ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ"

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: «Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΗΣ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ» ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΣ: ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Α.Μ. :8565 ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΔΟΥ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ ΚΑΒΑΛΑ 2011

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΘΕ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΣΤΟ ΑΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΚΑΙ ΑΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΣΤΟ ΑΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ Π ΡΟ ΓΡΑΜ Μ Α ΣΠ Ο Υ Δ Ω Ν ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΣΤΟ ΑΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ Π ΡΟ ΓΡΑΜ Μ Α ΣΠ Ο Υ Δ Ω Ν ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΑΡΧΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΕ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΑΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΚΑΙ ΠΕΙΡΑΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 : ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΚΟΠΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Δ Ε ΙΓΜ Α Τ Ο Λ Η Ψ ΙΑ Σ ΤΗ Σ Π Α Ρ Ο Υ Σ Α Σ Ε Ρ Γ Α Σ ΙΑ Σ...66 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ...67 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Διάγραμμα 1-1: Το οικονομικό κύκλωμα...11 Διάγραμμα 1-2 : Η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων...13 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1: Κατανομή του πληθυσμού ανά φύλο Πίνακας 2: Τόπος καταγωγής Πίνακας 3: Λύκειο αποφοίτησης...69 Πίνακας 3.1: Κατεύθυνση...70 Πίνακας 4: Είχαν επιλέξει ως μάθημα επιλογής το ΑΟΘ...71 Πίνακας 5: Το τρέχον εξάμηνο σπουδών Πίνακας 6: Ο αριθμός μαθημάτων που έχει περαστεί με επιτυχία στις εξετάσεις Πίνακας 7: Το ποσοστό των φοιτητών που έχουν περάσει Μικροοικονομική στις εξετάσεις Πίνακας 8: Το ποσοστό των φοιτητών που έχουν περάσει Μακροοικονομική στις εξετάσεις...75 Πίνακας 9: Σχετικό μάθημα με ΑΟΘ στο πρόγραμμα σπουδών του τμήματος λογιστικής Πίνακας 10: Σχετικά μαθήματα...77 Πίνακας 11: Η γνώμη των φοιτητών για το βιβλίο του ΑΟΘ Πίνακας 12: Η χρησιμότητα του ΑΟΘ στα μαθήματα του τμήματος Λογιστικής...80 Πίνακας 13: Η ικανοποίηση για τις ώρες διδασκαλίας του ΑΟΘ...81 Πίνακας 14: Η αλλαγή στον τρόπο διδασκαλίας του ΑΟΘ...82 Πίνακας 15: Προτάσεις για τον τρόπο διδασκαλίας ΑΟΘ Πίνακας 16: Συμβατισμός της ύλης του ΑΟΘ με την ύλη του τμήματος 2

4 Λογιστικής...84 Πίνακας 17: Συμβατισμός του ΑΟΘ με ύλη και άλλα μαθήματα στο τμήμα λογιστικής Πίνακας 5: Οι γνώσεις από το ΑΟΘ Πίνακας 19: Η κατανόηση άλλων μαθημάτων του τμήματος Λογιστικής από διδακτέα ύλη του ΑΟΘ...87 Πίνακας 20: Η κατανόηση μαθημάτων του τμήματος λογιστικής...88 Πίνακας 21: Η ποσότητα των γνώσεων σε Μικροοικονομικό και Μακροοικονομικό επίπεδο Πίνακας 22: Η κατανόηση διαχωρισμού δυο εννοιών Μικροοικονομία - Μακροοικονομία για τους φοιτητές Πίνακας 23: Η κατανόηση του ΑΕΠ ύστερα από τη διδασκαλία του ΑΟΘ...92 Πίνακας 24: Η κατανόηση των έμμεσων φόρων ύστερα από την διδασκαλία του ΑΟΘ...93 Πίνακας 25: Η κατανόηση της ελαστικότητας της ζήτησης ύστερα από τη διδασκαλία του ΑΟΘ...94 Πίνακας 26: Η κατανόηση του τόκου και του επιτοκίου ύστερα από τη διδασκαλία του ΑΟΘ...95 Πίνακας 27: Η κατανόηση της τιμής ισορροπίας ύστερα από τη διδασκαλία του ΑΟΘ...96 Πίνακας 28: Η κατανόηση του ΦΠΑ ύστερα από τη διδασκαλία του ΑΟΘ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ Γράφημα 1: Κατανομή πληθυσμού ανά φύλο...67 Γράφημα 2: Κατανομή πληθυσμού ανά τόπο καταγωγής...69 Γράφημα 3: Κατανομή αποφοίτησης

5 Γράφημα 3.1: Κατεύθυνση...71 Γράφημα 4: Κατανομή μαθήματος επιλογής Γράφημα 5: Το τρέχον εξάμηνο σπουδών...73 Γράφημα 6: Περασμένα μαθήματα στις εξετάσεις Γράφημα 7: Κατανομή επιτυχόντων Μικροοικονομίας...75 Γράφημα 8: Κατανομή επιτυχόντων Μακροοικονομίας Γράφημα 9: Κατανομή προγράμματος σπουδών για ΑΟΘ Γράφημα 10: Σχετικά μαθήματα Γράφημα 11: Γνώμη των φοιτητών για το ΑΟΘ Γράφημα 12: Χρησιμότητα ΑΟΘ...80 Γράφημα 13: Ικανοποίηση για τις ώρες διδασκαλίας ΑΟΘ...81 Γράφημα 14: Κατανομή αλλαγής του τρόπου διδασκαλίας...82 Γράφημα 15: Προτάσεις αλλαγών διδασκαλίας...84 Γράφημα 16: Συμβατισμός της ύλης του ΑΟΘ με την ύλη του τμήματος Λογιστικής Γράφημα 17: Τα μαθήματα του τμήματος Λογιστικής στα οποία συμβαδίζει η ύλη του ΑΟΘ...86 Γράφημα 18: Γνώσεις από το ΑΟΘ Γράφημα 19: Κατανόηση άλλων μαθημάτων του τμήματος Λογιστικής από διδακτέα ύλη του ΑΟΘ Γράφημα 20: Κατανομή μαθημάτων...89 Γράφημα 21: Γνώσεις σε Μικροοικονομική και Μακροοικονομική Γράφημα 22: Κατανόηση διαχωρισμού δυο εννοιών...91 Γράφημα 23: Κατανόηση ΑΕΠ Γράφημα 24: Κατανόηση Έμμεσων Φόρων Γράφημα 25: Κατανόηση Ελαστικότητας Ζήτησης Γράφημα 26: Κατανόηση Τόκου και Επιτοκίου...96 Γράφημα 27: Κατανόηση Τιμής Ισορροπίας Γράφημα 28: Κατανόηση ΦΠΑ

6 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη της χρησιμότητας του μαθήματος Αρχές Οικονομικής Θεωρίας, που διδάσκονται οι μαθητές της Γ Λυκείου, οι οποίοι επιθυμούν να εισαχθούν σε οικονομικά τμήματα. Η μεθοδολογία της εργασίας στηρίχθηκε στη συλλογή πρωτογενών και δευτερογενών δεδομένων. Τα δευτερογενή δεδομένα, συλλέχθηκαν κυρίως μέσα από το βιβλίο του οργανισμού «Αρχές οικονομικής Θεωρίας», που διδάσκονται οι μαθητές της τρίτης λυκείου και από τα προγράμματα σπουδών των τμημάτων λογιστικής του ΑΤΕΙ Πάτρας και του ΑΤΕΙ Πειραιά. Παράλληλα συλλέχθηκαν πληροφορίες από βιβλία και άρθρα σε περιοδικά οικονομικού περιεχομένου. Τα πρωτογενή δεδομένα, συλλέχθηκαν μέσα από τη διεξαγωγή ποσοτικής έρευνας σε 177 φοιτητές των τμημάτων λογιστικής του ΑΤΕΙ Πάτρας και του ΑΤΕΙ Πειραιά. Το βασικό συμπέρασμα της εργασίας είναι ότι το μάθημα «Αρχές οικονομικής Θεωρίας» βοηθά μέτρια έως και αρκετά καλά τους φοιτητές του τμήματος Λογιστικής του ΤΕΙ Πάτρας και του ΤΕΙ Πειραιά στην κατανόηση βασικών οικονομικών εννοιών. 5

7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα εργασία έχει στόχο να μελετήσει τη χρησιμότητα του μαθήματος Αρχές Οικονομικής Θεωρίας, που διδάσκονται οι μαθητές της Γ Λυκείου, οι οποίοι επιθυμούν να εισαχθούν σε οικονομικά τμήματα. Για το σκοπό αυτό πραγματοποιήθηκε εμπειρική έρευνα στους φοιτητές των τμημάτων Λογιστικής του ΑΤΕΙ Πάτρας και του ΑΤΕΙ Πειραιά. Η διάθρωση της πτυχιακής εργασίας είναι η ακόλουθη. Το πρώτο κεφάλαιο μελετά το μάθημα Αρχές Οικονομικής Θεωρίας, παρουσιάζοντας το σκοπό και τους στόχους του μαθήματος αλλά και κάθε κεφαλαίου ξεχωριστά, κάνοντας μια γενική αναφορά στην οικονομική θεωρία, στα οικονομικά συστήματα αλλά και στην κατάσταση της οικονομίας. Το δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζει τα προγράμματα σπουδών των δύο τμημάτων Λογιστικής του ΑΤΕΙ Πάτρας και του ΑΤΕΙ Πειραιά και επιχειρεί μια σύγκριση μεταξύ τους αλλά και μια σύνδεση με το μάθημα Αρχές Οικονομικής Θεωρίας. Το τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζει τη μεθοδολογία, στην οποία στηρίχθηκε η διεξαγωγή της ποσοτικής έρευνας και συγκεκριμένα αναλύει το σκοπό της έρευνας, το σχέδιο έρευνας, τον τρόπο συλλογής των στοιχείων, τον τρόπο συμπλήρωσης των ερωτηματολογίων και τέλος τη διαδικασία της δειγματοληψίας. Το τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζει τα αποτελέσματα της έρευνας μας και στο τέλος παρατίθενται τα τελικά μας συμπεράσματα. 6

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 1.1 ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Ο βασικός σκοπός του μαθήματος, είναι να κατανοήσει ο μαθητής βασικές οικονομικές έννοιες, απαραίτητες στην καθημερινή του ζωή. Ως επιμέρους στόχοι ορίζονται οι εξής: να κατανοήσουν οι μαθητές ότι τα (οικονομικά) αγαθά ικανοποιούν ανάγκες, να γνωρίσουν τους βασικούς συντελεστές παραγωγής, να κατανοήσουν ότι η στενότητα πόρων αποτελεί βασικό οικονομικό πρόβλημα, να κατανοήσουν τον νόμο της ζήτησης. Επίσης να γνωρίσουν τους βασικούς προσδιοριστικούς παράγοντες ζήτησης, να κατανοήσουν τον νόμο της προσφοράς, να γνωρίσουν τους βασικούς προσδιοριστικούς παράγοντες προσφοράς, να κατανοήσουν τον τρόπο προσδιορισμού των επιπέδων τιμών, την έννοια και το περιεχόμενο του ΑΕΠ, αλλά και ότι το ΑΕΠ αποτελεί δείκτη ανάπτυξης / μεγέθυνσης μιας οικονομίας. Ακόμα, να γνωρίσουν το φαινόμενο του πληθωρισμού, να κατανοήσουν τις οικονομικές συνέπειες του πληθωρισμού, να γνωρίσουν το φαινόμενο της ανεργίας, να κατανοήσουν τις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες της ανεργίας, να κατανοήσουν την έννοια και τις λειτουργίες του χρήματος και τέλος να γνωρίσουν τα διάφορα είδη του χρήματος (Υπουργείο εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, 2010). 1.2 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ Η οικονομική θεωρία προσπάθησε να ερμηνεύσει την έννοια της επιχειρηματικότητας και το ρόλο του επιχειρηματία στην Οικονομία. Οι εκπρόσωποι της Κλασικής Σχολής (Smith, Say, Hamilton) πίστευαν στην αυτονομία της αγοράς, η οποία ακολουθεί κάποιους νόμους και οδηγείται στις καλύτερες δυνατές λύσεις χωρίς την παρέμβαση του κράτους. Με άλλα λόγια, η 7

9 ίδια η αγορά κατανέμει αποτελεσματικά τους πόρους της οικονομίας και οδηγεί σε ισορροπία την προσφορά και τη ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών. Η επιχειρηματικότητα συμβάλλει στην αποτελεσματική οργάνωση και διοίκηση των πόρων που διαθέτει μία επιχείρηση, την εισαγωγή καινοτομιών και την ανάληψη κινδύνων. Οι εκπρόσωποι της Αυστριακής Σχολής (Menger, von Mises) ερμηνεύουν την επιχειρηματικότητα ως μία ειδική δραστηριότητα ανθρώπων που κατέχουν ειδικές πληροφορίες και γνώσεις για την αγορά και αποσκοπούν στην αξιοποίηση οποιασδήποτε μεταβολής στην οικονομία για την επίτευξη κέρδους. Ένα άλλο σημαντικό οικονομικό ρεύμα ήταν η Νεοκλασική Σχολή (Marshall, Walras). Σύμφωνα με τις αντιλήψεις των εκπροσώπων της, ο επιχειρηματίας λαμβάνει αποφάσεις καθαρά ωφελιμιστικά, επιθυμεί, με άλλα λόγια, να μεγιστοποιήσει το επιχειρηματικό του κέρδος με το χαμηλότερο δυνατό κόστος. Είναι γεγονός ότι παρατηρείται ένα κενό στη μελέτη του ρόλου του επιχειρηματία, ιδιαίτερα στη νεοκλασική σκέψη, και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, που θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για απουσία ή εξαφάνιση του ρόλου του στην ανάπτυξη της Οικονομίας. Ο επιχειρηματίας παρουσιάζεται περισσότερο ως αποτελεσματικός διαχειριστής των παραγωγικών συντελεστών, που υπακούει στους νόμους της αγοράς (Γεωργακόπουλου & Λιανού, 1998). Η Κεϋνσιανή Σχολή, με κύριο εκπρόσωπο τον Keynes, δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο ρόλο που μπορεί να παίξει το κράτος στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. Οι κατευθύνσεις αυτές θα πρέπει να προσανατολίζονται στη δημιουργία σταθερού θεσμικού πλαισίου και νομικού περιβάλλοντος για την ίδρυση και λειτουργία των επιχειρήσεων. Η ρύθμιση του επιτοκίου σε τέτοια επίπεδα, ώστε να υπάρχουν για τον επιχειρηματία ευνοϊκές προσδοκίες για κέρδη, και η ανάπτυξη τεχνολογικής υποδομής με τη βοήθεια επενδύσεων του κράτους, ώστε να μειώνεται το κόστος παραγωγής, πρέπει να αποτελούν, κατά τον Keynes, άμεσες προτεραιότητες της κρατικής πολιτικής. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι η προσέγγιση του Schumpeter, ο οποίος θεωρεί ότι ο 8

10 επιχειρηματίας είναι ο «φορέας των αλλαγών», ο συντελεστής που εισάγει καινοτομίες, νέα προϊόντα, νέες μεθόδους παραγωγής, νέες τεχνικές πωλήσεων, νέους τύπους εξοπλισμού. Οι καινοτομίες συμβάλλουν στο να δημιουργηθούν ολιγοπωλιακά και μονοπωλιακά κέρδη, δηλαδή κέρδη για τους «ολίγους» ή για τον «ένα» ο οποίος θα ανακαλύψει και θα υιοθετήσει την καινοτομία. Αυτό το γεγονός αποτελεί και το κίνητρο για την υιοθέτηση και την ανάπτυξη των καινοτομιών. Ολόκληρα κύματα καινοτομικών προϊόντων δημιουργούν τις ανόδους της οικονομίας. Η ανακάλυψη του ατμού ως κινητήριας δύναμης, η ηλεκτρική ενέργεια, οι προσωπικοί υπολογιστές και η χαρτογράφηση του DNA είναι μεγάλες καινοτομίες, που δημιούργησαν και δημιουργούν ολόκληρα κύματα νέων προϊόντων και σημάδεψαν καθοριστικά την εξέλιξη των οικονομιών. Μάλιστα, η χαρτογράφηση του DNA δεν έχει εξαντληθεί ως παράγοντας ανάπτυξης, δεδομένου ότι είναι ακόμα πολύ πρόσφατη. 1.3 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Ο τρόπος κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης της κοινωνίας προσδιορίζει και τους τρεις βασικούς τύπους οικονομικών συστημάτων, οι οποίοι είναι οι εξής (Λιανού & Μπένου, 1996): S ελεύθερη οικονομία (ή καπιταλιστικό σύστημα) Είναι ένα αποκεντρωτικό σύστημα, που στηρίζεται στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Τις οικονομικές αποφάσεις τις παίρνουν αποκλειστικά οι ιδιώτες, τα άτομα και οι επιχειρήσεις. Σημαντική συμβολή στην οργάνωση του καπιταλιστικού συστήματος είχε ο Adam Smith ( ). Ο μεγάλος αυτός οικονομολόγος, με το βιβλίο του Ο Πλούτος των Εθνών (We Wealth of Nations), έθεσε τα θεμέλια της Πολιτικής Οικονομίας, υποστηρίζοντας ότι η κινητήρια δύναμη του καπιταλισμού είναι η επιδίωξη του ατομικού συμφέροντος 9

11 και, με γνώμονα την επιδίωξη αυτή, κινείται και οργανώνεται το οικονομικό σύστημα. S μεικτή οικονομία Ο ιδιωτικός τομέας και το κράτος συνεργάζονται και συνεπιδρούν στην οργάνωση της οικονομίας. Η συμβολή του John Μaynard teynes ( ) θεωρείται καθοριστική. Ο Keynes θεωρείται ο σπουδαιότερος ίσως οικονομολόγος του 20ού αιώνα. Με το έργο του Η γενική θεωρία της απασχόλησης, του τόκου και του χρήματος (The General Theory of Employment, Interest and Money), που δημοσιεύθηκε το 1936, μετά δηλαδή από την κρίση του 1929, επηρέασε βαθιά την οικονομική σκέψη της εποχής μας και εξήρε τη σημασία της συνεργασίας κράτους και ιδιωτικού τομέα. S κεντρικά ελεγχόμενη οικονομία Το σύστημα αυτό είναι απόλυτα συγκεντρωτικό και στηρίζεται στην κρατική οντότητα. Οι εφαρμογές του συστήματος αυτού τείνουν να εξαλειφθούν στις αρχές του 21ου αιώνα. Για να γίνει κατανοητή η σχέση επιχειρηματικότητας και οικονομίας, θα πρέπει να κατανοήσουμε την επίδραση που έχουν ορισμένοι παράγοντες του οικονομικού περιβάλλοντος στις αποφάσεις και τις κινήσεις των επιχειρήσεων. Η επιχείρηση αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του παραγωγικού κυκλώματος της οικονομίας, δηλαδή της σχέσης και σύνδεσης μεταξύ όλων των φορέων της οικονομικής δραστηριότητας σε μία οικονομία. Οι φορείς της οικονομικής δραστηριότητας είναι τρεις: 1. τα άτομα ή τα νοικοκυριά (δηλαδή οι καταναλωτές), 2. οι επιχειρήσεις και 3. το κράτος (δηλαδή ο δημόσιος τομέας). 10

12 Οι οικονομικές ενέργειες των βασικών μονάδων ενός συστήματος μεικτής οικονομίας, δηλαδή των επιχειρήσεων, των νοικοκυριών και του κράτους, συνδέονται μεταξύ τους με μία κυκλική ροή αγαθών και συντελεστών παραγωγής, που ονομάζεται οικονομικό κύκλωμα. Οι ροές αυτές απεικονίζονται στο Διάγραμμα 1-1. Διάγραμμα 1-1: Το οικονομικό κύκλωμα ο μοίρες πορογοογικον συντεαεστον Επιχειρήσεις ττορο γοογικοι σσντελεσϊες Νοικοκυριά φοροι ποροχις, ίπ ίφ ο τιίσ ίΐ; φάροι π ο ρ ο χ ίζ f πιοατπσι ις Κροιος Πηγή: Heilbroner, L., Robert, (2000), Οι Φιλόσοφοι του Οικονομικού Κόσμου, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα. Οι καταναλωτές προσφέρουν, μέσω της αγοράς συντελεστών, τις υπηρεσίες των παραγωγικών συντελεστών που κατέχουν και, σε αντάλλαγμα, λαμβάνουν εισοδήματα. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των εισοδημάτων το δαπανούν για την αγορά προϊόντων και υπηρεσιών και το υπόλοιπο το αποταμιεύουν, προσφέροντάς το μέσα από την αγορά συντελεστών (ως κεφάλαιο μέσω του τραπεζικού συστήματος) στις επιχειρήσεις. Παράλληλα, οι επιχειρήσεις δαπανούν κεφάλαια, μέσα από την αγορά συντελεστών, για την απόκτηση παραγωγικών συντελεστών, ενώ προσφέρουν 11

13 και τα παραγόμενα προϊόντα τους (αγαθά και υπηρεσίες) στην αγορά προϊόντων, όπου ζητούνται από τους καταναλωτές. Μεταξύ των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών παρεμβαίνει το κράτος, το οποίο, μέσω της επιβολής φόρων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, συγκεντρώνει τους απαραίτητους πόρους για τη χρηματοδότηση δημοσίων αγαθών (παιδεία, υγεία κ.λπ.) και έργων υποδομής, καθώς και για την παροχή επιδομάτων. Μεταξύ επιχειρήσεων και νοικοκυριών υπάρχει μία πραγματική ροή παραγωγικών συντελεστών, εφόσον τα άτομα είναι εργαζόμενοι σε επιχειρήσεις και προσφέρουν εργασία, η οποία οδηγεί στην παραγωγή οικονομικών αγαθών. Τα αγαθά αυτά, μέσω της αγοράς προϊόντων, διοχετεύονται πίσω στους καταναλωτές. Οι καταναλωτές ως εργαζόμενοι λαμβάνουν εισοδήματα από τις επιχειρήσεις. Τα εισοδήματα αυτά δαπανώνται για την αγορά προϊόντων που παράγονται από τις επιχειρήσεις. Με τα έσοδα αυτά οι επιχειρήσεις καλύπτουν τα κόστη τους και επιτυγχάνουν ένα ποσοστό κέρδους. Κάνοντας λόγο για παραγωγικές δυνατότητες μίας οικονομίας, εννοούμε όλους τους δυνατούς συνδυασμούς ποσοτήτων των αγαθών και των υπηρεσιών, που μπορούν να παραχθούν κάθε φορά από την πλήρη και αποδοτική αξιοποίηση όλων των παραγωγικών συντελεστών, τους οποίους διαθέτει η συγκεκριμένη οικονομία, με δεδομένη την τεχνολογία. Η διαγραμματική απεικόνιση των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας στηρίζεται στις παρακάτω υποθέσεις: 1. η ποσότητα των παραγωγικών συντελεστών θεωρείται δεδομένη και σταθερή, 2. η τεχνολογία θεωρείται δεδομένη, 3. η απασχόληση των παραγωγικών συντελεστών είναι πλήρης. Η καμπύλη ΑΒ του διαγράμματος 1-2 αποτελεί την Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων (ΚΠΔ) μίας υποθετικής οικονομίας. 12

14 Διάγραμμα 1-2: Η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων Πηγή: Heilbroner, L., Robert, (2000), Οι Φιλόσοφοι του Οικονομικού Κόσμου, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα. 1.4 Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Μία οικονομία περνά από διάφορα στάδια ανάπτυξης και ύφεσης, αντιμετωπίζοντας μία σειρά από οικονομικές διακυμάνσεις, που είναι γνωστές και ως οικονομικοί κύκλοι. Κάθε οικονομικός κύκλος χαρακτηρίζεται από τρεις φάσεις (Λιανού & Μπένου, 1996): 1. φάση της ανάπτυξης Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης, τα συνολικά έσοδα των επιχειρήσεων αυξάνονται, καθώς η περίοδος αυτή ευνοεί την αύξηση της συνολικής ευημερίας μίας οικονομίας και, κατ επέκταση, του συνολικού εισοδήματος του πληθυσμού, συνεπώς και τις δυνατότητες κατανάλωσης περισσότερων αγαθών. 13

15 Επίσης, η μεγαλύτερη χρηματοοικονομική ασφάλεια ωθεί τον καταναλωτή να πειραματισθεί με την αγορά νέων προϊόντων. Οι δανειοδότες (πιστωτές) και οι παραγωγοί είναι περισσότερο πρόθυμοι να προσφέρουν πιστώσεις. Δεν είναι, επομένως, τυχαίο το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις που ξεκινούν τη λειτουργία τους σε περιόδους οικονομικής ανάπτυξης έχουν μεγαλύτερα περιθώρια επιτυχίας απ ότι οι επιχειρήσεις που ξεκινούν σε περιόδους ύφεσης ή σταθερότητας. 2. φάση της ύφεσης Οι υφέσεις της οικονομίας χαρακτηρίζονται από μειωμένες πωλήσεις, αυξημένη ανεργία και το κλείσιμο επιχειρήσεων. Οι καταναλωτές αντιμετωπίζουν συνθήκες ανασφάλειας, πάγωμα στα επίπεδα των εισοδημάτων τους και, ως εκ τούτου, είναι λιγότερο πρόθυμοι να διαθέσουν χρήματα για κατανάλωση. Είναι περισσότερο συντηρητικοί στις δαπάνες τους και αποφεύγουν τα περιττά έξοδα και τις αγορές νέων και καινοτόμων προϊόντων. Οι φορείς που παρέχουν χρηματοδότηση και οι παραγωγοί αποφεύγουν τον κίνδυνο και, ως εκ τούτου, είναι δύσκολο να εξασφαλίσουν δάνεια. Το ποσοστό αποτυχίας όλων των εταιρειών, και ειδικότερα των νεοϊδρυόμενων, αυξάνεται δραματικά. Ωστόσο, παρατηρείται ότι οι περισσότερες νέες επιχειρήσεις ξεκινούν τη δράση τους σε περιόδους ύφεσης. Το υψηλό ποσοστό ανεργίας και η συνακόλουθη μείωση των θέσεων εργασίας στις ήδη υπάρχουσες επιχειρήσεις ωθούν πολλούς εργαζομένους στην αυτοαπασχόληση. Συχνά οι κυβερνήσεις ενθαρρύνουν αυτή τη δράση, προσφέροντας ερεθίσματα και επιχειρηματική εκπαίδευση στους ανέργους. Η ίδρυση μίας νέας επιχείρησης σε αυτές τις περιόδους ευνοεί αφ ενός την αγορά φθηνού εξοπλισμού, ενδεχομένως μεταχειρισμένου και αγορασμένου από εταιρείες που πτώχευσαν κατά τη διάρκεια της ύφεσης, ενώ αφ ετέρου ωθεί τους ανθρώπους σε βιαστικές κινήσεις δημιουργίας νέων επιχειρήσεων, αφού 14

16 για τους περισσότερους μία τέτοια προοπτική αποτελεί λύση ανάγκης. Τα κίνητρα ίδρυσης, δηλαδή, μίας επιχείρησης είναι διαφορετικά από αυτά που διέπουν το νέο επιχειρηματία στο ξεκίνημά του σε περιόδους πιο πρόσφορες και υγιείς για ανάπτυξη επιχειρηματικότητας. Οι επιχειρηματίες που δρουν υπό τέτοιες συνθήκες και εκμεταλλεύονται παρόμοιες ευκαιρίες μπορεί να μη διαθέτουν τις απαραίτητες γνώσεις, τα εφόδια και προσόντα, ούτε την εμπειρία για να προβούν στην ίδρυση νέων εταιρειών. Αυτό το φαινόμενο ήταν ιδιαίτερα έντονο στη Δυτική Ευρώπη της δεκαετίας του 1980, όταν πολλοί ικανοί εργατοτεχνίτες είχαν ενθαρρυνθεί να ξεκινήσουν τη δική τους επιχείρηση, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι από αυτούς να πτωχεύσουν και έτσι οι επιχειρήσεις τους να κλείσουν. 3. φάση της σταθερότητας Στη φάση αυτή της οικονομίας παρατηρούνται μειωμένες ευκαιρίες για επιχειρηματική δράση και, ως εκ τούτου, τα κίνητρα που θα οδηγήσουν στην ανάληψη επιχειρηματικής δραστηριότητας είναι περιορισμένα. Οι πωλήσεις των επιχειρήσεων αρχίζουν να μειώνονται και, γενικά, η οικονομία βρίσκεται σε φάση που δεν ευνοεί ιδιαίτερα τις αλλαγές και τις καινοτομίες. Η χρηματοοικονομική ανασφάλεια εμποδίζει τους καταναλωτές να πειραματισθούν με την αγορά νέων προϊόντων. Γενικά, η οικονομία οδεύει, μετά από μία φάση ανάπτυξης, σε μία φάση ύφεσης. 1.5 ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΘΕ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Το πρώτο κεφάλαιο του μαθήματος «Αρχές Οικονομικής Θεωρίας» αναφέρεται στις βασικές οικονομικές έννοιες. Στο κεφάλαιο αυτό ο μαθητής πρέπει να κατανοήσει πολύ καλά τις συγκεκριμένες έννοιες, δεδομένου ότι όλες οι έννοιες και οι ορισμοί που αναφέρονται στο εισαγωγικό αυτό κεφάλαιο χρησιμοποιούνται και αναπτύσσονται και στα επόμενα κεφάλαια του βιβλίου. 15

17 (π.χ. η έννοια της αγοράς στο Κεφάλαιο 5, του χρήματος στο Κεφάλαιο 8). Πιο αναλυτικά ο μαθητής πρέπει να κατανοήσει ότι η οικονομία δεν είναι ένα σύστημα που λειτουργεί γενικά και αόριστα. Αντίθετα, είναι το σύστημα που αναπτύχθηκε από την προσπάθεια των ανθρώπων να ικανοποιήσουν τις οικονομικές τους ανάγκες. Στο πλαίσιο του συστήματος αυτού λειτουργεί η αγορά, αλλά ταυτόχρονα έχουν αναπτυχθεί και ορισμένοι κοινωνικοί θεσμοί, όπως η οικογένεια, το κράτος, και διάφορες άλλες οργανώσεις, με συγκεκριμένα κίνητρα και στόχους. Επίσης τα άτομα και οι θεσμοί (π.χ. το κράτος), δε συμπεριφέρονται κατά τρόπο τυχαίο. Αντίθετα, έχουν συγκεκριμένους στόχους. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν την εργασία τους, το κεφάλαιο που διαθέτουν και τη φύση για να επιτύχουν τους στόχους τους. Υπάρχουν ωστόσο περιορισμένες δυνατότητες. Ο περιορισμός αυτός φαίνεται καλύτερα με την Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων (Κ.Π.Δ.) (η οποία παρουσιάστηκε παραπάνω). Πρέπει να τονιστεί ότι η Κ.Π.Δ. δείχνει τις δυνατότητες, όπως αυτές καθορίζονται από τη φύση, την εργασία, το κεφάλαιο και την τεχνολογία, και όχι τις επιθυμίες των ατόμων. Από τις περιορισμένες λοιπόν δυνατότητες προέρχεται η έννοια του κόστους. Αν υπήρχε αφθονία αγαθών, το κόστος δε θα είχε έννοια. Όλα τα παραπάνω καταλήγουν στη διαπίστωση του κύριου οικονομικού προβλήματος, δηλαδή της αντίθεσης μεταξύ των περιορισμένων μέσων και απεριόριστων αναγκών (Γεωργακόπουλου & Λιανού, 1998). Δεδομένου ότι αυτό είναι το πρώτο κεφάλαιο του μαθήματος, οι μαθητές πρέπει να συνειδητοποιήσουν τη σημασία που έχει το να είναι απολύτως ακριβείς στους ορισμούς και στις έννοιες που χρησιμοποιούν. Διαφορετικά, θα μάθουν να σκέφτονται και να απαντούν πρόχειρα και πολύ συχνά εσφαλμένα. Για παράδειγμα, πολλοί μαθητές δίνουν τον εξής ορισμό του χρήματος: Χρήμα είναι «ό,τι γίνεται αποδεκτό στις συναλλαγές ως μέσο ανταλλαγής». Ο ορισμός αυτός είναι ελλιπής και συνεπώς εσφαλμένος. Αυτό που λείπει από τον ορισμό είναι ο προσδιορισμός ότι γίνεται γενικά αποδεκτό, όχι απλώς αποδεκτό. 16

18 Το δεύτερο κεφάλαιο του μαθήματος είναι η ζήτηση των αγαθών. Το κεφάλαιο αυτό αναφέρεται στον καταναλωτή ως άτομο (ατομική καμπύλη ζήτησης) και στους καταναλωτές ενός αγαθού ως σύνολο (αγοραία καμπύλη ζήτησης). Είναι χρήσιμο να κατανοήσουν οι μαθητές ότι μια καμπύλη ζήτησης είναι μια «φωτογραφία» της συμπεριφοράς του καταναλωτή. Η συμπεριφορά αυτή εκφράζει την επιδίωξή του να μεγιστοποιήσει τη χρησιμότητα από ένα αγαθό, σε συνδυασμό πάντα με όλες τις υπόλοιπες ανάγκες του για άλλα αγαθά. Περιοριστικός παράγοντας σ αυτή την επιδίωξή του είναι το περιορισμένο εισόδημά του. Επειδή οι ανάγκες συνεχώς εξελίσσονται και αυξάνονται, ο καταναλωτής δεν μπορεί να τις ικανοποιήσει όλες ταυτόχρονα στο βαθμό που θα επιθυμούσε. Επομένως είναι υποχρεωμένος να κάνει επιλογή των αναγκών που θα ικανοποιήσει. Όταν λέμε ορθολογική συμπεριφορά του καταναλωτή, δεν εννοούμε ότι όλοι οι ορθολογικοί καταναλωτές έχουν κάνει την ίδια ιεράρχηση των αναγκών τους ούτε ότι μεγιστοποιούν τη χρησιμότητα των αγαθών με τα ίδια αγαθά και στις ίδιες ποσότητες. Είναι σκόπιμο επίσης να τονιστεί ο σημαντικός περιοριστικός ρόλος του εισοδήματος του καταναλωτή και η ύπαρξη υποκατάστατων αγαθών. Η ύπαρξη υποκατάστατων αγαθών και μάλιστα στενών υποκατάστατων, επηρεάζει και την ελαστικότητα της ζήτησης. Όσο περισσότερα στενά υποκατάστατα έχει ένα αγαθό, τόσο πιο ελαστική ζήτηση έχει. Επίσης πρέπει να τονιστεί η διάκριση μεταξύ της μεταβολής στη ζητούμενη ποσότητα και της μεταβολής της ζήτηση. Η μεταβολή στη ζητούμενη ποσότητα εκφράζεται μέσω μιας συγκεκριμένης συνάρτησης ζήτησης QD = ί (Ρ), και είναι κίνηση από ένα σημείο σε ένα άλλο αλλά επί της ίδιας καμπύλης ζήτησης. Μεταβολή στη ζήτηση σημαίνει αλλαγή της συνάρτησης (όχι κατ ανάγκη και αλλαγή της μαθηματικής μορφής της) και επομένως άλλη καμπύλη ζήτησης (ββηϋθίβοπ & ΝθΓάή8ϋβ, 1999). 17

19 Πρέπει να επισημανθεί τέλος ότι οι συναρτήσεις ζήτησης που χρησιμοποιούμε (γραμμική και ισοσκελής υπερβολή) είναι μια απλοποίηση η οποία δεν ανταποκρίνεται κατ ανάγκη στην πραγματικότητα, αλλά μας διευκολύνουν στην κατανόηση των διάφορων εννοιών και στις οικονομετρικές εφαρμογές. Το τρίτο κεφάλαιο αφορά στην παραγωγή της επιχείρησης και το κόστος. Στο πρώτο μέρος του κεφαλαίου αναπτύσσεται η έννοια της παραγωγής, η κατανόηση της οποίας αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση της έννοιας του κόστους παραγωγής, που αναλύεται στη συνέχεια. Η έννοια του κόστους παραγωγής αποτελεί τη βάση για τον προσδιορισμό της προσφοράς του προϊόντος, γιατί σύμφωνα με τα στοιχεία του κόστους μπορεί να προσδιοριστεί αν συμφέρει την επιχείρηση να προσφέρει κάποια ποσότητα προϊόντος ή όχι και, αν ναι, ποια πρέπει να είναι η ποσότητα αυτή. Ο μαθητής είναι απαραίτητο να αφομοιώσει την ύλη του κεφαλαίου αυτού, ώστε να μην αντιμετωπίσει δυσκολίες στα ζητήματα συμπεριφοράς της επιχείρησης. Συγκεκριμένα οφείλει να κατανοήσει ότι η διαδικασία της παραγωγής αναλαμβάνεται από τις επιχειρήσεις με σκοπό το κέρδος. Η ανάλυση της θεωρίας της παραγωγής γίνεται με βάση τη βραχυχρόνια και τη μακροχρόνια περίοδο. Η διάκριση αυτή δε γίνεται με βάση κάποιο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, αλλά με βάση τη δυνατότητα που έχουν οι επιχειρήσεις να μεταβάλλουν τις ποσότητες ορισμένων ή όλων των παραγωγικών συντελεστών που χρησιμοποιούν. Η ανάλυση επίσης αφορά την παραγωγή ενός αγαθού, όταν μεταβάλλεται ένας συντελεστής (εργασία), ενώ οι υπόλοιποι παραμένουν σταθεροί σε ένα ορισμένο επίπεδο χρήσης τους. Κάθε φορά που μια νέα μονάδα του μεταβλητού συντελεστή προστίθεται στην παραγωγική διαδικασία, προστίθεται άλλοτε μεγαλύτερη και άλλοτε μικρότερη ποσότητα στο προϊόν. Αυτό οφείλεται στο νόμο της φθίνουσας ή μη ανάλογης απόδοσης, ο οποίος είναι μια πραγματικότητα που ισχύει σε κάθε παραγωγική διαδικασία. Για το λόγο αυτό, μετά την ολοκλήρωση της διδασκαλίας των μεγεθών του συνολικού, 18

20 του μέσου και του οριακού προϊόντος, πρέπει οι μεταβαλλόμενες αποδόσεις του μεταβλητού συντελεστή να ερμηνευθούν σύμφωνα με το νόμο της φθίνουσας ή μη ανάλογης απόδοσης. Υπάρχει επίσης διαφορά μεταξύ των δύο βασικών εννοιών του κόστους παραγωγής, δηλαδή του μέσου και του οριακού. Το μέσο κόστος είναι το κόστος ανά μονάδα προϊόντος για κάθε επίπεδο παραγωγής, ενώ το οριακό κόστος είναι η μεταβολή του συνολικού κόστους που προκαλείται από τη μεταβολή της παραγωγής του προϊόντος κατά μία μονάδα. Για να παραχθεί η μία επιπλέον μονάδα προϊόντος, αλλάζουν οι συνθήκες παραγωγής, επειδή μεταβάλλονται οι αναλογίες του συνδυασμού σταθερών και μεταβλητών συντελεστών. Στη λήψη των αποφάσεων σχετικά με την παραγωγή είναι κρίσιμα τα μεγέθη του οριακού προϊόντος και του οριακού κόστους, αφού δείχνουν το ρυθμό μεταβολής του προϊόντος και του κόστους παραγωγής αντίστοιχα. Στις σχέσεις τέλος του οριακού κόστους με τα μεγέθη του μέσου κόστους η ανάλυση γίνεται με απλή προσέγγιση (Γεωργακόπουλου & Λιανού, 1998). Στο κεφάλαιο αυτό υπάρχουν αρκετά αριθμητικά δεδομένα και γραφικές παραστάσεις, που βοηθούν στην ανάδειξη των εννοιών και των μεγεθών. Όμως υπάρχουν μερικοί κεντρικοί άξονες οι οποίοι θα πρέπει απαραίτητα να αποτελούν το στόχο της ανάλυσης για την ερμηνεία των οικονομικών φαινομένων, όπως είναι ο χρόνος παραγωγής της επιχείρησης, οι περιορισμοί που προκύπτουν από τα μέσα παραγωγής (ποσότητα συντελεστών) που έχει η επιχείρηση στη διάθεσή της, η καθολική ισχύς στη βραχυχρόνια περίοδο του νόμου της φθίνουσας ή μη ανάλογης απόδοσης. Επίσης η αντίστροφη σχέση μεταξύ των μεγεθών της παραγωγής και του κόστους, όπως φαίνεται από τα αριθμητικά δεδομένα και τα διαγράμματα και η επισήμανση ότι από τις περιορισμένες δυνατότητες παραγωγής και τις θυσίες των επιχειρήσεων για την απόκτηση των συντελεστών παραγωγής γεννιέται η έννοια του κόστους. Το τέταρτο κεφάλαιο του μαθήματος αναλύει την προσφορά των αγαθών. Το κεφάλαιο αυτό εξετάζει την προσφορά των αγαθών, η οποία 19

21 βασίζεται στη θεωρία παραγωγής και στη συμπεριφορά της επιχείρησης. Ο μαθητής πρέπει να κατανοήσει ότι η βραχυχρόνια καμπύλη προσφοράς της επιχείρησης εξαρτάται από το οριακό κόστος παραγωγής της προσφερόμενης ποσότητας. Η επιχείρηση πρέπει να βρει την κατάλληλη ποσότητα στην οποία επιτυγχάνει το μέγιστο κέρδος. Το κόστος παραγωγής εξαρτάται από την παραγόμενη ποσότητα. Η πρόσοδος της επιχείρησης εξαρτάται από την τιμή και την ποσότητα την οποία πωλεί η επιχείρηση. Η επιχείρηση επιδιώκει από κάθε πρόσθετη μονάδα που παράγει να κερδίζει, πράγμα που σημαίνει ότι η τιμή πώλησης αυτής της μονάδας ^ ), που είναι ίση με την οριακή πρόσοδο (MR), πρέπει να είναι μεγαλύτερη από το κόστος παραγωγής της ίδιας μονάδας (οριακό κόστος, MC). Η επιχείρηση συνεχίζει να παράγει μέχρι το σημείο εκείνο που το οριακό κόστος γίνεται ίσο με την τιμή πώλησης. Στο σημείο αυτό μεγιστοποιούνται τα κέρδη της. Επίσης μια επιχείρηση δεν παράγει, όταν η τιμή πώλησης του προϊόντος δεν της επιτρέπει να καλύπτει το μεταβλητό της κόστος. Επομένως η επιχείρηση δεν προσφέρει προϊόν για τιμές μικρότερες από το ελάχιστο μέσο μεταβλητό κόστος. Η καμπύλη προσφοράς εκφράζει τις σχέσεις τιμών και προσφερόμενων ποσοτήτων, με σταθερούς τους προσδιοριστικούς παράγοντες της προσφοράς. Οι υπόλοιποι προσδιοριστικοί παράγοντες της προσφοράς, όταν μεταβάλλονται, μετατοπίζουν την καμπύλη προσφοράς. Επομένως πρέπει να γίνει σαφής η διάκριση της μεταβολής της προσφερόμενης ποσότητας από τη μεταβολή της προσφοράς. Η ελαστικότητα της προσφοράς εκφράζει την αντίδραση των επιχειρήσεων, σε σχέση με τις προσφερόμενες ποσότητες, στις μεταβολές των τιμών, όταν οι υπόλοιποι προσδιοριστικοί παράγοντες μένουν σταθεροί (ΡθΓςϋβοπ, 1973). Βάσει των παραπάνω, γίνεται κατανοητό ότι στόχος αυτού του κεφαλαίου είναι να κατανοήσει ο μαθητής ότι η προσφορά αφορά τον τρόπο προσδιορισμού της προσφερόμενης ποσότητας στις μεταβολές των τιμών, υπό τη συνθήκη της μεγιστοποίησης του κέρδους. Είναι ανάγκη να γίνει σύνδεση με τα μεγέθη του κόστους, γιατί αυτό θα βοηθήσει το μαθητή να αντιληφθεί πότε 20

22 παράγει η επιχείρηση στη βραχυχρόνια περίοδο και να κατανοήσει ευκολότερα πότε πρέπει να συνεχίσει να λειτουργεί η επιχείρηση στην αγορά του πλήρους ανταγωνισμού (έκτο κεφάλαιο) και πότε παύει να λειτουργεί. Το πέμπτο κεφάλαιο αναλύει τον προσδιορισμό των τιμών. Στον προσδιορισμό των τιμών οι συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς (και οι αντίστοιχες καμπύλες) εκφράζουν τις δυνάμεις της αγοράς. Για να γίνει κατανοητός ο τρόπος με τον οποίο προσδιορίζεται η τιμή και η ποσότητα ισορροπίας, πρέπει να εξηγηθεί η αντίρροπη λειτουργία των δυνάμεων της ζήτησης και της προσφοράς, έτσι ώστε να εξαλείφεται είτε το πλεόνασμα είτε το έλλειμμα. Ο προσδιορισμός της τιμής ενός αγαθού με την καμπύλη ζήτησης και την καμπύλη προσφοράς είναι στατικός και αφορά την τιμή του αγαθού για κάποια δεδομένη περίοδο, με σταθερούς όλους τους άλλους προσδιοριστικούς παράγοντες της ζήτησης και της προσφοράς. Πρέπει να διευκρινιστεί επίσης ο σημαντικός ρόλος του κράτους στη διαμόρφωση των τιμών. Το κράτος, όταν παρεμβαίνει στην αγορά, για να καθορίσει ανώτατες και κατώτατες τιμές, το κάνει σε εξαιρετικές περιπτώσεις και ως έσχατη λύση. Το αποτέλεσμα βεβαίως αυτών των παρεμβάσεων είναι να παρουσιάζονται προβλήματα από τη δημιουργία ελλείμματος ή πλεονάσματος αντίστοιχα. Το κράτος όμως έχει τη δυνατότητα με τη δημοσιονομική πολιτική του να επηρεάσει και τη ζήτηση και την προσφορά των αγαθών. Στην περίπτωση αυτή η παρέμβαση του κράτους είναι έμμεση και εκφράζεται μέσω των νόμων της προσφοράς και της ζήτησης και όχι με άμεσο καθορισμό ανώτατων και κατώτατων τιμών. Τα εργατικά σωματεία και οι αγροτικές ενώσεις μπορούν επίσης να επηρεάσουν την αγορά, με διεκδικήσεις όσον αφορά την αύξηση του εργατικού μισθού, τη μεγαλύτερη τιμή ασφάλειας για τα αγροτικά προϊόντα κτλ (ββπϋθίβοπ & ΝθΓάή8ϋβ, 1999). Το έκτο κεφάλαιο περιγράφει τις μορφές της αγοράς. Στο κεφάλαιο αυτό εξετάζονται τέσσερις βασικές μορφές οργάνωσης της αγοράς: ο πλήρης ανταγωνισμός, το μονοπώλιο, το ολιγοπώλιο και ο μονοπωλιακός 21

23 ανταγωνισμός. Στην πραγματικότητα ωστόσο δεν είναι πάντοτε εύκολη διάκριση. Πολλές φορές οι αγορές παρουσιάζουν χαρακτηριστικά τα οποία δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί αν ανήκουν στη μία ή στην άλλη μορφή αγοράς. Εν τούτοις οι ορισμοί είναι απαραίτητοι για λόγους κατανόησης της λειτουργίας τους (Γεωργακόπουλου & Λιανού, 1998). Το έβδομο κεφάλαιο, αναλύει το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν. Πρόκειται για το πρώτο κεφάλαιο που εξετάζει τα οικονομικά φαινόμενα από μια διαφορετική οπτική, τη μακροοικονομική, και προσεγγίζει με απλό τρόπο τα εθνικά λογιστικά μεγέθη. Στο κεφάλαιο αυτό πρέπει να κατανοηθεί ότι η μακροοικονομία μελετά την οικονομία ως ένα σύνολο και προσπαθεί να εξηγήσει φαινόμενα όπως ο πληθωρισμός, η ανεργία, οι οικονομικές διακυμάνσεις κ.ά. Η μικροοικονομία και η μακροοικονομία είναι άρρηκτα συνδεδεμένες και αλληλοσυμπληρώνονται. Επίσης ότι το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (Α.Ε.Π.) μπορεί να υπολογιστεί είτε με τη μέθοδο της τελικής αξίας είτε με τη μέθοδο της προστιθέμενης αξίας. Το Α.Ε.Π. είναι η συνολική αξία όλων των τελικών αγαθών και υπηρεσιών. Όμως πολλές φορές είμαστε υποχρεωμένοι να υπολογίσουμε το Α.Ε.Π. με τη συνολική προστιθέμενη αξία όλων των επιχειρήσεων μιας οικονομίας. Επιβάλλεται εδώ η χρησιμοποίηση κάποιου αριθμητικού παραδείγματος, ώστε να γίνει πιο εύκολη η κατανόηση. Το ονομαστικό Α.Ε.Π. αποτιμά τα αγαθά και τις υπηρεσίες σε τρέχουσες τιμές. Το πραγματικό Α.Ε.Π. αποτιμά τα αγαθά και τις υπηρεσίες σε σταθερές τιμές. Πρέπει να τονιστεί ότι οι συγκρίσεις των μεγεθών του Α.Ε.Π. γίνονται πάντα σε πραγματικές (σταθερές) τιμές, γιατί μόνο τότε έχουμε αξιόπιστα συμπεράσματα. Τα αποτελέσματα που προκύπτουν από τη χρησιμοποίηση της μεθόδου της δαπάνης και της μεθόδου του εισοδήματος για τον υπολογισμό του Α.Ε.Π. μιας οικονομίας είναι ίσα, γιατί κάθε συναλλαγή έχει αγοραστή και πωλητή. Η δαπάνη των αγοραστών είναι εισόδημα για τους πωλητές. Άρα κάθε συναλλαγή που μεταβάλλει τη δαπάνη πρέπει να μεταβάλλει και το εισόδημα και αντίστροφα (Λιανού & Μπένου, 1996). Η χρησιμοποίηση κάποιου απλού 22

24 καθημερινού παραδείγματος (αγοράζω γάλα και ψωμί) αναδεικνύει το φαινόμενο. Επίσης ο όρος «επένδυση» δημιουργεί σύγχυση. Η σύγχυση ξεκινά από το γεγονός ότι κάτι που είναι επένδυση για ένα άτομο, μπορεί να μην είναι επένδυση για την οικονομία. Ο κανόνας είναι ότι οι αγορές που κάνουν απλώς ανακατανομή των περιουσιακών στοιχείων ανάμεσα σε διάφορα άτομα δεν είναι επένδυση για την οικονομία. Η δημιουργία νέου κεφαλαίου αποτελεί επένδυση για την οικονομία. Για παράδειγμα, η αγορά μετοχών στο χρηματιστήριο είναι επένδυση για τον αγοραστή, όχι όμως για την οικονομία, για την οποία είναι απλή μεταβίβαση κυριότητας. Η αύξηση όμως του μετοχικού κεφαλαίου μιας επιχείρησης με την έκδοση νέων μετοχών αποτελεί επένδυση για την οικονομία. Η διαφορά Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος και Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος γίνεται κατανοητή με παράδειγμα. Ο μόνιμος κάτοικος μιας άλλης χώρας που έρχεται προσωρινά στη χώρα μας, για να εργαστεί, αποκτά εισόδημα το οποίο περιλαμβάνεται στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν. Δεν περιλαμβάνεται όμως στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν το μέρος του εισοδήματός του που αποστέλλει στο εξωτερικό. Πάντως η διάκριση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος και του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος δεν είναι κρίσιμη, γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι κερδίζουν το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους στη δική τους χώρα (τουλάχιστον έως τώρα). Στον υπολογισμό του Α.Ε.Π. τέλος, παρουσιάζονται ατέλειες, είτε γιατί ένα τμήμα της παραγωγικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται, με αποτέλεσμα να γίνονται ρυθμιστικές προσεγγίσεις (π.χ. τεκμαρτές αξίες στέγης), είτε γιατί η αξία πολλών αγαθών και υπηρεσιών δεν υπολογίζεται λόγω παραοικονομίας. Παρ όλα αυτά το Α.Ε.Π. είναι το πλέον χρήσιμο μέτρο για τη σύγκριση της οικονομικής δραστηριότητας Τέλος οι μαθητές οφείλουν να γνωρίζουν ότι τα μεγέθη των εθνικών λογαριασμών, και ειδικότερα το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν, ο δείκτης τιμών και η ανεργία, αποτελούν σημαντικά οικονομικά μεγέθη που εκτιμούν τις επιδόσεις μιας οικονομίας. Ο έλεγχος αυτών των δεδομένων επιτρέπει να αναπτυχθούν 23

25 και να ελεγχθούν θεωρίες σχετικά με τη λειτουργία της οικονομίας. Η απασχόληση, ο πληθωρισμός και η μεγέθυνση της οικονομίας αποτελούν αντικείμενο αυτών των θεωριών και το επίκεντρο της μακροοικονομικής ανάλυσης. Το όγδοο κεφάλαιο μελετά το τραπεζικό σύστημα. Για να κατανοήσει ο μαθητής γιατί το χρήμα (με οποιαδήποτε μορφή) διευκόλυνε τις ανταλλαγές, πρέπει να καταλάβει τις δυσκολίες του αντιπραγματισμού. Ένα απλό παράδειγμα αφορά την ανταλλαγή προϊόντων μεταξύ τριών ατόμων, του Α, του Β και του Γ (Γεωργακόπουλου & Λιανού, 1998). 1. Το άτομο Α διαθέτει σιτάρι και επιθυμεί να το ανταλλάξει με κρέας. 2. Το άτομο Β διαθέτει κρέας και επιθυμεί να το ανταλλάξει με ύφασμα. 3. Το άτομο Γ διαθέτει ύφασμα και επιθυμεί να το ανταλλάξει με σιτάρι. Η ανταλλαγή των προϊόντων μεταξύ των τριών ατόμων είναι πολύ δύσκολη. Ακόμη και στην περίπτωση που καταφέρουν να συνεννοηθούν ως προς το είδος του εμπορεύματος, είναι πολύ δύσκολο να συμπίπτουν οι επιθυμίες τους και ως προς τις ποσότητες. Το άτομο Γ, για παράδειγμα, μπορεί να μη διαθέτει τα μέτρα υφάσματος που επιθυμεί το άτομο Α, για να το ανταλλάξει με το σιτάρι του. Οι μαθητές μπορούν να διαπιστώσουν πόσο ο βαθμός της δυσκολίας αυξάνεται, αν κανένα άτομο δεν επιθυμούσε για παράδειγμα σιτάρι, ή ακόμα αν υποθέσουμε μεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων που επιθυμεί κάθε άτομο. Αν όμως υποθέσουμε ότι και από τα τρία άτομα του παραδείγματός μας γίνει αποδεκτό ως μέσο ανταλλαγής ένα αντικείμενο, όπως λόγου χάρη τα κοχύλια, τότε διευκολύνονται όλες οι ανταλλαγές μεταξύ τους. Οι μαθητές μπορούν να εντοπίσουν τα μειονεκτήματα από τη χρησιμοποίηση ως μέσου ανταλλαγών των παρακάτω αγαθών: α) Βόδια (αδιαιρετότητα, μεταβολή στην αξία αν γεννήσουν ή πεθάνουν, δυσκολία στη μεταφορά). 24

26 β) Διαμάντια (για αγορά εφημερίδας ή τσιγάρων). γ) Καρφίτσες (για αγορά ενός σπιτιού). δ) Αλάτι (για αγορά αυτοκινήτου). 3. Ιστορικά στοιχεία Από πολύ παλιά οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν διάφορα αντικείμενα για να διευκολύνουν τις συναλλαγές τους και για να υπολογίσουν την αξία των εμπορευμάτων και της περιουσίας τους. Ο Όμηρος στην Ιλιάδα, όταν περιγράφει τους αγώνες των Δαναών προς τιμήν του πεσόντος Πατρόκλου, αναφέρει και τον τρόπο που προσδιοριζόταν η αξία των επάθλων: «...εις τον νικητήν πρώτα ένα μεγάλο τρίποδο σκεύος επί της πυράς, το οποίο οι Δαναοί το υπελόγιζαν με αξία δώδεκα μόσχων, και διά το έπαθλον του ηττημένου έθεταν μίαν εξαιρετικής ομορφιάς γυναίκα (σ.σ. επρόκειτο περί σκλάβας με αγοραία τιμή), υπολογιζομένη σοφά και με πολύ τέχνη η αξία της εις τέσσαρας μόσχους». Ο Έλληνας φιλόσοφος Αριστοτέλης λέει: «Οι άνθρωποι από σκοπιμότητα αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα κοινό μέσο συναλλαγών και συμφώνησαν πως το δημιουργηθέν μέσο κατέχει μια ορισμένη αξία. Κατά την άποψη αυτή η αξία του χρήματος βασίζεται σε συμφωνία (σύμβαση) μεταξύ των ανθρώπων». Η ευρωπαϊκή Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) αποτελεί την ανώτατη βαθμίδα οικονομικής ενοποίησης, εντός της Ε.Ε., έχει όλα τα χαρακτηριστικά της κοινής αγοράς αλλά επιπλέον προϋποθέτει την εναρμόνιση των κυριότερων κατηγοριών οικονομικής πολιτικής (π.χ. νομισματική, πιστωτική κ.ά). Η ενιαία αγορά, στόχος της οποίας είναι η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, εμπορευμάτων, υπηρεσιών και κεφαλαίων στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν μπορεί να δράσει ευεργετικά με το σημερινό υψηλό κόστος των συναλλαγών που προκαλούν οι μετατροπές των νομισμάτων και η αβεβαιότητα που συνδέεται με τη συναλλαγματική αστάθεια. Με το ενιαίο νόμισμα (Ευρώ) τόσο το κόστος των συναλλαγών όσο και η αβεβαιότητα θα 25

27 εξαλειφθούν. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και οι Κεντρικές Τράπεζες των χωρών που θα μετάσχουν στην Ο.Ν.Ε. θα έχουν κοινή νομισματική ευθύνη. Τα νέα τραπεζογραμμάτια και κέρματα σε Ευρώ εισήχθησαν στις χώρες που συμμετέχουν στην ΟΝΕ την 1η Ιανουαρίου του Επειδή η ισοτιμία μεταξύ του Ευρώ και του αντίστοιχου εθνικού νομίσματος είναι μόνιμα σταθερή, δεν αναμένεται να υπάρξουν επιπτώσεις στην αγοραστική δύναμη του εισοδήματος ή στην αξία των περιουσιών και των κεφαλαίων. Το ένατο κεφάλαιο περιγράφει τις οικονομικές διακυμάνσεις, τον πληθωρισμό και την ανεργία. Το συγκεκριμένο κεφάλαιο διαφέρει σημαντικά, διότι αναλύονται τρία βασικά προβλήματα της οικονομίας, δηλαδή οι διακυμάνσεις, η ανεργία και ο πληθωρισμός. Στα προηγούμενα κεφάλαια δεν έγινε αναφορά στα προβλήματα αυτά, παρ ότι είναι αναπόσπαστα μέρη της λειτουργίας του οικονομικού συστήματος (Γεωργακόπουλου & Λιανού, 1998). Στο κεφάλαιο αυτό ο μαθητής πρέπει να κατανοήσει ότι οι διακυμάνσεις παρουσιάζουν συστηματικότητα και η μία φάση ακολουθεί την άλλη. Ωστόσο η ένταση κάθε φάσης δεν είναι πάντα η ίδια. Για παράδειγμα, η ανεργία σε μια περίοδο ύφεσης μπορεί να είναι 12%, ενώ στην επόμενη 9%. Ο πληθωρισμός έχει αρνητικές επιδράσεις σε όσους έχουν σταθερά εισοδήματα (γι αυτό έχει λεχθεί ότι ο πληθωρισμός είναι η χειρότερη φορολογία). Επίσης ο πληθωρισμός μεταβιβάζει αγοραστική δύναμη από το δανειστή προς τον δανειζόμενο. Υπάρχει διαφορά μεταξύ ανεργίας και αεργίας (τεμπελιάς). Γενικά, ισχύει η ισότητα: εργατικό δυναμικό = απασχολούμενοι + άνεργοι. Υπάρχουν διάφορα είδη ανεργίας, ανάλογα με τις αιτίες που την προκαλούν. Τέλος ότι οι κυβερνήσεις προσπαθούν να βρουν λύσεις στα προβλήματα του πληθωρισμού και της ανεργίας με τη λήψη διάφορων μέτρων (νομισματικών, δημοσιονομικών, επαγγελματικής εκπαίδευσης κτλ.). Το δέκατο κεφάλαιο αναλύει τα δημόσια οικονομικά. Όπως αναφέρθηκε στο πρώτο κεφάλαιο του μαθήματος, το κράτος είναι μια ισχυρότατη οντότητα που θέτει το θεσμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο 26

28 αναπτύσσεται η οικονομική δραστηριότητα των ατόμων. Στο κεφάλαιο αυτό αναπτύσσεται σε μεγαλύτερη έκταση η λειτουργία του κράτους. Στο κεφάλαιο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι το θεσμικό πλαίσιο δεν είναι αυθαίρετο, αλλά εξυπηρετεί διάφορους σκοπούς, μεταξύ των οποίων και οικονομικούς. Για παράδειγμα, ο κανόνας κυκλοφορίας σύμφωνα με τον οποίο τα αυτοκίνητα κινούνται στη δεξιά πλευρά του δρόμου μειώνει τις συγκρούσεις, ταυτόχρονα όμως μειώνεται ο απαιτούμενος για κάθε διαδρομή χρόνος και συνεπώς το κόστος μεταφοράς. Γενικά, το κράτος με τις παρεμβάσεις του επιδιώκει τη διατήρηση της κοινωνικής αρμονίας και την αποφυγή αναταραχών και συγκρούσεων μεταξύ των κοινωνικών ομάδων. Σε σχέση με τις δαπάνες, τους φόρους και το δανεισμό, εξηγείται στους μαθητές αυτό που λέγεται εισοδηματικός περιορισμός του κράτους, ότι δηλαδή το κράτος δεν μπορεί να δαπανά περισσότερα από όσα μπορεί να εισπράξει. Μια μορφή εισοδηματικού περιορισμού είναι η εξής (ΜοΟοππθΙ! & ΒΓϋθ, 1999): δαπάνες = φόροι + δάνεια Αν οι δαπάνες αυξάνονται, λόγου χάρη για πληρωμή επιδομάτων ανεργίας ή για δημόσια έργα, ενώ οι φόροι παραμένουν σταθεροί, τότε το κράτος έχει ελλειμματικό προϋπολογισμό και πρέπει να δανειστεί. Αν οι δαπάνες μειώνονται ή οι φόροι αυξάνονται και ο προϋπολογισμός έχει πλεόνασμα, τότε μπορεί να μειωθεί ο δανεισμός και να εξοφληθούν τα δάνεια. Στην εξέταση των δημόσιων αγαθών μπορεί να υπάρξει μια αμφισβήτηση ως προς το αν οι εθνικές οδοί ή τα πάρκα είναι πράγματι δημόσια αγαθά, δεδομένου ότι η αρχή του αποκλεισμού μπορεί να εφαρμοστεί, για παράδειγμα, με την επιβολή διοδίων στις εθνικές οδούς, όπως γίνεται σε πολλές περιπτώσεις. Η απάντηση σ αυτή την αμφισβήτηση είναι ότι οι εθνικές οδοί στις οποίες έχουν επιβληθεί διόδια δεν είναι δημόσια αγαθά σύμφωνα με την αρχή του αποκλεισμού. Όμως οι περισσότεροι δρόμοι είναι δημόσια αγαθά, διότι δεν επιβάλλονται ή δεν είναι σκόπιμο να επιβληθούν διόδια. 27

29 Το ενδέκατο και τελευταίο κεφάλαιο του μαθήματος «Αρχές Οικονομικής Θεωρίας», παρουσιάζουν τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις και συγκεκριμένα την ευρωπαϊκή ένωση και την ελληνική οικονομία. Μέσα από το κεφάλαιο αυτό επιδιώκονται τρία πράγματα: πρώτον, να δώσει στοιχεία του διεθνούς εμπορίου, δεύτερον, να ενημερώσει για τα βασικά χαρακτηριστικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τρίτον, να παρουσιάσει τα κύρια στατιστικά στοιχεία της ελληνικής οικονομίας. Στο κεφάλαιο γίνεται κατανοητό ότι στον κόσμο υπάρχουν πολλές οικονομίες με διαφορετικές παραγωγικές δυνατότητες η καθεμία. Η θεωρία του συγκριτικού πλεονεκτήματος αποδεικνύει ότι το ελευθέριο εμπόριο είναι καλύτερο για όλους σε σχέση με τους περιορισμούς στο εμπόριο. Το εμπόριο μεταξύ των χωρών καθιστά αναγκαία την ανταλλαγή εθνικών νομισμάτων μεταξύ τους και επομένως τη διαμόρφωση των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Ο σύγχρονος κόσμος είναι ο κόσμος της μεγάλης διακίνησης των προϊόντων, των ανθρώπων και του κεφαλαίου. Ο όρος «διεθνοποίηση» αναφέρεται σ αυτή τη μετακίνηση που γίνεται πλέον με ευκολία και με μικρό κόστος (σε αντίθεση με το παρελθόν). Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια οικονομική ένωση με συγκεκριμένη συγκρότηση, δηλαδή με θεσμικά όργανα. Εδώ πρέπει να εξηγηθεί τι ακριβώς σημαίνει Ο.Ν.Ε και τι Ευρώ. Τέλος ότι η Ελληνική Οικονομία είναι μια οικονομία με μεγάλες επιτυχίες αλλά και με σοβαρά προβλήματα (Γεωργακόπουλου & Λιανού, 1998). 28

30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΣΤΟ ΑΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΚΑΙ ΑΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ 2.1 ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΣΤΟ ΑΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ Το Τμήμα Λογιστικής του ΤΕΙ Πάτρας ανήκει στην Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας (Σ.Δ.Ο). Όργανα της Σχολής είναι το Συμβούλιο της Σχολής και ο Διευθυντής. Η λογιστική ορίζεται συχνά ως η γλώσσα των επιχειρήσεων. Η εκμάθηση της λογιστικής είναι αναγκαίο προαπαιτούμενο για επαγγελματική σταδιοδρομία στη βιομηχανία, το εμπόριο, τις υπηρεσίες, τη δημόσια διοίκηση και γενικά σε όλους τους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας. Το Τμήμα Λογιστικής παρέχει τη μαθησιακή εμπειρία που δίνει τη δυνατότητα στους σπουδαστές να ασχοληθούν επαγγελματικά με τη σύγχρονη οικονομική δραστηριότητα, η οποία συνεχώς μεταβάλλεται. Το πρόγραμμα σπουδών έχει σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να συναντά τις ανάγκες των μελλοντικών λογιστών που επιθυμούν να ασχοληθούν με εργασία στο Δημόσιο ή Ιδιωτικό τομέα και παρέχει τη βάση για ενδιαφέρουσα και ικανοποιητική επαγγελματική αποκατάσταση (Τμήμα Λογιστικής, ΤΕΙ Πάτρας, 2011α). Προσφέρει επίσης σύγχρονες και καλά εξοπλισμένες αίθουσες διδασκαλίας και εργαστήρια που εξυπηρετούν με τον βέλτιστο τρόπο τις εκπαιδευτικές ανάγκες του. Η μάθηση λαμβάνει χώρα δια μέσου διαλέξεων, πρακτικών εφαρμογών, εργαστηρίων, φροντιστηριακών ασκήσεων και πρακτικής εξάσκησης στους χώρους παραγωγής και παρέχεται από εκπαιδευτικό προσωπικό με υψηλά προσόντα. Το πρόγραμμα σπουδών αποτελείται από οκτώ (8) εξάμηνα. Κατά την διάρκεια του 8ου εξαμήνου οι σπουδαστές κάνουν πρακτική εξάσκηση σε Λογιστήρια επιχειρήσεων, τράπεζες, λογιστικά γραφεία και δημόσιες υπηρεσίες. Στο τέλος του 8ου εξαμήνου πρέπει να παρουσιάσουν πτυχιακή εργασία η οποία καθοδηγείται από μέλος του εκπαιδευτικού προσωπικού (Τμήμα Λογιστικής, ΤΕΙ Πάτρας, 2011α). 29

31 2.1.1 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Το νέο πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος εγκρίθηκε με την 3/ απόφαση της Γ.Σ. του Τμήματος και με την 16/ απόφαση του Συμβουλίου του ΤΕΙ Πάτρας Οι σπουδαστές του τμήματος το πρώτο εξάμηνο διδάσκονται Εισαγωγή Στην Μικροοικονομική. Σκοπός του συγκεκριμένου μαθήματος είναι οι σπουδαστές να γίνουν κοινωνοί του αντικειμένου και της ιστορίας της οικονομικής επιστήμης, ώστε να κατανοούνται οι επερχόμενες αλλαγές. Να κατανοήσουν δηλαδή τους οικονομικούς νόμους και τον τρόπο λειτουργίας των εις τα πλαίσια της παραγωγικής και καταναλωτικής μονάδος. Αρχές Αστικού Δικαίου. Σκοπός του μαθήματος αυτού είναι να εισάγει τους φοιτητές στις βασικές έννοιες της νομικής επιστήμης και παράλληλα να τους καταστήσει κοινωνούς των βασικών κανόνων που διέπουν τη δράση των ιδιωτών, ως οικονομούντων πολιτών. Αρχές Διοίκησης Επιχειρήσεων. Σκοπός του μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι σπουδαστές τη σημασία του ανθρώπινου παράγοντα στην επιχείρηση και του καλύτερου τρόπου δραστηριοποιήσεως του, ώστε να επιτευχθεί το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα για την επιχείρηση. Επίσης να ενημερωθούν οι σπουδαστές για τις μεθόδους και τον τρόπο επικοινωνίας των επιχειρήσεων. Μαθηματικά Για Οικονομολόγους, Γενική Λογιστική Ι, όπου το συγκεκριμένο μάθημα εισάγει το σπουδαστή στη λογιστική και στο ρόλο της μέσα στην επιχείρηση, καθώς επίσης στην εκμάθηση των διαδικασιών του λογιστικού κύκλου και τη σύνταξη χρηματοοικονομικών καταστάσεων. Τέλος Βιβλία Και Στοιχεία Επιτηδευματιών- Οργάνωση Λογιστηρίου, στο οποίο ενοποιούνται θέματα που σχετίζονται με την οργάνωση των Λογιστικών εργασιών του λογιστηρίου. Τόσο ο Προϊστάμενος του Λογιστηρίου όσο και ο εργαζόμενος Λογιστής σε αυτό, θα πρέπει να έχουν ενιαία εικόνα της οργανωμένης λογιστικής εργασίας και των κανόνων που επιβάλει η Πολιτεία. Η εναρμόνιση των γνώσεων του Κ.Β.Σ. και των 30

32 οργανωτικών μεθόδων και επιλογών λειτουργίας του Λογιστηρίου θα δώσει την δυνατότητα στους σπουδαστές αποδοτικότερης κατανόησης των σοβαρών αυτών θεμάτων (Τ μήμα Λογιστικής, ΤΕΙ Πάτρας, 2011). Στο δεύτερο εξάμηνο οι σπουδαστές διδάσκονται Εισαγωγή Στη Μακροοικονομική. Σκοπός του μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι σπουδαστές τους οικονομικούς μηχανισμούς, τον τρόπο λειτουργίας τους, και την επενέργειά τους επί των βασικών, οικονομικών μεγεθών του πληθωρισμού και της ανεργίας, και του αλληλεπηρεασμού τους. Στοιχεία Εμπορικού Δικαίου. Το συγκεκριμένο μάθημα βοηθά τους φοιτητές στην κατανόηση των βασικών ρυθμίσεων που αφορούν τις εμπορικές δραστηριότητες της ιδιωτικής οικονομίας, καθώς και την απόκτηση των νομικών γνώσεων που διέπουν την λειτουργία των θεσμών που θα κληθούν να υπηρετήσουν (άμεσα ή έμμεσα). Επίσης ενημερώνει τους σπουδαστές περί του τρόπου λειτουργίας των Διοικητικών Δικαστηρίων και της διαδικασίας που ακολουθείται (κατά την επίλυση των φορολογικών διαφορών). Οικονομικά Μαθηματικά, το οποίο τους σπουδαστές να μάθουν εφαρμοσμένες μαθηματικές έννοιες οι οποίες χρησιμοποιούνται στις τρέχουσες εμπορικές και γενικότερα οικονομικές συναλλαγές. Οικονομικές Και Διοικητικές Εφαρμογές Με Τα Υπολογιστικά Φύλλα, Γενική Λογιστική ΙΙ, στο οποίο οι φοιτητές αποκτούν την λογιστική ικανότητα παρακολούθησης όλων των δραστηριοτήτων της επιχείρησης, καθώς επίσης γνώσεις και τεχνικές που θα τους είναι απαραίτητες για να ασκήσουν με επιτυχία το έργο τους στο λογιστήριο με βάση το Ε.Γ.Λ.Σ και τέλος Οικονομική Των Επιχειρήσεων, όπου οι φοιτητές κατανοούν τις λειτουργίες μιας επιχείρησης, τον τρόπο που αλληλοεπηρεάζονται και τις προϋποθέσεις της επιτυχούς ανάπτυξης των οικονομικών οργανισμών (Τμήμα Λογιστικής, ΤΕΙ Πάτρας, 2011). Στο τρίτο εξάμηνο, οι σπουδαστές μαθαίνουν τις Αρχές Εργατικού Δικαίου, προκειμένου να κατανοήσουν τις γενικές αρχές του Δικαίου που διέπουν την πρόσληψη υπηρεσιακή και οικονομική κατάσταση και εξέλιξη των 31

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 1. Τι πρέπει να κατανοήσει ο μαθητής 2. Τεχνικές παρατηρήσεις και παραδείγματα Το χρήμα Για να κατανοήσει ο μαθητής γιατί το χρήμα (με οποιαδήποτε μορφή) διευκόλυνε

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΙΟΝ. 1. Τι πρέπει να κατανοήσει o μαθητής

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΙΟΝ. 1. Τι πρέπει να κατανοήσει o μαθητής ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΙΟΝ 1. Τι πρέπει να κατανοήσει o μαθητής Είναι το πρώτο κεφάλαιο που εξετάζει τα οικονομικά φαινόμενα από μια διαφορετική οπτική, τη μακροοικονομική, και προσεγγίζει

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ 1. Τι πρέπει να κατανοήσει ο μαθητής Στον προσδιορισμό των τιμών οι συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς (και οι αντίστοιχες καμπύλες) εκφράζουν τις δυνάμεις της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΠΟ ΟΛΑ ΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΠΟ ΟΛΑ ΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΠΟ ΟΛΑ ΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ (Πρόκειται, κυρίως, για θέματα κλειστού τύπου από τις εξετάσεις των προηγούμενων ετών). Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΣ 1. Σε ένα κανονικό αγαθό, όταν αυξάνεται το

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ TΩN ΤΙΜΩΝ

Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ TΩN ΤΙΜΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜ Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ TΩN ΤΙΜΩΝ 1. Έννοια και λειτουργία της αγοράς Σε μια πρωτόγονη οικονομία, όπως του Ροβινσώνα Κρούσου, όπου δεν υπάρχει καταμερισμός της εργασίας ο άνθρωπος παράγει μόνος του

Διαβάστε περισσότερα

θέση: 1. Να γνωρίζει τις λειτουργίες που αναδεικνύουν τα ασκήσεων, ερωτήσεων βασισμένες στο Keybook. πλεονεκτήματα του που περιέχει το

θέση: 1. Να γνωρίζει τις λειτουργίες που αναδεικνύουν τα ασκήσεων, ερωτήσεων βασισμένες στο Keybook. πλεονεκτήματα του που περιέχει το ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΜΙΝΑΡΙΟΥ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΙΟΙΚΗΗ. ιδασκαλία Αρχών Οικονομικής Θεωρίας (Μικροοικονομία Μακροοικονομία) με τη χρήση Ηλεκτρονικού Υπολογιστή υνολική ιάρκεια 48 ώρες ΚΩ ΙΚΟ 1 2 Εισαγωγή-

Διαβάστε περισσότερα

Α.Ο.Θ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Α.Ο.Θ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α.Ο.Θ ΕΡΩΣΗΕΙ ΚΛΕΙΣΟΤ ΣΤΠΟΤ ΑΝΑ ΚΕΥΑΛΑΙΟ Γ τάξης Γενικοφ Λυκείου ΝΙΚΟ ΠΕΡΟΤΛΑΚΗ Οικονομολόγος, ΙΕΡΑΠΕΣΡΑ Σηλ. 6977246129 ΑΟΘ ΝΙΚΟ ΠΕΡΟΥΛΑΚΗ Οικονομολόγος ελίδα 1 Γ τάξης Γενικοφ Λυκείου ΕΡΩΣΗΕΙ ΚΛΕΙΣΟΤ

Διαβάστε περισσότερα

Α.4 Η καμπύλη ζήτησης με ελαστικότητα ζήτησης ίση με το μηδέν σε όλα τα σημεία της είναι ευθεία παράλληλη προς τον άξονα των ποσοτήτων.

Α.4 Η καμπύλη ζήτησης με ελαστικότητα ζήτησης ίση με το μηδέν σε όλα τα σημεία της είναι ευθεία παράλληλη προς τον άξονα των ποσοτήτων. ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 3 ΙΟΥΝΙΟΥ 2008 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΠΕΝΤΕ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ 1. Τι πρέπει να κατανοήσει ο μαθητής Το κεφάλαιο εξετάζει την προσφορά των αγαθών, η οποία βασίζεται στη θεωρία παραγωγής και στη συμπεριφορά της επιχείρησης. Στο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. geeconomy@yahoo.com. Γ Ι Ω Ρ Γ Ο Σ Κ Α Μ Α Ρ Ι Ν Ο Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Λ Ο Γ Ο Σ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2012

ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. geeconomy@yahoo.com. Γ Ι Ω Ρ Γ Ο Σ Κ Α Μ Α Ρ Ι Ν Ο Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Λ Ο Γ Ο Σ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2012 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2012 1 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2012 ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Στο παρόν είναι συγκεντρωµένες όλες σχεδόν οι ερωτήσεις κλειστού τύπου που

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2016

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2016 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2016 ΜΑΘΗΜΑ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΚΑΙ ΩΡΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: Παρασκευή 10 Ιουνίου 2016

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «OIKONOMIKH»

ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «OIKONOMIKH» ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «OIKONOMIKH»

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομος πίνακας περιεχομένων

Σύντομος πίνακας περιεχομένων Σύντομος πίνακας περιεχομένων Πρόλογος 19 Οδηγός περιήγησης 25 Πλαίσια 28 Ευχαριστίες της ενδέκατης αγγλικής έκδοσης 35 Βιογραφικά συγγραφέων 36 ΜΕΡΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 37 1 Η οικονομική επιστήμη και η οικονομία

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ O Υπουργός Οικονομικών ανακοίνωσε στην

Διαβάστε περισσότερα

Εάν το ποσοστό υποχρεωτικών καταθέσεων είναι 25% και υπάρξει μια αρχική κατάθεση όψεως 2.000 σε μια εμπορική Τράπεζα, τότε η μέγιστη ρευστότητα που μπορεί να δημιουργηθεί από αυτή την κατάθεση είναι: Α.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ

ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ Πρόλογος Ευχαριστίες Βιογραφικά συγγραφέων ΜΕΡΟΣ 1 Εισαγωγή 1 Η οικονομική επιστήμη και η οικονομία 1.1 Πώς αντιμετωπίζουν οι οικονομολόγοι τις επιλογές 1.2 Τα οικονομικά ζητήματα 1.3 Σπανιότητα και ανταγωνιστική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ 1. Σε ένα κανονικό αγαθό, όταν αυξάνεται το εισόδηµα των καταναλωτών, τότε αυξάνεται και η συνολική δαπάνη των καταναλωτών 2.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ 1. Σε ένα κανονικό αγαθό, όταν αυξάνεται το εισόδηµα των καταναλωτών, τότε αυξάνεται και η συνολική δαπάνη των καταναλωτών 2. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ 1. Σε ένα κανονικό αγαθό, όταν αυξάνεται το εισόδηµα των καταναλωτών, τότε αυξάνεται και η συνολική δαπάνη των καταναλωτών 2. Το µαγνητόφωνο ενός παιδιού είναι καταναλωτό αγαθό

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ. 1. Τι πρέπει να κατανοήσει ο μαθητής

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ. 1. Τι πρέπει να κατανοήσει ο μαθητής ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ 1. Τι πρέπει να κατανοήσει ο μαθητής Στο κεφάλαιο αυτό εξετάζονται τέσσερις βασικές μορφές οργάνωσης της αγοράς: ο πλήρης ανταγωνισμός, το μονοπώλιο, το ολιγοπώλιο και ο μονοπωλιακός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΑ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΑ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΑ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 1ο Παράδειγµα κριτηρίου αξιολόγησης (µάθηµα της ηµέρας) Σκοπός της εξέτασης: Η αξιολόγηση της γνώσης του µαθητή σχετικά µε το περιεχόµενο της παραγράφου 1.6:

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΤΕΛΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

ΘΕΜΑΤΑ ΤΕΛΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Πρόγραμμα Σπουδών: ιοίκηση Επιχειρήσεων & Οργανισμών Θεματική Ενότητα: ΕΟ 34 - Οικονομική Ανάλυση & Πολιτική ΘΕΜΑΤΑ ΤΕΛΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Ακαδ. Έτος: 2010-11 ΟΝΟΜΑ - ΕΠΩΝΥΜΟ:.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Σ/Λ & Πολλαπλής Επιλογής Αντικείμενο μελέτης της μακροοικονομίας είναι (μεταξύ άλλων) η:

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Σ/Λ & Πολλαπλής Επιλογής Αντικείμενο μελέτης της μακροοικονομίας είναι (μεταξύ άλλων) η: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο Σ/Λ & Πολλαπλής Επιλογής 2.1 1. Η συνολική παραγωγή μιας χώρας μελετάται από τη μικροοικονομία. 2. Η φθορά που υφίσταται ο κεφαλαιουχικός εξοπλισμός στην πορεία του χρόνου, αποτιμημένη σε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣΟΧΗ: Όσα θέματα είναι σκιασμένα με θαλασσί χρώμα είναι ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ 2000 Α1 Όταν η ζήτηση ενός αγαθού είναι ελαστική, η συνολική

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009 Μάθημα: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ημερομηνία και ώρα εξέτασης: Σάββατο, 6 Ιουνίου 2009

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ 1. Τι πρέπει να κατανοήσει ο μαθητής Όπως αναφέρθηκε στο πρώτο κεφάλαιο, το κράτος είναι μια ισχυρότατη οντότητα που θέτει το θεσμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύσσεται

Διαβάστε περισσότερα

Οι τιμές των αγαθών προσδιορίζονται στην αγορά από την αλληλεπίδραση των δυνάμεων της ζήτησης και της προσφοράς.

Οι τιμές των αγαθών προσδιορίζονται στην αγορά από την αλληλεπίδραση των δυνάμεων της ζήτησης και της προσφοράς. ΤΙΜΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΖΗΤΗΣΗ Οι τιμές των αγαθών προσδιορίζονται στην αγορά από την αλληλεπίδραση των δυνάμεων της ζήτησης και της προσφοράς. Χρησιμότητα ενός αγαθού, για τον καταναλωτή, είναι η ικανοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑ Α

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑ Α ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑ Α Για τις προτάσεις από Α1 μέχρι και Α5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της καθεμιάς και δίπλα σε κάθε αριθμό τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΟΥΣ Σάββατο Proslipsis.gr ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ 18 ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΛΟΙΠΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΤΕΙ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΟΥΣ Σάββατο Proslipsis.gr ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ 18 ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΛΟΙΠΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΤΕΙ ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΟΥΣ 2002 ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ 18 ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΛΟΙΠΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΤΕΙ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΕΣ: ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ, ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ, ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Α.1 Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (Α.Ε.Π.) σε σταθερές τιμές μετράει την αξία της συνολικής παραγωγής σε τιμές του έτους βάσης.

Α.1 Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (Α.Ε.Π.) σε σταθερές τιμές μετράει την αξία της συνολικής παραγωγής σε τιμές του έτους βάσης. ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΠΑΝΕΛΛΑ ΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ Α Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29 ΜΑΪΟΥ 2009 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΙΙ (ΕΠΑ.Λ.) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9,10

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΙΙ (ΕΠΑ.Λ.) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9,10 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ 2009 2017 : ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9,10 1 ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΙΙ (ΕΠΑ.Λ.) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2009 2017 ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9,10 Να απαντήσετε αν

Διαβάστε περισσότερα

Μικροοικονομία. Ενότητα 1: Εισαγωγικές έννοιες. Δριτσάκη Χάιδω Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής

Μικροοικονομία. Ενότητα 1: Εισαγωγικές έννοιες. Δριτσάκη Χάιδω Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Μικροοικονομία Ενότητα 1: Εισαγωγικές έννοιες Δριτσάκη Χάιδω Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 23

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 23 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος...21 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγικές Έννοιες... 25 1.1 Η Οικονομική Επιστήμη και οι Σχολές Οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 1.1. Γενικά... 21 1.2. Η σχέση της οικονομικής με τις άλλες κοινωνικές επιστήμες... 26 1.3. Οικονομική Περιγραφή και Ανάλυση...

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ ΕΣ

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ ΕΣ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑ ΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ HMEΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΠΕΜΠΤΗ 26 ΜΑΪΟΥ 2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) ΘΕΜΑ Α 1

Διαβάστε περισσότερα

θυσιάζονται, όταν παράγεται μία επιπλέον μονάδα από το αγαθό Α. Μονάδες 3

θυσιάζονται, όταν παράγεται μία επιπλέον μονάδα από το αγαθό Α. Μονάδες 3 ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 6 ΙΟΥΝΙΟΥ 2006 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΠΕΝΤΕ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. geeconomy@yahoo.com. Γ Ι Ω Ρ Γ Ο Σ Κ Α Μ Α Ρ Ι Ν Ο Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Λ Ο Γ Ο Σ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2015

ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. geeconomy@yahoo.com. Γ Ι Ω Ρ Γ Ο Σ Κ Α Μ Α Ρ Ι Ν Ο Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Λ Ο Γ Ο Σ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2015 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2015 1 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2015 ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Στο παρόν είναι συγκεντρωµένες όλες σχεδόν οι ερωτήσεις κλειστού τύπου που

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2011 Μάθημα: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ημερομηνία και ώρα εξέτασης: ευτέρα, 6 Ιουνίου 2011

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Διδακτέα –Εξεταστέα Ύλη 2019 –2020

Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Διδακτέα –Εξεταστέα Ύλη 2019 –2020 Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Διδακτέα Εξεταστέα Ύλη 2019 2020 Από το βιβλίο: «Αρχές Οικονομικής Θεωρίας» των συγγραφέων κ.κ. Θεόδωρου Λιανού, Αντώνιου Παπαβασιλείου και Ανδρέα Χατζηανδρέου Κεφάλαιο 1 Βασικές

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2016

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2016 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2016 ΜΑΘΗΜΑ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΚΑΙ ΩΡΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: Παρασκευή 10 Ιουνίου 2016

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑTΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2012 ΘΑΛΑΛΑΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ / ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ http://users.sch.gr/dthalalaios ΙΟΥΛΙΟΣ 2012 Σελίδα 1 από 62 2000 ΟΜΑΔΑ Α Για καθεμιά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΜΑΘΗΜΑ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΑΞΗ: Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ώρες ΒΑΘΜΟΣ:... ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ:... ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΚΑΘΗΓΗΤΗ:... ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:...ΤΜΗΜΑ:... ΤΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

θυσιάζονται, όταν παράγεται μία επιπλέον μονάδα από το αγαθό Α. Μονάδες 3

θυσιάζονται, όταν παράγεται μία επιπλέον μονάδα από το αγαθό Α. Μονάδες 3 ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 6 ΙΟΥΝΙΟΥ 2006 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΠΕΝΤΕ

Διαβάστε περισσότερα

Οι οικονομολόγοι μελετούν...

Οι οικονομολόγοι μελετούν... Οι οικονομολόγοι μελετούν... Πώς αποφασίζουν οι άνθρωποι. Πώς αλληλεπιδρούν μεταξύ τους οι άνθρωποι. Ποιες δυνάμεις επηρεάζουν την οικονομία συνολικά. Ποιο είναι το αντικείμενο της μακροοικονομικής; Μακροοικονομική:

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Οικονομικής Θεωρίας

Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Καθηγητής Παναγιώτης Φουτσιτζής, Οικονομολόγος Θέματα Πανελλαδικών εξετάσεων Ομάδα Α και Β Περιεχόμενα ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 9 ΙΟΥΛΙΟΥ 2003... 2 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΑ Α Α. Το οριακό κόστος είναι ο λόγος της µεταβολής του µέσου συνολικού κόστους προς τη µεταβολή του προϊόντος. Μονάδες 3

ΟΜΑ Α Α. Το οριακό κόστος είναι ο λόγος της µεταβολής του µέσου συνολικού κόστους προς τη µεταβολή του προϊόντος. Μονάδες 3 ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΥΤΕΡΑ 7 ΙΟΥΝΙΟΥ 2004 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΑ Α Α. Α2 Η φάση της κρίσης στον οικονοµικό κύκλο χαρακτηρίζεται από εκτεταµένη ανεργία. Μονάδες 3

ΟΜΑ Α Α. Α2 Η φάση της κρίσης στον οικονοµικό κύκλο χαρακτηρίζεται από εκτεταµένη ανεργία. Μονάδες 3 ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΥΤΕΡΑ 9 ΙΟΥΝΙΟΥ 2003 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5)

Διαβάστε περισσότερα

Μακροοικονομική. Μακροοικονομική Θεωρία και Πολιτική. Αναπτύχθηκε ως ξεχωριστός κλάδος: Γιατί μελετάμε ακόμη την. Μακροοικονομική Θεωρία και

Μακροοικονομική. Μακροοικονομική Θεωρία και Πολιτική. Αναπτύχθηκε ως ξεχωριστός κλάδος: Γιατί μελετάμε ακόμη την. Μακροοικονομική Θεωρία και Μακροοικονομική Θεωρία και Πολιτική Εισαγωγή: με τι ασχολείται Ποια είναι η θέση της μακροοικονομικής σήμερα; Χρησιμότητα - γιατί μελετάμε την μακροοικονομική θεωρία; Εξέλιξη θεωρίας και σχέση με την πολιτική

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ 1. Τι πρέπει να κατανοήσει ο μαθητής Στο πρώτο μέρος του κεφαλαίου αναπτύσσεται η έννοια της παραγωγής, η κατανόηση της οποίας αποτελεί απαραίτητη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 2008

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 2008 ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 2008 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α Α Για τις προτάσεις από Α.1 µέχρι και Α.5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της καθεµιάς και δίπλα σε κάθε αριθµό τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση

Διαβάστε περισσότερα

Επανάληψη ΕΣΔΔΑ με ασκήσεις πολλαπλής επιλογής 1. Στην Οικονομική επιστήμη ως οικονομικό πρόβλημα χαρακτηρίζουμε:

Επανάληψη ΕΣΔΔΑ με ασκήσεις πολλαπλής επιλογής 1. Στην Οικονομική επιστήμη ως οικονομικό πρόβλημα χαρακτηρίζουμε: 3 Επανάληψη ΕΣΔΔΑ με ασκήσεις πολλαπλής επιλογής 1. Στην Οικονομική επιστήμη ως οικονομικό πρόβλημα χαρακτηρίζουμε: α) Την έλλειψη χρημάτων που αντιμετωπίζει μια οικονομία β) Την έλλειψη χρημάτων που αντιμετωπίζει

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Μακροοικονομική Θεωρία Υπόδειγμα IS/LM Στο υπόδειγμα IS/LM εξετάζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜAΚΡΟ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜAΚΡΟ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΚΡΟ 1. Όταν η συνάρτηση κατανάλωσης είναι ευθεία γραµµή και υπάρχει αυτόνοµη κατανάλωση, τότε η οριακή ροπή προς κατανάλωση είναι: α. πάντοτε σταθερή, όπως και η µέση ροπή προς

Διαβάστε περισσότερα

Μικροοικονομική. Ζήτηση και προσφορά

Μικροοικονομική. Ζήτηση και προσφορά Μικροοικονομική Ζήτηση και προσφορά Ο νόμος της ζήτησης Σύμφωνα με το Νόμο της Ζήτησης, όταν μειώνεται η τιμή ενός αγαθού, αυξάνεται η ζητούμενη ποσότητά του και το αντίστροφο με τους προσδιοριστικούς

Διαβάστε περισσότερα

1. Σκοπός της οικονομικής ανάπτυξης είναι η αύξηση του εισοδήματος των εργαζομένων.

1. Σκοπός της οικονομικής ανάπτυξης είναι η αύξηση του εισοδήματος των εργαζομένων. ΑΘ. ΧΑΡΙΤΩΝΙΔΗΣ : ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΑΛ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο : ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 1.1. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ Στις παρακάτω ερωτήσεις να σημειώσετε το χαρακτηρισμό Σ (σωστό) ή Λ (λάθος). 1.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος... 9

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος... 9 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος... 9 ΜΕΡΟΣ Ι ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ... 27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ...29 1.1. Εισαγωγή...30 1.2. Βασικές Έννοιες και Ορισμοί... 30 1.2.1. Οικονομικά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΟΘ : ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ

ΑΟΘ : ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ 2000 2017 : ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο 1 ΑΟΘ : ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ 2000 2017 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο 1. Οι συναρτήσεις αγοραίας ζήτησης και προσφοράς ενός αγαθού είναι αντίστοιχα: Q D1 = 600

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2012

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2012 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2012 Μάθημα: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ημερομηνία και ώρα εξέτασης: Παρασκευή, 8 Ιουνίου 2012

Διαβάστε περισσότερα

Ημερομηνία: Τετάρτη 12 Απριλίου 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

Ημερομηνία: Τετάρτη 12 Απριλίου 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Ημερομηνία: Τετάρτη 12 Απριλίου 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΘΕΜΑ Α ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Στις παρακάτω προτάσεις να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

Μακροοικονομική Θεωρία Ι

Μακροοικονομική Θεωρία Ι ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Μακροοικονομική Θεωρία Ι Διάλεξη 1: Εισαγωγή Διδάσκων: Γιαννέλλης Νικόλαος ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Απαντήσεις στο μάθημα: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

Απαντήσεις στο μάθημα: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Απαντήσεις στο μάθημα: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΘΕΜΑ Α Α1. α. Λάθος (δεν αποτελεί παραγωγικό συντελεστή το χρήμα. Μέσω του χρήματος αγοράζονται παραγωγικοί συντελεστές, πχ. αγορά ενός μηχανήματος ή ενός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ 1. Οι επενδύσεις σε μια κλειστή οικονομία χρηματοδοτούνται από: α. το σύνολο των αποταμιεύσεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. β. μόνο τις ιδιωτικές αποταμιεύσεις.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΜΕΡΟΣ Ι ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 25 Κεφάλαιο 1 ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ 27 Κεφάλαιο 2 ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 43 Κεφάλαιο 3 ΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2006

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2006 1 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2006 Μάθημα: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ημερομηνία και ώρα εξέτασης: Τετάρτη, 31 Μαΐου 2006

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Σπουδών & εξεταστέα ύλη για το μάθημα «Οικονομία» της Γ τάξης Γενικού Λυκείου

Πρόγραμμα Σπουδών & εξεταστέα ύλη για το μάθημα «Οικονομία» της Γ τάξης Γενικού Λυκείου Πρόγραμμα Σπουδών & εξεταστέα ύλη για το μάθημα «Οικονομία» της Γ τάξης Γενικού Λυκείου Δρ. Αθηνά Νέλλα Σύμβουλος A ΙΕΠ ΥΠΠΕΘ, 3/7/2019 Περιεχόμενα εισήγησης 1. Υφιστάμενη κατάσταση (ως 2018-2019): Το

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Α.Ο.Θ. ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Θέματα και Απαντήσεις

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Α.Ο.Θ. ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Θέματα και Απαντήσεις Α.Ο.Θ. ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Θέματα και Απαντήσεις Επιμέλεια: Ομάδα Οικονομολόγων http://www.othisi.gr 2 Παρασκευή, 14 Ιουνίου 2019 ΣΠΟΥΔΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΠΛΗΡ/ΚΗΣ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

Διαβάστε περισσότερα

(Πολιτική. Οικονομία ΙΙ) Τμήμα ΜΙΘΕ. Καθηγητής Σπύρος Βλιάμος. Αρχές Οικονομικής ΙΙ. 14/6/2011Εαρινό Εξάμηνο 2010-2011. (Πολιτική Οικονομία ΙΙ) 1

(Πολιτική. Οικονομία ΙΙ) Τμήμα ΜΙΘΕ. Καθηγητής Σπύρος Βλιάμος. Αρχές Οικονομικής ΙΙ. 14/6/2011Εαρινό Εξάμηνο 2010-2011. (Πολιτική Οικονομία ΙΙ) 1 Αρχές Οικονομικής ΙΙ (Πολιτική Οικονομία ΙΙ) Καθηγητής Σπύρος Βλιάμος Τμήμα ΜΙΘΕ Καθηγητής Σπύρος Βλιάμος 2010-2011 Αρχές Οικονομικής ΙΙ (Πολιτική Οικονομία ΙΙ) 1 Θεματικές Ενότητες Επισκόπηση της Μακροοικονομικής-Τα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2015 Β ΦΑΣΗ ÓÕÍÅÉÑÌÏÓ ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΗ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2015 Β ΦΑΣΗ ÓÕÍÅÉÑÌÏÓ ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΗ ΤΑΞΗ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ / ΕΠΙΛΟΓΗΣ Ηµεροµηνία: Παρασκευή 17 Απριλίου 2015 ιάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΗ Α.1 Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΛ ΣΑΒΒΑΤΟ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΛ ΣΑΒΒΑΤΟ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΛ ΣΑΒΒΑΤΟ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΘΕΜΑ Α Α1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009 Μάθημα: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ημερομηνία και ώρα εξέτασης: Σάββατο, 6 Ιουνίου 2009

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1. Εισαγωγή Το μάθημα εισάγει τους μαθητές και τις μαθήτριες στην σύγχρονη οικονομική επιστήμη, τόσο σε επίπεδο μικροοικονομίας αλλά και σε επίπεδο μακροοικονομίας. Ο προσανατολισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4)

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1ο Σωστό, Λάθος, Ο νόμος της φθίνουσας η μη ανάλογης απόδοσης:

ΘΕΜΑ 1ο Σωστό, Λάθος, Ο νόμος της φθίνουσας η μη ανάλογης απόδοσης: ΘΕΜΑ 1ο Για τις προτάσεις από 1 μέχρι και 15 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της καθεμιάς και δίπλα σε κάθε αριθμό τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, και Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Διαγώνισμα Προσομοίωσης ΟΜΑΔΑ Α Για τις παρακάτω προτάσεις από Α.1. μέχρι και Α.5. να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της καθεμιάς και δίπλα σε κάθε αριθμό τη λέξη Σωστό,

Διαβάστε περισσότερα

Μικροοικονομία. Ενότητα 4: Θεωρία Χρησιμότητας και Καταναλωτική Συμπεριφορά. Δριτσάκη Χάιδω Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής

Μικροοικονομία. Ενότητα 4: Θεωρία Χρησιμότητας και Καταναλωτική Συμπεριφορά. Δριτσάκη Χάιδω Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Μικροοικονομία Ενότητα 4: Θεωρία Χρησιμότητας και Καταναλωτική Συμπεριφορά Δριτσάκη Χάιδω Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑ Α Για τις προτάσεις από Α1 μέχρι και Α5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της καθεμιάς και δίπλα σε κάθε αριθμό τη λέξη "Σωστό", αν η πρόταση είναι

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις 1. Με τα δεδομένα του παρακάτω πίνακα: Τιμή (Ρ) Ποσότητα (Q D )

Ασκήσεις 1. Με τα δεδομένα του παρακάτω πίνακα: Τιμή (Ρ) Ποσότητα (Q D ) 2 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1. Ποια είναι η επιδίωξη του καταναλωτή και ποιοι παράγοντες την περιορίζουν; 2. Ποιος καταναλωτής ονομάζεται ορθολογικός και πότε λέμε ότι βρίσκεται σε ισορροπία; 3. Να διατυπώσετε

Διαβάστε περισσότερα

Μονάδες 3. Α4 Τα μέτρα επαγγελματικής κατάρτισης και επανεκπαίδευσης των εργαζομένων έχουν στόχο τη μείωση της ανεργίας τριβής.

Μονάδες 3. Α4 Τα μέτρα επαγγελματικής κατάρτισης και επανεκπαίδευσης των εργαζομένων έχουν στόχο τη μείωση της ανεργίας τριβής. ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 11 ΙΟΥΝΙΟΥ 2005 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΠΕΝΤΕ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29 ΜΑΪΟΥ 2009 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29 ΜΑΪΟΥ 2009 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29 ΜΑΪΟΥ 2009 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑ Α Α.1 Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (Α.Ε.Π.) σε σταθερές τιμές μετράει την αξία της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ KEΦAΛAIO I

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ KEΦAΛAIO I ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... iii ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ...v ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... vii KEΦAΛAIO I EIΣAΓΩΓH 1. Η οικονομική ως επιστήμη μελέτης οικονομικών φαινομένων...1 2. Μικροοικονομικά και μακροοικονομικά

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ 1. Σε περίπτωση κατά την οποία η τιμή ενός αγαθού μειωθεί κατά 2% και η ζητούμενη ποσότητά του αυξηθεί κατά 4%, τότε η ζήτησή του είναι: α) ανελαστική. β) ελαστική. γ)

Διαβάστε περισσότερα

Μικροοικονομία. Ενότητα 5: Θεωρία της Παραγωγής. Δριτσάκη Χάιδω Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής

Μικροοικονομία. Ενότητα 5: Θεωρία της Παραγωγής. Δριτσάκη Χάιδω Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Μικροοικονομία Ενότητα 5: Θεωρία της Παραγωγής Δριτσάκη Χάιδω Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ

Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ 1. Εισαγωγή Όπως έχουμε τονίσει, η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο προσδιορίζεται η τιμή ενός αγαθού απαιτεί κατανόηση των δύο δυνάμεων της αγοράς, δηλαδή της ζήτησης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2013 Μάθημα: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ημερομηνία και ώρα εξέτασης: Δευτέρα, 3 Ιουνίου 2013

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2019

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2019 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2019 ΜΑΘΗΜΑ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ (24) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΚΑΙ ΩΡΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: Πέμπτη, 6 Ιουνίου 2019 08:00-11:00

Διαβάστε περισσότερα

β. i) Τα κέρματα, ii) Τα χαρτονομίσματα, iii) Οι τραπεζικές επιταγές, iv) Οι πιστωτικές κάρτες

β. i) Τα κέρματα, ii) Τα χαρτονομίσματα, iii) Οι τραπεζικές επιταγές, iv) Οι πιστωτικές κάρτες ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΘΕΜΑ Α Γ ΤΑΞΗ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Α ) & ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΕΤΑΡΤΗ 27/04/2016 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. α) Σωστό β) Λάθος γ) Λάθος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΟΥΣ 2005 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ Κλάδος-Ειδικότητες: ΠΕ 1820 ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ, ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ, ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ, ΕΜΠΟΡΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μικροοικονομική. Ελαστικότητες

Μικροοικονομική. Ελαστικότητες Μικροοικονομική Ελαστικότητες Σημασία ελαστικοτήτων Είδαμε πως οι δυνάμεις της προσφοράς και της ζήτησης αλληλεπιδρούν και σχηματίζουν σημεία ισορροπίας στα οποία σε μία δεδομένη τιμή ισορροπίας η προσφερόμενη

Διαβάστε περισσότερα

Για τις προτάσεις από Α1 μέχρι και Α5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της καθεμιάς και δίπλα σε κάθε αριθμό τη λέξη "Σωστό",

Για τις προτάσεις από Α1 μέχρι και Α5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της καθεμιάς και δίπλα σε κάθε αριθμό τη λέξη Σωστό, ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 9 ΙΟΥΝΙΟΥ 2003 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5)

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ - 1 ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ

ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ - 1 ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ - 1 ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Βάλτε σε κύκλο το σωστό γράμμα: Α. 1. Ταυτόχρονη αύξηση της ζήτησης και της προσφοράς μπορεί να μη μεταβάλλει την ποσότητα ισορροπίας. Α. 2. Έστω

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Τρίτη, 6 Ιουνίου 2006 ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΟΜΑ Α Α Για τις προτάσεις από Α1 μέχρι και Α5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της καθεμιάς και δίπλα σε κάθε

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτική Οικονομία Ενότητα

Πολιτική Οικονομία Ενότητα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 03: Ζήτηση και προσφορά αγαθών Πολυξένη Ράγκου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

Στις παρακάτω προτάσεις να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της πρότασης και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

Στις παρακάτω προτάσεις να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της πρότασης και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1 Ομάδα Α Στις παρακάτω προτάσεις να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της πρότασης και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Η συνολική παραγωγή µιας χώρας µελετάται από τη µικροοικονοµία.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ ΔΙΑΦ. 2 Θα εξετάσουμε τρεις περιπτώσεις ελαστικότητας ζήτησης. α) την ελαστικότητα τιμής β) την εισοδηματική ελαστικότητα της

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑ Α Για τις προτάσεις από Α.1 μέχρι και Α.5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της καθεμιάς και δίπλα σε κάθε αριθμό τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΟ43. Απάντηση 2ης ΓΕ Επιμέλεια: Γιάννης Σαραντής. ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝ 17 Περιστέρι ,

ΔΕΟ43. Απάντηση 2ης ΓΕ Επιμέλεια: Γιάννης Σαραντής. ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝ 17 Περιστέρι , ΔΕΟ43 Απάντηση 2ης ΓΕ 2016-2017 Επιμέλεια: Γιάννης Σαραντής 1 ΑΣΚΗΣΗ Νο 1 (20%) ΟΔΗΓΙΑ: Σε κάθε ερώτηση πολλαπλής επιλογής επιλέγετε μία απάντηση, και η επιλογή σας σημειώνεται με 1 στο αντίστοιχο πεδίο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΕΝΤΕΚΑ (11) ΣΕΛΙΔΕΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΕΝΤΕΚΑ (11) ΣΕΛΙΔΕΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2018 ΜΑΘΗΜΑ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΚΑΙ ΩΡΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: Πέμπτη, 31 Μαΐου 2018 08:00-11:00 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΕΝΤΕΚΑ (11)

Διαβάστε περισσότερα

Η Νέα Κλασσική Θεώρηση των Οικονομικών Διακυμάνσεων

Η Νέα Κλασσική Θεώρηση των Οικονομικών Διακυμάνσεων Η Νέα Κλασσική Θεώρηση των Οικονομικών Διακυμάνσεων Οικονομικές Διακυμάνσεις Οι οικονομίες ανέκαθεν υπόκειντο σε κυκλικές διακυμάνσεις. Σε ορισμένες περιόδους η παραγωγή και η απασχόληση αυξάνονται με

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΗ

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ A ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΗ A1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράµµα που αντιστοιχεί σε

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2007

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2007 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2007 Μάθημα: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ημερομηνία και ώρα εξέτασης: Σάββατο, 2 Ιουνίου 2007

Διαβάστε περισσότερα

1 η ΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑ Α. Α1. α) Σωστό β) Λάθος γ) Λάθος δ) Σωστό ε) Λάθος. Α2. 1 ε 2 γ 3 α 4 β Α2. ΘΕΜΑ Β

1 η ΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑ Α. Α1. α) Σωστό β) Λάθος γ) Λάθος δ) Σωστό ε) Λάθος. Α2. 1 ε 2 γ 3 α 4 β Α2. ΘΕΜΑ Β ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Α ) & ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΕΤΑΡΤΗ 27/04/2016 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6) ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΥΤΟΔΙΟΡΘΩΣΗΣ 1 η ΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑ Α Α1. α) Σωστό

Διαβάστε περισσότερα