OI ΞΕΧΑΣΜΕΝEΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚO-ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "OI ΞΕΧΑΣΜΕΝEΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚO-ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ"

Transcript

1 OI ΞΕΧΑΣΜΕΝEΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚO-ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ Μαριολάκος Η.Δ. 1 1 Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Τομέας Δυναμικής, Τεκτονικής & Εφαρμοσμένης Γεωλογίας, Πανεπιστημιούπολη, Ζωγράφου, , Αθήνα, Ελλάδα, mariolakos@geol.uoa.gr Περίληψη Πολλοί πιστεύουν οτι η Ελληνική Μυθολογία είναι ένα αποκύημα της ζωηρής φαντασίας των ευφάνταστων αρχαίων Ελλήνων. Κατά συνέπεια,όλοι οι Ελληνικοί Μύθοι είναι φανταστικές ιστορίες. Κατά τη γνώμη μου, η άποψη αυτή είναι εσφαλμένη, τουλάχιστον σχετικά με το θέμα των γεωγραφικών και φυσικών-ωκεανογραφικών χαρακτηριστικών του Ατλαντικού Ωκεανού, και γενικότερα των ωκεανών, όπως αυτά περιγράφονται κυρίως από τον Όμηρο, τον Ησίοδο, τα Ορφικά και τον Πλούταρχο. Στην παρούσα εργασία (i) ορισμένες από τις παραπομπές που γίνονται από τους παραπάνω συγγραφείς είναι επιλεκτικά αναφερόμενες, και (ii) η φυσική και γεωλογική επιβεβαίωση είναι δεδομένη, με βάση τις σημερινές επιστημονικές απόψεις και γνώσεις. Αυτό σημαίνει ότι οι Αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν τους Υπερβόρειους, τη Βαλτική Θάλασσα, το νησί της Ierne (Ιρλανδία) και τη Βρετανία κλπ, από τα Ορφικά. Από τα γραπτά του Πλούταρχου, γνώριζαν (i) τη σχετική θέση της σημερινής Ισλανδίας (Ωγυγία) και την απόστασή της από τη Βρετανία, (ii) ότι προς τα δυτικά της Ισλανδίας, υπάρχουν τρία άλλα νησιά και μάλιστα πρέπει να είχαν φτάσει μέχρι εκεί, όπου ο ήλιος δύει για μόνο μία ώρα την ημέρα, (iii) ότι πέρα από τα τρία αυτά νησιά και προς τα δυτικά υπάρχει μια «μεγάλη ήπειρος», η οποία περιβάλλει τον Ωκεανό και πολλά άλλα. Ο Όμηρος και ο Ησίοδος έγραψαν ότι (i) ο Ωκεανός είναι ένα «ποτάμι» που ρέει συνεχώς, (ii) ότι αυτό το ποτάμι περιβάλλει τη Γη και (iii) ότι η ροή του είναι τυρβώδης, όχι μόνο στην επιφάνεια, αλλά και στο βάθος επίσης. Δυστυχώς, όλη αυτή η γνώση σταδιακά ξεχάστηκε από όλους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Οδύσσεια θεωρείται απλώς ένα ψυχαγωγικό ποίημα, και ο νόστος του Οδυσσέα, μια φανταστική ιστορία, χωρίς ίχνη ιστορικής πραγματικότητας. Λέξεις κλειδιά : Ελληνική Μυθολογία, Κρόνος, Ωγυγία, Ατλαντικός Ωκεανός, Oceanus, Gulf Stream(Κόλπος του Ρεύματος), Ηρακλής. 1. Εισαγωγή Πολλοί πιστεύουν οτι η Ελληνική Μυθολογία είναι αποκύημα της ζωηρής φαντασίας των αρχαίων Ελλήνων. Έτσι, μέχρι το τέλος του 19 ου αιώνα,όλοι οι ειδικοί επιστήμονες και ειδικά οι αρχαιολόγοι και οι ιστορικοί, πίστευαν πως από κάθε 1

2 γραπτό αρχαίων συγγραφέων, όπως του Ησίοδου, του Πλάτωνα, του Στράβωνα, του Διόδωρου του Σικελιώτη και κυρίως του Ομήρου, που συνδέονταν με τη μυθολογία, έλειπε κάθε σπέρμα αλήθειας. Οι Ελληνικοί Μύθοι συνεπώς ήταν φανταστικές ιστορίες. Μόνο μετά τις ανασκαφές του Σλήμαν αποδείχθηκε ότι όλα τα γραπτά του Ομήρου σχετικά με την Τροία ήταν αληθινά και όχι μόνο αυτό, αλλά ότι και στην Ελλάδα πόλεις όπως οι Μυκήνες υπήρξαν και ήταν οι αντίπαλοι των Τρώων, κλπ. Παρ 'όλα αυτά, ακόμη και σήμερα πολλοί πιστεύουν ότι όλα αυτά που περιλαμβάνονται σε αυτά τα γραπτά δεν αντιστοιχούν στην αλήθεια. Δική μας έρευνα, σχετικά με την ακρίβεια πολλών φυσικών και γεωλογικών περιγραφών, αναφερόμενων από διάφορους αρχαίους συγγραφείς και ιδιαίτερα από τον Όμηρο, τον Ησίοδο, τα Ορφικά, τον Διόδωρο Σικελιώτη, τον Πλούταρχο και άλλους, έχει δείξει ότι οι προϊστορικοί Έλληνες γνώριζαν πολλά,σχετικά με τα φυσικοωκεανογραφικά χαρακτηριστικά κυρίως του Ατλαντικού Ωκεανού. Βεβαίως, όλα τα παραπάνω, για άγνωστους λόγους, δεν περιγράφονται κατά τέτοιο τρόπο που να είναι εύκολα κατανοητά από όλους, αλλά ως ένας μύθος, μέρος της ελληνικής μυθολογίας. Σε αυτή την μελέτη, αντικείμενο της γεωμυθολογικής ανάλυσης είναι ο Ατλαντικός Ωκεανός και η σχέση του με τους μεγάλους Τιτάνες της Ελληνικής Μυθολογίας και κυρίως με τον Ωκεανό, τον Άτλαντα και τον Κρόνο. Όλα αυτά αναφέρονται σε μια πολύ παλιά εποχή και σε κάθε περίπτωση, τουλάχιστον στην έναρξη της 3ης χιλιετίας π.χ., μέχρι το τέλος της 2ης, δηλαδή μέχρι το τέλος της Μυκηναϊκής περιόδου. Και επειδή πολλά από όσα θα ακολουθήσουν είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσουν κάθε είδους αντιδράσεις θα ήθελα να διευκρινιστεί ότι όσα αναφέρονται εδώ είναι αποσπάσματα κειμένων γνωστών αρχαίων συγγραφέων. Η δική μου συμβολή είναι ο γεωγραφικός προσδιορισμός των αρχαίων αναφορών και η φυσικοωκεανογραφική τεκμηρίωση τους με βάση τα συμπεράσματα των ερευνών των τελευταίων 10ετιών κυρίως. 2.Μυθολογική περίοδος 2.1 Γενικά Η μακρά ιστορία του ανθρώπου του είδους μας, του Homo sapiens, διαιρείται σε δύο μεγάλες περιόδους: την ιστορική περίοδο, που ξεκινά με την επινόηση της γραφής, και την προϊστορική. Η προϊστορική περίοδος θα πρέπει να διαιρεθεί περαιτέρω σε δύο υποπεριόδους, συγκεκριμένα, στην περίοδο που ο Homo sapiens βρίσκεται στο κυνηγετικό και συλλεκτικό στάδιο, την περίοδο δηλαδή που ήταν ακόμα τροφοσυλλέκτης και σε μια μεταγενέστερη, όταν ο Homo sapiens είναι παραγωγός τροφίμων, δηλαδή μετά την ανακάλυψη της γεωργίας και κυρίως μετά την καλλιέργεια του σιταριού. Η μυθολογική περίοδος είναι η προϊστορική περίοδος που αναφέρεται στις πράξεις των θεών, των θεοτήτων και των ηρώων, οι οποίες δεν έχουν καταγραφεί, αλλά έχουν παραμείνει στη μνήμη των διάφορων λαών, μέσα από την προφορική παράδοση, που πολύ αργότερα καταγράφηκαν από διάφορους συγγραφείς, αλλά σίγουρα 2

3 αναφέρονται σε μια πολύ παλιά περιόδο. Τα κείμενα αυτά αποτελούν τις διάφορες Μυθολογίες. Τέτοια χαρακτηριστικά κείμενα είναι το Έπος του Γκιλγκαμές, το οποίο αναφέρεται στους ανθρώπους της Προϊστορικής Μεσοποταμίας, η «Θεογονία» του Ησιόδου που αντιπροσωπεύει την Μυθολογία των Αρχαίων Ελλήνων, τα έργα του Ομήρου κλπ. Όταν μιλάμε όμως για μυθολογία, ποιά είναι η μυθολογική περίοδος ή η μυθολογική εποχή; Η μυθολογία είναι πάντα συνδεδεμένη με τον άνθρωπο. Όμως, με ποιόν άνθρωπο; με το Homo sapiens, με τον Homo neanderthalensis ή και με τους δύο; Εμείς θα ασχοληθούμε κυρίως με την εποχή του Homo sapiens και όχι με εκείνη του Homo neanderthalensis, που είναι το παλαιότερο είδος, το οποίο διαδέχτηκε το είδος μας. Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι τα σύνορα ανάμεσα στο μύθο και την πραγματικότητα είναι ασαφή. Σε γενικές γραμμές, μπορούμε να πούμε ότι ορισμένοι από τους μυθικούς ήρωες είναι ιστορικά πρόσωπα, κάποιοι άλλοι ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ. Όμως, όλοι, ή μάλλον ΣΧΕΔΟΝ ΟΛΟΙ ΚΑΙ ΟΛΑ εκπροσωπούν κάτι που περιγράφει κάποια δραστηριότητα του προϊστορικού ανθρώπου σε σχέση με το γεωπεριβάλλον του ή με το φυσικογεωλογικό γίγνεσθαι του χώρου του. Πιστεύω ότι είναι ΛΑΘΟΣ να θεωρούμε την Ελληνική Μυθολογία ως ένα όμορφο παραμύθι. Η Ελληνική Μυθολογία είναι στην πραγματικότητα η πιο αρχαία ιστορία των λαών που έζησαν στη γη, η οποία, πολύ αργότερα, ονομάστηκε Ελλάς (Ελλάδα). Αυτή η γη είναι το Αιγαίο και ο Περι-Αιγαιακός χώρος. Η Ελληνική Μυθολογία επομένως αποτελεί την κρυπτογραφημένη Προ-ιστορία των πρώτων Ελλήνων και κυρίως τις αγωνίες του και τον αγώνα του για επιβίωση αρχικά και την ανάπτυξή του στη συνέχεια. Σημείωση: 2.2 Τι είναι η Γεωμυθολογία; Η Γεω-μυθολογία είναι είναι ένας κλάδος των Γεωεπιστημών που ασχολείται με τις φυσικογεωλογικές συνθήκες που επικρατούσαν που κατά τη διάρκεια της μυθολογικής εποχής και, μέσω αυτής της ανάλυσης βρίσκει την αμοιβαία σχέση μεταξύ Γεωλογίας και Μυθολογίας. Η δική μου εμπειρία, ως γεωλόγος, ο οποίος έχει περάσει τη ζωή του μελετώντας την Γεωλογία της Ελλάδας, έδειξε ότι ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής μυθολογίας είναι έμμεσα επηρεασμένο από τις φυσικογεωλογικές διεργασίες που εξελίσσονται στο Αιγαίο, αλλά και στις ευρύτερες Περι-Αιγιακές περιοχές κυρίως. Τα όσα θα αναφερθούν στη συνέχεια όμως δείχνουν ότι στην Ελληνική Μυθολογία περιλαμβάνονται και φυσικογεωλογικές διεργασίες που εξελίσσονται σε πολύ μακρινές περιοχές όπως στην περιοχή του Βόρειου Ατλαντικού και αλλού. 3

4 Εικόνα 1: Το γενεαλογικό δένδρο των θεών και των θεοτήτων των Ελλήνων σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησιόδου. Η παρουσίαση βασίζεται στα γραπτά των αρχαίων συγγραφέων και ΜΟΝΟ ΑΥΤΩΝ και κυρίως στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια του Ομήρου, την Θεογονία και το Έργα και Ημέραι του Ησιόδου,στα Αργοναυτικά των Ορφικών, στα Ηθικά του Πλούταρχου ( μ.χ.) και άλλων γνωστών συγγραφέων. Τα κείμενα όλων των παραπάνω συγγραφέων έχουν μεταφραστεί, αναλυθεί, σχολιαστεί, και αξιολογηθεί κατά κύριο λόγο από γλωσσολόγους, ποιητές, ιστορικούς, αρχαιολόγους, ιστορικούς τέχνης, θεολόγους, πολιτικούς, Έλληνες και ξένους - με άλλα λόγια από τους εκπροσώπους των ανθρωπιστικών επιστημών. Το αποτέλεσμα των ερευνών όλων αυτών, που επαναλαμβάνω είναι όλοι τους διακεκριμένοι επιστήμονες, είναι ότι όλα ή σχεδόν όλα όσα πρόκειται να αναφερθούν στα επόμενα αποτελούν μια φαντασίωση, δηλαδή ένα παραμύθι. Η αμφισβήτηση βεβαίως της Ελληνικής Μυθολογίας ξεκίνησε από πολύ παλιά, από την εποχή του Στράβωνα και ακόμα πιο πριν, ενώ μερικούς αιώνες αργότερα η μυθολογία μας ξεχάστηκε εντελώς για λόγους, που λόγω χώρου κυρίως, δεν είναι δυνατόν να αναπτυχθούν εδώ. 3. Η Γενεαλογία των Θεών της Ελληνικής Μυθολογίας 3.1. Γενικά Επειδή η εργασία αυτή αναφέρεται στον Ατλαντικό Ωκεανό κυρίως και στις δραστηριότητες τριών Τιτάνων, ας δούμε τι αναφέρει η μυθολογία μας γι αυτούς. Σύμφωνα με τη γενεαλογία των θεών, των ημίθεων, των ηρώων, και των άλλων πρωταγωνιστών της ελληνικής Μυθολογίας, που αναφέρονται στην Θεογονία του Ησιόδου (Εικ.1), οι Τιτάνες ανήκουν στην τρίτη γενιά και είναι οι απόγονοι της Γαίας (1η γενιά) και του Ουρανού (2ης γενιάς). 4

5 Οι έξι Τιτάνες και οι έξι Τιτάνιες αποτέλεσαν το πρώτο Δωδεκάθεο, το οποίο αντικαταστάθηκε στη συνέχεια από τους 12 γνωστούς θεούς του Ολύμπου, τη γενιά του Δία και του Ποσειδώνα. Τρείς απο τους σημαντικότερους Τιτάνες είναι ο Ωκεανός, ο Άτλας και ο Κρόνος (Saturn κατά τους Ρωμαίους). Ο Ωκεανός,σύμφωνα με τον Ησίοδο, δεν πήρε μέρος στην Τιτανομαχία,αλλά είχε ήδη εγκαταλείψει την Μεσόγειο με την αδελφή και γυναίκα του Τηθύ, και είχε πάει στη γή όπου δύει ο ήλιος. Αυτός ο Τιτάνας έδωσε το όνομα του στην ατελείωτη θάλασσα που περιβάλλει τη γη της Λιβύης (= Αφρική) και της Ευρώπης. Από τότε, αυτή η ατέλειωτη θάλασσα χαρακτηρίζεται ως Ωκεανός (=Ocean). Ο Άτλας, ο οποίος έζησε και βασίλεψε στην Αρκαδία της Κεντρικής Πελοποννήσου, και συγκεκριμένα στο Θαυμάσιο Όρος, που αποτελεί τμήμα του όρους Μαίναλο, εξορίστηκε από τον Δία στο βόρειο-δυτικό τμήμα της Αφρικής, στο όρος Άτλας. Στη συνέχεια τιμωρήθηκε να κουβαλάει την ουράνια σφαίρα στους ώμους του. Ο Άτλας έδωσε το όνομα του στο γειτονικό ωκεανό,που από τότε είναι γνωστός ως Ατλαντικός Ωκεανός,όπως και στο μεγάλο νησί «Ατλαντίς», που αναφέρεται από τον Πλάτωνα,του οποίου η γεωγραφική τοποθεσία έχει παραμείνει άγνωστη, αφού είχε αφανιστεί από μια φυσική καταστροφή, πολύ πριν την εποχή του Πλάτωνα. Ο Κρόνος (= Saturn), που είναι ο τρίτος Τιτάνας, ήταν ο ηγέτης των Τιτάνων κατά τη διάρκεια της Τιτανομαχίας. Είναι γνωστό ότι ο Κρόνος, μαζί με την αδελφή του Ρέα, που ήταν και η σύζυγός του, ήταν γεννήτορες των πρώτων 6 μεγάλων Θεών της 4ης γενιάς, και συγκεκριμένα του Ποσειδώνα, του Άδη, της Δήμητρας, της Ήρας, της Εστίας και του Δία. (Εικ. 1). Ο Κρόνος είναι ευρέως γνωστός για δύο από τις πράξεις του. Η πρώτη είναι ότι ανέτρεψε τον πατέρα του, τον Ουρανό, και, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, έγινε αυτός ο κυρίαρχος του κόσμου. Η δεύτερη είναι ότι, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του και επειδή φοβόταν ότι κάποιος από τους απογόνους του θα τον ανατρέψει, διέταξε τη σύζυγό του Ρέα να φέρνει σε αυτόν κάθε νεογέννητο παιδί και να το καταβροχθίζει (αρσενικό ή θηλυκό). Η Ρέα, όμως, τόσο στην περίπτωση του Ποσειδώνα όσο και σε εκείνη του Δία, κατάφερε να εξαπατήσει τον Κρόνο και με αυτό τον τρόπο να σώσει τα παιδιά της. Όταν ο Δίας, ο Ποσειδώνας και οι άλλοι απογόνοι μεγάλωσαν και έγιναν άνδρες αμφισβήτησαν την κυριαρχία του Κρόνου και έτσι, ένας μακρής διάρκειας πόλεμος ξεκίνησε μεταξύ των Τιτάνων και των Ολύμπιων, γνωστός ως Τιτανομαχία. Τέλος,ο Δίας και οι άλλοι Ολύμπιοι νίκησαν τους Τιτάνες και τους εξόρισαν σε ένα πολύ μακρινό τόπο της Δύσης. Πού βρίσκεται όμως αυτός ο τόπος ή αυτοί οι τόποι; 3.2 O Κρόνος μετά την Τιτανομαχία Ο Κρόνος αρχικά έφτασε στην Δυτική Ευρώπη, στις ακτές του Ατλαντικού Ωκεανού και στη συνέχεια φαίνεται πως ταξίδεψε παραπέρα, προς τον βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό και στη συνέχεια προς τα δυτικά. Πού όμως προς τα Δυτικά; Ο τελικός τόπος εξορίας του ηγέτη των Τιτάνων έχει περιγραφεί από τον Πλούταρχο με τέτοια λεπτομέρεια που δεν χωράει αμφιβολία πως οι προϊστορικοί Έλληνες αυτών των αρχαίων χρόνων είχαν ανακαλύψει τόπους, οι οποίοι δυστυχώς, στη συνέχεια 5

6 ξεχάστηκαν. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Hρακλής επισκέφθηκε τον τόπο εξορίας του Κρόνου, αλλά πολύ αργότερα. Το πρωτότυπο ελληνικό κείμενο του Πλούταρχου, μαζί με την μετάφρασή του, δίνονται στην Εικ.2. Τα κείμενα που περιγράφουν αυτά τα ηρωικά κατορθώματα είναι μέρος του συνολικού έργου που έγραψε ο συγγραφέας στο βιβλίο του, με τίτλο «Περί του εμφαινομένου προσώπου τω κύκλω της σελήνης» και αποτελεί μέρος μιας μεγάλης σειράς κειμένων, γνωστή ως «Ηθικά» 1. 1 (το πρωτότυπο κείμενο και η μετάφραση μπορεί να το βρει κανείς στο διαδίκτυο (βλέπε αναφορές) 6

7 Εικόνα 2: Απόσπασμα από το πρωτότυπο κείμενο του Πλουτάρχου από το έργο «Περί του εμφαινομένου προσώπου τω κύκλω της σελήνης» και η μετάφρασή του στη νεοελληνική από την Φιλολογική ομάδα των εκδόσεων ΚΑΚΤΟΣ. Από το παραπάνω κείμενο, και με τη βοήθεια ενός σχολικού Γεωγραφικού Άτλαντα, ο καθένας μπορεί να εντοπίσει τη γεωγραφική θέση του νησιού της εξορίας του Κρόνου, τα ταξίδια του λαού του Κρόνου (Κρονίων), τη θέση του Κόλπου της Μεγάλης Ηπείρου σε σχέση με εκείνη της Κασπίας Θάλασσας, και πολλά άλλα. Από αυτό το αποκαλυπτικό κείμενο, έχουν επιλεγεί να περιληφθούν μόνο μερικά αποσπάσματα, δεδομένου ότι σε ένα τόσο περιορισμένο χώρο, είναι αδύνατον να αναφερθώ αναλυτικά σε όλα όσα αυτός ο μεγάλος συγγραφέας περιγράφει στο έργο του. Ας δούμε τώρα μερικά από τα πιο σημαντικά αποσπάσματα από το κείμενο του Πλούταρχου: α. «Ή Ωγυγίa, νησί που βρίσκεται μακριά στη θάλασσα, που απέχει δρόμο πέντε ημερών από τη Βρετανία, πλέοντας προς τα δυτικά.» Με την παραδοχή ότι ένα σκάφος, παρόμοιο με την Αργώ (το πλοίο των Αργοναυτών), θα μπορούσε να αναπτύξει ταχύτητα περίπου 4-5 μιλίων / ανά ώρα, τότε η απόσταση που διανύεται μέσα σε 5 ημέρες προκύπτει από τον ακόλουθο συλλογισμό: 5 ημ. x 24 ώρ. = 120 ώρες, 120 x 4 m / h = 480 μίλια 900 χιλιόμετρα (Εικ. 3). Σύμφωνα με αυτά και χρησιμοποιώντας έναν απλό σχολικό άτλαντα, η Ωγυγία πρέπει να αντιστοιχεί στην σημερινή Ισλανδία. Σχετικά με τη θέση της Ωγυγίας όμως, πέραν της Ισλανδίας, υπάρχουν άλλες απόψεις, όπως: ότι είναι η ίδια η Γροιλανδία, οι Αζόρες νήσοι (Henriette Mertz), οι Βερμούδες, το μικρό νησί Gozo που βρίσκεται δίπλα στη Μάλτα, το νησί της Γαύδου στα νότια της Κρήτης και της Σικελίας. Ο Πλούταρχος επιπλέον μας πληροφορεί: 7

8 β. «...Τρία άλλα νησιά, που απέχουν σε ίση απόσταση από εκείνη και μεταξύ τους, βρίσκονται πέρα από αυτή προς το σημείο όπου δύει το καλοκαίρι ο ήλιος» Ποιά θα μπορούσαν να είναι αυτά τα νησιά; Εάν η Ωγυγία αντιστοιχεί στη σημερινή Ισλανδία, τότε σύμφωνα με τα λεγόμενα του Πλούταρχου, τα 3 νησιά που βρίσκονται στα δυτικά, θα πρέπει να είναι η Γροιλανδία, η Νew Foundland και η νήσος Buffin. Όμως, οι αποστάσεις τους από την Ισλανδία δεν είναι ίσες, αντίθετα, μεταξύ τους οι αποστάσεις είναι ίσες. Εάν, όπως πιστεύουν άλλοι, το όνομα Ωγυγία αντιστοιχεί στη σημερινή Γροιλανδία, τότε τα 3 νησιά θα πρέπει να είναι νέα Νew Foundland, η νήσος Buffin και η νήσος Breton. Κατά τη γνώμη μου, αυτή η άποψη δεν είναι σωστή. γ. «...Σ' ένα από αυτά, λένε οι βάρβαροι στον μύθο τους, είχε φυλακίσει ο Δίας τον Κρόνο, κι εκείνος, έχοντας φρουρό τον γιο του, είχε εγκατασταθεί δίπλα στα νησιά εκείνα και σε εκείνη τη θάλασσα, την οποία ονομάζουν Κρόνιο πέλαγος» Αν συμβαίνει αυτό, τότε ο Κρόνος θα έπρεπε να έχει εκτοπιστεί σε ένα από τα τρία προαναφερθέντα νησιά, δηλαδή είτε στην Γροιλανδία, είτε στο νησί Buffin, είτε τέλος στο New Foundland. Όσον αφορά το Κρόνιο Πέλαγος - ένα όνομα που, όπως αναφέρουν οι Ορφικοί στα Αργοναυτικά, έχει δοθεί από τους Υπερβόρειους - θα πρέπει να είναι ο Βόρειος Ατλαντικός Ωκεανός συμπεριλαμβανομένης και της Βόρειας Θάλασσας και κυρίως η «ψυχρή θάλασσα», με άλλα λόγια η Θάλασσα, η οποία εν μέρει, και από καιρό σε καιρό, ήταν παγωμένη. Αυτό σημαίνει ότι στο Κρόνιο Πέλαγος πρέπει να εντάσσεται και ένα τμήμα του Παγωμένου Ωκεανού. δ. «...Όσο για τη μεγάλη ήπειρο, από την οποία τριγυρίζεται σε κύκλο η μεγάλη θάλασσα, από τα άλλα νησιά απέχει λιγότερο, από την Ωγυγία όμως γύρω στα πέντε χιλιάδες στάδια και το ταξίδι γίνεται σε πλοία με κουπιά (διότι το πέλαγος διαβαίνεται αργά και είναι λασπουδερό λόγω των πολλών ρευμάτων» Η συγκλονιστική αυτή αναφορά υποδηλώνει ότι οι προϊστορικοί Έλληνες γνώριζαν ότι, δυτικά των νησιών αυτών υπήρχε μία μεγάλη ήπειρος. Αλλά ποια θα μπορούσε να είναι αυτή η μεγάλη ήπειρος; Είναι προφανές ότι η μόνη μεγάλη ήπειρος, δυτικά των τριών μεγάλων νησιών, που περιέβαλε το μεγάλο Ωκεανό, είναι η σημερινή Βόρεια Αμερική. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ο Πλούταρχος δεν μιλούσε μόνο για μια χώρα, αλλά για μια μεγάλη ηπειρωτική γη (= μεγάλη ηπειρωτική χώρα). ε. "... Τα ρεύματα βγαίνουν από τη μεγάλη ηπειρωτική χώρα, δημιουργούν προσχώσεις και η θάλασσα είναι πυκνή, γεώδης και θεωρήθηκε πως έχει παγώσει...» Ο Πλούταρχος συνεχίζει: στ. «...Από τα ηπειρωτικά μέρη (λένε οι βάρβαροι) τα προς τη θάλασσα κατοικούν οι Έλληνες, γύρω από κόλπο όχι μικρότερο από τη Μαιώτιδα (λίμνη), που το στόμιο του βρίσκεται στην ίδια ευθεία με το στόμιο της Κασπίας 8

9 θάλασσας. Εκείνοι αποκαλούν και θεωρούν τους εαυτούς τους ηπειρώτες και νησιώτες όσους κατοικούν τούτη τη γη, επειδή περιβρέχεται γύρω γύρω από θάλασσα...» Αν λάβουμε υπόψη ότι η Μαιώτιδα είναι η σημερινή Αζοφική, και, χρησιμοποιώντας ένα συνηθισμένο σχολικό Γεωγραφικό Άτλαντα, σύρουμε μία «ευθεία» γραμμή από το άνοιγμα (δηλαδή τη βόρεια ακτή), της Κασπίας Θάλασσας, τότε βλέπουμε ότι ο κόλπος, στις ακτές του οποίου οι Έλληνες κατοικούσαν, είναι ο Κόλπος του Αγίου Λαυρεντίου. ζ. «...Πιστεύουν επίσης ότι με τους λαούς του Κρόνου αναμείχθηκαν αργότερα όσοι έφτασαν με τον Ηρακλή και παρέμειναν και ότι το Ελληνικό στοιχείο, που έσβηνε ήδη εκεί και ήταν υποταγμένο στη βαρβαρική γλώσσα, τους νόμους και τον τρόπο ζωής, αναζωπυρώθηκε, για να το πούμε έτσι, και έγινε πάλι ισχυρό και σημαντικό. Για τούτο τις ανώτερες τιμές έχει ο Ηρακλής, τις αμέσως επόμενες ο Κρόνος...» Ακόμα και ο Ηρακλής, ο μεγάλος ήρωας της Μυκηναϊκής εποχής, επισκέφθηκε αυτή τη μεγάλη ήπειρο, όπου οι Έλληνες συνέχισαν να κατοικούν, μέχρι και πολύ αργότερα. η. «...Όταν λοιπόν ο αστέρας του Κρόνου, τον οποίο εμείς αποκαλούμε, λέει, Φαίνοντα ενώ εκείνοι Νυκτούρο, φτάσει στον Ταύρο μετά από περίοδο τριάντα ετών, αφού, προετοιμάσουν επί χρόνο πολύ τη θυσία και τον... στέλνουν, που έχουν ξεχωριστεί με κλήρο, με ανάλογο αριθμό πλοίων, φορτώνοντας τα με πολλά απαραίτητα και προμήθειες αναγκαίες για ανθρώπους που πρόκειται να ταξιδέψουν στη θάλασσα κωπηλατώντας και να μείνουν στα ξένα χρόνο πολύ. Αφού ανοιχτούν στο πέλαγος, έχουν, όπως είναι λογικό, οι ταξιδιώτες διαφορετική τύχη όσους σώθηκαν.όμως κρατούν στην αρχή στα νησιά που βρίσκονται πέρα, κατοικούνται από Έλληνες και βλέπουν τον ήλιο να κρύβεται για λιγότερο από μια ώρα επί τριάντα μέρες» 9

10 Εικόνα 3: Χάρτης όπου φαίνονται οι θέσεις που περιγράφονται στο κείμενο του Πλούταρχου, η απόσταση μεταξύ Βρετανίας και Ωγυγίας (Ισλανδία), καθώς και η γραμμή (γεωγρ. πλάτος) που ενώνει την είσοδο της Κασπίας Θάλασσας και τον Κόλπο του ΑΓ. Λαυρεντίου (Gulf of St. Laurence). Μετά τις παραπάνω, δύο ερωτήσεις που αναδύθηκαν, και συγκεκριμένα: (i) «Πού ήξεραν οι προϊστορικοί Έλληνες ότι ο ήλιος δύει μπροστά απο τα μάτια τους για λιγότερο από μία ώρα;» και (ii) «Ποια νησιά βλέπουν τον ήλιο που δύει για λιγότερο από μία ώρα;» Η απάντηση στην πρώτη ερώτηση δεν είναι εύκολη. Σίγουρα, ο Πλούταρχος, που γεννήθηκε στην Χαιρώνεια, μια μικρή πόλη της ηπειρωτικής Ελλάδας στη Βοιωτία, δεν θα μπορούσε να έχει καμία προσωπική εμπειρία. Άλλωστε, πουθενά δεν αναφέρεται ότι ο Πλούταρχος ταξίδεψε στον Ατλαντικό. Από την άλλη πλευρά, όμως, γνωρίζουμε ότι ο Πλούταρχος αργότερα έγινε ιερέας στο Μαντείο των Δελφών. Είναι πολύ πιθανό ότι θα μπορούσε να έχει, άμεσα ή έμμεσα, ενημερωθεί από κάποιον, που είχε επισκεφτεί την περιοχή αυτή. Κατά τη διάρκεια αυτών των αρχαίων χρόνων, η νεοαποκτηθείσα γνώση περιορίζονταν κυρίως μεταξύ των ιερέων στους ναούς και στα μαντεία. Το ίδιο δεν συνέβεναι και με τους ιερείς της Αιγύπτου; Αλλά ποιά είναι τα νησιά που έβλεπαν τον ήλιο να «δύει» για λιγότερο απο μία ώρα; Είναι ευρέως γνωστό ότι ο Αρκτικός Κύκλος συμπίπτει με το γεωγραφικό πλάτος 66.5 o του Βορρά. Κατά συνέπεια, οι περιοχές και σε αυτή την περίπτωση τα νησιά τα οποία «βλέπουν τον ήλιο να δύει για λιγότερο από μία ώρα» θα πρέπει να βρίσκονται λίγο νοτιότερα του Αρκτικού Κύκλου. Και μια άλλη σημαντική ερώτηση: Γιατί θα πήγαιναν στην Βόρεια Αμερική; Τι θα έκαναν εκεί μετά; Η απάντηση είναι ότι ήθελαν ντόπιο χαλκό, ο οποίος βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες στην περιοχή γύρω από την Λίμνη Superior και στο νησί Royale που βρίσκονται στα σημερινά σύνορα μεταξύ των ΗΠΑ και του Καναδά (περιοχή της σημερινής ΗΠΑ - Καναδικά σύνορα). Η άποψη αυτή έχει επικυρωθεί από αρχαιολογικές ανασκαφές και ο υπολογισμός της ηλικίας των ευρημάτων με τη 10

11 μέθοδο της ραδιοχρονολόγησης κυμαίνεται από το π.χ., δηλαδή από την έναρξη της πρωτοελλαδικής εποχής, μέχρι το τέλος του Μυκηναϊκού Πολιτισμού. 4. Οι Γνώσεις των προϊστορικών Ελλήνων για τον Ωκεανό 4.1 Γενικά Ας δούμε τώρα πως ο Όμηρος περιγράφει μερικά απο τα φυσικά και ωκεανογραφικά χαρακτηριστικά του Ωκεανού. Όπως δεχόμαστε σήμερα, ο Όμηρος πρέπει να έχει ζήσει περίπου μεταξύ του 9ου και / ή του 8ου αιώνα π.χ., ενώ τα γεγονότα που περιγράφονται πρέπει να έχουν συμβεί παλαιότερα, με πιο πρόσφατα για την εποχή εκείνη, τον Τρωικό πόλεμο και την επιστροφή του Οδυσσέα. Ο Όμηρος αναφέρεται στον Ωκεανό 18 φορές στην Ιλιάδα και 16 φορές στην Οδύσσεια. Από όλες αυτές τις αναφορές, έχουμε σταχυολογήσει τα εξής : «Πηγαίνω στην άκρη του κόσμου για να επισκεφτώ τον Ωκεανό...» (Ιλιάδα, XIV) - «...Ο Ωκεανός βρίσκεται στα πέρατα της εύφορης Γης...»(Ξ 201). «... η λαμπρή σφαίρα του ήλιου τώρα βυθίστηκε στον Ωκεανό...» (Ιλιάδα, VIII) - «...εκεί που πέφτει το λαμπρό φως του Ήλιου...»(Θ 485). «...καθώς ο ήλιος αρχίζει να αντανακλάται επάνω στα χωράφια, εκ νέου φωτίζει αργά τον Ωκεανό...» (Οδύσσεια, XIX) -«...εκ νέου φώτισε τα χωράφια από τον ήσυχο βαθύρροον Ωκεανόν...»(τ 433). Το γεγονός ότι ο Ήλιος δύει στον Ωκεανό ήταν γνωστό, αφού είχαν επισκεφτεί πολλές φορές τον Ατλαντικό Ωκεανό, αλλά πώς ήξεραν επίσης ότι ανατέλλει απο έναν Ωκεανό; Είναι γνωστό ότι ανατολικά από την περιοχή του Αιγαίου, βρίσκονταν μόνο ψηλά βουνά. Εξάλλου, ο Ινδικός Ωκεανός δεν βρίσκεται ακριβώς στα ανατολικά. Επομένως πώς γνώριζαν ότι ο ήλιος ανατέλλει απο τον Ωκεανό; «(Η Γη είναι περιτριγυρισμένη από τα) «...ολοένα κυκλωτικά νερά του Ωκεανού...» (Ιλιάδα, XVIII) Ο Ωκεανός περιβάλλει πανταχόθεν την Γη (Σ ). Ο Ωκεανός είναι ένας μεγάλος ποταμός που εκτείνεται προς τα 4 σημεία του ορίζοντα. «...στη ροή του Ωκεανού, προς τα δυτικά, βρίσκεται ο Άδης (Οδύσσεια, XIX) και πέρα από τα Ηλύσια πεδία... " "... Δίπλα στις ροές του Ωκεανού, προς Δυσμάς, κείται ο Άδης και εντεύθεν κείται το Ηλύσιον Πεδίον...: (ω 11) Αναλύοντας όλα τα παραπάνω, καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως ο Ωκεανός δεν είναι μια «πλατιά θάλασσα», όπως η Μεσόγειος ή η Ερυθρά Θάλασσα. Αντίθετα, ο Ωκεανός θεωρείται ότι είναι ένα μεγάλο ποτάμι. Αυτό σημαίνει, πέραν των άλλων, ότι δεν περιβάλλει τη Γη στατικά, αλλά δυναμικά, αφού ρέει σαν ποτάμι. Εξάλλου, η ετυμολογία της λέξης Ωκεανός (Oceanus) στα αρχαία ελληνικά, δείχνει αυτή την αέναη κίνηση του ποταμού Ωκεανού. Η λέξη Ωκεανός (Oceanus) είναι το αποτέλεσμα της λέξης «Ωκύς»που σημαίνει"γρήγορος"και "νάω" που σημαίνει ροή. Επομένως, η ίδια η λέξη Ωκεανός- Oceanus σημαίνει γρήγορη ροή. 11

12 Μια άλλη ομάδα κειμένων που αναφέρει τον Ωκεανό και τα φυσικά και ωκεανογραφικά του χαρακτηριστικά είναι τα κείμενα των Ορφικών. Από τα Αργοναυτικά των Ορφικών και τους Ορφικούς Ύμνους, έχουμε σταχυολογήσει τα εξής: α. «...Ως εκ τούτου κάθε ποταμός, εξ ου και η εξαπλωμένη θάλασσα...»- «... από τον Ωκεανό προέρχονται όλοι / οι ποταμοί και όλη η θάλασσα...» Κατά συνέπεια, ο Ωκεανός σχετίζεται με τη θάλασσα. Η θάλασσα, στην προκειμένη περίπτωση, είναι φυσικά η Μεσόγειος Θάλασσα. β. «ΩΚΕΑΝΟ αποκαλώ, αυτόν του οποίου η φύση πάντα ρέει, από τον οποίο αρχικά προέκυψαν τόσο οι Θεοί και οι άνδρες / Άρχοντας άφθαρτος, του οποίου τα κύματα περιβάλλουν, / Και η σύναψη ισχυρών κύκλων γης δεσμεύεται...»(από τον ύμνο των Ορφικών στον Ωκεανό) - «... αθάνατον πατέρα και αρχή των αθανάτων / θεών και θνητών / ανθρώπων, που κυματίζει γύρω από την / Γη που την περικυκλώνει...» γ. «... Ο Παλιός Ωκεανός επίσης..., / Του οποίου η υγρή αγκαλιά περιτυλίγει τη στερεά γη...» (Από τον ύμνο των Ορφικών στον Πάνα) - «... Ωκεανός τε πέριξ εν ύδασι γαίαν ελίσσων...»- Ο ποιητής Ησίοδος, στο έργο του Θεογονία αναφέρεται στον Ωκεανό, κάπως έτσι: δ. «...Ο Ωκεανός, ο τέλειος ποταμός... (Ησ. 242) /. - «Ωκεάνοιο, τελήοντος ποτάμοιο» 4.2 Χαρακτηριστικά του Ωκεανού ποταμού Ας δούμε τώρα, πως περιγράφονται τα ειδικά χαρακτηριστικά της ροής του Ωκεανού ποταμού. Ο Ησίοδος χαρακτηρίζει τον Ωκεανό ως αψόροο (πίσω-ροή). Αυτός ο χαρακτηρισμός έχει καταστήσει να «ταλαντεύεται», στα Νέα Ελληνικά. Αυτό σημαίνει ότι το νερό των ωκεανών εκτελεί μια «παλινδρομική κίνηση», δηλαδή μια κίνηση κατά μήκος ενός άξονα. Κατά την άποψή μου, η ερμηνεία αυτή δεν είναι σωστή, δεδομένου ότι η αρχαία ελληνική λέξη αψ-ροή θα μπορούσε να αποδοθεί σαν «τυρβώδης ροή», με άλλα λόγια, τυρβώδη ροή (turbulent flow) σε αντίθεση με τη στρωτή ροή. Ο Όμηρος αναφερόμενος στον Ωκεανό, χρησιμοποιεί τις φράσεις βαθιά-ροούμενος (βαθύροος) και βαθιά-δινούμενος (βαθυδίνης). Βαθιά-ροούμενος σημαίνει οτι ο ποταμός Ωκεανός ρέει οχι μόνο στην επιφάνεια του,αλλά και στο βάθος του,και αυτή η βαθιά ροή δεν είναι στρωτή, αλλά τυρβώδης, γι 'αυτό ο Ωκεανός χαρακτηρίζεται επίσης ως βαθυδίνης. Επομένως ο τυρβώδης χαρακτήρας της κίνησης του Ωκεανού δεν περιορίζεται μόνο στην επιφάνεια του αλλά και στο βάθος. Σήμερα, γνωρίζουμε ότι τα ωκεάνια ρεύματα εκτείνονται σε βάθος περίπου μ. και ότι έως εκείνο το επιφανειακό σημείο ροής τους είναι τυρβώδεις. Τον τελευταίο καιρό, αυτό έχει επιβεβαιωθεί με τη χρήση των διαφόρων μέσων που είναι δυνατή η ταυτόχρονη μέτρηση της ταχύτητας ροής καθώς και του βάθους. 12

13 Όμως, τα χρόνια του Ομήρου, εφαρμόζοντας ποιες μεθόδους γνώριζαν ότι ο ποταμός Ωκεανός εμφανίζει μια τυρβώση ροή τόσο στην επιφάνεια όσο και σε βάθος ; Σε γενικές γραμμές, όλη η γνώση για τον Ωκεανό έχει ξεχαστεί. Ακόμα και μετά την ανακάλυψη της Αμερικής, τίποτα δεν αναφέρθηκε για τα ρεύματα, παρα το γεγονός οτι οι ψαράδες του Ωκεανού θα πρέπει να τα ξέρουν, αλλά για διάφορους λόγους, προτιμούσαν να μην αναφέρονται σε αυτά. 5. H ξεχασμένη γνώση Όλη αυτή η γνώση αποκτήθηκε κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ της έναρξης ή τα μέσα της 3ης χιλιετίας π.χ. και στο τέλος της Μυκηναϊκής Εποχής, δηλαδή περίπου στα τέλη της 2ης χιλιετίας και περίπου 100 με 150 χρόνια μετά τον Τρωικό Πόλεμο. Αυτά συμπεραίνονται από τα κείμενα που έμειναν κυρίως από τα Ορφικά, τον Όμηρο, τον Ησίοδο και τον Πλούταρχο, ο οποίος φυσικά είναι κατά πολύ νεώτερος των προηγούμενων αφού έζησε μεταξύ του μ.χ. Είναι ευρέως γνωστό, ότι το τέλος της Μυκηναϊκής περιόδου ακολουθήθηκε από μια εποχή, γνωστή ως τα σκοτεινά χρόνια. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου μεγάλο μέρος γνώσης που αποκτήθηκε από τους προϊστορικούς Έλληνες, για άγνωστους λόγους ακόμα, χάθηκε. Συνεπώς, και παρά το γεγονός ότι οι Έλληνες των ιστορικών χρόνων κατάφεραν να δημιουργήσουν τον γνωστό Ελληνικό Πολιτισμό, που έφτασε στην κορύφωσή του τον 5 ο αιώνα π.χ., εν τούτοις αγνόησαν τον Ωκεανό. Είναι παράξενο το ότι, καθώς δημιουργούσαν αποικίες, ανέπτυσσαν το εμπόριο και τη ναυτιλία, είχαν κατακτήσεις, ανέπτυσσαν την τέχνη της αρχιτεκτονικής,της ποίησης, του θεάτρου κ.α., όμως ξέχασαν τα πάντα σχετικά με τον ποταμό Ωκεανό, ξέχασαν την Κρόνια Θάλασσα, ξέχασαν την Ωγυγία και τα νησιά όπου ο ήλιος δύει για μια ώρα την ημέρα στην διάρκεια ενός μήνα και τόσα άλλα. Όλα αυτά είχαν ξεχαστεί, και συνεπώς είχαν χαθεί από τους μεταγενέστερους όπως από τον Μεγάλο Αλέξανδρο, από τους Ρωμαίους, αλλά και αργότερα από τους λεγόμενους Βυζαντινούς, οι οποίοι ως πρωτοχριστιανοί δεν τους ενδιέφερε να κατακτήσουν το «φυσικό βασίλειο» του Ωκεανού αλλά το βασίλειο του Ουρανού. Η μόνη εξαίρεση είναι ο Πυθέας από την Mασσαλία, που έζησε τον 4 ο αιώνα π.χ. (περίπου το π.χ.) και ο οποίος έφυγε από την Μασσαλία για να κατακτήσει τον Ωκεανό. 13

14 Έτσι, φτάνοντας στην Βρετανία και την Ιέρνη (Ιρλανδία), έφτασε στην Θούλη,που η αντίστοιχη ονομασία της σήμερα είναι Ισλανδία. Από εκεί, ο Πυθέας πρέπει να έφτασε στην Αρκτική Θάλασσα και έπειτα να γύρισε στην Μασσαλία. Συνεπώς, οι περισσότεροι από τους αρχαίους λαούς, συμπεριλαμβανομένων των Φοινίκων, θα πρέπει να είχαν ταξιδέψει στον Ωκεανό, αλλά ποτέ μακριά από τις Ευρωπαϊκές ακτές. Το θέμα είναι φυσικά ότι το βιβλίο Περί Ωκεανού, που γράφτηκε από τον Πυθέα γύρω στο 320 π.χ., χάθηκε και συνεπώς δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ακριβώς μέχρι σε ποιο σημείο κατάφερε να φτάσει. 6. Η ανακάλυψη του Ρεύματος του Κόλπου (Gulf Stream) Όλα αυτά που αναφέρονται παραπάνω επανανακαλύφθηκαν τουλάχιστον 3,000 χρόνια αργότερα, περίπου τον 16 ο αιώνα Μ.Χ., όταν ο Ponce de Leon περιέγραψε για πρώτη φορά την Florida Current (1513) Mετά από αυτό, μια προσπάθεια για σπουδές των ρευμάτων του Ατλαντικού Ωκεανού ξεκίνησε. Μια έντονη μελέτη του Ρεύματος του Κόλπου ξεκίνησε κατά τα μέσα του 18 ου αιώνα. Η αιτία ήταν ένα γράμμα που στάλθηκε από τον Μπέντζαμιν Φραγκλίνο, (ο Στρατηγός-Διοικητής των Βόρειων Αμερικανικών Αποικιών ) στον καπετάνιο Φόλγκερ, ζητώντας του να κάνει ένα σκαρίφημα του Ρεύματος του Κόλπου, έτσι ώστε να κάνει την ταχυδρομική παράδοση από την Αγγλία ταχύτερη. Με το τέλος αυτού του αιώνα, πολλοί χάρτες κατασκευάστηκαν, ανάμεσα σε αυτούς και χάρτες θερμοκρασίας, μετά από εκτενείς και συστηματικές μετρήσεις της θερμοκρασίας. Οι πρώτοι χάρτες της περιοχής αναφέρονται στο Ρεύμα του Κόλπου ως Κόλπος της Φλόριντας, ή ως Στενά της Φλόριντας ή Κανάλι των Μπαχάμα. Το όνομα 14

15 Ρεύμα του Κόλπου εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1842, σε ένα χάρτη από τον Sydney Morris και τον Samuel Breese. Οι συστηματικές παρατηρήσεις και μελέτες πάντως ξεκίνησαν βασικά λίγο αργότερα, το 1845, καθώς ο Mathew Maury, στο βιβλίο του Φυσική Γεωγραφία της Θάλασσας (1855) έγραψε: «υπάρχει ένας ποταμός στον ωκεανό. Στις σοβαρότερες ξηρασίες δεν αδειάζει ποτέ, και στις ισχυρότερες πλημμύρες δεν ξεχειλίζει ποτέ Το ρεύμα του είναι πολύ πιο γρήγορο από εκείνο του Μισισιπή ή του Αμαζονίου» Συγκρίνετε το παραπάνω απόσπασμα με εκείνο του Ομήρου 8 ος αι. (;) π.χ. : «έθεσε τον ισχυρό ποταμό του Ωκεανού ( Ιλιάδα, ΧVΙΙΙ ) και έθεσεν επάνω τον μεγαλόσθενο/ ποταμό του Ωκεανού»( Ιλιάδα, Σ 607). «...Αφού αφήσαμε την ροή του ποταμού Ωκεανού...» (Οδύσσεια ΧΙΙ )/ «αφού κατέλιπε την ροή του ποταμού Ωκεανού» (Οδύσσεια, μ1). Από την πρόσφατη ερευνητική δραστηριότητα της επιστημονικής κοινότητας, τα αποτελέσματα που μας ενδιαφέρουν είναι αυτά που αναφέρονται στην εξέλιξη των σύγχρονων θεωριών, καθώς και τη θέση των στροβίλων και των θερμών δινών των πυρήνων. Είναι μια ερευνητική προσπάθεια που ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του εβδομήντα, με τη χρήση σύγχρονων τεχνικών εφαρμογών της διαστημικής τεχνολογίας. Οι εφαρμογές αυτές οδηγούν στην επαλήθευση της γνώσης-κληρονομιάς των Ορφικών, του Ομήρου και του Ησίοδου,του Πλούταρχου, του Οβίδιου και άλλων. Με άλλα λόγια, αυτή αποδεικνύει ότι: Ο Ωκεανός είναι ένα μεγάλο ποτάμι που περιβάλλει τη Γη που σημειωτέον τότε θεωρείτο ένας δίσκος, όπως αυτή απεικονίζεται στις ασπίδες του Ηρακλή και του Αχιλλέα. Ο Ωκεανός είναι οπίσθιος και ρέει (αψόροος, οπισθόροος). Ο Ωκεανός-ποταμός δεν ρέει μόνο στην επιφάνεια αλλά και σε βάθος (βαθύρροος). Ο Ωκεανός παρουσιάζεται περιδινούμενος και στο βάθος (βαθυδίνης). 7. Συζήτηση Συμπεράσματα Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω και λαμβάνοντας υπόψη τα καλύτερα γραπτά των δύο μεγάλων ποιητών και κυρίως (α) την Ιλιάδα και την Οδύσσεια του Ομήρου, (β) την Θεογονία και το Έργα και Ημέραι του Ησιόδου, (γ) τα Αργοναυτικά των Ορφικών και (δ) τα Ηθικά του Πλούταρχου, αλλά και πολλών άλλων αρχαίων συγγραφέων, μπορούμε να υποστήριξουμε ότι οι προϊστορικοί Έλληνες, ήδη από την εποχή του Τιτάνα Κρόνου μέχρι την εποχή του Ηρακλή και του Οδυσσέα, έπρεπε να γνωρίζουν πάρα πολλά για τον σημερινό Ατλαντικό Ωκεανό και τα νησιά του, καθώς και για τις περιοχές που βρίσκονταν κοντά στις Στήλες του Ηρακλή. Σύμφωνα με τα γραπτά του Πλούταρχου, οι προϊστορικοί Έλληνες θα έπρεπε να γνωρίζουν τα ακόλουθα: 15

16 (i) (ii) (iii) (iv) (v) Την Βρετανία και την Ιέρνη (Ιρλανδία) Την Ισλανδία, η οποία αναφέρεται ως Ωγυγία, την εγγύτητά της με την Βρετανία και την απόσταση μεταξύ των δύο νησιών. Τα τρία νησιά που βρίσκονται δυτικά της Ωγυγίας (Ισλανδία), τα οποία πρέπει να είναι τα σημερινά νησιά της Γροιλανδίας, το νησί του Buffin και την Νew Foundland. Ότι τα προαναφερθέντα τρία νησιά βρίσκονται σε ίση απόσταση μεταξύ τους. Αναφέρεται στην «Κρόνια Κύρια (Θάλασσα)» που σύμφωνα με τα Ορφικά, είναι το όνομα που δινόταν από τους Υπερβόρειους στον σημερινό Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό και ένα μέρος του Αρκτικού Ωκεανού. Επίσης γνώριζαν: (vi) Ότι στα δυτικά αυτών των τριών νησιών ήταν μια μεγάλη ήπειρος (μια μεγάλη ηπειρωτική χώρα) που περιέβαλλε την μεγάλη Θάλασσα. (vii) Ότι οι ακτές του κόλπου αυτής της μεγάλης ηπείρου κατοικούνταν από Έλληνες. (viii) Ότι το μέγεθος του προαναφερθέντος κόλπου ήταν περίπου το ίδιο με εκείνο της Μαιώτιδας Θάλασσας (σημερινή Αζοφική). (ix) Ότι αυτός ο κόλπος βρισκόταν στην «ίδια ευθεία γραμμή» με το στόμιο της Κασπίας Θάλασσας. Αυτό σημαίνει ότι η βορειότερη ακτή της Κασπίας Θάλασσας βρισκόταν στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος με το όσο απείχε ο κόλπος από το μέρος που βρισκόταν η μεγάλη ήπειρος. Μετά από αυτή την λεπτομερή ανάλυση, δεν θα πρέπει να υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι αυτός ο κόλπος πρέπει να είναι ο κόλπος του Αγίου Λαυρεντίου του σημερινού Καναδά, και συνεπώς η «μεγάλη ήπειρος» πρέπει να ταυτίζεται με την Βόρεια Αμερική. (x) Επίσης ήξεραν ότι τα ρεύματα της θάλασσας εκπήγαζαν από τον προαναφερθέντα κόλπο δίπλα στον Ατλαντικό και περιείχαν γεώδες υλικό που εμπόδιζε την πλεύση των πλοίων και για αυτό οι ναύτες επειδή δεν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα πανιά χρησιμοποιούσαν κουπιά. (xi) Ότι οι λαοί που έφτασαν με τον Ηρακλή έμειναν σε μία περιοχή των τριών αυτών νησιών όπου ο ήλιος έδυε μόνο για μία ώρα επί μια περίοδο τριάντα ημερών. Λαμβάνοντας υπ όψιν όλα τα παραπάνω κάποιος μπορεί να υποθέσει περισσότερα σχετικά με την γνώση των προϊστορικών Ελλήνων, εκτός από τη επιβεβαίωση όσων αναφέρονται από τον Πλούταρχο. Αυτά τα άμεσα συμπεράσματα είναι τα εξής: (i) Ότι ήξεραν πως να μετρούν τις μεγάλες επιφάνειες, π.χ. την επιφάνεια της Αζοφικής Θάλασσας (Μαιώτιδα) και εκείνη του Κόλπου του Αγίου Λαυρεντίου. (ii) Ότι η ανακάλυψη της Ισλανδίας, των τριών νησιών και εκείνη της μεγάλης ηπείρου θα πρέπει να συνέβησαν, σύμφωνα με τις πιο συντηρητικές εκτιμήσεις, περίπου στις αρχές της 3 ης χιλιετίας π.χ., ταυτόχρονα με την έναρξη της Πρωτο-Ελλαδικής περιόδου. (iii) Ότι ήξεραν τον τρόπο να καθορίσουν το γεωγραφικό πλάτος μιας δεδομένης περιοχής. 16

17 (iv) Ότι πολύ πριν την εποχή του Ηρακλή και των Αργοναυτικών, και πολύ πιο πριν την εποχή του Φρίξου και της Έλλης, γνώριζαν την Κασπία Θάλασσα, τους Υπερβόρειους, την οροσειρά Ριπ, την Samartian Θαλάσσα (Βαλτική Θάλασσα), τους διάφορους ποταμούς όπως τον Dneiper ( που αποκαλούσαν Βορεισθένη), τον Don (Tanais) κλπ. καθώς και τους λαούς που ζούσαν στις περιοχές μεταξύ του Εύξεινου Πόντου και της Βαλτικής Θάλασσας (Samartian Θαλάσσα). Λαμβάνοντας υπ όψην την γνώση σχετικά με τον Ωκεανό, που βασίζεται στα έργα του Ομήρου, Ιλιάδα και Οδύσσεια, και εκείνα του Ησιόδου, τα συμπεράσματα είναι τα εξής: (i) (ii) (iii) Ο Ωκεανός είναι ένας μεγάλος ποταμός που εκτείνεται στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα.αυτό σημαίνει ότι ο Ωκεανός δεν περιβάλλει την γη στατικά, αλλά δυναμικά, αφού ρέει σαν ποταμός. Η Γή περιβάλλεται απο...τα ανακυκλώμενα νερά του Ωκεανού (Ιλ.Σ )....Ο Παλιός Ωκεανός επίσης.../ Του οποίου η υγρή αγκαλιά περιβάλλει την στερεά γή (Από τον Ύμνο των Ορφικών στον θεό Πάνα). Βασιζόμενοι στα παραπάνω, είναι ξεκάθαρο ότι ήξεραν για τα ρεύματα του Ωκεανού, όχι μόνο για εκείνα του Ατλαντικού Ωκεανού, αλλά όλων των Ωκεανών, όπως και το ότι «...ο μεγάλος ποταμός εκτείνεται στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα...». Λαμβάνοντας υπ όψιν όλα τα παραπάνω, τίθεται το ακόλουθο ερώτημα: Είναι δυνατόν για κάποιον (ή για περισσότερους ) να περιγράψουν όλα αυτά τα μέρη και όλα αυτά τα φυσικά και ωκεανογραφικά χαρακτηριστικά, εάν δεν είχαν επισκεφτεί ή διασχίσει τον Ωκεανό; Επιτρέψτε μου να σας θυμίσω ότι αναφερόμαστε στην χρονική περίοδο μεταξύ της έναρξης της 3 ης Χιλιετίας και το τέλος της 1 ης Χιλιετίας π.χ.. 8. Αναφορές Ησίοδος. Θεογονία Ησίοδος. Θεογονία, «ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ», Αθήνα, ΚΑΚΤΟΣ, Ησίοδος. Έργα και Ημέραι, «ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ», Αθήνα, ΚΑΚΤΟΣ, Homer. Iliad. Homer. Odyssey. Mariolakos, I., Geomythology. In Birx, J., H. (Ed.), Encyclopedia of Anthropology, vol. 3, , New York, SAGE Publ.Mariolakos, I., Kranioti, A., Μarketselis, E., Papageorgiou, M., Water, mythology and environmental education, Desalination, 213/1-3, Maury, M. F., The Physical Geography of the Sea. New York, Harper & Brothers, Publishers.287pp. Available online at: = Z5jN3YpoOjgC&printsec = frontcover&dq = physical+geography+of+the+sea&cd = 3#v = onepage&q = &f = false 17

18 Mertz, H The Wine Dark Sea: Homer s Heroic Epic of the North Atlantic (Greek translation by Zairis, NEA THESIS publ., 1995). Mertz, H Atlantis: Dwelling Place of the Gods (Greek translation by Zairis, NEA THESIS publ., 1999). Ορφικά. Αργοναυτικά, Ύμνοι, «ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ», Αθήνα, ΚΑΚΤΟΣ, Πλάτων. Τίμαιος (ή Περί Φύσεως), «ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ», Αθήνα, ΚΑΚΤΟΣ, Πλάτων. Κριτίας (ή Ατλαντικός), «ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ», Αθήνα, ΚΑΚΤΟΣ, Πλούταρχος. Περί του Εμφαινομένου Προσώπου τω Κύκλω της Σελήνης, «ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ»,Αθήνα, ΚΑΚΤΟΣ, Plutarch. Moralia, Concerning the Face which appears in the Orb of the Moon. Available online at: (Greek text), and he_moon*/d.htm) (English text) 18

Θεογονία: Πώς ξεκίνησαν όλα.

Θεογονία: Πώς ξεκίνησαν όλα. Θεογονία: Πώς ξεκίνησαν όλα. Μέσα από τα πολύχρωµα σύννεφα του ουρανού της Μυθοχώρας ξεπροβάλλει ο Πήγασος, το φτερωτό άλογο που χάρισε ο θεός της θάλασσας, ο Ποσειδώνας, στο γιο του τον Βελλερεφόντη.

Διαβάστε περισσότερα

Αν και η πρώτη αντίδραση από πολλούς είναι η γελοιοποίηση για τη ανάλυση τέτοιων θεμάτων, παρόλα αυτά τα ερωτηματικά υπάρχουν.

Αν και η πρώτη αντίδραση από πολλούς είναι η γελοιοποίηση για τη ανάλυση τέτοιων θεμάτων, παρόλα αυτά τα ερωτηματικά υπάρχουν. Είναι γνωστή σε όλους η σειρά επιστημονικής φαντασίας Star Trek η οποία έχει φανατικούς θαυμαστές σε όλο τον κόσμο. Οι τεχνολογικές καινοτομίες και οι «φανταστικές» τεχνολογίες που είχε συμπεριλάβει στο

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 1 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται

ΜΑΘΗΜΑ 1 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται ΜΑΘΗΜΑ 1 Π. Γ Κ Ι Ν Η Σ 1. Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται 2. Να μπορείς να δώσεις την σχετική γεωγραφική θέση ενός τόπου χρησιμοποιώντας τους όρους

Διαβάστε περισσότερα

ΠαναγιώταΚαραφέρη, Εκπαιδευτικό Α/θμιας εκπαίδευσης, Μsc οργάνωσηςκαι διοίκησης εκπαίδευσης, μέλος της Παιδαγωγικής Ομάδας τουκπε Στυλίδας,

ΠαναγιώταΚαραφέρη, Εκπαιδευτικό Α/θμιας εκπαίδευσης, Μsc οργάνωσηςκαι διοίκησης εκπαίδευσης, μέλος της Παιδαγωγικής Ομάδας τουκπε Στυλίδας, Από: Dr.rer.nat.Η. Δ. Μαριολάκο, Ομοτ. Καθηγητή Γεωλογίας, Παν/μίου Αθηνών, Εύαγγελο Μαρκατσέλη, Καθηγητή Β/θμιας εκπαίδευσης, Υπεύθυνο ΚΠΕ Στυλίδας, και του εθνικού σχολικού θεματικού δικτύου Π.Ε. «Γεωπεριβαλλοντικά-Γεωμυθολογικά

Διαβάστε περισσότερα

Η Αφρική είναι η τρίτη σε μέγεθος ήπειρος του πλανήτη μας, μετά την Ασία και την Αμερική. Η έκτασή της είναι, χωρίς τα νησιά, 29,2 εκατομμύρια τετρ. χ

Η Αφρική είναι η τρίτη σε μέγεθος ήπειρος του πλανήτη μας, μετά την Ασία και την Αμερική. Η έκτασή της είναι, χωρίς τα νησιά, 29,2 εκατομμύρια τετρ. χ Β. Π. Γ. Π. Η Αφρική είναι η τρίτη σε μέγεθος ήπειρος του πλανήτη μας, μετά την Ασία και την Αμερική. Η έκτασή της είναι, χωρίς τα νησιά, 29,2 εκατομμύρια τετρ. χιλιόμετρα, ενώ με τα νησιά φτάνει τα 30,2

Διαβάστε περισσότερα

Αλήθεια, ακόμη και τώρα, έχετε αναρωτηθεί ποια ήταν αυτά τα κείμενα και τι περιεχόμενο είχαν;

Αλήθεια, ακόμη και τώρα, έχετε αναρωτηθεί ποια ήταν αυτά τα κείμενα και τι περιεχόμενο είχαν; Όποιον κι αν ρωτήσετε σήμερα σχετικά με την ανακάλυψη της Αμερικής, είναι σίγουρο ότι θα σας αναφέρει την γνωστή ιστορία με τον Χριστόφορο Κολόμβο, ο οποίος τον 15ο αιώνα έχοντας μελετήσει κάποια αρχαία

Διαβάστε περισσότερα

Επιστημονική Φαντασία-Μυστήρια ΑΤΛΑΝΤΙΔΑ ΘΕΟΔΩΡΑ ΘΩΜΑ

Επιστημονική Φαντασία-Μυστήρια ΑΤΛΑΝΤΙΔΑ ΘΕΟΔΩΡΑ ΘΩΜΑ Επιστημονική Φαντασία-Μυστήρια ΑΤΛΑΝΤΙΔΑ ΘΕΟΔΩΡΑ ΘΩΜΑ Η Ατλαντίδα (στα Αρχαία Ελληνικά: Ἀτλαντὶς νῆσος) είναι μυθικό νησί που πρωτοαναφέρθηκε στους διαλόγους του Πλάτωνα «Τίμαιος» και «Κριτίας». Στην

Διαβάστε περισσότερα

Το φως αναφέρεται σε σχετικά έντονο βαθμό στη μυθολογία, τόσο στην ελληνική όσο και στη μυθολογία άλλων αρχαίων λαών που το παρουσιάζουν σε διάφορες

Το φως αναφέρεται σε σχετικά έντονο βαθμό στη μυθολογία, τόσο στην ελληνική όσο και στη μυθολογία άλλων αρχαίων λαών που το παρουσιάζουν σε διάφορες Το φως αναφέρεται σε σχετικά έντονο βαθμό στη μυθολογία, τόσο στην ελληνική όσο και στη μυθολογία άλλων αρχαίων λαών που το παρουσιάζουν σε διάφορες μορφές (ήλιος, σελήνη, αστέρια, κ.ά) και σε ένα μέρος

Διαβάστε περισσότερα

Λίγα Λόγια για τον Μυκηναϊκό Πολιτισμό

Λίγα Λόγια για τον Μυκηναϊκό Πολιτισμό Λίγα Λόγια για τον Μυκηναϊκό Πολιτισμό Με τον όρο Μυκηναϊκός Πολιτισμός χαρακτηρίζεται ο προϊστορικός πολιτισμός της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, που αναπτύχθηκε την περίοδο 1600-1100 π. Χ., κυρίως στην

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ: ΟΔΥΣΣΕΙΑ

ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ: ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ: ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΕΠΟΣ Η λέξη σημαίνει: λόγος, διήγηση Αφηγηματικό ποίημα Τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Είναι ένα ποίημα που αφηγείται μια ιστορία Είδη: 1. Μυθολογικό 2. Διδακτικό 3. Ηρωικό Η Ιλιάδα

Διαβάστε περισσότερα

Γ) Ο Πλάτωνας 7) Ο Όµηρος ίσως έγραψε τα έπη ή ίσως τα συνέθεσε προφορικά; Α) ίσως τα έγραψε Β) ίσως τα συνέθεσε προφορικά 8) Τι κάνουν οι ραψωδοί; Α)

Γ) Ο Πλάτωνας 7) Ο Όµηρος ίσως έγραψε τα έπη ή ίσως τα συνέθεσε προφορικά; Α) ίσως τα έγραψε Β) ίσως τα συνέθεσε προφορικά 8) Τι κάνουν οι ραψωδοί; Α) Οι παρακάτω ερωτήσεις-δραστηριότητες είναι ένας ευχάριστος και διαφορετικός τρόπος επανάληψης της Οδύσσειας του Οµήρου! Ευχαριστώ πολύ τους µαθητές του Α4 του Γυµνασίου µας, Σιµακάι Χριστιάνα και Σκούρτη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ Τι είναι το έπος; Αρχικά η λέξη έπος σήμαινε «λόγος». Από τον 5ο αι. π.χ. όμως χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει το μεγάλο αφηγηματικό ποίημα σε δακτυλικό

Διαβάστε περισσότερα

Χρονολογία ταξιδιού:στις 8 Ιουλίου του 1497 άρχισε και τελείωσε το 1503

Χρονολογία ταξιδιού:στις 8 Ιουλίου του 1497 άρχισε και τελείωσε το 1503 Ονοματεπώνυμο: Βάσκο Ντά Γκάμα Χρονολογία γέννησης:3 Σεπτεμβρίου 1449 Χρονολογία θανάτου:3 Ιανουαρίου 1524 Χρονολογία ταξιδιού:στις 8 Ιουλίου του 1497 άρχισε και τελείωσε το 1503 Ανακαλύψεις: Ανακάλυψε

Διαβάστε περισσότερα

"Στην αρχή το φως και η πρώτη ώρα που τα χείλη ακόμα στον πηλό δοκιμάζουν τα πράγματα του κόσμου." (Οδυσσέας Ελύτης)

Στην αρχή το φως και η πρώτη ώρα που τα χείλη ακόμα στον πηλό δοκιμάζουν τα πράγματα του κόσμου. (Οδυσσέας Ελύτης) "Στην αρχή το φως και η πρώτη ώρα που τα χείλη ακόμα στον πηλό δοκιμάζουν τα πράγματα του κόσμου." (Οδυσσέας Ελύτης) Το σύμπαν δεν υπήρχε από πάντα. Γεννήθηκε κάποτε στο παρελθόν. Τη στιγμή της γέννησης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία Ενδεικτικοί διδακτικοί στόχοι Οι διδακτικοί στόχοι για τη διδασκαλία της εισαγωγής προσδιορίζονται στο βιβλίο για τον καθηγητή, Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι,

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει χαρακτηριστικά «Mare Mediterraneum» ως μεταξύ δύο ηπείρων

Διαβάστε περισσότερα

Γεωλογία - Γεωγραφία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ. Τ μαθητ : Σχολικό Έτος:

Γεωλογία - Γεωγραφία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ. Τ μαθητ : Σχολικό Έτος: Γεωλογία - Γεωγραφία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Τ μαθητ : Σχολικό Έτος: 1 ΜΑΘΗΜΑ 1, Οι έννοιες «γεωγραφική» και «σχετική» θέση 1. Με τη βοήθεια του χάρτη στη σελ.12, σημειώστε τις παρακάτω πόλεις στην

Διαβάστε περισσότερα

ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1 ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Μάθημα 1: Οι έννοιες και θέση 1. Τι ονομάζεται σχετική θέση ενός τόπου; Να δοθεί ένα παράδειγμα. Πότε ο προσδιορισμός της σχετικής θέσης

Διαβάστε περισσότερα

Ι. ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β': Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ ( π.Χ.) 3. Ο ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. - Η Κρήτη κατοικήθηκε για πρώτη φορά τη... εποχή.

Ι. ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β': Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ ( π.Χ.) 3. Ο ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. - Η Κρήτη κατοικήθηκε για πρώτη φορά τη... εποχή. Ι. ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β': Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ (3000-1100π.Χ.) 3. Ο ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - Η Κρήτη κατοικήθηκε για πρώτη φορά τη... εποχή. - Ο σημαντικότερος οικισμός ήταν η... - Κατά τη 2 η και 3 η χιλιετία

Διαβάστε περισσότερα

Για να περιγράψουμε την ατμοσφαιρική κατάσταση, χρησιμοποιούμε τις έννοιες: ΚΑΙΡΟΣ. και ΚΛΙΜΑ

Για να περιγράψουμε την ατμοσφαιρική κατάσταση, χρησιμοποιούμε τις έννοιες: ΚΑΙΡΟΣ. και ΚΛΙΜΑ Το κλίμα της Ευρώπης Το κλίμα της Ευρώπης Για να περιγράψουμε την ατμοσφαιρική κατάσταση, χρησιμοποιούμε τις έννοιες: ΚΑΙΡΟΣ και ΚΛΙΜΑ Καιρός: Οι ατμοσφαιρικές συνθήκες που επικρατούν σε μια περιοχή, σε

Διαβάστε περισσότερα

Να διαβάσεις με προσοχή το κείμενο και να κάνεις όλες τις εργασίες που ακολουθούν.

Να διαβάσεις με προσοχή το κείμενο και να κάνεις όλες τις εργασίες που ακολουθούν. Να διαβάσεις με προσοχή το κείμενο και να κάνεις όλες τις εργασίες που ακολουθούν. Το νησί ΚΕΙΜΕΝΟ: Η Ρόδος Καλωσορίσατε σε ένα από τα μεγαλύτερα ελληνικά νησιά, στο νησί των ιπποτών, στην πανέμορφη Ρόδο.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΞΟ. Γεωλογική εξέλιξη της Ελλάδας Το Ελληνικό τόξο

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΞΟ. Γεωλογική εξέλιξη της Ελλάδας Το Ελληνικό τόξο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΞΟ Γεωλογική εξέλιξη της Ελλάδας Το Ελληνικό τόξο ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Γεωλογική εξέλιξη της Ελλάδας Ο Ελλαδικός χώρος µε την ευρεία γεωγραφική έννοια του όρου, έχει µια σύνθετη γεωλογικοτεκτονική

Διαβάστε περισσότερα

2. Η παρακάτω φωτογραφία δείχνει (επιλέξτε τη µοναδική σωστή απάντηση):

2. Η παρακάτω φωτογραφία δείχνει (επιλέξτε τη µοναδική σωστή απάντηση): 1 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισµός Αστρονοµίας για µαθητές Δηµοτικού 1. Το διαστηµικό τηλεσκόπιο Χάµπλ (Hubble) πήρε πρόσφατα αυτή την φωτογραφία όπου µπορείτε να διακρίνετε ένα «χαµογελαστό πρόσωπο».

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ (Αόρατος) ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Κάποτε στη γη γεννήθηκε το Όνειρο. Το όνομά του δεν ήταν έτσι, όμως επειδή συνεχώς ονειρευόταν, όλοι το φώναζαν Όνειρο. Δεν ήταν κάτι το σπουδαίο, ήταν σαν

Διαβάστε περισσότερα

ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΙΟΝΙΟ

ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΙΟΝΙΟ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΙΟΝΙΟ ΚΕΡΚΥΡΑ Η Κέρκυρα είναι ένα από τα ωραιότερα νησιά της Ελλάδας, που με τη πολυσήμαντη ιστορία της, την καταπράσινη ύπαιθρο, τις δαντελένιες ακρογιαλιές και κυρίως με

Διαβάστε περισσότερα

Η φιλοσοφία και οι επιστήμες στα Αρχαϊκά χρόνια. Μαριάννα Μπιτσάνη Α 2

Η φιλοσοφία και οι επιστήμες στα Αρχαϊκά χρόνια. Μαριάννα Μπιτσάνη Α 2 Η φιλοσοφία και οι επιστήμες στα Αρχαϊκά χρόνια Μαριάννα Μπιτσάνη Α 2 Τι είναι η φιλοσοφία; Φιλοσοφία είναι η επιστήμη που ασχολείται με: ερωτήματα προβλήματα ή απορίες που μπορούμε να αποκαλέσουμε οριακά,

Διαβάστε περισσότερα

Το 1766, το Ναυαρχείο προσέλαβε τον Cook για να διοικήσει ένα επιστημονικό ταξίδι στον Ειρηνικό Ωκεανό. Ο σκοπός του ταξιδιού ήταν να παρατηρήσει και

Το 1766, το Ναυαρχείο προσέλαβε τον Cook για να διοικήσει ένα επιστημονικό ταξίδι στον Ειρηνικό Ωκεανό. Ο σκοπός του ταξιδιού ήταν να παρατηρήσει και Το 1766, το Ναυαρχείο προσέλαβε τον Cook για να διοικήσει ένα επιστημονικό ταξίδι στον Ειρηνικό Ωκεανό. Ο σκοπός του ταξιδιού ήταν να παρατηρήσει και να καταγράψει τη διαμετακόμιση της Αφροδίτης κατά μήκος

Διαβάστε περισσότερα

Ποιοι ήταν οι Βίκινγκς

Ποιοι ήταν οι Βίκινγκς Βίκινγκς Ποιοι ήταν οι Βίκινγκς Οι Βίκινγκς ζούσαν στους βόρειους λαούς της Ευρώπης: στη Νορβηγία, τη Σουηδία, τη Δανία και την Ισλανδία. Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, εμφανίστηκαν ως εξερευνητές, πειρατές,

Διαβάστε περισσότερα

* Ατλαντίδα Στυλιάνα

* Ατλαντίδα Στυλιάνα * Ατλαντίδα Η Ατλαντίδα (στα Αρχαία Ελληνικά: Ἀτλαντὶς νῆσος) είναι ένα μυθικό νησί που πρωτοαναφέρθηκε στους διαλόγους του Πλάτωνα «Τίμαιος» [1] και «Κριτίας» [2] [3]. Στην περιγραφή του Πλάτωνα, η Ατλαντίδα,

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Αρχαία Ελληνική Θρησκεία και Μυθολογία

Τίτλος Μαθήματος: Αρχαία Ελληνική Θρησκεία και Μυθολογία Τίτλος Μαθήματος: Αρχαία Ελληνική Θρησκεία και Μυθολογία Ενότητα B: Η Δημιουργία του Κόσμου στην Αρχαία Ελληνική Μυθολογία. 2β. Κοσμογονία: Η Δημιουργία του Σύμπαντος και των Θεών Περίληψη της Θεογονίας

Διαβάστε περισσότερα

Ιανουάριος Δευτέρα Τρίτη Τετάρτη Πέμπτη Παρασκευή Σάββατο Κυριακή

Ιανουάριος Δευτέρα Τρίτη Τετάρτη Πέμπτη Παρασκευή Σάββατο Κυριακή ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΕΝΙΔΙΟΥ Ε - ΣΤ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2015 Στην ελληνική μυθολογία ο Ήλιος ήταν προσωποποιημένος ως θεότητα που οδηγούσε το πύρινο άρμα του στον ουρανό. Σαν πλανήτης είναι ο αστέρας του ηλιακού συστήματος

Διαβάστε περισσότερα

Αναρτήθηκε από τον/την Βασιλειάδη Γεώργιο Κυριακή, 20 Μάιος :06 - Τελευταία Ενημέρωση Δευτέρα, 21 Μάιος :08

Αναρτήθηκε από τον/την Βασιλειάδη Γεώργιο Κυριακή, 20 Μάιος :06 - Τελευταία Ενημέρωση Δευτέρα, 21 Μάιος :08 Ο Καναδάς είναι κράτος που καταλαμβάνει το βόρειο άκρο της Βόρειας Αμερικής. Στα ανατολικά βρέχεται από τον Ατλαντικό, στα νότια συνορεύει με τις ΗΠΑ, στα δυτικάβρέχεται από τον Ειρηνικό και συνορεύει

Διαβάστε περισσότερα

Πλειάδες στην αστρονομία, ή Πούλια, ονομάζεται μια «ανοικτή συστροφή» αστέρων, δηλαδή ένα ανοικτό αστρικό σμήνος που ανήκει στον αστερισμό του Ταύρου.

Πλειάδες στην αστρονομία, ή Πούλια, ονομάζεται μια «ανοικτή συστροφή» αστέρων, δηλαδή ένα ανοικτό αστρικό σμήνος που ανήκει στον αστερισμό του Ταύρου. Πλειάδες στην αστρονομία, ή Πούλια, ονομάζεται μια «ανοικτή συστροφή» αστέρων, δηλαδή ένα ανοικτό αστρικό σμήνος που ανήκει στον αστερισμό του Ταύρου. Από τους αστέρες του σμήνους των Πλειάδων είναι ορατοί

Διαβάστε περισσότερα

Από το Βόρειο στο Βόρειο Πόλο! (ταξιδεύοντας στο ίδιο γεωγραφικό μήκος)

Από το Βόρειο στο Βόρειο Πόλο! (ταξιδεύοντας στο ίδιο γεωγραφικό μήκος) Από το Βόρειο στο Βόρειο Πόλο! (ταξιδεύοντας στο ίδιο γεωγραφικό μήκος) Τάξη Φύλλο Εργασίας Μάθημα Α Γυμνασίου Ταξιδεύοντας σε ένα μεσημβρινό Γεωγραφία. Περιγραφή Αποφασίζουμε να ξεκινήσουμε ένα παράξενο

Διαβάστε περισσότερα

Η τρίτη κίνηση της Γης

Η τρίτη κίνηση της Γης Η τρίτη κίνηση της Γης Copyright 2006, Χρήστος Κηπουρός Μαυρομιχάλη 13 Διδυμότειχο xkipuros@otenet.gr Εικόνα εξώφυλλου: Σύνθεση συγγραφέα. Oι δύο μητέρες, Πηγή: Αρχείο του ίδιου. Photo: Jean Dieuzaide,

Διαβάστε περισσότερα

Συγγραφέας. Ραφαέλα Ρουσσάκη. Εικονογράφηση. Αμαλία Βεργετάκη. Γεωργία Καμπιτάκη. Γωγώ Μουλιανάκη. Ζαίρα Γαραζανάκη. Κατερίνα Τσατσαράκη

Συγγραφέας. Ραφαέλα Ρουσσάκη. Εικονογράφηση. Αμαλία Βεργετάκη. Γεωργία Καμπιτάκη. Γωγώ Μουλιανάκη. Ζαίρα Γαραζανάκη. Κατερίνα Τσατσαράκη Συγγραφέας Ραφαέλα Ρουσσάκη Εικονογράφηση Αμαλία Βεργετάκη Γεωργία Καμπιτάκη Γωγώ Μουλιανάκη Ζαίρα Γαραζανάκη Κατερίνα Τσατσαράκη Μαρία Κυρικλάκη Μαριτίνα Σταματάκη Φιλία Πανδερμαράκη Χριστίνα Κλωνάρη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ

ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ Η Σύρος είναι νησί των Κυκλάδων. Πρωτεύουσά της είναι η Ερμούπολη, η οποία είναι πρωτεύουσα της Περιφέριας Νότιου Αιγαίου αλλά και του πρώην Νομού Κυκλάδων. Η Σύρος αναπτύχθηκε ιδιαίτερα

Διαβάστε περισσότερα

Κυριότερες πόλεις ήταν η Κνωσός, η Φαιστός, η Ζάκρος και η Γόρτυνα

Κυριότερες πόλεις ήταν η Κνωσός, η Φαιστός, η Ζάκρος και η Γόρτυνα Ηφαίστειο της Θήρας Η Μινωική Κρήτη λόγω της εμπορικής αλλά και στρατηγικής θέσης της έγινε γρήγορα μεγάλη ναυτική και εμπορική δύναμη. Οι Μινωίτες πωλούσαν τα προϊόντα τους σε όλη τη Μεσόγειο με αποτέλεσμα

Διαβάστε περισσότερα

Κομοτηνη Ταξiδια στο θρακιko πeλαγος. Εκπαιδευτικo πρoγραμμα για μαθητeς δημοτικοy

Κομοτηνη Ταξiδια στο θρακιko πeλαγος. Εκπαιδευτικo πρoγραμμα για μαθητeς δημοτικοy Κομοτηνη 2018 Ταξiδια στο θρακιko πeλαγος Εκπαιδευτικo πρoγραμμα για μαθητeς δημοτικοy Στο ταξίδι σου µπορείς να συµβουλεύεσαι την κάτοψη της έκθεσης. Οι αριθµοί αντιστοιχούν σε κάθε µία από τις προθήκες.

Διαβάστε περισσότερα

«H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ»

«H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ» «H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ» Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΘΑΛΑΣΣΑ Οι χρησιμότητες της θάλασσας είναι πολλές όπως πολλές είναι κι οι ωφέλειες που η θάλασσα παρέχει στον άνθρωπο. Ο ι

Διαβάστε περισσότερα

Αφροδίτη, Κρόνος, Ερμής, Ουρανός, Δίας, Ποσειδώνας, Άρης

Αφροδίτη, Κρόνος, Ερμής, Ουρανός, Δίας, Ποσειδώνας, Άρης Αφροδίτη, Κρόνος, Ερμής, Ουρανός, Δίας, Ποσειδώνας, Άρης Το χρώμα της Αφροδίτη είναι κίτρινο προς κόκκινο. Το μέγεθός της είναι 9,38-10 χλ. Η απόσταση από τη γη είναι 41.400.000 χλ. Δεν είναι αρκετή απόσταση

Διαβάστε περισσότερα

Η Γη είναι ένας πλανήτης που κατοικούν εκατομμύρια άνθρωποι, αλλά και ο μοναδικός πλανήτης στον οποίο γνωρίζουμε ότι υπάρχει ζωή.

Η Γη είναι ένας πλανήτης που κατοικούν εκατομμύρια άνθρωποι, αλλά και ο μοναδικός πλανήτης στον οποίο γνωρίζουμε ότι υπάρχει ζωή. Το Ηλιακό Σύστημα. Ήλιος Ο Ήλιος είναι ο αστέρας του Ηλιακού μας Συστήματος και το λαμπρότερο σώμα του ουρανού. Είναι μια τέλεια σφαίρα με διάμετρο 1,4 εκατομμύρια χμ. Η σημασία του Ήλιου στην εξέλιξη

Διαβάστε περισσότερα

Με τους τρόπους της Φυσικής

Με τους τρόπους της Φυσικής ΦΥΣΙΚΗ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Με τους τρόπους της Φυσικής Η Φυσική όπως και οι άλλες επιστήμες ασχολείται και μελετά τα Φαινόμενα. Φαινόμενα είναι οι αλλαγές που συμβαίνουν στον Κόσμο που ζεις, π.χ. η συνεχής εναλλαγή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝ ΚΑΙ ΖΩ ΣΤΟΝ ΒΥΘΌ, το ξέρω καλά πια. Ο καλύτερος τρόπος να επικοινωνήσεις με τους ανθρώπους και να τους πεις όσα θέλεις είναι να γράψεις ένα

ΑΝ ΚΑΙ ΖΩ ΣΤΟΝ ΒΥΘΌ, το ξέρω καλά πια. Ο καλύτερος τρόπος να επικοινωνήσεις με τους ανθρώπους και να τους πεις όσα θέλεις είναι να γράψεις ένα ΑΝ ΚΑΙ ΖΩ ΣΤΟΝ ΒΥΘΌ, το ξέρω καλά πια. Ο καλύτερος τρόπος να επικοινωνήσεις με τους ανθρώπους και να τους πεις όσα θέλεις είναι να γράψεις ένα βιβλίο. Υπάρχουν έξι βιβλία με τις ιστορίες μου, μα σε όλα

Διαβάστε περισσότερα

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ποιά ηρωικά χαρακτηριστικά έχει η ηρωίδα κατά τη γνώμη σας; Κατά τη γνώμη μου και μόνο που χαρακτηρίζουμε την Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου ηρωίδα δείχνει ότι

Διαβάστε περισσότερα

Ταξιδεύοντας στην ηπειρωτική Ελλάδα. Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Ε Δημοτικού Διαιρώντας την Ελλάδα σε διαμερίσματα και περιφέρειες Γεωγραφία

Ταξιδεύοντας στην ηπειρωτική Ελλάδα. Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Ε Δημοτικού Διαιρώντας την Ελλάδα σε διαμερίσματα και περιφέρειες Γεωγραφία Ταξιδεύοντας στην ηπειρωτική Ελλάδα Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Ε Δημοτικού Διαιρώντας την Ελλάδα σε διαμερίσματα και περιφέρειες Γεωγραφία Ταξιδεύουμε στην ηπειρωτική Ελλάδα, χρησιμοποιώντας διαφορετικά

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα μας το κλίμα. Και οι παράγοντες που το επηρεάζουν.

Θέμα μας το κλίμα. Και οι παράγοντες που το επηρεάζουν. Θέμα μας το κλίμα. Και οι παράγοντες που το επηρεάζουν. 1 Που συμβαίνουν οι περισσότερες βροχοπτώσεις; Κυρίως στη θάλασσα. Και μάλιστα στο Ισημερινό. Είδαμε γιατί στο προηγούμενο μάθημα. Ρίξε μία ματιά.

Διαβάστε περισσότερα

Τζιορντάνο Μπρούνο

Τζιορντάνο Μπρούνο http://hallofpeople.com/gr/bio/bruno.php Τζιορντάνο Μπρούνο Αποσπάσματα από έργα του (Την εποχή που εκκλησία και επιστήμη θεωρούσε υποδεέστερο το γυναικείο φύλο, ο Μπρούνο έγραψε): Εξετάστε λίγο την αλήθεια,

Διαβάστε περισσότερα

Ένα γόνιμο μέλλον. στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα

Ένα γόνιμο μέλλον. στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα 1 Ένα γόνιμο μέλλον Ένα γόνιμο μέλλον χρειάζεται μια καλή συνείδηση στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα Χρειαζόμαστε οι Έλληνες να συνδεθούμε πάλι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ Η Ατλαντίδα (στα Αρχαία Ελληνικά: Ἀτλαντὶς νῆσος) είναι ένα μυθικό νησί που πρωτοαναφέρθηκε στους διαλόγους του Πλάτωνα «Τίμαιος» [1] και «Κριτίας» [2] [3]. Στην περιγραφή

Διαβάστε περισσότερα

2. ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ Υ ΡΟΣΦΑΙΡΑΣ

2. ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ Υ ΡΟΣΦΑΙΡΑΣ 2. ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ Υ ΡΟΣΦΑΙΡΑΣ 2.1 Ωκεανοί και Θάλασσες. Σύµφωνα µε τη ιεθνή Υδρογραφική Υπηρεσία (International Hydrographic Bureau, 1953) ως το 1999 θεωρούντο µόνο τρεις ωκεανοί: Ο Ατλαντικός, ο Ειρηνικός

Διαβάστε περισσότερα

Έπος σημαίνει: λόγος, διήγηση και ειδικότερα αφηγηματικό ποίημα με περιεχόμενο μυθολογικό, διδακτικό, ηρωικό.

Έπος σημαίνει: λόγος, διήγηση και ειδικότερα αφηγηματικό ποίημα με περιεχόμενο μυθολογικό, διδακτικό, ηρωικό. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ Κας ΦΑΝΟΥΡΑΚΗ ΕΥΑΝΘΙΑΣ 1 Τι ονομάζουμε έπος και ποιο είναι το περιεχόμενο του; Έπος σημαίνει: λόγος, διήγηση και ειδικότερα αφηγηματικό ποίημα με περιεχόμενο μυθολογικό, διδακτικό,

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΥΣΣΕΙΑ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

ΟΔΥΣΣΕΙΑ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ Â Αφηγηματική τεχνική είναι η προοικονομία. Με όσα αναφέρει ο ποιητής σε κάποιους στίχ ους, μας προϊδεάζει (μας δίνει μια ιδέα) τα γεγονότα που θα ακολουθήσουν, ώστε να είμαστε λίγο πολύ προετοιμασμένοι

Διαβάστε περισσότερα

Μια οµαδικοαναλυτική άποψη για την ιστορία και το χρόνο

Μια οµαδικοαναλυτική άποψη για την ιστορία και το χρόνο Η παρακάτω εργασία παρουσιάστηκε στο εισαγωγικό σεµινάριο στα οµαδικά δυναµικά στην Ελληνική Εταιρεία Οµαδικής Ανάλυσης και Ψυχοθεραπείας, τον Ιανουάριο του 2000. Στην οµάδα που συνεργάστηκε µαζί µου για

Διαβάστε περισσότερα

PROJECT 2017 ΟΜΑΔΑ: ΑΝΕΣΤΗΣ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΜΙΧΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΝΤΙΝΗ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΣΧΟΦΙΔΗΣ

PROJECT 2017 ΟΜΑΔΑ: ΑΝΕΣΤΗΣ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΜΙΧΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΝΤΙΝΗ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΣΧΟΦΙΔΗΣ PROJECT 2017 ΟΜΑΔΑ: ΑΝΕΣΤΗΣ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΜΙΧΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΝΤΙΝΗ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΣΧΟΦΙΔΗΣ ΑΦΡΙΚΗ Η Αφρική είναι η δεύτερη σε έκταση και πληθυσμό ήπειρος της γης με πληθυσμό περίπου 1 δισ κατοίκους.

Διαβάστε περισσότερα

1o ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΩΚΕΑΝΩΝ» Χάρτες: Προσδιορισμός θέσης

1o ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΩΚΕΑΝΩΝ» Χάρτες: Προσδιορισμός θέσης 1o ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΩΚΕΑΝΩΝ» Χάρτες: Προσδιορισμός θέσης Απαραίτητο όλων των ωκεανογραφικών ερευνών και μελετών Προσδιορισμός θέσης & πλοήγηση σκάφους Σε αυτό το εργαστήριο.. Τι περιλαμβάνει

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ. Χρωματίστε τη γραμμή του χρόνου Α.. Β.. Γ...

Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ. Χρωματίστε τη γραμμή του χρόνου Α.. Β.. Γ... Χρωματίστε τη γραμμή του χρόνου 1) Καταγράφω τους τρεις (3) σημαντικότερους πολιτισμούς που εμφανίστηκαν στον ελλαδικό χώρο κατά την εποχή του χαλκού: Α.. Β.. Γ... 2) Επιλέξτε ποιες λέξεις της στήλης Β

Διαβάστε περισσότερα

χώρας μας, όπως ο κ. Κοντογιώργης, έχουν μία παρόμοια δυστυχώς άποψη, η οποία είναι η εξής!

χώρας μας, όπως ο κ. Κοντογιώργης, έχουν μία παρόμοια δυστυχώς άποψη, η οποία είναι η εξής! Ντροπή Αργείοι! Δεν είναι δικτατορία, όταν η πλειοψηφία των Πολιτών έχει ακριβώς την αντίθετη άποψη από τα περισσότερα κόμματα στη Βουλή, όσον αφορά τα μνημόνια, το Μακεδονικό και τόσα άλλα; Όταν κυβέρνηση

Διαβάστε περισσότερα

Από τις «Άγριες θάλασσες» στην αθανασία, χάρη στο νέο βιβλίο της Τέσυ Μπάιλα

Από τις «Άγριες θάλασσες» στην αθανασία, χάρη στο νέο βιβλίο της Τέσυ Μπάιλα Από τις «Άγριες θάλασσες» στην αθανασία, χάρη στο νέο βιβλίο της Τέσυ Μπάιλα Απόψεις &Σχόλια Γράφει η Κώστια Κοντολέων 08/05/2017 11:06 Ελλάδα, μια χώρα που διεκδικεί την πρώτη θέση στο Πάνθεον των ηρώων

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ! ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΤΣΙΑΒΑ ΚΑΙ ΣΟΦΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΜΑΝΗ

ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ! ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΤΣΙΑΒΑ ΚΑΙ ΣΟΦΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΜΑΝΗ ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ! ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΤΣΙΑΒΑ ΚΑΙ ΣΟΦΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΜΑΝΗ ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ως Ηλιακό Σύστημα θεωρούμε τον Ήλιο και όλα τα αντικείμενα που συγκρατούνται σε τροχιά γύρω του χάρις στη βαρύτητα, που σχηματίστηκαν

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτήριο ΤΟ ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΝ - ΓΥΜΝΑΣΙΟ. Αρχαϊκή Εποχή και στο Ισλάμ. Ανάτυπο από τον τόμο «ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ, ΣΤ, 2011-2012»

Εκπαιδευτήριο ΤΟ ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΝ - ΓΥΜΝΑΣΙΟ. Αρχαϊκή Εποχή και στο Ισλάμ. Ανάτυπο από τον τόμο «ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ, ΣΤ, 2011-2012» Ανάτυπο από τον τόμο «ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ, ΣΤ, 2011-2012» Εκπαιδευτήριο ΤΟ ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΝ - ΓΥΜΝΑΣΙΟ Χαρτογραφία στην Αρχαϊκή Εποχή και στο Ισλάμ Ανάτυπο από τον τόμο «ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ, ΣΤ, 2011-2012» Τάξη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ :ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΧΡΟΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ :ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΧΡΟΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ :ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΧΡΟΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ Η Ιλιάδα μαζί με την Οδύσσεια αποτελούν τα αρχαιότερα έπη, όχι μόνο της ελληνικής, αλλά και της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, που μας

Διαβάστε περισσότερα

Βοηθητική εργασία 1.α. Εξερευνώ την Ευρώπη ανακρίνοντας τους χάρτες

Βοηθητική εργασία 1.α. Εξερευνώ την Ευρώπη ανακρίνοντας τους χάρτες στον κόσμο Βοηθητική εργασία 1.α. Εξερευνώ την Ευρώπη ανακρίνοντας τους χάρτες Η Ευρώπη: είναι η πέμπτη σε μέγεθος ήπειρος του πλανήτη μας, όμορφη, με μακραίωνη ιστορία και έχει δώσει στον κόσμο πολλούς

Διαβάστε περισσότερα

Οδύσσεια Τα απίθανα... τριτάκια! Tετάρτη τάξη

Οδύσσεια Τα απίθανα... τριτάκια! Tετάρτη τάξη Οδύσσεια Τα απίθανα... τριτάκια! Tετάρτη τάξη Πηγή πληροφόρησης: e-selides.gr 1. Κυκλώνω το σωστό. Α. Βασιλιάς του Ορχομενού της Βοιωτίας ήταν ο: α. Αθάμας β. Φρίξος γ. Αιήτης Β. Ο Αιήτης τοποθέτησε το

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΕΞΕΛΙΞΗ. Ερευνητική Εργασία Β' Τετραμήνου. Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Μ.Φρονίμου

Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΕΞΕΛΙΞΗ. Ερευνητική Εργασία Β' Τετραμήνου. Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Μ.Φρονίμου Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΕΞΕΛΙΞΗ Ερευνητική Εργασία Β' Τετραμήνου Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Μ.Φρονίμου Στην επιστήμη της βιολογίας, με τον όρο εξέλιξη εννοείται η αλλαγή στις ιδιότητες ενός πληθυσμού οργανισμών στο πέρασμα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΘΕΜΑΤΑ. ήταν ο κάθε ένας από αυτούς και σε ποιον από αυτούς σχηματίστηκε η Ελλάδα;

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΘΕΜΑΤΑ. ήταν ο κάθε ένας από αυτούς και σε ποιον από αυτούς σχηματίστηκε η Ελλάδα; ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ 1 ο (Μονάδες 3,3) 1. Ποια είναι η διοικητική ιεραρχία των πόλεων στην Ελλάδα; Πως λέγεται ο διοικητής του κάθε διοικητικού τομέα; 2. Ποιους γεωλογικούς αιώνες περιλαμβάνει η γεωλογική

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΞΩΗΛΙΑΚΩΝ ΠΛΑΝΗΤΩΝ Κ.Ν. ΓΟΥΡΓΟΥΛΙΑΤΟΣ

ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΞΩΗΛΙΑΚΩΝ ΠΛΑΝΗΤΩΝ Κ.Ν. ΓΟΥΡΓΟΥΛΙΑΤΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΞΩΗΛΙΑΚΩΝ ΠΛΑΝΗΤΩΝ Κ.Ν. ΓΟΥΡΓΟΥΛΙΑΤΟΣ ΩΡΙΩΝ, 9/1/2008 Η ΘΕΣΗ ΜΑΣ ΣΤΟ ΣΥΜΠΑΝ Γη, ο τρίτος πλανήτης του Ηλιακού Συστήματος Περιφερόμαστε γύρω από τον Ήλιο, ένα τυπικό αστέρι της κύριας ακολουθίας

Διαβάστε περισσότερα

Το καράβι της Κερύνειας

Το καράβι της Κερύνειας Το καράβι της Κερύνειας Το αρχαίο Καράβι της Κερύνειας Το 300π.Χ. το αρχαίο εμπορικό πλοίο ξεκινούσε από τη Σάμο απ όπου φόρτωσε κρασί. Αφού πέρασε από τα νησιά Κω και Ρόδο και πήρε αμφορείς ταξίδευε προς

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ http://hallofpeople.com/gr/bio/aquinas.php ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ Ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος φιλόσοφος του δευτέρου μισού του Μεσαίωνα ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης, που έζησε από το 1225 ως το 1274. Υπήρξε ο σημαντικότερος

Διαβάστε περισσότερα

Δύο χώρες της Βόρειας Θάλασσας

Δύο χώρες της Βόρειας Θάλασσας Δύο χώρες της Βόρειας Θάλασσας ΟΛΛΑΝΔΙΑ Έκταση: 3 φορές μικρότερη από την Ελλάδα. Πληθυσμός: 1,5 φορές μεγαλύτερος από τον ελληνικό. H Ολλανδία έχει μεγάλο μήκος ακτών και μικρό βάθος προς την ηπειρωτική

Διαβάστε περισσότερα

THE CLASH OF TITANS Η ΤΙΤΑΝΟΜΑΧΙΑ

THE CLASH OF TITANS Η ΤΙΤΑΝΟΜΑΧΙΑ THE CLASH OF TITANS Η ΤΙΤΑΝΟΜΑΧΙΑ Η ΤΑΙΝΙΑ Ο απόλυτος αγώνας για εξουσία και δύναμη στρέφει τους ανθρώπους ενάντια στους βασιλείς και τους βασιλείς ενάντια στους θεούς. Ο πόλεμος όμως, ανάμεσα στους ίδιους

Διαβάστε περισσότερα

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια Δευτέρα, Ιουνίου 16, 2014 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΞΙΑΣ ΚΡΑΛΛΗ Η Μεταξία Κράλλη είναι ένα από τα δημοφιλέστερα πρόσωπα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Μετά την κυκλοφορία του πρώτου της βιβλίου, "Μια φορά

Διαβάστε περισσότερα

α. Παρατηρώ, Πληροφορούμαι, Ενδιαφέρομαι Τι εννοούμε όταν ζητάμε τη μέτρηση χρόνου;

α. Παρατηρώ, Πληροφορούμαι, Ενδιαφέρομαι Τι εννοούμε όταν ζητάμε τη μέτρηση χρόνου; ΦΥΣΙΚΗ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Φύλλο Εργασίας 2 ο Μετρήσεις Χρόνου Η Ακρίβεια α. Παρατηρώ, Πληροφορούμαι, Ενδιαφέρομαι Τι εννοούμε όταν ζητάμε τη μέτρηση χρόνου;... Μήπως ζητάμε τη χρονική διάρκεια που μεσολαβεί μεταξύ

Διαβάστε περισσότερα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Η Γέννηση του Ιησού Χριστού

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. Η Γέννηση του Ιησού Χριστού Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει Η Γέννηση του Ιησού Χριστού Συγγραφέας: Edward Hughes Εικονογράφηση:M. Maillot Διασκευή:E. Frischbutter; Sarah S. Μετάφραση: Evangelia Zyngiri Παραγωγός: Bible for Children

Διαβάστε περισσότερα

...Μια αληθινή ιστορία...

...Μια αληθινή ιστορία... ...Μια αληθινή ιστορία... Στην αρχή ήταν μια άδεια σελίδα. Την είχε ο Καλός Ζωγράφος, που ήταν γνωστός για την ικανότητά του να ζωγραφίζει τέλειες εικόνες. Μια μέρα ο Ζωγράφος άρχισε να ζωγραφίζει αυτή

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΛΟΓΙΑ - ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΓΕΩΛΟΓΙΑ - ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΓΕΩΛΟΓΙΑ - ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2018 2019 ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ- ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1 Περιεχόμενα ΕΝΟΤΗΤΑ Α : ΧΑΡΤΕΣ Α1.4 Ποιον χάρτη να διαλέξω;. 3 Α1.3 Η χρήση των χαρτών στην καθημερινή

Διαβάστε περισσότερα

Επειδή ο μεσημβρινός τέμνει ξανά τον παράλληλο σε αντιδιαμετρικό του σημείο θα θεωρούμε μεσημβρινό το ημικύκλιο και όχι ολόκληρο τον κύκλο.

Επειδή ο μεσημβρινός τέμνει ξανά τον παράλληλο σε αντιδιαμετρικό του σημείο θα θεωρούμε μεσημβρινό το ημικύκλιο και όχι ολόκληρο τον κύκλο. ΝΑΥΣΙΠΛΟΪΑ Η ιστιοπλοΐα ανοιχτής θαλάσσης δεν διαφέρει στα βασικά από την ιστιοπλοΐα τριγώνου η οποία γίνεται με μικρά σκάφη καi σε προκαθορισμένο στίβο. Όταν όμως αφήνουμε την ακτή και ανοιγόμαστε στο

Διαβάστε περισσότερα

Προσανατολισμός. Γιώργος Τσεβεκίδης. Υπεύθυνοι Καθηγητές: Σμυρλή Ιωάννα. Πιτένη Αναστασία. Καραγιάννης Στέργιος

Προσανατολισμός. Γιώργος Τσεβεκίδης. Υπεύθυνοι Καθηγητές: Σμυρλή Ιωάννα. Πιτένη Αναστασία. Καραγιάννης Στέργιος Προσανατολισμός Γιώργος Τσεβεκίδης Υπεύθυνοι Καθηγητές: Σμυρλή Ιωάννα Πιτένη Αναστασία Καραγιάννης Στέργιος ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ Προσανατολισμός είναι η διαδικασία με την οποία καθορίζουμε τη θέση του Βορρά

Διαβάστε περισσότερα

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ [www.philosophical-research.org] ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ. Μελέτη Ελληνισμού

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ [www.philosophical-research.org] ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ. Μελέτη Ελληνισμού ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ [www.philosophical-research.org] ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Λ. ΠΙΕΡΡΗΣ ΚΥΚΛΟΣ ΚΖ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2013-2014 Μελέτη Ελληνισμού Ιδέα 5ης Χωρολογικής Εκδρομής: Ολυμπία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ: Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΟΥ ΚΑΤΩ ΚΟΣΜΟΥ ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ. www.zero-project.gr

ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ: Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΟΥ ΚΑΤΩ ΚΟΣΜΟΥ ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ. www.zero-project.gr ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ: Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΟΥ ΚΑΤΩ ΚΟΣΜΟΥ ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ www.zero-project.gr Πολύ πριν τη δική µας εποχή, όταν τον κόσµο κυβερνούσαν ακόµα οι Ολύµπιοι Θεοί, γεννήθηκε η Περσεφόνη, κόρη του θεού ία

Διαβάστε περισσότερα

«Εν Σκιά» Εισαγωγή. Η Ωγυγία του Πλουτάρχου. Οι Ελληνικές αποικίες της Β. Αμερικής και του Ατλαντικού 1500 π.χ μ.χ.

«Εν Σκιά» Εισαγωγή. Η Ωγυγία του Πλουτάρχου. Οι Ελληνικές αποικίες της Β. Αμερικής και του Ατλαντικού 1500 π.χ μ.χ. Οι Ελληνικές αποικίες της Β. Αμερικής και του Ατλαντικού 1500 π.χ. 1500 μ.χ. Μια «Εν Σκιά» ιστορία 3000 ετών Εισαγωγή Αφορμή για το «Εν Σκιά» στάθηκε το εξής ερώτημα: το δυτικότερο νησί του συγκροτήματος

Διαβάστε περισσότερα

600 π.χ. - 300 π.χ. Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΟΠΛΙΤΗΣ

600 π.χ. - 300 π.χ. Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΟΠΛΙΤΗΣ 600 π.χ. - 300 π.χ. Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΟΠΛΙΤΗΣ ΠΛΗΣΙΑΣΕ, ΝΥΞΕ ΜΕ ΤΗ ΜΑΚΡΙΑ ΛΟΓΧΗ Ή ΤΟ ΞΙΦΟΣ ΕΚ ΤΟΥ ΣΥΝΕΓΓΥΣ ΚΑΙ ΦΟΝΕΥΣΕ ΕΝΑΝ ΑΝΔΡΑ. ΑΝΤΙΤΑΞΕ ΠΕΛΜΑ ΣΤΟ ΠΕΛΜΑ, ΘΕΣΕ ΑΣΠΙΔΑ ΣΤΗΝ ΑΣΠΙΔΑ, ΠΡΟΤΑΞΕ ΛΟΦΙΟ ΣΤΟ ΛΟΦΙΟ, ΚΡΑΝΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

«Η μάνα Ηπειρώτισσα» - Γράφει η Πρόεδρος του Συλλόγου Ηπειρωτών Νομού Τρικάλων Νίκη Χύτα

«Η μάνα Ηπειρώτισσα» - Γράφει η Πρόεδρος του Συλλόγου Ηπειρωτών Νομού Τρικάλων Νίκη Χύτα Τις μέρες του καλοκαιριού είχα την τύχη να βρεθώ τόσο εγώ όσο και άλλα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Ηπειρωτών Τρικάλων στην όμορφη περιοχή της Ηπείρου με την παρθένα φύση, με την πλούσια

Διαβάστε περισσότερα

Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου

Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου Η γυναίκα ως σύζυγος και μητέρα Η γυναίκα ως πολεμικό λάφυρο Γυναίκα και επιτάφιες τιμές ηρώων Η τύχη του γυναικείου πληθυσμού μετά την άλωση μιας πόλης

Διαβάστε περισσότερα

Τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου Χαρίδης Φίλιππος

Τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου Χαρίδης Φίλιππος Τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου Χαρίδης Φίλιππος 1. Η μεγάλη Πυραμίδα της Γκίζας Η τεράστια αυτή πυραμίδα είναι το αρχαιότερο από τα εφτά θαύματα του Αρχαίου Κόσμου, αλλά είναι το μόνο που διασώζετε 4.000χ.Όταν

Διαβάστε περισσότερα

Tοπογραφικά Σύμβολα. Περιγραφή Χάρτη. Συνήθως στους χάρτες υπάρχει υπόμνημα με τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται. Τα πιο συνηθισμένα είναι τα εξής:

Tοπογραφικά Σύμβολα. Περιγραφή Χάρτη. Συνήθως στους χάρτες υπάρχει υπόμνημα με τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται. Τα πιο συνηθισμένα είναι τα εξής: Tοπογραφικά Σύμβολα Συνήθως στους χάρτες υπάρχει υπόμνημα με τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται. Τα πιο συνηθισμένα είναι τα εξής: Κεντρική Αρτηρία Ρέμα Δευτερεύουσα Αρτηρία Πηγάδι Χωματόδρομος Πηγή Μονοπάτι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΤΡΑΚΗ ΒΙΚΥ Β 2 ΣΧ. ΕΤΟΣ

ΠΕΤΡΑΚΗ ΒΙΚΥ Β 2 ΣΧ. ΕΤΟΣ ΠΕΤΡΑΚΗ ΒΙΚΥ Β 2 ΣΧ. ΕΤΟΣ 2011-12 Η Ανδρομάχη στη Ραψωδία Ζ παρουσιάζεται στις Σκαιές Πύλες με το γιο της να ψάχνουν για τον Έκτορα. Η Ανδρομάχη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί καλή μητέρα μιας και αγωνιά

Διαβάστε περισσότερα

Naoki HigasHida. Γιατί χοροπηδώ. Ένα αγόρι σπάει τη σιωπή του αυτισμού. david MiTCHELL. Εισαγωγή:

Naoki HigasHida. Γιατί χοροπηδώ. Ένα αγόρι σπάει τη σιωπή του αυτισμού. david MiTCHELL. Εισαγωγή: Naoki HigasHida Γιατί χοροπηδώ Ένα αγόρι σπάει τη σιωπή του αυτισμού Εισαγωγή: david MiTCHELL 41 Ε13 Προτιμάς να είσαι μόνος σου; «Α, μην ανησυχείτε γι αυτόν προτιμά να είναι μόνος του». Πόσες φορές το

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΓΙΣΣΕΣ Τ ΟΥ ΣΑΛΕΜ.

ΜΑΓΙΣΣΕΣ Τ ΟΥ ΣΑΛΕΜ. ΜΑΓΙΣΣΕΣ ΤΟΥ ΣΑΛΕΜ. Τον κρύο χειμώνα του 1692, στο Σάλεμ της Μασαχουσέτης, δύο κορίτσια, η κόρη του αιδεσιμότατου Σάμιουελ Πάρις, Μπέτι, και η κηδεμονευομένη του, Άμπιγκειλ Ουίλιαμς, άρχισαν να παρουσιάζουν

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ. Δεύτερος μύθος: Πίστευαν πως ο θεός Ποσειδώνας χτυπώντας την τρίαινά του στη γη

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ. Δεύτερος μύθος: Πίστευαν πως ο θεός Ποσειδώνας χτυπώντας την τρίαινά του στη γη ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ Στην Αρχαία Ελλάδα οι άνθρωποι για να εξηγήσουν τα φαινόμενα της γης έφτιαχναν μύθους. Για το σεισμό είχαν σκεφτεί πολλούς που κάποιοι είχαν σχέση με γίγαντες και θεούς. Πρώτος μύθος: Πίστευαν

Διαβάστε περισσότερα

«Ανακαλύπτοντας τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Επαρχίας Ελασσόνας»- Μια διδακτική προσέγγιση

«Ανακαλύπτοντας τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Επαρχίας Ελασσόνας»- Μια διδακτική προσέγγιση «Ανακαλύπτοντας τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Επαρχίας Ελασσόνας»- Μια διδακτική προσέγγιση Μαρία Θ. Παπαδοπούλου, PhD Σχολική Σύμβουλος 6 ης Περιφέρειας Π.Ε. ν. Λάρισας Ελασσόνα, 7 Νοεμβρίου 2015

Διαβάστε περισσότερα

Λίγα για το Πριν, το Τώρα και το Μετά.

Λίγα για το Πριν, το Τώρα και το Μετά. 1 Λίγα για το Πριν, το Τώρα και το Μετά. Ψάχνοντας από το εσωτερικό κάποιων εφημερίδων μέχρι σε πιο εξειδικευμένα περιοδικά και βιβλία σίγουρα θα έχουμε διαβάσει ή θα έχουμε τέλος πάντων πληροφορηθεί,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙ ΟΙΚΩΝ. Τεταρτημόρια

ΠΕΡΙ ΟΙΚΩΝ. Τεταρτημόρια ΠΕΡΙ ΟΙΚΩΝ Οι οίκοι είναι ένα από τα κυριότερα ερμηνευτικά μέσα που χρησιμοποιεί η αστρολογία. Μαζί με τους πλανήτες, τα ζώδια και τις όψεις αποτελούν τις βασικές αρχές στις οποίες στηρίζεται η ερμηνεία

Διαβάστε περισσότερα

Σαν το σύννεφο φεύγω πετάω έχω φίλο τον ήλιο Θεό Με του αγέρα το νέκταρ µεθάω αγκαλιάζω και γη κι ουρανό.

Σαν το σύννεφο φεύγω πετάω έχω φίλο τον ήλιο Θεό Με του αγέρα το νέκταρ µεθάω αγκαλιάζω και γη κι ουρανό. Σαν το σύννεφο φεύγω πετάω έχω φίλο τον ήλιο Θεό Με του αγέρα το νέκταρ µεθάω αγκαλιάζω και γη κι ουρανό. Και χωρίς τα φτερά δεν φοβάµαι, το γαλάζιο ζεστή αγκαλιά Στα ψηλά τα βουνά να κοιµάµαι στο Αιγαίο

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. 5η Ενότητα: Συζητώντας για την εργασία και το επάγγελμα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 1. Εισαγωγικά κείμενα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. 5η Ενότητα: Συζητώντας για την εργασία και το επάγγελμα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 1. Εισαγωγικά κείμενα ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγικά κείμενα 2. Βαθμοί επιθέτων και επιρρημάτων Η σύγκριση 3. Το β συνθετικό Λεξιλόγιο 4. Οργάνωση και συνοχή της περιγραφής και της αφήγησης 5. Δραστηριότητες παραγωγής

Διαβάστε περισσότερα

Χρίστος Σάββα 8/4/2014 Χρίστος 1

Χρίστος Σάββα 8/4/2014 Χρίστος 1 Χρίστος Σάββα Χρίστος 1 Στην περιγραφή του Πλάτωνα, η Ατλαντίδα, που βρίσκεται «πέρα από τις Ηράκλειες στήλες», ήταν μια ναυτική δύναμη που είχε κατακτήσει πολλά μέρη της δυτικής Ευρώπης και της Λυβικής,

Διαβάστε περισσότερα

Κατακόρυφη πτώση σωμάτων. Βαρβιτσιώτης Ιωάννης Πρότυπο Πειραματικό Γενικό Λύκειο Αγίων Αναργύρων Μάιος 2015

Κατακόρυφη πτώση σωμάτων. Βαρβιτσιώτης Ιωάννης Πρότυπο Πειραματικό Γενικό Λύκειο Αγίων Αναργύρων Μάιος 2015 Κατακόρυφη πτώση σωμάτων Βαρβιτσιώτης Ιωάννης Πρότυπο Πειραματικό Γενικό Λύκειο Αγίων Αναργύρων Μάιος 2015 Α. Εισαγωγή Ερώτηση 1. Η τιμή της μάζας ενός σώματος πιστεύετε ότι συνοδεύει το σώμα εκ κατασκευής

Διαβάστε περισσότερα

Μύθοι. Τοπικοί μύθοι Η ανάγκη των ανθρώπων οδήγησε στη δημιουργία μύθων

Μύθοι. Τοπικοί μύθοι Η ανάγκη των ανθρώπων οδήγησε στη δημιουργία μύθων Μύθοι Τοπικοί μύθοι Η ανάγκη των ανθρώπων οδήγησε στη δημιουργία μύθων Ορισμός : Προσπαθώντας να δώσουμε έναν ορισμό στο µζύθο µπορθούμε να πούμε ότι είναι µια φανταστική, πλαστή διήγηση µε στοιχεία συχνά

Διαβάστε περισσότερα

Όταν φεύγουν τα σύννεφα μένει το καθαρό

Όταν φεύγουν τα σύννεφα μένει το καθαρό Ημερομηνία 9/6/2016 Μέσο Συντάκτης Link http://plusmag.gr/ Αλεξάνδρα Παναγοπούλου http://plusmag.gr/article/%cf%84%ce%b1%ce%bd_%cf%86%ce%b5%ce%b3%ce%bf%cf %85%CE%BD_%CF%84%CE%B1_%CF%83%CE%BD%CE%BD%CE%B5%CF%86%CE%B1_%CE%B

Διαβάστε περισσότερα