ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΚΟΠΙΣΜΟΣ

Transcript

1 ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΚΟΠΙΣΜΟΣ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΑΙΔΑΔΩΓΙΚΗΣ Παιδαγωγική είναι η επιστήμη της αγωγής του ανθρώπου. Πραγματεύεται ποια είναι η σωστή επίδραση των ενηλίκων επί του παιδιού. Πρόκειται για ένα σύμπλεγμα επιστημών, όπως η παιδολογία ( γνώση του παιδιού εξεταζόμενου από απόψεως σωματικής και ψυχικής), η τελολογία ( σκοπός της αγωγής), του ιδανικού δηλαδή τύπου ανθρώπου, που πρέπει να έχει υπ όψη του ο παιδαγωγός, η ψυχολογία και ιδιαίτερα η εξελικτική ψυχολογία, η κοινωνιολογία, η ιατρική. Βοηθιέται από την ηθική και τη φιλοσοφία.. Τα όρια της αγωγής είναι μέχρι ποιου σημείου είναι εφικτός ο ιδανικός άνθρωπος, τον οποίο επιδιώκει η αγωγή. Θέματα: -Ποιες δυνατότητες αγωγής προσφέρονται στους νέους σε τοπικό ή διεθνές επίπεδο. -Ποια η σχέση εκπαίδευσης και παιδιού. -Ποια η θέση του παιδαγωγού στο έργο της αγωγής. -Ποια εκπαιδευτικά προγράμματα εξασφαλίζουν στα παιδιά μεγαλύτερη πρόοδο. -Δεν θα είναι οι δυνατότεροι ούτε οι εξυπνότεροι που θα επικρατήσουν αλλά αυτοί που θα έχουν την ικανότητα να ανταποκριθούν στις αλλαγές ( Κάρολος Δαρβίνος) Τι είναι αγωγή- μόρφωση παιδεία; Κατά Rene Hubert είναι ένα σύνολο ενεργειών και επιδράσεων με προσδιορισμένες μεθόδους και κατάλληλα μέσα, που αποβλέπουν σε προκαθορισμένους σκοπούς. Οι σκοποί αποσκοπούν στη βελτίωση της συμπεριφοράς και στην ολοκληρωτική διαμόρφωση της προσωπικότητας, με κύριο χαρακτηριστικό την αυτονομία του ατόμου και την ικανότητά του να αναλαμβάνει ευθύνες και ασκεί τα δικαιώματά του στη ζωή. Προϊόν της αγωγής είναι η μόρφωση. Η αγωγή προηγείται της μόρφωσης Η μόρφωση εκφράζει την ατομική διάκριση Η αγωγή απευθύνεται στο σώμα και η μόρφωση στο πνεύμα Παιδεία είναι το περιεχόμενο της αγωγής και της μόρφωσης Η παιδεία είναι εμπλουτισμός, ευαισθησία του νου και του χαρακτήρα Εκπαίδευση είναι η προγραμματισμένη απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων Ιστορική αναδρομή Στους πρωτόγονους η παράδοση διευθύνει τη ζωή. Το παιδί διαπαιδαγωγείται μέσα στην οικογένεια και μαθαίνει ανάλογα με το φύλο του το ρόλο του άνδρα ή της γυναίκας. Αρχικά μιμείται τους ενήλικες, αργότερα συμμετέχει. Η αγωγή βασίζεται στον αυθορμητισμό ( απ ευθείας επαφή με τα ήθη και τα έθιμα), στην πρακτικότητα ( κάνει ό,τι βλέπει), την ενεργητικότητα και τη δραστηριότητα. Στην αρχαία Ελλάδα τα παιδιά περνούσαν τα 7 πρώτα χρόνια της ζωής τους με τη μητέρα τους ή την τροφό. Μετά όμως παραδίδονταν στα χέρια του παιδαγωγού, που το συνόδευε στο σχολείο, στην παλαίστρα, στις δημόσιες τελετές. Ουσιαστικά ο παιδαγωγός επέβλεπε το ήθος του και τις συναναστροφές του, είχε δε το δικαίωμα

2 της τιμωρίας σε παραβατικές συμπεριφορές ( οι παιδαγωγοί βέβαια συνήθως ήταν δούλοι). Κατά Πλάτωνα, ο Όμηρος ήταν ο παιδαγωγός της Ελλάδας και πίστευαν ότι στα έπη του καλλιέργησε μορφές αγωγής, όπως ευσέβεια στους Θεούς, αγάπη για την πατρίδα, προσήλωση στην οικογένεια. Χωρίς ιδιαίτερη μέθοδο, έδωσε πρότυπα όπως το ηρωικό παράδειγμα. Έχουμε στα έπη του πρότυπα ηρώων, οικογενειαρχών και συζύγων, αδελφών και φίλων, πρότυπα αγάπης και νοσταλγίας για την πατρίδα, πρότυπα φιλοξενίας, δικαιοσύνης, φιλοτιμίας, αιδούς, σωματικής ευρωστίας κλπ. Ο Αίσωπος επίσης προσέφερε αξιόλογο υλικό με τους μύθους του για τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών και των εφήβων. Η Σπαρτιατική αγωγή στόχευε στη δημιουργία ικανών ανθρώπων να υπερασπίσουν με γενναιότητα την πατρίδα. Άρα όριζε υπακοή στους άρχοντες, καρτερικότητα, ικανότητα στις μάχες, από την παιδική ηλικία. Στην εφηβική ηλικία στόχος ήταν η σωματική αγωγή. Σκοπός να καταστούν χρήσιμοι, πιστοί και αφοσιωμένοι φύλακες της πολιτείας, καλοί στρατιώτες και υπερασπιστές των πατρίων με τυφλή υποταγή. Από το 7ο έως το 18 ο έτος της ηλικίας του παιδιού την αγωγή αναλάμβανε ο παιδαγωγός. Εκπαιδευτικό μοντέλο ο λακωνισμός ( συντομία στο λόγο). Από τα 18 έως τα 30 χρόνια είχαμε τη στρατιωτική αγωγή. Η όλη διαπαιδαγώγηση αφορούσε άνδρες και γυναίκες, αφού οι Σπαρτιάτισσες ήταν οι πιο χειραφετημένες Ελληνίδες της εποχής. Ουσιαστικά στην Σπαρτιατική αγωγή στόχος ήταν η υπέρβαση του ατόμου, σύμφωνα με τα πρότυπα που ίσχυαν για το σύνολο. Πριν τον 5 ο αι. π.χ. η διανοητική καλλιέργεια ήταν δευτερευούσης σημασίας. Σοφιστές Η ρητορική αποτελεί το κέντρο της διδασκαλίας τους, όχι τόσο για την έρευνα της αλήθειας, αλλά για την παρουσίαση μιας άποψης ως σωστής. Γι αυτούς η αγωγή δίνει τα πάντα πλην της αθανασίας. Προϋπόθεση είναι η γνώση της ανθρώπινης φύσης. ( έπαιρναν πολλά χρήματα ως αμοιβή ). Γενικά υπάρχει πειθώ και όχι αλήθεια. Ο Σωκράτης αντικατέστησε την αυταρχική αγωγή και διδασκαλία με τη συνεργασία δασκάλου και μαθητή. Η μαιευτική του ως μεθοδολογία ακόμη και σήμερα συζητείται στον παιδαγωγικό χώρο. Κατά Σωκράτη η παιδεία στηρίζεται στη γνώση και την αρετή. Ως γνώση νοείται η συνειδητοποίηση του γνωστού και αγνώστου, ενώ αρετή είναι το να προτιμάς να αδικείσαι από το να αδικείς. Προϋποθέσεις η αγάπη για την αλήθεια, την αρετή και το υπέρτατο ιδανικό της πατρίδας. ( μητρός τε και πατρός τε και των άλλων προγόνων απάντων τιμιώτερον εστίν η πατρίς και σεμνώτερον και αγνώτερον και εν μείζονι μοίρα και παρά Θεοίς και παρ ανθρώποις τοις νουν έχουσιν). Ο Πλάτωνας πρώτος διατύπωσε συστηματική θεωρία της αγωγής και της παιδείας. Θεωρεί τον υλισμό και τον ατομικισμό ως αίτια παρακμής. Η απόλυτη αλήθεια βρίσκεται εκεί που δε μπορεί να κατοικήσει το σώμα, στις ιδέες. Ό, τι υπάρχει στον κόσμο είναι απομίμηση αυτών των τέλειων μοντέλων. Η Πλατωνική αγωγή πρόσκειται στο πολιτειακό ιδεώδες.

3 Τα άτομα πρέπει να διαπαιδαγωγηθούν έτσι ώστε να βρίσκουν την ευτυχία τους στην ευτυχία του οργανωμένου κοινωνικού συνόλου. Η αυτενέργεια, η εποπτεία, η ευχάριστη ατμόσφαιρα του σχολείου, η προσωπικότητα του δασκάλου, που είναι οι βασικές αρχές της σύγχρονης παιδαγωγικής, χαρακτηρίζουν την Πλατωνική αγωγή. Ενώ οι σοφιστές προσπαθούσαν να διδάξουν τη γνώση ως κάτι εξωτερικό, ο Πλάτωνας δίδασκε ότι η γνώση βρίσκεται μέσα μας και η εκπαίδευση μας οδηγεί στην ανακάλυψή της. Συμπερασματικά ο Πλάτωνας θεώρησε τη φιλοσοφία ως πηγή της εκπαίδευσης. Δημιούργησε ένα φιλοσοφικό σύστημα και μετά έβγαλε τα λογικά εκπαιδευτικά συμπεράσματα. Ο κόσμος χωρίζεται σε ιδεατό και αισθητό. Ο πρώτος είναι η απόλυτα αλήθεια, αυτός που θα οργανώσει την πολιτεία. Η πολιτεία με τη σειρά της πρέπει να ψάχνει, να βρίσκει και να εκπαιδεύει τους ικανούς για το έργο της διακυβέρνησης της. Ο Αριστοτέλης αντίθετα, πίστευε ότι η γνώση ανακαλύπτεται και δεν είναι ξεχωριστή από τον κόσμο αισθήσεων και λόγου. Βρίσκεται παντού και πρέπει να ψάξουμε να τη βρούμε. Η αγωγή πρέπει να επιδιώκει τη μόρφωση του ατόμου και να το κάνει ικανό προς το «ευ ζην». Η ευτυχία βρίσκεται στην ηθική και πνευματική τελειότητα του ανθρώπου καθώς και στην υποταγή στη λογική. Η μορφή της εκπαίδευσης πρέπει να είναι οικογενειακή μέχρι το 7 ο έτος και μετά είναι έργο της πολιτείας, δημόσια εκπαίδευση δηλαδή για πλούσιους και φτωχούς. Κατά Αριστοτέλη η γνώση έχει βαθμίδες. Η κατώτερη είναι η γνώση του ότι ενώ στη συνέχεια έρχεται η γνώση του γιατί. Κατά τους ελληνιστικούς χρόνους η παιδεία γίνεται σιγά- σιγά δημόσια υπό την εποπτεία του κράτους. Αποβάλλεται ο αριστοκρατικός χαρακτήρας και ιδρύονται και χρηματοδοτούνται σχολεία σε όλη την επικράτεια των επιγόνων του Μ. Αλεξάνδρου. Έχουμε την ελεύθερη και αρμονική ανάπτυξη του ατόμου πέρα από τον κατακερματισμό των γνώσεων. Στους πρωτοχριστιανικούς χρόνους με την ίδρυση της Εκκλησίας του Χριστού δημιουργήθηκαν νέες συνθήκες. Ο ίδιος ο Χριστός είναι ένα πρότυπο δασκάλου. Σκοπός και αγώνας κάθε χριστιανού είναι να μορφώσει μέσα του τον κατά το Χριστό καινό ( νέο ) άνθρωπο. Στην αγωγή της Ορθόδοξης ανατολικής εκκλησίας συμβάλλουν ως παράγοντες το κράτος, η ποιμαίνουσα εκκλησία και ο λαός. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας άρχισε ο μαρασμός της πνευματικής ζωής του Ελληνισμού. Οι λόγιοι έφυγαν στη Δύση και η όποια μορφή παιδείας εκφραζόταν μέσα από τα κηρύγματα της εκκλησίας, από τις παραδόσεις και γενικά τη λατρευτική ζωή. Από το 17 ο αι. και μετά ιδρύθηκαν αρκετά σχολεία στην ηπειρωτική Ελλάδα. Σ αυτά επιδιώχθηκε η σύνδεση της μακρόχρονης ελληνικής παράδοσης με το παρόν και το μέλλον του ελληνισμού και καλλιεργήθηκε η πνευματική αφύπνιση των Ελλήνων για να φτάσουμε στο θαύμα της Επανάστασης του Στην Ευρώπη κατά το μεσαίωνα η εκπαίδευση είχε κυρίως εκκλησιαστικό και θρησκευτικό χαρακτήρα. Μετά το 13 ο όμως αιώνα, με τη μελέτη του Αριστοτέλη από τους Δυτικούς, έγινε μια προσπάθεια συμβιβασμού της λογικής με την πίστη. ( να εννοείς για να πιστεύεις και να πιστεύεις για να εννοείς). Ο Θωμάς ο Ακινάτης

4 θεωρούσε τη φιλοσοφία και τη θεολογία σα δυο διαφορετικούς δρόμους για να φτάσεις στην αλήθεια με πρωτεύουσα όμως τη θεολογία. Σιγά σιγά η στροφή στους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους βοήθησε στην εξύψωση του ανθρώπου. Στην Αναγέννηση η εκπαίδευση αρχίζει να μην είναι προνόμιο των λίγο, αλλά αγαθό όλων των κοινωνικών τάξεων. Έχουμε στροφή στα κλασσικά γράμματα και η ανθρωποκεντρική παιδεία αποβαίνει ο κεντρικός στόχος της αγωγής. Σοβαρές μεταβολές δημιουργούνται στο διδακτικό πρόγραμμα και στις διδακτικές μεθόδους, η έμφαση όμως δίνεται στα φυσικομαθηματικά. Ο Ραμπελαί ( ) στρέφει την αγωγή στις δυνατότητες που το ίδιο το παιδί έχει και στο σαρκασμό του σχολαστικισμού. Η αγωγή γι αυτόν έρχεται από μέσα και δεν επιβάλλεται απ έξω. Δεν επιτρέπεται να επενεργήσουμε εξωτερικά κατά τρόπο πιεστικό στη διαμόρφωση του παιδιού, γιατί έτσι θα συντελέσουμε στην αναστολή κάθε ελεύθερης ανάπτυξης των άπειρων δυνατοτήτων που διαθέτει κάθε παιδί. Στην εποχή του ρεαλισμού η αποστολή των σχολείων ήταν να μεταδώσουν με τις γνώσεις τη συνολική σοφία στους ανθρώπους. Ο John locke ( ) πίστευε ότι η αίσθηση αποτελεί την αφετηρία της γνώσης ( αισθησιοκρατία). Χωρίς να απορρίπτει την λειτουργία του πνεύματος, πίστευε ότι αυτή είχε έναυσμα τις αισθήσεις. Σκοπός της αγωγής του ήταν η εξασφάλιση υγείας του σώματος και η κατάρτιση του πρακτικού πνεύματος. Πίστευε ότι μπορούμε να χαράξουμε στην παιδική ψυχή, όπως πάνω σε ένα άγραφο πίνακα (tabula rasa). Στην πειθαρχία σημαντικό ρόλο παίζουν τα μαθηματικά, που βοηθούν στην σκέψη και στην αυτοκυριαρχία. Αργότερα στην εποχή του Διαφωτισμού τονίζεται ότι η γνώση επιτυγχάνεται με τη λογική και το πείραμα. Η λογική υπηρετεί την επιστήμη. Γίνονται προσπάθειες να εξηγηθεί ο κόσμος με τα μαθηματικά και τη λογική. Ο J.J. Rousseau ( ) θεωρείται από τους κυριότερους εκφραστές της εποχής του. Οι συνθήκες της εποχής ήταν : τραγικές συνθήκες ζωής στο λαό από τους μονάρχες, οι άνθρωποι της εξοχής ήταν πιο ήρεμοι, πιο φιλάνθρωποι και υγιείς από τους ανθρώπους της πόλης. Έτσι η πόλη θεωρήθηκε η πηγή του κακού. Ο Ρουσώ, αρνήθηκε ότι η ψυχή του ανθρώπου είναι κακή από τη φύση της. Ο Δημιουργός έκανε μόνο καλά δημιουργήματα. Η ιδιοκτησία επέφερε την κακία στη σκέψη και στην πράξη. Την εποχή εκείνη επίσης θεωρούσαν τα παιδιά σα σμικρογραφία των μεγάλων και απαιτούσαν από αυτά ανάλογη συμπεριφορά. Αυτό όμως ήταν αφύσικο για τα παιδιά που έχουν την τάση να παίζουν και να ζουν ανέμελα και παράλληλα διαιώνιζε την κακή συμπεριφορά. Άρα τα παιδιά έπρεπε να ξαναγυρίσουν στη φύση, να δημιουργηθούν οι φυσικοί άνθρωποι, με τους οποίους θα αναμορφωθεί η κοινωνία. Η παιδική ηλικία είναι μια αυτόνομη περίοδος στη ζωή του ανθρώπου. Κυρίαρχη θέση του ήταν «να ξεκινάμε από το παιδί» ή ότι «ο Θεός τα έκανε όλα καλά. Όπου επεμβαίνει ο άνθρωπος σ αυτά, γίνονται κακά». Ο Κάντ ( ) συνέβαλε όσο λίγοι στη θεμελίωση της παιδαγωγικής επιστήμης. Πίστευε ότι ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ό,τι η αγωγή επιθυμεί να τον καταστήσει, καθώς τον ανατρέφει με τη μελλοντική κατάσταση του ανθρώπου και όχι τη σημερινή. Για να πραγματοποιηθούν οι στόχοι της αγωγής προτείνει την πειθαρχία, τη διάπλαση, τον εκπολιτισμό και την ηθικοποίηση του ανθρώπου.

5 19 ος αιώνας και ανάπτυξη της παιδαγωγικής επιστήμης Ο Ιωάννης Πεσταλότσι ( ελβετός ) επηρεάστηκε από τον Ρουσώ. Δίνει βάση στην οικογένεια που ανατρέφει το παιδί, και θεωρεί τη σχολική αγωγή ως συμπλήρωμα και προπαρασκευή για την αγωγή για τη ζωή και με τη ζωή. Κάθε γνώση και δεξιότητα, που επιβάλλεται εξωτερικά στο παιδί και δεν έχει βγει ή προέλθει από τις ίδιες του τις ικανότητες, το ξεκολλάει από το φυσικό του χώρο και το μεταφέρει σ ένα έδαφος που δεν είναι δικό του. Ο Πεσταλότσι ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για τα παιδιά των φτωχών οικογενειών, ερχόμενος έτσι σε αντίθεση με την αντίληψη της κοινωνίας ότι αυτά τα παιδιά είναι εκ φύσεως διεφθαρμένα. Έλεγε ότι μπορούσε απ αυτά να κάνει μεγάλους ανθρώπους, αν τους έδινε την κατάλληλη εκπαίδευση. Με τη συσσώρευση των εμπειριών των αισθήσεων πίστευε ότι θα μπορούσαν να σχηματισθούν σωστές αρχές πράξεων και ενεργειών. Εισήγαγε τη μελέτη της φύσης βάζοντας τους μαθητές να δουλεύουν στους κήπους των σχολείων για να αποκτούν έτσι περισσότερες αισθητήριες εμπειρίες. Η παιδαγωγική στον 20 ο αιώνα Οι προηγούμενες απόψεις έδωσαν νέα ώθηση και νέους προσανατολισμούς στην παιδαγωγική και σ αυτό συνέβαλαν πολλοί παιδαγωγοί. (Νάπορτ, Όττο, Κλαπαρέντ) Η ιταλίδα Μοντεσσόρι ( ) μετέφερε στο χώρο της αγωγής την ανθρωπολογία ( ήταν γιατρός). Πίστευε ότι σκοπός δεν είναι μόνο να οδηγούμε το παιδί στο να παρατηρεί και να μαθαίνει, αλλά και στο να κυριαρχεί στο σώμα του, με ένα θετικό δυναμισμό που οργανώνει και δίνει τάξη και νόημα στον κόσμο στον οποίο δρα και θέλει να τον κάνει δικό του. Πίστευε ότι όλα τα κακά των ανθρώπων οφείλονται στη βία που ασκείται στο παιδί, ενώ αν μεταχειρίζονταν τα παιδιά ως σκοπό και όχι ως μέσο, θα ήταν τελείως διαφορετικά τα πράγματα. Γι αυτό ζητάει μεγάλο σεβασμό στο παιδί και απεριόριστη ευθύνη από τους μεγάλους. Η μέθοδος της Μοντεσσόρι βασίστηκε στην υπομονετική παρατήρηση της φύσης του παιδιού και αποκάλυψε ότι τα παιδιά έχουν το δικό τους ρυθμό ανάπτυξης μέσα από μια σειρά αισθητήριες περιόδους, όπου αποκτούν έντονη επίγνωση της γλώσσας, της τάξης, των δικών τους αισθήσεων και της κοινωνίας. Επίσης αναδείχθηκε η ακατανίκητη ανάγκη του παιδιού να μάθει με την άσκηση, δοκιμάζοντας στην πράξη τις δυνάμεις του. Η χαρά που νοιώθει το παιδί από τη δουλειά που αναλαμβάνει να κάνει είναι απροσμέτρητη. Οι σημαντικότερες αρχές της είναι : -Το παιδί είναι ένα πνευματικό έμβρυο που με ίδια ορμή εκδηλώνει την ανάγκη να αυξηθεί, να διαπαιδαγωγηθεί, να τελειοποιηθεί. -η αυτοαγωγή είναι το κυριότερο σημείο διάκρισης του συστήματός της από το καλούμενο παλαιό σχολείο -το περιβάλλον και ο χώρος μόρφωσης αποτελούν σημαντικό παράγοντα της αγωγής καθώς και τα αντικείμενα που υπάρχουν σ αυτά. Προτείνει αντικατάσταση της ακινησίας του θρανίου. - Ο δάσκαλος πρέπει να χαρακτηρίζεται από ευκινησία, πραότητα, υπομονή, αγάπη και ταπείνωση. Ο Ντεκρολύ ( ) θεωρεί ότι η αγωγή θα έχει επιτυχία αν το παιδί μάθει να ξεπερνά τις δυσκολίες και να βρίσκει λύσεις γι αυτές. «Το σχολείο για τη ζωή με τη ζωή». Βασίζεται στην αγωγή με πράξεις, οι γνώσεις αποκτώνται διαδοχικά. Χρέος του σχολείου δεν είναι να διδάξει ανάγνωση και αριθμητική αλλά να βοηθήσει το παιδί να ζήσει τη ζωή του πλέρια και ακόμη να χειραγωγηθεί για να γίνει άνθρωπος.

6 Κυριότερες σύγχρονες κατευθύνσεις στην αγωγή Αντιαυταρχική αγωγή με κύριο εκπρόσωπο τον Νηλ που ίδρυσε το Σάμμερχιλ, όπου φοιτούσαν παιδιά με παραβατική συμπεριφορά ( ήταν κλέφτες, καταστροφείς κλπ). Εφάρμοσε την αυτοδιοίκηση σ αυτά τα παιδιά σε μικρές ομάδες. Βασική αρχή του ήταν η κατάργηση της εξουσίας, της αυταρχικότητας και η δημιουργία κλίματος φιλίας και εμπιστοσύνης. Κατά Νηλ δεν υπάρχουν προβληματικά παιδιά, αλλά μόνο προβληματικοί γονείς. Το μικρό παιδί έχει δικαίωμα να οργανώσει τη ζωή του πάνω στους δικούς του νόμους, ελεύθερα, χωρίς την παρουσία εξωτερικής εξουσίας. Πιστεύει ότι η αποδέσμευση του παιδιού από τον περιορισμό, τον στρέφει στο καλό, ενώ η εντολή πετυχαίνει το αντίθετο. Ευρωπαϊκή Ένωση Οι παιδαγωγικές ανάγκες των μελών της ένωσης έρχονται συχνά σε αντίθεση με αυτές των άλλων μελών. Οι υπεύθυνοι παιδείας των μελών προσπαθούν να βρουν κοινούς τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων της Παιδείας. Βασικό ζητούμενο είναι η εξασφάλιση δυνατοτήτων πραγμάτωσης της ευρωπαϊκής ιδέας μέσα στο σχολείο. Συγχρόνως με την καλλιέργεια της ευρωπαϊκής συνείδησης, απαραίτητη θεωρείται η ύπαρξη σεβασμού προς τον άνθρωπο. Αρχές των κοινών κατευθύνσεων είναι η επίτευξη ίσων ευκαιριών για όλους, η προπαρασκευή των νέων για την εργασία, προγράμματα δράσης για ίσες ευκαιρίες για το δυο φύλα, η εκπαίδευση του καταναλωτή, η εκπαίδευση σε θέματα περιβάλλοντος. Επίσης η προστασία, η προαγωγή και εξασφάλιση της πολιτιστικής κληρονομιάς, η ανάπτυξη δεξιοτήτων, η γνωριμία με τη μουσική και τον αθλητισμό, η εκτίμηση της ανάγκης υγιεινής ζωής, και τέλος η ανάπτυξη συνεργασίας, επικοινωνίας και ενδιαφέροντος για τους άλλους. Κάθε ιστορική περίοδος έχει δικό της παιδαγωγικό ιδεώδες και συνεπώς δεν υπάρχουν διαχρονικά παιδαγωγικά ιδεώδη ή σκοποί της παιδαγωγικής με σταθερό και απόλυτο κύρος. Έννοια και αρχές μάθησης Μάθηση είναι η σχετικά μόνιμη μεταβολή στη συμπεριφορά ή στο δυναμικό για εκδήλωση συμπεριφοράς, που είναι αποτέλεσμα ενισχυμένης άσκησης και εμπειρίας. Η μάθηση χαρακτηρίζει τον άνθρωπο, ο οποίος μαθαίνει σε διαφορετικούς τομείς: Στο γνωστικό τομέα ( σκέψη, ανάκληση, αναπαραγωγή, αντίληψη), στο συναισθηματικό τομέα ( στάσεις, διαθέσεις, πεποιθήσεις, αρχές, αξίες), στον κινητικό τομέα ( μυϊκές κινήσεις, σωματικές δεξιότητες, γλωσσικές δεξιότητες). Υπάρχουν αρκετές σύγχρονες θεωρήσεις με σκοπό να ορίσουν και να περιγράψουν διαδικασίες που οδηγούν σε καλύτερα αποτελέσματα σχετικά με τη μάθηση. Προσπαθούν να απαντήσουν στα ερωτήματα : Μέχρι πού φτάνει η μάθηση; Ποιοι είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν τη μάθηση; Ποια είναι η σχέση μάθησης και άσκησης; Οι αμοιβές, τα κίνητρα ή οι ποινές επηρεάζουν τη μάθηση; Πώς μαθαίνει κανείς ( εξελικτικά, στιγμιαία, σταδιακά);

7 Θεωρίες μάθησης Μπιχεβιοριστικές - η μεταβολή της συμπεριφοράς είναι αποτέλεσμα της άσκησης ή της εμπειρίας ( THORNDIKE, PAVLOV, WATSON, SKINNER, HULL) Γνωστικές - απαιτείται γνωστικό δυναμικό για ανταπόκριση στις απαιτήσεις (PIAGET, BRUNER, VYGOTSKY) Της εξέλιξης δαρβινιστικές (BOLLES) Της επεξεργασίας των δεδομένων (ATKINSON & SHIFFRIN) Κοινές αντιλήψεις γύρω από τη μάθηση Η τάση για μάθηση είναι έμφυτη γιατί συνδέεται με την αυτοάμυνα και την αυτοσυντήρηση του είδους. Η μάθηση δεν είναι απορρόφηση πληροφοριών αλλά εσωτερική διαδικασία επεξεργασίας ερεθισμάτων. Η μάθηση επηρεάζεται από εσωτερικές και εξωτερικές συνθήκες. Η μάθηση διευκολύνεται από τις προηγούμενες γνώσεις. Τα αποτελέσματα της μάθησης διαμορφώνουν συμπεριφορά- προσωπικότητα Αποτελεσματική μάθηση θεωρείται όταν : Επιτυγχάνεται με αποτελεσματικό τρόπο δηλαδή με το μικρότερο κόστος, οι εμπειρίες που αποκτήθηκαν εξυπηρετούν τις ανάγκες του ατόμου, η συμπεριφορά που αποκτήθηκε είναι δυνατό να διατηρηθεί για όσο διάστημα είναι χρήσιμη στο άτομο. Χρυσούλα Αννίνου Γενάρης 2008 Για την 1 Η Σχολή Συντονισμού Εκπαιδευτικών Δραστηριοτήτων Οκτώβρης 2009 Για την 48 Η Σχολή Διακριτικού Δάσους Κλάδου Λυκοπούλων