ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ"

Transcript

1 ΦΡΗΤΕΣ ΕΙΚΝΕΣ ΤΥ ΔΙΝΥΣΙΥ ΤΥ ΕΚ ΦΥΡΝΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΥ ΤΥ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ Αντικείμενο της παρούσης μελέτης είναι μια σειρά δεκαέξι ανυπόγραφων φορητών εικόνων του Διονυσίου του εκ Φουρνά και του εργαστηρίου του τις οποίες εντοπίσαμε σωζόμενες στον ναό της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου της πόλεως των Σερρών (εικ. 1). Πρόκειται για πέντε δεσποτικές εικόνες μεγάλων διαστάσεων: του αγίου Νικολάου (εικ. 19), του α γίου Αθανασίου (εικ. 21), του αγίου Αντωνίου (εικ. 18), της αγίας Μαρίνας (εικ. 17) και του αγίου Γεωργίου (εικ. 22), όπως και για δώδεκα εικόνες επιστυλίου Μεγάλης Δεήσεως μικρών διαστάσεων με τους δώδεκα αποστόλους (εικ. 2). ι παραπάνω εικόνες, πλην της αγίας Μαρίνας, βρίσκονται στο σημερινό νεώτερο τέμπλο του ναού, ενώ η εικόνα της αγίας Μαρίνας είναι τοποθετημένη σε προσκυνητάριο στον νάρθηκα. Μια άλλη εικόνα του αγίου Βασιλείου εκτίθεται στο Εκκλησιαστικό Μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως Σερρών και Νιγρίτης, αλλά προέρχεται, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Στρατή, από τον ναό της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου 1. Αντίθετα ο Παπαγεωργίου 2 αναφέρει ότι η εικόνα του αγίου Βασιλείου προέρχεται α πό ομώνυμο με την εικόνα ναό που ήταν κτισμένος πλησίον του ναού της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου, αλλά είναι άγνωστος ο χρόνος καταστροφής του. ι εικόνες αυτές, όπως σημειώνει και ο Στρατής, οι οποίες το 1924 βρίσκονταν στον ναό της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου, διασώθηκαν από τον εμπρησμό των Βουλγάρων το 191 και τη νέα εισβολή τους κατά το 1916/18, καθόσον ο ναός δεν πυρπολήθηκε. Φωτογραφίες των εικόνων του αγίου Αντωνίου, του αγίου Αθανασίου, του αγίου Νικολάου και της αγίας Μαρίνας έχουν δημοσιευθεί από τον πρωτοπρεσβύτερο Παναγιώτη Κουτσίδη. πρωτοπρεσβύτερος, στον πολύτιμο και χρήσιμο οδηγό για τον ναό Η παρούσα μελέτη υπήρξε αντικείμενο ανακοίνωσης μου στο Διεθνές Συνέδριο των Σερρών τον Απρίλιο του Ε. Στρατής, «Διασωθείσαι χριστιανικαί αρχαιότητες Σερρών», ΔΧΑΕ, περ. Β', τ. Α' (1924) 56. ι διαστάσεις της εικόνας, οι οποίες είναι οι αυτές με των άλλων εικόνων επιβεβαιώνουν τη μαρτυρία του Στράτη, βλ. σ Π. Παπαγεωργίου, Αι Σέρραι και τα προάστεια, τα περί τας Σέρρας και η Μονή Ιωάννου τον Προδρόμου, Θεσσαλονίκη , σσ Πρωτ. Π. Κουτσίδης, ιερός ναός των Αγίων Μαρίνας και Αντωνίου Σερρών, Σέρρες 2002, σα 41,4, 44,45,55.

2 98 E. Ν. Τσιγαρίδας των Αγίων Μαρίνας και Αντωνίου, αναφέρει ότι οι εικόνες αυτές είναι μεταγενέστερες των άλλων εικόνων του τέμπλου, δηλαδή του Χριστού, της α γίας Μαρίνας και της Παναγίας, οι οποίες χρονολογούνται στα 1827 και 182 και είναι έργα του ζωγράφου Κυριαζή από τον Αίνο της Ανατολικής Θράκης 4. Επομένως, θεωρεί εσφαλμένα ότι οι εικόνες, τις οποίες εμείς αποδίδουμε στον Διονύσιο τον εκ Φουρνά, είναι μεταγενέστερες του 182. Η εικόνα, επίσης, του αγίου Βασιλείου (105x6,5 εκ.), που βρίσκεται σήμερα στο Εκκλησιαστικό Μουσείο της Μητροπόλεως, δημοσιεύεται στον σχετικό κατάλογο 5. Η εικόνα αυτή χρονολογείται σωστά στις αρχές του 18ου αι., αλλά δεν συνδέεται με τη δραστηριότητα κανενός επωνύμου ζωγράφου της περιόδου. Ειδικότερα, οι εικόνες της Μεγάλης Δεήσεως (εικ. -14) του τέμπλου του ναού της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου, μια σύνθεση εσχατολογικού χαρακτήρα, που εισάγεται ως συστατικό στοιχείο του τέμπλου από τον 10ο αι. και καθιερώνεται από τον 12ο αι., συγκροτούν ένα σύνολο δώδεκα εικόνων στις οποίες εικονίζονται οι δώδεκα απόστολοι 6. Από τη σύνθεση λείπουν ο Χριστός, η Παναγία και ο Ιωάννης ο Πρόδρομος. Τα τρία αυτά πρόσωπα απαρτίζουν, όπως είναι γνωστό, το κεντρικό θέμα της Δεήσεως, όπου ο Χριστός εικονίζεται μετωπικά, ενώ η Παναγία και ο Πρόδρομος τον πλαισιώνουν εκατέρωθεν, δεόμενοι, σε στάση τριών τετάρτων. ι δώδεκα απόστολοι διατάσσονται σε δύο ομάδες οι οποίες ανά έξι, πλαισίωναν το κεντρικό θέμα της Δεήσεως, η οποία, όπως είπαμε, δεν σώζεται. Αριστερά της Δεήσεως εικονίζονται ο απόστολος Πέτρος (εικ. ), ο Ιωάννης ο Θεολόγος (εικ. 4), ο Λουκάς (εικ. 5), ο Ιάκωβος (εικ. 6), ο Θωμάς (εικ. 7) και ο Ανδρέας (εικ. 8), ενώ από δεξιά ο απόστολος Παύλος (εικ. 9), ο Ματθαίος (εικ. 10), ο Μάρκος (εικ. 11), ο Βαρθολομαίος (εικ. 12), ο Σίμων (εικ. 1) και ο Φίλιππος (εικ. 14). ι απόστολοι εικονίζονται σε προτομή με στροφή του σώματος προς το κεντρικό θέμα της Δεήσεως, πλην του αποστόλου Ανδρέα, ο οποίος εικονίζεται μετωπικά. ι επικεφαλής των δύο ο μάδων των αποστόλων Πέτρος και Παύλος κρατούν αντίστοιχα ανοιχτό, ε νεπίγραφο κώδικα και κλειστό ειλητάριο, ενώ οι τέσσερις ευαγγελιστές α νοιχτούς κώδικες ευαγγελίου. ι λοιποί απόστολοι κρατούν κλειστά ειλητάρια, ενώ με το δεξί, εφόσον είναι ελεύθερο, ευλογούν. 4. Πα τον ζωγράφο αυτόν βλ. Μ. Χατζηδάκης - Ε. Δράκοπουλου, Έλληνες ζωγράφοι μετά την άλωση, τ. 2, Αθήνα 1997, σ Γκερέκος - Α. Κανλής, Θησαυροί της Ι. Μητροπόλεως Σερρών και Νίγρίτης. Το Εκκλησιαστικό Μουσείο, Σέρρες 1998, αρ. 17, σσ Τις σωζόμενες εικόνες στο τέμπλο του ναού μου τις υπόδειξε ο κ. Γιώργος Φουστέρης, θεολόγος και διδάκτορας βυζαντινής αρχαιολογίας, τον οποίο και ευχαριστώ. Ευχαριστώ, επίσης, τον κ. Αλέξανδρο Αναγνωστόπουλο, θεολόγο και υποψήφιο διδάκτορα, για τη φωτογράφιση των εικόνων που παρουσιάζουμε.

3 Φορητές εικόνες του Διονυσίου του εκ Φουρνά 99 Από εικονογραφική άποψη οι απόστολοι ακολουθούν καθιερωμένους τύπους. Ειδικότερα οι τρεις ευαγγελιστές, πλην του Λουκά, εικονίζονται να κρατούν ανοιχτούς κώδικες, ενώ οι λοιποί απόστολοι απεικονίζονται με κλειστά ειλητάρια. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η απεικόνιση του αποστόλου Λουκά τη στιγμή που ζωγραφίζει την εικόνα της Παναγίας βρεφοκρατούσας. Η απεικόνιση του αποστόλου Λουκά ως ζωγράφου της Θεοτόκου, ο οποίος στο Μηνολόγιο του Βασιλείου του Β' αναφέρεται ως «ιατρός την τέχνην και ζωγράφος», απορρέει από την παράδοση της Εκκλησίας 7. Την παράδοση αυτή έχει καταγράψει την τρίτη δεκαετία του 18ου αι. ο Διονύσιος α πό τον Φουρνά των Αγράφων, ο οποίος μάλιστα τον χαρακτηρίζει ως εισηγητή της ζωγραφικής φορητών εικόνων και πρότυπο όλων των βυζαντινών ζωγράφων 8. χαρακτηρισμός, λοιπόν, από την παράδοση της Εκκλησίας του ευαγγελιστή Λουκά ως του πρώτου ζωγράφου ο οποίος απεικόνισε τον ενσαρκωμένο Χριστό με τη Θεοτόκο συνέβαλε σε απεικονίσεις του ιδίου τη στιγμή που ζωγραφίζει την Παναγία με το βρέφος. Μια από τις πρώτες απεικονίσεις του συγκεκριμένου θέματος στη βυζαντινή ζωγραφική, απαντά στο δεύτερο μισό του 14ου αι. στο Mateice ( ) της μεσαιωνικής Σερβίας 9. Ωστόσο, το θέμα αυτό καθιερώνεται κατά τη μεταβυζαντινή περίοδο τόσο σε τοιχογραφίες, όσο και σε φορητές εικόνες 10. Από καλλιτεχνική άποψη οι μορφές των αποστόλων της Μεγάλης Δεήσεως, που έχουν έντονο σωματικό πλάτος και όγκο και πρόσωπα σαρκώδη που στηρίζονται σε στιβαρό λαιμό έχουν ως πρότυπα μορφές από τον ναό του Πρωτάτου (γύρω στα 1290). Έτσι, οι απόστολοι Πέτρος και Παύλος, οι οποίοι είναι στραμμένοι προς το κέντρο της σύνθεσης της Δεήσεως, εικονίζονται σε προτομή κρατώντας μισάνοιχτο ειλητάριο ο Πέτρος και ένα σύ- 7. Για το θέμα αυτό βλ. σχετικά Michele Β acci, Il perielio dell'evangelista. Sria delle immagini sacre attribuite a san Luca, Piza 1998* Μ. Σιώτου, Ιστορία και θεολογία των ιερών εικόνων, Αθήνα , σ. 81 κ.ε. Michele Bacci, «Με τον χρωστήρα του ευαγγελιστή Λουκά», Μήτηρ Θεού, Αθήνα 2000, σ. 82 (στο εξής: Μήτηρ Θεού). 8. Διονυσίου του εκ Φουρνά, Ερμηνεία της ζωγραφικής τέχνης, Α. Παπαδόπουλος- Κεραμεύς (επιμ.), εν Αγία Πετρούπολη 1909, σσ. 1,5. 9. R. Hamman-Mac Lean - Η. Hallensleben, Die Monumentalmalerei in Serbien und Makedonien vom 11. bis zum 14. Jahrhundert, Giessen 196, εικ. στη σ. 107* Bacci, Μήτηρ Θεού, ό.π., σ. 89 σημ. 19 για παλαιότερα παραδείγματα του εικονογραφικού αυτού θέματος βλ. D. Klein, Lucas als Maler der Maria. Ikonographie der Lucas - Madonna, Αμβούργο 19, σσ και Ν. Χατζηδάκη, «Ευαγγελιστής Λουκάς ζωγραφίζει την εικόνα της Παναγίας», Λομήνικος Θεοτοκόπουλος Κρης, Ηράκλειο 1990, σ Βλ. σχετικά παραδείγματα Χατζηδάκη, ό.π., σσ Α. Τούρτα, Ot ναοί τον Αγίου Νικολάου στη Βίτσα και του Αγίου Μηνά στο Μονοοένορι, Αθήνα 1991, σσ * Α. Stavropoulou-Makri, Les peintures murales de l'église de la Transfiguration à Veltsista (1568) en Epire et l'atelier des peintres Kondaris, Ioannina , σσ

4 100 E. Ν. Τσιγαρίδας νολο κλειστών ειληταρίων ο Παύλος, ως συγγραφέας των επιστολών. Στην εικονογραφία, στον τύπο της μορφής και στον τρόπο απόδοσης του σώματος και του προσώπου έχουν τα παράλληλα τους στις ομώνυμες μορφές του Πρωτάτου (εικ. 15,16) 11. Επίσης, ο άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος (εικ. 4) και ο απόστολος Λουκάς (εικ. 5), - παρά το γεγονός ότι ακολουθούν διαφορετικούς εικονογραφικούς τύπους από αυτούς του Πρωτάτου - στο σαρκωμένο, αυλακωμένο από τις ρυτίδες πρόσωπο με το εύρος του σωματικού όγκου παραπέμπουν και πάλι στον ζωγράφο του Πρωτάτου και μάλιστα στις αντίστοιχες μορφές των α ποστόλων 12. Στον Διονύσιο τον εκ Φουρνά και στο εργαστήριο του αποδίδουμε, ό πως είπαμε, άλλες έξι εικόνες μεγάλων διαστάσεων, την εικόνα της αγίας Μαρίνης (100x6 εκ.) (εικ. 17), την εικόνα του αγίου Νικολάου (100x68 εκ.) (εικ. 19), την εικόνα του αγίου Αντωνίου (100x68 εκ.) (εικ. 18), την εικόνα του αγίου Βασιλείου (100x64 εκ.) (εικ. 20), την εικόνα του αγίου Αθανασίου (100x68 εκ.) (εικ. 21) και την εικόνα του αγίου Εεωργίου (εικ. 22). Στην εικόνα της αγίας Μαρίνας (εικ. 17) η αγία εικονίζεται σε προτομή μετωπικά, κρατώντας τον σταυρό του μαρτυρίου. Στον τύπο του προσώπου, που είναι πλατύ και εύσαρκο, και στα προσωπογραφικά χαρακτηριστικά ο καλλιτέχνης έχει υπόψει του το πρόσωπο της ένθρονης Παναγίας του Πρωτάτου 1. Στην εικόνα του αγίου Νικολάου (εικ. 19) ο άγιος εικονίζεται σε προτομή, μετωπικά, ενδεδυμένος με την αρχιερατική ενδυμασία. Με το δεξί χέρι ευλογεί και με το αριστερό κρατάει κλειστό κώδικα. Τον πλαισιώνουν ο Χριστός και η Παναγία, οι οποίοι εικονίζονται στο ύψος των ώμων του αγίου μικρογραφικά, κρατώντας κλειστό κώδικα και μαφόριο αντίστοιχα. Από καλλιτεχνική άποψη ο άγιος Νικόλαος με το πλατύ, εύρωστο σώμα, τον φυσιογνωμικό τύπο με το σκαμμένο από την πνευματική άσκηση πρόσωπο και την ένταση του βλέμματος έχει ως άμεσο πρότυπο τον άγιο Νικόλαο του Πρωτάτου 14. Στην εικόνα του αγίου Αντωνίου (εικ. 18) ο άγιος φέρει αργυρά επένδυση του 19ου αι., που αφήνει ακάλυπτο μόνο το πρόσωπο. Εικονίζεται σε προτομή, μετωπικά, κρατώντας στο αριστερό χέρι ανοιχτό ειλητάριο, ενώ με το δεξί ευλογεί. Τα προσωπογραφικά και τεχνικά χαρακτηριστικά στην α ϊ 1. Ε. Ν. Τσιγαρίδας, «Μανουήλ Πανσέληνος ο κορυφαίος ζωγράφος της εποχής των Παλαιολόγων», Μανουήλ Πανσέληνος εκ τον ιερού ναού τον Πρωτάτον, Θεσσαλονίκη 200, εικ. 8, Ό.π., εικ. 0,, Ό.π., εικ Ό.π., εικ. 99,100.

5 Φορητές εικόνες του Διονυσίου του εκ Φουρνά 101 πόδοση του προσώπου με τη γραμμική φωτοσκίαση στη διαγραφή των επί μέρους όγκων και ρυτίδων και την ένταση του βλέμματος παραπέμπουν και πάλι σε μορφές από τον ναό του Πρωτάτου, όπως είναι ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο άγιος Εφραίμ ο Σύρος 15. Στην εικόνα του αγίου Βασιλείου (εικ. 20) ο άγιος εικονίζεται στηθαίος, μετωπικός, ενδεδυμένος την ιερατική ενδυμασία. Με το αριστερό χέρι κρατάει κλειστό κώδικα, ενώ με το δεξί ευλογεί. Το πλατύ, ρωμαλέο σώμα και τα προσωπογραφικά χαρακτηριστικά, εξαιρουμένης της μακριάς γενειάδας, παραπέμπουν και πάλι σε μορφές από τον ναό του Πρωτάτου, όπως είναι ο άγιος Γεώργιος ο Δεκαπολίτης 16. Στην εικόνα του αγίου Αθανασίου (εικ. 21) ο άγιος εικονίζεται στηθαίος, μετωπικός, ενδεδυμένος με ιερατική ενδυμασία. Με το αριστερό χέρι κρατάει κλειστό κώδικα, ενώ με το δεξί ευλογεί. Το σώμα του, όπως και στους προηγούμενους αγίους, είναι εύρωστο με εντυπωσιακό πλάτος, ενώ το πρόσωπο με την πλατιά γενειάδα αποδίδεται με τεχνική που ακολουθεί πιστά τρόπους οικείους στη ζωγραφική του Πανσέληνου στον ναό του Πρωτάτου 17. Από τις Σέρρες προέρχεται, πιθανότατα, και μια εικόνα του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου (119x81εκ.), που βρίσκεται σήμερα στην Εθνική Πινακοθήκη - Κρύπτη του ναού του Αγίου Αλεξάνδρου Νέβσκι στη Σόφια (εικ. 2) 18. Η εικόνα αυτή χρονολογείται στον 18ο αι., χωρίς όμως να συνδέεται με το έργο του Διονυσίου. Ωστόσο, μετά από προσεκτική εξέταση της έχουμε τη γνώμη ότι αυτή παρουσιάζει στενή εικονογραφική και καλλιτεχνική συνάφεια με άλλες εικόνες του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου που φιλοτέχνησε ο Διονύσιος από τον Φουρνά ή αποδίδονται σ' αυτόν και σώζονται στο Κουτλουμουσιανό Κελλί του Τίμιου Προδρόμου στις Καρυές (1711) 19, στο καθολικό της Μονής Καρακάλλου (1722) 20, στη Μονή Ζωγράφου 21, στον 15. Τσιγαρίδας, ό.π., εικ. 129, Ό.π., εικ Ό.π., εικ. 99,100, National Art Gallery. Old Bulgarian Art Collection. The Crypt, Sofia 1999, αρ Α. Ξυγγόπουλος, «Τέσσερις φορητές εικόνες του Διονυσίου», Ελληνικά 10 (198/2) 278 (στο εξής: «Τέσσερις φορητές εικόνες») Γ. Κακαβάς, «Το τέμπλο του παρεκκλησίου του Τίμιου Προδρόμου στο κελλί του Διονυσίου του εκ Φουρνά στις Καρυές», Αντίφωνον. Αφιέρωμα στον καθηγητή Ν. Β. Δρανοάκη, Θεσσαλονίκη 1994, σ. 184, εικ. 1, Ιερομόναχος Αναστάσιος, Ιερόν Κοντλουμουσιανόν Κελλίον Τίμιου Προδρόμου, Καρυές, Άγιον Όρος 1996, σ. 28 (έγχρωμη εικόνα του αγίου Ιωάννου Προδρόμου)* Post Byzantium: The Greek Renaissance, Athens 2002, σ E. Ν. Τσιγαρίδας, «Άγνωστες φορητές εικόνες του Φράγκου Κατελάνου και του Διονυσίου του εκ Φουρνά στο Αγιον Όρος», Μακεδόνικα ΚΘ' (1994) Μ. Enev, Mount Athos. Zograf Monastery, Sofia 1994, εικ. 427, όπου δημοσιεύεται έγχρωμη φωτογραφία της εικόνας. Enev τη χρονολογεί λανθασμένα στον 17ο αι. και, συνεπώς, δεν τη συνδέει με την καλλιτεχνική δραστηριότητα του Διονυσίου.

6 102 E. Ν. Τσιγαρίδας ναό της Μεταμορφώσεως στον Φουρνά των Αγράφων (177) 22 και στο Βυζαντινό Μουσείο της Αρχιεπισκοπής στη Λευκωσία της Κύπρου 2. Έτσι, η εικόνα του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, που σήμερα βρίσκεται στην Κρύπτη του ναού του Αγίου Αλεξάνδρου Νέβσκι στη Σόφια, έ χουμε τη γνώμη ότι είναι αναμφισβήτητα έργο του Διονυσίου του εκ Φουρνά. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, να βρισκόταν αρχικά σε ναό της πόλεως των Σερρών απ' όπου εκλάπη από τους Βουλγάρους το 191 ή Ωστόσο, η περίπτωση η εικόνα του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, που βρίσκεται στη Σόφια, να ανήκει στο ίδιο σύνολο με τις εικόνες που παρουσιάζουμε πρέπει, μάλλον, να αποκλειστεί λόγω διαφοράς στις διαστάσεις. Η εικόνα του αγίου Ιωάννου Προδρόμου στη Σόφια έχει διαστάσεις 119x81εκ., ενώ οι διαστάσεις των εικόνων που σώζονται στον ναό της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου κυμαίνονται από 100x6 εκ. έως 100x68 εκ. Η τάση επιστροφής, που έχει επισημανθεί στις εικόνες του ναού των Αγίων Μαρίνας και Αντωνίου, και αντιγραφής του έργου του ζωγράφου Πανσελήνου είναι συνειδητή, καθώς μαρτυρείται σε χειρόγραφα που περιέχουν ανώνυμες «ερμηνείες της ζωγραφικής», εγχειρίδια δηλαδή που περιέχουν πρακτικές οδηγίες γύρω από την τεχνική της ζωγραφικής. Στις ερμηνείες αυτές βρίσκει κανείς συχνά την προτροπή προς τους μαθητευόμενους αγιογράφους να αναζητήσουν «εκ του περίφημου Μανουήλ του Πανσελήνου τινά αρχέτυπα» και «να κοπιάσουν εις αυτά ικανόν καιρόν». Στις αρχές του 18ου αι. επώνυμος εκφραστής, αντιπροσωπευτικός προς την κατεύθυνση αυτή ζωγράφος, είναι ο αγιορείτης ιερομόναχος Διονύσιος από το χωριό Φουρνά των Αγράφων 24. Διονύσιος έχοντας υπόψη παλαι- 22. Ξυγγόπουλος, «Τέσσερις φορητές εικόνες», ό.π., σ. 4, εικ.. 2. Πρόκειται για αδημοσίευτη εικόνα την οποία αποδίδουμε στον Διονύσιο τον εκ Φουρνά. Η φωτογραφία της εικόνας οφείλεται στον εκλεκτό συνάδελφο Αθανάσιο Παπαγεωργίου, τον οποίο και από τη θέση αυτή ευχαριστώ. 24. Βλ. σχετικά Κ. Θ. Δημαράς, «Θεοφάνους του εξ Αγράφων. Βίος Διονυσίου του εκ Φουρνά», Ελληνικά 10 ( ) 249 κ.ε.* Α. Ξυγγόπουλος, Σχεδίασμα ιστορίας της θρησκευτικής ζωγραφικής μετά την άλωσιν, Αθήναι 1957, σσ (στο εξής: Σχεδίασμα)' Α. Ξυγγόπουλος, «Διονύσιος από τον Φουρνά», Νέα Εστία 74 (196) * Μ. Χατζηδάκης, Έλληνες ζωγράφοι μετά την άλωση, τ. 1, Αθήνα 1987, σσ ,276, όπου και η προγενέστερη βιβλιογραφία. Γενικά για το θέμα της επιστροφής κατά τον 18ο αι. στη ζωγραφική του 1ου-14ου αι. βλ. Ε. Ν. Τσιγαρίδας, «ι τοιχογραφίες του ναού της Νέας Παναγίας Θεσσαλονίκης και το κίνημα επιστροφής του 18ου αι. στην παράδοση της τέχνης της "Μακεδόνικης Σχολής"», ΚΖΔημήτρια, ΣΤ Επιστημονικό Συμπόσιο «Χριστιανική Θεσσαλονίκη: θωμανική περίοδος , Β'», Ιερά Μονή Βλατάδων 9-11 Νοεμβρίου 1992, Θεσσαλονίκη, Κέντρο Ιστορίας του Δήμου Θεσσαλονίκης, 1994, σσ , εικ (στο εξής: «ι τοιχογραφίες»)* Ε. Κυριακούδης, «Η μνημειακή ζωγραφική στη Θεσσαλονίκη και το Άγιον Όρος το 18ο αι.: Αισθητικές αναζητήσεις και τεχνοτροπικά ρεύματα», Θεσσαλονικέων πόλις 4 (2001) ' Ε. Ν. Τσιγαρίδας, «Καλλιτεχνικές τάσεις στην τέχνη των φορητών εικόνων του 18ου-19ου αι. στο Άγιον Όρος», Πρακτικά

7 Φορητές εικόνες του Διονυσίου του εκ Φουρνά 10 ότερα εγχειρίδια ζωγραφικής, συνέθεσε ανάμεσα στα , με τη βοήθεια του λόγιου μαθητού του, του αγιογράφου και ιερομόναχου Κυρίλλου Φωτεινού από τη Χίο, ένα εγχειρίδιο αγιογραφίας, τη γνωστή Ερμηνεία της ζωγραφικής τέχνης, που εξέδωσε στα 1909 ο Παπαδόπουλος-Κεραμεύς 25. Η Ερμηνεία του Διονυσίου περιέχει οδηγίες τεχνικού και εικονογραφικού περιεχομένου, που έχουν ληφθεί από παλαιότερα εγχειρίδια, εμπλουτισμένη με εκτενείς περιγραφές των σκηνών της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης, μαρτυρίων αγίων κ.ά. Στην Ερμηνεία που συνέθεσε ο Διονύσιος συμβουλεύει τους υποψηφίους μαθητές στην τέχνη της αγιογραφίας και τους παρακινεί να μιμηθούν, και να αντιγράψουν το έργο του Πανσέληνου. Χαρακτηριστικά σημειώνει 26 κάμε καί σύ καθώς καί ημείς καί Ιδες μετά ταντα να ενρης εκ τον περίφημου Μανονήλ τον Πανσελήνον τινά αρχέτυπα καί κοπίασε εις αυτά ίκανόν καιρόν, σχεδιάζοντας με τον τρόπον όπου θέλομεν σε έρμηνενση παρέμπροσθεν, εως ου να καταλάβης τα μέτρα τούτον και σχήματα. 'Έπειτα υπάγε εις τάς ύπ' αύτοϋ είκονισθείσας εκκλησίας να έβγάλης άνθίβολα, καθώς θέλομεν σε έρμηνεύση. ίδιος, μάλιστα, αναφερόμενος στον εαυτό του, λέγει ότι έμαθε την τέχνη της ζωγραφικής στο Άγιον Όρος σπουδάζοντας παιδιόθεν και μιμούμενος κατά το δυνατόν μοι τον εκ Θεσσαλονίκης δίκην σελήνης λάμψαντα κυρ Μανουήλ τον Πανσέληνον από τ ε τας είκονισθείσας παρ' αύτοϋ ιεράς εικόνας τ ε και περικαλλεϊς ναούς εν τω άγιωνύμω όρει του Άθω- όστις (ο Πανσέληνος) και λάμπων ποτέ εις την ζωγραφικήν ταύτην επιστήμην ωσάν ή χρυσολαμπροκίνητος σελήνη ύπερηκόντισε και κατεκάλυψε με την θαυμαστήν τέχνην του όλους τους παλαιούς και νέους ζωγράφους, ώς τον δείχνουσι σαφέστατα αϊ εν τοίχοις καί πίναξιν νπ' αύτοϋ είκονισθεΐσαι εικόνες 27. Διονύσιος ως αγιογράφος, ακολουθώντας πιστά τις παραπάνω οδηγίες, μας άφησε ένα σημαντικό αριθμό φορητών εικόνων που σώζονται στο Κελλί του Τιμίου Προδρόμου στις Καρυές 28, όπου και εμόνασε, στο Πρωτάτο 29, Συμποσίου «Ζητήματα Μεταβυζαντινής ζωγραφικής στη μνήμη του Μανόλη Χατζηδάκη», Αθήνα 2002, σσ (στο εξής: «Καλλιτεχνικές τάσεις») Γ. Κακαβάς, «Λεύκωμα ζωγραφικών έργων του Διονυσίου του εκ Φουρνά», Διονύσιος ο εκ Φουρνά και το έργο του, 250 έτη από την εκδημία του, (Καρπενήσι 1996), Αθήνα 200, σσ (στο εξής: «Λεύκωμα ζωγραφικών έργων»). 25. Διονυσίου του εκ Φουρνά, ό.π., σ. 6 σημ. 24. Βλ. επίσης, Ξυγγόπουλος, Σχεδίασμα, ό.π., σσ Διονυσίου του εκ Φουρνά, ό.π., σ Ό.π, σ Βλ. στην παρούσα μελέτη σ. 101 σημ Στο Πρωτάτο έχουν εντοπιστεί δύο εικόνες, του Χριστού Παντοκράτορα και της

8 104 E. Ν. Τσιγαρίδας στη Μονή Κουτλουμουσιου 0, στη Μονή Καρακάλλου 1, στη Μονή Αγίου Παύλου 2, στη Μονή Δοχειαριου, στη Μονή Ζωγράφου 4, στην Κύπρο 5, στο Μουσείο της Κρύπτης του Αγίου Αλεξάνδρου Νέβσκι στη Σόφια 6, στον Φουρνά των Αγράφων 7, στο Μουσείο Κανελλοπούλου Αθηνών 8 κ.ά. Παναγίας δηγήτριας. Τσιγαρίδας, «OL τοιχογραφίες» ό.π., σ. 66, εικ. 41* Κειμήλια Πρωτάτου, τ. Β', Άγιον Όρος 2004, σσ Στη Μονή Κουτλουμουσιου σώζονται δύο εικόνες του Διονυσίου του εκ Φουρνά, του Χριστού Παντοκράτορος και της Παναγίας δηγήτριας, οι οποίες μπορούν να α ποδοθούν στον Διονύσιο τον εκ Φουρνά και το εργαστήριο του. Έγχρωμη απεικόνιση βλ. ρθοδοξία - Ελληνισμός. Πορεία στην τρίτη χιλιετία, τ. Β', Άγιον Όρος, Έκδοση Ιεράς Μονής Κουτλουμουσιου, 1996, πίν. στη σσ. 14, Στο καθολικό της Μονής Καρακάλλου σώζονται τέσσερις εικόνες του Διονυσίου του εκ Φουρνά, οι ακόλουθες: η Σύναξη των αποστόλων, ο Χριστός Παντοκράτωρ, η Παναγία δηγήτρια και ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, βλ. Τσιγαρίδας, «Καλλιτεχνικές τάσεις», ό.π., σσ Μάλιστα, η εικόνα της Συνάξεως των δώδεκα αποστόλων είναι ενυπόγραφο έργο του Διονυσίου του εκ Φουρνά, χρονολογημένο στα 1722 (χειρ εντελούς Διονυσίου ιερομόναχου του εξ Αγράφων). Επίσης, στο παρεκκλήσιο του Αγίου Ιωάννη του Ελεήμονος και στο Σκευοφυλάκιο της Μονής έχουμε εντοπίσει άλλες τέσσερις εικόνες που μπορούν να αποδοθούν στον Διονύσιο εκ Φουρνά και το εργαστήριο του. Πρόκειται για την εικόνα του Χριστού Παντοκράτορα της Παναγίας δηγήτριας στο παρεκκλήσιο και για τις εικόνες του Χριστού Παντοκράτορα και του Ιωάννη του Προδρόμου σε προτομή στο Σκευοφυλάκιο. 2. Στη Μονή Αγίου Παύλου τρεις εικόνες του Χριστού Παντοκράτορα, της Παναγίας δηγήτριας και της Σταυρώσεως αποδίδονται στον Διονύσιο εκ Φουρνά ή πιθανότατα στο εργαστήριο του, Μ. Βασιλάκη, «Εικόνες 18ος-19ος αι.», Ιερά Μονή Αγίου Παύλου, Άγιον Όρος 1998, σσ , εικ. 82, 8, 84'Athos. Monastic Life on the Holy Mountain, Helsinki 2005, A.28, A.29, σσ (E. N. Tsigaridas).. Στη Μονή Δοχειαριου μια εικόνα της Παναγίας Γοργοεπηκόου του 1726 έχουμε τη γνώμη ότι είναι έργο του Διονυσίου του Φουρνά. Ιερομόναχος Φιλόθεος Δοχειαρίτης, «Η θαυματουργική εικόνα της Παναγίας Γοργοεπηκόου», Παρουσία Ι. Μονής Δοχειαριου, Άγιον Όρος 2001, σ. 200, εικ.. 4. Στη Μονή Ζωγράφου έχουμε εντοπίσει μια εικόνα του Ιωάννου του Προδρόμου, η οποία έχουμε τη γνώμη ότι αποδίδεται στον Διονύσιο τον εκ Φουρνά, βλ. Enev, ό.π., εικ Η εικόνα αυτή χρονολογείται λανθασμένα από τον Enev στον 17ο αι. 5. Βλ. ό.π., σημ Βλ. ό.π., σημ Στον ναό της Μεταμορφώσεως του Φουρνά των Αγράφων Ευρυτανίας σώζονται τέσσερις ενυπόγραφες εικόνες του Διονυσίου του , προερχόμενες από το καθολικό της Ζωοδόχου Πηγής, οι ακόλουθες: Ιησούς Χριστός Μέγας Αρχιερεύς, Ζωοδόχος Πηγή, Αγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, απόστολοι Πέτρος και Παύλος, βλ. Ξυγγόπουλος, «Τέσσερις φορητές εικόνες», ό.π., σσ. 1-7, εικ Αλλες τέσσερις εικόνες εκ των οποίων τρεις σώζονται στον ναό της Μεταμορφώσεως στον Φουρνά (Ιησούς Χριστός Μέγας Αρχιερεύς, Θεοτόκος Βρεφοκρατούσα, Αγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος) και μια στους Δομιανούς Ευρυτανίας (Κοίμηση Θεοτόκου) αποδίδονται στον Διονύσιο, βλ. Κακαβάς, «Λεύκωμα ζωγραφικών έργων», ό.π., σ Μπορούμε, επίσης, να προσθέσουμε στα α ποδιδόμενα έργα του Διονυσίου δύο εικόνες του Εκκλησιαστικού Μουσείου Ρεντίνας, μια κεφαλή του Χριστού και ένα Αγιο Μανδήλιο (;) Κακαβάς, αυτ. 8. Μια εικόνα του Χριστού Παντοκράτορα του Μουσείου Κανελλοπούλου αποδίδεται επίσης στον Διονύσιο, βλ. Κακαβάς, «Λεύκωμα ζωγραφικών έργων», ό.π., σ. 611.

9 Φορητές εικόνες του Διονυσίου του εκ Φουρνά 105 Στην καλλιτεχνική δραστηριότητα του Διονυσίου και μελών του εργαστηρίου του εντάσσουμε και τις εικόνες που παρουσιάσαμε. Ειδικότερα, οι φυσιογνωμικοί τύποι και οι καλλιτεχνικοί τρόποι των εικόνων του ναού της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου παρουσιάζουν στενή συγγένεια με ενυπόγραφες εικόνες του Διονυσίου, όπως είναι η εικόνα των Δώδεκα αποστόλων στη Μονή Καρακάλλου, έργο του 1722, και η οποία, όπως είδαμε, ε ντάσσεται σ' ένα μεγαλύτερο σύνολο φορητών εικόνων του ιδίου καλλιτέχνη που σώζονται στη Μονή. Έτσι, από τις εικόνες της Μεγάλης Δεήσεως η εικόνα του αγίου Ανδρέου (εικ. 8,24) στον φυσιογνωμικό τύπο, στον τρόπο αποδόσεως του προσώπου και στο εκφραζόμενο αυστηρό ήθος παρουσιάζει έντονη σχέση με τον απόστολο Ανδρέα (εικ. 25) από την εικόνα των Δώδεκα αποστόλων της Μονής Καρακάλλου. Ωστόσο, ο απόστολος Πέτρος (εικ ), όπως και ο Ανδρέας, ο Θωμάς (εικ ), ο Αουκάς (εικ. 0-1) κ.ά. από τη Μεγάλη Δέηση του ναού, παρά τον κοινό φυσιογνωμικό τύπο, εμφανίζονται γραμμικότεροι στην τεχνική εκτέλεση, με διαφορετική χρωματική κλίμακα στα ρούχα και ποιοτικά κατώτεροι, συγκριτικά με τις ομώνυμες μορφές από την εικόνα των αγίων αποστόλων της Μονής Καρακάλλου. Μάλιστα, σε ορισμένες εικόνες της Μεγάλης Δεήσεως, όπως του αποστόλου Παύλου (εικ. 2-), του αποστόλου Ματθαίου (εικ. 4-5), του α ποστόλου Σίμωνα (εικ. 1), ο ανώνυμος καλλιτέχνης στον φυσιογνωμικό τύπο, στα τεχνικά χαρακτηριστικά και στην καλλιτεχνική ποιότητα διαφοροποιείται ριζικά από τις αντίστοιχες μορφές της εικόνας της Μονής Καρακάλλου 9. Η σύγκριση των αποστόλων της Μεγάλης Δεήσεως με τους αποστόλους της ενυπόγραφης εικόνας του Διονυσίου της Μονής Καρακάλλου δείχνουν ότι οι εικόνες της Μεγάλης Δεήσεως εντάσσονται στο εργαστήριο του Διονυσίου, αλλά είναι καλλιτεχνικά άνισες. Φαίνεται, μάλιστα, ότι έχουν εκτελεστεί από δύο καλλιτέχνες του εργαστηρίου ανισοβαρούς καλλιτεχνικού ε πιπέδου. ίδιος ο Διονύσιος έχουμε τη γνώμη ότι εξετέλεσε μόνο τις δεσποτικές εικόνες του ναού, δηλαδή τις εικόνες της αγίας Μαρίνας, του αγίου Νικολάου, του αγίου Αθανασίου, του αγίου Αντωνίου, του αγίου Βασιλείου και του αγίου Γεωργίου. Ανακεφαλαιώνοντας, μπορούμε να πούμε ότι οι εικόνες του ναού των Αγίων Μαρίνης και Αντωνίου, που παρουσιάσαμε, είναι έργο του ιερομόναχου και ζωγράφου Διονυσίου από τον Φουρνά των Αγράφων και των συνεργατών του και έχουμε τη γνώμη ότι χρονολογούνται την περίοδο Η διαπίστωση αυτή ισχύει, εφόσον βέβαια οι εικόνες αυτές στο πρόσωπο δεν έ χουν δεχτεί νεώτερη επιζωγράφηση.

10 106 E. Ν. Τσιγαρίδας 174, δηλαδή μετά τη φιλοτέχνηση των εικόνων της Μονής Καρακάλλου το 1722 και πριν από την αναχώρηση του Διονυσίου από τον Άγιον Όρος το 174. Από απόψεως τέχνης κατατάσσονται σε ένα καλλιτεχνικό ρεύμα που εμφανίζεται στις αρχές του 18ου αι. στο Άγιον Όρος. Στο ρεύμα αυτό αναγνωρίζεται η τάση επιστροφής σε τύπους και τρόπους της ζωγραφικής του τέλους του 1ου αι. και των αρχών του 14ου αι. και κυρίως στη ζωγραφική του Πανσέληνου, στο πρόσωπο του οποίου η παράδοση προσγράφει όλη σχεδόν τη μνημειακή ζωγραφική του 14ου αι. που σώζεται στο Άγιον Όρος. Το φαινόμενο αυτό της επιστροφής, που εμφανίζεται και σε άλλες μορφές της μεταβυζαντινής τέχνης του 18ου αι., επισημαίνεται όχι μόνο στη μνημειακή ζωγραφική, αλλά και σε φορητές εικόνες με προτίμηση στις α πεικονίσεις του Χριστού, της Παναγίας, του αγίου Νικολάου, του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου κ.ά. Γνωστοί επώνυμοι εκφραστές της καλλιτεχνικής αυτής τάσης στο πρώτο τέταρτο του 18ου αι. είναι ο Διονύσιος ο εκ Φουρνά και ο Δαβίδ από τη Σελενίτζα, ενώ πρόσφατα, βάσει επιγραφικών στοιχείων, συνδέσαμε τις τοιχογραφίες του παρεκκλησίου του Αγίου Δημητρίου της Μονής Βατοπαιδίου με τον άγνωστο μέχρι τώρα, αλλά κορυφαίο καλλιτέχνη, τον Κοσμά από τη νήσο Αήμνο 40. Η κίνηση αυτή, που εμφανίζεται στον χώρο του Αγίου Όρους, με βάση τα αποτελέσματα της μέχρι τώρα έρευνας βρίσκει περιορισμένη απήχηση σε εκτός του Αγίου Όρους περιοχές. Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο ότι τα ζωγραφικά εκτός του Αγίου Όρους σύνολα της καλλιτεχνικής αυτής τάσης έ χουν εντοπισθεί σε μεγάλα, κυρίως, αστικά κέντρα της Μακεδονίας, όπως στη Θεσσαλονίκη, την Καστοριά, καθώς και τη Μοσχόπολη της σημερινής Αλβανίας. Με τη μελέτη μας αυτή ο χώρος εμφάνισης του καλλιτεχνικού αυτού ρεύματος επεκτείνεται και στην πόλη των Σερρών. γεωγραφικός περιορισμός του καλλιτεχνικού αυτού φαινομένου στον χώρο του Αγίου Όρους και σε ναούς μεγάλων αστικών κέντρων της Μακεδονίας και της σημερινής Αλβανίας οφείλεται πιθανότητα στη λογιότητα των ζωγράφων και συνεπώς στον λόγιο χαρακτήρα της ζωγραφικής, που απευθύνεται σε μορφωμένο κύκλο αστών, κληρικών και μοναχών. Ε. Ν. ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ 40. Ε. Ν. Τσιγαρίδας, «Περί της μη σωζόμενης κτητορικής επιγραφής του παρεκκλησίου του Αγίου Δημητρίου της Μονής Βατοπαιδίου», Λαμπηοών. Αφιέρωμα στη μνήμη της Ντ. Μονρίκη, Αθήνα 200, σσ , εικ. 1-4.

11 Φορητές εικόνες του Διονυσίου του εκ Φουρνά 107 ΕΠΙΜΕΤΡ Μέσα στο 2006 δημοσιεύθηκαν δύο νέες μελέτες, με τις οποίες δημοσιοποιούνται έργα του Διονυσίου στο Άγιον Όρος και την Κύπρο, ορισμένα εκ των οποίων αναφέρονται στην παρούσα μελέτη. μοναχός Πατάπιος Καυσοκολυβίτης δημοσίευσε επτά άγνωστες εικόνες σωζόμενες στη Σκήτη των Καυσοκαλυβίων του Αγίου Όρους. Από τις εικόνες αυτές τρεις εικόνες, του Χριστού Παντοκράτορος, της Παναγίας δηγήτριας και του Ιωάννου του θεολόγου στην Καυσοκαλυβίτικη Καλύβη του Αγίου Ιωάννου του θεολόγου στο Αγιον Όρος, τρεις άλλες εικόνες της Φιλοξενίας του Αβραάμ, του Χριστού Παντοκράτορος και της Παναγίας δηγήτριας σώζονται στον Κοιμητηριακό ναό της Σκήτης των Καυσοκαλυβίων, ενώ μια εικόνα της Βαϊοφόρου απόκειται στην Εικονοθήκη του Κυριακού των Καυσοκαλυβίων, βλ. σχετικά Μοναχός Πατάπιος Καυσοκαλυβίτης, «Μεταβυζαντινή τέχνη στη Σκήτη Κουσοκαλυβίων», Πρακτικά Β'Διεθνούς Συμποσίου, «Άγιον Όρος. Πνευματικότητα και ρθοδοξία - Τέχνη», θεσσαλονίκη, Ε.Μ.Σ., 2006, σσ , εικ. 19,20,22,24,26,27,28. Η Αγγελική Στρατή σε δημοσίευμα της αποδίδει την εικόνα του αγίου Βασιλείου, που εκτίθεται στο Εκκλησιαστικό Μουσείο Σερρών, αλλά όπως είπαμε, προέρχεται από τον ναό της Αγίας Μαρίνας και Αγίου Αντωνίου Σερρών στον Διονύσιο από τον Φουρνά (βλ. στην παρούσα μελέτη σσ. 98, 101, εικ. 20). Δημοσιεύει, επίσης, δύο εικόνες του Χριστού Παντοκράτορα και της Παναγίας δηγήτριας σωζόμενες στο Παρεκκλήσιο του Ιωάννου του θεολόγου στη Μονή Καρακάλλου (βλ. στην παρούσα μελέτη σ. 104, σημ. 1): βλ. σχετικά Α. Στρατή, «Αγνωστες φορητές εικόνες του Διονυσίου του εκ Φουρνά στις Σέρρες και στο Αγιον Όρος», Δώρον. Τιμητικός τόμος στον καθηγητή Νίκο Νικονάνο, θεσσαλονίκη 2006, σσ. 6-65, εικ Πρόσφατα δημοσιεύθηκε και η εικόνα του Ιωάννου του Προδρόμου του Βυζαντινού Μουσείου του Ιδρύματος του αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ στη Αευκωσία, την οποία αποδώσαμε στον Διονύσιο τον εκ Φουρνά, βλ. σχετικά: Athos. Monastic Life on the Holy Mountain, Κατάλογος Έκθεσης, Helsinki 2006, σ. 24, αρ

12 108 SUMMARY E. N. Tsigaridas, Portable Ins by Dionysios offournas in Serres. The hieromonk Dionysios of Fournas in the Agrafa, who was born c. 1670, was the theoretical exponent of the artistic trend that returned the art of the Paleologues. Between 1728 and 17, he also wrote the Painter's Manual and was at the same time working as a painter both of murals and of portable ins. The subject of this paper is a number of unsigned portable ins by Dionysios of Fournas and his workshop which are located on the templon of St Marina and St Anny Church in Serres. Specifically, they are four despotic ins of St Nilas, St Athanasios, St Anthony and St Marina, and twelve epistyle ins of the Great Deesis with the twelve apostles. An in of St Basil, which is exhibited in the Ecclesiastical Museum of Serres Dioces, belongs the same group and it is a work of the same painter. These ins, which are ascribed on the basis of artistic criteria Dionysios of Fournas, were painted in the first quarter of the 18th century and represent the artistic trend that sought return and py the art of the supreme painter of the Paleologean period, Manuel Panselinos, who painted the freses in the Church of Protan (c. 1290) at Karyes on Mount Athos.

13 Φορητές εικόνες του Διονυσίου του εκ Φουρνά 109 Γ ;> II S S ε-δ

14 110 E. Ν. Τσιγαρίδας Γ5',\ *τ;ν>-τϊ

15 Φορητές εικόνες του Διονυσίου του εκ Φουρνά 111 :?* % Εικ.. απόστολος Πέτρος από το επιστνλιο της Μεγάλης Αεήσεως τον ναού της Αγίας Μαρίνας και τον Αγίον Αντωνίον. Fig.. St apostle Peter from the epistyle of Great Deisis of St Marina and St Anthony Church.

16 112 E. Ν. Τσιγαρίδας ELK. 4. ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος από το επιοτνλιο της Μεγάλης Αεήσεως τον ναού της Αγίας Μαρίνας και τον Αγίον Αντωνίον. Fig. 4. Evangelist St John the Theologian from the epistyle of Great Deisis of St Marina and St Anthony Church.

17 Φορητές εικόνες του Διονυσίου του εκ Φουρνά 11 j B Li J w f LI â N J Εικ. 5. ευαγγελιστής Λουκάς από το επιοτύλιο της Μεγάλης Δεήσεως του ναού της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου. Fig. 5. Evangelist St Luke from the epistyle of Great Deisis of St Marina and St Anthony Church.

18 114 E. Ν. Τσιγαρίδας Εικ. 6. απόστολος Ιάκωβος από το επιστνλιο της Μεγάλης Δεήσεως τον ναού της Αγίας Μαρίνας και τον Αγίον Αντωνίον. Fig. 6. St apostle Jab from the epistyle of Great Deisis of St Marina and St Anthony Church.

19 Φορητές εικόνες του Διονυσίου του εκ Φουρνά Εικ. 7. απόστολος Θωμάς από το επιστύλιο της Μεγάλης Δεήσεως τον ναού της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου. Fig. 7. St apostle Thomas from the epistyle of Great Deisis of St Marina and St Anthony Church.

20 116 E. Ν. Τσιγαρίδας ELK. 8. απόστολος Ανδρέας από το επιστνλιο της Μεγάλης Δεήσεως τον ναού της Αγίας Μαρίνας και τον Αγίον Αντωνίον. Fig. 8. St apostle Andreas from the epistyle of Great Deisis of St Marina and St Anthony Church.

21 Φορητές εικόνες του Διονυσίου του εκ Φουρνά Й 4?» ч р 1л << S ч о -< t Ş Ln Ln - ь* ν ί> ο Ln 4 V??> 4 g ϊζ Ln ι? <u 0 >" «5 E5, s ** Κ il Co 2 4 S ο a-a C.=2 - S q S/ ON ** cs Ί? u

22 118 E. Ν. Τσιγαρίδας "s Q/ Έ ö eş # ö Ρ ι γελιστη εήσεως >. y ş 2 ь S \ >4 5Γ s ì? 4 Q Q İS gelisi Sı sis of S Ss» gq * 2 ο. ν Й s υ

23 Φορητές εικόνες του Διονυσίου του εκ Φουρνά 119 (D 8 I Ln 4 g S5- Ь ο * s sj й U> "< s b v o Ln - 4 S?> 4 o > ο Ь* Ln <ъ s; QH 2 CO ο.a CL -Й Q 2» «δ/ 5 Κ Й S t b* *~*~ïi&* - % x~: ο g O v fc v Lr> ë 4 «ο ö Ln - b* > g Ln v? 4 ş S * l*s> Ln ö epistyle Anthony «δ S.il *- ** q S/ Й «й psi U й o

24 120 E. Ν. Τσιγαρίδας

25 Φορητές εικόνες του Διονυσίου του εκ Φουρνά 121. ο g 4 S οό?> ο δ Ö S/ I vg Ln 4?> I s ο s-5 sa 1 S. <з»5* Q/ V a g > ο Q/ g S/ δ/ Ln «sı -S ΰ аз Κ t Ln 4 g Ln - g s Q Sİ - & *c i «ï «

26 122 E. Ν. Τσιγαρίδας колл 9, HP θίί ELK. 19. άγιος Νικόλαος στο τέμπλο τον ναού της Αγίας Μαρίνας και τον Αγίον Αντωνίον. Fig. 19. St Nicholas from the templon of St Marina and St Anthony Church.

27 Φορητές εικόνες του Διονυσίου του εκ Φουρνά 12 U-U Εικ. 20. άγιος Βασίλειος στο Εκκλησιαστικό Μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως Σερρών. Fig. 20. St Basil from the Ecclesiastical Museum of the Holy Metropole of Serres.

28 124 E. Ν. Τσιγαρίδας r *-û&ês \ì a» нши 1 16 Q/ J2 su Co CM >

29 Φορητές εικόνες του Διονυσίου του εκ Φουρνά 125 Εικ. 2. Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος στην Κρύπτη τον ναού τον Αγίον Αλεξάνορον Νέβσκι στη Σόφια. Fig. 2. St John the Forerunner from the Crypt of St Alexander Nevski Church at Sofia.

30 126 E. Ν. Τσιγαρίδας Ln v Q/oo Ό Ln "* X CO Lr> S5" V* g CO 4 Q/ CO 4 CO 00 bô Ş *> t c

31 Φορητές εικόνες του Διονυσίου του εκ Φουρνά 127 g Q/ ч со è / Ln Ι ο Q/ V-Г) «ο Κ ν* b ο Ό ϊ-η Q/ ч со Ö Q/ О ч Η. St S Q 1 I S i ο 5 δ > * ΣΝ Κ s S s ο Q jb 4 >.1 İS

32 128 E. Ν. Τσιγαρίδας щ Рж 4 4 Ö I φ Ln 'S t\.b.ş t\ w 2, CO ο oo <N Ş λεπτομέρ apostle T> oo <N ь

33 Φορητές εικόνες του Διονυσίου του εκ Φουρνά 129

34 10 E. Ν. Τσιγαρίδας ίο 55 g / ч со ι- CO Ь> 4 i / Lr> 4 55~ ч о Ş v g i «O H s S o s / v CO θ α /?> CO v ή.ο > Ή «" & Q 6 Q S 1 Q s ъ. s ο < 1 CO κ»-ч su 1 Co S s Ъ. s <ъ κ.öfd -isi

35 Φορητές εικόνες του Διονυσίου του εκ Φουρνά 11 Φ Ь> 5-4 ΰ O/ ν ο ss S5- g / s Ln 55- о ч Ь> b b ν - ο Ьн so «É?. i ΐ 4 ' ι ζύ ч Q/*s со Q/ CO -< Й b/d ο ьо ε? I 2 ο S i s ο İ52 " δ *2 & ΓΝ 4 Q 4 СО ο δ >ч.1 tti 10

ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ *

ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ * ΕΥΘΥΜΙΟΣ Ν. ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ * Αντικείμενο της παρούσης μελέτης είναι μια σειρά δεκαέξι ανυπόγραφων φορητών εικόνων

Διαβάστε περισσότερα

ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ

ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ Αντικείµενο της παρο σης µελέτης είναι µια σειρά δεκαέξι ανυπ γραφων φορητών εικ νων του ιονυσίου του εκ Φουρνά

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι. Ελληνικά

Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι. Ελληνικά 1 Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι Ελληνικά 2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΟ ΠΕΛΕΝΤΡΙ Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι φαίνεται να χτίστηκε λίγο μετά τα μέσα του 12 ου αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

«Έκθεση εικόνων Κρητικής Σχολής στην Ηπειρο» 2014

«Έκθεση εικόνων Κρητικής Σχολής στην Ηπειρο» 2014 Άγιος Νικόλαος με τρεις σκηνές θαυμάτων του Συλλογή Μητροπολιτικού Μεγάρου Ιωαννίνων Προέλευση: Μονή Ελεούσας Νήσου Ιωαννίνων Διαστάσεις 0,92 Χ 0,62μ 1500 Εικόνα με πλαίσιο, που διατηρείται σε καλή κατάσταση

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης. Ελληνικά

Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης. Ελληνικά 1 Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης Ελληνικά 2 Ο Άγιος Νικόλαος της Στέγης Πήρε το όνομα του μετά την προσθήκη της δεύτερης Στέγης του ναού τον 13ον αιώνα, για την προστασία του από τα χιόνα και τη βροχή.

Διαβάστε περισσότερα

Αρσανάδες, Πύργοι, Κιόσκια, Καμπάνες, Σήμαντρα, Φιάλες, Κρήνες

Αρσανάδες, Πύργοι, Κιόσκια, Καμπάνες, Σήμαντρα, Φιάλες, Κρήνες Αρσανάδες, Πύργοι, Κιόσκια, Καμπάνες, Σήμαντρα, Φιάλες, Κρήνες Αρσανάς Ζωγράφου Πύργος Χελανδαρίου Πύργος Καρακάλλου Πύργος Σταυρονικήτα Ιερά Μονή Βατοπαιδίου, Κιόσκι Κιόσκι Αγίου Παύλου Ι.Μ. Διονυσίου,

Διαβάστε περισσότερα

1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας.

1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας. 1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας. 2. Ποια η έννοια της λέξεως είδωλο στο θρησκευτικό τομέα; 3. Ποιο από τα παρακάτω αποτελούν μορφές σύγχρονης

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Ενότητα Ε: Μεταβυζαντινή Τέχνη (1453 αρχές 19ου αι.) Αρχιτεκτονική - Ζωγραφική. Στουφή - Πουλημένου Ιωάννα Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν Τμῆμα Θεολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΥΠΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΤΟΠΤΣΗ ΜΑΡΙΑ ΦΩΤΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΝΙΦΟΡΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

ΤΡΟΥΠΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΤΟΠΤΣΗ ΜΑΡΙΑ ΦΩΤΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΝΙΦΟΡΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΡΟΥΠΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΟΠΤΣΗ ΜΑΡΙΑ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΦΩΤΗΣ ΝΙΦΟΡΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Η ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ Είναι η τέχνη της απεικόνισης ιερών προσώπων ή θρησκευτικών σκηνών Είναι η ζωγραφική παράσταση θρησκευτικών

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Ενότητα Δ: Υστεροβυζαντινή Τέχνη (1204-1453) Αρχιτεκτονική-Ζωγραφική. Στουφή - Πουλημένου Ιωάννα Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν Τμῆμα Θεολογίας - Θεολογικὴ

Διαβάστε περισσότερα

Παναγία της Ασίνου Ελληνικά

Παναγία της Ασίνου Ελληνικά Παναγία της Ασίνου Ελληνικά 1 ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΑΣΙΝΟΥ Ή ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΦΟΡΒΙΩΤΙΣΣΑΣ Η καμαροσκέπαστη, με δεύτερη ξύλινη στέγη εκκλησία της Παναγίας της Ασίνου, που βρίσκεται κοντά στο χωριό Νικητάρι,

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτιστικό Πρόγραμμα Υπεύθυνες καθηγήτριες Καραμπελιά Καλλιόπη Παπαγεωργίου Μαρία

Πολιτιστικό Πρόγραμμα Υπεύθυνες καθηγήτριες Καραμπελιά Καλλιόπη Παπαγεωργίου Μαρία Πολιτιστικό Πρόγραμμα Υπεύθυνες καθηγήτριες Καραμπελιά Καλλιόπη Παπαγεωργίου Μαρία Τα Μετέωρα είναι ένα σύμπλεγμα από τεράστιους σκοτεινόχρωμους βράχους από ψαμμίτη οι οποίοι υψώνονται έξω από την Καλαμπάκα,

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ:

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: ΜΑΘΗΜΑ 18 Ο ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: 1. Η αποκατάσταση της προσκύνησης των εικόνων

Διαβάστε περισσότερα

Α. Πα π α γ ε ω ρ γ ι ου, Η μονή του Αγίου Ιωάννου του Λαμπαδιστού στον

Α. Πα π α γ ε ω ρ γ ι ου, Η μονή του Αγίου Ιωάννου του Λαμπαδιστού στον Α. Πα π α γ ε ω ρ γ ι ου, Η μονή του Αγίου Ιωάννου του Λαμπαδιστού στον Καλοπαναγιώτη [Οδηγοί Βυζαντινών Μνημείων της Κύπρου], Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου Ιερά Μητρόπολις Μόρφου, Λευ κωσία 2007,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ E. N. Τσιγαρίδας, 'Ερευνες στους ναούς της Καστοριάς 379 ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ Στη διάρκεια των υπηρεσιακών μεταβάσεών μου στην Καστοριά, την περίοδο κυρίως 1970-1975 και συμπληρωματικά την

Διαβάστε περισσότερα

Τα αντικείμενα μικροτεχνίας του μουσείου της βιβλιοθήκης του Βατικανού

Τα αντικείμενα μικροτεχνίας του μουσείου της βιβλιοθήκης του Βατικανού 5 Νοεμβρίου 2017 Τα αντικείμενα μικροτεχνίας μουσείου της βιβλιοθήκης Βατικανού Πολιτισμός / Ζωγραφική & Εικαστικές Τέχνες Κωνσταντίνος Π. Χαραλαμπίδης, Ομότιμος Καθηγητής Θεολογίας Α.Π.Θ. Η συλλογή αντικειμένων

Διαβάστε περισσότερα

Εγκαίνια έκθεσης 23.10.2013, 13.00 Διάρκεια Έκθεσης 19.10.2013 19.1.2014

Εγκαίνια έκθεσης 23.10.2013, 13.00 Διάρκεια Έκθεσης 19.10.2013 19.1.2014 Εγκαίνια έκθεσης 23.10.2013, 13.00 Διάρκεια Έκθεσης 19.10.2013 19.1.2014 Επιμέλεια έκθεσης Αγαθονίκη Τσιλιπάκου, Νίκος Μπονόβας Mε την περιοδική έκθεση «Η τιμή του αγίου Μάμαντος στη Μεσόγειο: Ένας ακρίτας

Διαβάστε περισσότερα

Μανόλης Χατζηδάκης, Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (1450-1830), τ. 1, Αθήνα 1987.

Μανόλης Χατζηδάκης, Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (1450-1830), τ. 1, Αθήνα 1987. Μανόλης Χατζηδάκης, Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (14501830), τ. 1, Αθήνα 1987. Παναγιώτης Λ. Βοκοτόπουλος, Εικόνες της Κέρκυρας, Αθήνα 1990. Κερκυραίοι ζωγράφοι: 19ος20ος αι., επιμ. Αθ. Χρήστου, Κέρκυρα

Διαβάστε περισσότερα

4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη

4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη 4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη 1. Τι ήταν και γιατί γράφτηκαν οι επιστολές του αποστόλου Παύλου; Ήταν γράμματα που έστελνε ο απόστολος στις χριστιανικές κοινότητες που είχε ιδρύσει.

Διαβάστε περισσότερα

Τηλεφωνείτε στο ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΩΝ

Τηλεφωνείτε στο ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΩΝ Τηλεφωνείτε στο ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΩΝ Θεσσαλονίκη, τηλ.: +30 2310 252575. (Εγνατίας 109, Θεσσαλονίκη), προκειμένου να εξασφαλίσετε μια άδεια εισόδου και να εκδοθεί ένα "Διαμονητήριο" στο όνομά σας (Εκδίδεται

Διαβάστε περισσότερα

Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη.

Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη. Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη. Ο Χριστός. Ψηφιδωτό Παναγίας της Κανακαριάς. Λυθράγκωμη- Καρπασίας Τα ψηφιδωτά αυτά

Διαβάστε περισσότερα

Μητροπολιτικός Ναός ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Παραλιμνίου ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ

Μητροπολιτικός Ναός ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Παραλιμνίου ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ Μητροπολιτικός Ναός ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Παραλιμνίου ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ Ο Μητροπολιτικός Ναός της Ιεράς Μητροπόλεως Κωνσταντίας - Αμμοχώστου είναι αφιερωμένος στον Μεγαλομάρτυρα Άγιο Γεώργιο

Διαβάστε περισσότερα

ΒΥΖΑΝΤΙΑΚΑ. Στο πρώτο κεφάλαιο (Οι «φανερές» αρμοδιότητες του μυστικού την

ΒΥΖΑΝΤΙΑΚΑ. Στο πρώτο κεφάλαιο (Οι «φανερές» αρμοδιότητες του μυστικού την 396 Βιβλιοκρισίες μάλλον τον επικεφαλής ΕΛΛΗΝΙΚΗ μιας υπηρεσίας ΙΣΤΟΡΙΚΗ (σεκρέτου), ΕΤΑΙΡΕΙΑ στην οποία εργάζονταν «μυστικοί», οι υφιστάμενοι δηλαδή του μυστικού. Για τον μυστογράφο, στο τρίτο κεφάλαιο

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας. Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας»

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας. Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας» ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας» ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ Αγία Θέκλα Βρίσκεται 7χλμ νότια από το κέντρο της Σωτήρας.

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα ΚΕ Παυλείων-Αργυρούν Ιωβηλαίον

Πρόγραμμα ΚΕ Παυλείων-Αργυρούν Ιωβηλαίον 27 Μαΐου 2019 Πρόγραμμα ΚΕ Παυλείων-Αργυρούν Ιωβηλαίον Πολιτισμός / Εκδηλώσεις ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ Δευτέρα 27 Μαΐου Παρασκευή 31 Μαΐου Ιατρική Εβδομάδα αφιερωμένη στον Άγιο Λουκά τον Ιατρό Τρίτη 28 Μαΐου,

Διαβάστε περισσότερα

Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου, Μετέωρα

Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου, Μετέωρα 4 Δεκεμβρίου 2011 Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου, Μετέωρα Αφιερώματα / Μετέωρα Δημήτριος Ζ. Σοφιανός, Ομότ. Καθηγητής Ιστορικού Τμήματος Ιονίου Πανεπιστημίου ( 2008) Η Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου, που η ίδρυσή

Διαβάστε περισσότερα

Ευγενία Δρακοπούλου. Διευθύντρια Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών

Ευγενία Δρακοπούλου. Διευθύντρια Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Ευγενία Δρακοπούλου Διευθύντρια Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Τηλ. +302107273570 Fax: +302107246212 E-mail: egidrak@eie.gr Website: http://eie.academia.edu/eugeniadrakopoulou http://www.eie.gr/nhrf/institutes/inr/cvs/cv-drakopoulou-gr.html

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ. Έχοντας υπόψη:

ΑΠΟΦΑΣΗ. Έχοντας υπόψη: ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ EΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα, 5. 11. 2010 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ, ΕΚΘΕΣΕΩΝ & ΕΚΠ/ΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ

ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ ΠΛΑΝΟ 2 ΗΣ ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΛΠ 12, 2007-2008 ΘΕΜΑ: «Είναι γενικώς αποδεκτό ότι η τέχνη του Βυζαντίου διατήρησε διαχρονικά δεσμούς με την αρχαιοελληνική παράδοση είτε από την άποψη της θεματολογίας είτε

Διαβάστε περισσότερα

Το ναϋδριο της Παναγούδας στο Θεολόγο Θάσου

Το ναϋδριο της Παναγούδας στο Θεολόγο Θάσου Το ναϋδριο της Παναγούδας στο Θεολόγο Θάσου Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού 12η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Καβάλα 2 0 1 0 Ο ορεινός οικισμός Θεολόγος είναι κτισμένος στο βάθος μιας ρεματιάς στο

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Ενότητα A: Παλαιοχριστιανική Τέχνη (2 ος αι. αρχές 7 ου αι.) - Παλαιοχριστιανική και Προεικονομαχική Εικονογραφία. Στουφή - Πουλημένου Ιωάννα Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Εκκλησίας Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Πεδουλά. Ελληνικά

Κείμενο Εκκλησίας Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Πεδουλά. Ελληνικά 1 Κείμενο Εκκλησίας Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Πεδουλά Ελληνικά 2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΣΤΟΝ ΠΕΔΟΥΛΑ Η εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ που χτίστηκε πριν το 1474 είναι μονόκλιτη, ξυλόστεγη με νάρθηκα

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορική αναδρομή στην Βυζαντινή ζωγραφική

Ιστορική αναδρομή στην Βυζαντινή ζωγραφική Α' τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου Φλώρινας. Σχολικό έτος 2013-14. Ερευνητική εργασία επιβλέπων καθηγητής: Γ.Χατζής Ιστορική αναδρομή στην Βυζαντινή ζωγραφική Μακεδονική και παλαιολόγεια περίοδος Ιστορικό

Διαβάστε περισσότερα

>.. - i V. ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΠΝ ;ΐ \ i- ψ,. V.. ' ν' . V . > ' > : ' >7' . ίέ ι;κ ί ν.

>.. - i V. ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΠΝ ;ΐ \ i- ψ,. V.. ' ν' . V . > ' > : ' >7' . ίέ ι;κ ί ν. . ίέ ι;κ ί ν. f >.. - i V. ;ΐ \ i i ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΠΝ 026000265336 i- ψ,. Ϊ 1». ί 1 ι ] Iτ I V.. ' ν' ;. V! 1 ] * /.. > ' > : ' >7' ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ ΚΑΤΣΕΛΑΚΗ JJ Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟ Υ Μ ΙΧΑΗΛ

Διαβάστε περισσότερα

από το 1985. Φορβίων, από προέρχεται Η εκκλησία αποτελεί το αιώνα

από το 1985. Φορβίων, από προέρχεται Η εκκλησία αποτελεί το αιώνα Η εκκλησία της Παναγίας της Φορβιώτισσας, περισσότερο γνωστή ως η Παναγία της Ασίνου, βρίσκεται στις βόρειες υπώρειες της οροσειράς ο του Τροόδους. Είναι κτισμένη στην ανατολική όχθη ενός μικρού χείμαρρου,

Διαβάστε περισσότερα

Α.Πρωτοχριστιανική [μέχρι τις αρχές του 4ου αι.] Β.Βυζαντινή [ ] και Γ. Μεταβυζαντινή ή Νεοβυζαντινή [από το 1453 μέχρι τους νεώτερους χρόνους]

Α.Πρωτοχριστιανική [μέχρι τις αρχές του 4ου αι.] Β.Βυζαντινή [ ] και Γ. Μεταβυζαντινή ή Νεοβυζαντινή [από το 1453 μέχρι τους νεώτερους χρόνους] ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ Η Χριστιανική Ζωγραφική διαιρείται συνήθως σε τρεις μεγάλες περιόδους Α.Πρωτοχριστιανική [μέχρι τις αρχές του 4ου αι.] Β.Βυζαντινή [330-1453] και Γ. Μεταβυζαντινή

Διαβάστε περισσότερα

Δύο εικόνες της πρώιμης κρητικής σχολής στην μονή Βατοπαιδίου

Δύο εικόνες της πρώιμης κρητικής σχολής στην μονή Βατοπαιδίου Δύο εικόνες της πρώιμης κρητικής σχολής στην μονή Βατοπαιδίου Ευθύμιος ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ Τόμος ΚΖ (2006) Σελ. 297-304 ΑΘΗΝΑ 2006 Ε. Ν. Τσιγαρίδας ΔΥΟ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΠΡΩΙΜΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΤΗΝ ΜΟΝΗ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

«Εικόνα: Θέση και Λειτουργικότητα. Αποθησαύριση και ηλεκτρονική οργάνωση όρων και στοιχείων», διδακτορική διατριβή, 2 τόμοι, Αθήνα 2009.

«Εικόνα: Θέση και Λειτουργικότητα. Αποθησαύριση και ηλεκτρονική οργάνωση όρων και στοιχείων», διδακτορική διατριβή, 2 τόμοι, Αθήνα 2009. English abstract The Phd thesis, entitled Icon: its placement and functionality, focused on the functionality of the icons in the middle byzantine period. In this framework unpublished icons from the Sinai

Διαβάστε περισσότερα

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης.

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Οι Άγιοι της. Ενότητα 5: Άγιοι Αρχιεπίσκοποι της Συµεών Πασχαλίδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

5 Φεβρουαρίου «Κυπριακῷ τῷ τρόπῳ» Πολιτισμός / Εκθέσεις

5 Φεβρουαρίου «Κυπριακῷ τῷ τρόπῳ» Πολιτισμός / Εκθέσεις 5 Φεβρουαρίου 2017 «Κυπριακῷ τῷ τρόπῳ» Πολιτισμός / Εκθέσεις «Η ορθόδοξη τέχνη στην Κύπρο πέρασε από πολλές δυσκολίες, κατάφερε όμως να διατηρήσει έναν αυθεντικό χαρακτήρα, κυπριακό. Κυπριακῷ τῷ τρόπῳ

Διαβάστε περισσότερα

Άγνωστες εικόνες και τοιχογραφίες του Θεοφάνη του Κρητός στη Μονή Παντοκράτορος και στη Μονή Γρηγορίου στο Άγιον Όρος

Άγνωστες εικόνες και τοιχογραφίες του Θεοφάνη του Κρητός στη Μονή Παντοκράτορος και στη Μονή Γρηγορίου στο Άγιον Όρος Άγνωστες εικόνες και τοιχογραφίες του Θεοφάνη του Κρητός στη Μονή Παντοκράτορος και στη Μονή Γρηγορίου στο Άγιον Όρος Ευθύμιος ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ Δελτίον XAE 19 (1996-1997), Περίοδος Δ' Σελ. 97-116 ΑΘΗΝΑ 1997

Διαβάστε περισσότερα

ΚΒ ΠΑΥΛΕΙΑ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ 2400 έτη από τη γέννηση του Αριστοτέλη

ΚΒ ΠΑΥΛΕΙΑ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ 2400 έτη από τη γέννηση του Αριστοτέλη ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΒΕΡΟΙΑΣ ΝΑΟΥΣΗΣ & ΚΑΜΠΑΝΙΑΣ ΚΒ ΠΑΥΛΕΙΑ Ιούνιος 2016 ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ 2400 έτη από τη γέννηση του Αριστοτέλη ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ Σάββατο 28 Μαΐου Κυριακή 29 Μαΐου Μέγας Αρχιερατικός

Διαβάστε περισσότερα

Άγνωστο έργο του Θεοφάνη του Κρητός στα Μετέωρα

Άγνωστο έργο του Θεοφάνη του Κρητός στα Μετέωρα Άγνωστο έργο του Θεοφάνη του Κρητός στα Μετέωρα Ευθύμιος ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ Τόμος ΚΒ' (2001) Σελ. 357-364 ΑΘΗΝΑ 2001 Ε.Ν. Τσιγαρίδας ΑΓΝΩΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΘΕΟΦΑΝΗ ΤΟΥ ΚΡΗΤΟΣ ΣΤΑ ΜΕΤΕΩΡΑ ο σκευοφυλάκειο της μονής Βαρλαάμ

Διαβάστε περισσότερα

Ιερά Μονή Γόλας: Το μοναστήρι των δύσκολων καιρών

Ιερά Μονή Γόλας: Το μοναστήρι των δύσκολων καιρών 17/05/2019 Ιερά Μονή Γόλας: Το μοναστήρι των δύσκολων καιρών / Ιερές Μονές Το Μοναστήρι είναι κτισμένο στη Βορινή πλευρά ενός αντερείσματος που ενώνει τον Ταΰγετο με τα τελευταία προς Ανατολή προ βουνά

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Εκκλησίας Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Παλαιχώρι. Ελληνικά

Κείμενο Εκκλησίας Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Παλαιχώρι. Ελληνικά 1 Κείμενο Εκκλησίας Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Παλαιχώρι Ελληνικά 2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ- ΠΑΛΑΙΧΩΡΙ Η εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος είναι ένα μικρό παρεκκλήσι που χτίστηκε στις αρχές

Διαβάστε περισσότερα

Μονή Αγίου Ιωάννη Λαμπαδιστή. Ελληνικά

Μονή Αγίου Ιωάννη Λαμπαδιστή. Ελληνικά Μονή Αγίου Ιωάννη Λαμπαδιστή Ελληνικά 1 Μονή Αγίου Ιωάννη Λαμπαδιστή Δεν έχουμε πληροφορίες για το πότε κτίστηκε η Μονή, πιθανότατα όμως να τοποθετείται στα μέσα του 16 ου αιώνα. Η εκκλησία είναι το παλαιότερο

Διαβάστε περισσότερα

Εκκλησίες Παλαιού Φαλήρου

Εκκλησίες Παλαιού Φαλήρου Εκκλησίες Παλαιού Φαλήρου Η ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ, όπου υπάγονται οι ενορίες του Παλαιού Φαλήρου ιδρύθηκε το 1974 (Ν.Δ 411-134/16.5.1974) με έδρα τη Νέα Σμύρνη. Πρώτος μητροπολίτης εξελέγη ο Χρυσόστομος

Διαβάστε περισσότερα

Λίγα Λόγια Για Την Αγιογράφο

Λίγα Λόγια Για Την Αγιογράφο Αγιογράφος Ραλλού Λιόλιου Κούση Βυζαντινές Εικόνες Οι βυζαντινές εικόνες είναι ιεροί πνευματικοί θησαυροί του Ανατολικού Ορθόδοξου Χριστιανισμού. Η βυζαντινή ζωγραφική είναι ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορική Μονή του Σωτήρος Xριστού στο Kουμπέ Ρεθύμνου

Η ιστορική Μονή του Σωτήρος Xριστού στο Kουμπέ Ρεθύμνου 28/02/2019 Η ιστορική Μονή του Σωτήρος Xριστού στο Kουμπέ Ρεθύμνου / Ιερές Μονές Η γυναικεία Mονή του Σωτήρος Χριστού είναι κτισμένη στον λόφο του Τιμίου Σταυρού, στο προάστιο του Κουμπέ Ρεθύμνου. Η μονή

Διαβάστε περισσότερα

Η τέχνη του ψηφιδωτού (με αφορμή επίσκεψη στον Όσιο Λουκά)

Η τέχνη του ψηφιδωτού (με αφορμή επίσκεψη στον Όσιο Λουκά) 28/01/2019 Η τέχνη του ψηφιδωτού (με αφορμή επίσκεψη στον Όσιο Λουκά) / Επικαιρότητα Tα ψηφιδωτά αποτελούν είδος της εικονιστικής τέχνης που καλλιεργείται στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους, αλλά

Διαβάστε περισσότερα

Β Ι Ε Ρ Ε Σ Μ Ο Ν Ε Σ

Β Ι Ε Ρ Ε Σ Μ Ο Ν Ε Σ Β Ι Ε Ρ Ε Σ Μ Ο Ν Ε Σ Πρόθεμα Αγίου Όρους 23770- Θεσσαλονίκης 2310- Αθηνών 01- Οικουμενικό Πατριαρχείο: Τηλ. 00902125319670, Φαξ. 00902125349037 Ιστοσελίδα: www.ec-patr.org ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ Στην

Διαβάστε περισσότερα

Η Δράμα προσκυνά την Αγία Ζώνη της Παναγίας μας Δείτε συγκινητικές στιγμές

Η Δράμα προσκυνά την Αγία Ζώνη της Παναγίας μας Δείτε συγκινητικές στιγμές 20/06/2019 Η Δράμα προσκυνά την Αγία Ζώνη της Παναγίας μας Δείτε συγκινητικές στιγμές / Αγιορείτικα Την Αγία Ζώνη υποδέχθηκε με τιμές αρχηγού κράτους η πόλη της Δράμας. Το ιερό θησαύρισμα που κόμισε ο

Διαβάστε περισσότερα

Συγκινητικές στιγμές στη Δράμα- Οι πιστοί προσκυνούν την Αγία Ζώνη της Παναγίας και ζητούν ευλογία

Συγκινητικές στιγμές στη Δράμα- Οι πιστοί προσκυνούν την Αγία Ζώνη της Παναγίας και ζητούν ευλογία 21/06/2019 Συγκινητικές στιγμές στη Δράμα- Οι πιστοί προσκυνούν την Αγία Ζώνη της Παναγίας και ζητούν ευλογία / Αγιορείτικα Την Αγία Ζώνη υποδέχθηκε χθες με τιμές αρχηγού κράτους η πόλη της Δράμας. Από

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Θρησκευτικά B Δημοτικού (Μέρος Α ) Ομορφος κόσμος ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Θρησκευτικά Β Δημοτικού Ομορφος κόσμος (Μέρος A ) Συγγραφική ομάδα:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΤΗΣ ΕΔΕΣΣΑΣ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΤΗΣ ΕΔΕΣΣΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΤΗΣ ΕΔΕΣΣΑΣ Στην πόλη της Έδεσσας, δίπλα στο μητροπολιτικό μέγαρο, σώζεται, με πολλές μεταγενέστερες επεμβάσεις, που αλλοίωσαν την αρχική του μορφή, ο παλιός

Διαβάστε περισσότερα

26-27 Νοεμβρίου 2010 Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο

26-27 Νοεμβρίου 2010 Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ Β ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ 26-27 Νοεμβρίου 2010 Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Παρασκευή,

Διαβάστε περισσότερα

Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του άρθρου υπήρξε η ανακρίβεια

Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του άρθρου υπήρξε η ανακρίβεια Ηγούμενος Χρυσορρογατίσσης Διονύσιος Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΗΜΑΤΟΥ Διόρθωση ανακρίβειας που προήλθε από παρεξήγηση Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του άρθρου υπήρξε η ανακρίβεια που αναφέρεται στο βιβλίο της Μαρίνας

Διαβάστε περισσότερα

Στην ημερίδα την αφιερωμένη στη μνήμη του Δημήτρη

Στην ημερίδα την αφιερωμένη στη μνήμη του Δημήτρη ΔΧΑΕ 33 (2012) 379-386 Μαρία Βασιλάκη ΑΚΟΛΟΥΘΩΝΤΑΣ ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ* Το άρθρο αυτό εξετάζει την καλλιτεχνική και λογοτεχνική παραγωγή του Διονυσίου του εκ Φουρνά σε μια προσπάθεια

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΕΙΟ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΕΙΟ ΕΛΛΑΔΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΕΙΟ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ 1. ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 1925 Ιδρύεται το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. 1942 Αρχίζει

Διαβάστε περισσότερα

Κολλυβάδες και Νεοµάρτυρες - Αγιότητα και Θεολογία του Μαρτυρίου

Κολλυβάδες και Νεοµάρτυρες - Αγιότητα και Θεολογία του Μαρτυρίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Κολλυβάδες και Νεοµάρτυρες - Αγιότητα και Θεολογία του Μαρτυρίου Ενότητα 6: Άλλοι Κολλυβάδες συνεργοί του συγγραφικού έργου των πρωτεργατών

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ναός της Παναγίας Ποδύθου στη Γαλάτα. Ελληνικά

Ο Ναός της Παναγίας Ποδύθου στη Γαλάτα. Ελληνικά 1 Ο Ναός της Παναγίας Ποδύθου στη Γαλάτα Ελληνικά 2 Ο Ναός της Παναγίας Ποδύθου στη Γαλάτα Ο Ναός της Παναγίας Ελεούσας Ποδύθου, ανήκει στη μεταβυζαντινή περίοδο και κτίστηκε στις αρχές του 16 ου αιώνα,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ Οι θρησκευτικές εικόνες ως μέσον έκφρασης του θρησκευτικού συναισθήματος 9ο Δημοτικό Σχολείο Μυτιλήνης Τάξη: ΣΤ 1 Σχολικό έτος: 2006 07 Υπεύθυνη δασκάλα: Σπανού Σοφία «Όταν πρόκειται να αρχίσεις

Διαβάστε περισσότερα

- 1 - Ο Ναός του Τιμίου Σταυρού του Αγιασμάτι (Πλατανιστάσα) Ελληνικά

- 1 - Ο Ναός του Τιμίου Σταυρού του Αγιασμάτι (Πλατανιστάσα) Ελληνικά - 1 - Ο Ναός του Τιμίου Σταυρού του Αγιασμάτι (Πλατανιστάσα) Ελληνικά - 2 - Ο Ναός του Τιμίου Σταυρού του Αγιασμάτι (Πλατανιστάσα) Ο ναός κάποτε ήταν μέρος του μοναστηριού, αφιερωμένος στον Τίμιο Σταυρό,

Διαβάστε περισσότερα

Η ύψωσις του Τιμίου Σταυρού

Η ύψωσις του Τιμίου Σταυρού 13 Σεπτεμβρίου 2018 Η ύψωσις του Τιμίου Σταυρού Θρησκεία / Αγιολογία Γεώργιος Ν. Μανώλης, Αρχισυντάκ Ενότητας Ορθοδοξία Πεμπτουσία Ο Τίμιος Σταυρός του Κυρίου αποτελεί το κορυφαίο σύμβολο θυσίας και αγιασμού

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή 15 Φεβρουαρίου

Κυριακή 15 Φεβρουαρίου Εκπαιδευτική εκδρομή μαθητών του Σχολείου μας στο Άγιον Όρος και τη Θεσσαλονίκη από 13 μέχρι 16 Φεβρουαρίου 2015 στο πλαίσιο του πολιτιστικού προγράμματος «Εφαρμογές του Φ» Στο πλαίσιο του πολιτιστικού

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ναός της Παναγίας του Μουτουλλά Ελληνικά

Ο Ναός της Παναγίας του Μουτουλλά Ελληνικά 1 Ο Ναός της Παναγίας του Μουτουλλά Ελληνικά 2 Ο Ναός της Παναγίας του Μουτουλλά Σύμφωνα με επιγραφή του βόρειου τοίχου του ναού, ο ναός κτίστηκε το 1280 από τον Ιωάννη Μουτουλλά και τη σύζυγο του Ειρήνη.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΤΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ (Mατθαίος-Μάρκος-Λουκάς)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΤΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ (Mατθαίος-Μάρκος-Λουκάς) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΤΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ (Mατθαίος-Μάρκος-Λουκάς) Από τον 2ο αιώνα και εξής η λέξη ευαγγέλιο δηλώνει: τα βιβλία εκείνα της Καινής Διαθήκης που περιέχουν και αφηγούνται το γεγονός της

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ Στον 11 ο αιώνα χρονολογείται η αγία Αικατερίνη στην Πλάκα, κοντά στο μνημείο του Λυσικράτους. Έχει χτιστεί πάνω σε ερείπια αρχαίου ναού της Αρτέμιδος. Η στέγαση του κεντρικού τμήματος,

Διαβάστε περισσότερα

Ιανουαριος Κυριακη ευτερα Τριτη Τεταρτη Πεµπτη Παρασκευη Σαββατο. Μαρτιος Φεβρουαριος Περιτοµη Χριστου Μεγαλου Βασιλειου Νεο Ετος

Ιανουαριος Κυριακη ευτερα Τριτη Τεταρτη Πεµπτη Παρασκευη Σαββατο. Μαρτιος Φεβρουαριος Περιτοµη Χριστου Μεγαλου Βασιλειου Νεο Ετος Ιανουαριος 2016 Αντωνιου του Μεγαλου Θεοδοσιου Αθανασιου και Κυριλλου Ευθυµιου Ιωαννου του Προδροµου Γρηγοριου Θεολογου Τατιανης Ξενοφωντος Τα Αγια Θεοφανεια Ανακοµιδη Λειψανων Ιωαννου Χρυσοστοµου Περιτοµη

Διαβάστε περισσότερα

Ιανουαριος Κυριακη ευτερα Τριτη Τεταρτη Πεµπτη Παρασκευη Σαββατο Μαρτιος Φεβρουαριος 2017.

Ιανουαριος Κυριακη ευτερα Τριτη Τεταρτη Πεµπτη Παρασκευη Σαββατο Μαρτιος Φεβρουαριος 2017. Ιανουαριος 2017 5 6 7 Περιτοµη Χριστου Μεγαλου Βασιλειου Νεο Ετος 8 9 10 11 12 13 14 Ευστρατιου Θεοδοσιου Τατιανης Τα Αγια Θεοφανεια Ιωαννου του Προδροµου 15 16 17 18 19 20 21 Αντωνιου του Μεγαλου Αθανασιου

Διαβάστε περισσότερα

Ιανουαριος Κυριακη ευτερα Τριτη Τεταρτη Πεµπτη Παρασκευη Σαββατο. Φεβρουαριος Μαρτιος Περιτοµη Χριστου Μεγαλου Βασιλειου Νεο Ετος

Ιανουαριος Κυριακη ευτερα Τριτη Τεταρτη Πεµπτη Παρασκευη Σαββατο. Φεβρουαριος Μαρτιος Περιτοµη Χριστου Μεγαλου Βασιλειου Νεο Ετος Ιανουαριος 2020 Φεβρουαριος 2020 1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112131415 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Μαρτιος 2020 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 5 6 7

Διαβάστε περισσότερα

Ιανουαριος Κυριακη ευτερα Τριτη Τεταρτη Πεµπτη Παρασκευη Σαββατο. Φεβρουαριος Μαρτιος Περιτοµη Χριστου Μεγαλου Βασιλειου Νεο Ετος

Ιανουαριος Κυριακη ευτερα Τριτη Τεταρτη Πεµπτη Παρασκευη Σαββατο. Φεβρουαριος Μαρτιος Περιτοµη Χριστου Μεγαλου Βασιλειου Νεο Ετος Ιανουαριος 2019 Φεβρουαριος 2019 24 25 26 27 28 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Τα Αγια Θεοφανεια Μαρτιος 2019 24 25 26 27 28 29 30 31 Ιωαννου του Προδροµου Περιτοµη Χριστου Μεγαλου Βασιλειου Νεο Ετος Ευστρατιου

Διαβάστε περισσότερα

Ιανουαριος Κυριακη ευτερα Τριτη Τεταρτη Πεµπτη Παρασκευη Σαββατο. Φεβρουαριος Μαρτιος Περιτοµη Χριστου Μεγαλου Βασιλειου Νεο Ετος

Ιανουαριος Κυριακη ευτερα Τριτη Τεταρτη Πεµπτη Παρασκευη Σαββατο. Φεβρουαριος Μαρτιος Περιτοµη Χριστου Μεγαλου Βασιλειου Νεο Ετος Ιανουαριος 2018 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Ιωαννου του Προδροµου Περιτοµη Χριστου Μεγαλου Βασιλειου Νεο Ετος Ευστρατιου Θεοδοσιου Τατιανης Τα Αγια Θεοφανεια 14 15 16 17 18 19 20 Αντωνιου του Μεγαλου Αθανασιου

Διαβάστε περισσότερα

ΕKΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΤΕΤΡΑΔΙΟ. Η Κυρά της Λευκωσίας Η Φανερωμένη και τα κειμήλιά της Εικόνες και θαύματα στη Λευκωσία

ΕKΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΤΕΤΡΑΔΙΟ. Η Κυρά της Λευκωσίας Η Φανερωμένη και τα κειμήλιά της Εικόνες και θαύματα στη Λευκωσία ΕKΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΤΕΤΡΑΔΙΟ Η Κυρά της Λευκωσίας Η Φανερωμένη και τα κειμήλιά της Εικόνες και θαύματα στη Λευκωσία ΕKΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΤΕΤΡΑΔΙΟ Η Κυρά της Λευκωσίας Η Φανερωμένη και τα κειμήλιά της Εικόνες και θαύματα

Διαβάστε περισσότερα

Ένα εξαιρετικό και αποκαλυπτικό βιβλίο για την Μονή Βατοπαιδίου και την Λίμνη Βιστωνίδα!

Ένα εξαιρετικό και αποκαλυπτικό βιβλίο για την Μονή Βατοπαιδίου και την Λίμνη Βιστωνίδα! 10 Σεπτεμβρίου 2019 Ένα εξαιρετικό και αποκαλυπτικό βιβλίο για την Μονή Βατοπαιδίου και την Λίμνη Βιστωνίδα! Επιστήμες / Εκδόσεις Πασχάλης Ανδρούδης, Μοναχός Κοσμάς Σιμωνοπετρίτης (Παναγιώτης Κυρανούδης)

Διαβάστε περισσότερα

Ασκηταριά της Μεγάλης Πρέσπας

Ασκηταριά της Μεγάλης Πρέσπας 4 Νοεμβρίου 2011 Ασκηταριά της Μεγάλης Πρέσπας Αφιερώματα / Μοναστήρια της Μακεδονίας Της Χρυσάνθης Σταυροπούλου-Τσιούμη Καθηγήτριας στο ΑΠΘ Να αναζητήσει κανείς τους ιδιαίτερους λόγους για τους οποίους

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ*

ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ* ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ* Ή Μονή Παντοκράτορος1, έβδομη στην ίεραρχική τάξη των Άγιορείτικων μονών, βρίσκεται στη ΒΑ πλευρά τής χερσονήσου τοϋ Άθω (πίν. 1 α). Κτισμένη

Διαβάστε περισσότερα

Το Πρακτορείο Ορθοδοξία στην Κρύπτη της Αγίας Φιλοθέης

Το Πρακτορείο Ορθοδοξία στην Κρύπτη της Αγίας Φιλοθέης 19/02/2019 Το Πρακτορείο Ορθοδοξία στην Κρύπτη της Αγίας Φιλοθέης / Επικαιρότητα Επισκέψιμος είναι για πολλούς, ο τόπος ταφής της Αγίας Φιλοθέης, η κρύπτη της, που βρίσκεται ακριβώς δίπλα από τον ναό της

Διαβάστε περισσότερα

Ολοι είμαστε αδέλφια

Ολοι είμαστε αδέλφια ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Θρησκευτικά Γ Δημοτικού (Μέρος Α ) Ολοι είμαστε αδέλφια ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Θρησκευτικά Γ Δημοτικού Ολοι είμαστε αδέλφια (Μέρος A )

Διαβάστε περισσότερα

Masaccio, ο πρόωρα χαμένος ιδρυτής της Αναγέννησης

Masaccio, ο πρόωρα χαμένος ιδρυτής της Αναγέννησης Masaccio, ο πρόωρα χαμένος ιδρυτής της Αναγέννησης Εικόνα 1: Η πληρωμή του φόρου, παρεκκλήσιο Brancacci, Φλωρεντία Εικόνα 2: Η εκδίωξη από τον παράδεισο, παρεκκλήσιο Brancacci. Πριν και μετά την αποκατάσταση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΧΟΙ: Εισηγητής :Κυριακουλόπουλος Ευάγγελος ΠΕ1

ΣΤΟΧΟΙ: Εισηγητής :Κυριακουλόπουλος Ευάγγελος ΠΕ1 ΣΤΟΧΟΙ: 1. Σπουδή στα χαρακτηριστικά των δύο τεχνοτροπιών. 2. Προβολή αντιπροσωπευτικών έργων των δύο σχολών. 3. Εστίαση στο Πρωτάτο αγίου Όρους και στη Μονή Σταυρονικήτα. 4. Εστίαση στον Άγιο Νικόλαο

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ Στο μάθημα της Τοπικής Ιστορίας αποφασίσαμε τη φετινή σχολική χρονιά να μελετήσουμε την Ιστορική Μονή του Τιμίου Προδρόμου. Για να συλλέξουμε λοιπόν τις πληροφορίες που

Διαβάστε περισσότερα

Οι νηστείες και οι καταλύσεις της Εκκλησίας μας

Οι νηστείες και οι καταλύσεις της Εκκλησίας μας Οι νηστείες και οι καταλύσεις της Εκκλησίας μας Νηστεία είναι η λήψη «ξηράς τροφής» (ξηροφαγία), χωρίς λάδι ή κρασί, μια φορά την ημέρα, και μάλιστα την ενάτη ώρα (γύρω στις 3 μ. μ.). Λήψη τροφής, έστω

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΘ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Μαΐου 2008 ΚΗ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ. (Μέρος Β ) Μαΐου 2007

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΘ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Μαΐου 2008 ΚΗ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ. (Μέρος Β ) Μαΐου 2007 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΘ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ 16-18 Μαΐου 2008 & ΚΗ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ (Μέρος Β ) 25-27 Μαΐου 2007 Π ρ α κ τ ι κ ά ς) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2009 Ο ΤΟΜΟΣ ΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΤΩΝ ΚΘ

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητική εργασία Da Vinci «ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ» 2º ΛΥΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ

Ερευνητική εργασία Da Vinci «ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ» 2º ΛΥΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ Ερευνητική εργασία Da Vinci «ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ» 2º ΛΥΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013 Υπεύθυνοι μαθητές Τζούρι Άρτεμις Σίμος Νίκος Πέτσιος Αναστάσης Σακελλίων Γρηγόρης Υπεύθυνοι καθηγητές: Αδαμάρα Ζούλας

Διαβάστε περισσότερα

Καθήλωσε το κοινό το Ορατόριο «Παναγία η Μητέρα του Φωτός»

Καθήλωσε το κοινό το Ορατόριο «Παναγία η Μητέρα του Φωτός» 12 Φεβρουαρίου 2019 Καθήλωσε το κοινό το Ορατόριο «Παναγία η Μητέρα του Φωτός» Πολιτισμός / Εκδηλώσεις ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ Καθήλωσε το κοινό το σύγχρονο ορατόριο του Γιώργου Θεοφάνους στο Μέγαρο

Διαβάστε περισσότερα

Εικόνα Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Βυζαντινό Μουσείο Καστοριάς

Εικόνα Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Βυζαντινό Μουσείο Καστοριάς Εικόνα Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Βυζαντινό Μουσείο Καστοριάς Ευθύμιος ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ Περίοδος Δ', Τόμος Λ' (2009) Σελ. 241-248 ΑΘΗΝΑ 2009 Ε. Ν. Τσιγαρίδας ΕΙΚΟΝΑ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ Ο ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ. Υπό του Περικλή Π. Παπαβασιλόπουλου

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ Ο ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ. Υπό του Περικλή Π. Παπαβασιλόπουλου ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ Ο ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ Υπό του Περικλή Π. Παπαβασιλόπουλου Η Σίτσοβα (νυν Αλαγονία) είναι ένα από τα έξι χωριά του τέως Δήμου Αλαγονίας Τα έξι αυτά χωριά που είναι κτισμένα στις

Διαβάστε περισσότερα

Βυζαντινά Μνημεία της Θεσσαλονίκης

Βυζαντινά Μνημεία της Θεσσαλονίκης Βυζαντινά Μνημεία της Θεσσαλονίκης 1ης Διαδρομής Μονή Βαλτάδων Ναός Οσίου Δαυίδ Βυζαντινό Λουτρό Ναός Αγίου Νικολάου (Ορφανού) Ναός Αγίου Παντελεήμονα Ναός Σωτήρως Χριστός Ροτόντα Παλιά Πόλη,Κάστρα 2ης

Διαβάστε περισσότερα

ΜΝΗΜΕΙΑ ΚΑΘΙΔΡΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΟΣΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ

ΜΝΗΜΕΙΑ ΚΑΘΙΔΡΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΟΣΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ Ναυσικά Πανσελήνου Ομότ. Καθηγήτρια της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών ΜΝΗΜΕΙΑ ΚΑΘΙΔΡΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΟΣΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ Η κατά κόσμον Ρεγούλα Μπενιζέλου, αφού περιβλήθηκε το μοναχικό σχήμα με το όνομα Φιλοθέη γύρω

Διαβάστε περισσότερα

www.alambra.org.cy ΧΟΡΗΓΟΣ: ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΛΥΜΠΙΩΝ - ΑΛΑΜΠΡΑΣ

www.alambra.org.cy ΧΟΡΗΓΟΣ: ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΛΥΜΠΙΩΝ - ΑΛΑΜΠΡΑΣ www.alambra.org.cy Ειρήνης 4, 2563 Αλάμπρα, Λευκωσία, Τηλ: 22522457, Φαξ: 22526402 E-mail: koin.symalambras@cytanet.com.cy, Αρχαιολογικός Οικισμός Αλάμπρας Αιωνόβιο δέντρο, Φραγκοελιά Ειρήνης 4, 2563 Αλάμπρα,

Διαβάστε περισσότερα

Α/Α ΔΩΡΗΤΗΣ ΕΡΓΟ ΠΟΥ ΠΡΟΣΕΦΕΡΕ

Α/Α ΔΩΡΗΤΗΣ ΕΡΓΟ ΠΟΥ ΠΡΟΣΕΦΕΡΕ Α/Α ΔΩΡΗΤΗΣ ΕΡΓΟ ΠΟΥ ΠΡΟΣΕΦΕΡΕ 1. ΚΩΝ/ΝΟΣ Μ. ΛΕΓΓΑΣ Η ΓΕΝΝΗΣΙΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ 2. (ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΣΤΥΜΦΑΛΙΑΣ) Η ΒΑΠΤΙΣΙΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ 3. ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΜΑΡΚΟΣ 4. ΟΙΚ.ΑΘΑΝ. & ΜΑΡΙΑΣ ΓΑΤΣΙΟΠΟΥΛΟΥ Η ΕΠΙΣΚΕΨΙΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΣΤΟΝ

Διαβάστε περισσότερα

Φορητές εικόνες στη Μακεδονία και το Άγιον Όρος κατά το 13ο αιώνα

Φορητές εικόνες στη Μακεδονία και το Άγιον Όρος κατά το 13ο αιώνα Φορητές εικόνες στη Μακεδονία και το Άγιον Όρος κατά το 13ο αιώνα Ευθύμιος ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ Περίοδος Δ', Τόμος ΚΑ' (2000) Σελ. 123-156 ΑΘΗΝΑ 2000 Ε. Ν. Τσιγαρίδας ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΠΟΝ ΟΡΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Αποστολή Ιερουσαλήμ: Από εδώ ο Ιησούς ξεκίνησε την πορεία του για την είσοδό του στην Ιερουσαλήμ. (δείτε το βίντεο)

Αποστολή Ιερουσαλήμ: Από εδώ ο Ιησούς ξεκίνησε την πορεία του για την είσοδό του στην Ιερουσαλήμ. (δείτε το βίντεο) 21/04/2019 Αποστολή Ιερουσαλήμ: Από εδώ ο Ιησούς ξεκίνησε την πορεία του για την είσοδό του στην Ιερουσαλήμ. (δείτε το βίντεο) / Επιρότητα Από την Βηθφαγή ένα χωριό κοντά στο Όρος των Ελαιών ο Χριστός

Διαβάστε περισσότερα

Μεγάλο Μετέωρο-Το παλαιότερο και μεγαλύτερο από όλα τα μοναστήρια των Μετεώρων

Μεγάλο Μετέωρο-Το παλαιότερο και μεγαλύτερο από όλα τα μοναστήρια των Μετεώρων 05/02/2019 Μεγάλο Μετέωρο-Το παλαιότερο και μεγαλύτερο από όλα τα μοναστήρια των Μετεώρων / Ιερές Μονές Τα Μετέωρα είναι το σημαντικότερο μετά το Άγιο Όρος, μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα. Ανήκουν στο

Διαβάστε περισσότερα

6 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

6 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 6 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Θέμα: Οι άγιες εικόνες, έκφραση της πίστης Σχολείο: Περιφερειακό Λύκειο Αγίου Χαραλάμπους, Έμπα (κεφ.18) Τάξη: Α Λυκείου Καθηγητής:Νικόλαος Καραμπάς Π.Μ.Π.: 16951 Α Σκοπός: Να αντιληφθούν

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ. Λαγκαδά: Θα πρέπει να κάνουμε βήματα «ασκήσεως» για να αλλάξει η ζωή μας

Μητρ. Λαγκαδά: Θα πρέπει να κάνουμε βήματα «ασκήσεως» για να αλλάξει η ζωή μας 24/03/2019 Μητρ. Λαγκαδά: Θα πρέπει να κάνουμε βήματα «ασκήσεως» για να αλλάξει η ζωή μας Μητροπολιτικό Έργο / Ι.Μ. Λαγκαδά Για την προσωπικότητα του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά έκανε λόγο ο Σεβασμιώτατος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΕ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΔΥΣΗ

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΕ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΔΥΣΗ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΕ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΔΥΣΗ Μοναστήρια του Αγίου Όρους Υπεύθυνες καθηγήτριες προγράμματος: Μαρία Παπαγεωργίου, Πόπη Καραμπελιά Μέλη ομάδας: Νίκος Μπρόζος, Αλέξανδρος Μπρόζος, Παύλος Κολτσιάκης,

Διαβάστε περισσότερα

DESIGNED BY NETINFO PLC

DESIGNED BY NETINFO PLC DESIGNED BY NETINFO PLC Τηλ: 22652090 Φαξ: 22652690 Ο πρόεδρος, τα μέλη και το προσωπικό του Κοινοτικού Συμβουλίου Πλατανιστάσας, σας εύχονται Ευτυχισμένο το Νέο Έτος 2011 Κοπή της βασιλόπιτας από τον

Διαβάστε περισσότερα