ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΣΕΡΡΩΝ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΣΕΡΡΩΝ"

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΣΕΡΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΚΑΙ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Υπό του φοιτητή :ΓΟΥΔΑΜΑΝΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Επιβλέπων Καθηγητής: Δρ. ΜΑΝΤΖΑΡΗΣ, Γιάννης Οικονομολόγος ΣΕΡΡΕΣ 2013

2 ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΚΑΙ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Υπό : ΓΟΥΔΑΜΑΝΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Φοιτητή τμ. ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΤΕΙ ΣΕΡΡΩΝ Περίληψη: Με την είσοδο του 20 ου αιώνα παρατηρήθηκε μια ραγδαία ανάπτυξη των μεταφορών και των επικοινωνιών. Η ανάπτυξη της βιομηχανίας των αυτοκινήτων, των αεροπλάνων αλλά και των υπόλοιπων μεταφορικών μέσων δε θα μπορούσε να επιτευχθεί χωρίς την αξιοποίηση του πετρελαίου. Το πετρέλαιο ως καύσιμο χρησιμοποιείται για τη θέρμανση και για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για αστική, αγροτική και βιομηχανική χρήση. Επίσης αποτελεί την πρώτη ύλη για την παραγωγή πολλών χρήσιμων προϊόντων, όπως τα απορρυπαντικά, τα φάρμακα, τα πλαστικά και πολλά άλλα. Πολλές από τις γεωπολιτικές και οικονομικές ανακατατάξεις του 20 ου αιώνα είχαν ως στόχο τον έλεγχο των κοιτασμάτων του πετρελαίου που χαρακτηρίστηκε δίκαια «μαύρος χρυσός». Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω θα μπορούσε να βγει το συμπέρασμα ότι το πετρέλαιο έχει διαδραματίσει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην κοινωνία τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και σε εθνικό. Πιο συγκεκριμένα, η Ελλάδα είναι μια χώρα στην οποία υπάρχει μέχρι αυτή τη στιγμή, άμεση εξάρτηση από το πετρέλαιο του οποίου όμως τα αποθέματα λιγοστεύουν όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Η διαφαινόμενη εξάντληση των ενεργειακών αποθεμάτων των συμβατικών καυσίμων του πλανήτη όπως είναι το πετρέλαιο σε συνδυασμό με τη διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση ενέργειας, αλλά και την σταδιακή επιδείνωση των περιβαλλοντικών προβλημάτων, οδήγησε τις σύγχρονες κοινωνίες όπως και την Ελληνική να στραφούν σε τεχνικές εξοικονόμησης της ενέργειας αλλά κυρίως στην αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Λέξεις κλειδιά: πετρέλαιο, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, καύσιμα, εξάντληση πόρων, γεώτρηση.

3 Petroleum and Renewable Energy Sources By: Goudamanou Konstantinou Student on TEI of Serres Accounting Department Abstract: With the entry of the 20th century witnessed a rapid development of transport and communications. The development of the industry of cars, planes and other modes of could not be achieved without the use of oil. The oil is used as fuel for heating and electricity generation for residential, agricultural and industrial use. It is also the raw material for the production of many useful products such as detergents, pharmaceuticals, plastics and many more. Many of the geopolitical and economic upheavals of the 20th century were designed to control the oil fields marked fairly "black gold." So according to the above could be concluded that oil has played a very important role in society both globally and nationally. More specifically, Greece is a country where there is up to this time, direct dependence on oil but whose stocks dwindle more and more in recent years. The looming exhaustion of energy reserves of fossil fuels on the planet as oil combined with the growing demand for energy, but also the gradual worsening of environmental problems has led modern societies like the Greek and switch to energy-saving techniques but mainly the utilization of Renewable Energy Sources. Keywords: petroleum, renewable energy sources, firing, drill JEL Classification: Q42, L71, E32, F64.

4 Πρόλογος Το πετρέλαιο, από τα μέσα του 19 ου αιώνα, έχει αλλάξει αλλεπάλληλες φορές τη ζωή του ανθρώπου. Έχει οδηγήσει στην οικονομική ανάπτυξη και στον πλούτο αδύνατες χώρες και ηγεσίες και έχει γίνει αφορμή και αιτία για μεγάλα γεγονότα και μεγάλες αλλαγές. Αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες στην εξέλιξη της βιομηχανίας, των μεταφορών και των επικοινωνιών. Χρησιμοποιείτε ως καύσιμη ύλη για θέρμανση και ηλεκτροπαραγωγή καθώς και πρώτη ύλη για τη δημιουργία πολλών προϊόντων. Αντικείμενο της παρούσας εργασίας είναι η παρουσίαση μιας όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένης εικόνας γύρω από το θέμα της ιστορίας του πετρελαίου, της άντλησης και διάθεσης του, πώς επηρεάζει την Ελληνική και την παγκόσμια οικονομία αλλά και για την συνεχή μείωση των αποθεμάτων. Έπειτα θα γίνει αναφορά στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και στη στροφή που παρατηρείτε προς αυτές τα τελευταία χρόνια, λόγω της μείωσης των αποθεμάτων του πετρελαίου, της ραγδαίας αύξησης της τιμής του και των επιπτώσεων που έχει στο περιβάλλον. Στόχος της εργασίας είναι να ξεναγήσει τον αναγνώστη στον κόσμο του πετρελαίου και των ανανεώσιμών πηγών ενέργειας και να τον κάνει να προβληματιστεί σχετικά με τη μέχρι τώρα πορεία τους, τον πολύ σημαντικό ρόλο που έχουν συντελέσει αλλά και την μελλοντική εξέλιξη που θα μπορούσε υπάρξει για ένα πιο καθαρό περιβάλλον. Πιο αναλυτικά, στο πρώτο κεφάλαιο γίνονται κάποιες ιστορικές αναφορές για το πετρέλαιο, τις πρώτες εκμεταλλεύσεις που πραγματοποιήθηκαν αλλά και τη σύγχρονη εκμετάλλευση πετρελαίου. Αναφέρεται ο Οργανισμός πετρελαιοεξαγωγικών κρατών, ο ρόλος που έχει διαδραματίσει στην αγορά πετρελαίου και στις πετρελαϊκές κρίσεις του 1970 καθώς και η θεωρία και καμπύλη του Hubbert για την κορύφωση πετρελαίου. Κλείνοντας αναφέρονται και αναλύονται οι μεγαλύτερες πετρελαϊκές εταιρείες γνωστές ως «επτά αδελφές». Στη συνέχεια, στο δεύτερο κεφάλαιο γίνετε μια γρήγορη ανασκόπηση στο ιστορικό υδρογονανθράκων στον Ελλαδικό χώρο μέχρι και σήμερα, αναλύεται η σχέση του πετρελαίου με την ελληνική και ευρωπαϊκή αγορά, η εξάντληση των κοιτασμάτων και οι επιπτώσεις τις τιμής του πετρελαίου στην Ελληνική και παγκόσμια οικονομία. Ερευνάται το θέμα τις Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) και γίνονται αναφορές για τις επιπτώσεις του πετρελαίου στο περιβάλλον καθώς και τις σημαντικότερες πετρελαιοκηλίδες διεθνώς. Στο τρίτο και τελευταίο κεφάλαιο θα γίνει ορισμός των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) θα αναφερθούν τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα τους, το μερίδιο που καταλαμβάνουν παγκοσμίως καθώς και η μεμονωμένη ανάλυση κάθε μιας κατηγορίας ξεχωριστά.

5 Πίνακας Περιεχομένων : Α/Α ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Το πετρέλαιο ως πηγή ενέργειας Ιστορική Αναδρομή Βιβλιογραφική επισκόπηση και οι στόχοι της εργασίας Πρώτες εκμεταλλεύσεις πετρελαίου Η σύγχρονη εκμετάλλευση του πετρελαίου Έρευνα για πετρέλαιο Γεώτρηση Οργανισμός Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (ΟΠΕΚ) Ο ρόλος του ΟΠΕΚ στην αγορά πετρελαίου Οι πετρελαϊκές κρίσεις της δεκαετίας του 1970 Τα αποθέματα και η διαμόρφωση της τιμής του πετρελαίου Η θεωρία του Hubbert για την κορύφωση πετρελαίου (Peak oil) Η καμπύλη του Hubbert Αξιοπιστία Ενεργειακή απόδοση Διαχείριση πετρελαίου ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : Το πετρέλαιο στην Ελλάδα Σύντομο ιστορικό των ερευνών υδρογονανθράκων στον Ελλαδικό χώρο. Η σχέση του πετρελαίου με την Ελληνική αγορά. Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) Ορισμός ΑΟΖ Ιστορική αναδρομή της ΑΟΖ ΑΟΖ στην Ελλάδα Εξάντληση κοιτασμάτων του πετρελαίου Οι επιπτώσεις της τιμής του πετρελαίου στην ελληνική οικονομία Εκμετάλλευση των πετρελαίων στην Ελλάδα ΕΛΠΕ Α.Ε Διεθνείς επέκταση και δραστηριότητες

6 Πετρέλαιο και περιβάλλον Οι επιπτώσεις του πετρελαίου στο περιβάλλον Οι σημαντικότερες πετρελαιοκηλίδες διεθνώς Οι δέκα σημαντικότερες πετρελαιοκηλίδες στην Ελλάδα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 : Ανανεώσιμές Πηγές Ενέργειας Εισαγωγή στις Α.Π.Ε Ορισμός Α.Π.Ε και η στροφή που παρατηρείται προς αυτές Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των Α.Π.Ε Είδη Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Ηλιακή ενέργεια Αιολική ενέργεια Γεωθερμική ενέργεια Υδραυλική ενέργεια Βιομάζα Ενέργεια κυμάτων Η εφαρμογή Α.Π.Ε στην Ελλάδα και σε ηλεκτροπαραγωγή Χάρτης πορείας για τις Α.Π.Ε και το μερίδιο παγκοσμίως Συμπεράσματα

7 Πίνακας Διαγραμμάτων: 1.Αποθέματα πετρελαίου σε Δισεκατομμύρια βαρέλια, Παραγωγή και τιμές αργού Πετρελαίου, Τιμές πετρελαίου Brent σε δολάρια και ευρώ ανά βαρέλι, σελίδες Καμπύλη του Hubbert Ο χρόνος της μέγιστης παραγωγής Καμπύλη Hubbert Καμπύλη Αξιοπιστίας Hubbert Η σύνθεση των πηγών ενέργειας στην ακαθάριστη κατανάλωση στην Ελλάδα, Ενεργειακό ισοζύγιο της Ελλάδας, Κατανομή θέσεων εργασίας ανά τεχνολογία, Πίνακας Πινάκων: 1. Το σύνολο πετρελαίου που παράγεται σε βαρέλια ανά ημέρα, 2009 σελίδες Μεγαλύτερες πετρελαϊκές εταιρίες, Επτά Αδελφές 30

8

9 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1: ΣΟ ΠΔΣΡΔΛΑΗΟ Ω ΠΖΓΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ 1.1 Ηζηνξηθή αλαδξνκή Οη γεσινγηθνί ζρεκαηηζκνί, κέζα ζηνπο νπνίνπο έρεη βξεζεί πεηξέιαην, ρξνλνινγνχληαη κεηαμχ 50 θαη 190 εθαηνκκπξίσλ ρξφλσλ. Σν πξψην πεηξέιαην ζρεκαηίζηεθε εθαηνληάδεο εθαηνκκχξηα ρξφληα πξηλ απφ ηνπο γαηάλζξαθεο. Καζψο ηα ππνιείκκαηα ησλ θπηψλ θαη ησλ δψσλ θαηαθάζνληαλ ζηνλ ππζκέλα ησλ ζαιαζζψλ, ηα πξψηα ζηξψκαηα νξγαληθνχ πιηθνχ ζπκπηέζηεθαλ κε ηαπηφρξνλε παξαγσγή ζεξκφηεηαο κε απνηέιεζκα ε νξγαληθή χιε ζε ζπλδπαζκφ κε ρεκηθή θαη βαθηεξηαθή δξάζε, ε νξγαληθή χιε λα κεηαηξαπεί ζε πδξνγνλάλζξαθεο. ηε ζπλέρεηα, ην πεηξέιαην πνπ ζρεκαηίζηεθε εγθισβίζηεθε κέζα ζε δηάθνξα γεσινγηθά ζηξψκαηα, απφ φπνπ αληιείηε ζήκεξα. Ζ ιέμε πεηξέιαην πξνέξρεηαη απφ ηελ ειιεληθή ιέμε πέηξα θαη ηελ ιαηηληθή Oleum πνπ ζεκαίλεη «ιάδη» θαη ρξεζηκνπνηήζεθε γηα πξψηε θνξά απφ ηνλ Γεξκαλφ νξπθηνιφγν Αgricola, ην Ζ πξψηε κλεία ρξεζηκνπνίεζεο ηνπ γίλεηε ζηε Βίβιν, φπνπ αλαθέξεηαη φηη ν Νψε πξαγκαηνπνίεζε επάιεηςε ηεο Κηβσηνχ, πξηλ απφ ηνλ θαηαθιπζκφ κε θάπνην πιηθφ αζθαιηηθήο ζχζηαζεο. Ο Ζξφδνηνο επίζεο αλαθέξεη φηη ζηε Εάθπλζν ππήξρε έλα πεγάδη κε άζθαιην. Πξηλ απφ 5000 ηνπιάρηζηνλ ρξφληα, νη νπκέξηνη, νη Αζζχξηνη θαη νη Βαβπιψληνη ρξεζηκνπνίεζαλ ηηο κεγάιεο επηθαλεηαθέο δηαξξνέο πεηξειαίνπ ζην Υηη ηνπ Δπθξάηε πνηακνχ, ελψ ε ρξήζε παξφκνησλ δηαξξνψλ είλαη γλσζηή ζε πνιιά κέξε ηεο Μεζνπνηακίαο θαη ησλ γεηηνληθψλ πεξηνρψλ πνπ πεξηβάιινπλ ηελ αλαηνιηθή Μεζφγεην. ηελ αξραηφηεηα ε Νεθξά Θάιαζζα ήηαλ γλσζηή κε ηελ νλνκαζία Αζθαιηίηηο Λίκλε, ιφγσ ηνπ εκηζηεξενχ πεηξειαίνπ πνπ έβγαηλε ζηηο αθηέο ηεο απφ ππνβξχρηεο δηαξξνέο. Οη αλαζθαθέο ζηα νχζα ηνπ Ηξάλ θαη ζηελ Οχξ ηνπ Ηξάθ απνθάιπςαλ φηη νη θάηνηθνη αλαθάηεπαλ ζηεξεά παξάγσγα ηνπ πεηξειαίνπ κε άκκν θαη ηλψδε πιηθά γηα ηελ θαηαζθεπή αξδεπηηθψλ ηάθξσλ. Δίλαη γλσζηφ φηη γηλφηαλ ρξήζε ηνπ πεηξειαίνπ ζην θαιαθάηηζκα ησλ πινίσλ, ζηελ θαηαζθεπή δξφκσλ, ζηελ θαηαζθεπή αδηάβξνρεο ςάζαο θαη θαιαζηψλ θαη σο ζπγθιεηηθφ ζηα κσζατθά. Δπίζεο ην ρξεζηκνπνηνχζαλ ζηελ ηαηξηθή ζαλ θαζαξηηθφ, ζαλ πγξφ εληξηβψλ θαη ζαλ απνιπκαληηθφ. Οη αξραίνη Έιιελεο ήμεξαλ θαιά ηεο πνιιέο ρξήζεηο ηνπ, αιιά δελ ηηο κεηάδσζαλ ζηνπο Ρσκαίνπο θαηαθηεηέο. Πνιινί αξραίνη ζπγγξαθείο έρνπλ πεξηγξάςεη θπζηθέο εκθαλίζεηο πεηξειαίνπ θαη αεξίσλ, ηδηαίηεξα ζηελ πεξηνρή ηνπ Μπαθνχ, ζην Αδεξκπατηδάλ. ηνπο πξψηνπο ρξηζηηαληθνχο ρξφλνπο, νη Άξαβεο θαη νη Πέξζεο ελδηαθέξζεθαλ γηα ην αξγφ πεηξέιαην θαη ηε δηχιηζε ηνπ ζε θσηηζηηθφ πεηξέιαην. Δίλαη πηζαλφλ - 8 -

10 απηέο νη γλψζεηο λα κεηαθέξζεθαλ απφ ηνπο Άξαβεο ζηε δπηηθή Δπξψπε θαηά ηνλ 12 ν αηψλα. Δπίζεο ην πγξφ ππξ ησλ Βπδαληηλψλ είρε θαηά πάζα πηζαλφηεηα σο βάζε ην πεηξέιαην. Μέρξη ηεο αξρέο ηνπ 19 νπ αηψλα ε ρξήζε ηνπ θσηηζηηθνχ πεηξειαίνπ ζηηο Ζ.Π.Α βξηζθφηαλ ζην ίδην επίπεδν πνπ ην είραλ αθήζεη νη αξραίνη Έιιελεο θαη Ρσκαίνη. Ζ πξψηε γεψηξεζε εηδηθά γηα ηελ αλαδήηεζε πεηξειαίνπ έγηλε απφ ηνλ Έληγνπηλ Νηξέηθ ζηελ δπηηθή Πελζπιβάληα ηνλ Αχγνπζην ηνπ 1859 θαη ζε βάζνο 21 κέηξσλ, έηζη άλνημε ηνλ δξφκν ζηελ βηνκεραλία πεηξειαίνπ. Σελ ίδηα πεξίπνπ πεξίνδν, πεηξειατθά πεδία αλαθαιχθζεθαλ ζηελ Δπξψπε θαη ζηελ Άπσ Αλαηνιή.Με ηελ αξρή ηνπ 20 νπ αηψλα ε βηνκεραληθή επαλάζηαζή, πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ εκθάληζε ηνπ απηνθηλήηνπ, είρε πξνρσξήζεη ηφζν πνιχ ψζηε ην επεμεξγαζκέλν πεηξέιαην γηα θσηηζηηθή ρξήζε έπαπε λα έρεη ηφζε ζεκαζία θαη ε πεηξειατθή βηνκεραλία έγηλε ε πξψηε πεγή ελέξγεηαο ζηνλ θφζκν. Έηζη ελψ ην 1870 ε παγθφζκηα παξαγσγή πεηξειαίνπ ήηαλ κηθξφηεξε απφ ηφλνπο ην ρξφλν έθηαζε λα μεπεξλά ηα ηφλνπο. ήκεξα ην πεηξέιαην απνηειεί ζεκαληηθή πξψηε χιε ζηε βηνκεραλία ησλ πεηξνρεκηθψλ, αιιά ηελ κεγαιχηεξε εθαξκνγή βξίζθεη ζηελ παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ηελ νπνία εμαξηάηαη ην παξφλ θαη ην κέιινλ ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο.( ,ζην ) 1.2 Βηβιηνγξαθηθή επηζθόπεζε θαη νη ζηόρνη ηεο εξγαζίαο Κάλνληαο κηα γξήγνξε αλαζθφπεζε ζηε ξνή ηεο ηζηνξίαο ηνπ πεηξειαίνπ κπνξνχκε εχθνια λα δηαπηζηψζνπκε, γηαηί είλαη ηφζν ζεκαληηθφ γηα ηνπο αλζξψπνπο θαη ην ζπνπδαίν ξφιν πνπ έρεη δηαδξακαηίζεη ζηελ παγθφζκηα ηζηνξία. Απηφ είλαη θαη ην έλαπζκα γηα ηελ ζπγγξαθή απηήο ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο. θνπφο ηεο εξγαζίαο είλαη λα απαληήζεη ζε θάπνηα εξσηήκαηα, φπσο Ση είλαη ην πεηξέιαην; Γηαηί ην πεηξέιαην είλαη ηφζν ζεκαληηθφ γηα ηνλ άλζξσπν; Δίλαη ην πεηξέιαην απεξηφξηζην; Πξαγκαηνπνηψληαο κηα κεζνδηθή έξεπλα θαη ζπιινγή πιεξνθνξηψλ απφ ειιεληθή βηβιηνγξαθία θαη απφ ην δηαδίθηπν ε παξνχζα εξγαζία είλαη ζε ζέζε λα απαληήζεη εξσηήκαηα φπσο ηα παξαπάλσ θαζψο θαη λα δεκηνπξγήζεη λέα. Γίλεηαη κηα πιήξεο αλαθνξά θαη πεξηήγεζε ζηνλ θφζκν ηνπ πεηξειαίνπ, αλαιχεηαη ε αγνξά θαη ν ξφινο ηνπ ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκία θαη κειεηνχληαη νη ζνβαξέο επηπηψζεηο ηνπ ζην πεξηβάιινλ θαη ζηε δσή ηνπ αλζξψπνπ. Ο αλαγλψζηεο κε ηηο πξναλαθεξζείζεο πιεξνθνξίεο απνθηάεη κηα ζρεδφλ νινθιεξσκέλε άπνςε γηα ην ζέκα θαη είλαη ζε ζέζε λα απαληήζεη ζε εξσηήκαηα φπσο απηά πνπ δηαηππψζεθαλ παξαπάλσ. Αθνχ είλαη ζε ζέζε λα θαιχςεη κέρξη απηφ ην ζεκείν ηνλ αλαγλψζηε ζηε - 9 -

11 ζπλέρεηα γίλεηαη αλαθνξά ζην ζεκαληηθφηαην ζέκα ησλ απνζεκάησλ ηνπ πεηξειαίνπ θαη ζηε ζηξνθή πξνο ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα. ε απηφ ην ζεκείν ε εξγαζία ζηνρεχεη ζηελ θαηαλφεζε ηνπ φηη ην πεηξέιαην είλαη κηα κε αλαλεψζηκή πεγή ελέξγεηαο θαη ζπλεπψο ηα απνζέκαηα ηνπ εμαληινχληαη. ηελ εηζαγσγή ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, ζηελ αλαγλψξηζε ησλ πιενλεθηεκάησλ θαη κεηνλεθηεκάησλ θαζψο θαη ηε κειέηε φισλ ησλ θαηεγνξηψλ μερσξηζηά. Αλαθέξεηαη ζηελ ζρέζε ηεο Διιάδαο θαη ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο κε ην πεηξέιαην θαη κε ηεο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Απνηππψλνληαη ηα πνζνζηά ζπκκεηνρήο ηεο θάζε ελέξγεηα ζηελ ειιεληθή επηθξάηεηα θαη γίλνληαη κειινληηθέο πξνβιέςεηο γηα ηελ εμέιημε πνπ κπνξεί λα ππάξμεη ηα επφκελα ρξφληα. πκπεξαζκαηηθά, κε ηελ παξνχζα κειέηε επηρεηξείηαη ε θαηαγξαθή, ηεθκεξίσζε θαη αμηνιφγεζε κε ηξφπν θαηαλνεηφ, φισλ εθείλσλ ησλ ζηνηρείσλ πνπ έρνπλ θαηαζηήζεη ην πεηξέιαην έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα αγαζά ηνπ πιαλήηε θαη πνηεο ελαιιαθηηθέο κνξθέο ελέξγεηαο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ αληηθαηάζηαζε ηνπ πεηξειαίνπ σο κνξθή ελέξγεηαο. Καηά δηαδηθαζία ζπιινγήο ησλ πιεξνθνξηψλ κειεηήζεθαλ θαη άιιεο εξγαζίεο κε παξεκθεξή ζέκαηα νη νπνίεο ζην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ζπκπίπηνπλ ζε θνηλά ζπκπεξάζκαηα. πκθσλνχλ ζην φηη ην πεηξέιαην είλαη κία πνιχ ζεκαληηθή πεγή ελέξγεηαο αιιά, ιφγσ ηεο εμάληιεζεο ησλ απνζεκάησλ θαη ηεο κφιπλζεο πνπ πξνθαιεί ζην πεξηβάιινλ θαη ζηνλ άλζξσπν, ζα πξέπεη λα γίλεη αληηθαηάζηαζε απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο φπσο είλαη ε αηνιηθή, ειηαθή, βηνκάδα, γεσζεξκηθή, πδξαπιηθή θαη ελέξγεηα θπκάησλ. Σν ζέκα ηεο παξνχζαο πηπρηαθήο εξγαζίαο είλαη έλα αξθεηά ζεκαληηθφ δήηεκα ην νπνίν ιφγσ ησλ πξναλαθεξζέλησλ ζηνηρείσλ, έρεη πάξεη ζεκαληηθέο δηαζηάζεηο ηα ηειεπηαία ρξφληα. Πηζηεχσ φηη ε έξεπλα θαη ε θαηαγξαθεί ησλ πιεξνθνξηψλ θαη ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζπιιέρζεθαλ, ζα αληαπνθξηζεί ζηηο πξνζδνθίεο ηφζν ηηο δηθέο κνπ φζν θαη απηψλ πνπ ζα δηαβάζνπλ θαη ζα κειεηήζνπλ νιφθιεξε ηελ εξγαζία ή κεκνλσκέλα θεθάιαηα πνπ ηνπο αθνξνχλ. 1.3 Πξώηεο εθκεηαιιεύζεηο πεηξειαίνπ ηα κέζα ηνπ 19 νπ αηψλα άξρηζε ε εθκεηάιιεπζε ηνπ πεηξειαίνπ. Κχξην ιφγνο ήηαλ λα ηθαλνπνηεζεί ε δήηεζε γηα έλα θζελφ θαχζηκν θσηηζκνχ. Σν ιάδη απφ θάιαηλεο ήηαλ πνιχ αθξηβφ θαη ρξεζηκνπνηείην κφλν ζε ζπίηηα πινπζίσλ, ηα θεξηά απφ άιιεο δσηθέο ιηπαξέο χιεο (ζπαξκαηζέηα) κχξηδαλ δπζάξεζηα ζε θιεηζηνχο ρψξνπο θαη ην δίθηπν θσηαεξίνπ ήηαλ δηαζέζηκν κφλν ζηηο θεληξηθέο ζπλνηθίεο ησλ πφιεσλ. Σν έηνο 1852 εμαγφξαζε ν Καλαδφο γηαηξφο θαη γεσιφγνο Abraham Gessner κία

12 επξεζηηερλία, κε βάζε ηελ νπνία ήηαλ δπλαηή ε παξάγσγή θζελνχ θαπζίκνπ απφ ην αξγφ πεηξέιαην. Απηφ ην θαχζηκν νλνκάζηεθε θσηηζηηθφ πεηξέιαην. Σν έηνο 1852 πξφηεηλε ν Ακεξηθάλνο ρεκηθφο Benjamin Slliman ( ) λα θαζαξίδεηαη ην αξγφ πεηξέιαην κε ζετθφ νμχ γηα λα αμηνπνηεζεί σο θαχζηκν. Με ηελ απμαλφκελε δήηεζε άξρηζε θαη ε αλαδήηεζε θνηηαζκάησλ πεηξειαίνπ κε γεσηξήζεηο. Γηάζεκνο ζε απηφλ ηνλ ηνκέα έγηλε ν Edwin Drake ( ), έλαο ηέσο εηζπξάθηνξαο πνπ έςαρλε επί δχν ρξφληα κε αλάζεζε απφ ηνλ βηνκήραλν George Bissell. Πξνβιεκαηηθφ ήηαλ γηα ηνλ Νηξέηθ λα βξεη ζπλεξγείν γεσηξήζεσλ, γηαηί κέρξη ηφηε ήηαλ γλσζηέο κφλν νη γεσηξήζεηο γηα λεξφ. ηαλ πξφηεηλε ζε κηα εηαηξία λα θάλεη γηα ινγαξηαζκφ ηνπ γεψηξεζε γηα πεηξέιαην ζην Titusville ηεο Πελζπιβάληαο πήξε ν Νηξέηθ ηελ απάληεζε «Γεσηξήζεηο γηα πεηξέιαην» Δλλνείο λα θάλνπκε ηξχπεο ζηε γε γηα λα βξνχκε πεηξέιαην? ίγνπξα ζα είζαη ηξειφο?» Σν έηνο 1859, κεηά απφ απνηπρεκέλεο αλαδεηήζεηο δχν εηψλ, εληνπίζηεθε ζε βάζνο πεξί ηα 21 κέηξα έλα ζεκαληηθφ θνίηαζκα πεηξειαίνπ. Απηφ απνηέιεζε θαη ηελ έλαξμε φισλ ησλ κεηαγελέζηεξσλ πξνζπαζεηψλ γηα έξεπλα, γεσηξήζεηο θαη άληιεζε πεηξειαίνπ. Σν Titusville έγηλε απφ ην 1860γηα ην πεηξέιαην φηη ήηαλ ε Καιηθφξληα γηα ηνπο ρξπζνζήξεο. ε ελάκηζε ρξφλν απφ ηελ πξψηε επηηπρή γεψηξεζε ππήξραλ ζηελ πεξηνρή 75 άιιεο γεσηξήζεηο πνπ παξήγαγαλ αξγφ πεηξέιαην θαη ε θσκφπνιε έγηλε ην επίθεληξν εκπνξηθψλ ζπλαιιαγψλ ηεξάζηηνπ νηθνλνκηθνχ χςνπο θαη ηφπνο ζπγθέληξσζεο ξηςνθίλδπλψλ θεξδνζθφπσλ. πλαιιαγέο κε αληηθείκελν ηα δηθαηψκαηα γεσηξήζεσλ,κεηνρέο εηαηξηψλ αγνξαπσιεζίεο πηζαλψλ πεηξειαηνθφξσλ εθηάζεσλ, δεζκεχζεηο εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ, κπζηηθέο πιεξνθνξίεο γηα λέα θνηηάζκαηα, θαηλνχξγηα κεραλήκαηα θ.α. ήηαλ ζηελ εκεξήζηα δηάηαμε. ηνπο πξψηνπο κήλεο ηνπ 1861 εληνπίζηεθε ζηελ ίδηα πεξηνρή θνίηαζκα κε κεγάιε πίεζε θαη παξαγσγή ρηιίσλ βαξειηψλ (1 barrel=159 ιίηξα) εκεξεζίσο πεξηζζφηεξν απφ φηη φιεο νη άιιεο γεσηξήζεηο καδί. Ζ παξαγσγή ζηε δπηηθή Πελζπιβάληα έθηαζε ην 1860 ηα 450 ρηιηάδεο βαξέιηα θαη ην 1862 ηα 3 εθαηνκκχξηα θαη ελψ ε παξαγσγή απμαλφηαλ δηαξθψο,νη ηηκέο αλεβνθαηέβαηλαλ απξφβιεπηα θαη ζπρλά θαηαζηξνθηθά. Σνλ Ηαλνπάξην ηνπ 1851 θφζηηδε ην βαξέιη 10 δνιάξηα θαη ζην ηέινο ηνπ ίδηνπ έηνπο κφλν 10 ζεληο, αιιά ζην ηέινο ηνπ 1862 ε ηηκή είρε ζηαζεξνπνηεζεί ζηα 4 δνιάξηα. Οη πεξηζζφηεξεο εηαηξίεο ηνπ «ελφο αλδξφο» εμαθαλίζηεθαλ θπζηθά απφ ηελ αγνξά κε ηέηνηα αζηάζεηα ησλ ηηκψλ. Ο παξάιιεια εμειηζζφκελνο εκθχιηνο πφιεκνο ησλ Ζ.Π.Α έθαλε ηηο επηρεηξεκαηηθέο θαη εκπνξηθέο πξνβιέςεηο αθφκα πην αλαζθαιείο ζην βαζκφ πνπ ν πξσηνπφξνο Νηξέηθ έραζε φια ηα θέξδε θαη ηηο ζπκκεηνρέο ηνπ θαη θαηέιεμε επαίηεο. Αξγφηεξα ηνπ απνλεκήζεθε απφ ηελ πνιηηεία ηεο Πελζπιβαλίαο κηα ηηκεηηθή ζχληαμε. ( ,ζην )

13 Οη ζπλζήθεο κεηαθνξάο ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ ήηαλ αξρηθά ηειείσο πξσηφγνλεο: Ξχιηλνη αγσγνί αληηθαηέζηεζαλ ηηο αινγνάκαμεο πνπ κεηέθεξαλ ηα αξρηθά βαξέιηα, ησλ νπνίσλ ε ρσξεηηθφηεηα έκεηλε ζηελ ηζηνξία σο κνλάδα κέηξεζεο. Σα πξψηα δηπιηζηήξηα δεκηνπξγήζεθαλ θνληά ζηηο πεξηνρέο ησλ γεσηξήζεσλ θαη ε επεμεξγαζία ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ ήηαλ άκεζε. Κχξην πξντφλ κε κεγάιε εκπνξηθή δήηεζε ήηαλ ην θσηηζηηθφ πεηξέιαην γηα ζπίηηα θαη εξγνζηάζηα θαη αθνινπζνχζαλ ηα πιηθά γηα ιίπαλζε κεραλψλ. Ζ δηαλνκή πεηξειαίνπ ζηνπο θαηαλαισηέο γηλφηαλ κε βπηηνθφξεο άκαμεο. ρεδφλ 6 ρξφληα κεηά ηελ πξψηε επηηπρή γεψηξεζε εκθαλίδεηαη ην έηνο 1865 ζην πξνζθήλην έλαο λεαξφο 26 εηψλ, ηδηνθηήηεο κηαο κηθξήο εκπνξηθήο εηαηξίαο πεηξειαηνεηδψλ, ν νπνίνο αμηνινγψληαο ηηο πηζαλέο εκπνξηθέο, νηθνλνκηθέο θαη πνιηηηθέο εμειίμεηο, αγφξαζε ην κεγαιχηεξν δηπιηζηήξην ηεο Πελζπιβάληαο γηα ην ηεξάζηην πνζφ (ηφηε) ησλ δνιαξίσλ. Ήηαλ ν John D. Rockefeller ( ). Ζ ρξνληθή επηινγή ηνπ Ρνθθέιεξ δελ ήηαλ άζρεκε γηαηί κε ηε ιήμε ηνπ εκθπιίνπ πνιέκνπ, άξρηζε λα θηλείηε ζε εληαηηθνχο ξπζκνχο ε παξαγσγή θαη ε δήηεζε ηνπ θσηηζηηθνχ πεηξειαίνπ. Μεηά απφ δηάθνξεο επηρεηξεκαηηθέο θηλήζεηο, δεκηνχξγεζε ν Ρνθθέιεξ ην έηνο 1870, καδί κε ην ζηελφ θίιν θαη ζπλεξγάηε ηνπ ησλ Henry Flagler ( ) ηελ εηαηξία Standar Oil company. Ακέζσο κεηά άξρηζε έλαο εμνλησηηθφο εκπνξηθφο πφιεκνο απηήο ηεο εηαηξίαο ελάληηα ζε φιεο ηεο άιιεο, κε ηερλεηά κεηαβαιιφκελεο ηηκέο, παξαπιαλεηηθά ζπκβφιαηα θαη εμαγνξά ζπλεηδήζεσλ. Ζ Standar Oil αλαδείρζεθε ήδε ην έηνο 1872 ζε κνλνπσιηαθή εηαηξία ησλ Ζ.Π.Α, κε έιεγρν ζηελ εμφξπμε, ηε κεηαθνξά, ηε δηχιηζε θαη ηε δηαλνκή πεηξειαίνπ ζην Cleveland θαη ζηε Νέα Τφξθε. Σν 1879 είρε ν Ρνθθέιεξ ππφ ησλ έιεγρν ηνπ ην 90% ηεο δηπιηδφκελεο πνζφηεηαο πεηξειαίνπ ζηηο Ζ.Π.Α. Σν έηνο 1872 ηδξχζεθε έλα ηξαζη(trust) φισλ ησλ εηαηξηψλ ηνπ Ρνθθέιεξ γηα λα δηεπζεηεζνχλ πξνβιήκαηα ηδηνθηεζίαο θαη ρξεκαηηθψλ ζπλαιιαγψλ. Αλ θαη φιεο απηέο

14 νη δηαδηθαζίεο εμειίρζεθαλ κε βάζε ηνπ ηζρχνληεο λφκνπο ησλ Ζ.Π.Α. ν φξνο πεηξειατθφ ηξαζη έγηλε έθηνηε ζπλψλπκν κε ηελ ηεξάζηηα νηθνλνκηθή θαη πνιηηηθή δχλακε θαη ηελ θαηάρξεζε ηεο. ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1880 παξήγαγαλ νη εηαηξίεο ηεο Standar Oil ην 25% ηεο παγθφζκηαο δήηεζεο ζε πεηξέιαην θαη ζε άιια παξάγσγα (λάθζεο, ιηπαληηθά, παξαθίλε, βαδειίλε θ.α.). Σν 1890 άξρηζε ν Ρνθθέιεξ γεσηξήζεηο ζηελ πνιηηεία ηνπ Οράην θαη δεκηνχξγεζε εθεί έλα λέν πεηξειατθφ θέληξν. Σν πεηξέιαην θαη ηα παξάγσγα ηνπ έγηλαλ ην ηέηαξην ζεκαληηθφηεξν πξντφλ γηα ηηο ακεξηθαληθέο εμαγσγέο. ηελ Δπξψπε θαιππηφηαλ ε δήηεζε πεηξειαίνπ θαηά κεγάιν κέξνο κε εηζαγσγέο απφ ηηο Ζ.Π.Α. O Marcus Samuel ίδξπζε ζην Λνλδίλν ηελ εηαηξία Shell Company, επηιέγνληαο σο φλνκα θαη ζρήκα κηα αρηβάδα, ιφγσ ηεο αδπλακίαο πνπ είρε ν παηέξαο άκηνπει. Οη αδεξθνί Νφκπει θαη ν Alphonse Rothschild πξαγκαηνπνίεζαλ γεσηξήζεηο θαη ίδξπζαλ δηπιηζηήξηα ζην Μπαθνχ (Καζπία) θαη ε εηαηξία Royal Dutch Company αλέιαβε ηα θνηηάζκαηα πεηξειαίνπ ζηελ Ηλδνλεζία. Ο λένο αηψλαο φκσο άξρηζε φκσο κε κηα ηζρπξή θξίζε γηα ην πεηξέιαην : ε εχξεζε θαη δηάδνζε ηνπ ειεθηξηθνχ ιακπηήξα κείσζε ζεκαληηθά ηε δήηεζε γηα θσηηζηηθφ πεηξέιαην θαη ην 1902 ππνινγίδεηαη φηη είραλ εγθαηαζηαζεί ζηηο Ζ.Π.Α 18 εθαηνκκχξηα ιάκπεο θσηηζκνχ. Κη ελψ νη πεξηζζφηεξεο κηθξέο εηαηξίεο πνπ είραλ απνκείλεη ζην θχθισκα ηνπ πεηξειαίνπ, πξνζπαζνχζαλ λα απαγθηζηξσζνχλ απφ απηφ ην πξντφλ γηα λα γιπηψζνπλ ηελ θαηαζηξνθή, άξρηζε ε δηάδνζε ηνπ απηνθηλήηνπ θαη ε δήηεζε ηεο βελδίλεο. Ζ άκαμα ρσξίο «άινγν» απαηηνχζε φιν θαη πεξηζζφηεξα θαχζηκα θαη θαηαιιειφηεξνο πξνκεζεπηήο ήηαλ πξνθαλψο ε Standar Oil ηνπ Ρνθθέιεξ. ηα ηέιε ηνπ 19 νπ αηψλα είραλ εληνπηζηεί λέα πεηξειατθά θνηηάζκαηα ζην Κνινξάλην, ην Κάλζαο θαη ηελ Καιηθφξληα. Σν κεγαιχηεξν κέξνο ηεο άληιεζεο θαη δηχιηζεο πέξαζε πάιη ζηελ Standar Oil, αιιά φηαλ ην έηνο 1901 εληνπίζηεθαλ λεφηεξα θνηηάζκαηα ζην Σέμαο, θέξδηζε ηελ ζπλεξγαζία κε ηνπο ηδηνθηήηεο ησλ πεηξειαηνπεγψλ ε εηαηξία Shell, ε νπνία εμαγφξαζε γηα 20 ρξφληα ην δηθαίσκα ηεο άληιεζεο θαη δηχιηζεο κε ηνπιάρηζηνλ 25 ζεληο ην βαξέιη. Ζ ζπκθσλία απηή πξνθάιεζε ζεκαληηθέο πνιηηηθέο αληηδξάζεηο, γηαηί κηα επξσπατθή εηαηξία απνθηνχζε δηθαηψκαηα ζηελ ακεξηθαληθή αγνξά πεηξειαίνπ. Έηζη ην 1903 αλαγθάζηεθε ε εηαηξία Shell λα εγθαηαιείςεη ην ζπκβφιαην θαη λα ππνθχςεη ζηα, ππνθηλνχκελα απφ ηηο αληίπαιεο εηαηξίεο. Σε ζέζε ηεο Shellπήξε ηφηε κηα λέα εηαηξία πνπ ηδξχζεθε, ε Gulf Oil Corporation,ε νπνία έγηλε κηα απφ ηηο κεγαιχηεξεο πεηξειατθέο εηαηξίεο ηνπ θφζκνπ. Μηα άιιε εηαηξία πνπ ηδξχζεθε γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ ηεμαληθψλ θνηηαζκάησλ ήηαλ ε Texas Fuel Company πνπ κεηνλνκάζηεθε ζε Texaco. Αξγφηεξα επεθηάζεθε ε Texaco ζε θνηηάζκαηα ηεο Οθιαρφκα θαη έγηλε κε ηε ζεηξά ηεο επίζεο κηα απφ ηεο κεγαιχηεξεο πεηξειατθέο εηαηξίεο ηνπ θφζκνπ. Ζ αλάπηπμε ηεο Texaco

15 κείσζε ην κεξίδην ηεο Standar Oil ζηελ ακεξηθαληθή πεηξειατθή αγνξά, αλ θαη ζε απφιπηεο ηηκέο ε παξαγσγή θαη ηα θέξδε ηεο απμήζεθαλ θαηά πνιχ. Έηζη, ην 1911 θαηείρε ε Standar Oil ην 60%ηεο ακεξηθαληθήο αγνξάο, έλαληη ηνπ 90% ην έηνο ( ,ζηφ ) 1.4 Ζ ζύγρξνλε εθκεηάιιεπζε ηνπ πεηξειαίνπ Έξεπλα γηα πεηξέιαην. Ο 20 νο αηψλαο ραξαθηεξίζηεθε, φρη άδηθα, αηψλαο ηεο ηαρχηεηαο, γηαηί παξαηεξήζεθε κηα έθξεμε ζηελ αλάπηπμε ησλ κεηαθνξψλ θαη ηεο επηθνηλσλίαο. Ζ αλάπηπμε ηεο βηνκεραλίαο ησλ απηνθηλήησλ, ησλ αεξνπιάλσλ αιιά θαη ησλ ππφινηπσλ κεηαθνξηθψλ κέζσλ δε ζα κπνξνχζε λα επηηεπρζεί ρσξίο ηελ αμηνπνίεζε ηνπ πεηξειαίνπ. Σν πεηξέιαην σο θαχζηκν ρξεζηκνπνηείηαη θαη γηα ηε ζέξκαλζε θαη γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο γηα αζηηθή, αγξνηηθή θαη βηνκεραληθή ρξήζε. κσο, φπσο αλέθεξε ν Mendeleev, «ην πεηξέιαην είλαη πνιχ πνιχηηκν γηα λα θαίγεηαη», γηαηί απνηειεί ηελ πξψηε χιε γηα ηελ παξαγσγή πνιιψλ ρξήζηκσλ πξντφλησλ, φπσο ηα απνξξππαληηθά, ηα θάξκαθα, ηα πιαζηηθά θαη πνιιά άιια. Πνιιέο απφ ηηο γεσπνιηηηθέο θαη νηθνλνκηθέο αλαθαηαηάμεηο ηνπ 20 νπ αηψλα είραλ σο ζηφρν ησλ έιεγρν ησλ θνηηαζκάησλ ηνπ πεηξειαίνπ πνπ ραξαθηεξίζηεθε «καχξνο ρξπζφο». Ζ αλαδήηεζε θνηηαζκάησλ πεηξειαίνπ απαηηεί εηδηθέο γεσινγηθέο θαη γεσθπζηθέο κειέηεο, νη νπνίεο εληνπίδνπλ πεξηνρέο κε κεγάιε πηζαλφηεηα παξνπζίαο πεηξειαηνθφξνπ θνηηάζκαηνο. Ζ πηζαλφηεηα βέβαηα λα βξεζεί πεηξέιαην κεηά απφ γεψηξεζε είλαη 1 πξνο 10. Ζ έξεπλα γηα πεηξέιαην δηελεξγείηαη ζε δχν θάζεηο : ε πξψηε απνηειείηαη απφ ηηο γεσινγηθέο θαη γεσθπζηθέο κειέηεο θαη ε δεχηεξε πεξηιακβάλεη κία ε πεξηζζφηεξεο εξεπλεηηθέο γεσηξήζεηο.( Ησαλλίδεο Κπξηάθνο, 2008 Σν πεηξέιαην) Σν πεηξέιαην θαη ηα αέξηα κπνξνχλ λα ζπγθεληξσζνχλ ζε θνηηάζκαηα αλ ππάξρνπλ νξηζκέλεο γεσινγηθέο ζπλζήθεο : 1. Ζ παξνπζία ελφο βξάρνπ πνπ ρξεζηκεχεη σο απνζήθε θαη έρεη πφξνπο ζπλδεδεκέλνπο κεηαμχ ηνπο ή ξσγκέο θαη θελά. 2.Ζ παξνπζία πάλσ απφ ηε βξάρν-απνζήθε ελφο ζρεκαηηζκνχ αδηάβξνρνπ (πνπ ζπρλά ιέγεηαη θαπέιν) 3. Ζ χπαξμε ελφο «θιεηζίκαηνο», δειαδή ελφο γεσινγηθνχ ζρεκαηηζκνχ πνπ εκπνδίδεη ηε δηαθπγή πγξψλ θαη αεξίσλ

16 πλήζσο ηα απνζέκαηα βξίζθνληαη ζε αληίθιηλα ή ζε ζεκεία φπνπ π.ρ. εμαηηίαο κηαο θαζίδεζεο ππάξρεη αζπλέρεηα ζηα πεηξψκαηα. Ζ έξεπλα γηα ηελ αλαθάιπςε ηνπ πεηξειαίνπ πεξηιακβάλεη : Α)Φσηνγξάθεζε ηνπ ρψξνπ, φπνπ θαίλνληαη θαζαξά νη πηζαλέο ηνπνζεζίεο γηα γεψηξεζε. Β)Γεσινγηθή έξεπλα, νπφηε γίλεηε ραξηνγξάθεζε ησλ πεηξσκάησλ Γ)Γεσθπζηθή έξεπλα Οη κέζνδνη πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη είλαη ε ζεηζκηθή, ε ζηαζκηθή, ε καγλεηηθή, ε ειεθηξηθή θ.α. Ζ πην γλσζηή θαη ε πην ρξεζηκνπνηνχκελε κέζνδνο είλαη ε ζεηζκηθή. Ζ ζεηζκηθή κειέηε ελφο πεδίνπ γίλεηε κε κία ζεηξά κηθξψλ εθξήμεσλ, θνληά ζηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο. εηζκφκεηξα θαηαγξάθνπλ ηα θχκαηα πνπ θηάλνπλ ζε απηά κε αλάθιαζε, πάλσ ζε νξηζκέλα πεηξψκαηα. Με βάζε ην ρξφλν πνπ έθαλαλ ηα θχκαηα λα δηαλχζνπλ ηηο απνζηάζεηο θαη ηηο δηαθνξεηηθέο ηαρχηεηεο κε ηηο νπνίεο δηαπεξλνχλ ζηξψκαηα κε δηαθνξεηηθή ππθλφηεηα γίλεηε ραξηνγξάθεζε ηνπ ππεδάθνπο. Ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ γηα ηνπο εξεπλεηέο παξνπζηάδνπλ νη πεξηζσξηαθέο εκίθιεηζηεο ζάιαζζεο, φπσο ε Βφξεηα Θάιαζζα, ν Πεξζηθφο Κφιπνο, ε Θάιαζζα ηεο Ηξιαλδίαο, ν Κφιπνο ηνπ Υάληζνλ, ν Κφιπνο ηνπ Αγίνπ Λαπξέληηνπ, ν Δχμεηλνο Πφληνο, ε Καζπία, ε Δξπζξά Θάιαζζα, ε Αδξηαηηθή θαη ε Θάιαζζα ησλ Βαιεαξίδσλ. ιεο απηέο νη ζάιαζζα παξνπζηάδνπλ θαηάιιειεο ηδεκαηνδνκέο γηα ηελ παγίδεπζε ηνπ πεηξειαίνπ θαη έρνπλ ζρεηηθά κηθξά βάζε. Ζ πεξηνξηζκέλε ηνπο ηνπνγξαθία επλνεί ηε ζπγθέληξσζε θαη δηαηήξεζε ηνπ νξγαληθνχ πιηθνχ ησλ πεηξειαίσλ θαη αλακέλεηαη ε παξνπζία επλντθψλ δνκψλ απνζήθεπζεο. Σα πεξηβάιινληα είλαη επίζεο επλντθά γηα απφζεζε εβαπνξίησλ θαη ζε κεξηθέο απφ απηέο έρνπλ ήδε ραξηνγξαθεζεί δηαππξηθέο δνκέο αιαηηνχ θαη αξγηιηθψλ ζρηζηφιηζσλ, ελψ θαη άιιεο πεξηζσξηαθέο ιεθάλεο ραξαθηεξίδνληαη απφ ηελ ζπλέρηζε ησλ πηπρψζεσλ ησλ γεηηνληθψλ ρέξζσλ. Σν ζθεληθφ ινηπφλ ηεο έξεπλαο γηα ην πεηξέιαην κεηαθέξεηαη ζηα ππνζαιάζζηα επεηξσηηθά πεξηζψξηα θαη ζηηο εζσηεξηθέο ζάιαζζεο πνπ αλακέλεηαη λα δψζνπλ κεγάιν αξηζκφ λέσλ παξαγσγηθψλ πεηξειαηνθφξσλ πεξηνρψλ ηα επφκελα ρξφληα. (Ησαλλίδεο Κπξηάθνο, 2008 Σν πεηξέιαην) Γεώηξεζε Ζ ηερληθή ηεο γεψηξεζεο γηα ηε δηάλνημε πεγαδηψλ αλαθέξεηαη γηα πξψηε θνξά ζε αξραία θηλέδηθα ρεηξφγξαθά. Ο ηξφπνο βαζηθά είλαη ν ίδηνο κε ηηο πξψηεο γεσηξήζεηο πνπ έγηλαλ ηε ζχγρξνλε επνρή. Ζ πξψηε

17 γεψηξεζε έγηλε ζηελ Πελζπλβάληα ην 1859 έγηλε ρξεζηκνπνηψληαο έλα βάξνο ελσκέλν κε θαιψδην πνπ αλεβνθαηέβαηλε θαη ρσλφηαλ ζηγά ζηγά ζην έδαθνο. Μηα αξθεηά ρξνλνβφξα δηαδηθαζία θαη κε ην κεηνλέθηεκα αλ ην βάξνο ζπλαληήζεη θνίηαζκα ππφ πίεζε, ηα αέξηα θαη ην πεηξέιαην λα εθηνμεπηνχλ δεκηνπξγψληαο ζεκαληηθή ζπαηάιε θαη νηθνινγηθή ξχπαλζε ζηε γχξν πεξηνρή. ήκεξα ρξεζηκνπνηείηαη ε πεξηζηξνθηθή κέζνδνο. ε απηή ηη κέζνδν ην βάξνο αληί λα θηλείηε πάλσ θάησ, ζπλδέεηαη κε ηε βάζε ελφο ζπζηήκαηνο αηζάιηλσλ ζσιήλσλ. Ο θεληξηθφο ζσιήλαο, γεσηξχπαλν πεξηζηξέθεηαη κε ηε βνήζεηα κηαο κεραλήο πνπ βξίζθεηαη ζηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο. Ζ ηαρχηεηα πεξηζηξνθήο ηνπ εξγαιείνπ κπνξεί λα θπκαίλεηαη απφ 30 κέρξη 500 ζηξνθέο αλά ιεπηφ θαη ε ηαρχηεηα δηείζδπζεο απφ ιίγα εθαηνζηά κέρξη πνιιά κέηξα αλά ψξα, αλάινγα κε ηελ ζθιεξφηεηα ησλ δηαπεξσκέλσλ πεηξσκάησλ. Σα βάζε γεψηξεζεο ππεξβαίλνπλ κεξηθέο θνξέο ηα κέηξα, αιιά ζπλήζσο φκσο θπκαίλνληαη κεηαμχ 1500 θαη 3500 κέηξσλ. Οη ίδηεο ηερληθέο ρξεζηκνπνηνχληαη ζηε ζάιαζζα, κφλν πνπ νη ρεηξηζκνί γίλνληαη απφ εμέδξα, ππεξπςσκέλε απφ ηελ επηθάλεηα ηεο ζάιαζζα. (Ησαλλίδεο Κπξηάθνο, 2008 Σν πεηξέιαην) 1.5 Οξγαληζκόο Δμαγωγώλ Πεηξειαηνπαξαγωγώλ Υωξώλ (ΟΠΔΚ) Ο ξόινο ηνπ ΟΠΔΚ ζηελ αγνξά πεηξειαίνπ Ο νξγαληζκφο εμαγσγψλ πεηξειαηνπαξαγσγψλ ρσξψλ, πεξηζζφηεξν γλσζηφο σο ΟΠΔΚ, (απφ ηα αξρηθά ηνπ ηίηινπ ηνπ ζηελ αγγιηθή απφδνζε : Organization of the Petroleum Exporting Countries, OPEC) είλαη ζήκεξα έλαο δηεζλήο νηθνλνκηθφο νξγαληζκφο. Σελ πξνεδξία ηνπ νξγαληζκνχ αζθεί απφ ηελ 1 ε Ηαλνπαξίνπ ηνπ 2009 ε Αγθφια, πνπ απνηειεί θαη ην λεφηεξν κέινο ηνπ απφ ην Γεκηνπξγήζεθε ζηε Βαγδάηε, Ηξάθ ην 1960 απφ ηηο αθφινπζεο ρψξεο κέιε : Ηξάλ, Ηξάθ, Κνπβέηη, ανπδηθή Αξαβία θαη Βελεδνπέια. Πξσηαξρηθνί ζηφρνη θαη ζθνπνί απηνχ ηνπ δηεζλή νξγαληζκνχ ήηαλ ε θαζηέξσζε εληαίαο πεηξειατθήο πνιηηηθήο κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ θαη ν πξνζδηνξηζκφο ησλ επκελέζηεξσλ κέηξσλ πξνζηαζίαο ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπο κε ζηαζεξνπνηεηηθέο ηηκέο ηεο δηεζλνχο αγνξάο ζε κηα πξννπηηθή αθελφο απνθπγήο βιαβεξψλ ζπλεπεηψλ γηα ηα ίδηα θξάηε κέιε θαη αθεηέξνπ ζε κηα δίθαηε θαη νκαιή πεηξειατθή βηνκεραληθή αλάπηπμή. Οη παξαπάλσ, ζεκηηνί ζηελ αξρή ζηφρνη παξέζπξαλ θαη άιιεο ρψξεο ζηε ζχλδεζε κε απηφλ ηνλ νξγαληζκφ. Έηζη απφ ην 1985 ηνλ ΟΠΔΚ ζπγθξνηνχλ νη παξαθάησ ρψξεο-κέιε, 12 ζηνλ αξηζκφ: Αγθφια, Αιγεξία, Γθακπφλ,

18 Ηζεκεξηλφο, Ηξάθ, Ηξάλ, Κνπβέηη, Ληβχε, Νηγεξία, ανπδηθή Αξαβία θαη Βελεδνπέια. Απφ ηφηε θαη γηα νπνηαδήπνηε άιια πεηξειαηνπαξαγσγά θξάηε, ρσξίο λα απνθιείεηε θαλέλα, αλεμάξηεηα πνιηηηθνχ θαζεζηψηνο, ζξεζθείαο, γεσγξαθηθνχ ρψξνπ θαη εθφζνλ δηαηεξεί βαζηθά αληίζηνηρα ζπκθέξνληα ησλ ήδε ρσξψλ-κειψλ. Κχξηα φξγαλα ηνπ νξγαληζκνχ είλαη ε πλέιεπζε, ε Δπηηξνπή ησλ Κπβεξλεηψλ θαη ε Γξακκαηεία. Ζ έδξα ηνπ ΟΠΔΚ βξίζθεηαη ζηε Βηέλλε (Απζηξία). (el.wikiredia.org/wiki/οξγαληζκφο_εμαγσγψλ_πεηξειαηνπαξαγσγψλ_ρσ ξψλ, ). Mε ηελ ίδξπζε ηνπ ΟΠΔΚ δελ ζήκαηλε φηη νη ρψξεο κέιε κπνξνχζαλ απηφκαηα λα πάξνπλ ηηο ηχρεο ηεο πεηξέιαην-βηνκεραλίαο ζηα ρέξηα ηνπο. Σελ πξψηε δεθαεηία, νη νηθνλνκηθέο επηηπρίεο ήηαλ κεηξεκέλεο. Σα ζπκθέξνληα ησλ κειψλ δηέθεξαλ θαη απηφ γηαηί θάζε ρψξα κέινο δηαηεξνχζε ηελ απφιπηε θπξηαξρία ζηελ παξαγσγή ηεο. Απηά φκσο ηα πξψηα ρξφληα ν ΟΠΔΚ αλαπηχρζεθε κε ζηέξεεο βάζεηο. Σα κέιε ηνπ απμαλφηαλ απφ ρξφλν ζε ρξφλν θαη απνθηνχζαλ εκπεηξία κε ηε ζπλεξγαζία θαη δηεξεχλεζε ησλ θνηλψλ πξνβιεκάησλ. Οη δξαζηεξηφηεηεο ηνπ είραλ ρακειφ πξνθίι, θαζψο έζεηε ηνπο ζηφρνπο ηνπ, πηνζεηνχζε απνθάζεηο θαη εκπιεθφηαλ ζηαδηαθά ζε δηαπξαγκαηεχζεηο κε εηαηξίεο. ηε δεθαεηία ηνπ 1970, ην λέν ζηνηρείν ζην ζχζηεκα πεηξειαίνπ, ήηαλ ε ηζρπξνπνίεζε ηνπ ΟΠΔΚ, πνπ ήηαλ ην θέληξν ηζρχνο θαη απηφ ήηαλ αλαγλσξηζκέλν απφ ηηο εηαηξίεο. Οη απαηηήζεηο ηνπο, γηα ηελ αχμεζε ησλ εζφδσλ ησλ κειψλ ηνπ, απνηεινχζαλ ζνβαξή δηθαηνινγεηηθά βάζε γηα ηελ αχμεζε ησλ ηηκψλ ζηηο θαηαλαιψηξηεο ρψξεο. Ζ ζπλεξγαζία θπξηαξρνχζε κεηαμχ ησλ εηαηξηψλ, αιιά θαη κεηαμχ ησλ κεγάισλ ρσξψλ παξαγσγήο. Σν πεηξέιαην εμαθνινπζνχζε λα παξάγεηαη θηελά θαη είρε αξρίζεη λα πιεξψλεηαη αθξηβά. Οη ρψξεο παξαγσγήο έδεηρλαλ φιν θαη ζπρλφηεξα φηη γλψξηδαλ ηελ δχλακε ηνπο. Σν 1971 θαη ην 1972 πιήζαηλαλ ηα ζεκάδηα πσο ν ζηφρν ηνπο ήηαλ λα αλαιάβνπλ ηνλ έιεγρν ηεο πξνζθνξάο. ηε Ληβχε θαη ζηελ Αιγεξία γίλνληαλ εζληθνπνηήζεηο. Σν Κνπβέηη απνθάζηδε κφλν ηνπ γηα ηνλ θαζνξηζκφ αλψηαησλ επηπέδσλ ζηελ παξαγσγή. Ζ ανπδηθή Αξαβία δελ έδεηρλε ηδηαίηεξε δηάζεζε λα απνδερηεί ηηο επεθηάζεηο ζηελ παξαγσγή πνπ ζρεδίαδαλ νη εηαηξίεο. Σν Ακπνχ Νηάκπη παξαθνινπζνχζε ζηελά ηηο ζπλαιιαγέο ησλ κεηφρσλ ησλ πεηξειατθψλ εηαηξηψλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαλ ζην έδαθνο ηνπ. Σελ ίδηα επνρή κεηαβάιινληαλ ξηδηθά ηα δεδνκέλα ζηε δηεζλή νηθνλνκηθή ζθελή. Σν κεηαπνιεκηθφ δηεζλέο λνκηζκαηηθφ ζχζηεκα θαηέξξεπζε. Σν πεηξέιαην θέξδηζε ηνλ αληαγσληζκφ κε ην θάξβνπλν ζηε κνλαδηθή ρψξα πνπ κέρξη ηφηε ην αθξηβφ θάξβνπλν αληηζηεθφηαλ ζην θζελφ πεηξέιαην ζηε Μεγάιε Βξεηαλία. Ήηαλ ε ζεκαληηθφηεξε πεγή ελέξγεηαο θαη γηα ηε βξεηαληθή

19 νηθνλνκία. Πιεζηάδνληαο ην 1973, ην πεηξέιαην θάιπςε πάλσ απφ ην 64% ηεο ζπλνιηθήο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο ζηε Γπηηθή Δπξψπε. Δθείλε ηελ θξίζηκε ρξνληά ε δπηηθνεπξσπατθή νηθνλνκία εμαξηηφηαλ απφ δχν πεγέο ελέξγεηαο αιιά ην πεηξέιαην είρε ηνλ πξψην ιφγσ. Ζ Ηαπσλία έγηλε ε κεγαιχηεξε εηζαγσγέαο πεηξειαίνπ ζηνλ θφζκν. Σν 1972, νη εηζαγσγέο ηηο μεπέξαζαλ γηα πξψηε θνξά ηα δηαθφζηα εθαηνκκχξηα ηφλνπο δειαδή ππήξρε πιήξε εμάξηεζε. Σελ ίδηα επνρή νη Ζ.Π.Α., πνπ απφ ην 1968 είραλ αξρίζεη λα θάλνπλ εηζαγσγέο πεηξέιαην, ππνρξεψζεθαλ λα αλαζεσξήζνπλ πιήξσο ηελ πνιηηηθή ηνπο θαη ηειηθά λα άξνπλ ηα πεξηνξηζηηθά κέηξα πνπ είραλ πάξεη ην Ήδε ν θφζκνο ηνπ πεηξειαίνπ είρε αλαηξαπεί εθ βάζξσλ. Οη Αξαβηθέο ρψξεο ρξεζηκνπνίεζαλ ην πεηξέιαην σο πνιηηηθφ φπιν, αιιά ηα κέιε ηνπ νξγαληζκνχ Αξαβηθά θαη κε Αξαβηθά ην ρξεζηκνπνίεζαλ σο νηθνλνκηθφ φπιν. Οη ζπλζήθεο δελ ζα κπνξνχζαλ λα είλαη πην θαηάιιειεο. Ο ΟΠΔΚ είρε ηζρπξνπνηήζεη ηελ ζέζε ηνπ θαη είρε έξζεη ε ψξα λα δείμεη ηελ δχλακε πνπ θξαηάεη ζηα ρέξηα ηνπ. Σν πεηξέιαην θπξηαξρνχζε ζηνλ θφζκν θαη ήηαλ ε ζπνπδαηφηεξε πξψηε χιε. Οη δπηηθέο νηθνλνκίεο ήηαλ απφιπηα εμαξηεκέλεο απφ ην πεηξέιαην ηνπ ΟΠΔΚ. Σν κεγαιχηεξν κεξίδην άλεθε ζην Μεζαλαηνιηθφ πεηξέιαην. Απφ ηα πέληε ηδξπηηθά κέιε Ηξάλ, Ηξάθ, Κνπβέηη, ανπδηθή Αξαβία θαη Βελεδνπέια είρε παξαρζεί απφ ην 1945 ην 90% ηνπ πεηξειαίνπ πνπ είρε κπεη ζηε δηεζλή αγνξά. Ο ΟΠΔΚ πξφζθεξε ην 40% ηεο παγθφζκηαο δήηεζεο θαη ην 1973 θάιπςε ην 54%. (σηήξεο Μπαλαθάθεο 2010,Ζ απηνθξαηνξία ηνπ καχξνπ ρξπζνχ, εθδφζεηο Γαβξηειίδε) Πίλαθαο 1 Σν ζχλνιν ηνπ πεηξειαίνπ πνπ παξάγεηαη ζε βαξέιηα αλά εκέξα, 2009: Θέζε Υψξεο Παξαγσγή 1. Ρσζία βαξειηψλ/εκέξα 2. ανπδηθή Αξαβία βαξειηψλ/εκέξα 3. Ζλσκέλεο Πνιηηείεο Ακεξηθήο βαξειηψλ/εκέξα 4. Ηξάλ βαξειηψλ/εκέξα 5. Κίλα βαξειηψλ/εκέξα 6. Καλαδάο βαξειηψλ/εκέξα 7. Μεμηθφ βαξειηψλ/εκέξα

20 8. Ζλσκέλα Αξαβηθά Δκηξάηα βαξειηψλ/εκέξα 9. Βξαδηιία βαξειηψλ/εκέξα 10. Κνπβέηη βαξειηψλ/εκέξα 11. Βελεδνπέια βαξειηψλ/εκέξα 12. Ηξάθ βαξειηψλ/εκέξα 13. Ννξβεγία βαξειηψλ/εκέξα 14. Νηγεξία βαξειηψλ/εκέξα 15. Αιγεξία βαξειηψλ/εκέξα Πεγή: Οη πεηξειαϊθέο θξίζεηο ηεο δεθαεηίαο ηνπ Καηά ηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70 έθαλαλ ηελ εκθάληζή ηνπο δχν πεηξειατθέο θξίζεηο. Απηέο έθεξαλ ζην πξνζθήλην ην θαηλφκελν ηνπ ζηαζηκνπιεζσξηζκνχ, δειαδή ηε ζπλχπαξμε πιεζσξηζκνχ θαη απμεκέλεο αλεξγίαο. Ωο επίζεκε εκεξνκελία έλαξμεο ηεο πξψηεο θξίζεο θαηαγξάθεηαη ε 17 ε Οθησβξίνπ ηνπ 1973, φηαλ ηα κέιε ηνπ ΟΑΠΔΚ (Οξγαληζκνχ Αξαβηθψλ Υσξψλ-Δμαγσγψλ Πεηξειαίνπ Οξγαληζκνχ Αξαβηθψλ Πεηξειαηνπαξαγσγψλ Κξαηψλ) αλαθνίλσζαλ φηη δελ ζα πξνκήζεπαλ πιένλ κε πεηξέιαην ηηο ρψξεο πνπ ππνζηήξημαλ ην Ηζξαήι ζηε δηακάρε ηνπ κε ηε πξία θαη ηελ Αίγππην. ε απηέο ηηο ρψξεο ζπκπεξηιακβάλνληαλ νη ΖΠΑ, νη ζχκκαρνη ηνπο ζηε Γπηηθή Δπξψπε θαη ε Ηαπσλία. Παξάιιεια, ηα κέιε ηνπ ΟΠΔΚ ζπκθψλεζαλ λα εθκεηαιιεπηνχλ ηελ επηξξνή ηνπο ζην κεραληζκφ θαζνξηζκνχ ηεο ηηκήο πεηξειαίνπ έηζη ψζηε λα απμεζεί ε ηηκή ηνπ παγθνζκίσο. Έηζη ε εμάξηεζε ηνπ βηνκεραλνπνηεκέλνπ θφζκνπ απφ ην αξγφ πεηξέιαην θαη ν θπξίαξρνο ξφινο ηνπ ΟΠΔΚ σο παγθφζκηνχ πξνκεζεπηή, νδήγεζαλ ζε δξακαηηθά πιεζσξηζηηθέο απμήζεηο ηηκψλ, ελψ ήηαλ θαηαζηαιηηθέο γηα ηελ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα. Παξφια απηά, νη ζηνρεπφκελεο ρψξεο αληαπνθξίζεθαλ βξίζθνληαο λέεο πξσηνβνπιίεο γηα λα πεξηνξίζνπλ ηελ

21 εμάξηεζε ηνπο απφ ηηο παξαπάλσ ρψξεο. Παξά ηηο πξνζπάζεηεο ησλ αξαβηθψλ θξαηψλ λα θαηαδείμνπλ ηελ ελεξγεηαθή εμάξηεζε ηεο Γχζεο, κπνξεί λα ππνζηεξηρζεί φηη ηειηθά δηαπξαγκαηεχνληαλ δηπισκαηηθά νθέιε γηα ηελ νινέλα θαη απμαλφκελε εμάξηεζε απφ ηε Γχζε γηα νηθνλνκηθή θαη ζηξαηησηηθή αζθάιεηα. Ζ έληνλε αληίδξαζε απφ ηηο ΖΠΑ, ηε Γπηηθή Δπξψπε, ηελ Ηαπσλία θαη ηε νβηεηηθή Έλσζε, θαζψο θαη ε εηζξνή λένπ πεηξειατθνχ πινχηνπ, είραλ επηθίλδπλεο ζπλέπεηεο γηα ηα αξαβηθά θξάηε θαηά ηα έηε κεηά ην 1973 θαη ην εκπάξγθν ηνπ ΟΠΔΚ. Οη πςειέο ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ άλνημαλ λένπο δξφκνπο πξνο αλαδήηεζε ελέξγεηαο θηάλνληαο κέρξη ηελ Αιάζθα, ηε Βφξεηα Θάιαζζα, ηελ Καζπία Θάιαζζα θαη ηνλ Καχθαζν. Έμη ρξφληα κεηά, ην 1979, αθνινχζεζε ε δεχηεξε πεηξειατθή θξίζε. Έθαλε ηελ εκθάληζε ηεο ζηηο ΖΠΑ, ζηνλ απφερν ηεο Ηξαληθήο επαλάζηαζεο. Μεηά ηελ πνιηηηθή θξίζε θαη ηνλ Ayatollah Khomeini λα αλαθηά ηνλ έιεγρν ηνπ Ηξάλ. Παξφιν πνπ ην λέν θαζεζηψο επαλέιαβε ηηο εμαγσγέο πεηξειαίνπ, ήηαλ αζπλεπείο θαη ιηγφηεξεο νδεγψληαο ηηο ηηκέο λα εθηνμεπηνχλ ζηα χςε. Οη ρψξεο ηνπ ΟΠΔΚ, γηα λα αληηκεησπίζνπλ ηελ θαηάζηαζε, αχμεζαλ ηελ παξαγσγή ηνπο θαη ε ζπλνιηθή απψιεηα έθηαζε ζην 4%. Ωζηφζν επηθξάηεζε έλαο δηαδεδνκέλνο παληθφο πνπ αλέβαζε ηελ ηηκή πνιχ πεξηζζφηεξν απφ φζν ζα αλακελφηαλ. Μεηά ην 1980 νη ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ έπεθηαλ γηα έμη ζπλερφκελα έηε θαη θνξπθψζεθαλ ην 1986 κε κηα πηψζε 46%. Απηφ ήηαλ απνηέιεζκα ηεο κεησκέλεο δήηεζεο θαη ηεο ππεξβνιηθήο παξαγσγήο, νδεγψληαο ηνλ ΟΠΔΚ ζην λα ράζεη ηελ ελφηεηα ηνπ, εμαγσγήο πεηξειαίνπ, φπσο ην Μεμηθφ, ε Νηγεξία θαη ε Βελεδνπέια επεθηάζεθαλ ζεκαληηθά, ελψ νη ΖΠΑ θαη ε Δπξψπε πήξαλ πεξηζζφηεξν πεηξέιαην απφ ην Prudhoe Bay θαη ηελ Βφξεηα Θάιαζζα. (σηήξεο Μπαλαθάθεο 2010, Ζ απηνθξαηνξία ηνπ καχξνπ ρξπζνχ, Δθδφζεηο Γαβξηειίδε) Σα απνζέκαηα θαη ε δηακόξθωζε ηεο ηηκήο ηνπ πεηξειαίνπ Σα απνζέκαηα ήηαλ ρακειά εμαηηίαο ηεο κεγάιεο δήηεζεο θαη ηνλ πξψην ιφγσ είρε ν ΟΠΔΚ γηα ηηο πεξηθνπέο ζηελ παξαγσγή. Οη λεφηεξεο απνθάζεηο ηνπ γηα ηηο κηθξέο απμήζεηο δελ πξνιάβαηλαλ λα ζπγθνιιήζνπλ εγθαίξσο ηελ αιπζίδα απφ ηελ άληιεζε ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ σο ηελ δηάζεζε ησλ παξαγσγψλ ηνπ ζηνλ θαηαλαισηή. Σα ρακειά απνζέκαηα ζε βελδίλε θαη πεηξέιαην ζέξκαλζεο ην θζηλφπσξν ηνπ 2000, έηεηλαλ ηηο αλεζπρίεο θαη δηαηεξνχζαλ ηηο ηηκέο ζε πςειά επίπεδα. Οη ρακειέο ηηκέο ην 1998 θαη ζηηο αξρέο ηνπ 1999 δελ είραλ αθήζεη κεγάια πεξηζψξηα θέξδνπο ζηα πξντφληα δηχιηζεο. Ζ επηδίσμε

22 ησλ εηαηξηψλ λα κεηψζνπλ ην θφζηνο είρε νδεγήζεη ζηελ κείσζε ηεο παξαγσγήο θαη ησλ απνζεκάησλ. Ζ αχμεζε ησλ ηηκψλ ζηε ζπλέρεηα, είρε δηεπξχλεη ηα πεξηζψξηα θαη ηελ επηζπκία γηα ηελ δηαηήξεζε ρακειψλ απνζεκάησλ. ην κεηαίρκην ηνπ 20 νπ αηψλα κε ηνλ 21 ν αηψλα απμήζεθαλ ηα θαζαξά θέξδε ηεο Exxon Mobil θαηά 116% ην πξψην εμάκελν ηνπ 2000 ζε ζρέζε κε ην αληίζηνηρν εμάκελν ηνπ 1999 θαη ηεο Royal Dutch Shell θαηά 197%. Σν θαινθαίξη ηνπ 1997 είρε γίλεη γλσζηφ φηη ε ΖΠΑ θαη ε Γεξκαλία, πνπ θαη νη δχν καδί δηαηεξνχζαλ πάλσ απφ ην κηζφ ησλ απνζεκάησλ ζηε δχζε, είραλ 564 εθαηνκκχξηα βαξέιηα νη ΖΠΑ, 54 εθαηνκκχξηα βαξέιηα ε Γεξκαλία θαη είραλ απνθαζίζεη λα πνπιήζνπλ έλα κέξνο απφ ηα ζηξαηεγηθά ηνπ απνζέκαηα. Γεγνλφο φκσο ήηαλ, φηη απφ 1985 θαη κεηά, ε θαηαλάισζε ήηαλ κεγαιχηεξε απφ ηνλ φγθν πεηξειαίνπ ζε εηήζηα βάζε, κέρξη ζήκεξα είρε αλαθαιπθζεί ην 1965.κσο ε κεγαιχηεξε παξαγσγή ζπλνιηθά ζην θφζκν, ζεκεηψζεθε ηνλ Ηνχιην ηνπ 2006 κε 86,13 εθαηνκκχξηα βαξέιηα ηελ εκέξα θαηά κέζν φξν θαη έλαλ ρξφλν κεηά, ηνλ Ηνχιην ηνπ 2007, αληιήζεθαλ αληίζηνηρα 84,28 εθαηνκκχξηα βαξέιηα. πλνιηθά ην 2007, ε παξαγσγή έθηαζε ζηα 81,53 εθαηνκκχξηα βαξέιηα ηελ εκέξα, δειαδή ιηγφηεξα απφ ην 2006, ελψ ε δήηεζε απμαλφηαλ θαηά , κε απνηέιεζκα ηελ άλνδν ησλ ηηκψλ. Ζ κείσζε ηεο παξαγσγήο ζα κεησλφηαλ θαη θάζε ρξφλν ζα αληινχζαλ ιηγφηεξν πεηξέιαην. Αλάινγε ηάζε είραλ θαη ηα απνζέκαηα. Απφ 1,2395 ηξηζεθαηνκκχξηα βαξέιηα, ην 2006 έθηαζαλ ζηα 1,2379 ην Μεηψζεθαλ δειαδή θαηά 1,6 δηζεθαηνκκχξηα. κσο κε ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα, ηα απνζέκαηα επαξθνχλ γηα 40 ρξφληα. Σν επίπεδν ηεο ηξέρνπζαο παξαγσγήο θαη ηα απνζέκαηα, ζπλερίδνπλ λα πξνζδηνξίδνπλ ηελ κέιινπζα παξαγσγή θαη ζπλζέηνπλ ην δίπηπρν πνπ αληηθαηνπηξίδεη ηελ παξαγσγηθή δπλακηθφηεηα κηαο ρψξαο. Κπξίαξρεο, ήηαλ νη ρψξεο ηνπ ΟΠΔΚ πνπ έιεγραλ πάλσ απφ ην 1/3 (35,6%) ηεο παγθφζκηαο παξαγσγήο θαη ηα 2/3 ησλ παγθφζκησλ απνζεκάησλ. εκαληηθφ κεξίδην ζηελ παγθφζκηα παξαγσγή θαη ζηα απνζέκαηα, είραλ νη θαη ρψξεο πνπ δελ αλήθαλ ζηνλ ΟΠΔΚ, φπσο ε Ρσζία θαη ε Ννξβεγία. Οη ρψξεο ηνπ ΟΟΑ (Οξγαληζκνχ Οηθνλνκηθήο πλεξγαζίαο θαη Αλάπηπμεο), θάιππηε ην 23,8% ηεο παγθφζκηαο παξαγσγήο θαη νη ρψξεο νη ρψξεο νη νπνίεο είραλ πξνέιζεη απφ ηελ δηάιπζε ηεο νβηεηηθήο Έλσζεο ην 14,8%. Οη ΖΠΑ, φπνπ αληιήζεθε γηα πξψηε θνξά ην πεηξέιαην ζηελ ηζηνξία, ήηαλ έλαο απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο παξαγσγνχο αιιά θαη ν κεγαιχηεξνο θαηαλαισηήο. Σν ίδην ίζρπε θαη γηα ηηο άιιεο ρψξεο πνπ είραλ κεγάιε παξαγσγή αιιά ηαπηφρξνλα θαη κεγάιε θαηαλάισζε φπσο ε Κίλα. Σα πεξηζζφηεξα παγθφζκηα απνδεδεηγκέλα απνζέκαηα πεηξειαίνπ εμαθνινπζνχλ λα βξίζθνληαη ζηελ πεξηνρή ηεο Μέζεο Αλαηνιήο θαη αληηζηνηρνχλ ζην 64% ηνπ ζπλφινπ. Άιιεο ζεκαληηθέο πνζφηεηεο απνζεκάησλ πεηξειαίνπ εληνπίδνληαη ζηελ Ακεξηθή θαη ηελ πξψελ νβηεηηθή Έλσζε, νη νπνίεο φκσο

23 θαηαλαιψλνληαη απφ ηηο εγγχηεξεο πεξηνρέο. Ωο εθ ηνχηνπ ζην θνληηλφ κέιινλ ε Μέζε Αλαηνιή είλαη ην πηζαλφηεξν λα παξακείλεη ε πην ζεκαληηθή πεγή πεηξειαίνπ γηα ηελ Δπξψπε. Οη εθηηκήζεηο γηα ηα πεηξέιαηα είλαη παξαδνζηαθά ζπληεξεηηθέο, ηδηαίηεξα γηα ηελ Βφξεηα Θάιαζζα. Απφ ηελ άιιε πιεπξά λέα απνζέκαηα πξνζηίζεληαη ζηα ππάξρνληα. Δπηπιένλ λέεο ηερλνινγίεο, φπσο ε νξηδφληηα δηαηήξεζε, επεθηείλνπλ ηηο δπλαηφηεηεο εμαγσγήο πεηξειαίνπ είηε απφ παιαηφηεξεο ή κηθξέο πεγέο είηε απφ δπζθνιφηεξεο πεξηνρέο, φπσο ε ζαιάζζηα άληιεζε ζε κεγάια βάζε. Δπηπξφζζεηα ηα κε ζπκβαηηθά πεηξέιαηα σο απνηέιεζκα ηεο ηερλνινγηθήο πξνφδνπ πξνζθέξνπλ κηα αθφκα πεγή. Γηα ηνπ παξαπάλσ ιφγνπο είλαη βέβαην πσο ηα εθηηκψκελα απνζέκαηα πεηξειαίνπ ζα απμεζνχλ. Ωζηφζν ν ξπζκφο εθκεηάιιεπζεο ηνπ πεηξειαίνπ είλαη πςειφο θαη κάιηζηα ζηηο ρψξεο πνπ δελ αλήθνπλ ζηνλ ΟΠΔΚ ε παξνρή έρεη θηάζεη ζην κέγηζην. Αμίδεη λα ζεκεησζεί πσο θάπνηεο πξνβιέςεηο θάλνπλ ιφγσ γηα δηπιαζηαζκφ ηεο παξαγσγήο πεηξειαίνπ ηεο Μέζεο Αλαηνιήο απφ πεξίπνπ 20 Mb/day ζήκεξα ζε 40 Mb/day. Απηφ ην ζελάξην ίζσο είλαη αηζηφδνμν. Δπηπξφζζεηα, είλαη πηζαλφ άιιεο πεξηνρέο ηεο γεο, λα απμήζνπλ ηε δήηεζε ηνπο γηα ην πεηξέιαην ηεο Μέζεο Αλαηνιήο. Απηφ ην γεγνλφο φρη κφλν ζα κεηψζεη ηε δηαζεζηκφηεηα ησλ πεγψλ γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε αιιά θαη ζα επηθέξεη αχμεζε ζηηο ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ. Σειηθά, ε παγθφζκηα παξνρή πεηξειαίνπ ζα εμαξηεζεί απφ ην ξπζκφ δηαζεζηκφηεηαο θαη ην ζχλνιν ησλ παγθφζκησλ απνζεκάησλ. Απξφβιεπηνπο παξάγνληεο απνηεινχλ ηα επίπεδα επελδχζεσλ ζε ηερλνινγία θαη ζε ππνδνκέο, ε δηαζεζηκφηεηα ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη νη γεσπνιηηηθέο ζπλζήθεο. Γεγνλφο είλαη πάλησο πσο νη ξπζκνί παξαγσγήο ζα κεησζνχλ πξηλ ηα απνζέκαηα αμηνπνηεζνχλ πιήξσο. Σέινο έλαο αθφκε παξάγνληαο πνπ ζα πξέπεη λα ιεθζεί ππφςε είλαη ε επίδξαζε ηεο θαχζεο ηνπ πεηξειαίνπ ζηελ αηκφζθαηξα θαη ζηελ αιιαγή ηνπ παγθφζκηνπ θιίκαηνο.(παλαγησηάθε Δηξήλε,2011 Παξάγνλη πνπ επεξεάδνπλ ηηο ηηκέο ησλ πεηξειαηνεηδψλ ζηελ ειιεληθή αγνξά)

24 Γηάγξακκα 1: Απνζέκαηα πεηξειαίνπ ζε δηζεθαηνκκχξηα βαξέιηα Πεγή: Ηζηνξηθά, νη ηηκέο ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ κηα καθξνρξφληα ζηαζεξφηεηα ε νπνία φκσο θαηά πεξηφδνπο δηαηαξάζζεηαη. Σν ζπγθεθξηκέλν πξντφλ είρε απνδεηρζεί ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ζην παξειζφλ επαίζζεην ζε παγθφζκηεο θξίζεηο, πνιηηηθέο κεηαβνιέο, πνιέκνπο θαη νχησο θαζεμήο ιφγσ ηεο κεγάιεο αλειαζηηθφηεηαο ηεο δήηεζεο σο πξνο ηελ ηηκή, γεγνλφο πνπ νθείιεηε θαηά κεγάιν κέξνο ζηελ έιιεηςε ππνθαηάζηαησλ. Καηά ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο θπξίαξρν ξφιν ζηε δηακφξθσζε ησλ ηηκψλ ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ δηεζλψο έρεη παίμεη ν

25 OPEC ν νπνίνο θπξίσο ζπληνλίδεη ηα επίπεδα παξαγσγήο πεηξειαίνπ ησλ θξαηψλ κειψλ ηνπ θαη εκκέζσο, αζθεί επίδξαζε πάλσ ζηηο δηακνξθνχκελεο ηηκέο. Ζ καθξφρξνλε εμέιημε ησλ ηηκψλ απηνχ ηνπ ζεκαληηθνχ αγαζνχ αλαιχεηαη ζην αθφινπζν ζρεδηάγξακκα πνπ φκσο αληηθαηνπηξίδεη ηελ παξαγσγή θαη ηηο ηηκέο ησλ πεηξειαηνπαξαγσγψλ ρσξψλ εθηφο OPEC: Γηάγξακκα 2: Παξαγσγή θαη ηηκέο αξγνχ πεηξειαίνπ, Πεγή: WTRG Economics, Έμαξζε ηηκψλ παξαηεξείηαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970 ζηελ νπνία ζεκεηψζεθαλ νη δχν πεηξειατθέο θξίζεηο πνπ νδήγεζαλ ζε χθεζε ηελ παγθφζκηα νηθνλνκία θαη ελ ζπλερεία παξαηεξνχληαη θαηαθφξπθεο απμήζεηο απφ ην 2003 θαη κεηά θαη κέρξη ηεο κέξεο καο πνπ φκσο είδακε λσξίηεξα είραλ άκεζε ζρέζε κε ηε δηεζλή θεξδνζθνπία επί ησλ ηηκψλ ηνπ πεηξειαίνπ,γλσζηφ θαηλφκελν θαη ζηα άιια εκπνξεχκαηα

26 Γηάγξακκα 3: Σηκέο πεηξειαίνπ Brent ζε δνιάξηα θαη επξψ αλά βαξέιη, Πεγή: Platt s, Ζ ζεωξία ηνπ Hubbert γηα ηελ θνξύθωζε πεηξειαίνπ (Peak oil) Ζ θακπύιε ηνπ Hubbert Ζ ζεσξία θνξχθσζεο (peak theory) ηνπ Hubbert αλαθέξεη φηη γηα νπνηαδήπνηε γεσγξαθηθή πεξηνρή, απφ κεκνλσκέλν πεδίν πεηξειαίνπ έσο ηνλ πιαλήηε ζην ζχλνιν ηνπ, ν ξπζκφο ηεο παξαγσγήο αθνινπζεί κηα θακπχιε ζρήκαηνο θακπάλαο. ηελ αξρή ηεο θακπχιεο (πξηλ ηε κέγηζηε ηηκή), ν ξπζκφο παξαγσγήο απμάλεηαη εμαηηίαο ηνπ ξπζκνχ λέσλ αλαθαιχςεσλ θαη ηελ αχμεζε ησλ ππνδνκψλ. Αξγφηεξα κεηά ηελ θνξχθσζε ηεο θακπχιεο, ε παξαγσγή κεηψλεηαη εμαηηίαο ηεο εμάληιεζεο ησλ απνζεκάησλ. Ζ ζεσξία ηνπ Hubbert βαζίδεηαη ζηελ παξαηήξεζε φηη

27 ην πνζφ ηνπ πεηξειαίνπ θάησ απφ ην έδαθνο ζε νπνηαδήπνηε πεξηνρή είλαη πεπεξαζκέλν. Γηα ην ιφγσ απηφ ν ξπζκφο αλαθάιπςεο θνηηαζκάησλ αξρηθά απμάλεηαη γξήγνξα, θζάλεη ζε κηα κέγηζηε ηηκή θαη ζηε ζπλέρεηα κεηψλεηαη. Ζ εμαγσγή αθνινπζεί ηελ θακπχιε αλαθάιπςεο κε κηα ρξνληθή πζηέξεζε (πεξίπνπ 35 εηψλ). Ζ ζεσξία έρεη πάξεη ην φλνκα ηεο απφ ηνλ γεσθπζηθφ Marion King Hubbert, ν νπνίνο δεκηνχξγεζε κηα κέζνδν γηα ηελ κνληεινπνίεζε ηεο παξαγσγήο. Αξρηθά ε ζεσξία ηνπ Hubbert αληηκεησπίζηεθε κε πνιχ ζθεπηηθηζκφ απφ ηελ βηνκεραλία πεηξειαίνπ, αιιά απφ ηελ δεκηνπξγία ηεο κέρξη ζήκεξα έρεη ιάβεη κεγάιε απνδνρή. Ο φξνο "Hubbert peak" αλαθέξεηαη ζηελ θνξχθσζε ηεο παξαγσγήο πεηξειαίνπ ζε κηα ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή θαη κέρξη ζήκεξα έρεη παξαηεξεζεί ζε πνιιέο πεξηνρέο. Ο φξνο "Peak oil" είλαη γεληθφηεξνο θαη αλαθέξεηαη ζε έλα κνλαδηθφ γεγνλφο ζηελ ηζηνξία: ζηελ θνξχθσζε ηεο παξαγσγήο πεηξειαίνπ νιφθιεξνπ ηνπ πιαλήηε. Μεηά απφ απηφ ην ζεκείν, ζχκθσλα κε ηε ζεσξία ηνπ Hubbert, ν ξπζκφο παξαγσγήο πεηξειαίνπ νιφθιεξνπ ηνπ πιαλήηε εηζέξρεηαη ζε κφληκε πηψζε. Βαζηζκέλνο ζηε ζεσξία ηνπ, ν Hubbert παξνπζίαζε ην 1956 ζην Petroleum Institute ηελ πξφβιεςε ηνπ γηα ηελ θνξχθσζε ηεο παξαγσγήο ζηηο ΖΠΑ κεηαμχ ησλ εηψλ ( ε θνξχθσζε ζπλέβε ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ην 1970). Ο Hubbert πξνέβιεςε ηελ θνξχθσζε ηεο παγθφζκηαο παξαγσγήο πεξίπνπ κηζφ αηψλα κεηά ηελ εκεξνκελία ηεο δεκνζίεπζεο ηνπ, έρνληαο κέγεζνο πεξίπνπ 12 gigabarrels ην ρξφλν. Σν 1956 ν Hubbert πξφηεηλε φηη ε παξαγσγή νξπθηψλ θαπζίκσλ γηα κηα δεδνκέλε πεξηνρή ζαλ ζπλάξηεζε ηνπ ρξφλνπ ζα έρεη κηα θακπαλνεηδή κνξθή ρσξίο λα δψζεη αθξηβή καζεκαηηθφ ηχπν. Αξγφηεξα ρξεζηκνπνίεζε γηα ηελ Hubbert curve ηελ παξαγσγφ ηεο Logistic Kurve, ψζηε λα εθηηκήζεη ηελ κειινληηθή παξαγσγή. Ο Hubbert ππέζεζε φηη κεηά ηελ αλαθάιπςε νξπθηψλ θαπζίκσλ ζε κηα πεξηνρή, ε παξαγσγή απμάλεηαη αξρηθά κε εθζεηηθφ βαζκφ, Καζψο μεθηλά ε δηαδηθαζία ηεο εμφξπμεο θαη ηνπνζεηνχληαη πεξηζζφηεξν απνδνηηθέο εγθαηαζηάζεηο. ε θάπνηα ζηηγκή ε παξαγσγή θζάλεη ζην κέγηζην ηεο ζεκείν απφ φπνπ αξρίδεη θαη πέθηεη ζπζηεκαηηθά κέρξη πνπ ν βαζκφο πηψζεο ηεο γίλεηαη ζρεδφλ εθζεηηθφο. ( ,ζην Ζ θακπχιε ηνπ Hubbert ηθαλνπνηεί ηνπο παξαπάλσ πεξηνξηζκνχο. Δπηπιένλ είλαη ζπκκεηξηθή ιακβάλνληαο ηε κέγηζηε ηηκή ηεο φηαλ ε κηζή απφ ηελ πνζφηεηα πνπ ηειηθά ζα εμαρζεί, έρεη ήδε παξαρζεί. Παξνπζηάδεη δε, κηα κφλν θνξπθή. Υξεζηκνπνηψληαο δεδνκέλα παξαγσγήο πεηξειαίνπ ηνπ παξειζφληνο, ε θακπχιε ηνπ Hubbert κπνξεί λα θαηαζθεπαζηεί θαη λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα λα εθηηκήζεη ηελ κειινληηθή παξαγσγή. πγθεθξηκέλα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα λα

28 εθηηκήζεη ην ρξφλν πνπ ζα ζεκεησζεί ην κέγηζην ηεο παξαγσγήο, θαζψο θαη ην ζπλνιηθφ κέγεζνο ηνπ πεηξειαίνπ πνπ αλακέλεηαη λα παξαρζεί. ε δεκνζίεπζε ηνπ, ν Cavallo νξίδεη ηελ θακπχιε ηνπ Hubbert σο ηελ παξάγσγν ηεο ζπλάξηεζεο : Γηάγξακκα 4: Κακπχιε ηνπ Hubbert πνπ Qmax είλαη ην ζπλνιηθφ δηαζέζηκν απφζεκα (δειαδή ην ηειηθφ κέγεζνο ηνπ πεηξειαίνπ πνπ ζα εμνξπρζεί), Q(t) ε αζξνηζηηθή παξαγσγή θαη a,b ζηαζεξέο. Γηάγξακκα 5: Ο ρξφλνο ηεο κέγηζηεο παξαγσγήο είλαη, Αμηνπηζηία ε γεληθέο γξακκέο ν κφλνο αμηφπηζηνο ηξφπνο γηα λα εληνπηζζεί ν ρξφλνο ηνπ κέγηζηνπ κηαο θακπχιεο παξαγσγήο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο θακπχιεο πνπ αλαθέξεηαη ζε νιφθιεξν ηνλ πιαλήηε, είλαη ε αλαδξνκηθή εθαξκνγή ηεο ζεσξίαο ηνπ Hubbert. Ζ παξαγσγή πεηξειαίνπ ζηηο ΖΠΑ έθηαζε ζηε κέγηζηε ηηκή ηεο ην 1970, γεγνλφο πνπ απνηειεί θαη ηελ ηζρπξφηεξε πξφβιεςε γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο ζεσξίαο

29 Γηάγξακκα 6: Κακπχιε αμηνπηζηίαο Hubbert ηε δεκνζίεπζε ηνπ 1956, ν Hubbert έθαλε 2 πξνβιέςεηο γηα ηελ παξαγσγή πεηξειαίνπ ησλ ΖΠΑ: Έλα θάησ φξην: κηα ινγηζηηθή θακπχιε κε ινγηζηηθφ ξπζκφ αχμεζεο 6%, θαη ζπλνιηθφ απνζεκαηηθφ ίζν κε 150 Giga-barrels (Gb) κε εκθάληζε ηεο κέγηζηεο ηηκήο ην Έλα πάλσ φξην: κηα ινγηζηηθή θακπχιε κε ινγηζηηθφ ξπζκφ αχμεζεο 6%, θαη ζπλνιηθφ απνζεκαηηθφ ίζν κε 200 Giga-barrels (Gb) κε εκθάληζε ηεο κέγηζηεο ηηκήο ην αξάληα ρξφληα αξγφηεξα ε εθηίκεζε ηνπ πάλσ νξίνπ απνδείρζεθε αξθεηά αθξηβήο φζνλ αθνξά ηνλ ξπζκφ παξαγσγήο θαη ηελ αζξνηζηηθή παξαγσγή. Σν 2005, ε παξαγσγή ησλ ΖΠΑ ήηαλ 1,55 Gb κε αζξνηζηηθή παξαγσγή 176,4 ελψ ην κνληέιν ηνπ Hubbert πξνέβιεπε 1,17 Gb (24% ρακειφηεξε) θαη 178,2 Gb αληίζηνηρα. ( ,ζην ) Δλεξγεηαθή Απόδνζε ηαλ άξρηζε ε παξαγσγή πεηξειαίνπ ζηα κέζα ηνπ 19 νπ αηψλα, ε εμφξπμε πεηξειαίνπ ζηα κεγαιχηεξα πεδία ήηαλ 50 Βαξέιηα γηα θάζε βαξέιη πνπ δαπαλήζεθε θαηά ηελ εμφξπμε, κεηαθνξά δηχιηζε. Ο ιφγνο απηφο ζπρλά αλαθέξεηαη ζαλ «Παξαγφκελε ελέξγεηα πξνο δαπαλψκελε ελέξγεηα», Energy Return on Energy Investment ή EROEI. ήκεξα παξάγνληαη κεηαμχ 1-5 βαξέιηα πεηξειαίνπ γηα θάζε ηζνδχλακν βαξειηνχ ελέξγεηαο πνπ δαπαλάηαη ζηε δηαδηθαζία εμφξπμεο. Καζψο ν ιφγνο EROEI πέθηεη ζηε κνλάδα ή ηζνδχλακα ην θαζαξφ θέξδνο ελέξγεηαο κεδελίδεηαη, ε εμφξπμε πεηξειαίνπ δελ είλαη πιένλ ζπκθέξνπζα. Απηφ ζπκβαίλεη πνιχ λσξίηεξα απφ ηελ εμάληιεζε ησλ απνζεκάησλ. Δίλαη ζεκαληηθφ λα θαηαιάβνπκε ηε δηαθνξά κεηαμχ ελφο βαξειηνχ πεηξειαίνπ, πνπ είλαη κνλάδα κέηξεζεο πεηξειαίνπ, θαη ηνπ ηζνδχλακνπ βαξειηνχ πεηξειαίνπ, πνπ είλαη, κνλάδα κέηξεζεο ελέξγεηαο. Πνιιέο

30 κνξθέο ελέξγεηαο, φπσο ε ππξεληθή, ειηαθή, αηνιηθή δελ ππφθεηληαη ζηνπο ίδηνπο πεξηνξηζκνχο φπσο ην πεηξέιαην. Απηφ ζεκαίλεη φηη αθφκε θαη κηα πεηξειαηνπεγή κε EROEI ίζν κε 0,5 ζα κπνξνχζε λα αμηνπνηεζεί αλ ε ελέξγεηα πνπ πξέπεη λα δαπαλεζεί πξνέξρεηαη απφ κηα άθζνλε ελεξγεηαθή πεγή. ( ,ζην Γηαρείξηζε πεηξειαίνπ ήκεξα, νη βαζηθέο δηεζλείο πεηξειατθέο εηαηξίεο, απηέο πνπ είλαη γλσζηέο σο θχξηεο είλαη πέληε θαη έρνπλ σο παξαθάησ: Α)Exxon Mobil: Ακεξηθαληθή, ζρεκαηίζηεθε απφ ηελ ζπγρψλεπζε ηεο Exxon θαη ηε Mobil. Β) BP: Βξεηαληθή, απνηέιεζκα ζπγρψλεπζεο ηεο BP θαη ηεο AMOCO. Γ) Shell: Άγγιν-Οιιαλδηθή Γ) Total: Γαιιηθή, απνηέιεζκα ηεο ζπγρψλεπζεο ηεο Elf.Fina θαη Total. Δ) Chevron/Texaco: Ακεξηθαληθή, πνπ πξνέθπςε απφ ηε ζπγρψλεπζε ηεο Chevron θαη ηεο Texaco. Ο παξαθάησ πίλαθαο δείρλεη ην κέγεζνο ηνπο (2003): Πίλαθαο 2: Μεγαιχηεξεο πεηξειατθέο εηαηξίεο. Δηαηξίεο Κχθινο εξγαζηψλ (Γηο$) Κέξδνο κεηαθνξάο (Γηο$) Shell 269 8,1 12,5 Exxon/Mobil ,5 12 BP ,7 Chevron/Texaco 120 7,2 5,7 Total 118 7,9 6 Δπελδχζεηο ζε έξεπλα παξαγσγήο (Γηο$) Πεγή: ( ) Οη δχν παιαηφηεξεο απφ ηηο θχξηεο πεηξειατθέο εηαηξίεο δεκηνπξγήζεθαλ ζηα ηέιε ηνπ 19 νπ αηψλα. Ζ Ακεξηθαληθή Standard Oil ηδηνθηεζίαο Ρνθθέιεξ θαη ε Άγγιν-Οιιαλδηθή Βαζηιηθή Royal Dutch/Shell. To 1911, ε εμνπζία ηεο Standard Oil ήηαλ ηέηνηα, πνπ ην Ακεξηθαληθφ θνγθξέζν

31 ςήθηζε ηνλ δηάζεκν λφκν πεξί Αζέκηηνπ Αληαγσληζκνχ (Antitrust Law). Ο λφκνο απηφο είλαη έλα ζχλνιν λφκσλ, πνπ απαγνξεχεη ηνλ αζέκηην αληαγσληζκφ (κνλνπψιην) θαη ηηο άδηθεο επηρεηξεκαηηθέο ελέξγεηεο (απάηε θαηά ησλ πειαηψλ, ςεπδήο δειψζεηο ή ππνζρέζεηο ζρεηηθά κε έλα πξντφλ ή επηβνιή κηαο ζπκθσλίαο ζην αδχλακν κέξνο κε βάζε ηελ ππέξηεξε δηαπξαγκαηεπηηθή ηεο δχλακε). Ο ζηφρνο ηνπ λφκνπ ήηαλ ε θαηάηκεζε ηεο Standard Oil γηα ηε κείσζε ηεο δχλακεο ηεο, ε νπνία έγηλε σο εμήο: Α) Standard Oil of New Jersey, κειινληηθή Exxon. Β) Standard Oil of New York, κειινληηθή Mobil. Γ) Standard Oil of California-Socal. Οη ηξεηο απηέο ζα εηαηξίεο ζα γηλφηαλ αξγφηεξα κέξνο κηαο νκάδαογθξνππ, πνπ ζα νλνκαδφηαλ 7 αδειθέο. Πίλαθαο 3: επηά αδειθέο Α) Exxon Β) Socal, πνπ αξγφηεξα νλνκάζηεθε Chevron, Γ) Mobil Γ) Texaco Δ) Gulf η) BP θιεξνλφκνο ηεο AIOK, ηεο Άγγιν-Ηξαληθήο πεηξειατθήο εηαηξίαο θαη Ε) Shell Πεγή: ( ) ε απηέο ηηο 7 αδειθέο παξαδνζηαθά πξνζηίζεηαη θαη ε Γαιιηθή (Compagnie Francaise des Petroles), ε κειινληηθή Total γηα λα θαηαδεηρζνχλ νη αξρηθέο 8 κεγαιχηεξεο πεηξειατθέο βηνκεραλίεο. Πνιχ γξήγνξα νη θχξηεο Ακεξηθαληθέο επέλδπζαλ ζην εμσηεξηθφ ειθπφκελεο απφ ηα ηεξάζηηα θέξδε, πνπ παξάγνληαλ ιφγσ ηνπ πεηξειαίνπ ρακεινχ θφζηνπο (Μέζε Αλαηνιή) θαη πσινχληαλ ζηε ζπλέρεηα ζηελ ίδηα ηηκή ελψ ην αξγφ πεηξέιαην ηεο Βελεδνπέιαο θαη ηνπ Σέμαο ήηαλ πνιχ αθξηβφηεξν λα παξαρζεί. Σνλ Ηνχιην ηνπ 1929 νη BP, Shell, Exxon, Mobil θαη CFP ππέγξαςαλ ηηο πκθσλίεο Κφθθηλεο Γξακκήο (Red Line Agreements). Δπξφθεηην γηα κηα ζπκθσλία γηα ζχκπξαμε ζηηο πεξηνρέο εξεπλψλ ηνπο θαη γηα λα κνηξαζηνχλ κε ακνηβαία ζπκθσλία ηα απνζέκαηα πεηξειαίνπ, πνπ αλαθαιχθζεθαλ ή ζα αλαθαιππηφηαλ ζηηο παιαηέο επαξρίεο ηεο λεθξήο πιένλ νζσκαληθήο απηνθξαηνξίαο, δειαδή

32 απφ ηελ Παιαηζηίλε έσο ην Βφξεην Ηξάθ, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο Αξαβηθή Υεξζνλήζνπ. Με απηφ ηνλ ηξφπν, παληνδχλακεο ζπλεξγαζίεο δεκηνπξγνχληαλ, ηα νπνία αξγφηεξα ζα εζληθνπνηνχληαλ: Α) IPC ( Iraq oil company) Β) ADPC (Abu Dhabi oil company) Γ) QPC (Qatar oil company) Γ) KOC (Kuwait oil company) Δ) ARAMCO (Arabian oil company of Saudi Arabia) ηελ δεθαεηία ηνπ 1950 ην κεξίδην ησλ νηθνλνκηθψλ εζφδσλ ησλ πεηξειαηνπαξαγσγψλ ρσξψλ απμήζεθε ζεκαληηθά, ελψ παξάιιεια ηα έζνδα ησλ θπξίσλ εηαηξηψλ παξέκεηλαλ αλεπεξέαζηα ράξε ζε νηθνλνκηθά πιενλεθηήκαηα, πνπ ηνπο ρνξεγήζεθαλ απφ ηηο θπβεξλήζεηο ησλ ρσξψλ απηψλ. Μεηαμχ ηνπ 1958 θαη ηνπ 1972 ηα έζνδα ησλ 7 αδειθψλ αλήιζαλ ζηαζεξά απφ 1,6 ζε 4,5 δηο$, ελψ αληηζέησο ε ηηκή ηνπ βαξειηνχ έπεθηε ζηαδηαθά. Σν 1973, απηά ηα θέξδε εθηνμεχηεθαλ ζε 8 δηο$. Μφιηο, κεηά ηελ πεηξειατθή θξίζε, ράξε ζηελ ηιηγγηψδε αχμεζε ησλ ηηκψλ, νη 7 αδειθέο αλέβαζαλ ηα θέξδε ηνπο ζε 17,5 δηο$ γηα ην έηνο 1974 κφλν απφ ηελ παξαγσγή ηνπο ζηηο ρψξεο ηνπ ΟΠΔΚ (Algeria, Angola, Ecuador, Iran, Iraq, Kuwait, Libya, Nigeria, Qatar, Saudi Arabia, United Arab Emirates k Venezuela). Οη επφκελεο δχν δεθαεηίεο, πνπ αθνινχζεζαλ ηελ θακπή ηεο πξψηεο πεηξειατθήο θξίζεο ζεκαηνδνηνχληαη απφ απμαλφκελεο ηάζεηο ζηα έζνδα γηα ηηο πεηξειατθέο εηαηξίεο ιφγσ αχμεζεο ησλ ηηκψλ θαη ηαπηφρξνλα, ζε ηάζεηο κείσζεο ησλ εζφδσλ ιφγσ ηεο ζπλερφκελεο αχμεζεο εζφδσλ ησλ πεηξειαηνπαξαγσγψλ ρσξψλ. Ζ ζηαδηαθή εγθαηάιεηςε ηεο ζπλαίλεζεο ησλ ζπκθσληψλ δειαδή λα δηεμάγνπλ έξεπλεο κε ζπκβφιαηα θαη λα εθκεηαιιεχνληαη ηνπο θπζηθνχο πφξνπο, θαηέιεμε ζε κεγάιεο απψιεηεο εζφδσλ, πνπ αληηζηαζκίζηεθε κε ηελ αχμεζε ηεο ηηκήο ηνπ βαξειηνχ θαη ηελ αλάπηπμε ηεο εκπνξηθήο δξαζηεξηφηεηαο (εκπνξία ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ θαη ησλ παξαγψγσλ ηνπ πεηξειαίνπ). Με απηψλ ηνλ ηξφπν ην 1985, νη 5 θχξηεο Ακεξηθαληθέο εηαηξίεο είραλ ην 1/7 ησλ θεξδψλ ησλ 500 πινπζηφηεξσλ (Fortune 500) κηα θαηεγνξηνπνίεζε κε βάζε ηελ πεξηνπζία απφ ην πεξηνδηθφ Fortune, ηνπ νηθνλνκηθνχ πεξηνδηθνχ ησλ 500 εγεηηθψλ Ακεξηθαληθψλ εηαηξηψλ απφ πιεπξάο εζφδσλ δειαδή απνθφκηδαλ φζα θαη πξηλ ηελ πεηξειατθή θξίζε ηνπ Σε δεθαεηία ηνπ 1980 θαη ηνπ 1990 εκθαλίζηεθε κηα λέα παξάκεηξνο: Ζ ηξνκαθηηθή αχμεζε ησλ εμφδσλ γηα ηελ εμφξπμε θαη ηελ παξαγσγή, πνπ αληηζηαζκίζηεθε σο έλα βαζκφ απφ ην ηεξάζηην κέγεζνο θνηηαζκάησλ, πνπ αλαθαιχθζεθαλ. Απηή ε αχμεζε έρεη σο απνηέιεζκα ηελ ζεκαληηθή

33 αχμεζε ηηο ηηκήο ηνπ λένπ βαξειηνχ πεηξειαίνπ. Καζψο νη πνιχ πινχζηεο ζε πεηξέιαην δψλεο γίλνληαλ νινέλα θαη ζπαληφηεξεο, ν αληαγσληζκφο επηδεηλψζεθε θαη νη εκπιεθφκελεο ρψξεο εθκεηαιιεχηεθαλ ηελ θαηάζηαζε ψζηε λα απνθηήζνπλ επηπιένλ νθέιε κεξηθψλ εθαηνληάδσλ εθαηνκκπξίσλ δνιαξίσλ θαηά ηνλ ρξφλν ηεο θαηαλνκήο-επηκεξηζκνχ ησλ αδεηψλ γηα έξεπλα θαη εμφξπμε πεηξειαίνπ. πλεπψο, πνιιέο απφ ηηο κηθξέο θαη κεζαίεο εηαηξίεο εμαγνξάζηεθαλ, θαζψο ηνπο έιεηπαλ ηα επαξθή δηαζέζηκα θεθάιαηα γηα ηελ ρξεκαηνδφηεζε ηεο αλαλέσζεο ηνπ απνζεκαηηθνχ, θαζψο ε εμφξπμε είρε θαηαζηεί πνιχ αθξηβή. ζνλ αθνξά ηηο κεγαιχηεξεο εηαηξίεο ηηο θχξηεο, έλα θχκα Μέγα-πγρσλεχζεσλ μεθίλεζε ην 1984 (ζπγρψλεπζε ηεο Γθάιθ θαη ηεο έβξνλ) θαη ε απνθνξχθσζε ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90, πξνθάιεζε αλαζηάησζε ζηνλ ηνκέα ηνπ πεηξειαίνπ γελλψληαο 5 γίγαληεο: Α) Exxon/Mobil δειαδή ε Standard oil επέζηξεςε. Β) Ζ Βαζηιηθή Οιιαλδηθή shell, κνλαδηθή πνπ δελ ζπγρσλεχηεθε κε άιιε εηαηξία. Γ) BP/Amoco ζήκεξα BP. Γ) Chevron/Texaco θαη Δ) Total Fina Elf ζήκεξα Total. Οη πεηξειατθέο εηαηξίεο ζπλερίδνπλ λα έρνπλ ηεξάζηηα έζνδα. Σα ρξήκαηα απηά κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα λα ρξεκαηνδνηεζεί ε κεηαβνιή ζε ελαιιαθηηθέο πεγέο ελέξγεηαο ζε αλαπηπζζφκελεο ρψξεο. Οη Δπξσπατθέο εηαηξίεο έιαβαλ ην κήλπκα: α) Ζ BP κε ηελ ειηαθή ελέξγεηα είλαη ν παγθφζκηνο εγέηεο ζηελ παξαγσγή θσηνβνιηαηθψλ. β) Ζ Shell κε ηε βηνκάδα, ηελ ειηαθή θαη αηνιηθή ελέξγεηα, πνπ θαηείρε ην 10% ηεο παγθφζκηαο αγνξάο ζε αλαλεψζηκεο πεγέο ην 2005 θαη γ) Ζ Total κε ηελ ζρεδίαζε θαη εκπφξην ησλ θσηνβνιηαηθψλ ζπζηεκάησλ θαη επελδχζεηο ζε άιιεο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο (αηνιηθή, εθκεηάιιεπζε ηεο θηλεηηθήο ελέξγεηαο ησλ θπκάησλ θ.ι.π). ( ,ζην )

34 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2: ΣΟ ΠΔΣΡΔΛΑΗΟ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ 2.1 ύληνκν ηζηνξηθό ηωλ εξεπλώλ πδξνγνλαλζξάθωλ ζηνλ Διιαδηθό ρώξν Σν ηζηνξηθφ εξεπλψλ γηα πδξνγνλάλζξαθεο ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν κπνξεί, ζε γεληθέο γξακκέο, λα ζπζηεκαηνπνηεζεί ζε μερσξηζηέο ρξνληθέο πεξηφδνπο, ζηε βάζε ηφζν ησλ ζπλερψλ εμειηζζφκελσλ κεζφδσλ έξεπλαο, φζν θαη ηνπ εκπινπηηζκνχ ησλ γλψζεσλ γηα ηελ γεσινγηθή δνκή ηνπ. Δίλαη επίζεο άκεζα ζπζρεηηζκέλν θαη κε ην λνκηθφ πιαίζην, θαη ηελ εμέιημε ηνπ, ην νπνίν δηέπεη ηελ αλαδήηεζε, έξεπλα θαη εθκεηάιιεπζε πδξνγνλαλζξάθσλ. Α) Αξρέο 20 νπ αηώλα έωο αξρέο δεθαεηίαο ηνπ 60: Οη έξεπλεο γηα πδξνγνλάλζξαθεο ζηε Διιάδα αλάγνληαη ζηηο αξρέο ηνπ 20 νπ αηψλα (1903), παξά ην γεγνλφο φηη ππάξρνπλ αλαθνξέο γηα θάπνηεο πξνζπάζεηεο νη νπνίεο έιαβαλ ρψξα ηε δεθαεηία ηνπ Οη πξψηεο γεσηξεηηθέο εξγαζίεο εθηειέζηεθαλ απφ εηαηξίεο φπσο ε London Oil Development, Hellis, Pan-Israel, Dellman-Ilio ζηηο πεξηνρέο Έινο Κεξί Εαθχλζνπ, Β.Γ Πεινπφλεζζν θαη Έβξν. Μέρξη ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 60 νη εξεπλεηηθέο πξνζπάζεηεο ππήξμαλ κε ζπλερείο θαη εληνπίδνληαη, θπξίσο, ζε πεξηνρέο ζηελ μεξά (on-shore) φπνπ ππάξρνπλ επηθαλεηαθέο ελδείμεηο πδξνγνλαλζξάθσλ, θαη θαηά θχξην ιφγσ ζηε δπηηθή Διιάδα. Β) Αξρέο δεθαεηίαο ηνπ 60 έωο κέζα δεθαεηίαο 70: Ζ πεξίνδνο απηή ραξαθηεξίδεηαη απφ ηε ζπζηεκαηνπνίεζε ησλ εξεπλψλ, ηα απνηειέζκαηα ηηο νπνίαο νδήγεζαλ ζηελ απφθαζε γηα ηελ ίδξπζε ηνπ πξψηνπ θνξέα έξεπλαο πδξνγνλαλζξάθσλ. Σν 1960 μεθηλά κηα ζπζηεκαηηθφηεξε πξνζπάζεηα απφ ην ηφηε Τπνπξγείν Βηνκεραλίαο κε ηε ζπλδξνκή ηνπ ΗΓΜΔ θαη ζχκβνπιν ην Γαιιηθφ Ηλζηηηνχην Πεηξειαίσλ ( IFP). Πξαγκαηνπνηήζεθαλ εθηεηακέλεο γεσινγηθέο θπξίσο έξεπλεο ζηε ρεξζαία Διιάδα θαη εθηειέζηεθαλ 17 γεσηξήζεηο κηθξνχ βάζνπο. Σελ ίδηα πεξίνδν, κεγάιεο εηαηξίεο πεηξειαίσλ έιαβαλ παξαρσξήζεηο, φπσο ε BP (Αηησιναθαξλαλία), Esso (ΒΓ Πεινπφλλεζν, Εάθπλζν, Παμνί), Hund (Θεζζαινλίθε), Texaco (Θεξκατθφο), Chevron (Λήκλνο), Anschutz(

35 Θεζζαινλίθε-Δπαλνκή) θαη Oceanic-Colorado (Θξαθηθφ Πέιαγνο), νη νπνίεο πξαγκαηνπνίεζαλ πεξηζζφηεξεο απφ 40 γεσηξήζεηο ζε μεξά θαη ζάιαζζα. Οη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο γεσηξήζεηο απηέο δηέηξεζαλ γεσινγηθνχο ζηφρνπο κε ελζαξξπληηθέο ελδείμεηο πδξνγνλαλζξάθσλ θαη ζπλέβαιαλ ηφζν ζηνλ εκπινπηηζκφ ηεο γεσινγηθήο γλψζεο, φζν θπξίσο ζηελ ελίζρπζε ηεο πεπνίζεζεο, φζνλ αθνξά ην πεηξειατθφ δπλακηθφ ηεο ρψξαο. Σν ηειηθφ απνηέιεζκα ησλ παξαπάλσ εξεπλψλ ήηαλ ε αλαθάιπςε ησλ πξψησλ εθκεηαιιεχζηκσλ θνηηαζκάησλ ζηε ζάιαζζα ζηελ πεξηνρή ηεο Θάζνπ-θνίηαζκα πεηξειαίνπ Πξίλνο θαη θνίηαζκα θπζηθνχ αεξίνπ Ν. Καβάιαο-απφ ηελ Oceanic ( ). Γ) Μέζα δεθαεηίαο ηνπ 70 έωο κέζα δεθαεηίαο ηνπ 90: Με βάζε ηα παξαπάλσ απνηειέζκαηα ησλ εξεπλψλ, απνθαζίζηεθε ην 1975, ε ίδξπζε ηνπ πξψηνπ θνξέα δηαρείξηζεο ησλ δηθαησκάησλ ηνπ ειιεληθνχ δεκνζίνπ ζηελ αλαδήηεζε, έξεπλα θαη εθκεηάιιεπζε πδξνγνλαλζξάθσλ, ε Γεκφζηα επηρείξεζε πεηξειαίνπ (ΓΔΠ Α.Δ.). Ζ πεξίνδνο απηή θαιχπηεη ηελ έξεπλα απφ ηνλ ελ ιφγσ θνξέα, απφ ηελ ίδξπζε ηνπ κέρξη ηελ έλαξμε ηζρχνο ηνπ λφκνπ 2289/95 κε βάζε ηνλ νπνίν αλακνξθψζεθε ην ζεζκηθφ θαζεζηψο αδεηνδνηήζεσλ, νπφηε άξρηζαλ, εθ λένπ, νη παξαρσξήζεηο γηα έξεπλεο ζε μέλεο εηαηξίεο. Σν επφκελν έηνο ςεθίδεηαη απφ ηελ Διιεληθή Βνπιή ν πξψηνο λφκνο γηα ηηο έξεπλεο πδξνγνλαλζξάθσλ (λ. 468/76). Σν 1985 ηδξχεηαη ε ΓΔΠ ΔΚΤ ζπγαηξηθή ηεο ΓΔΠ Α.Δ. ηηο ΓΔΠ θαη ΓΔΠ-ΔΚΤ παξαρσξήζεθαλ απφ ην Διιεληθφ Γεκφζην 54 εξεπλεηηθέο άδεηεο ζε πεξηνρέο ζηελ μεξά θαη ηελ ζάιαζζα ρσξίο δηαγσληζκφ. Δθηειέζηεθαλ ρηιηφκεηξα ζεηζκηθψλ 2D θαη 2500 η.ρηι. ζεηζκηθψλ 3D, θαζψο θαη 73 εξεπλεηηθέο γεσηξήζεηο βαζηζκέλεο ζηηο ζεηζκηθέο έξεπλεο. Απνηέιεζκα ηεο άλσ εξεπλεηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ήηαλ ε αλαθάιπςε ηνπ θνηηάζκαηνο πεηξειαίνπ ζηε ζαιάζζηα πεξηνρή ηνπ Καηάθνινπ (Γ. Πεινπφλλεζνο), ηνπ θνηηάζκαηνο θπζηθνχ αεξίνπ ζηελ Δπαλνκή Θεζζαινλίθεο, θαζψο θαη ζπγθεληξψζεσλ βηνγελέο αεξίνπ. Σελ πεξίνδν απηή νη γλψζεηο αλαθνξηθά κε ηα πεηξειατθά ζπζηήκαηα ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν εληζρχζεθαλ ζεκαληηθά, δεκηνπξγήζεθε εθηεηακέλν αξρείν δεδνκέλσλ πνπ απνηέιεζαλ ζνβαξή βάζε γηα ην λέν εγρείξεκα. Γ) Μέζα δεθαεηίαο ηνπ 90 έωο αξρέο δεθαεηίαο ηνπ 2000: Σν 1995 ςεθίδεηαη ν λφκνο 2289/95, ν νπνίνο αλακφξθσζε ην αδεηνδνηηθφ θαζεζηψο ελζσκαηψλνληαο ηε ζρεηηθή θνηλνηηθή νδεγία 94/22/EC. Σν 1996, πξαγκαηνπνηήζεθε ν πξψηνο δηεζλή γχξνο

36 παξαρσξήζεσλ γηα 6 πεξηνρέο. Μεηά απφ δηεζλή δηαγσληζκφ παξαρσξήζεθαλ 4 πεξηνρέο ζηε Γ. Διιάδα, Β.Γ Πεινπφλλεζνο θαη Αηησιναθαξλαλία ζηελ εηαηξία Triton θαη Ησάλληλα θαη Γ. Παηξατθφο θφιπνο ζηελ εηαηξία Enterprise oil. Δπελδχζεθαλ 85 εθαηνκκχξηα ζε ζεηζκηθέο έξεπλεο θαη γεσηξήζεηο. Οη έξεπλεο δελ απέδσζαλ, αιιά θαη νη γεσηξήζεηο δελ έθηαζαλ ην βάζνο πνπ πξνέβιεπαλ νη αξρηθέο ζπκθσλίεο. Γελ δηεξεπλήζεθαλ δχν ζεκαληηθνί ζηφρνη. ηα Ησάλληλα κε ηελ εγθαηάιεηςε ηεο βαζεηάο γεψηξεζεο (4000κ.) ιφγσ ζνβαξψλ ηερληθψλ πξνβιεκάησλ απφ ηελ εηαηξία Enterprise oil θαη ζηνλ Γ. Παηξατθφ θφιπν φπνπ δελ εθηειέζηεθε ε πξνγξακκαηηζκέλε γεψηξεζε ιφγσ απνρψξεζε ηεο εηαηξίαο Triton (εμαγνξά απφ Amerada Hess). Οη εηαηξίεο απνρψξεζαλ ην Δ) Αξρέο πξώηεο δεθαεηίαο ηνπ 2000 έωο ζήκεξα: Μεηά ην 2001, δελ ππήξμε, γηα ηελ επφκελε δεθαεηία, νπφηε άξρηζαλ λα ηίζεληαη νη βάζεηο γηα ηνλ πεξαηηέξσ εθζπγρξνληζκφ ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ αδεηνδνηήζεσλ γηα έξεπλα θαη εθκεηάιιεπζε πδξνγνλαλζξάθσλ, πεξεηαίξσ εξεπλεηηθή δξαζηεξηφηεηα. Σν 2007, κε ηξνπνινγία ζηνλ λ (άξζξν 20) ην ειιεληθφ δεκφζην αλαθάιεζε φιεο ηηο παξαρσξήζεηο ζηηο ΓΔΠ/ΓΔΠ-ΔΚΤ/ΔΛΠΔ (κεηά ηελ ηδησηηθνπνίεζε ηεο ΓΔΠ-ΔΚΤ θαη ηελ αιιαγή ηεο κεηνρηθήο ζχλζεζεο ηεο ΔΛΠΔ Α.Δ.), νη νπνίεο επαλέξρνληαη ζην ππνπξγείν Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο (ΤΠΔΚΑ) πιελ εθείλσλ ζηηο νπνίεο ε ΔΛΠΔ Α.Δ. ζπκκεηέρεη ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηνπ Πξίλνπ. Σν λνκηθφ πιαίζην πνπ δηέπεη ηε δηαδηθαζία αδεηνδφηεζεο ζηελ αλαδήηεζε, έξεπλα θαη εθκεηάιιεπζε πδξνγνλαλζξάθσλ (λ. 2289/95), εθζπγρξνλίζηεθε πξφζθαηα απφ ηελ Διιεληθή Κπβέξλεζε κε ηελ ςήθηζε ηνπ λφκνπ 4001/2011 (θεθάιαην Β) θαη ζεζπίζηεθε έλα ειθπζηηθφ επηρεηξεκαηηθφ πεξηβάιινλ. Σν ΤΠΔΚΑ έρεη ήδε πξνβεί ζηε δηαδηθαζία Γηεζλνχο Γεκφζηαο Πξφζθιεζεο γηα ζπκκεηνρή ζε ζεηζκηθέο εξεπλεηηθέο εξγαζίεο απφθηεζεο δεδνκέλσλ κε απνθιεηζηηθήο ρξήζεο εληφο ηεο ζαιάζζηαο δψλεο ζηε Γπηηθή θαη Νφηηα Διιάδα. ε δεκφζηα δηαβνχιεπζε βξίζθεηαη επίζεο θαη ε αλαγγειία άκεζεο παξαρψξεζεο εθ κέξνπο ηνπ Διιεληθνχ Γεκνζίνπ ησλ δηθαησκάησλ ηνπ γηα έξεπλα θαη εθκεηάιιεπζε πδξνγνλαλζξάθσλ κε ηε δηαδηθαζία ηεο αλνηθηήο πξφζθιεζεο (open door) ζε 3 πεξηνρέο: Παηξατθφο θφιπνο, Ησάλληλα θαη Γπηηθφ Καηάθνιν. Σέινο, ζην λ. 4001/2011 (θεθάιαην Β) ζπζηήλεηαη ε Διιεληθή Γηαρεηξηζηηθή Δηαηξία Τδξνγνλαλζξάθσλ Α.Δ. (ΔΓΔΤ Α.Δ.) ε νπνία ζα δηαρεηξίδεηαη κε δηαθάλεηα, επειημία θαη ζχκθσλα κε ηελ ηζρχνπζα επξσπατθή λνκνζεζία ηα απνθιεηζηηθά δηθαηψκαηα ηνπ Διιεληθνχ δεκνζίνπ ζηελ αλαδήηεζε, έξεπλα θαη εθκεηάιιεπζε

37 πδξνγνλαλζξάθσλ. ε ηειηθφ ζηάδην βξίζθεηαη ε επεμεξγαζία ηνπ Π.Γ. κε ην νπνίν θαηαξηίδεηαη ην θαηαζηαηηθφ ιεηηνπξγίαο ηεο εηαηξίαο θαζψο θαη ε δεκφζηα πξνθήξπμε εθδήισζεο ελδηαθέξνληνο γηα ηελ ζηειέρσζε ηεο ζε επίπεδν Γ..( GR, ). Πξόζθαηεο έξεπλεο: Σν φξακα γηα ηελ πινπνίεζε φινπ ηνπ θάζκαηνο ησλ εξγαζηψλ γηα ηελ εμφξπμε πεηξειαίνπ θαη θπζηθνχ αεξίνπ λφηηα ηεο Κξήηεο παίξλεη ζάξθα θαη νζηά, θαη δεκηνπξγεί πξνζδνθίεο γηα αλαηξνπή ησλ νηθνλνκηθψλ δεδνκέλσλ ηνπ λεζηνχ ζε πξψηε θάζε θαη νιφθιεξεο ηεο ρψξαο ζηε ζπλέρεηα. Μεηά ηε ζπκθσλία κε ηελ εηαηξία θνινζζφ PGS (Petroleum Geo Services), ε νπνία ζα αλαιάβεη ηηο ζεηζκηθέο έξεπλεο ζηελ Κξήηε γηα ηελ αλεχξεζε θνηηαζκάησλ πεηξειαίνπ θαη θπζηθνχ αεξίνπ, ν θάθεινο γηα ηελ αλαδήηεζε πεηξειαίνπ θαη πδξνγνλαλζξάθσλ ζηελ Κξήηε αλνίγεη νξηζηηθά. Υξνληά ζηαζκφο ζα είλαη ην Σφηε αλακέλεηαη λα πηάζνπλ δνπιεία ηα πξψηα γεσηξχπαλα ζηα βάζε ηνπ Ηνλίνπ πειάγνπο θαη ηεο ζαιάζζηαο πεξηνρήο λφηηα ηεο Κξήηεο, πινπνηψληαο ηηο ζεσξίεο επί ράξηνπ θαη ησλ ζελαξίσλ, ηνπ παξαζθελίνπ αιιά θαη ησλ ειπίδσλ πνπ ηηο ζπλνδεχνπλ. Σελ εθηίκεζε φηη ην 2014 ηα γεσηξχπαλα ζα μεθηλήζνπλ λα αλαδεηνχλ ηνπο ζεζαπξνχο πνπ θξχβεη ε ζάιαζζα ηεο Κξήηεο έθαλε ν ππνπξγφο ΤΠΔΚΑ Δπάγγεινο Ληβηεξάηνο θαη ν γεληθφο γξακκαηέαο ελέξγεηαο Κψζηαο Μαζηνπδάθεο, αλαθνηλψλνληαο ζηε Βνπιή θαη ζηε δηάξθεηα ζπλέληεπμεο ηχπνπ ην φλνκα ηεο αλαδφρνπ εηαηξίαο πνπ ζα μεθηλήζεη ηηο ζεηζκηθέο έξεπλεο ζηηο ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρέο ζπλνιηθήο έθηαζεο ηεηξαγσληθψλ ρηιηνκέηξσλ. Δπίζεο, ζχκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ Ηλζηηηνχηνπ Γεσινγηθψλ θαη Μεηαιιεπηηθψλ Δξεπλψλ (ΗΓΜΔ), ε ζπλνιηθή αμία ησλ κεηξεκέλσλ κεηαιιεπηηθψλ απνζεκάησλ ζηε ρψξα είλαη 79 δηζεθαηνκκχξηα επξψ, ελψ ηα εθαηνκκχξηα βαξέιηα πεηξειαίνπ ζηα ηξία νηθφπεδα (Παηξατθφο θφιπνο, Ησάλληλα θαη Καηάθνιν) αμίδνπλ γχξν ζηα 20 δηο. επξψ ζε βάζνο δεθαπεληαεηίαο ή εηθνζαεηίαο. Αλ κάιηζηα, ιεθζνχλ ππφςε νη εθηηκήζεηο επηζηεκφλσλ πσο θάησ απφ ηελ Κξήηε ππάξρεη θνίηαζκα θπζηθνχ αεξίνπ αμίαο 300 δηζεθαηνκκπξίσλ επξψ (γηα ην νπνίν αθφκα δελ ππάξρνπλ επίζεκα απνηειέζκαηα ζεηζκηθψλ εξεπλψλ) ηφηε ε αμία ησλ εγθάησλ ηεο Διιεληθήο Γεο θηάλεη ζε αζηξνλνκηθά επίπεδα.σν ζηνίρεκα πνπ θαιείηαη λα θεξδίζεη απηή ηε ζηηγκή ε Διιεληθή θπβέξλεζε είλαη ε αμηνπνίεζε απηνχ ηνπ νξπθηνχ πινχηνπ, γηα λα δψζεη ψζεζε ζηελ αλάπηπμε θαη λα δείμεη ηνλ δξφκν γηα έμνδν απφ ηελ χθεζε. Πνηα είλαη ε PGS; Ζ Ννξβεγηθή εηαηξεία PGS είλαη απφ ηηο πιένλ εμεηδηθεπκέλεο παγθνζκίσο εηαηξείεο ζηνλ ηνκέα ησλ ζεηζκηθψλ

38 εξεπλψλ. Έρεη πινχζηα δξαζηεξηφηεηα ζηε Ννηηναλαηνιηθή Μεζφγεην, ελψ ζπκκεηείρε θαη ζηηο αληίζηνηρεο δηαδηθαζίεο ηεο Κχπξνπ. Σν θφζηνο γηα ηηο έξεπλεο ηεο PGS αλέξρεηαη ζηα 15 εθαη. Δπξψ, ελψ ην Γεκφζην δελ πξφθεηηαη λα πιεξψζεη νχηε επξψ γηα απηέο, αληίζεηα ζα εηζπξάηηεη πνζνζηφ απφ ηηο πσιήζεηο ησλ δεδνκέλσλ πνπ ζα θάλεη ε λνξβεγηθή επηρείξεζε ζε κεγάιεο πεηξειατθέο εηαηξίεο. ( ). Δθηηκώκελα θνηηάζκαηα ζηε Γπηηθή Διιάδα: Ησάλληλα: ηα 50 κε 80 εθαη. Βαξέιηα πεηξειαίνπ εθηηκψληαη ηα απνιήςηκα θνηηάζκαηα ζην βφξεην ηκήκα ηεο Ζπείξνπ, πάλσ απφ ηα Ησάλληλα Παηξατθφο: Ο θφιπνο ζεσξείηαη ν πην πινχζηνο ζε θνηηάζκαηα πεηξειαίνπ. Κξχβεη 200 εθαη. Βαξέιηα θαη είλαη ε ζαιάζζηα πεξηνρή πνπ εθηείλεηαη δπηηθά ηνπ λνκνχ Ζιείαο κέρξη Κεθαιιεληά, Ηζάθε θαη Εάθπλζν. Καηάθνιν: Σν Γπηηθφ Καηάθνιν είρε θαη απηφ εξεπλεζεί ζην παξειζφλ. Δθηηκάηαη φηη έρεη απνιήςηκα θνηηάζκαηα 3 εθαη. βαξέιηα πεηξειαίνπ. πγθεθξηκέλα φπσο εθηηκνχλ νη εηδηθνί, πξφζθαηεο ζεηζκηθέο έξεπλεο ζηελ πεξηνρή ηνπ Παηξατθνχ θφιπνπ έρνπλ εληνπηζηεί ελδηαθέξνπζεο πεηξειαηνπηζαλέο γεσινγηθέο δνκέο. Σα εθηηκψκελα απνιήςηκα απνζέκαηα είλαη ηεο ηάμεο ησλ 200 εθαηνκκπξίσλ βαξειηψλ. Ζ πεξηνρή ζεσξείηαη δχζθνιε, δεδνκέλνπ φηη γεσινγηθνί ζηφρνη δελ έρνπλ δηαηξεζεί κέρξη ζήκεξα ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν. Ζ Ήπεηξνο, βφξεηα ησλ Ησαλλίλσλ, είλαη ελδηαθέξνπζα πεξηνρή γηα βαζχο ζηφρνπο ζε έληνλα νξεηλφ αλάγιπθν. Δθηηκάηαη φηη ζα απαηηεζεί πςεινχ θφζηνπο ζεηζκηθή θαη γεσηξεηηθή έξεπλα γηα ησλ εληνπηζκφ πεηξειαηνπηζαλψλ γεσινγηθψλ ζηφρσλ ζε κεγάια βάζε (κεγαιχηεξα ησλ κ.). Πξψηεο εθηηκήζεηο γηα απνιήςηκα απνζέκαηα αλαθέξνπλ εθαηνκκχξηα.( ). 2.2 Ζ ζρέζε ηνπ πεηξειαίνπ κε ηελ Διιεληθή αγνξά. Ο θιάδνο ηνπ πεηξειαίνπ επεξεάδεηαη απφ ην δηεζλέο νηθνλνκηθφ θαη πνιηηηθφ πεξηβάιινλ, ηαπηφρξνλα φκσο ζεσξείηαη έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο θιάδνπο ηεο Διιεληθήο νηθνλνκίαο. πλδέεηαη ζηελά κε ηελ αλάπηπμε ηεο ρψξαο θαη παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ δηακφξθσζε ηάζεσλ θαη εμειίμεσλ ζηα κεγέζε ηεο νηθνλνκίαο. Δίλαη θνηλψο απνδεθηφ

39 φηη ηα πεηξειαηνεηδή είλαη απαξαίηεηα ζε φιεο ηεο δξαζηεξηφηεηεο ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο δσήο, απνηειψληαο ζεκαληηθφ πξνζδηνξηζηηθφ παξάγνληα αλάπηπμεο γηα ηεο πεξηζζφηεξεο ρψξεο δηεζλψο θαη θπζηθά γηα ηελ ειιεληθή νηθνλνκία, ε νπνία ραξαθηεξίδεηαη σο νηθνλνκία πεηξειαίνπ. Ο ραξαθηεξηζκφο απηφο πεγάδεη απφ ηελ θπξηαξρία ηνπ πεηξειαίνπ ζην ελεξγεηαθφ θαη εκπνξηθφ ηζνδχγην ηεο ρψξαο ηηο δχν ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, ηφζν ζε φξνπο πνζνηήησλ φζν θαη ζε φξνπο αμίαο. Υαξαθηεξηζηηθά ην 70% ηνπ ελεξγεηαθoχ ηζνδπγίνπ ηεο Διιάδαο θαιχπηεηαη απφ πεηξειαηνεηδή. Απνηέιεζκα ηεο θπξηαξρίαο απηήο είλαη νη πνιιαπιέο θαη αιπζηδσηέο επηδξάζεηο ησλ πξντφλησλ θαη ησλ δηαδηθαζηψλ πνπ ζπλζέηνπλ ηελ αγνξά πεηξειαίνπ ζε ζεκειηψδεο ηνκείο ηεο εγρψξηαο νηθνλνκίαο φπσο νη κεηαθνξέο, ε βηνκεραλία, ηα λνηθνθπξηά, ν αγξνηηθφο ηνκέαο θαη νη ππεξεζίεο.( σηήξεο Μπαλαθάθεο 2010, Ζ απηνθξαηνξία ηνπ καχξνπ ρξπζνχ, Δθδφζεηο Γαβξηειίδε) Ζ Διιάδα αλήθεη ζηηο επξσπατθέο ρψξεο πνπ ηηο ραξαθηεξίδεη πςειή εμάξηεζε απφ ην εηζαγφκελν πεηξέιαην αιιά θαη κε νξζνινγηθή αμηνπνίεζε ηεο ελέξγεηαο πνπ δηαηίζεηαη ζηε ρψξα. Αλ θαη ε ελεξγεηαθή εμάξηεζε ηεο Διιάδαο είλαη άκεζα ζπγθξίζηκε κε απηήλ άιισλ επξσπατθψλ ρσξψλ, φπσο ε Πνξηνγαιία, ε Ηζπαλία ή ε Ηηαιία, θαη ελδερνκέλσο βξίζθεηαη ζε θάπσο θαιχηεξε ζέζε, ιφγσ ηεο εθηεηακέλεο ρξήζεο ηνπ ιηγλίηε γηα ειεθηξνπαξαγσγή, γεγνλφο είλαη φηη πζηεξεί ζην βαζκφ δηαθνξνπνίεζεο ησλ ελεξγεηαθψλ ηεο πεγψλ, πνπ ηελ θαζηζηά εμαξηεκέλε θπξίσο, απφ ην πεηξέιαην. χκθσλα κε ηελ πξφζθαηε έθζεζε γηα ην καθξνρξφλην ελεξγεηαθφ ζρεδηαζκφ ηεο Διιάδαο, πνπ έδσζε ζηε δεκνζηφηεηα ην ππνπξγείν αλάπηπμεο, ζήκεξα ην 58% ηεο ζπλνιηθήο δήηεζεο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα θαιχπηεηαη κέζσ ηεο θαηαλάισζεο ηνπ πεηξειαίνπ. ηελ Πνξηνγαιία επίζεο, ρψξα κε θνηλά ραξαθηεξηζηηθά φζνλ αθνξά ηνλ πιεζπζκφ θαη ηηο θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο, ην αληίζηνηρν πνζνζηφ αλέξρεηαη ζηα ίδηα επίπεδα, ελψ ζηελ Ηξιαλδία, πνπ ζεσξείηαη, φπσο θαη ε Διιάδα απνθνκκέλε απφ ηελ επξσπατθή ελεξγεηαθή αγνξά, ην αληίζηνηρν πνζφ θζάλεη ζην 59%.Απν ην 1990 κέρξη ην 2005, ην κεξίδην ζπκκεηνρήο ησλ πεηξειαηνεηδψλ κεηψζεθε ειαθξά, θαηά 1,7%. Ωζηφζν, ε κείσζε απηή εμεγείηαη απιψο απφ ηελ ππνθαηάζηαζε κέξνπο ηνπ πεηξειαίνπ απφ θπζηθφ αέξην, ην νπνίν έρεη εηζέιζεη ζην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην ηεο ρψξαο απφ ην 1996 θαη κεηά. Ζ ζπλνιηθή θαηαλάισζε πεηξειαηνεηδψλ ζηελ Διιάδα αλήιζε ην 2005 ζε 17 εθαηνκκχξηα ηφλνπο έλαληη 12,5 εθαηνκκχξησλ ηφλσλ ην Απφ ηελ πνζφηεηα απηή, ζηελ ηειηθή θαηαλάισζε δηαηέζεθαλ πεξίπνπ 14 εθαηνκκχξηα ηφλνη, ελψ ην ππφινηπν δηαηέζεθε γηα ειεθηξνπαξαγσγή. Ωζηφζν ην κεξίδην ησλ πεηξειαηνεηδψλ ζηελ ζπλνιηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο παξακέλεη ζηαζεξφ. Ήηαλ 57,8% ην

40 1990 θαη δηαηεξείηε ζην 57,5% ην Σα πνζνζηά απηά δείρλνπλ φηη ζηελ Διιάδα δελ εθαξκφζηεθαλ πνιηηηθέο εμνηθνλφκεζεο ή ππνθαηάζηαζεο ησλ πγξψλ θαπζίκσλ απφ άιιεο κνξθέο ελέξγεηαο. Αληίζηνηρα, ν νηθηαθφο ηνκέαο θαηαλαιίζθεη ην 21% ησλ πεηξειαηνεηδψλ, ε βηνκεραλία θαη ν ηξηηνγελήο ηνκέαο ην 13% θαη ν αγξνηηθφο ηνκέαο ην 9%. Ζ έθζεζε γηα ηνλ ελεξγεηαθφ ζρεδηαζκφ ηεο ρψξαο παξαδέρεηαη φηη ην πνζνζηφ ησλ πεηξειαηνεηδψλ ζην ειιεληθφ ελεξγεηαθφ ηζνδχγην είλαη πνιχ πςειφ. Σα απνδίδεη ζηηο πςειέο θαηαλαιψζεηο πνπ γίλνληαη ζηηο κεηαθνξέο, αιιά θαη ζην γεγνλφο φηη ην ζχζηεκα ειεθηξνπαξαγσγήο ζηα κε ζπλδεδεκέλα λεζηά ρξεζηκνπνηεί σο θχξην θαχζηκν ηα πεηξειατθά πξντφληα. Δθηηκά δε φηη ε απμεκέλε δηείζδπζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ηα επφκελα ρξφληα ζα κεηψζεη ηε ρξήζε πεηξειαηνεηδψλ, ρσξίο απηφ βέβαηα λα ζεκαίλεη φηη ζα κεησζεί ε εμάξηεζε απφ ηα εηζαγφκελα θαχζηκα, θαζψο θαη ην θπζηθφ αέξην έξρεηαη απφ ην εμσηεξηθφ. Οη ρψξεο πξνέιεπζεο ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ πνπ θαηαλαιίζθεη ε Διιάδα ήηαλ, γηα ην 2005, ε Ρσζία (32,3% επί ησλ ζπλνιηθψλ εηζαγσγψλ), ανπδηθή Αξαβία (31,1%) θαη ην Ηξάλ (28,6%). χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο Δπξσπατθήο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο, θαηά ηελ ηειεπηαία δεθαεηία ην πνζνζηφ θαηαλάισζεο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ζηελ Δ.Δ. ζρεδφλ δηπιαζηάζηεθε, απφ 5% ην 1999 ζε 9% ην Σν ίδην δηάζηεκα φια ηα θξάηε κέιε ηεο Δ.Δ. αχμεζαλ ηελ θαηαλάισζε απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Ζ κεγαιχηεξε αχμεζε θαηαγξάθεηαη ζηε Γαλία (απφ 8% ζε 17%), ζηε νπεδία (απφ 27% ζε 34%), ζηε Γεξκαλία (απφ 2% ζε 8%), ζηελ Πνξηνγαιία (απφ 13% ζε 19%), ζηε ινβαθία, ζηελ Απζηξία, ζηε Λεηνλία, ζηελ Ηζπαλία, ζηε ινβελία θαη ζηελ Οπγγαξία. Δηδηθφηεξα ζηελ Διιάδα, ηε δεθαεηία ην πνζνζηφ θαηαλάισζεο πεηξειαίνπ κεηψζεθε απφ 58,2% ζε 55,5% (απφ 39% ζε 37% ζηελ Δ.Δ. ησλ 27) θαη ην πνζνζηφ ζηεξεψλ θαπζίκσλ κεηψζεθε απφ 31,8% ζε 27,5% (απφ 18% ζε 16% ζηελ Δ.Δ. ησλ 27). Σν ίδην δηάζηεκα απμήζεθε ε θαηαλάισζε θπζηθνχ αεξίνπ απφ 4,5% ζε 9,7% (απφ 22% ζε 24% ζηελ Δ.Δ. ησλ 27). Ζ ελεξγεηαθή εμάξηεζε ηεο Δπξψπεο είλαη κεγάιε θαη κάιηζηα βαίλεη απμαλφκελε. Ζ Δ.Δ. εμαξηάηαη θχξηα απφ ηε Ρσζία ζε πνζνζηφ 33% γηα ηηο εηζαγσγέο αξγνχ πεηξειαίνπ θαη 40% γηα ηηο εηζαγσγέο θπζηθνχ αεξίνπ, φπσο επίζεο θαη απφ ηε Ννξβεγία ζε πνζνζηά 16% θαη 23% αληίζηνηρα. Ζ εμάξηεζε ζε πεηξέιαην θαη θπζηθφ αέξην ηεο Διιάδαο αλέξρεηαη ζην 72%, ε κέζε εμάξηεζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο αλέξρεηαη ζην 54%. Ζ ελεξγεηαθή εμάξηεζε πξνβιέπεηαη λα απμεζεί κειινληηθά ιφγσ ηεο εμάληιεζεο ησλ ελεξγεηαθψλ πεγψλ ηεο Δ.Δ. Με βάζε ηα πην πάλσ ζηνηρεία θαη γηα ηελ ππνζηήξημε θπξίσο ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ηεο Δπξσπατθήο έλσζεο έρνπλ ζρεδηαζηεί αγσγνί πεηξειαίνπ θαη θπζηθνχ

41 αεξίνπ. Οη αγσγνί απηνί ζα ηξνθνδνηνχλ ηελ Δπξψπε απφ ηε Ρσζία, πνπ δηαζέηεη ηα κεγαιχηεξα απνζέκαηα πδξνγνλαλζξάθσλ παγθνζκίσο, γηα δεθαεηίεο ηψξα θεξέγγπνο εηαίξνο, θαη απφ ηελ πεξηνρή ηεο Καζπίαο, θπξίσο ην Αδεξκπατηδάλ. Ζ απάληεζε ζην εξψηεκα θαηά πφζνλ απηή ε πνιχ κεγάιε εμάξηεζε απφ ην εηζαγφκελν πεηξέιαην πξφθεηηαη λα αιιάμεη ζην νξαηφ κέιινλ είλαη ζαθψο αξλεηηθή εμαηηίαο ηνπ πνιχ ρακεινχ πνζνζηνχ πνπ αληηπξνζσπεχνπλ νη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα, ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε αιιά θαη ζηνλ ππφινηπν θφζκν. Ο κεγάινο θφβνο ησλ θπβεξλήζεσλ φινπ ηνπ θφζκνπ είλαη ην ελδερφκελν ηνπ ζπλδπαζκνχ κεησκέλεο πξνζθνξάο πεηξειαίνπ θαη απμαλφκελεο δήηεζεο δηεζλψο λα νδεγήζεη ζην εγγχο κέιινλ ζε πνιχ πςειφηεξεο ηηκέο απφ απηέο πνπ έρνπκε ζπλεζίζεη, νη νπνίεο φκσο ζα πξνθχπηνπλ θαζαξά απφ ηηο δπλάκεηο ηεο αγνξάο θαη φρη απφ θεξδνζθνπία.( σηήξεο Μπαλαθάθεο 2010, Ζ απηνθξαηνξία ηνπ καχξνπ ρξπζνχ, Δθδφζεηο Γαβξηειίδε). Γηάγξακκα 7: Ζ ζχλζεζε ησλ πεγψλ ελέξγεηαο ζηελ αθαζάξηζηε θαηαλάισζε ζηελ Διιάδα Πεγή : Τπνπξγείν αλάπηπμεο,

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger Κεθάλαιο 1 Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΠΛΑΝΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Κεθάιαην 1: Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Σπγγξαθείο: Δξ. Andrea Grimm, Δξ.

Διαβάστε περισσότερα

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Πώς πρέπει να τιμολογεί ένα μονοπώλιο; Μέρξη ζηηγκήο ην κνλνπώιην έρεη ζεσξεζεί ζαλ κηα επηρείξεζε ε νπνία πσιεί ην πξντόλ ηεο ζε θάζε πειάηε ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000.

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000. ΔΕΟ 13 Ποσοτικές Μέθοδοι Σσνάρηηζη Κόζηοσς C(), μέζο κόζηος C()/. Παράδειγμα 1 Μηα εηαηξεία δαπαλά γηα θάζε πξντόλ Α πνπ παξάγεη 0.0 λ.κ. Τα πάγηα έμνδα ηεο εηαηξείαο είλαη 800 λ.κ. Ζεηείηαη 1) Να πεξηγξάςεηε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ηότοι εργαζηηρίοσ ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηνύλ βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ησλ Windows XP πνπ ζρεηίδνληαη

Διαβάστε περισσότερα

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο :

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο : ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ Ον/μο:.. Γ Λσκείοσ Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη. 11-1-11 Εήηημα 1 ο : Α. Γηα ηελ ζπλάξηεζε f, λα βξείηε ην δηάζηεκα ζην νπνίν είλαη παξαγσγίζηκε θαζώο θαη

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Εθνικό Συνέδριο «Γεωθερμική Ηλεκτροπαραγωγή» Ξενοδοχείο Divani Caravel Αθήνα 20 Νοεμβρίου 2013 Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Α.Μπένου, Ι. Χωροπανίτης Τμήμα Γεωθερμικής Ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ Φξεζηκόηεηα καζεκαηηθώλ Αξρή θαηακέηξεζεο Όζα έδσζαλ νη Έιιελεο... Τξίγσλνη αξηζκνί Τεηξάγσλνη αξηζκνί Δπηκήθεηο αξηζκνί Πξώηνη αξηζκνί Αξηζκνί κε μερσξηζηέο ηδηόηεηεο Γίδπκνη πξώηνη

Διαβάστε περισσότερα

IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ

IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ Να σαπακηηπίζεηε ηιρ πποηάζειρ, πος ακολοςθούν, υρ ππορ ηην οπθόηηηά ηοςρ, με ηην ένδειξη Σωστό ή Λάθος 1. ηελ αξραία Ρώκε νη πιεβείνη δελ είραλ αξρηθά

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2 ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ Τν Σρήκα 1 δείρλεη ηελ αιιαγή ηεο ζηάζκεο ηεο Λίκλεο Τζαλη, ζηε Σαράξα ηεο Βόξεηαο Αθξηθήο. Η Λίκλε Τζαλη εμαθαλίζηεθε ηειείσο γύξσ ζην 20.000 π.χ., θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο επνρήο ησλ

Διαβάστε περισσότερα

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ.

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Μονοψϊνιο Ολιγοψώνιο Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Οπιακή αξία Δπηπξόζζεηα νθέιε από ηελ ρξήζε/θαηαλάισζε κηαο επηπξόζζεηε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ (Δλδεηθηηθέο Απαληήζεηο) ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σωζηό β. Λάζνο

Διαβάστε περισσότερα

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2 ΣΡΙΓΩΝΟΜΔΣΡΙΚΔ EΞΙΩΔΙ Πνηα παξαδείγκαηα εμηζώζεσλ ή θαη πξνβιεκάησλ πηζηεύεηαη όηη είλαη θαηάιιεια γηα ηελ επίιπζε ηνπο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο κέζα ζηελ ηάμε; 1 ε ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΩΡΑ Α.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΤ ΜΑΡΙΑ ΣΖΑΜΟΤΡΑΝΗ ΕΛΕΝΗ ΟΤΣΖΙΟΤ ΑΤΓΕΡΙΝΗ ΧΑΙΔΕΜΕΝΑΚΗ ΝΑΣΑΛΙΑ

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΤ ΜΑΡΙΑ ΣΖΑΜΟΤΡΑΝΗ ΕΛΕΝΗ ΟΤΣΖΙΟΤ ΑΤΓΕΡΙΝΗ ΧΑΙΔΕΜΕΝΑΚΗ ΝΑΣΑΛΙΑ 1 ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΤ ΜΑΡΙΑ ΣΖΑΜΟΤΡΑΝΗ ΕΛΕΝΗ ΟΤΣΖΙΟΤ ΑΤΓΕΡΙΝΗ ΧΑΙΔΕΜΕΝΑΚΗ ΝΑΣΑΛΙΑ ΝΟΗΠΚΝΠ 2 Τν πεηξέιαην, πνπ κεξηθέο θνξέο ζηελ θαζεκεξηλή γιώζζα απνθαιείηαη θαη μαύπορ σπςσόρ ή τσάι τος Ρέξαρ, είλαη

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Θέματα. Έζησ όηη ζε δείγκα 35 θαηνηθηώλ πνπ ελνηθηάδνληαη ζε θνηηεηέο ζηελ Κνδάλε βξέζεθε ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζηα 5 επξώ, ελώ ζην Ζξάθιεην ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζε

Διαβάστε περισσότερα

ΙNCOFRUIT - (HELLAS).

ΙNCOFRUIT - (HELLAS). Πξνο ΟΛΑ ΤΑ ΜΔΛΗ Κε Σπλάδειθε Θέκα: Ιζπαλία & Γεξκαλία 5 ε ΔΒΓΟΜΑΓΑ 2011 (31 Ιαλ έσο 30 Φεβξ.2011) Παξαζέηνπκε θαησηέξσ: Αλαζθόπεζε ηεο 4 εο εβδνκάδνο 2011 κε ηηο ηηκέο ησλ εζπεξηδνεηδώλ πνπ δηακνξθώζεθαλ

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν»

Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν» Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν» Γεώργιος Μπάληας, Οικονομικό Πανεπιζηήμιο Αθηνών Προκόπης Θεοδωρίδης, Πανεπιζηήμιο Παηρών Ταπηόηεηα ηεο έξεπλαο Σθνπόο: Αλίρλεπζε ηεο αγνξαζηηθήο ζπκπεξηθνξάο

Διαβάστε περισσότερα

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Οη Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα εθαξκόδνληαη γηα ηελ απνξξνθνύκελε ελέξγεηα από Αηνιηθά Πάξθα πνπ είλαη ζπλδεδεκέλα ζην

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ. Δρώτηση 1

ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ. Δρώτηση 1 ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ Πνιινί άλζξσπνη πηζηεύνπλ όηη ν άλεκνο ζα έπξεπε λα αληηθαηαζηήζεη ην πεηξέιαην θαη ην θάξβνπλν σο πεγή ελέξγεηαο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνύ. Οη θαηαζθεπέο πνπ θαίλνληαη ζηελ εηθόλα είλαη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_1382/153 1. Καη όηαλ έγηλε ε ππνρώξεζε αξγά ην απόγεπκα, επεηδή θνβήζεθαλ νη νιηγαξρηθνί κήπσο νη δεκνθξαηηθνί, αθνύ θάλνπλ επίζεζε, θαηαιάβνπλ

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Σχολικό έτος: 2011-2012 Καθηγήτριες: Κεφαλληνού Λουκία- Καλλία Αθηνά ΙΙ. ΟΙ ΑΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΠΟ ΣΟΤ ΠΡΟΙΣΟΡΙΚΟΤ ΥΡΟΝΟΤ ΕΩ ΚΑΙ ΣΟ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ 1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ β. ΣΟ ΠΝΕΤΜΑΣΙΚΟ ΜΑ ΚΕΝΣΡΟ γ. Η ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΗ ΘΕΗ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ. Η Εθθιεζία ηνπ ρσξηνύ καο, ε Αγία Άλλα, είλαη θηηζκέλε πξηλ πνιιά

Διαβάστε περισσότερα

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη ΔΠΑΝΑΛΗΠΣΙΚΑ ΘΔΜΑΣΑ ΣΟ ΓΙΑΦΟΡΙΚΟ ΛΟΓΙΜΟ Μάρτιος 0 ΘΔΜΑ Να ππνινγίζεηε ηα όξηα: i ii lim 0 0 lim iii iv lim e 0 lim e 0 ΘΔΜΑ Γίλεηαη ε άξηηα ζπλάξηεζε '( ) ( ) γηα θάζε 0 * : R R γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ:

Διαβάστε περισσότερα

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ.

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ. Απαντήσεις θέματος 2 Απηά πνπ έπξεπε λα γξάςεηε (δελ ρξεηαδόηαλ δηθαηνιόγεζε εθηόο από ην Γ) Α return a*b; Β 0:acegf2, 1: acegf23, 2: acegf234, 3:acegf2345, 4:acegf23456, 5:acegf234567, 6:acegf2345678,

Διαβάστε περισσότερα

1. Σα ζηάδηα απφ ηα νπνία πεξλάεη ε νηθνλνκία ζηε δηάξθεηα ελφο θχθινπ, ιέγνληαη θάζεηο ηνπ νηθνλνκηθνχ θχθινπ.

1. Σα ζηάδηα απφ ηα νπνία πεξλάεη ε νηθνλνκία ζηε δηάξθεηα ελφο θχθινπ, ιέγνληαη θάζεηο ηνπ νηθνλνκηθνχ θχθινπ. ΑΘ. ΧΑΡΙΣΩΝΙΔΗ : ΑΡΧΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΙΙ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Ο : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕ ΔΙΑΚΤΜΑΝΕΙ ΠΛΗΘΩΡΙΜΟ - ΑΝΕΡΓΙΑ 9.1. ΕΡΩΣΗΕΙ ΩΣΟΤ ΛΑΘΟΤ Για ηιρ παπακάηυ πποηάζειρ, να γπάτεηε ζηην κόλλα ζαρ ηον απιθμό ηηρ καθεμιάρ

Διαβάστε περισσότερα

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 .1.10 ζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 Ερωηήζεις Καηανόηζης 1. ύν δηαθνξεηηθέο επζείεο κπνξεί λα έρνπλ θαλέλα θνηλό ζεκείν Έλα θνηλό ζεκείν i ύν θνηλά ζεκεία iλ) Άπεηξα θνηλά ζεκεία ηηηνινγήζηε ηελ απάληεζε

Διαβάστε περισσότερα

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12 Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 11-12 Project 6: Ταμίδη κε ηε Μεραλή ηνπ Φξόλνπ Υπεύζπλνη Καζεγεηέο: Ε. Μπηιαλάθε Φ. Αλησλάηνο Δρώηηζη 3: Πνηα από ηα παξαθάησ ΜΜΕ ηεξαξρείηε από πιεπξάο ζεκαζίαο;

Διαβάστε περισσότερα

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots)

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) 1.1 Σςνοπτική Πεπιγπαυή Hot Spots Σα ζεκεία αζύξκαηεο πξόζβαζεο πνπ επηιέρζεθαλ αλαθέξνληαη ζηνλ επόκελν πίλαθα θαη παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ζηηο επόκελεο παξαγξάθνπο.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_1379/50 1. Όηαλ ινηπόλ ήξζαλ [νη πξέζβεηο ζηελ Αζήλα], αθνύ ζπλέιαβαλ νη Αζελαίνη θαη ηνπο πξέζβεηο σο ππνθηλεηέο ζηάζεο θαη όζνπο έπεηζαλ [νη πξέζβεηο], ηνπο ζπγθέληξσζαλ γηα αζθάιεηα ζηελ Αίγηλα.

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ. Μία αθηίλα θωηόο πξνζπίπηεη κε κία γωλία ζ ζηε επάλω επηθάλεηα ελόο θύβνπ από πνιπεζηέξα ν νπνίνο έρεη δείθηε δηάζιαζεο ε =,49 (ζρήκα ). Βξείηε πνηα ζα είλαη ε κέγηζηε γωλία

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ Είμαζηε ηυχεροί που είμαζηε δάζκαλοι Ον/μο:.. A Λσκείοσ Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη 8-11-2015 Θέμα 1 ο : 1. Η εμίζωζε θίλεζεο ελόο θηλεηνύ πνπ θηλείηαη επζύγξακκα είλαη ε x = 5t. Πνηα

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο 1 ε Δξαζηεξηόηεηα Αλνίμηε ην αξρείν «Μεηαηόπηζε παξαβνιήο.ggb». Με ηε καύξε γξακκή παξηζηάλεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ηεο f(x)=αx 2 πνπ ζα ηελ

Διαβάστε περισσότερα

Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η

Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. Τερληθή Έθζεζε 2. Δλδεηθηηθφο Πξνυπνινγηζκφο 3. Έληππν νηθνλνκηθήο πξνζθνξάο ΘΔΜΑ : Πξνκήζεηα

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03 Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Ζιίαο Χαηδεζενδσξίδεο Οθηώβξηνο / Ννέκβξηνο 2004 Τη είλαη ην δίθηπν Wulf Δπίπεδν ζην νπνίν κπνξνύκε λα αλαπαξαζηήζνπκε ηξηζδηάζηαηα ζρήκαηα,

Διαβάστε περισσότερα

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε.

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε. ΑΝΟΙΓΜΑ ΝΔΑ ΥΡΗΗ 1. Γεκηνπξγείηε ηε λέα ρξήζε από ηελ επηινγή «Παξάκεηξνη/Παξάκεηξνη Δηαηξίαο/Γηαρείξηζε Δηαηξηώλ». Πιεθηξνινγείηε ηνλ θσδηθό ηεο εηαηξίαο ζαο θαη παηάηε Enter. Σηελ έλδεημε «Υξήζεηο» παηάηε

Διαβάστε περισσότερα

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΔΝΟΣΗΣΑ 10 ε : ΜΗΥΑΝΙΚΗ ΜΔΡΟ Β ΠΙΔΗ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Καξέθια θαθίξε Όξγαλα Τιηθά Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ.

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ ηαηηθή ηωλ ξεπζηώλ (Τδξνζηαηηθή) Ση είλαη ηα ξεπζηά - Γεληθά Ππθλόηεηα Πίεζε Μεηαβνιή ηεο πίεζεο ζπλαξηήζεη ηνπ βάζνπο Αξρή ηνπ Pascal Τδξνζηαηηθή πίεζε Αηκνζθαηξηθή πίεζε Απόιπηε &

Διαβάστε περισσότερα

3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ

3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ 3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ ΘΔΩΡΖΣΗΘΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ: Γηα ηελ ιύζε ηωλ αζθζεωλ πνπ αθνινπζνύλ ζα ρξεηαζζνύκε: 1. Σελ (δηάζεκε) εμίζωζε ηνπ ΔΗΛΣΔΗΛ: E c. Σνλ λόκν

Διαβάστε περισσότερα

Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος. Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο

Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος. Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο Επιμέλεια: Αγκανάκηρ Α. Παναγιώηηρ Επωηήζειρ Σωζηό- Λάθορ Να χαπακηηπίζεηε ηιρ παπακάηω πποηάζειρ ωρ ζωζηέρ ή λάθορ: 1. Η ηαιάλησζε είλαη

Διαβάστε περισσότερα

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 Βάσεις Δεδομέμωμ Εξγαζηήξην V Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 2 Σκοπός του 5 ου εργαστηρίου Σθνπόο απηνύ ηνπ εξγαζηεξίνπ είλαη: ε κειέηε ζύλζεησλ εξσηεκάησλ ζύλδεζεο ζε δύν ή πεξηζζόηεξεο ζρέζεηο ε κειέηε

Διαβάστε περισσότερα

ΚΔΝΑΚ θαη ιέβεηεο. Ζκεξίδα 20/11/2010. Σσηήξεο Καηζηκίραο Γξ. Μεραλνιόγνο Μεραληθόο. Γεληθόο Γξακκαηέαο β ΔΝ.Δ.ΔΠΙ.Θ.Δ. Αζήλα 20.11.

ΚΔΝΑΚ θαη ιέβεηεο. Ζκεξίδα 20/11/2010. Σσηήξεο Καηζηκίραο Γξ. Μεραλνιόγνο Μεραληθόο. Γεληθόο Γξακκαηέαο β ΔΝ.Δ.ΔΠΙ.Θ.Δ. Αζήλα 20.11. Ζκεξίδα 2/11/21 ΚΔΝΑΚ θαη ιέβεηεο Σσηήξεο Καηζηκίραο Γξ. Μεραλνιόγνο Μεραληθόο Γεληθόο Γξακκαηέαο β ΔΝ.Δ.ΔΠΙ.Θ.Δ. Αζήλα 2.11.21 Πεγέο ελέξγεηαο Σπλ. Πξσηνγελήο Δλέξγεηα = Σ Καηαλ. Δλέξγεηα θαπζίκνπ x Σπλη.

Διαβάστε περισσότερα

Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING

Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING Ναηαιία Σπαλνύ, spanou@igme.gr & natspanou@gmail.com Τερληθόο Γεσιόγνο (M.Sc.) Πεξηγξαθή Χάξηεο ρσξηθήο θαηαλνκήο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά:

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά: ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ Η Μηκή θαη ν Νηίλνο αλαξσηήζεθαλ πνην αληειηαθό πξντόλ παξέρεη ηελ θαιύηεξε πξνζηαζία ζην δέξκα ηνπο. Τα αληειηαθά πξντόληα έρνπλ έλα δείθηε αληειηαθήο πξνζηαζίαο (SPF), ν νπνίνο δείρλεη πόζν

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ 1.Απηόο πνπ ζα αλαγλσξηζηεί απνπζηάδεη γηα πνιύ θαηξό. 2.Δπηζηξέθεη κε πιαζηή ηαπηόηεηα ή κεηακνξθσκέλνο. 3.Απνκνλώλνληαη ηα δύν πξόζσπα 4.Άξζε κεηακόξθσζεο 5.Απνθάιπςε 6.Ακθηβνιίεο-απνδεηθηηθά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ.

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ. ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΟΑIΤΜΘΔΘ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ 11V11 ΗΚΘΙΘΑ 6-10 ΤΠΞΜΩΜ ΛΕΘΞΜΕΙΗΛΑΑ ΞΣ ΟΑΘΤΜΘΔΘΞΣ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ ΓΘΑ ΟΑΘΙΕΡ ΗΚΘΙΘΑΡ 6-10 ΕΩΜ Η ΔΘΑΔΠΞΛΗ ΑΟΞ Η ΛΘΑ ΕΡΘΑ ΡΗΜ ΑΚΚΗ ΕΘΜΑΘ ΛΕΓΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

(Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α. Α1. Βιέπε απόδεημε Σει. 262, ζρνιηθνύ βηβιίνπ. Α2. Βιέπε νξηζκό Σει. 141, ζρνιηθνύ βηβιίνπ

(Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α. Α1. Βιέπε απόδεημε Σει. 262, ζρνιηθνύ βηβιίνπ. Α2. Βιέπε νξηζκό Σει. 141, ζρνιηθνύ βηβιίνπ ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ (ΟΜΑΓΑ Β ) ΣΔΣΑΡΣΖ 18 ΜΑΪΟΤ 16 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ (ΝΔΟ ΤΣΖΜΑ) ΚΑΣΔΤΘΤΝΖ (ΠΑΛΑΗΟ ΤΣΖΜΑ) (Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική Δίζηε μησανικόρ διοίκηζηρ μεγάληρ καηαζκεςαζηικήρ εηαιπείαρ και καλείζηε να ςλοποιήζεηε ηο έπγο πος πεπιγπάθεηαι από ηον Πίνακα 1. Κωδ.

Διαβάστε περισσότερα

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress.

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress. Αιγόξηζκνη 2.2.7.3 Γνκή επηινγήο Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ 1 Πνιιαπιή Δληνιή Δπηινγήο Αν ζπλζήθε_1 ηόηε εληνιέο_1 αλλιώς_αν ζπλζήθε_2 ηόηε εληνιέο_2...

Διαβάστε περισσότερα

x x x x tan(2 x) x 2 2x x 1

x x x x tan(2 x) x 2 2x x 1 ΘΕΡΙΝΟ ΣΜΗΜΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ Ι ΕΠΑΝΑΛΗΠΣΙΚΕ ΑΚΗΕΙ ΜΕΡΟ Ι 1. Να γίλνπλ νη γξαθηθέο παξαζηάζεηο ησλ παξαθάησ ζπλαξηήζεσλ. t ( i) e ( ii) ln( ) ( iii). Να βξεζεί ην Π.Ο., ν ηύπνο ηεο αλίζηξνθεο θαη ην Π.Τ. ησλ

Διαβάστε περισσότερα

Σπληήξεζε ηξνθίκσλ ρσξίο ρεκηθά πξόζζεηα PROJECT B ΛΥΚΕΙΟΥ 2 014-15

Σπληήξεζε ηξνθίκσλ ρσξίο ρεκηθά πξόζζεηα PROJECT B ΛΥΚΕΙΟΥ 2 014-15 Σπληήξεζε ηξνθίκσλ ρσξίο ρεκηθά πξόζζεηα PROJECT B ΛΥΚΕΙΟΥ 2 014-15 Εηζαγσγή Οη ηερληθέο ζπληήξεζεο ηξνθίκσλ έρνπλ ζθνπό : α) λα παξεκπνδίζνπλ αλεπηζύκεηεο κεηαβνιέο ζηα ραξαθηεξηζηηθά (γεύζε - ρξώκα -

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ ΚΕΦ..3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ Οπιζμόρ απόλςηηρ ηιμήρ: Σηνλ άμνλα ησλ πξαγκαηηθώλ αξηζκώλ ζεσξνύκε έλαλ αξηζκό α πνπ ζπκβνιίδεηαη κε ην ζεκείν Α. Η απόζηαζε ηνπ ζεκείνπ Α από ηελ αξρή Ο, δειαδή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΥΔ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΔΩΡΙΑ ΛΤΔΙ ΓΙΑΓΩΝΙΜΑΣΟ ΚΔΦΑΛΑΙΟΤ 2

ΑΡΥΔ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΔΩΡΙΑ ΛΤΔΙ ΓΙΑΓΩΝΙΜΑΣΟ ΚΔΦΑΛΑΙΟΤ 2 ΑΥΔ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΔΩΙΑ ΛΤΔΙ ΙΑΩΝΙΜΑΣΟ ΚΔΦΑΛΑΙΟΤ 2 1: Λάζος (είλαη ηζνζθειήο ππεξβνιή) Α2: Λάζος (ην ζεηηθό πξόζεκν ζεκαίλεη όηη ε Πνζνζηηαία Μεηαβνιή Δηζνδήκαηνο θαη ε Πνζνζηηαία Μεηαβνιή Πνζόηεηαο ήηαλ

Διαβάστε περισσότερα

Βιομησανικόρ ζσεδιαζμόρ πποϊόνηων από ανακςκλωμένερ ζςζκεςαζίερ

Βιομησανικόρ ζσεδιαζμόρ πποϊόνηων από ανακςκλωμένερ ζςζκεςαζίερ Βιομησανικόρ ζσεδιαζμόρ πποϊόνηων από ανακςκλωμένερ ζςζκεςαζίερ ΤΕΙ Δσηικής Μακεδονίας Τμήμα Βιομητανικού Στεδιαζμού Εργαζηήριο C 3 www.c3.teiwm.gr C 3 LAB www.c3.teiwm.gr 1 Εηζαγσγή Πεπιεσόμενα ύκβνια

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους Κεθάιαην 0 Ελαχιστοποίηση του κόστους Ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θόζηνπο Μηα επηρείξεζε ειαρηζηνπνηεί ην θόζηνο ηεο αλ παξάγεη νπνηνδήπνηε δεδνκέλν επίπεδν πξντόληνο y 0 ζην κηθξόηεξν δπλαηό ζπλνιηθό θόζηνο. Τν

Διαβάστε περισσότερα

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Stylianos Kalaitzis Μνλνϋβξηδηζκνο 1 Γπν γνλείο, εηεξόδπγνη γηα ηνλ αιθηζκό θάλνπλ παηδηά. Πνία ε πηζαλόηεηα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,10,10

ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,10,10 ΟΝΟΜΑΣΔΠΩΝΤΜΟ ΗΜΔΡΟΜΗΝΙΑ ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,1,1 ΓΙΑΓΩΝΙΜΑ 1 ου ΜΔΡΟΤ ΣΗ ΑΝΑΛΤΗ Α Γώζηε ηνλ νξηζκό ηεο αληίζηξνθεο ζπλάξηεζεο Β Γείμηε όηη αλ κηα ζπλάξηεζε είλαη αληηζηξέςηκε ηόηε νη γξαθηθέο παξαζηάζεηο

Διαβάστε περισσότερα

Α) Λα εμαρζεί αιγεβξηθά θαη λα ζπδεηεζεί ηη ππνδειψλεη ν πνιιαπιαζηαζηήο ζε κηα αλνηθηή νηθνλνκία κε δεκφζην ηνκέα.

Α) Λα εμαρζεί αιγεβξηθά θαη λα ζπδεηεζεί ηη ππνδειψλεη ν πνιιαπιαζηαζηήο ζε κηα αλνηθηή νηθνλνκία κε δεκφζην ηνκέα. ΘΔΚΑ 1 Α) Λα εμαρζεί αιγεβξηθά θαη λα ζπδεηεζεί ηη ππνδειψλεη ν πνιιαπιαζηαζηήο ζε κηα αλνηθηή νηθνλνκία κε δεκφζην ηνκέα. Β) Λα ζπδεηεζεί ην παξάδνμν ηεο θεηδνχο. ΘΔΚΑ 2 Λα εμαρζεί ε βξαρπρξφληα θακπχιε

Διαβάστε περισσότερα

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν.

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. B-Δέλδξα Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. Δέλδξα AVL n = 2 30 = 10 9 (πεξίπνπ). 30

Διαβάστε περισσότερα

f '(x)g(x)h(x) g'(x)f (x)h(x) h'(x) f (x)g(x)

f '(x)g(x)h(x) g'(x)f (x)h(x) h'(x) f (x)g(x) ΓΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ 54 Υλη: Παράγωγοι Γ Λσκείοσ Ον/μο:.. 6--4 Θεη-Τετν. ΘΔΜΑ Α.. Αλ f, g, h ηξεηο παξαγωγίζηκεο ζπλαξηήζεηο ζην λα απνδείμεηε όηη : f () g() h() ' f '()g()h() g'()f ()h() h'() f ()g()

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 204-205 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/204 A ΟΜΑΓΑ Οδηγία: Να γράυεηε ζηο ηεηράδιο ζας ηον αριθμό κάθε μιας από ηις παρακάηφ ερφηήζεις Α.-Α.8 και

Διαβάστε περισσότερα

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ηότοι εργαζηηρίοσ ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηεί ε δηαδηθαζία ηωλ ξπζκίζεωλ δηθηύνπ ζε ιεηηνπξγηθό ζύζηεκα Windows XP. Η δηαδηθαζία ζε γεληθέο γξακκέο

Διαβάστε περισσότερα

Γηαηάμεηο Αλίρλεπζεο Γηαξξνώλ (λεξνύ θαπζίκωλ ρεκηθώλ )

Γηαηάμεηο Αλίρλεπζεο Γηαξξνώλ (λεξνύ θαπζίκωλ ρεκηθώλ ) Γηαηάμεηο Αλίρλεπζεο Γηαξξνώλ (λεξνύ θαπζίκωλ ρεκηθώλ ) Τν πξόβιεκα - Γηαξξνή λεξνύ Αθόκε θαη κηα κηθξή δηαξξνή λεξνύ κπνξεί λα πξνθαιέζεη θαηαζηξνθή αλ δελ αληρλεπζεί εγθαίξσο Δηαξξνή κπνξεί λα πξνέιζεη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ.. ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου έλαξμεο 09.30 ιήμεο 09.45 Σην παξαθάησ ζρήκα θαίλεηαη ηκήκα ελόο πνιενδνκηθνύ ζρεδίνπ κηαο πόιεο. Οη ζθηαζκέλεο

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Δ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ. ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Δ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ. ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν Καηαζθεπάδνπκε έλα νγθνκεηξηθό δνρείν από πιαζηηθό κπνπθάιη λεξνύ

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ

Κεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ Κεθάλαιο 7 Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ 1 Προζθορά ανηαγωνιζηικού κλάδοσ Πώο πξέπεη λα ζπλδπαζηνύλ νη απνθάζεηο πξνζθνξάο ησλ πνιιώλ επηκέξνπο επηρεηξήζεσλ ελόο αληαγσληζηηθνύ θιάδνπ γηα λα βξνύκε ηελ θακπύιε πξνζθνξάο

Διαβάστε περισσότερα

A. Αιιάδνληαο ηε θνξά ηνπ ξεύκαηνο πνπ δηαξξέεη ηνλ αγωγό.

A. Αιιάδνληαο ηε θνξά ηνπ ξεύκαηνο πνπ δηαξξέεη ηνλ αγωγό. ΤΠΟΤΡΓΔΙΟ ΠΑΙΓΔΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΛΔΤΚΩΙΑ ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ Μειέηε ηωλ παξαγόληωλ από ηνπο νπνίνπο εμαξηάηαη ε ειεθηξνκαγλεηηθή δύλακε. Τιηθά - πζθεπέο: Ηιεθηξνληθή δπγαξηά, ηξνθνδνηηθό ηάζεο, ξννζηάηεο, ακπεξόκεηξν,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ Ζμεπομηνία: 18/12/10 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΛΤ ΕΙ 1. Δίλεηαη ην πνιπώλπκν Αλ θαη., λα βξείηε ην ηειεπηαίν ςεθίν ηνπ αξηζκνύ έρνπκε:

Διαβάστε περισσότερα

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί.

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Απλό ηλεκτπικό κύκλυμα Η δηδαζθαιία ηνπ απινύ ειεθηξηθνύ θπθιώκαηνο ππάξρεη ζην κάζεκα «Φπζηθά» ηεο Ε ηάμεο ηνπ δεκνηηθνύ θαη επαλαιακβάλεηαη ζην κάζεκα ηεο Φπζηθήο ζηε Γ ηάμε ηνπ Γπκλαζίνπ.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σ β. Σ γ. Λ δ. Λ ε. Λ ζη. Σ Α2. Γ Α3. 1. γ 2. ε 3. δ 4. α Β1. ΘΔΜΑ Β Οη ηειηθνί ππνινγηζηέο παίξλνπλ απνθάζεηο δξνκνιόγεζεο κόλν γηα ηα δηθά ηνπο απηνδύλακα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0 ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0 Γενικά Η έθδνζε 8.0.0 ηνπ ελόηεηεο: Business ERP, πεξηιακβάλεη λέεο ιεηηνπξγίεο πνπ αλαιύνληαη ζηηο παξαθάησ Γεληθόηεξε ιεηηνπξγία ηεο εθαξκνγήο Εκπνξηθή Δηαρείξηζε 7/2/2013 SingularLogic

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Σ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ. ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα.

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Σ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ. ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα. Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα Γηαθξάγκαηα Δξγαιεία Καηαζθεπέο 2 Η θαηαζθεπή πεξηγξάθεηαη ζηελ αληίζηνηρε ελόηεηα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ.. ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου έλαξμεο 09.30 ιήμεο 09.45 Σην παξαθάησ ζρήκα θαίλεηαη ηκήκα ελόο πνιενδνκηθνύ ζρεδίνπ κηαο πόιεο. Οη ζθηαζκέλεο

Διαβάστε περισσότερα

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W.

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W. ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ Ι Τειηθή Εμέηαζε: 5 Σεπηέκβξε 6 (Δηδάζθσλ: ΑΦ Τεξδήο) ΘΕΜΑ Θεσξνύκε θβαληηθό ζύζηεκα πνπ πεξηγξάθεηαη από Φακηιηνληαλή Η, ε νπνία ζε κνξθή πίλαθα ρξεζηκνπνηώληαο ηηο ηδηνζπλαξηήζεηο, θαη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ & ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β )

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ & ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ & ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: /0/03 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΔΜΑ Α ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΘΕΜΑΣΩΝ Α.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ. Ημεπομηνία: 10/12/11 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΔΙΝΟΜΔΝΔ ΛΤΔΙ

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ. Ημεπομηνία: 10/12/11 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΔΙΝΟΜΔΝΔ ΛΤΔΙ ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ Ημεπομηνία: 10/12/11 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΔΙΝΟΜΔΝΔ ΛΤΔΙ Πρόβλημα 1: α) Να δείμεηε όηη αλ ζεηηθνί πξαγκαηηθνί αξηζκνί ηζρύεη: β) Αλ είλαη

Διαβάστε περισσότερα

γηα ηνλ Άξε Κσλζηαληηλίδε

γηα ηνλ Άξε Κσλζηαληηλίδε γηα ηνλ Άξε Κσλζηαληηλίδε γηα «ην θνηλό θαη ην θύξην» (Γ.νισκόο) γηα λα ρηίδω πάληα κε ηνλ ίδηνλε ηξόπν, κε ηηο ίδηεο θαηαζθεπαζηηθέο θαη πιαζηηθέο πξννπηηθέο, κε ηελ ίδηαλε πάληνηε πίζηε θαη αγάπε.. Α.Κ.

Διαβάστε περισσότερα

ΓΗΑΓΩΛΗΠΚΑ ΠΡΝ ΚΑΘΖΚΑ ΔΞΗΙΝΓΖΠ ΑΟΣΔΠ ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΖΠ ΘΔΩΟΗΑΠ

ΓΗΑΓΩΛΗΠΚΑ ΠΡΝ ΚΑΘΖΚΑ ΔΞΗΙΝΓΖΠ ΑΟΣΔΠ ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΖΠ ΘΔΩΟΗΑΠ ΓΗΑΓΩΛΗΠΚΑ ΠΡΝ ΚΑΘΖΚΑ ΔΞΗΙΝΓΖΠ ΑΟΣΔΠ ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΖΠ ΘΔΩΟΗΑΠ ΝΚΑΓΑ Α ΔΡΩΣΖΔΗ ΩΣΟΤ- ΙΑΘΟΤ 1. Γηα έλα αγαζό όηαλ ε ζηαζεξά γ είλαη ίζε κε ην κεδέλ ηόηε ε θακπύιε πξνζθνξάο δηέξρεηαη από ηελ αξρή ηωλ αμόλωλ.

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου

Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου Σηηο παξαθάησ γξακκέο εθαξκόζηε ηε κνξθνπνίεζε πνπ πεξηγξάθνπλ Γξακκή κε έληνλε γξαθή Γξακκή κε πιάγηα γξαθή Γξακκή κε ππνγξακκηζκέλε γξαθή Γξακκή κε Arial Font κεγέζνπο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Δ. ΔΤΡΔΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΥΗΜΑΣΙΜΟΤ FOURIER ΓΙΑΦΟΡΩΝ ΗΜΑΣΩΝ

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Δ. ΔΤΡΔΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΥΗΜΑΣΙΜΟΤ FOURIER ΓΙΑΦΟΡΩΝ ΗΜΑΣΩΝ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Δ. ΔΤΡΔΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΥΗΜΑΣΙΜΟΤ FOURIER ΓΙΑΦΟΡΩΝ ΗΜΑΣΩΝ Εδώ ζα ππνινγίζνπκε ην κεηαζρεκαηηζκό Fourier κεξηθώλ αθόκα ζεκάησλ, πξνζπαζώληαο λα μεθηλήζνπκε από ην κεηαζρεκαηηζκό Fourier γλσζηώλ ζεκάησλ

Διαβάστε περισσότερα

Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο κόζηος ανά μονάδα παραγωγής. Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο ζηαθερό κόζηος ανά μονάδα παραγωγής

Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο κόζηος ανά μονάδα παραγωγής. Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο ζηαθερό κόζηος ανά μονάδα παραγωγής ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΟΜΟ Α Mάθημα 5: To παραγωγής σναρηήζεις κόζηοσς Η ζπλάξηεζε ζπλνιηθνύ θόζηνπο C FC VC Όπνπ FC= ην ζηαζεξό θόζηνο (ην θόζηνο γηα ηνλ ζηαζεξό παξαγσγηθό ζπληειεζηή) θαη VC= ην κεηαβιεηό

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία 8.3.2016 A8-0046/319 319 Άρθρο 34 παράγραθος 1 ζηοιχείο δ (δ) 14 έηε γηα θηεληαηξηθά θάξκαθα πνπ πξννξίδνληαη γηα άιια είδε δώωλ από απηά πνπ αλαθέξνληαη ζηελ παξάγξαθν 1 ζηνηρεία α) θαη γ). (δ) 10 έηε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΟΡΤΞΗ & ΚΑΣΑΚΕΤΕ ΣΗΝ ΕΤΡΩΠΗ ΜΑΘΗΜΑ 43

ΕΞΟΡΤΞΗ & ΚΑΣΑΚΕΤΕ ΣΗΝ ΕΤΡΩΠΗ ΜΑΘΗΜΑ 43 ΕΞΟΡΤΞΗ & ΚΑΣΑΚΕΤΕ ΣΗΝ ΕΤΡΩΠΗ ΜΑΘΗΜΑ 43 Κα ακαθένεηε 5 εονςπασθέξ πώνεξ θαη κα βνείηε ημ είδμξ ημο μνοθημύ ημοξ πιμύημο. Πμημη πανάγμκηεξ επηηνέπμοκ ηεκ θαηαζθεοή μεγάιςκ ηεπκηθώκ ένγςκ; Ε ελόνολε (ελαγςγή

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οη παξνπζηάζεηο κε βνήζεηα ηνπ ππνινγηζηή γίλνληαη κε πξνγξάκκαηα παξνπζηάζεσλ, όπσο ην OpenOffice.org Impress [1] θαη ην Microsoft Office PowerPoint [2]. Απηά ηα πξνγξάκκαηα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_3207/391 1. Τελ άιιε κέξα νη Τξηάθνληα, πνιύ ηαπεηλσκέλνη θαη ληώζνληαο εγθαηαιειεηκκέλνη, ζπγθεληξώζεθαλ ζην ρώξν ησλ ζπλεδξηάζεσλ παξάιιεια, νη «ηξεηο ρηιηάδεο», ζε όια ηα ζεκεία όπνπ είραλ ηνπνζεηεζεί,

Διαβάστε περισσότερα

Το φως θερμαίνει - Ψυχρά και Θερμά χρώματα

Το φως θερμαίνει - Ψυχρά και Θερμά χρώματα ΥΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 8 Το φως θερμαίνει - Ψυχρά και Θερμά χρώματα Α. Ψυχρά και Θερμά χρώματα Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας Ο πετροπαιχνιδιάτορας... φωτιά ναι το πηγούνι του χρυσάφι το πηρούνι του Οδ. Ελύτης Σα χρώματα στη

Διαβάστε περισσότερα

Εςθςή ζςζηήμαηα επισειπήζεων και αξιολόγηζη

Εςθςή ζςζηήμαηα επισειπήζεων και αξιολόγηζη Εςθςή ζςζηήμαηα επισειπήζεων και αξιολόγηζη Μάθημα 11 Τμήμα Μάπκεηινγκ και Διοίκηζηρ Λειηοςπγιών Τα δηαγξάκκαηα θαηάζηαζεο (state diagrams) ρξεζηκνπνηνύληαη γηα λα βνεζήζνπλ ηνλ πξνγξακκαηηζηή λα θαηαιάβεη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ

ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ Σν ζύγρξνλν πξόηππν αληηκεηώπηζεο ηεο ηεξεδόλαο ελειίθσλ δελ εζηηάδεηαη κόλν ζηελ απνθαηάζηαζε ησλ ηεξεδνληθώλ βιαβώλ πνπ έρνπλ εθδεισζεί, αιιά έρεη

Διαβάστε περισσότερα

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report.

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Case Study Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Βήκα 1 ο : Login ζηο Turnitin. Κάλεηε είζνδν ζην Turnitin κε

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΠΡΟΒΛΗΜΑ Σε έλα ηνπξλνπά βόιετ δήισζαλ ζπκκεηνρή νκάδεο Γπκλαζίσλ ηεο Κύπξνπ.

Διαβάστε περισσότερα

Μηα ζπλάξηεζε κε πεδίν νξηζκνύ ην Α, ζα ιέκε όηη παξνπζηάδεη ηοπικό μέγιζηο ζην, αλ ππάξρεη δ>0, ηέηνην ώζηε:

Μηα ζπλάξηεζε κε πεδίν νξηζκνύ ην Α, ζα ιέκε όηη παξνπζηάδεη ηοπικό μέγιζηο ζην, αλ ππάξρεη δ>0, ηέηνην ώζηε: 1 ΟΡΙΜΟΙ MONOTONIA AKΡOTATA Μηα ζπλάξηεζε κε πεδίν νξηζκνύ ην Α, ζα ιέκε όηη παξνπζηάδεη ηοπικό μέγιζηο ζην, αλ ππάξρεη δ>0, ηέηνην ώζηε: Σν ιέγεηαη ζέζε ή ζεκείν ηνπ ηνπηθνύ κεγίζηνπ θαη ην ( ηνπηθό κέγηζην.

Διαβάστε περισσότερα

Επωηήζειρ Σωζηού Λάθοςρ ηων πανελλαδικών εξεηάζεων Σςναπηήζειρ

Επωηήζειρ Σωζηού Λάθοςρ ηων πανελλαδικών εξεηάζεων Σςναπηήζειρ Επωηήζειρ Σωζηού Λάθοςρ ηων πνελλδικών εξεηάζεων 2-27 Σςνπηήζειρ Η γξθηθή πξάζηζε ηεο ζπλάξηεζεο f είλη ζπκκεηξηθή, σο πξνο ηνλ άμνλ, ηεο γξθηθήο πξάζηζεο ηεο f 2 Αλ f, g είλη δύν ζπλξηήζεηο κε πεδί νξηζκνύ

Διαβάστε περισσότερα

ιαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας

ιαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ιαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας Ασκήσεις αποθεµάτωνµ Δρ.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΡΔΤΝΑ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΙΚΗ ΔΜΠΙΣΟΤΝΗ

ΔΡΔΤΝΑ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΙΚΗ ΔΜΠΙΣΟΤΝΗ ΔΡΔΤΝΑ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΙΚΗ ΔΜΠΙΣΟΤΝΗ Έξεπλεο Οηθνλνκηθήο πγθπξίαο ΙΟΒΔ - DG ECFIN Μάηνο 2011 H Έξεπλα θαηαλαισηώλ ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο (1) Μέξνο ηνπ Δλαξκνληζκέλνπ Πξνγξάκκαηνο Δξεπλώλ ηεο ΔΔ από ην 1972

Διαβάστε περισσότερα

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο Έξγν ελέξγεηα 3 (Λύζε) Σώκα κάδαο m = 4Kg εξεκεί ζηε βάζε θεθιηκέλνπ επηπέδνπ γσλίαο θιίζεο ζ κε εκζ = 0,6 θαη ζπλζ = 0,8. Τν ζώκα αξρίδεη λα δέρεηαη νξηδόληηα δύλακε θαη μεθηλά λα αλεβαίλεη ζην θεθιηκέλν

Διαβάστε περισσότερα

Σύνθεζη ηαλανηώζεων. Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο:

Σύνθεζη ηαλανηώζεων. Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο: Σύνθεζη ηαλανηώζεων Α. Σύλζεζε δύν α.α.η ηεο ίδιας ζστνόηηηας Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο: Η απνκάθξπλζε

Διαβάστε περισσότερα

ΥΡΙΣΟΤΓΔΝΝΙΑΣΙΚΔ ΚΑΣΑΚΔΤΔ

ΥΡΙΣΟΤΓΔΝΝΙΑΣΙΚΔ ΚΑΣΑΚΔΤΔ ΥΡΙΣΟΤΓΔΝΝΙΑΣΙΚΔ ΚΑΣΑΚΔΤΔ 1) Υξηζηνπγελληάηηθα ειαηάθηα θάξηα ή θαδξάθη θάξηα ή θαδξάθη Τιηθά πνπ ζα ρξεηαζηνύκε: Υαξηί θάλζνλ καύξν γηα ην θόλην, πξάζηλν γηα ηα ειαηάθηα, θόθθηλν γηα ηα αζηεξάθηα Απιό

Διαβάστε περισσότερα

TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ: ΒΑΛΚΑΝΙΩΣΗ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 TOOLBOOK ΜΑΘΗΜΑ 2

TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ: ΒΑΛΚΑΝΙΩΣΗ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 TOOLBOOK ΜΑΘΗΜΑ 2 TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 Δημιουργία σελίδων και βιβλίων Έλα θαηλνύξην βηβιίν πεξηέρεη κία άδεηα ζειίδα κε έλα άδεην background. Δελ κπνξνύκε λα μερσξίζνπκε

Διαβάστε περισσότερα

Παλειιαδηθέο Δμεηάζεηο Ηκεξεζίωλ Δπαγγεικαηηθώλ Λπθείωλ Δμεηαδόκελν Μάζεκα: Αξρέο Οηθνλνκηθήο Θεωξίαο Σεηάξηε 15 Ινπλίνπ 2017

Παλειιαδηθέο Δμεηάζεηο Ηκεξεζίωλ Δπαγγεικαηηθώλ Λπθείωλ Δμεηαδόκελν Μάζεκα: Αξρέο Οηθνλνκηθήο Θεωξίαο Σεηάξηε 15 Ινπλίνπ 2017 www.romvos.edu.gr Παλειιαδηθέο Δμεηάζεηο Ηκεξεζίωλ Δπαγγεικαηηθώλ Λπθείωλ Δμεηαδόκελν Μάζεκα: Αξρέο Οηθνλνκηθήο Θεωξίαο Σεηάξηε 15 Ινπλίνπ 217 ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σσζηφ β. Λάζνο γ. Λάζνο δ. Σσζηφ ε. Σσζηφ Α2.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΛΓΕΒΡΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ. 1. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 1 0,3x 0,1y x 3 3x 4y 2 4x 2y ( x 1) 6( y 1) (i) (ii)

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΛΓΕΒΡΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ. 1. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 1 0,3x 0,1y x 3 3x 4y 2 4x 2y ( x 1) 6( y 1) (i) (ii) . Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα.,, 6 4 4 4 5( ) 6( ). Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα.,,,6 7. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 5 ( )( ) ( ) 4. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 5 4 6 7 4. 5. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 59 ( )( ) ()( 5) 7 6.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ Γευηέρα 11 Ηουνίου 2018 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ. (Ενδεικηικές Απανηήζεις)

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ Γευηέρα 11 Ηουνίου 2018 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ. (Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ Γευηέρα Ηουνίου 08 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ (Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α Α. Απόδεημε ζεωξήκαηνο ζει. 99 ζρνιηθνύ βηβιίνπ. Α. α.

Διαβάστε περισσότερα

Constructors and Destructors in C++

Constructors and Destructors in C++ Constructors and Destructors in C++ Σύνθεζη Πνιύ ζπρλά ζηε C++ κία θιάζε κπνξεί λα πεξηέρεη ζαλ κέιεδεδνκέλα αληηθείκελα άιισλ θιάζεσλ. Πνηα είλαη ε ζεηξά κε ηελ νπνία δεκηνπξγνύληαη θαη θαηαζηξέθνληαη

Διαβάστε περισσότερα