ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ & ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ - ΕΙΔΙΚΟΙ ΠΟΙΝΙΚΟΙ ΝΟΜΟΙ

Transcript

1

2

3 ΚΩΝ/ΝΟΣ Π. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ Αστυνομικός Υποδ/ντής ε.α. ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ & ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ - ΕΙΔΙΚΟΙ ΠΟΙΝΙΚΟΙ ΝΟΜΟΙ (TAΞΗ - ΑΣΦΑΛΕΙΑ - ΤΡΟΧΑΙΑ) ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΥΛΗ ΣΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΑΝΑΚΡΙΤΙΚΩΝ & ΜΗ ΑΝΑΚΡΙΤΙΚΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ (ΕΙΔΙΚΩΝ ΦΡΟΥΡΩΝ, ΣΥΝΟΡΙΟΦΥΛΑΚΩΝ, ΛΙΜΕΝΙΚΩΝ & ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΩΝ) ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΒΟΗΘΗΜΑ E ΕΚΔΟΣΗ 2015

4 Η πολυετής μάχιμη εμπειρία μου, η ενασχόλησή μου με τα εκπαιδευτικά δρώμενα καθώς και η συνεχής επαφή με τους συναδέλφους μου (ανακριτικούς και μη), μου έδωσαν τη δυνατότητα να κατανοήσω σε βάθος την ανάγκη ύπαρξης ενός βοηθήματος που θα εμπεριέχει με τρόπο συνοπτικό και συκροτημένο τις κυριότερες ενέργειες για την αντιμετώπιση διάφορων περιστατικών. Πολλοί από τους συναδέλφους αυτούς ήταν για μένα σημαντικοί εμπνευστές και συντελεστές στη δημιουργία αυτού του βοηθήματος, τους οποίους ευχαριστώ θερμά για την ηθική ενθάρρυνση στην ολοκλήρωσή του, που έχει ως επιδιωκόμενο σκοπό την επαγγελματική κατάρτιση των καθημερινά αγωνιζόμενων συναδέλφων. Καρδίτσα 6 Φεβρουαρίου 2012 Τριανταφύλλου Κων/νος Αστυνομικός Υποδ/ντής ε.α. Με την ευκαιρία της επανέκδοσης του παρόντος εγχειριδίου, παρακαλώ πολύ τον κάθε συνάδερφο ξεχωριστά να μου γνωρίσει μέσω οποιαδήποτε παρατήρηση σχετικά με ελλείψεις - τροποποιήσεις - βελτιώσεις μιας και με την υπάρχουσα πολυνομία γίνεται της Πάολας με σκοπό να αποτελέσει μέσα από συλλογική προσπάθεια ένα χρήσιμο εργαλείο. Επισημαίνεται ότι οιαδήποτε ομοιότητα σε καταστάσεις ή σε πρόσωπα, ως προς τα στοιχεία και την ιδιότητα αυτών είναι εντελώς συμπτωματική και δεν προσομοιάζει - ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα

5 Â É Ï Ã Ñ Á Ö É Ê Ï Ï ÔÑÉÁ ÍÔÁ ÖÕË ËÏÕ Êùí/íïò åß íáé Á óôõ íομικός Υποδιευθυντής ε.α., ðôõ éïý ïò á íù ôý ñáò ó ï ëþò ç - ëå êôñï íé êþí êáé ãåí íþ èç êå óôçí Êáñ äé ôóï ìá ãïý ëá Êáñ äß ôóáò ôï Ý ôïò Õ ðç ñý ôç óå êá íï íé êü ôç óôñá ôéù ôé êþ ôïõ èç ôåß á êáé êá ôå ôü ãç óôï Σþ ìá ôçò Åë ëç íé êþò Χù ñï öõ ëá êþò ùò äü êé ìïò ù ñï öý ëá êáò το Αποστρατεύτηκε τον Μάρτιο του Á ðï öïß ôç óå åõ äü êé ìá τï Ý ôïò 1995 á ðü ôï ÔìÞ ìá Å - ðáã ãåë ìá ôé êþò Ìå ôåê ðáß äåõ óçò Áí è/ìùí. Õ ðç ñý ôç óå êõ ñß ùò óå ìü é ìåò õ ðç ñå óß åò (Á óôõ íï ìé êïß Óôáè ìïß, ÔìÞ ìá ôá Ôñï áß áò, Õ - ðïä/íóç Á óöü ëåéáò, Á óôõ íï ìé êü ÔìÞ ìá Ðå ñé öý ñåéáò) êá èþò êáé óôï Ô.Ä.Á. Êáñ äß ôóáò ùò ðñï ú óôü ìå íïò ãñá öåß ïõ óðïõ äþí - åê ðáé äåõ ôþò. Ðá ñüë ëç ëá Ý åé á óêþ óåé ôá êá èþ êï íôá Δç ìï óß ïõ Κá ôç ãü ñïõ êïé íþí ðôáé óìü ôùí ôá Ý ôç 2003, 2004, Τηλ. Οικίας: Κιν.: kon.triantafillou.kar@gmail.com Λίγα λόγια για τη νέα έκδοση H νέα έκδοση συμπληρώθηκε, τροποποιήθηκε και εμπλουτίστηκε με πληθώρα Νόμων σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα - ισχύοντα. Καρδίτσα 11 Σεπτεμβρίου 2015 Για τον γιο μου, Παναγιώτη Για την ολοκλήρωση της παρούσας έκδοσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον καλό μου φίλο δικηγόρο Παρ Αρείω Πάγω κ. ΑΔΑΜΟ Κων/νο, του Πρωτοδικείου Καρδίτσας, για την πολύτιμη βοήθειά του. 3

6 Α Ν Τ Ι Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Υ Η συγγραφή αυτού του βοηθήματος έγινε με στόχο την αναβάθμιση της παρεχόμενης εκπαίδευσης των συναδέλφων μας ανακριτικών υπαλλήλων και μη, οι οποίοι πρέπει να γνωρίζουν ότι σε κάθε σύνηθες περιστατικό, που εκ των πραγμάτων θα επιληφθούν, όπως προσαγωγές, έλεγχος καταστημάτων, αναζήτηση-σύλληψη γνωστών ή αγνώστων δραστών κλοπών, ληστειών κτλ, σύλληψη διωκομένων, σύλληψη κατόχων ναρκωτικών ουσιών, σύλληψη αλλοδαπών για διάφορα αδικήματα, σύλληψη ατόμων που οπλοφορούν παράνομα κτλ, κάποιος απ αυτούς θα είναι ο βασικός μάρτυρας κατηγορίας στο δικαστήριο. Για το λόγο αυτό η ύλη του βοηθήματος προσαρμόστηκε στις ανάγκες αυτές, καθ όσον καταγράφει την αστυνομική πραγματικότητα και αναφέρεται σε θέματα καθημερινής πρακτικής, προσφέροντας τις απαραίτητες γνώσεις σχετικά με την σωστή συμπλήρωση των δελτίων παραβάσεων πάσης φύσεως, την σύνταξη των εκθέσεων προφορικής μηνύσεως, τις ένορκες εξετάσεις αστυνομικών για διάφορα αδικήματα, εκθέσεις τις οποίες υπογράφει ο επιληφθείς αστυνομικός και καλό είναι να ξέρει «που βάζει την υπογραφή του». Äåí ðñýðåé íá îå íüìå ðùò óå êüèå ðåñßðôùóç ç åîýôáóç êáé êáôüèåóç ôïõ ìüñôõñá áóôõíïìéêïý Ýíåêá ôçò éäéüôçôáò ðïõ êáôý åé, ôçò åêðáßäåõóçò ðïõ Ý åé õðïóôåß, áëëü êáé ôçò åìðåéñßáò ðïõ Ý å áðïêôþóåé êáôü ôï ñüíï ðáñáìïíþò óôï Óþìá, áðïêôü éäéáßôåñç óðïõäáéüôçôá êáé óçìáóßá óôï ðëáßóéï ôçò ðñïäéêáóßáò êáé ôçò åð áêñïáôçñßù äéáäéêáóßáò. Ç ðëçñüôçôá ôçò äéåíåñãïýìåíçò ðñïáíüêñéóçò êáé ç óáöþò êáé ðéóôþ áðïôýðùóç ôùí ãåãïíüôùí ðïõ êáôáèýôïõí ïé ìüñôõñåò áóôõíïìéêïß Ý åé Üìåóç èåôéêþ åðåíýñãåéá óôçí ðñüïäï ìéáò õðüèåóçò, êáèüóïí êáôáðïëåìü öáéíüìåíá ãñáöåéïêñáôßáò (åðéóôñïöþ äéêïãñáöéþí ãéá óõìðëþñùóç ê.ë.ð,), óôç óôïé åéïèýôçóç ôçò áèþùóçò Þ ôçò êáôçãïñßáò óå âüñïò ðñïóþðïõ, áëëü êáé óôéò ó Ýóåéò áóôõíïìßáò ðïëéôþí êáé óôç öåñåããõüôçôá ôïõ Óþìáôïò. «Ôõ üí ìç ôþñçóç ôùí áíùôýñù Ý åé ùò áðïôýëåóìá ôç óõíå Þ áíáâïëþ ôùí äéêþí, ôçí ðáñáãñáöþ ôùí áäéêçìüôùí êáé åíßïôå ôçí áèþùóç ôùí êáôçãïñïõìýíùí ëüãù áìöéâïëéþí, áìöéâïëéþí ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ôçí äéáöïñïðïßçóç ôùí ìáñôõñéêþí êáôáèýóåùí êáé ôç ìç õðïóôþñéîç ôùí ðñáãìáôéêþí ðåñéóôáôéêþí ôïõ áäéêþìáôïò óôçí åð áêñïáôçñßù äéáäéêáóßá.» (âëýðå õð áñéèì 6004/13/1 áðü 23/5/2008 äéáôáãþ ÁÅÁ/ÊÁÔ/ÄÄÁ ÐñïáíÜêñéóç ÌÜñôõñåò áóôõíïìéêïß). 4

7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕισαγωγικΕσ ΕννοιΕσ - ΒασικΕσ γνωσεισ ΠοινικοΥ ΔικαιοΥ Προσαγωγές υπόπτων Μεταγωγές Κρατουμένων Πταίσματα που καταλαμβάνονται επ αυτοφώρω Αυτόφωρο έγκλημα Πρόσωπα ειδικής δωσιδικίας Σύλληψη Προστατευτική φύλαξη Σύλληψη προσώπων ειδικών κατηγοριών Έρευνες Προστασία σκηνής εγκλήματος Μήνυση - Έγκληση Τρόπος Συμπλήρωσης παραβάσεων Παράβαση Μουσικών οργάνων Ποινικά Δικαστήρια Πρακτικές Ασκήσεις Ποινικού Δικαίου, χρήσης όπλων Εγκλήματα διωκόμενα κατ έγκληση ΘΕΜαΤα ΤαΞΗσ αγορανομικές διατάξεις (Κυρώσεις, πινακίδες, τιμοκατάλογοι, εκθέσεις ελέγχου) Αγροτικά αδικήματα Αιγιαλός Αιμοδοσία, Αλιεία Αναγκαστικές απαλλοτριώσεις Αστυνομικές διατάξεις Αστυνομία Αγορανομικές Παραβάσεις Άρνηση Πληρωμής Εισιτηρίου Βιβλία Δασικός Κώδικας Κοπή Δέντρων Ρίζες - Κλαδιά - Καρποί Δέντρων Εγγειοβελτιώσεις Επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών Περίπτερα και ψιλικά, Καντίνες Βασικά είδη ελέγχου Άδεια Λειτουργίας Πιστοποιητικό Υγείας - Ατομική Υγιεινή Άδεια Λειτουργίας μουσικών οργάνων Ηχορύπανση Διαταράξεις Αστυνομική Άδεια Εργασίας Πίνακας εργασίας προσωπικού Αρχεία Επιχειρήσεων Μη έκδοση νομίμων παραστατικών, αποδείξεις ταμειακής μηχανής Τροποποίηση υγειονομικών όρων

8 Κατάληψη κοινοχρήστων χώρων Τραπεζοκαθίσματα Εκμετάλλευση κατ/τος, ωράριο λειτουργίας κέντρων διασκεδάσεως Άρνηση εισόδου σε κατ/μα Επιχειρήσεις εμπορίου παλαιών σιδήρων Εκλογικό κέντρο Έλεγχοι Υγειονομικοί (οικία, κολυμβητήριο) Ενδοοικογενειακή βία Εργασία Ειδικές διατάξεις εργατικής νομοθεσίας Άδειας Λειτουργίας, Εργασίας Ζώα Υποχρεώσεις ιδιοκτητών Διάφορες παραβάσεις ιατροί κάπνισμα - Κυρώσεις - Εκθέσεις ελέγχου Κινηματογράφοι Λατομεία Λαϊκές - Υπαίθριο εμπόριο, κυρώσεις, εκθέσεις ελέγχου οικοδομές Οικονομικές δραστηριότητες Παιδότοποι Περιβάλλον Τουριστική Νομοθεσία Φαρμακεία Χημικά απόβλητα Ψεκασμοί ΘΕΜαΤα ασφαλειασ αστυνομικό Δελτίο ταυτότητας - Αναζητήσεις Αθέμιτος ανταγωνισμός Αθλητισμός Ντόπινγκ αθλητών - Δωροδοκία - Δωροληψία Αφισοκόλληση - Υπαίθρια διαφήμιση Αλλοδαποί Ανήλικοι Υγιεινή και ασφάλεια εργαζομένων Εξαφανίσεις ανηλίκων Αρχαιότητες Δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα Εκδιδόμενα με αμοιβή πρόσωπα Έρανοι - Λαχειοφόρες αγορές - Φιλανθρωπίες Θήρα κλοπές - Διάλεκτος κλεπτών (Εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας)

9 Υφαίρεση - Φθορά ξένης ιδιοκτησίας - Ληστεία Χρήσιμα στοιχεία για τον εντοπισμό κλεμμένων οχημάτων ναρκωτικά - Ωρολογία - Λεξιλόγιο Όπλα από αστυνομικούς Όπλα Παίγνια Πνευματική ιδιοκτησία Προσυλητισμός Πυροτεχνήματα Ραδιοσυχνότητες - Τηλεόραση σήματα Πλαστογραφία Σειρά προτεραιότητας έναντι αμοιβής Τελωνειακός κώδικας - Λαθρεμπορία Τύπος Φορολογική Νομοθεσία ΘΕΜαΤα ΤΡοΧαιασ Βασικές γνώσεις - Βεβαίωση παραβάσεων Παραβάσεις ανηλίκων Κατηγορίες αδειών οδήγησης, ισχύς, κυρώσεις Πιστοποιητικό επαγγελματικής ικανότητας Αντιστοιχία αδειών οδήγησης Εθνικοί κωδικοί Υπόδειγμα διοικητικού προστίμου Πράξη βεβαίωσης παράβασης Online Υπόδειγμα εκτύπωσης Πταισματικές και πλημ/κές παραβάσεις Οδηγίες Συμπλήρωσης Ασφάλιση οχημάτων Πράσινη κάρτα Ανασφάλιστο όχημα Εγκαταλελειμμένα οχήματα Τροχαία ατυχήματα υλικών ζημιών Δελτίο οδικού τροχαίου ατυχήματος Καταχωρήσεις ατυχημάτων μέσω πιλοτικής εφαρμογής online Αγροτικά μηχανήματα Στέρηση ειδικής άδειας ταξί Λεωφορεία Σχολικά λεωφορεία Σχολική εκδρομή με λεωφορείο του Δήμου Μηχανήματα έργων Πίνακας μηχανημάτων έργων

10 Κοινοτικά οχήματα Ακινητοποίηση Ασφάλιση φορτίου Ταχογράφος Αναλογικός ταχογράφος Ψηφιακός ταχογράφος Εκτύπωση ταχογράφου Τύποι καρτών Φορτηγά Υπέρβαρο Οδικός τεχνικός έλεγχος φορτηγών Οδική μεταφορά επικίνδυνων εμπορευμάτων Εθνικές και διεθνείς μεταφορές Ειδικές διατάξεις για τις μεταφορές Φ.Ι.Χ. Ειδικές διατάξεις για Φ.Ι.Χ. βυτιοφόρα υγρών καυσίμων Διοικητικές Κυρώσεις ταχογράφου Διοικητικές κυρώσεις για παραβίαση ωρών οδήγησης - εξαιρέσεις Βασικοί κανόνες για τις ώρες οδήγησης Καθοδόν έλεγχοι Πταισματικές παραβάσεις ΚΟΚ Άδεια (ΔΟΚ), (Μ), Παραβάσεις Στρατιωτικών Πλημ/κές Παραβάσεις Υποκλοπή μεταφορικού έργου, Παρκαδόροι Διοικητικές παραβάσεις ΚΟΚ Ενέργειες σε περίπτωση ψευδών στοιχείων από οδηγό οχήματος Νομική προστασία ARAG ΒιΒΛιογΡαΦια Δικαιοσύνη μάθετε οι ενοικούντες επί της γης Αγία Γραφή 8

11 ΕισαγωγικΕσ ΕννοιΕσ ΒασικΕσ γνωσεισ ΠοινικοΥ ΔικαιοΥ Προσαγωγές υπόπτων Μεταγωγές Κρατουμένων Πταίσματα που καταλαμβάνονται επ αυτοφώρω Αυτόφωρο έγκλημα Πρόσωπα ειδικής δωσιδικίας Σύλληψη Προστατευτική φύλαξη Σύλληψη προσώπων ειδικών κατηγοριών Έρευνες Προστασία σκηνής εγκλήματος Μήνυση - Έγκληση Τρόπος Συμπλήρωσης παραβάσεων Παράβαση Μουσικών οργάνων Ποινικά Δικαστήρια Πρακτικές Ασκήσεις Ποινικού Δικαίου, χρήσης όπλων Εγκλήματα διωκόμενα κατ έγκληση

12 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ- ΒΑΣΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΣΑΓΩΓΕΣ ΥΠΟΠΤΩΝ (Άρθρο 95 ΠΔ 141/91) -Η πρακτική της προσαγωγής πολιτών σε αστυνομικό κατάστημα προς εξακρίβωση της ταυτότητάς τους και συλλογή στοιχείων προς διερεύνηση τυχόν τελεσθέντος ή αποτροπή προπαρασκευαζόμενου εγκλήματος προβλέπεται από το άρθρο περ. θ του Π.Δ. 141/1991 όπου ορίζεται ότι ο αστυνομικός σκοπός οδηγεί στο αστυνομικό κατάστημα για εξέταση άτομα τα οποία στερούνται στοιχείων αποδεικτικών της ταυτότητάς τους ή τα οποία, εξ αιτίας του τόπου, του χρόνου, των περιστάσεων και της συμπεριφοράς τους δημιουργούν υπόνοιες διάπραξης εγκληματικής ενέργειας. Στην συνέχεια της ίδιας διάταξης ορίζεται ότι τα προσαγόμενα στο αστυνομικό κατάστημα άτομα δέον όπως μη παραμένουν σ αυτό πέραν του χρόνου, ο οποίος είναι απολύτως αναγκαίος, για τον σκοπό για τον οποίο προσήχθησαν. Περαιτέρω από το αρθ 95 1 του ιδίου Π.Δ. προβλέπεται ότι σε περίπτωση διάπραξης οποιουδήποτε εγκλήματος η Ελληνική Αστυνομία οφείλει να επιλαμβάνεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, για τη βεβαίωσή του, τη συλλογή των αποδείξεων και πειστηρίων, την αναζήτηση και σύλληψη του δράστη και την παράδοσή του στην αρμόδια δικαστική αρχή. Προς τούτο δύναται η Αστυνομία να προσκαλεί ή προσάγει, για εξέταση στα αστυνομικά καταστήματα τα άτομα, για τα οποία υπάρχουν σοβαρές υπόνοιες οτι ενέχονται στην διάπραξη του εγκλήματος. - Από το άρθρο 96 3 του Π.Δ. 141/1991 προβλέπεται ότι Σωματικές έρευνες, έρευνες σε μεταφορικά μέσα και μεταφερόμενα αντικείμενα και έρευνες σε ιδιωτικούς χώρους μη προσιτούς στο κοινό που δεν υπάγονται στην έννοια της κατοικίας, γίνονται όταν υπάρχει σοβαρή υπόνοια τελέσεως αξιόποινου πράξεως ή απόλυτη ανάγκη. Απόλυτη ανάγκη υπάρχει όταν συνηγορούν υπέρ αυτής λόγοι αποτροπής κινδύνου κατά ζωής ή υγείας ατόμου ή περιουσίας κλπ. Ç óùìáôéêþ Ýñåõíá ùò áóôõíïìéêü ìýôñï äéáöýñåé áðü åêåßíç ùò áíáêñéôéêþ ðñüîç êáé äåí õðüêåéôáé óôïõò ðåñéïñéóìïýò ôïõ Üñèñïõ 257 ôïõ Ê.Ð.Ä. ÊáôÜ ôçí äéåîáãùãþ ôçò áíùôýñù Ýñåõíáò èá ðñýðåé 10

13 íá ëáìâüíåôáé êüèå ìýôñï ðñïóôáóßáò ôïõ åñåõíþíôïò êáé ôùí Üëëùí Áóôõíïìéêþí áðü ôõ üí åðßèåóç ôïõ åñåõíþìåíïõ. Επίσης σύμφωνα με το άρθρο 119 περ. δ του ιδίου Π.Δ. Όταν υπάρχει υπόνοια φυγής, ένεκα της προηγούμενης διαγωγής ή της συμπεριφοράς που δείχνει το πρόσωπο που συλλαμβάνεται, δεσμεύεται με χειροπέδες, για την πρόληψη απόδρασης. - Η μορφή με την οποία εκδηλώνεται συνήθως, η ως άνω προληπτική δράση της Αστυνομίας έχει το χαρακτήρα σωματικών ερευνών μεταφορικών μέσων, ελέγχου προσώπων ή χώρων κ.λ.π. Σε κάθε περίπτωση όμως οι ενέργειες αυτές διέπονται από την αρχή της νομιμότητας (άρθρα και Συντάγματος). Η αστυνομική εξουσία δεν νοείται ως αυτοτελής ή αυτόνομη, ούτε ισχύει το δόγμα ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Κάθε δημοκρατικό κράτος δικαίου αυτοκαθορίζει τους κανόνες βάσει των οποίων δρουν οι φορείς που το εκπροσωπούν. Βασική προϋπόθεση ύπαρξης και λειτουργίας του δημοκρατικού κράτους δικαίου θεωρείται μεταξύ άλλων, η αναγνώριση των κοινωνικών δικαιωμάτων υπέρ των πολιτών ( άρθρο 4 κ.λ.π. Συντάγματος). Ειδικότερα, οι αστυνομικοί έλεγχοι πρέπει να διενεργούνται με σεβασμό στην ανθρώπινη αξία, όπως επιβάλλεται από την θεμελιώδη αρχή της έννομης τάξης μας ( άρθρο 2 1 Συντάγματος ) και από τον Κώδικα δεοντολογίας του αστυνομικού (Π.Δ. 254/2004). Περιστατικά που έχουν επισημανθεί από τον Συνήγορο του Πολίτη, καθώς και αυτά που έρχονται κατά καιρούς στη δημοσιότητα από άλλους φορείς και τα Μ.Μ.Ε. και αφορούν αντικανονικούς ελέγχους και προσαγωγές, εκθέτουν δημόσια την Ελληνική Αστυνομία και πρέπει να εκλείψουν. -Περαιτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 5 3 του Συντάγματος, κανένας δεν καταδιώκεται ούτε συλλαμβάνεται ούτε φυλακίζεται ούτε με οποιονδήποτε άλλο τρόπο περιορίζεται, παρά μόνο όταν και όπως ορίζει ο νόμος. Όπως μάλιστα γίνεται δεκτό, σύλληψη είναι η υποβολή προσώπου στη φυσική εξουσία κρατικών οργάνων με σκοπό ή αποτέλεσμα την (προσωρινή έστω) στέρηση της ελευθερίας του. Δεν αποτελεί αντιθέτως, σύλληψη (και άρα ούτε περιορισμό της προσωπικής ελευθερίας), αλλά περιορισμό της ελευθερίας κινήσεως, το σταμάτημα ύποπτου πεζού ή οχήματος από αστυνομικό όργανο για τον έλεγχο της ταυτότητας ή τον έλεγχο της άδειας κυκλοφορίας του οχήματος, έστω και αν οι έλεγχοι αυτοί συνεπάγονται ενδεχομένως μετάβαση στο 11

14 αστυνομικό τμήμα, από όπου ο ελεγχόμενος αφήνεται ελεύθερος μόλις περατωθεί, εντός εύλογου χρόνου, ο έλεγχος (βλ. Π. Δαγτόγλου. Ατομικά Δικαιώματα.1999, σελ.230 επόμ.). -Η προσαγωγή του υπόπτου στο αστυνομικό κατάστημα συνιστά εξ ορισμού, ένα επαχθές καταναγκαστικό μέτρο που αναφέρεται στην ελευθερία κίνησης του πολίτη, δοθέντος ότι στην περίπτωση αυτή το άτομο τίθεται υπό τη φυσική εξουσίαση του αστυνομικού, πολλές φορές μάλιστα με δέσμευση. -Ενόψει του χαρακτήρα του μέτρου αυτού, επιβάλλεται όπως η όλη διαδικασία, των προσαγωγών συνδυάζεται με προσήλωση στο σεβασμό της αξίας του ανθρώπου και στα ατομικά δικαιώματα του πολίτη, δικαιώματα που αποτελούν κατάκτηση του νομικού πολιτισμού μας, καθόσον ακόμη και η πρόληψη και δίωξη του εγκλήματος δεν επιτρέπεται να γίνεται έναντι οποιουδήποτε τιμήματος. -Ειδικότερα οι ως άνω διατάξεις του Π.Δ. 141/1991 πρέπει να ερμηνεύονται και να εφαρμόζονται, κατά την ορθή τους έννοια, υπό το πρίσμα της προαναφερόμενης συνταγματικής επιταγής. Η επίδειξη δελτίου ταυτότητας πρέπει, κατ αρχή, να απαλλάσσει τον ελεγχθέντα από το ενδεχόμενο προσαγωγής για πρόσθετη εξακρίβωση στοιχείων. Ωστόσο, η προσαγωγή πολίτη που κατέχει αποδεικτικό στοιχείο της ταυτότητάς του επιτρέπεται στην περίπτωση που η συμπεριφορά του (και όχι απλώς ο τόπος, ο χρόνος ή οι περιστάσεις) κινεί υπόνοιες διάπραξης εγκλήματος, όπως προβλέπεται στο άρθρο74 15 περ.θ του Π.Δ. 141/1991. Προσαγωγή προσώπων προς εξακρίβωση της (ανεπισήμως λεγομένης) δικαστικής ταυτότητας (δηλαδή του αν τυχόν φυγοδικούν), πέραν του ήδη επιδειχθέντος δελτίου αστυνομικής ταυτότητας, αδιακρίτως και χωρίς αιτιώδη σύνδεση προς εγκληματική ενέργεια, δεν είναι σύννομες, καθόσον αντιβαίνουν κατ αρχή, στον ανωτέρω συνταγματικό κανόνα. Συναφώς επισημαίνεται ότι ενδεχόμενος υψηλός βαθμός εγκληματικότητας σε συγκεκριμένο δημόσιο χώρο επιτρέπει, προφανώς, την πύκνωση της αστυνόμευσης αυτού και την επέμβαση, εφόσον αναφύεται η παραμικρή εξατομικευμένη ένδειξη, όχι όμως και την αντιμετώπιση όλων των παρατυχόντων πολιτών ως εκ προοιμίου υπόπτων. -Περαιτέρω, η δέσμευση των προσαγομένων με χειροπέδες πρέπει να γίνεται μόνο όταν η προηγούμενη διαγωγή ή συμπεριφορά του ατόμου δημιουργεί υπόνοια φυγής (άρ.119 περ/ δ Π.Δ. 141/1991). Υπενθυμίζεται ότι την αστυνομική δράση (και τη διοικητική δράση γενικότερα ) διέπουν οι αρχές της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας. Ειδικότερα, το μέτρο της δέσμευσης πρέπει να εφαρμόζεται μόνον εφόσον κρίνεται πράγματι αναγκαίο και η πιθανότητα της απόδρασης δεν αντιμετωπίζεται με άλλο ηπιότερο μέσο (π.χ. αυξημένη επιτήρηση). Απλή αρνητική συμπεριφορά των ελεγχομένων, 12

15 η οποία άλλωστε εξηγείται από στοιχειώδες ένστικτο αυτοσυντήρησης, δεν συνιστά άνευ ετέρου λόγο δέσμευσης. Ο αστυνομικός έχει, από την ιδιότητά του την ειδική κυριαρχική σχέση που τελεί, έννομη υποχρέωση άψογης συμπεριφοράς. - Σ ότι αφορά το χρόνο που είναι αναγκαίος για την ολοκλήρωση της διαδικασίας της προσαγωγής, επιβάλλεται, με κάθε προσπάθεια, να περιορίζεται στον απολύτως αναγκαίο προς τούτο. Επισημαίνεται ότι κάθε υπέρβαση του ως αν χρόνου θα μπορούσε να προσλάβει ακόμη και διαστάσεις ποινικού αδικήματος (κατακράτηση παρά το Σύνταγμα κ.λ.π.). Ο σεβασμός της προσωπικότητας του πολίτη επιβάλλει όπως αυτός ενημερώνεται- έστω κατά προσέγγιση- για τον αναμενόμενο χρόνο ολοκλήρωσης της διαδικασίας εξακρίβωσης. -Δεν επιτρέπεται να προσάγονται σε αστυνομικές υπηρεσίες άτομα, δεσμευόμενα μάλιστα με χειροπέδες, παρότι κατέχουν και επιδεικνύουν στους αστυνομικούς δελτίο ταυτότητας, όταν η προηγούμενη συμπεριφορά τους δεν δημιουργεί υπόνοιες ή δεν συνδέεται αιτιωδώς με διάπραξη εγκληματικής ενέργειας. Σχετ: υπ αριθμ 23425/13/ διαταγή Δ /νσης Ασφάλειας Αττικής. Ειδικά για τους ανηλίκους σύμφωνα με το άρθρο 5 του Κώδικα Δεοντολογίας του Αστυνομικού, ο αστυνομικός θα πρέπει να επιδεικνύει ιδιαίτερη φροντίδα για την προστασία ιδίως των παιδιών και να συμπεριφέρεται στους ανηλίκους με κατανόηση και ανθρωπιά, φροντίζοντας για την προστασία τους από φθοροποιές επιδράσεις και κινδύνους στους οποίους είναι δυνατόν να εκτεθούν, ενώ απαιτεί και ιδιαίτερη ευαισθησία στη μεταχείριση ανηλίκων που παρουσιάζουν παραβατική συμπεριφορά. Μεταγωγές κρατουμένων ψυχικά πασχόντων Στις περιπτώσεις των ψυχικά πασχόντων και ειδικά τις μεταγωγές των επικίνδυνων ψυχοπαθών τη μεταφορά αναλαμβάνει με δικά της μέσα η αστυνομική αρχή όπως ορίζεται στο άρθρο 3 παρ.1 του Ν.Δ. 104/1973 Σχετ: α) η υπ' αριθμ 12/2007 ΓνΜ ΑΠ σύμφωνα με την οποία η παραγγελία του Εισαγγελέα απευθύνεται στην οικεία αστυνομική αρχή, ήτοι στον διοικητή αυτής. Η ανάθεση από τον τελευταίο της εκτέλεσης αυτής σε αστυνομικό 13

16 υπάλληλο που τελεί υπό τις διαταγές του, είναι ζήτημα εσωτερικό, δηλ. της οικείας υπηρεσίας - πρβλ. και άρθρο Π.Δ. 141/91 - διαρκεί δε μέχρι της παραδόσεως του προσώπου στην οικεία κλινική [και όχι στον επικεφαλή του Ε.Κ.Α.Β. αφού και αυτός στην κλινική θα τον μεταφέρει και ο οποίος δεν εκπροσωπεί αυτή], που είναι και ο σκοπός της συλλήψεως Αφής στιγμής το πρόσωπο συλλαμβάνεται σε εκτέλεση της εισαγγελικής παραγγελίας, τούτο τελεί «υπό κράτηση με διαταγή της αρχής» - δηλ. της εισαγγελικής [βλ. και Γνωμ. Εισ. ΑΠ 7/2006] - και για όσο χρόνο ορίζει ο Ν. 2071/92 [πρβλ. γι' αυτό Γνωμ. Εισ. ΑΠ 12/2006]. Επομένως έχουν εφαρμογή εδώ τα άρθρα 172 Π.Κ. (ελευθέρωση κρατουμένου), 173 Π.Κ. (απόδραση κρατουμένου). Τα άρθρα αυτά δεν έχουν εφαρμογή μόνον όταν υπάρχει σύλληψη στα πλαίσια αξιόποινης πράξης αλλά σε κάθε περίπτωση νόμιμης σύλληψης από αρμόδια αρχή σε εκτέλεση νόμιμης παραγγελίας αρμόδιας αρχής. β) Επίσης η υπ' αριθμ 19/1995 ΓνΜ Εσ. Πρωτ. Θεσ/νικης (συνημμένη στην ΚΔ 18/2006 ) σύμφωνα με την οποία :Κατά την τήρηση του ιατρικού απορρήτου και της ιατρικής δεοντολογίας συνάγεται σαφώς ότι δεν πρέπει να επιτρέπεται η παρουσία του συνοδού αστυνομικού μέσα στο χώρο εξέτασης του ασθενούς κρατούμενου, όταν αυτός και ο ιατρός δεν το επιθυμούν, εφόσον αποκλείεται κατά την αντικειμενική κρίση του συνοδεύοντος αστυνομικού, ο κίνδυνος απόδρασης του ασθενούς κρατούμενου ( π.χ αποκλείεται ο κίνδυνος απόδρασης όταν ο χώρος εξέτασης είναι σε υψηλό όροφο και στερείται δεύτερης εξόδου ή όταν ο οποιοσδήποτε χώρος εξέτασης στερείται παραθύρων ή δεύτερης εξόδου). Στην περίπτωση αυτή ο συνοδός αστυνομικός παραμένει έξω από την θύρα του χώρου εξέτασης του ασθενούς κρατούμενου, μέχρι να τελειώσει η εξέταση. Σε αντίθετη περίπτωση όμως, όταν υπάρχει έστω και ελάχιστος κίνδυνος απόδρασης του ασθενή κρατουμένου και αυτό θα κρίνεται κάθε φορά, αντικειμενικά από το συνοδό αστυνομικό, αυτός θα πρέπει να παρίσταται κατά την εξέταση του ασθενούς κρατουμένου, διότι το ιατρικό απόρρητο στην περίπτωση αυτή κάμπτεται από την υποχρέωση της Πολιτείας να εξασφαλίζει τις προϋποθέσεις εκτέλεσης δικαστικών αποφάσεων, που επιβάλλουν ποινές στερητικές της ελευθερίας του πολίτη. Εξάλλου ο αστυνομικός που παρίσταται στο χώρο εξέτασης ασθενή κρατουμένου εκτελεί δημόσια υπηρεσία και έχει καθήκον εχεμύθειας για κάθε τι που είδε, άκουσε, έμαθε εννόησε και το οποίο αποτελεί ιατρικό απόρρητο του ασθενή κρατουμένου. 14

17 ΠΤΑΙΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΚΑΤΑΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΕΠ ΑΥΤΟΦΩΡΩ (άρθρο 409 & 410 ΚΠΔ) Σε περίπτωση αυτόφωρου πταίσματος επιτρέπεται η σύλληψη του δράστη από κάθε αστυνομικό όργανο που έσπευσε ή από ανακριτικό υπάλληλο για την άμεση εισαγωγή του σε δίκη όποτε αυτή είναι δυνατή. Εκείνος που έχει συλληφθεί, οδηγείτε αμέσως στον Δημόσιο Κατήγορο και στο Πταισματοδικείο του τόπου όπου συνελήφθη, αν υπάρχει πταισματοδικείο που συνεδριάζει εκείνη την ώρα ή μπορεί να συνεδριάσει αμέσως, και εισάγεται αμέσως σε δίκη και εκεί προσκομίζονται και οι σχετικές αποδείξεις. Στο Πταισματοδικείο προσκαλούνται προφορικά από τον αστυνομικό τυχόν μάρτυρες οι οποίοι υποχρεούνται χωρίς καμία δικαιoλογία να μεταβούν σ αυτό, αλλιώς τιμωρούνται για λιπομαρτυρία. -Οι μάρτυρες δεν είναι απαραίτητοι όταν δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η διάπραξη του πταίσματος, π.χ. επαιτεία. Μετά το πέρας της δίκης ο Αστυνομικός σημειώνει τον αριθμό της απόφασης, το είδος της επιβληθείσης ποινής, ως και τον αριθμό του διπλοτύπου είσπραξης σε περίπτωση επιβολής ποινής προστίμου, για να τον συμπεριλάβει στην αναφορά που θα συντάξει στο επίσημο σημειωματάριό του, για να λάβει γνώση η Υπηρεσία του. -Σε περίπτωση επιβολής ποινής κρατήσεως, ο πολίτης οδηγείται στο οικείο Αστυνομικό Τμήμα για έκτιση της ποινής. -Σε περίπτωση προσαγωγής του παραβάτη στο Τμήμα, δεν επιτρέπεται εν συνεχεία η προσαγωγή του στο Πταισματοδικείο, καθ όσον τούτο θεωρείται διπλή προσαγωγή και απαγορεύεται από το νόμο. -Εάν ο συλληφθείς επί αυτοφώρου πταίσματος έχει εμπορεύματα ή άλλα πράγματα, δύναται να οδηγηθεί στο Τμήμα για εξασφάλιση των εμπορευμάτων του και από εκεί στο αυτόφωρο Πταισματοδικείο καθ όσον η περίπτωση αυτή δεν θεωρείται διπλή προσαγωγή επειδή γίνεται προς το συμφέρον του παραβάτη. Στους πολίτες δεν επιτρέπεται η σύλληψη του διαπράξαντος πταισματική παράβαση. Αν δεν υπάρχει στον τόπο που συνελήφθει Πταισματοδικείο ή αυτό δεν μπορεί να συνεδριάσει αμέσως, προσάγεται χωρίς αναβολή στο πλησιέστερο αστυνομικό κατάστημα όπου εξετάζεται και συντάσσεται έκθεση από τον ίδιο που τον συνέλαβε ή άλλον αστυνομικό υπάλληλο και αφού βεβαιωθεί η ταυτότητά του αφήνεται ελεύθερος. Ποιοί δεν επιτρέπεται να οδηγούνται στο αυτόφωρο πταισματοδικείο Για κάποια πρόσωπα και για λόγους σκοπιμότητας δεν κρίνεται αναγκαία η προσαγωγή τους στον δημόσιο κατήγορο με σκοπό την άμεση εισαγωγή σε 15

18 δίκη σε αυτόφωρο πταισματοδικείο και αυτά είναι: α. Αξιωματικοί και οπλίτες του Στρατού Ξηράς, του Ναυτικού, της Αεροπορίας του Λιμενικού Σώματος και του Σώματος Φαροφυλάκων, καθώς και οι Αξ/κοι και απλοί αστυνομικοί της Ελληνικής Αστυνομίας, γιατί αυτοί διώκονται πειθαρχικώς για τα πταίσματά τους από τις Υπηρεσίες τους. β. Οι υπάλληλοι του Πυροσβεστικού Σώματος, τα όργανα της τελωνοφυλακής, τα δασικά όργανα, οι Αγροφύλακες, το προσωπικό φύλαξης φυλακών. γ. Κατώτεροι κληρικοί (διάκονοι, πρεσβύτεροι) λόγω ιερατικού σχήματος δ. Ανώτατοι κρατικοί λειτουργοί (καθηγητές Πανεπιστημίων, πρόεδροι Δικαστηρίων, διευθυντές Κρατικών Υπηρεσιών). ε. Εργαζόμενοι στα μέσα μαζικής μεταφοράς κατά το χρόνο υπηρεσίας τους για να μη δημιουργείτε κυκλοφοριακή ανωμαλία (υπάλληλοι σιδηροδρόμων, οδηγοί ΚΤΕΛ κ.λ.π.) στ. Μόνιμοι κάτοικοι της πόλης ή του χωριού και καταστηματάρχες για να μην απασχολούνται από τις εργασίες τους. ζ. Οι ανήλικοι 7-17 ετών, για τους οποίους υποβάλλεται μόνο μήνυση στο Εισαγγελέα ανηλίκων. η. Τα πρόσωπα ιδιαζούσης δωσιδικίας* Λαμβάνονται τα στοιχεία επι τόπου και υποβάλλεται εναντίον τους μήνυση αρμοδίως (Δημόσιο Κατήγορο ή για στρατιωτικούς στον Εισαγγελέα Στρατοδικείου). *ΠΡΟΣΩΠΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΩΣΙΔΙΚΙΑΣ Το Τριμελές Εφετείο δικάζει σύμφωνα με Άρθρ. 111 Κ.Π.Δ. ως αντικ. με Άρθρ Ν.4055/12 «Τα πλημμελήματα των δικαστών πολιτικής, ποινικής και διοικητικής δικαιοσύνης και εισαγγελέων, συμπεριλαμβανομένων των παρέδρων, των ειρηνοδικών, ειδικών πταισματοδικών, των μελών του Συμβουλίου της Επικρατείας, των παρέδρων, εισηγητών και δοκίμων εισηγητών του, των μελών του Ελεγκτικού Συνεδρίου, των παρέδρων, εισηγητών και δοκίμων εισηγητών του, του γενικού επιτρόπου, επιτρόπων και αντεπιτρόπων που υπηρετούν σε αυτό, καθώς και του γενικού επιτρόπου, επιτρόπων και αντεπιτρόπων επικρατείας στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια, των δικηγόρων και των μελών του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους». Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο δικάζει σύμφωνα με άρθρο ΚΠΔ ως αντικ. με Άρθρ Ν.4055/12 τα πταίσματα των ανωτέρω. ΑΥΤΟΦΩΡΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ( ñèñï 242 Ê.Ð.Ä.) Áõôüöùñï åßíáé ôï Ýãêëçìá ðïõ ï äñüóôçò ôïõ óõëëáìâüíåôáé ôçí þñá ðïõ áõôü åßíáé åí ôù ðñüôôåóèáé êáé üôáí ôåëýóèçêå ðñüóöáôá. ÃíÞóéï áõôüöùñï Ýãêëçìá Ý ïõìå üôáí ï äñüóôçò êáôáëáìâüíåôáé ôç óôéãìþ 16

19 ðïõ äéáðñüôôåé ôï Ýãêëçìá, ðñýðåé äçëáäþ íá êáôáëçöèåß ï äñüóôçò êáè ïí ñüíï âñßóêåôáé óôï óôüäéï ôçò áðüðåéñáò (áñ Þ åêôýëåóçò ôçò ðñüîçò) åßôå êáè üí ñüíï âñßóêåôáé óôç öüóç ðëþñùóçò ôçò áíôéêåéìåíéêþò õðüóôáóçò ôïõ åãêëþìáôïò. Ìç ãíþóéï áõôüöùôï Ýãêëçìá Ý ïõìå üôáí áõôü ôåëýóèçêå ðñüóöáôá. Ðñüóöáôá èåùñåßôáé üôé Ýãéíå ç ðñüîç óôéò åîþò ðåñéðôþóåéò: á) üôáí ï äñüóôçò êáôáäéþêåôáé áðü ôç äçìüóéá äýíáìç Þ áðü ôïí ðáèüíôá Þ ìå äçìüóéá êñáõãþ. â) üôáí åðéäåéêíýåôáé áðü ôï êïéíü. ã) üôáí êáôáíïìüæåôáé áðü ôï êïéíü. ä) üôáí óõëëáìâüíåôáé ïðïõäþðïôå íá Ý åé áíôéêåßìåíá Þ ðåéóôþñéá (üðëá, åñãáëåßá ê.ë.ð.) áðü ôá ïðïßá óõìðåñáßíåôáé üôé áõôüò äéýðñáîå ôï Ýãêëçìá. Ôï Ýãêëçìá ðáýåé íá èåùñåßôáé áõôüöùñï óå üëåò ôéò ðáñáðüíù ðåñéðôþóåéò ìåôü ôá ìåóüíõ ôá ôçò åðüìåíçò çìýñáò áðü ôç äéüðñáîþ ôïõ. ÐñáêôéêÜ áõôü óçìáßíåé üôé ôï Ýãêëçìá ìðïñåß íá åßíáé áõôüöùñï ôï ëéãüôåñï åðß 24 þñåò êáé 1 ëåðôü êáé ôï áíþôåñï åðß 47 þñåò êáé 59 ëåðôü. ÄéáñêÝò Ýãêëçìá åßíáé ôï Ýãêëçìá ôïõ ïðïßïõ åßíáé åí ôù ðñüôåóèáé üëï ôï ñïíéêü äéüóôçìá êáôü ôï ïðïßï äéáñêåß ç ðáñüíïìç êáôüóôáóç ðïõ äçìéïõñãþèçêå áðü áõôü (áðáãùãþ, áñðáãþ, ðáñüíïìç êáôáêñüôçóç, åãêáôüëëåéøç åãêõìïíïýóáò). Óôá åãêëþìáôá áõôü ç óýëëçøç ìðïñåß íá åíåñãçèåß ìý ñé ôï ñïíéêü óçìåßï êáôü ôï ïðïßï åîáêïëïõèåß íá õößóôáôáé ç ðáñüíïìç êáôüóôáóç ð.. üóï ï äñüóôçò óõíå ßæåé ôçí ðáñüíïìç êáôáêñüôçóç ôïõ èýìáôïò. Τα εγκλήματα που τελούνται από ανηλίκους δεν δικάζονται ως αυτόφωρα Ενέργειες επί αυτοφώρου πλημμελήματος ή κακουργήματος Α. Ο αστυνομικός: - Συλλαμβάνει τον δράστη και ενεργεί επ αυτού αμέσως σωματική έρευνα για ανεύρεση και κατάσχεση πειστηρίων του εγκλήματος (κλοπιμαία, ναρκωτικά, όπλα, εργαλεία κ.λ.π.). - Εξακριβώνει τους αυτόπτες μάρτυρες και σημειώνει τα στοιχεία ταυτότητάς τους. - Οδηγεί τον δράστη στην αρμόδια αστυνομική υπηρεσία, μετά του παθόντος και των πειστηρίων. - Η αρμόδια Αστυνομική Υπηρεσία διενεργεί προανάκριση αυτεπαγγέλτως Β. Ο επ αυτοφώρω συλληφθείς κατηγορούμενος, μετά της σχηματισθείσης κατ αυτού δικογραφίας, των πειστηρίων και της έκθεσης κατάσχεσης αυτών, προσάγεται στον αρμόδιο Εισαγγελέα το αργότερο εντός 24 ωρών από της σύλληψης, αν δε η σύλληψη έγινε εκτός της έδρας του Εισαγγελέα, αυτός προ- 17