρχει, ακόμα, η ανεπίσημη διάλεκτος Riksmål, που είναι επίσης παρόμοια, και είναι μία γλώσσα ενδιάμεση της διαλέκτου Bokmål και της Δανέζικης γλώσσας. Η τελευταία αυτή διάλεκτος και η Bokmål είναι η γραπτή γλώσσα από περίπου το 90% του πληθυσμού. Ακόμα οι Σαάμι (Λάπωνες) στο βορρά μιλούν την εντελώς διαφορετική Σααμική γλώσσα, που είναι αναγνωρισμένη ως επίσημη γλώσσα σε ορισμένες περιοχές.

8 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 8 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΟΡΒΗΓΙΑΣ Η περιοχή της Νορβηγίας κατοικήθηκε από το τέλος της τελευταίας Εποχής των παγετώνων και υπάρχουν ευρήματα από τις εποχές του λίθου και του χαλκού, ενώ από τον καιρό της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας η περιοχή βρισκόταν στην Εποχή του σιδήρου. Από την περίοδο αυτή έχουν βρεθεί επιγραφές σε πέτρα στη Ρουνική γραφή. Την εποχή που εμφανίστηκαν τα πρώτα ιστορικά αρχεία της Σκανδιναβίας, τον 8ο αιώνα, υπήρχαν στη Νορβηγία 29 μικρά βασίλεια. Ένας αριθμός κοινοτήτων ενώθηκαν σε μεγαλύτερους σχηματισμούς και το 872 ο Βίκιγκ Βασιλιάς Χάραλντ Χορφάγκρε (Χάραλντ ο Ξανθός) έγινε ο πρώτος μονάρχης με εκτεταμένη εξουσία. Οι διάδοχοί του βασίλεψαν στην περιοχή μέχρι το Την περίοδο αυτή οι κάτοικοι ασπάστηκαν το Χριστιανισμό, ενώ το 1262 η εξουσία των βασιλέων της Νορβηγίας επεκτάθηκε στην Ισλανδία και την Γροιλανδία. Ο Βασιλέας Χάκον Ε πέθανε χωρίς άρρενες διαδόχους το Η κόρη του παντρεύτηκε έναν Σουηδό πρίγκιπα και ο γιος τους Μάγκνους Έρικσον κληρονόμησε και τα δύο βασίλεια. Το 1397 οι ήδη ενωμένες χώρες ενώθηκαν και με τη Δανία σχηματίζοντας την Ένωση του Κάλμαρ, που διατηρήθηκε μέχρι το 1523, οπότε αποχώρησε από την Ένωση η Σουηδία. Η Νορβηγία παρέμεινε ενωμένη με τη Δανία μέχρι το Το 1814 η Ένωση Δανίας-Νορβηγίας ηττήθηκε στους Ναπολεόντιους Πολέμους και ο βασιλιάς της Ένωσης υποχρεώθηκε να αποδώσει την Νορβηγία στην Σουηδία με τη Συνθήκη του Κιέλου. Η Γροιλανδία, η Ισλανδία και οι Νήσοι Φερόες, που προηγουμένως ανήκαν στη Νορβηγία, κρατήθηκαν από τη Δανία. Στις 17 Μαΐου του 1814 οι εκπρόσωποι διάφορων πολιτικών και κοινωνικών ομάδων της Νορβηγίας συγκεντρώθηκαν και κήρυξαν ανεξαρτησία από την Σουηδία, η οποία αντέδρασε κηρύσσοντας πόλεμο. Μετά από διαπραγματεύσεις συμφωνήθηκε η Νορβηγία να παραμείνει σε χαλαρή μορφή ομοσπονδίας με τη Σουηδία. Η ομοσπονδία αυτή διαλύθηκε ειρηνικά το Στις 18 Νοεμβρίου της ίδια χρονιάς ανέβηκε στο θρόνο ο πρίγκηπας Κάρολος της Δανίας, αλλάζοντας το όνομά του σε Χόκον Ζ'

9 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 9 Η Νορβηγία παρέμεινε ουδέτερη στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ωστόσο κάτω από την πίεση της Μεγάλης Βρετανίας και του αντι-γερμανικού αισθήματος των Νορβηγών, η χώρα βοήθησε πλαγίως την Βρετανία, μεταφέροντάς της σημαντικές ποσότητες προμηθειών στη χώρα αυτή, ανταλλάσσοντάς τες με κάρβουνο. Στις αρχές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η Νορβηγία παρέμεινε ουδέτερη, παρά τις απόψεις ορισμένων πολιτικών κομμάτων της χώρας ότι η στρατηγική σημασία της χώρας, στα ανατολικά της Βρετανίας και με ακτές στον Ατλαντικό, ήταν πολύ μεγάλη για να αφήσει ασυγκίνητη την Γερμανία. Πράγματι, στις 9 Απριλίου του 1940 η Γερμανία επιτέθηκε αιφνιδιαστικά στο Όσλο, στο Νάρβικ και σε άλλες Νορβηγικές πόλεις. Ο Νορβηγικός στρατός, με τη βοήθεια Βρετανικών, Γαλλικών και Πολωνικών στρατευμάτων, αντιστάθηκε στην εισβολή για δύο περίπου μήνες, οπότε αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει στις 7 Ιουνίου. Η κυβέρνηση και ο βασιλέας της χώρας διέφυγαν καταφεύγοντας στο Λονδίνο. Το 1942 οι δυνάμεις κατοχής εγκατέστησαν στη χώρα φιλοναζιστική κυβέρνηση, με ηγέτη τον Βίντκουν Κουίσλιγκ, η οποία βρήκε κάποια υποστήριξη από τη πλευρά των Νορβηγών. (Ο όρος Κουίσλινγκ χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα για προδότες που κυβερνούν την χώρα τους ως μαριονέτες ξένων δυνάμεων). Γενικότερα, κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, υπήρξε διχασμός στη χώρα, καθώς αντιστασιακά κινήματα συνυπήρξαν με ένα ρεύμα υποστήριξης προς τη Γερμανία. Η κατοχή της χώρας έληξε το 1945 με την παράδοση των Γερμανικών στρατευμάτων στις 8 Μαΐου. Σαν συνέπεια της αποτυχίας της να παραμείνει ουδέτερη στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η Νορβηγία εγκατέλειψε την αρχή της ουδετερότητας και προσχώρησε στο ΝΑΤΟ το Την περίοδο αυτή υπήρξε τεράστια οικονομική ανάπτυξη, κυρίως χάρη στην ανακάλυψη πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενώ παράλληλα δημιουργήθηκε ένα εκτεταμένο κράτος κοινωνικής πρόνοιας.

10 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 10 ΤΕΧΝΕΣ ΣΤΗΝ ΝΟΡΒΗΓΙΑ Η Νορβηγία έχει αναδείξει πολύ σπουδαίους καλλιτέχνες στον χώρο των γραμμάτων, της ζωγραφικής και της ποίησης. Μερικοί από αυτούς είναι : Ο Έντβαρτ Μουνκ ήταν Νορβηγός ζωγράφος, που ανήκει στους προδρόμους του εξπρεσιονισμού. Γεννήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 1863 στο χωριό Άνταλσμπρουκ της Νορβηγίας και μεγάλωσε στο Όσλο. Πέθανε στις 23 Ιανουαρίου 1944 στο Όσλο. Το πιο γνωστό του έργο είναι «Η Κραυγή». Η Σίγκριντ Ούντσετ ((20 Μαΐου Ιουνίου 1949) ήταν Νορβηγίδα μυθιστοριογράφος η οποία κέρδισε το Βραβείο Νομπέλ Λογοτεχνίας το Ο Κνουτ Χάμσουν (4 Αυγούστου Φεβρουαρίου 1952) ήταν Νορβηγός λογοτέχνης, πρωτίστως γνωστός για το αριστούργημά του «Ευλογία της γης», για το οποίο και τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το Ο Μπιέρνστιερνε Μαρτίνους Μπιέρνσον (8 Δεκεμβρίου Απριλίου 1910) ήταν Νορβηγός συγγραφέας και βραβευμένος με το Νόμπελ Λογοτεχνίας του Ο Μπιέρνσον συγκαταλέγεται ανάμεσα στους "Μεγάλους Τέσσερεις" Νορβηγούς συγγραφείς. Οι άλλοι τρεις είναι οι Χένρικ Ίψεν, Γιόνας Λίε και Αλεξάντερ Κιέλαντ. Είναι επίσης γνωστός στη χώρα του ως ο συγγραφέας του εθνικού ύμνου της Νορβηγίας, του Ja, vi elsker dette landet. Έχει γράψει επίσης αρκετά θεατρικά έργα.

11 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 11 ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΣΤΗΝ ΝΟΡΒΗΓΙΑ Στην Νορβηγία τα Χριστούγεννα στολίζουν το δέντρο φτιάχνοντας χειροποίητα μικρά καλαθάκια από πολύχρωμο χαρτί. Το παραδοσιακό Χριστουγεννιάτικο φαγητό τους λέγεται Pinnekjψtt και έχει ως βάση το αρνίσιο κρέας. Ο Νορβηγικός Άγιος Βασίλης λέγεται Nisse και η ονομασία του προέρχεται από τις προχριστιανικές παραδόσεις της Νορβηγίας Τη νύκτα των Χριστουγέννων τα παιδιά βάζουν μπολ με κουρκούτι από αλεύρι σαν προσφορά στον Julenissen που επισκέπτεται τα παιδιά της Νορβηγίας, ολοκληρώνοντας το μακρινό του ταξίδι από τη Λαπωνία πάνω στο έλκηθρο που το σέρνουν τάρανδοι. Η ημέρα των Χριστουγέννων ονομάζεται Julbrod κατά τη διάρκεια της οποίας τα παλιά χρόνια ετοιμάζονταν μέχρι και 60 διαφορετικά πιάτα για το τραπέζι των φίλων, των συγγενών και φυσικά της οικογένειας. Ο θρύλος της Νορβηγίας λέει ότι, όταν φτάνει η παραμονή των Χριστουγέννων, φέρνει μαζί της όλα τα κακά πνεύματα και τις μάγισσες. Ως εκ τούτου, είναι σύνηθες για τα νοικοκυριά στην Νορβηγία να κρύβουν όλες τις σκούπες τους πριν τον βραδινό ύπνο, μην τυχόν κάποιο από τα πνεύματα ή από τις γριές μάγισσες τις αγγίξουν! Στο μεταξύ, ο πιο γενναίος άνδρας της οικογένειας, θα τολμήσει να βγει έξω και να ρίξει έναν πυροβολισμό για να διώξει τα πνεύματα. Οι Νορβηγοί το Πάσχα ανεβαίνουν σε καταλύματα στα βουνά, κάνουν cross-country σκι και ζωγραφίζουν αυγά. Όμως ίσως το πιο ενδιαφέρον από τα έθιμά τους έχει να κάνει με το ότι παραδοσιακά κατά τη διάρκεια του Πάσχα διαβάζουν ιστορίες μυστηρίου και παραμύθια και βλέπουν αστυνομικές ταινίες. Τα ΜΜΕ φυσικά συμμετέχουν με ειδικές εκδόσεις δημοσιευμάτων μυστηρίου, καινούριων βιβλίων σε στυλ Αγκάθα Κρίστι ενώ η τηλεόραση έχει αντίστοιχο πρόγραμμα. Ακόμα και τα κουτιά του γάλα έχουν στη μία τους πλευρά μια τέτοια ιστορία ενώ κάθε Πάσχα βγαίνει και μια καινούρια.

12 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 12 Η ΦΥΣΙΚΗ (ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ) ΟΜΟΡΦΙΑ ΤΗΣ ΝΟΡΒΗΓΙΑΣ Η Νορβηγία διαθέτει μερικά από τα ομορφότερα τοπία του κόσμου. Για την φυσική ομορφιά της μιλάει και το βι έλσκερ ντέτε λάνε που είναι ο εθνικός ύμνος της Νορβηγίας και στην πρώτη στροφή παρουσιάζει το φυσικό -κυρίωςπεριβάλλον της χώρας Ναι, αγαπάμε αυτή τη χώρα όπως ξεπροβάλλει ρωμαλέα, περίοπτη πάνω απ'τη θάλασσα, με τα χιλιάδες σπίτια Την αγαπάμε, την αγαπάμε και σκεφτόμαστε τον πατέρα και την μητέρα μας και την θρυλική νύχτα που στέλνει όνειρα στη γη μας και την θρυλική νύχτα που στέλνει όνειρα στη γη μας Ξεκινώντας το 2005, η Νορβηγία άρχισε να κατασκευάζει μοναδικούς διαδρόμους που κόβουν την ανάσα με στόχο να αυξήσει τον τουρισμό. Αυτές οι κατασκευές συνδυάζονται με τα υπέροχα νορβηγικά τοπία και επιτρέπουν στους επισκέπτες να απολαύσουν όλη τη φυσική ομορφιά. Λίγα χλμ νότια του Hemmerfest, σε μια από τις βορειότερες περιοχές της Ευρώπης βρίσκεται το Alta, στο ομώνυμο νορβηγικό φιόρδ. Η μικρή επαρχιακή πόλη έχει τραβήξει πάνω της τα φώτα της δημοσιότητας λόγω

13 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 13 της κοντινής πεδιάδας Hjemmeluft στην οποία έχει βρεθεί αναπαραστάσεις σε βράχια αναπαραστάσεις βρίσκονται χαραγμένες σε βράχια: ζώα, άνθρωποι, βάρκες με πληρώματα, όπλα και εργαλεία. Οι πιο παλιές χρονολογούνται από την 5η χιλιετία π.χ και οι πιο νέες από την εποχή του χαλκού (περίπου στα 500 π.χ). Από τις αναπαραστάσεις αυτές οι ειδικές έχουν εξάγει πολύ χρήσιμα συμπεράσματα για τη ζωή και τις κοινωνικές και οικονομικές συνήθειες και δραστηριότητες στα πιο βόρεια σημεία της Σκανδιναβίας. Από το 1985 αποτελεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Τo Geirangerfjord Βρίσκεται στη Δυτική Νορβηγία και αποτελεί το νοτιότερο παρακλάδι του Storfjords. Πρόκειται για έναν απίστευτα όμορφο τόπο σφηνωμένο μέσα σε θεόρατους βράχους, με βασικό χαρακτηριστικό την ορεινότητα και τους ελικοειδούς δρόμους. Το νερό αποτελεί βασικό συστατικό στοιχείο αυτού το φυσικού παράδεισου της Δυτικής Νορβηγίας. Οι Νορμανδοί πάντα ήταν καλοί και ταλαντούχοι τεχνίτες του ξύλου. Παράλληλα το ξύλο για τη Νορβηγία ήταν, είναι και θα είναι μια πρώτη ύλη εν αφθονία. Μετά την αποδοχή του χριστιανισμού, στη Σκανδιναβική χερσόνησο κατασκευάστηκαν δεκάδες εκκλησίες κατασκευασμένες εξολοκλήρου από ξύλο εκ τις οποίες σήμερα σώζονται μόλις 29. Μια από τις σημαντικότερες χριστιανικές εκκλησίες που έχουν κατασκευαστεί αποκλειστικά από ξύλινες ράβδους βρίσκεται στο Borgund στο Sognefjord βόρεια της πόλης Bergen.

14 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 14 Η εκκλησία στο Urnes είναι μια από τις ομορφότερες ξύλινες εκκλησίες της νορβηγικής γης (αν όχι η ομορφότερη). Βρίσκεται σε μια στενή λωρίδα γης το Lustra Fjord. Είναι μια τρίκλητη βασιλική εκκλησία με φόντο τα γαλαζοπράσινα νερά αλλά και ένα ήρεμο και γαλήνιο νεκροταφείο. Από το 1979 αυτός ο εντυπωσιακός ξύλινος ναός αποτελεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Τα φιόρδ δημιουργήθηκαν πριν χιλιάδες χρόνια μετά το λιώσιμο των πάγων, μετά την εποχή των παγετώνων όπου το νερό της θάλασσας πλημμύρισε τις κοιλάδες της περιοχής όπου αυτά εμφανίζονται. Τα περισσότερα τα συναντούμε στις δυτικές ακτές της Νορβηγίας.

15 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 15 Το Sognefjord βρίσκεται στη Δυτική Νορβηγία και αποτελεί ένα μοναδικής ομορφιάς νορβηγικό φιόρδ. Στην όχθη του συγκεκριμένου φιόρδ βρέχει πολύ, μα πάρα πολύ. Βρέ χει τόσο, που το μέρος αυτό θεωρείται το πιο βροχερό της Ευρώπης. Κάτοχος του ρεκόρ είναι η κοινότητα Brekke με χιλιοστά βροχής ανά μήνα κατά το φθινόπωρο! Οι «τοίχοι» αρκετών κοιλάδων είναι τόσο απότομοι και λειτουργούν ως εμπόδιο, ώστε το φως του ήλιου να φτάνει στο έδαφος μόνο 5 μήνες το χρόνο. Στην Νορβηγία θα δείτε το απόλυτο φαινόμενο του Βόρειου σέλας για το οποίο παλιότερα, στη δυτική ακτή της Νορβηγίας οι κάτοικοι πίστευαν ότι ερχόταν για να πάρει τις ανύπαντρες γυναίκες που είχαν ήδη γεράσε! -"Αυτή είναι τόσο γριά που θα ρθει να τη πάρει το Σέλας", έλεγαν. Στην καλύτερή του μορφή θα το δείτε τέλη φθινοπώρου, χειμώνα και αρχές άνοιξης. ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΝΟΡΒΗΓΙΑ Οι Νορβηγοί αποφάσισαν να μείνουν έξω από την Ε.Ο.Κ. και έξω από την Ευρωπαϊκή Ένωση με δημοψηφίσματα το 1972 και το 1994 αντίστοιχα.

16 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 16 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η Σουηδία ανήκει στις σκανδιναβικές χώρες. Δυστυχώς, η πλειονοψηφία των Ελλήνων γνωρίζει ελάχιστα για αυτή τη χώρα, λόγω απόστασης, αλλά και μεγάλης διαφοράς τόσο στα ήθη και έθιμα όσο και στο είδος πολιτισμού, που επηρεάζονται από τα διαφορετικά κλίματα και τις για διαφορετικές μορφολογίες του εδάφους. Ας πάμε λοιπόν να μάθουμε λίγα πράγματα για τη Σουηδία. Η ΣΟΥΗΔΙΑ Το Βασίλειο της Σουηδίας είναι μια σκανδιναβική χώρα στη βόρεια Ευρώπη. Συνορεύει με τη Νορβηγία δυτικά και τη Φινλανδία στα βορειοανατολικά. Βρέχεται ανατολικά από το Βοθνικό κόλπο και τη θάλασσα της Βαλτικής. Οι πορθμοί Σκάγερακ νοτιοδυτικά και Κάτεγατ χωρίζουν τη σκανδιναβική χερσόνησο από τη Δανία, με την οποία ενώνεται με τη γέφυρα του Όρεσουντ. Η Σουηδία έχει χαμηλή πληθυσμιακή πυκνότητα, εκτός από τις μητροπολιτικές περιοχές της στο νότο, και μεγάλες εκτάσεις στην ενδοχώρα καλύπτονται από δάση κωνοφόρων. Η χώρα διαθέτει πλούσιους φυσικούς πόρους σε νερό, ξυλεία και σιδηρομεταλλεύματα. Οι πολίτες της απολαμβάνουν ένα υψηλό βιοτικό επίπεδο και η χώρα γενικά θεωρείται σύγχρονη, πολιτικά φιλελεύθερη και με ισχυρό κοινωνικό κράτος. Το νόμισμα της Σουηδίας είναι η σουηδική κορόνα.

17 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 17 Πρωτεύουσα της Σουηδίας είναι η Στοκχόλμη, που απλώνεται πάνω σε 14 νησιά στην λίμνη Mälaren και βλέπει με υπερηφάνεια τη Βαλτική Θάλασσα στα ανατολικά. Μεγάλα δημόσια κτίρια, τα παλάτια της, την πλούσια πολιτιστική ιστορία και τα μουσεία που λένε 700 ετών ιστορία. Πουθενά δεν φαίνεται αυτό καλύτερα από ό, τι φαίνεται στην Παλιά Πόλη, με τα πλακόστρωτα δρομάκια, τα στραβά αλλά όμορφα διατηρητέα κτίρια, το Βασιλικό Παλάτι, τις γοτθικές εκκλησίες και τα εξαιρετικά καφέ, μπαρ και εστιατόρια. ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΣΟΥΗΔΙΑΣ Αν και σε βορεινό υψόμετρο, η Σουηδία έχει αρκετά ήπιο κλίμα. Την άνοιξη, το καλοκαίρι και το φθινόπωρο έχει κάποιες βροχοπτώσεις, αλλά ποτέ δεν βρέχει πολύ. Τον χειμώνα έχει πάντα χιονοπτώσεις και κάνει παγωνιά, ειδικά όσο βορειότερα κινείται κανείς στην χώρα. Οι μέρες τείνουν να είναι μικρές (λιγότερες ώρες ηλιοφάνειας) και «βαριές» τον χειμώνα οπότε και η μέση θερμοκρασία είναι στους -3 C τον Φεβρουάριο που είναι ο ψυχρότερος μήνας του έτους. Τα καλοκαίρια είναι ηλιόλουστα με μέση θερμοκρασία στους 22 C. Ο ήλιος δεν δύει τελείως στην Βόρεια Σουηδία και το φως μπορεί να κρατήσει μέχρι και τις 11 το βράδυ. Στη Σουηδία ο ήλιος τον χειμώνα δύει στις 3 το μεσημέρι, ενώ το καλοκαίρι είναι η χώρα απ όπου είναι ορατός ο ήλιος του μεσονυχτίου.

18 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 18 Η Σουηδία βρίσκεται στη Βόρεια Ευρώπη, δυτικά της Βαλτικής Θάλασσας και του Κόλπου της Βοθνίας, παρέχοντας μια μεγάλη ακτογραμμή, και αποτελεί το ανατολικό τμήμα της σκανδιναβικής χερσονήσου. Στα δυτικά είναι η Σκανδιναβική οροσειρά, μια περιοχή που χωρίζει από τη Νορβηγία στη Σουηδία.. Έχει θαλάσσια σύνορα με τη Δανία, τη Γερμανία, την Πολωνία, τη Ρωσία, τη Λιθουανία, τη Λετονία και την Εσθονία, και συνδέεται με τη Δανία (νοτιοδυτικά) με τη γέφυρα Όρεσουντ. Η Σουηδία έχει 25 επαρχίες ή Landskap (τοπία), με βάση τον πολιτισμό, τη γεωγραφία και την ιστορία. Αν και αυτές οι επαρχίες δεν εξυπηρετούν κανέναν πολιτικό ή διοικητικό σκοπό, μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην αυτο-ταυτότητα των ανθρώπων. ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΟΥΗΔΙΑΣ Σύμφωνα με εκτίμηση του 2012 στην Σουηδία κατοικούν 9,540,065 άτομα, με πυκνότητα πληθυσμού 20,6/ km 2. Η επίσημη γλώσσα της Σουηδίας είναι τα σουηδικά, που είναι παρόμοια με της Δανίας και της Νορβηγίας, αλλά διαφέρουν ως προς την προφορά και την ορθογραφία. Οι Νορβηγοί έχουν μικρή δυσκολία κατανόησης σουηδικών, και οι Δανοί μπορούν να καταλάβουν επίσης, με ελαφρώς μεγαλύτερη δυσκολία από ό, τι οι Νορβηγοί. Το ίδιο ισχύει και για τους Σουηδούς αντιστοίχως. Στη Σουηδία οι Φιλανδοί είναι η μεγαλύτερη γλωσσική μειονότητα, η οποία περιλαμβάνει περίπου το 5% του πληθυσμού της Σουηδίας,

19 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 19 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΟΥΗΔΙΑΣ Μετά το τέλος της εποχής των Βίκινγκς, η Σουηδία έγινε μέλος της Ένωσης του Κάλμαρ το 1397 μαζί με τη Δανία και τη Νορβηγία (η Φινλανδία εκείνη την εποχή ήταν τμήμα του σουηδικού βασιλείου). Η Σουηδία αποχώρησε από την Ένωση το 1523 και για πολλά χρόνια βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με τους γείτονές της, ιδιαίτερα τη Ρωσία και την Ένωση Δανίας-Νορβηγίας, οι οποίες ποτέ δεν αποδέχτηκαν τελείως την αποχώρηση της Σουηδίας. Η Σουηδία συμμετείχε στους μεγάλους πολέμους του 17ου αιώνα και αναδείχτηκε σε μεγάλη ευρωπαϊκή αυτοκρατορία, έχοντας έκταση διπλάσια από τη σημερινή της. Αμέσως μετά, όμως, άρχισε η συρρίκνωση: Μεταξύ έχασε τις κτήσεις της στη νότια και την ανατολική Βαλτική με τον Μεγάλο Βόρειο Πόλεμο, ενώ το 1809 έχασε και τη Φινλανδία που προσαρτήθηκε στη Ρωσία. Το 1814 ο βασιλιάς της Σουηδίας απέκτησε (για λίγο) και το θρόνο της Νορβηγίας. Από το 1814, η Σουηδία βρίσκεται σε ειρήνη, αποφεύγοντας να συμμετέχει σε συμμαχίες σε καιρό ειρήνης και παραμένοντας ουδέτερη σε περιόδους πολέμου, πράγμα που κατάφερε και κατά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, παρά το γεγονός ότι ο Χίτλερ την εποφθαλμιούσε λόγω του άφθονου και πρώτης ποιότητας σιδηρομεταλλεύματος που διαθέτει. Μετά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο οι σοσιαλδημοκράτες άσκησαν σχεδόν αδιάκοπα την εξουσία, εισήγαγαν σημαντικές καινοτομίες στον οικονομικό τομέα και ενίσχυσαν αξιοσημείωτα τις ένοπλες δυνάμεις, διατηρώντας παράλληλα την ουδετερότητα της Σουηδίας. Στην εσωτερική πολιτική η Σουηδία πήρε μεταρρυθμιστικά μέτρα και το 1983, επί της διακυβέρνησης του σοσιαλδημοκράτη Ούλοφ Πάλμε,

20 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 20 δημοσιεύτηκε ο νόμος που επέτρεψε στα συνδικάτα να αναλαμβάνουν, με τα λεγόμενα χρεόγραφα των υπαλλήλων, το μερικό έλεγχο των ιδιωτικών επιχειρήσεων. Ο Πάλμε δολοφονήθηκε το ΤΕΧΝΕΣ ΣΤΗΝ ΣΟΥΗΔΙΑ Η Σουηδία έχει αναδείξει πολύ σπουδαίο πολιτισμό και καλλιτέχνες σε διάφορους τομείς των τεχνών. Ο Άντερς Λέοναρντ Ζορν (18 Φεβρουαρίου Αυγούστου 1920) ήταν Σουηδός ζωγράφος και χαράκτης με παγκόσμια φήμη. Γεννήθηκε στην Μόρα της επαρχίας Ντάλαρνα της κεντρικής Σουηδίας. Από το 1875 ως το 1880 σπούδασε στη Σουηδική Βασιλική Ακαδημία Τεχνών της Στοκχόλμης. Ταξίδεψε σ όλη την Ευρώπη και Αμερική: Λονδίνο, Παρίσι, Βαλκάνια, Ισπανία, Ιταλία και Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, πριν εγκατασταθεί οριστικά στη γενέτειρά του Μόρα, το 1896, αποκτώντας τη φήμη ως ένας από τους πιο διάσημους ζωγράφους της εποχής του. Το Μουσείο Ζορν εκθέτει κύρια έργα του Άντερς Ζορν και παραδείγματα της καλλιτεχνικής πολυπραγμοσύνης του: λάδια, ακουαρέλες, σχέδια και γλυπτά. Πολλά από αυτά αποκτήθηκαν από την χήρα του καλλιτέχνη, που, ζώντας 21 χρόνια μετά τον θάνατο τους συζύγου της, φρόντισε να πραγματοποιήσει το θέλημα του Ζορν και ξανα-αγόρασε πολλά από τα έργα του που είχαν πουληθεί σε ιδιώτες συλλέκτες. Η Σουηδία έχει επίσης πολλά μουσεία. Μερικά από αυτά είναι: Το Μεσογειακό μουσείο που είναι ένα μουσείο της Ιστορικής και της Πολιτισμικής κληρονομιάς της Μεσογείου και ειδικεύεται σε Συλλογές από τις χώρες της Μεσογείου και της Εγγύς Ανατολής. Το Μουσείο Ανατολικής Ασίας που έχει μοναδικές συλλογές από την Ασία. Εστιάζει το ενδιαφέρον του σε συλλογές από την Κίνα, την Ιαπωνία, την Ινδία, την Κορέα, και την νότια Ασία. Αυτό το Μουσείο είναι τμήμα της αλυσίδας των Σουηδικών Μουσείων για την Παγκόσμιο Πολιτισμό. Η Βασιλική Συλλογή Νομισμάτων που περιέχει νομίσματα και άλλα μέσα πληρωμών, καθώς και μετάλλια και άλλα αντικείμενα με νομισματική σύνδεση από όλον τον κόσμο. Ευθύνη του μουσείου είναι να καταλογογραφεί και να ενημερώνει τον Εθνικό Κατάλογο

21 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 21 Νομισματικών Συλλογών. Οι εκθέσεις που κάνει το ενλόγω μουσείο αναδεικνύουν την ιστορία του χρήματος, των τραπεζών και των μεταλλίων. Δεν θα βρείτε εδώ μόνο νομίσματα και μετάλλια, αλλά και χαρτονομίσματα, μετοχές, θυρίδες ασφαλείας τραπεζών, αρχειακό υλικό τραπεζών κλπ. Για παράδειγμα εκτίθενται το πρώτο χαρτονόμισμα του κόσμου, το μεγαλύτερο νόμισμα που κόπηκε ποτέ και η ιστορία της αρχαιότερης, ακόμα σε λειτουργία, κεντρικής τράπεζας του κόσμου, όλα σουηδικής προέλευσης. ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΣΤΗ ΣΟΥΗΔΙΑ Στη Σουηδία κατά τη διάρκεια του Πάσχα βάφουν αυγά και τα παιδιά πάνε από σπίτι σε σπίτι ντυμένα μάγισσες. Μαζεύουν γλυκά ενώ δίνουν στους σπιτονοικοκύρηδες λουλούδια από ιτιά. Πρόκειται για μια μίξη των ορθόδοξων παραδόσεων (ευλογούμε το σπίτι με κλαδιά ιτιάς) και των σκανδιναβικών πασχαλινών παραδόσεων με τις μάγισσες. Για μεσημεριανό/βραδινό το Μεγάλο Σάββατο συνήθως τρώνε ρέγγα, σολομό, πατάτες, αυγά κ.α. Στη Σουηδία οι ευχές για «Καλά Χριστούγεννα» ή «God Jul» ανταλλάσσονται επί 20ήμερο, από τις 25 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 13 Ιανουαρίου, σύμφωνα με σχετικό διάταγμα που εξέδωσε ο Βασιλιάς Κνουτ τον 11ο αιώνα. Η παραμονή των Χριστουγέννων για τους Σουηδούς αποτελεί οικογενειακή εορτή και με όλα τα άλλα έθιμα που χαρακτηρίζουν την ημέρα αυτή. Τα Σκανδιναβικά Χριστούγεννα έχουν τις ρίζες τους σε αρχαία γεωργικά έθιμα του Χειμώνα και της εποχής της συγκομιδής. Ο θρύλος του Tomte έρχεται από τις σκανδιναβικές χώρες όπως η Νορβηγία, η Φιλανδία και η Σουηδία. Στις πρώτες ενσαρκώσεις του Tomte ή αλλιώς Nisse αναφέρεται σαν ένα μικρό τερατάκι που παρακολούθησε τα αγροκτήματα των ανθρώπων και τα προστάτευε χωρίς να τα καταλάβουν.

22 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 22 Σε γενικές γραμμές νοιαζόντουσαν και φρόντιζαν για τους ανθρώπους, άλλες φορές όμως σκαρφίζονταν διάφορα κόλπα για να τιμωρήσουν αυτούς που δεν χειρίζονταν καλά το αγρόκτημα και την γη τους. Με την πάροδο του χρόνου και την επιρροή του χριστιανισμού ο Tomte ενσωματώθηκε τελικά με τον παραδοσιακό εορτασμό των Χριστουγέννων. Η εμφάνιση τους άλλαξε παρά πολύ καθώς τους δόθηκαν περισσότερα ανθρώπινα χαρακτηριστικά και τελικά πήρε ένα ρόλο πιο στενά συνδεδεμένο με τον Άι-Βασίλη. Πλέον ο Tomte έχει εκσυγχρονιστεί με την εποχή και δεν συνεχίζει να μοιάζει τόσο πολύ με τον Αι-Βασίλη. Μερικές αξιοσημείωτες διάφορες είναι πώς δεν είναι χοντρός όπως ο άγιος Βασίλης, δεν ζει στο βόρειο πόλο ούτε οδηγεί έλκηθρο. Επίσης ο Tomte δεν φέρνει τα δώρα από την καμινάδα αλλά οι γονείς των παιδιών ντύνονται πανομοιότυπα με τον Tomte και τους δίνουν οι ίδιοι τα δώρα τους Η 13η Δεκεμβρίου είναι η μέρα αφιερωμένη στη μνήμη της Αγίας και μάρτυρος Σάντα Λουτσία (St. Lucia) με καταγωγή από Σικελία, η οποία και θεωρείται ότι έσωσε τους Σουηδούς από λιμοκτονία τον 4ο αιώνα. Στις 13 Δεκεμβρίου τα παιδιά φέρνουν στα κρεβάτια των γονιών τους φαγητό, σε ανάμνηση της ιερής σωτηρίας. Νωρίς το πρωί η μεγαλύτερη κόρη της οικογένειας εμφανίζεται ντυμένη με λευκό φόρεμα σαν τη Βασίλισσα του Πνεύματος της Αγίας Λουτσία. Στα μαλλιά της δάφνινο στεφάνι στέμμα κλειστού τύπου με 6 κεριά και επί της κορυφής φέρει ένα ακόμη έβδομο. Η «Λουτσία» φέρνει μαζί της ένα δίσκο με γλυκά, που έχουν παρασκευασθεί με πολύ αγάπη και πλούσια διακόσμηση. Σε όλη τη Χώρα οι Σουηδοί τιμούν την Αγία με λιτανείες, παρελάσεις και εορτασμούς.

23 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 23 Δεν υπάρχει καλύτερο μέρος από τη Σουηδία, για να παρακολουθήσεις παραδοσιακά φεστιβάλ. Η Σουηδία προσφέρει μερικές από τις πιο εντυπωσιακές εορταστικές εκδηλώσεις που είναι ανοιχτές στο κοινό και ταξιδιώτες. Η Σουηδία έχει ένα πλούσιο και ζωντανό πολιτισμό χάρη στις σκανδιναβικές παράδοση της Βαλτικής Θάλασσας, των Βίκινγκς, της εύπορης μοναρχίας, και την αγροτική ζωή. Κάθε περιφέρεια της Σουηδίας έχει τις δίκες της παραδοσιακές ενδυμασίες, φοριούνται μόνο για μεσοκαλόκαιρους εορτασμούς Το μεσοκαλόκαιρο σηματοδοτεί την έναρξη της περιόδου των πέντε εβδομάδων διακοπής. Ο καθένας αφήνει την πόλη και μην εκπλαγείτε αν οι μεγάλες πόλεις αδειάσουν εντελώς. Η 1η Μαΐου σηματοδοτεί την περίφημη Walpurgis Bonfires στη Σουηδία. Ο λαός της Σουηδίας συλλέξει όλα τα σκουπίδια από το έτος, παλιούς φράκτες, αμπέλια και θάμνους, και τα καίνε σε μια μεγάλη φωτιά ομαδικώς, τραγουδώντας για την νέα τους ελευθερία από τα παλιά απόβλητα. Επίσης, σηματοδοτεί το τέλος της σχολικής χρονιάς. Στην Σουηδία θα δείτε το απόλυτο φαινόμενο του Βόρειου σέλας Στην καλύτερή του μορφή θα το δείτε τέλη φθινοπώρου, χειμώνα και αρχές άνοιξης. Το βόρειο σέλας είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά φυσικά φαινόμενα, κατά το οποίο ο ουρανός σε συγκεκριμένα σημεία της γης, λαμβάνει εκπληκτικά χρώματα. Τέτοια φαινόμενα, τα οποία γενικά ονομάζονται aurorae, δημιουργούνται από τη σύγκρουση φορτισμένων σωματιδίων (κυρίως ηλεκτρονίων, αλλά και πρωτονίων) από το διάστημα, τα οποία παγιδεύονται στο μαγνητικό πεδίο της γης, μετακινούνται προς το βόρειο πόλο και τελικά αντιδρούν με τα σωματίδια της ατμόσφαιρας.

24 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 24 ΒΡΑΒΕΙΑ ΝΟΜΠΕΛ Παράληψη θα ήταν να μην αναφέρουμε και τα βραβεία Νόμπελ, που ο ιδρυτής αυτού του θεσμού ήταν Σουηδός και απομένονται κάθε χρόνο στην Σουηδία (εκτός το Νόμπελ Ειρήνης που δίδεται στην Νορβηγία) Ο Άλφρεντ Μπέρναρντ Νόμπελ (21 Οκτωβρίου Δεκεμβρίου 1896) ήταν Σουηδός χημικός, μηχανικός και βιομήχανος, γιος του επίσης, μηχανικού και βιομήχανου, Εμμανουήλ Νόμπελ, εφευρέτη της υποβρύχιας νάρκης. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη χημεία, και κυρίως με τις εκρηκτικές ύλες. Τελειοποίησε τον τρόπο παρασκευής της νιτρογλυκερίνης και ίδρυσε εργοστάσιο παραγωγής της σε μεγάλες ποσότητες. Για την αποφυγή των εκρήξεων πέτυχε την παρασκευή δυναμίτιδας με πυριτική γη, εφεύρεση που διαδόθηκε σύντομα σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική. Το 1873 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου εφηύρε την νεοδυναμίτιδα ή ζελατινοδυναμίτη (1875) και την πολεμική άκαπνη πυρίτιδα, Έλαβε πολλά διπλώματα ευρεσιτεχνίας και απέκτησε μεγάλη περιουσία, μεγάλο τμήμα της οποίας διέθεσε για φιλανθρωπικούς και ερευνητικούς σκοπούς σε διάφορα ιδρύματα. Με το υπόλοιπο της περιουσίας του καθιέρωσε τα ομώνυμα βραβεία Νομπέλ. Κλειστός χαρακτήρας από τη φύση του, ασχολήθηκε και με τη φιλοσοφία και τη λογοτεχνία. Στο τέλος της ζωής του μάλιστα έγραψε και το δράμα Βεατρίκη Τσέντσι. Το βραβείο Νόμπελ είναι ένα σύνολο από ετήσια διεθνή βραβεία που απονέμονται σε μια σειρά από κατηγορίες επιλεγμένες από σκανδιναβικές επιτροπές, σε αναγνώριση της πολιτιστικής και / ή επιστημονικές εξελίξεις. Ιδρύθηκαν το 1895 με βούληση του Άλφρεντ Μπέρναρντ Νόμπελ. Τα βραβεία Φυσικής, Χημείας, Ιατρικής, Λογοτεχνίας, Ειρήνης απονέμονται για πρώτη φορά το 1901.

25 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 25 Το Βραβείο Ειρήνης απονέμεται στο Όσλο της Νορβηγίας, ενώ τα άλλα βραβεία που απονέμονται στη Στοκχόλμη, Σουηδία. Το βραβείο Νόμπελ θεωρείται ευρέως ως το πιο διάσημο βραβείο διαθέσιμα στους τομείς της λογοτεχνίας, της ιατρικής, της φυσικής, της χημείας, της ειρήνης, και τα οικονομικά. Η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών απονέμει το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής, το βραβείο Νόμπελ στη Χημεία, και το Νόμπελ Memorial Prize στην Οικονομική Επιστήμη. Η συνέλευση Νόμπελ στο Karolinska Institutet βραβεία το Βραβείο Νόμπελ Ιατρικής. Η Σουηδική Ακαδημία χορηγεί το βραβείο Νόμπελ στη λογοτεχνία. και το Νόμπελ Ειρήνης δεν απονέμεται από μια σουηδική οργάνωση, αλλά από τη νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ. Κάθε νομπελίστας, λαμβάνει ένα χρυσό μετάλλιο, ένα δίπλωμα και ένα χρηματικό ποσό, το οποίο αποφασίζεται από το Ίδρυμα Νόμπελ, σε ετήσια βάση. Από το 2012, κάθε βραβείο άξιζε 8 εκατομμύρια σουηδικές κορώνες (περίπου 0,93 εκατομμύρια ευρώ). Το βραβείο δεν απονέμεται μετά θάνατον. Ωστόσο, αν ένα άτομο έχει βραβευθεί και πεθαίνει πριν από τη παράδοση του, το βραβείο μπορεί να απονεμηθεί ακόμα Αν και ο μέσος αριθμός των επιτυχόντων ανά βραβείο αυξήθηκε σημαντικά κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, ένα βραβείο δεν πρέπει να μοιράζεται σε περισσότερα από τρία άτομα. Αξίζει να αναφέρουμε μερικούς νομπελίστες. Νόμπελ Ειρήνης έχουν δοθεί στην Μητέρα Τερέζα, στον Ινδό πολιτικό Γκάντι, στη διεθνή οργάνωση του ερυθρού σταυρού και στη UNICEF. Νόμπελ Λογοτεχνίας έχουν παραλάβει ο Πάμπλο Νερούδα, αλλά και ο Έλληνας Οδυσσέας Ελύτης. Στα Νόμπελ της Ιατρικής που έχουν δοθεί συμπεριλαμβάνονται και ο Κάμηλο Γκολτζή, ο Τζέιμς Γουάτσον και ο Φράνσις Κρίκ. Νόμπελ Χημείας έχουν δοθεί στον Σβάντε Αρρένιους και στον Ρότζερ Κόρνμπεργκ. Μερικοί που κατέχουν Νόμπελ Φυσικής είναι ο Τζόζεφ Τζον Τόμσον, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, ο Βίκτορ Φραντς Ες και ο Έρνεστ Ορλάντο Λόρενς. Τέλος, στα πιο πρόσφατα, Νόμπελ Οικονομικών είναι ο Ρίτσαρντ Στόουν και ο Κένεθ Άροου.

26 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 26 H ΣΟΥΗΔΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ Η Σουηδία είναι κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την 1η Ιανουαρίου Παρόλο που είναι στην Ευρωπαϊκή Ένωση η Σουηδία δεν έχει υιοθετήσει το ευρώ και χρησιμοποιεί τη Σουηδική κορόνα ως νόμισμα.

27 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 27 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το πρώτο πράγμα που σου έρχεται στο μυαλό όταν ακούς "Φιλανδία" είναι το χιόνι. Και πράγματι ξέρουμε για μια χώρα που η περισσότερη είναι καλυμμένη στα άσπρα, με παγωμένους ωκεανούς και δάση με γιγάντια έλατα. Πίσω όμως από αυτή την εικόνα βρίσκεται και μια άλλη χώρα, με δική της ιστορία, γλώσσα, καλλιτέχνες και πολιτισμό. Ας πάμε να τα ανακαλύψουμε μαζί όλα αυτά. Η ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ Η Φινλανδία είναι χώρα της βόρειας Ευρώπης. Βρίσκεται ανάμεσα στην Σουηδία, την Νορβηγία, την Ρωσία και την Βαλτική θάλασσα. Στα φινλανδικά η χώρα ονομάζεται Suomi με πρωτεύουσα το Ελσίνκι. Η Φινλανδία είναι χώρα πλούσια σε λίμνες και δάση, είναι ίσως περισσότερο γνωστή για την παρθένα φυσική ομορφιά της. Στο βόρειο τμήμα της χώρας, οι λευκές νύκτες, κατά τις οποίες ο ήλιος δεν δύει, διαρκούν περίπου 10 εβδομάδες το καλοκαίρι. Επίσης, το χειμώνα στην ίδια περιοχή και για 8 περίπου εβδομάδες ο ήλιος δεν ανατέλλει ποτέ. Η ομορφιά των βόρειων περιοχών της έχει εμπνεύσει πολλούς καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων το συνθέτη Σιμπέλιους και το σχεδιαστή Άλβαρ Άαλτο

28 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 28 Το Ελσίνκι,στα Φινλανδικά: Helsinki είναι η πρωτεύουσα της Φινλανδίας. Βρίσκεται στο νότιο τμήμα της Φινλανδίας στις ακτές του Κόλπου της Φινλανδίας Αν και μεγάλο μέρος του πρώτου μισού του 20ου αιώνα ήταν βίαιη περίοδος για το Ελσίνκι, συνέχισε να αναπτύσσεται σταθερά. Η σύγχρονη μεταπολεμική αστικοποίηση της δεκαετίας του 1970, που σε σύγκριση με το λοιπό Ευρωπαϊκό περιβάλλον έλαβε χώρα σχετικά καθυστερημένα, τριπλασίασε τον πληθυσμό στην μητροπολιτική περιοχή, καθιστώντας την μητροπολιτική περιοχή του Ελσίνκι ένα από τα γρηγορότερα αναπτυσσόμενα αστικά κέντρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση τη δεκαετία του Το Ελσίνκι σχηματίζει μαζί με τα Έσποο, Βάνταα και Καουνιάινεν μια ευρύτατη αστική περιοχή, που αποκαλείται περιοχή της πρωτεύουσας. Στην περιοχή αυτή κατοικούν περίπου κάτοικοι. Η ευρύτερη περιοχή του Ελσίνκι εμπεριέχει πολλούς άλλους δήμους και διαθέτει συνολικό πληθυσμό κατοίκων (2004).

29 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 29 ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΦΙΛΑΝΔΙΑΣ Η Φινλανδία εκτείνεται σε βόρειο γεωγραφικό πλάτος και σχεδόν το 30% του εδάφους της χώρας βρίσκεται στην αρκτική ζώνη. Συνορεύει Βόρεια με τη Νορβηγία, Ανατολικά με τη Ρωσία, Δυτικά με τη Σουηδία. Επίσης, βρέχεται Δυτικά από το Βοθνικό κόλπο και Νότια από τον Κόλπο της Φινλανδίας (Βαλτική Θάλασσα). Το πιο χαρακτηριστικό μορφολογικό στοιχείο της χώρας είναι οι πολυάριθμες λίμνες, που καταμετρώνται σε δεκάδες χιλιάδες και καλύπτουν το 10% του εδάφους, στο νότιο κυρίως τμήμα της Φινλανδίας. Οι περισσότερες συνδέονται μεταξύ τους και δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της τελευταίας εποχής παγετώνων. Οι ακτές της Φινλανδίας παρουσιάζουν βαθιά κόλπωση και στολίζονται από ένα πλήθος μικρών και μεγάλων νησιών, μεγαλύτερα από τα οποία είναι τα νησιά Ώλαντ, πολυάριθμη ομάδα νησιών και νησίδων του αρχιπελάγους Αχβενανμάα στα ανοιχτά της πόλης Τούρκου. Ορεινή περιοχή της Φινλανδίας είναι το βορειοδυτικό τμήμα της, το οποίο βρίσκεται στα σύνορα με τη Νορβηγία. Στον ορεινό αυτόν όγκο ανήκει και το ψηλότερο βουνό της χώρας, το όρος Χαλτιατουντούρι (1.324 μ.), το οποίο αποτελεί τμήμα των Σκανδιναβικών Άλπεων. Το βόρειο και ανατολικό τμήμα καλύπτεται από χαμηλά οροπέδια και λοφώδεις εκτάσεις. Η βόρεια Φινλανδία διασχίζεται από πολλούς, αλλά μικρού μήκους και ορμητικούς ποταμούς, που συχνά σχηματίζουν καταρράκτες. Πολλοί από τους ποταμούς της χώρας ενώνουν μεταξύ τους λίμνες ή εκβάλουν

30 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 30 σε αυτές. Σημαντικοί ποταμοί της Φινλανδίας είναι ο Κέμι, που χύνεται στη Βαλτική θάλασσα, κοντά στα σύνορα με τη Σουηδία, ο Τένο, που χύνεται στη Θάλασσα του Μπάρεντς, ο Όουλου, πλωτός ποταμός που ξεκινά από την ομώνυμη λίμνη και εκβάλλει στη Βαλτική, ο Κόκεμακι στη νοτιοδυτική χώρα, ο Τόρνιο, με ρου κοντά στα σύνορα με τη Σουηδία, που καταλήγει στη Βαλτική, κ.ά. Εκτός του ότι είναι η γη των χιλίων λιμνών Φινλανδία ονομάζεται γη του ήλιου τα μεσάνυχτα. Και για καλό λόγο, καθώς κατά τη διάρκεια του Ιουνίου και του Ιουλίου ο ήλιος λάμπει όλη μέρα και όλη τη νύχτα στα βόρεια, δεν πέφτει κάτω από τον ορίζοντα. Το κλίμα της Φινλανδίας είναι ψυχρό. Οι χειμώνες διαρκούν πολύ και είναι ψυχροί, περισσότερο στο βόρειο τμήμα, στη Λαπωνία, όπου το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου σημειώνονται χιονοπτώσεις. Στο νότιο τμήμα η επίδραση της θάλασσας κάνει το κλίμα πιο ήπιο. Οι μέσες θερμοκρασίες του χειμώνα είναι -15 έως -4 C στη Λαπωνία και -7 έως -4 C στα νότια. Τα καλοκαίρια είναι δροσερά με θερμοκρασίες που κυμαίνονται μεταξύ 15 και 17 C. Η βλάστηση της Φινλανδίας είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος της δασική, κάτι που αποτελεί και σημαντικό οικονομικό κεφάλαιο για τη χώρα, με την παραγωγή χαρτιού και προϊόντων ξυλείας. Εκτός από το βορειότατο τμήμα, που καλύπτεται από τούνδρα, το μεγαλύτερο μέρος της χώρας σκεπάζεται από πεύκα, σημύδες και έλατα, ενώ το νοτιότερο τμήμα από δρύες. Δάση από σημύδες εκτείνονται επίσης μέχρι το Νότο. Στη Φινλανδία ενδημούν πολυάριθμα είδη δέντρων και φυτών, αλλά και λειχήνων. Ο δασικός πλούτος της χώρας αποτελεί αντικείμενο προστασίας στη φιλανδική νομοθεσία, ωστόσο το γεγονός ότι απουσιάζουν μεγάλα φυσικά πάρκα, αλλά και η παλαιότερη υποβάθμιση που υπέστησαν τα δάση του Βορρά από τη συστηματική εξόρυξη τύρφης

31 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 31 συνιστούν αρνητικούς παράγοντες. Θετικό είναι το γεγονός του εξαιρετικά χαμηλού ρυθμού μείωσης του ποσοστού δασικής κάλυψης του εδάφους της Φινλανδίας. Στην πανίδα της Φινλανδίας κυριαρχούν θηλαστικά όπως λαγοί, ελάφια, τάρανδοι, λύκοι, αλλά και η αρκτική αλεπού, ο λύγκας και άγριοι πληθυσμοί ταράνδων, με τους τελευταίους να υφίστανται ολοένα και μεγαλύτερη μείωση σε αντίθεση με τους εκτρεφόμενους ταράνδους. Φώκιες απαντούν στα παράλια. Αγριόχηνες, κύκνοι και περδικοειδή επίσης συναντούνται στην ηπειρωτική χώρα, όπου η κυριαρχία του υγρού στοιχείου συνεπάγεται την ύπαρξη σημαντικών και εκτεταμένων υδροβιότοπων. Τα ποτάμια και οι λίμνες της Φινλανδίας περιλαμβάνουν μεγάλο αριθμό ειδών ψαριών. Η υποβάθμιση της θαλάσσιας ζωής είναι αρκετά εμφανής, ωστόσο στη Βαλτική θάλασσα και σε μεγάλο βαθμό οφείλεται σε μόλυνση που έχει προέλευση τις χώρες της Βαλτικής και τη Ρωσία.

32 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 32 ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΗΣ ΦΙΛΑΝΔΙΑΣ Η Φινλανδική γλώσσα είναι η γλώσσα που ομιλείται από την πλειονότητα του πληθυσμού της Φινλανδίας (92%) και από άλλους Φιλανδούς εκτός της χώρας. Τα φινλανδικά ανήκουν στο φιννοουγγρικό κλάδο της ουραλικής γλωσσικής οικογένειας και ταξινομείται ως συγκολλητική γλώσσα. Τροποποιεί τις μορφές των ουσιαστικών και των επιθέτων ανάλογα με τον ρόλο τους στην πρόταση. Έχει τη φήμη δύσκολης ως προς την κατανόηση και εκμάθηση γλώσσας. Αυτό έχει να κάνει βασικά με το γεγονός πως πολύ λίγες γλώσσες είναι στενά συγγενείς μ αυτή, γεγονός που καθιστά το λεξιλόγιο ανοίκειο. Υπάρχουν δεκαπέντε πτώσεις σε ενικό και πληθυντικό αριθμό, ενώ οι λέξεις (οι οποίες λόγω του συγκολλητικού χαρακτήρα της γλώσσας μπορεί να είναι αρκετά μακροσκελείς) τονίζονται πάντα στην πρώτη συλλαβή. Η Φιλανδία είναι μια πολύ αραιοκατοικημένη χώρα, καθώς παρόλο την έκταση της ( km 2 ) κατοικείτε μόνο από άτομα (εκτίμηση του 2009).

33 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 33 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΑΝΔΙΑΣ Ήδη κατά την όγδοη χιλιετία π.χ. η χώρα κατοικούνταν, σύμφωνα με τις σχετικές αρχαιολογικές ενδείξεις. Από τους πρώτους κατοίκους της Φινλανδίας ήταν οι Λάπωνες ή κάποιος συγγενής τους φιννοουγγρικής προέλευσης λαός που ήταν εγκαταστημένος στην περιοχή κατά την τρίτη χιλιετία π.χ. Από τα μέσα της δεύτερης χιλιετίας π.χ. αναπτύχθηκε ο λεγόμενος «πολιτισμός Κιουκάινεν», του οποίου η ακμή φτάνει έως το 13ο αι. π.χ. Στο τέλος του 1ου αι. μ.χ. τη χώρα κατέλαβαν οι Φίννοι, οι οποίοι προέρχονταν από την Εσθονία, και δημιούργησαν μία πρωτόγονη οικονομία βασισμένη στο κυνήγι των γουνοφόρων ζώων. Από τα τέλη του 8ου αι. και έως το 1100 η σημερινή Φινλανδία χρησιμοποιείται από τους Βίκιγκς, οι οποίοι αποικίζουν σποραδικά τμήματά της. Στα μέσα του 12ου αι. η χώρα καταλήφθηκε από το βασιλιά της Σουηδίας Έρικ Θ τον Άγιο, ο οποίος εγκατέστησε Σουηδούς αποίκους στα παράλια του Βοθνικού κόλπου και εισήγαγε τον χριστιανισμό στην Φινλανδία. Την σουηδική κυριαρχία στη χώρα επιβεβαίωσε το 1323 η συνθήκη του Πάχκινασααρι (σημερινό Σλισελμπούργκ στην Περιφέρεια Λένινγκραντ), με την οποία η σημερινή Φινλανδία εντάχθηκε στο σουηδικό βασίλειο, ενώ και η περιοχή της Καρελίας διαιρέθηκε μεταξύ της Σουηδίας και του Νόβγκοροντ. Το 1550 ιδρύθηκε η πόλη του Ελσίνκι από το Σουηδό βασιλιά Γουσταύο Α με την ονομασία Χέλσιγκσφορς. Οικίστηκε από εμπόρους ως ανταγωνιστική πόλη του Ταλίν, το οποίο άκμαζε εμπορικά στη βόρει α Βαλτική και τελούσε υπό την προστασία της Χανσεατικής Ένωσης. Για δύο δεκαετίες, , η φινλανδική επικράτεια γίνεται σκηνικό της πολεμικής αντιπαράθεσης Ρωσίας και Σουηδίας. Η αυτονομία της Φινλανδίας καταργήθηκε από τον Κάρολο Θ. Στις αρχές του 17ου αι. η χώρα επανακτά τη θέση της ως ξεχωριστού δουκάτου στο πλαίσιο του σουηδικού βασιλείου, στα χρόνια του Γουσταύου Β (βασ ). Στα μέσα του ίδιου αιώνα σημειώθηκε νέος ρωσοσουηδικός πόλεμος με εχθροπραξίες στο φινλανδικό έδαφος, ενώ ο μεγάλος λιμός των ετών οδήγησε στην απώλεια του

34 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 34 ενός τετάρτου του πληθυσμού της χώρας. Σχεδόν για μία δεκαετία, μεταξύ , η Φινλανδία γνώρισε τη ρωσική κατοχή. Το 1743 τμήμα της Φινλανδίας παραχωρήθηκε στη Ρωσική αυτοκρατορία. Το 1808 οι Ρώσοι εισέβαλαν και κατέλαβαν το φρούριο του Σβέαμποργκ (Σουόμενλινα) αποκτώντας βάση στην περιοχή του Ελσίνκι. Η σουηδική κυριαρχία έπαψε το 1809, καθώς οι Φιλανδοί αναγκάστηκαν, μετά την πολεμική αποτυχία, να αναγνωρίσουν ως μεγάλο δούκα της χώρας τους τον τσάρο της Ρωσίας. Τα χρόνια της ρωσικής κυριαρχίας στη Φινλανδία συνδέθηκαν ποικιλοτρόπως με την αφύπνιση του εθνικού συναισθήματος των Φιλανδών. Το 1863 η φινλανδική απέκτησε επίσημη ισοτιμία με τη σουηδική ως γλώσσα του δουκάτου. Το 1865 εισήχθη η κυκλοφορία φιλανδικού νομίσματος, ενώ το 1879 οι Φιλανδοί απέκτησαν το προνόμιο να επανδρώνουν δικά τους στρατιωτικά σώματα και να διατηρούν ανεξάρτητο σύστημα στρατολογίας. Στα τέλη του 19ου αι. η στάση της Ρωσίας άλλαξε και άρχισε να επιβάλλεται εκρωσισμός της χώρας και να εφαρμόζεται καταπίεση στη χρήση της φινλανδικής γλώσσας. Το 1899 το κοινοβούλιο της Φινλανδίας υποβιβάστηκε σε ανεξούσιο συμβούλιο από τον τσάρο Νικόλαο Β. Με την αυγή του 20ού αι. οι Φιλανδοί απομακρύνθηκαν από τη στελέχωση των διοικητικών υπηρεσιών και αντικαταστάθηκαν από Ρώσους, ενώ ήδη από το 1903 ο Ρώσος γενικός διοικητής Βόβρικοφ επέκτεινε μονομερώς τις εξουσίες του. Το 1904 δολοφονήθηκε και ανέλαβε ο μετριοπαθέστερος Σάουμαν. Το 1905 η επανάσταση στην Ρωσία πρόσφερε την ευκαιρία στους Φιλανδούς να κηρύξουν γενική απεργία, με την οποία κερδήθηκε η αποκατάσταση των παλαιότερων αυτοδιοικητικών δικαιωμάτων. Το 1906 στις εκλογές του κοινοβουλίου εγκαινιάστηκε το δικαίωμα της καθολικής ψηφοφορίας των Φιλανδών που περιλάμβανε και τις γυναίκες. Οι Φιλανδές υπήρξαν οι πρώτες Ευρωπαίες που απέκτησαν πλήρη πολιτική ισοτιμία προς τους άνδρες. Στα τέλη της δεκαετίας η καταπίεση επανήλθε και η γερουσία της χώρας στελεχώθηκε από Ρώσους. Καταργήθηκαν επίσης τα φινλανδικά στρατιωτικά σώματα και απαγορεύτηκε η στρατιωτική υπηρεσία στους Φιλανδούς. Επιπλέον, ο τσαρικός στρατός εγκαταστάθηκε μόνιμα στο φιλανδικό έδαφος και το κοινοβούλιο διαλύθηκε. Αρκετοί Φιλανδοί γνώρισαν την εξορία ή τη φυλάκιση. Κατά τον Α παγκόσμιο πόλεμο αρκετοί είναι οι Φιλανδοί που κατέφυγαν στην Γερμανία. Η ρωσική κυβέρνηση του Κερένσκι, μετά την πτώση του τσάρου, επέτρεψε τη σύγκληση του φινλανδικού κοινοβουλίου, το οποίο προχώρησε στην ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Φινλανδίας. Οι Ρώσοι αντέδρασαν με τη διάλυση του κοινοβουλίου. Με το ξέσπασμα της επανάστασης των μπολσεβίκων η Φινλανδία τελικά

35 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 35 ανεξαρτητοποιήθηκε, ενώ το 1918 ξέσπασε εμφύλιος μεταξύ κομμουνιστών (κόκκινων) και συντηρητικών (λευκών). Οι λευκοί, με την καθοδήγηση του παλιού αξιωματικού του τσαρικού στρατού Γκούσταφ Έμιλ Μάνερχαϊμ, επικράτησαν και δολοφόνησαν αρκετούς από τους αντιπάλους τους. Το 1919 ψηφίστηκε το σύνταγμα της χώρας, ενώ πρώτος πρόεδρος της Φινλανδίας εκλέχτηκε ο Κάαρλο Στώλμπερυ. Το 1920 η επαναστατική κυβέρνηση της Ρωσίας και η Φινλανδία υπέγραψαν τη συνθήκη του Ταρτού, με την οποία οι Σοβιετικοί αναγνώρισαν τη φινλανδική ανεξαρτησία και τα σύνορα μεταξύ των δύο χωρών. Το ζήτημα των νησιών Όλαντ επιλύθηκε το 1921 στο πλαίσιο της Κοινωνίας των Εθνών, έπειτα από τη διάσκεψη του Λονδίνου, στην οποία αποφασίστηκε η παραμονή τους στην επικράτεια του νέου κράτους με την αναγνώριση αυτονομίας. Το 1922 πραγματοποιήθηκε αναδασμός υπέρ των ακτημόνων και των μικροκαλλιεργητών, στους οποίους στήριξε τη δύναμή του το «Αγροτικό Κόμμα». Το 1925 πρόεδρος εκλέχτηκε ο Λ. Κ. Ρελάντερ. Στις 30 Νοεμβρίου του 1939 οι Σοβιετικοί εισέβαλαν στη Φινλανδία, δίχως να της κηρύξουν επίσημα τον πόλεμο. Αιτία ήταν η άρνηση των Φιλανδών, υπό τον εθνικιστή στρατηγό Μάνερχαϊμ, να δεχτούν την απόδοση φινλανδικών εδαφών στην ΕΣΣΔ, ώστε να δημιουργηθεί προστατευτική ζώνη γύρω από το τότε Λένινγκραντ. Η ανακωχή του Μαρτίου του 1940 βρήκε τα σοβιετικά στρατεύματα προωθημένα στο φινλανδικό έδαφος και κατέχοντας περίπου το ένα δέκατο της φινλανδικής επικράτειας. Η προώθηση των Σοβιετικών επιτεύχθηκε, όμως, έπειτα από βαριές και ταπεινωτικές απώλειες, ειδικά κατά τη διάρκεια του χειμώνα (σχεδόν ολοσχερής απώλεια της 8ης στρατιάς του Κόκκινου Στρατού στη λίμνη Λάντογκα). Την συνοριογραμμή του 1940 αναγκάστηκε να αναγνωρίσει η ηττημένη φινλανδική κυβέρνηση με τη συνθήκη της Μόσχας, στα τέλη του ίδιου χρόνου. Ακολούθησαν δύο ακόμη πόλεμοι μεταξύ Φινλανδίας και ΕΣΣΔ. Στον πρώτο από αυτούς οι Φιλανδοί, συμμαχώντας με τους ναζί, αποκατέστησαν τα παλιά τους σύνορα και τα επεξέτειναν σε βάρος της ΕΣΣΔ. Όμως, στον δεύτερο, (1944) που συνδυάστηκε και με τις συνεχείς ήττες και την υποχώρηση των Ναζί, η ΕΣΣΔ επανέφερε τα σύνορα στην

36 Περιήγηση στους πολιτισμούς της Ευρώπης 36 οριογραμμή του 1940, παρά την εκ νέου προβολή σθεναρής αντίστασης από τον μικρό φιλανδικό στρατό. Ο πρόεδρος Ρίτι παραιτήθηκε το 1944 και η ανακωχή υπογράφτηκε από τον Μάνερχαϊμ, ο οποίος εγκατέλειψε την εξουσία το Νέος πρόεδρος έγινε ο Γιούχο Παασικίβι. Στη συνθήκη ειρήνης του Παρισιού (1947) η Φινλανδία αποδέχτηκε τη σε βάρος της οριογραμμή που αποτελεί και τα σύνορα της χώρας σήμερα προς τη Ρωσία. Εκτός των πολεμικών αποζημιώσεων σε βιομηχανικό υλικό, η χώρα υποχρεώθηκε σε αυστηρή ουδετερότητα και διπλωματική δορυφοροποίηση υπό την πίεση της ισχυρότατης ΕΣΣΔ (εξ ου και ο όρος «φινλανδοποίηση»). Μετά τη συμφωνία ειρήνης το 1952 η ΕΣΣΔ συναίνεσε στο να επιστρέψει στη Φινλανδία τη στρατηγικής σημασίας χερσόνησο Πόρκαλα και το λιμάνι Χάνκο νοτιοδυτικά του Ελσίνκι, τα οποία κατείχε στρατιωτικά από το Β παγκόσμιο πόλεμο. Την ίδια χρονιά το Ελσίνκι φιλοξένησε τους Ολυμπιακούς αγώνες. Από τη δεκαετία του 1950 στην πολιτική ζωή της Φινλανδίας κυρίαρχη υπήρξε η φυσιογνωμία του Ούρχο Κέκονεν, αρχηγού του «Αγροτικού Κόμματος» (από το 1965 «Κόμμα του Κέντρου»), ο οποίος διατέλεσε πρωθυπουργός για έξι χρόνια ( ), πριν μεταπηδήσει στην προεδρία της χώρας, όπου παρέμεινε μέχρι το Την επόμενη χρονιά (1982) τον διαδέχτηκε ο Μ. Χ. Κόιβιστο. Τη δεκαετία του 1980 η χώρα γνώρισε παρατεταμένους μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης. Το 1987 ο Χάρι Χόλκερι έγινε ο πρώτος συντηρητικός πρωθυπουργός έπειτα από δεκαετίες, ενώ το 1991, για πρώτη φορά από τη δεκαετία του 1950, η κυβερνητική συμμαχία δεν περιέλαβε το «Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Φινλανδίας». Πρωθυπουργός επικεφαλής του κυβερνητικού συνασπισμού ανέλαβε ο Έσκο Άχο από το «Κεντρώο Κόμμα». Το επόμενο έτος υπογράφηκε συμφωνία με την Ρωσία, που σήμανε τη ριζική μεταβολή του επιπέδου των σχέσεων στις οποίες είχε υποχρεωθεί η Φινλανδία να διατηρεί με την ΕΣΣΔ κατά τον ψυχρό πόλεμο. Ο Μάρτι Άχτισααρι του «Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος» εκλέχτηκε στην προεδρία της χώρας το 1994, ενώ τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς διεξήχθη δημοψήφισμα, το οποίο ενέκρινε τη συμφωνία ένταξης στην ΕΕ. Το 1995 η Φινλανδία έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το