Διατροφική παιδική παραμέληση

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Διατροφική παιδική παραμέληση"

Transcript

1 Π σελ. 10 για 3ο 2-13 ΓΙΑ ΤΕΛΙΚΗ ΣΤΟΥΣ ΣΥΓΓΡ. 20/6ου Οδοντιατροδικαστική Λ ΣTOMA 2014; 42 : Διατροφική παιδική παραμέληση Π. ΣΤΑΥΡΙΑΝΟΥ 1, Λ. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ 2, Χ. ΤΟΛΛΙΛΗ 3, Μ. ΒΑΡΔΑΚΤΣΟΓΛΟΥ 4 Εργαστήριο Ενδοδοντολογίας (Οδοντιατροδικαστική), Οδοντιατρική Σχολή Α.Π.Θ. Nutritional neglect in children P. STAVRIANOU 1, L. VASILIADIS 2, Ch. TOLLILI 3, M. VARTHAKTSOGLOU 4 Department of Endodontology, (Forensic Dentistry) School of Dentistry, Aristotle University of Thessaloniki. Greece Περίληψη Ο παιδικός υποσιτισμός του τρίτου κόσμου είναι μία γνωστή κατάσταση στην ιατρική κοινότητα. Σκοπός αυτής της εργασίας είναι να επανεξετάσει ορισμένες πτυχές της διατροφικής παραμέλησης στα παιδιά που συχνά υφίστανται παραμέληση, όπως η σκόπιμη αποστέρηση της ποσότητας και ποιότητας της τροφής που προέρχεται αφενός μεν από «στοργικούς» γονείς και αφετέρου από τη «φροντίδα» του ιατρικού προσωπικού. Μια άλλη πτυχή είναι οι υπέρβαροι ενήλικες που ήταν διατροφικά παραμελημένοι στην παιδική τους ηλικία, όπως επίσης τα παιδιά που έγιναν παχύσαρκα λόγω διατροφικής παραμέλησης από τους γονείς τους. Περαιτέρω η έντονη παιδική παχυσαρκία συνίσταται σε ιατρική παραμέληση και τίθεται ζήτημα προστασίας του παιδιού. Θα εξεταστεί επίσης κατά πόσον γονείς με χρόνια χρήση αλκοόλης και χρήση ναρκωτικών ουσιών, επηρεάζουν τη διατροφή των παιδιών. Εν τέλει θα αναφερθούν και οι κοινωνικές πτυχές που προκύπτουν από το θάνατο των παιδιών εξαιτίας διατροφικής παραμέλησης. ΛEΞEIΣ KΛEIΔIA: παραμέληση, κακοποίηση, υποσιτισμός, παιδική παχυσαρκία Στάλθηκε στις Εγκρίθηκε στις MSc, καθηγήτρια σύγχρονης αγγλικής φιλολογίας. Διαχειρίστρια βάσης δεδομένων 2 Αναπλ. Καθηγητής 3 Οδοντίατρος, απόφοιτος Οδοντιατρικής, J.W. Goethe, Γερμανίας 4 Φοιτήτρια Οδοντιατρικής Α.Π.Θ. Βιβλιογραφική ανασκόπηση Summary Child malnutrition of the third world is a well-known situation in the medical community. The purpose of this report is to review some aspects of nutritional neglect in children that are often put aside, such as: child nutritional neglect from loving parents and caring medical staff, obese adults who have been nutritionally neglected in their childhood, children that becomes obese due to nutritional neglect from their parents, when severe childhood obesity becomes medical neglect and a child protection issue, alcoholic parents and if their addiction affects the nutrition of their children and social aspects of children s deaths due to nutritional negligence. KEY WORDS: Child neglect, nutritional neglect, risk factors, medical/dental neglect, social aspects Receivet on 14 th Jan., Accepted on 22 nd April, MSc, Contemporary English teacher, database coordinator 2 Assistant Professor 3 Dentist, University of J.W. Goethe, Germany 4 Student Dentist AUTH Ε Ο τικώ περι ξηρα ζετα χει δ διατ προκ τις π καχε υποσ κινήσ στα μάθη ύψος κή η ενήλ τητα μπορ Κ τα, ο υποσ Τα σ για τ όλων ένα άλλε τισμέ δηλα σουν είνα όλη μόνο ου, χ διά α χειας Η από υγιε αδια έχει τικά ζουν της παιδ διά κ Τρίτο Σ Unice όριο κής είνα λαχα χών μία ι

2 118 Εισαγωγή Ο υποσιτισμός, δηλαδή η ανεπαρκής πρόσληψη θρεπτικών συστατικών, είναι αποτέλεσμα της φτώχειας ή της σιτοδείας που υπάρχει σε περιόδους οικονομικής κρίσης, (λαθρο) μετανάστευσης, πολέμου, ξηρασίας, κτλ. Το φαινόμενο του υποσιτισμού είναι πιθανό να εμφανίζεται σε πολλές περιπτώσεις και σε χώρες αναπτυγμένες, όπου υπάρχει διαθεσιμότητα τροφής. Βέβαια, αυτό οφείλεται είτε λόγω κακών διατροφικών συνηθειών είτε λόγω διαιτητικών προγραμμάτων που προκαλούν εξάντληση. Γενικά, τα συμπτώματα του υποσιτισμού είναι, τις περισσότερες φορές, οι διαταραχές στο πεπτικό σύστημα και η καχεξία στο σώμα. Περαιτέρω συμπτώματα, που σχετίζονται με τον υποσιτισμό, είναι: αναιμία (έλλειψη σιδήρου), κατατονία, ραθυμία στις κινήσεις, χλωμό πρόσωπο, ευπαθές και ξηρό δέρμα, ζαλάδες, εύθραυστα νύχια, έντονη τριχόπτωση, θαμπό χρώμα μαλλιών, ανικανότητα μάθησης, συγκέντρωσης και απόδοσης, μειωμένο σωματικό βάρος και ύψος κτλ. Επίσης, τα άτομα που υποσιτίζονται στην παιδική και εφηβική ηλικία, εμφανίζουν συνήθως οστεοπόρωση σε κάποια στιγμή της ενήλικης ζωής τους. Γενικά το φαινόμενο οδηγεί σε μείωση της ποιότητας ζωής του ατόμου και, εάν το πρόβλημα συνεχιστεί για πολύ, μπορεί να επιφέρει και θάνατο 1-3. Καθόσον ο υποσιτισμός και η φτώχεια είναι φαινόμενα αλληλένδετα, οι προσπάθειες που γίνονται προκειμένου να μειωθεί ο παιδικός υποσιτισμός στον κόσμο, καταπολεμούν παράλληλα και τη φτώχεια. Τα στοιχεία της Unicef, είναι αδιάψευστα: Ο υποσιτισμός είναι υπαίτιος για το θάνατο των παιδιών σε ποσοστό μεγαλύτερο από το ένα τρίτο όλων των θανάτων των παιδιών κάτω των πέντε ετών. Πάνω από το ένα τρίτο των παιδιών που πεθαίνουν από πνευμονία, διάρροια και άλλες ασθένειες θα μπορούσαν να είχαν επιβιώσει αν δεν ήταν υποσιτισμένα. Περίπου το 40% των παιδιών στον αναπτυσσόμενο κόσμο δηλαδή πάνω από μισό δισεκατομμύριο παιδιά - αγωνίζονται να επιβιώσουν με λιγότερο από 1 δολάριο την ημέρα. Τα παιδιά που επιζούν είναι άρρωστα λόγω υποσιτισμού και της κακής διατροφής, συχνά σε όλη τη ζωή τους, έχουν συχνά μειωμένες νοητικές ικανότητες και μόνο τα μισά διασχίζουν με ελλιπή εκπαίδευση την πόρτα του σχολείου, χωρίς να μετέχουν στα αγαθά της παιδείας. Κατά συνέπεια, τα παιδιά αυτά παγιδεύονται σε ένα φαύλο κύκλο ασθενικής υγείας και φτώχειας από γενιά σε γενιά 4,5. Η Λατινική Αμερική, η Ασία και, κυρίως, η Αφρική περιτριγυρίζεται από ένα πλήθος από φοβερούς εχθρούς: τον υποσιτισμό, την απουσία υγιεινής, την υποτυπώδη ιατρική περίθαλψη και, πάνω από όλα, την αδιαφορία των γονιών, που η ισόβια, χωρίς ελπί- Σταυριανού και συν δα εξαθλίωση, τους έχει εξαναγκάσει να αδιαφορούν και για τον ίδιο τον εαυτό τους. Σχετικά πρόσφατες στατιστικές από διεθνείς οργανισμούς υπογραμμίζουν, για παράδειγμα, ότι παιδιά της Αιθιοπίας, της Κένυας και της Σομαλίας απειλούνται άμεσα με θάνατο από πείνα και ότι παιδιά στον κόσμο πεθαίνουν κάθε μέρα από πείνα και ότι παιδιά κάτω των δεκαπέντε ετών πεθαίνουν κάθε χρόνο, κυρίως στον Τρίτο Κόσμο από αρρώστιες 6. Στην Ελλάδα, πρόσφατη έκθεση της Ελληνικής Επιτροπής της Unicef, έδειξε ότι περισσότερα από παιδιά ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και ο αριθμός αυτός αυξάνεται λόγω της οικονομικής κρίσης. Μεταξύ των φτωχών νοικοκυριών με παιδιά, το 21,6% είναι οικονομικά αδύναμα για διατροφή με κοτόπουλο, κρέας, ψάρι ή λαχανικά ίσης θρεπτικής αξίας. Επίσης το 37,1% και το 18,4% των φτωχών παιδιών, διαβιούν σε νοικοκυριά που δηλώνουν αντίστοιχα αδυναμία ικανοποιητικής θέρμανσης και ελλείψεις βασικών ανέσεων 5. Στα φτωχά παιδιά οι πιθανότητες να εκδηλωθούν προβλήματα υγείας είναι περισσότερες και συγκριτικά προς τα μη φτωχά είναι δυνατό να έχουν μειωμένες νοητικές ικανότητες και διαταραχές στην κοινωνικο-συναισθηματική ανάπτυξη, ιδιαίτερα όταν η φτώχεια είναι μακροχρόνια 7. Η Παγκόσμια Ημέρα Επισιτισμού (16 Οκτωβρίου) και η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας (17 Οκτωβρίου), δίνουν την ευκαιρία στο να αναδειχθούν τα σημαντικά αυτά προβλήματα, που επηρεάζουν τη ζωή και την ευημερία των παιδιών. Οι ρίζες του υποσιτισμού βρίσκονται στη φτώχεια, την έλλειψη εκπαίδευσης και τις ανισότητες, προβλήματα που χρειάζονται κάτι περισσότερο από την απλή παροχή τροφίμων για να καταπολεμηθούν. Η αναζήτηση λύσεων και η επίλυση των προβλημάτων, που αφορούν τα παραμελημένα παιδιά, είναι ένα θέμα που απασχολεί όχι μόνο κυβερνητικές, θρησκευτικές και φιλανθρωπικές οργανώσεις, αλλά και ομάδες ευαισθητοποιημένων πολιτών 8. Η παιδική παραμέληση είναι η αποτυχία παροχής, στην κάλυψη των βασικών αναγκών του παιδιού και τη συμμετοχή του στην γενική ευημερία (στέγη, διατροφή, επίβλεψη στη διατροφή, ασφάλεια, συναισθηματική υποστήριξη, ιατρική και οδοντιατρική φροντίδα). Η παραμέληση και, ως εκ τούτου, η διατροφική παραμέληση, θεωρείται μια καταχρηστική πράξη παράλειψης παρά μία πράξη επιτροπείας. Αυτή η επικαλυπτόμενη κατηγορία παιδικής κακοποίησης έχει μοναδικά χαρακτηριστικά και απαιτεί ατομικές προσεγγίσεις στη διάγνωση και στη διαχείριση 1. Το 2003, το Αμερικάνικο Τμήμα Υγείας και Ανθρώπινων Υπηρεσιών (Department of Health and Human Services) ανέφερε ότι υπήρχαν περισσότερα

3 Διατροφική παιδική παραμέληση από κακοποιημένα παιδιά στις ΗΠΑ. Το ποσοστό δε των παιδιών που έχουν βιώσει την παραμέληση ανέρχονταν σε 61%. Επίσης εκτιμάται ότι παιδιά πέθαναν από σωματικά τραύματα, συνδεδεμένα με την παιδική κακοποίηση, εκ των οποίων το 36% οφείλονταν στην παραμέληση 1. Μία νέα επιδημιολογική μέθοδος που αναφέρεται στις αναπτυσσόμενες χώρες, εκτιμά κατά πόσο ο υποσιτισμός ενισχύει το ποσοστό των παιδικών θανάτων σε περιπτώσεις μολυσματικών ασθενειών. Τα αποτελέσματα από 53 αναπτυσσόμενες χώρες, με εθνικά αντιπροσωπευτικά δεδομένα, ως προς τον υπολογισμό του βάρους αναλογικά με την ηλικία, υποδεικνύουν, ότι το 56% των παιδικών θανάτων αποδόθηκε στις ενισχυμένες επιπτώσεις του υποσιτισμού, εκ των οποίων το 83% αυτών, προερχόταν από ήπιο ως μέτριο και όχι σοβαρό υποσιτισμό (Εικ. 1). Τα αποτελέσματα αυτής της νέας επιδημιολογικής μεθόδου δείχνουν ότι ο υποσιτισμός έχει μία πολύ ισχυρή επίδραση στον έλεγχο και τη θεραπεία των σοβαρών περιπτώσεων μολυσματικών ασθενειών, προσφέροντας όμως λίγα πράγματα στην αντιμετώπιση της επίδρασης του φαινομένου 2, ουσίες 3. Η εκ προθέσεως υποθρεψία αποτελεί πρώιμο δείκτη παραμέλησης του παιδιού. Ενδείξεις, από σκόπιμη στέρηση υγρών ή τροφής είναι οι πόνοι στο στομάχι, ωχρότητα στο πρόσωπο, αφυδάτωση, απίσχνανση, κατατονία, ραθυμία στις κινήσεις, όταν βέβαια λείπει η οργανική αιτιολογία. Από τη στοματική κοιλότητα αναδίδεται συχνά δυσώδης αναπνοή και η γλώσσα καλύπτεται από ένα γλοιώδες επίχρισμα 3, 9-11,16,18. Στη σύγχρονη εποχή, η παιδική διατροφική παραμέληση μπορεί να οδηγήσει είτε σε υποσιτισμένα παιδιά, ειδικά στις αναπτυσσόμενες χώρες, είτε σε υπέρβαρα παιδιά στις ανεπτυγμένες χώρες. Δείκτες συμπεριφοράς 3,9 διατροφικής παραμέλησης είναι : Επαιτεία, κλοπή τροφίμων Συχνά πεινασμένος Ψάξιμο στους κάδους σκουπιδιών για φαγητό Καταβροχθίζει το φαγητό, τρώει μεγάλες μπουκιές Συσσώρευση φαγητού Επιβράδυνση της ανάπτυξης ή παχυσαρκία Υπερβολική κατανάλωση πρόχειρου ή ακατάλληλου φαγητού. Ο ρόλος της φροντίδας στη διατροφή Εικόνα 1. Οι συνέπειες της πείνας σε όλο το ανατριχιαστικό τους μεγαλείο, απελπισμένος αγώνας για λίγο φαγητό ( child.org). Διατροφική παραμέληση Ελλιπής ανάπτυξη (Failure To thrive, F.T.T.) ορίζεται ως η κατάσταση ενός παιδιού με βάρος μικρότερο από το φυσιολογικό. Αφορά περιπτώσεις σκόπιμης αποστέρησης της ποσότητας ή της ποιότητας της τροφής, μια κατάσταση που είναι ιδιαίτερα συχνή στα 2 πρώτα χρόνια της ζωής, καθώς αυτή είναι η περίοδος της ραγδαίας ανάπτυξης και της εξάρτησης από τη φροντίδα των ενηλίκων. Επίσης, ο τύπος αυτός παραμέλησης αφορά συνήθως και άτομα με ειδικές ανάγκες, καθώς και πολλές περιπτώσεις ανεπιθύμητων εξώγαμων τέκνων, τα οποία είναι ανίκανα να σιτιστούν από μόνα τους και σκοπίμως εγκαταλείπονται αβοήθητα. Οι κηδεμόνες που παραμελούν τα παιδιά μπορεί επίσης να δώσουν στο παιδί ακατάλληλη τροφή, ποτό, φάρμακα ή άλλες Ο ρόλος της φροντίδας στην παιδική διατροφή συχνά παραμελείται. Η φροντίδα αποτελείται από απαραίτητες ενέργειες για την προώθηση της επιβίωσης, της αύξησης και της ανάπτυξης, που εμπλέκουν την ασφάλεια του σπιτικού φαγητού και προωθούν μια υγιή συμπεριφορά. Πηγές για τη βελτίωση της φροντίδας αποτελούν σε «οικογενειακό» επίπεδο: το εισόδημα, το φαγητό, ο χρόνος, οι συμπεριφορές, οι σχέσεις και η γνώση. Η φροντίδα από άποψη στοργής, συναισθηματικής υποστήριξης και αποτελεσματικής κατανομής των πηγών με σταθερότητα, επηρεάζει άμεσα την παιδική επιβίωση, αύξηση και ανάπτυξη. Η ανάγκη για φροντίδα του μικρού παιδιού είναι συχνά πολύ σημαντική σε περιπτώσεις υποσιτισμού, εξαιτίας σοβαρής έλλειψης στην πρόσληψη πρωτεΐνης. Η φροντίδα παιδιών στην ηλικία του σχολείου, τα οποία δεν ανταπεξέρχονται στα σχολικά τους καθήκοντα εξαιτίας υποσιτισμού, απαιτεί μια κατάλληλη αντιμετώπιση, ιδιαίτερα για παιδιά που δεν παίρνουν πρωινό ή έχουν έλλειψη ιχνοστοιχείων. Τόσο στις ανεπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες, το 7% των παιδιών έχουν μια μορφή χρόνιας αναπηρίας, με αποτέλεσμα αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα, ανικανότητα μάθησης, συγκέντρωσης και απόδοσης, καταστάσεις που συχνά οδηγούν και στη σωματική κακοποίηση. Τα παιδιά των πόλεων, από την ηλικία των 6 χρονών και πάνω, είναι ευάλωτα σε σοκ, εξαιτίας έλλειψης διατροφής και επίβλεψης. Ως εκ τούτου, η φροντίδα

4 120 πρέπει να παρέχεται στις περιπτώσεις αυτές, σε κάποια μορφή μέσω άλλων κοινοτικών θεσμών 1,4. Το αίνιγμα του παιδικού υποσιτισμού από «στοργικούς και τρυφερούς γονείς» και ιατρικό προσωπικό Σταυριανού και συν Όταν οι διατροφικές ανάγκες ενός παιδιού παραμελούνται, τότε ο υποσιτισμός συνδέεται με την παιδική παραμέληση, που συχνά οδηγεί σε πιο απαίσιες μορφές κακοποίησης 3. Το 35% των παιδιών παγκοσμίως είναι διατροφικά υπανάπτυκτα και πολλά άλλα υποφέρουν από άλλες μορφές διατροφικής στέρησης. Οι στοργικές μητέρες μπορούν να ευθύνονται για παιδική διατροφική παραμέληση και συνεπώς για παιδικό υποσιτισμό. Μητέρες υποσιτισμένων παιδιών πιστεύουν ότι καλύπτουν όλες τις διατροφικές ανάγκες των παιδιών τους και εκπλήσσονται όταν μαθαίνουν ότι κάποια ασθένεια του παιδιού τους είναι επακόλουθο υποσιτισμού. Η μείωση της όρεξης συνδέεται με την έλλειψη θρεπτικών συστατικών, η οποία εμφανίζεται όταν ένα παιδί μετά τον απογαλακτισμό - πεινάει και προσλαμβάνει τροφή χαμηλής θρεπτικής αξίας. Οι μητέρες πιστεύουν ότι η διατροφική τους φροντίδα προς το παιδί είναι σωστή, εφόσον παρέχουν συχνά γεύματα, αλλά το παιδί αρνείται να τα φάει. Θεωρείται λάθος του παιδιού να μη δέχεται αυτό που η μητέρα θεωρεί εξαίρετο φαγητό. Το κλάμα είναι ένα από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά ενός υγιούς παιδιού. Όταν ένα παιδί κλαίει, νεύει στη μητέρα ή στο φροντιστή, ότι κάτι είναι λάθος, κάτι χρειάζεται προσοχή και ερμηνεία. Τα παιδιά που δεν κλαίνε, ή δεν παραπονιούνται, θεωρούνται παθητικά. Ωστόσο είναι μικρή η σημασία που δίνεται στο κλάμα ενός υγιούς μωρού, που με αυτό τον τρόπο προσπαθεί να δείξει ότι δε χρειάζεται περισσότερο φαγητό, αλλά καλύτερο ποιοτικά. Όταν το παιδί δεν κλαίει (παθητικό παιδί) το κρίσιμο επακόλουθο είναι ότι η μητέρα μπορεί να θεωρήσει ότι οι ανάγκες του παιδιού καλύφθηκαν και ότι η διατροφή του είναι σωστή. Έτσι η παθητικότητα οδηγεί σε υποσιτισμό ήπιας έως σοβαράς μορφής και πιθανόν στο θάνατο. Εάν πάλι το παιδί δεν κλαίει με τον κατάλληλο τρόπο τότε το παιδί αποτυγχάνει να επικοινωνήσει για τις ανάγκες του και η διατροφική παραμέληση είναι αναπόφευκτη 12. Εκτός από τις στοργικές μητέρες, για παιδική διατροφική παραμέληση παιδικό υποσιτισμό μπορεί να κατηγορηθεί και το ιατρικό προσωπικό, όπως οι νοσοκόμες, οι οποίες προσέχουν ελάχιστα τα νεογέννητα που δεν κλαίνε ή που γελούν. Υποθέτουν ότι δεν πεινούν ή ότι δεν έχουν κάποιο άλλο διατροφικό πρόβλημα. Το παιδί με «ανικανότητα έκφρασης συναισθημάτων» («flat affect») αφήνεται μόνο του και γίνεται όλο και πιο απομονωμένο και παραμελημένο. Το υποσιτισμένο παιδί βελτιώνεται στο νοσοκομείο εν μέρει, καθώς οι ειδικές δίαιτες που λαμβάνει αποφέρουν ένα θετικό αποτέλεσμα. Φαίνεται έτσι ότι οι ενήλικες δεν παραμελούν το παιδί και αυτό αποτελεί έναν από τους λόγους που ο υποσιτισμός είναι πολύ λιγότερο κοινός απ' ό,τι συνήθως εκτιμάται. Η παραμέληση από τους γονείς και το ιατρικό προσωπικό δεν αποτελεί αποκλειστικά λάθος κάποιου εκ των δύο, είναι ζήτημα παιδείας και ενημέρωσης. Όταν η παραμέληση συνδέεται με τον όρο κακοποίηση, υπάρχει λιγότερη ελπίδα οι στοργικοί συνοδοί ή γονείς να είναι δεκτικοί. Εν κατακλείδι, η διατροφική παραμέληση μπορεί να αναπαριστά μια αποτυχία στο να εκτιμηθούν οι ανάγκες του παιδιού ή μια αποτυχία επικοινωνίας μεταξύ του παιδιού και φροντιστή. Από την «ανικανότητα έκφρασης συναισθημάτων» του παιδιού μπορούμε να πούμε ότι αυτό δείχνει να έχει παραδοθεί στη μοίρα του, αλλά αυτό που συχνά δεν εκτιμάται είναι ότι ο γονέας μπορεί να έχει καταλήξει ακριβώς στο ίδιο συμπέρασμα. Μια τέτοια τραγωδία πρέπει να διαφοροποιείται από την ηθελημένη κακοποίηση 9,12,30,31. Άλλες κατηγορίες παιδιών που μπορούν να παραμεληθούν διατροφικά είναι: τα πρόωρα βρέφη, τα παιδιά με θανατηφόρες ασθένειες, τα παιδιά με τραυματικές εμπειρίες καθώς και τα βαριά κακοποιημένα παιδιά. Όλα αυτά τα παιδιά βιώνουν τα ίδια συναισθήματα. Νιώθουν εγκαταλελειμμένα, νομίζουν ότι κανένας δεν τους αγαπά και αντιδρούν με απομόνωση. Από αυτό το στάδιο και μετά αποξενώνονται όλο και πιο πολύ και ο κίνδυνος να καταστούν διατροφικά παραμελημένα γίνεται πραγματικότητα 3. Συσχέτιση ανάμεσα στην παχυσαρκία, την ενήλικη ζωή και την παραμέληση κατά την παιδική ηλικία Η παχυσαρκία στα παιδιά και τους ενήλικες είναι αλληλένδετη με διάφορα χαρακτηριστικά της οικογενειακής ζωής. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι υπάρχει συσχέτιση της παχυσαρκίας στην ενήλικη ζωή με την παιδική παραμέληση ή ακόμα και με την παιδική κακοποίηση. Το 1974 επιλέχθηκαν τυχαία από σχολεία της Κοπεγχάγης μαθητές της 3ης δημοτικού και ηλικίας 9-10 χρονών. Οι διευθυντές των σχολείων έδωσαν πληροφορίες για 987 μαθητές, οι οποίες αφορούσαν την οικογενειακή κατάσταση και ειδικότερα τις αντιλήψεις σχετικά με την υποστήριξη που δέχονται από τους γονείς, καθώς επίσης και τις αναφορές των ιατρικών υπηρεσιών του σχολείου σχετικά με τη γενικότερη εικόνα της υγείας του παιδιού. Το 86% από τους 881 μαθητές ήταν υπό παρακολούθηση μέχρι και 10 χρόνια αργότερα. Η επιρροή των οικογενειακών παραγόντων στην παιδική ηλικία, σχετικά με τον κίνδυνο παχυσαρκίας (δείκτης μάζας σώματος > 95 th centile) στη νεαρή ενήλικη ζωή, υπο-

5 Διατροφική παιδική παραμέληση λογίστηκε ελέγχοντας την ηλικία, το δείκτη μάζας σώματος, το φύλο και το κοινωνικό υπόβαθρο. Η οικογενειακή δομή (βιολογικοί ή άλλοι γονείς και ο αριθμός των αδελφών) δεν επηρέασαν σημαντικά την ενήλικη παχυσαρκία. Η γονική όμως παραμέληση αύξησε σε μεγάλο βαθμό τον κίνδυνο, σε σύγκριση με μία αρμονική υποστηρικτική ατμόσφαιρα. Βρώμικα και παραμελημένα παιδιά είχαν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας κατά την ενήλικη ζωή, σε σύγκριση με μετρίως περιποιημένα παιδιά. Παρά ταύτα, το να είναι κανείς μοναχοπαίδι, να δέχεται υπερπροστατευτική γονική υποστήριξη, ή να είναι πολύ περιποιημένος δεν έδειχνε να έχει άμεση επιρροή. Η γονική παραμέληση κατά την παιδική ηλικία προβλέπει ένα μεγάλο κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας στη νεαρή ενήλικη ζωή, ανεξαρτήτως ηλικίας, δείκτη μάζας σώματος, φύλου και κοινωνικού υπόβαθρου 13. Κατή τη διάρκεια της περιόδου που η επιδημιολογική μελέτη έλαβε χώρα, μόνο η κοινωνικοοικονομική κατάσταση και η παχυσαρκία στην παιδική ηλικία μετρήθηκαν. Ο βαθύτερος μηχανισμός, μέσω του οποίου η παιδική κακοποίηση μπορεί να οδηγήσει αργότερα σε παχυσαρκία, παραμένει άγνωστος. Μία επεξήγηση είναι, ότι η κακομεταχείριση προκαλεί άγχος στα παιδιά και αντιδρούν σε αυτή, αυξάνοντας την κατανάλωση φαγητού ή/και μειώνοντας την άσκηση 14,15,34,35. Σύμφωνα με πολλές μελέτες, η κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία αποτελεί καθιερωμένο παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση αργότερα κατάθλιψης και αγχωδών διαταραχών 15,36. Άλλες μελέτες έδειξαν ότι τα συμπτώματα της κατάθλιψης και των αγχωδών διαταραχών στην παιδική ηλικία σχετίζονται με ανάπτυξη αργότερα παχυσαρκίας, ιδιαίτερα στις γυναίκες 16, Η κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές που προκαλούνται από την κακοποίηση μπορεί να σχετίζονται με νευρο-ενδοκρινολογικές αντιδράσεις που μεταλλάσσουν το μεταβολισμό, τα επίπεδα άσκησης ή την όρεξη 17,18, Ο αντίκτυπος μιας χρόνιας παιδικής σωματικής και ψυχολογικής κακοποίησης στην παχυσαρκία, είναι πιθανό να μη γίνεται ορατός παρά σε μία μεγαλύτερη ηλικία. Εκ των ανωτέρω αναδύονται όλο και περισσότερα στοιχεία ότι η παιδική κακοποίηση μπορεί να σχετίζεται αργότερα με την εμφάνιση κατάθλιψης και έχει ήδη καθιερωθεί ως ένας προάγγελος σοβαρών ψυχικών διαταραχών υγείας, κυρίως διαταραχών διάθεσης και άγχους 1. Αποτέλεσμα να ενισχύεται η κακή ψυχική κατάσταση και η παχυσαρκία, καταστάσεις συχνές, δαπανηρές, που η μία σχετίζεται με την άλλη και είναι δύσκολες στη θεραπευτική τους αντιμετώπιση 19. Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι παιδιά ηλικίας 3 χρονών έχουν έναν αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας, αν βίωσαν παραμέληση την προηγούμενη χρονιά. Επίσης προστέθηκε, στα ήδη 121 υπάρχοντα στοιχεία, ότι οι καταστάσεις ψυχικής υγείας και η παχυσαρκία έχουν παρόμοιες αναπτυξιακές καταβολές. Συσχέτιση μεταξύ παιδικής παχυσαρκίας και παιδικής παραμέλησης Στις Η.Π.Α, υπάρχει μια σημαντική αύξηση του επιπολασμού της παιδικής παχυσαρκίας, φθάνοντας σχεδόν σε επιδημικές διαστάσεις 43 (Εικ. 2). Η παιδική παχυσαρκία, έχει συσχετιστεί και με την κατανάλωση χυμών φρούτων και αναψυκτικών που προσλαμβάνονται ημερησίως, καθώς επίσης και με την αύξηση της τερηδόνας στα δόντια 44.Τα είδη των μη αλκοολούχων ποτών που μπορούν να προκαλέσουν οδοντική διάβρωση, είναι εκείνα με εγγενώς χαμηλό pη και περιλαμβάνουν τα ανθρακούχα ποτά, τους χυμούς φρούτων, τους αραιωμένους χυμούς, τα ισοτονικά ποτά, κ.λπ. Τα ανθρακούχα ποτά περιέχουν ανθρακικό και φωσφορικό οξύ και έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν άμεσα τη χημική διάλυση της αδαμαντίνης των δοντιών, ειδικά αν τα δόντια εκτίθενται συχνά στα ανωτέρω ροφήματα, καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας 44. Εικόνα 2. Αποτυχία επίβλεψης των διατροφικών συνηθειών του παιδιού ( Η πρώτη μελέτη που δείχνει τη συσχέτιση μεταξύ παιδικής παχυσαρκίας και παιδικής παραμέλησης, έλαβε χώρα στις Η.Π.Α., σε μια προσπάθεια μείωσης του κινδύνου παχυσαρκίας στα παιδιά. Οι επιστήμονες εστίασαν σε μια θετική γονική συμπεριφορά, αντί να βελτιώσουν τις διατροφικές συνήθειες των παιδιών και να διατηρήσουν υψηλό επίπεδο σωματικής άσκησης. Παραδείγματα παραμέλησης συμπεριλαμβάνουν έναν γονέα ο οποίος δε δείχνει αρκετή στοργή στο παιδί εξαιτίας της ενασχόλησης με τα δικά του προβλήματα, δεν πηγαίνει το παιδί στο γιατρό όταν αυτό το χρειάζεται και αφήνει το παιδί στο σπίτι χωρίς επίβλεψη 20. Τα δεδομένα της μελέτης συμπεριέλαβαν παιδιά ηλικίας 2, 3, 4, 12 και τις διαστάσεις τους (ύψος και βάρος). Οι μητέρες τους

6 122 Σταυριανού και συν απάντησαν σε ερωτήσεις από το εργαλείο «Parent- Child Conflict Tactics Scales» σχετικά με τρεις τύπους παιδικής κακοποίησης την προηγούμενη χρονιά: παραμέληση (όπως η μη παροχή κατάλληλης επίβλεψης για το παιδί), σωματική κακοποίηση (όπως χτυπώντας το παιδί στα οπίσθια με γυμνό χέρι) και συναισθηματική (ψυχολογική) κακοποίηση (όπως απειλώντας ότι θα χτυπήσουν το παιδί χωρίς πραγματικά να το κάνουν). Το 18% των παιδιών ήταν παχύσαρκα και η επικράτηση οποιουδήποτε επεισοδίου παραμέλησης, σωματικού καταναγκασμού ή συναισθηματικής κακοποίησης ανερχόταν στο 11% αντιστοίχως 20. Η σωματική τιμωρία και ο ψυχικός καταναγκασμός είναι συχνές τεχνικές πειθαρχίας που απορρέουν από την κακή συμπεριφορά του παιδιού και το παιδί μπορεί να καταλήξει να τις αναμένει ως συνέπεια της κακής διαγωγής του. Αντιθέτως, το παιδί μπορεί να μην κατανοήσει την αιτία της παραμέλησης και να αισθανθεί εσφαλμένα ότι φταίει το ίδιο. Τέτοιες εμπειρίες παραμέλησης μπορούν να μεταφραστούν σε ένα μεγάλο βάρος άγχους για το παιδί, που μπορεί, αντιστρόφως, να επηρεάσει διάθεση, άγχος, δίαιτα και άσκηση. Είναι ένα γεγονός ότι όπως οι ενήλικες τρώνε ως αντίδραση στο άγχος, το ίδιο μπορεί να ισχύει και για τα παιδιά 21,35. Παιδική παχυσαρκία και ιατρική παραμέληση Παχύσαρκο είναι το παιδί εκείνο που έχει υπερβολική άθροιση λίπους από διαταραχή του ενεργειακού ισοζυγίου. Το βάρος του είναι 10, 20 ή 30 kg πάνω από το κανονικό του και μερικές φορές και παραπάνω. Σε κάθε περίπτωση παχύσαρκου παιδιού ή εφήβου θα πρέπει να γνωρίζουμε το σημαντικότερο αίτιο που την προκαλεί. Δηλαδή, να ξέρουμε αν αυτή οφείλεται: _ Σε γενετική προδιάθεση, δηλαδή στα γονίδια, στην κληρονομικότητα _ Σε υπερσιτισμό ή σε λανθασμένη διατροφή _ Σε ελαττωμένη κινητικότητα _ Σε ορμονική διαταραχή (σπάνια) _ Σε ψυχολογικά προβλήματα 22. Ο αυξανόμενος αριθμός κρουσμάτων της παιδικής παχυσαρκίας έχει αυξηθεί δραματικά, συμπεριλαμβάνοντας σοβαρές περιπτώσεις παχυσαρκίας και παχυσαρκία σχετιζόμενη με νοσηρές καταστάσεις. Το ερώτημα που εγείρεται είναι εάν η παχυσαρκία κατά την παιδική ηλικία συνιστά ιατρική αμέλεια. Σύμφωνα με κάποιους παιδίατρους, η απομάκρυνση ενός παιδιού από το σπίτι δικαιολογείται όταν και οι 3 παρακάτω συνθήκες είναι παρούσες : Μια υψηλή πιθανότητα να υπάρξει σοβαρή επικείμενη βλάβη Μια λογική πιθανότητα ότι η εξαναγκαστική κατάσταση παρέμβασης θα επιφέρει αποτελεσματική θεραπεία Η απουσία εναλλακτικών επιλογών για την αντιμετώπιση του προβλήματος Δεν είναι η απλή παρουσία ή ο βαθμός της παχυσαρκίας κριτικής σημασίας για τον καθορισμό μιας σοβαρής επικείμενης βλάβης, αλλά η παρουσία συν νοσηρών συνθηκών. Όλα αυτά τα κριτήρια εκπληρώνονται σε πολύ περιορισμένες περιπτώσεις και μια δοκιμή επιβεβλημένης θεραπείας έξω από το οικογενειακό του περιβάλλον μπορεί να ενδείκνυται, για να προστατευτεί το παιδί από τη μη αναστρέψιμη βλάβη 23,24,37,38. Η σοβαρή παιδική παχυσαρκία και τα συσχετιζόμενα παράγωγά της αυξάνονται σε συχνότητα. Σοβαρή παιδική παχυσαρκία μπορεί να αντιμετωπιστεί ως αντανάκλαση μιας σοβαρής μη οργανικής αποτυχίας για ευημερία. Η γονική παραμέληση μπορεί να είναι αιτιολογικός παράγοντας και στις δύο περιπτώσεις. Όταν εγείρεται υποψία γονικής παραμέλησης, οι επαγγελματίες της υγείας έχουν και ηθική υποχρέωση αλλά και νομικό καθήκον να ειδοποιήσουν τις υπηρεσίες προστασίας του παιδιού. Οδηγίες για το ποιο είναι το σημείο στο οποίο οι γιατροί θα πρέπει να αναζητούν κρατική βοήθεια σε περιπτώσεις σοβαρής παιδικής παχυσαρκίας θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμες, όχι μόνο για το ιατρικό προσωπικό αλλά και για τις υπηρεσίες προστασίας του παιδιού 3,23-25, Επιπτώσεις διατροφικής παραμέλησης στη στοματική υγεία των παιδιών Η οδοντιατρική παραμέληση, όπως ορίζεται από την Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδιατρικής Οδοντιατρικής, είναι η «σκόπιμη αποτυχία του γονέα ή του κηδεμόνα να αναζητήσει και να διεκπεραιώσει θεραπεία απαραίτητη για τη διασφάλιση του επιπέδου στοματικής υγείας, που είναι ουσιώδης για επαρκή λειτουργία και εξάλειψη από πόνο και μόλυνση». Τερηδόνα, περιοδοντικές ασθένειες και άλλες στοματικές καταστάσεις, αν μείνουν χωρίς θεραπεία, μπορεί να οδηγήσουν σε πόνο, μόλυνση, και απώλεια λειτουργικότητας. Αυτά τα ανεπιθύμητα αποτελέσματα μπορούν να επηρεάσουν δυσμενώς τη μάθηση, την επικοινωνία, τη διατροφή και άλλες δραστηριότητες απαραίτητες για φυσιολογική αύξηση και ανάπτυξη 3,26. Ορισμένα παιδιά, που αρχικά παρουσιάστηκαν για οδοντιατρική φροντίδα, παρουσιάζουν πρόωρη «τερηδόνα του μπιμπερό ή της πιπίλας»μία μολυσματική νόσο, η οποία εμφανίζεται με μια ή περισσότερες τερηδονικές βλάβες που προσβάλλουν τα πρόσθια νεογιλά δόντια της άνω γνάθου σε παιδιά ηλικίας 3 ετών ή νεότερα. Η συχνή και παρατεταμένη λήψη ζαχαρούχων τροφών και γλυκών εδεσμάτων είτε σε μορφή ροφημάτων, που συνήθως καταναλώνονται με το μπιμπερό είτε σε

7 Διατροφική παιδική παραμέληση 123 στερεή μορφή, φαίνεται να είναι ο πιο σημαντικός διατροφικός παράγοντας που συσχετίζεται με την τερηδόνα της βρεφικής και νηπιακής ηλικίας. Η πρόωρη τερηδόνα μπορεί να προληφθεί με σωστή ενημέρωση, εξάλειψη των παραδοσιακών αντιλήψεων και έγκαιρη έναρξη στοματικής υγιεινής. Για τον καθορισμό της ανάγκης αναφοράς τέτοιων περιπτώσεων σε υπηρεσίες προστασίας του παιδιού, οι κηδεμόνες με επαρκή γνώση και σκόπιμη αποτυχία αναζήτησης φροντίδας πρέπει να διαφοροποιηθούν από αυτούς που δεν έχουν τη γνώση ή την επίγνωση των αναγκών του παιδιού τους για οδοντιατρική φροντίδα 1,3,8,26,30. Πολλές οικογένειες αντιμετωπίζουν δυσκολίες στις προσπάθειές τους να αποκτήσουν πρόσβαση ή ασφάλεια υγείας για τα παιδιά τους, για το λόγο αυτόν, όταν ο γιατρός εξετάζει την περίπτωση της παραμέλησης από τους γονείς, πρέπει να προσδιορίσει αν οι οδοντιατρικές υπηρεσίες είναι άμεσα διαθέσιμες και προσβάσιμες στο παιδί. Αποτυχία αναζήτησης ή απόκτησης κατάλληλης οδοντιατρικής φροντίδας μπορεί να είναι αποτέλεσμα διαφόρων παραγόντων, όπως απομόνωση της οικογένειας, έλλειψη οικονομικής δυνατότητας, άγνοια των γονέων ή έλλειψη αντίληψης της αξίας της στοματικής υγείας 3. Πολλοί γονείς προφασίζονται ότι δεν ήταν ενήμεροι για την αναγκαιότητα της θεραπευτικής αντιμετώπισης των οδοντικών παθήσεων. Ωστόσο, εάν και μετά την ενημέρωσή τους αρνούνται την παροχή της απαραίτητης οδοντιατρικής περίθαλψης μέσα στις οικονομικές τους δυνατότητες, η οποία με κοινωνικοοικονομικά κριτήρια είναι δυνατόν να τους παρασχεθεί και δωρεάν από δημόσιους υγειονομικούς φορείς, τότε πρέπει να εξετάζεται το ενδεχόμενο της παραμέλησης 1,26. Όταν οι γονείς ή οι κηδεμόνες, με κακόβουλη παραμέληση των υποχρεώσεών τους, αγνοούν επανειλημμένα τις οδηγίες των λειτουργών υγείας και γίνονται αιτία βλάβης των παιδιών, ειδικά σε περιπτώσεις όπου υπάρχει ιάσιμη χρόνια νόσος, τότε υπάρχει παραμέληση της ιατρικής φροντίδας. Η ανεύρεση ενδείξεων (ασιτίας, μη χορήγηση απαραίτητων εμβολιασμών, αθεράπευτων ασθενειών, όπως βρογχοπνευμονία, τραχειοβρογχίτιδα, μέση ωτίτιδα, ποικιλία νευρώσεων, κ.τ.λ.) του συνδρόμου σωματικής καθυστέρησης μη οργανικής αιτιολογίας, απαιτεί τη διερεύνηση των συνθηκών διατροφής και διαβίωσης του παιδιού μέσα στο οικογενειακό του περιβάλλον 3. Η παραμέληση της ιατρικής φροντίδας του παιδιού αποτελεί συχνό φαινόμενο και θέτει σε κίνδυνο τη σωματική και ψυχική του ανάπτυξη ή ακόμη σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει στο θάνατό του. Αρνήσεις στην ιατρική περίθαλψη (π.χ. μεταγγίσεις αίματος), που οφείλονται σε θρησκευτικές πεποιθήσεις, μπορεί να οδηγήσουν σε παραμέληση της υγείας του παιδιού. Πρέπει να τονιστεί ότι το δικαίωμα του παιδιού στην υγεία και τη ζωή υπερέχει του συνταγματικού δικαιώματος των γονιών στη θρησκευτική ελευθερία 2,3,8, Ο γιατρός ή ο οδοντίατρος πρέπει να είναι σίγουρος ότι οι κηδεμόνες κατανοούν την εξήγηση της ασθένειας και τις επιπτώσεις της και, όταν υπάρχουν εμπόδια στην παροχή της απαιτούμενης βοήθειας, να προσπαθούν να βοηθούν τις οικογένειες βρίσκοντας οικονομική βοήθεια, μέσο μεταφοράς ή δημόσιες εγκαταστάσεις, για την παροχή των απαιτούμενων υπηρεσιών 26,30,31. Διατροφική παραμέληση και σωματική κακοποίηση από γονείς ή κηδεμόνες με ιστορικό χρόνιας λήψης αλκοόλης ή χρήση ναρκωτικών ουσιών Οι επιστήμονες μελέτησαν τις επιπτώσεις αλκοολισμού των γονέων στη διατροφική παραμέληση του παιδιού. Είναι γεγονός, ότι γονείς ή κηδεμόνες με ιστορικό χρόνιας λήψης αλκοόλης, όπως όλοι οι εθισμένοι, αντιμετωπίζουν το δικό τους πόνο και τα δικά τους προβλήματα και λίγος χρόνος και ενέργεια διατίθεται για τη φροντίδα του παιδιού τους. Τα οικονομικά είναι επίσης ένας τομέας που πρέπει να είναι οργανωμένος έτσι ώστε μια οικογένεια να είναι βιώσιμη και χρήσιμη σε μια κοινότητα. Οι συνήθειες κατανάλωσης σε αλκοόλη ή χρήση άλλων ουσιών αυξάνουν τα οικονομικά βάρη και είναι σε βάρος των βασικών διατροφικών αναγκών 27,28. Ένας καθοριστικός παράγοντας της ποιότητας της σχέσης αφοσίωσης, είναι ο χειρισμός των γονέων μέσα από συμπεριφορές εκφοβισμού, υποτίμησης και απόρριψης με αποτέλεσμα την αρνητική παρέμβαση στη συναισθηματική ή διανοητική ισορροπία του παιδιού, από τους πρώτους κιόλας μήνες της ζωής του. Οποιεσδήποτε απαρχαιωμένες παιδαγωγικές ή και πειθαρχικές μεθόδους αντιμετώπισης των παιδιών ενέχουν επιρρέπεια συναισθηματικής κακοποίησης και προκαλούν ρήξη στη σχέση αφοσίωσης γονέα-παιδιού 3. Η ζεστασιά και η συνοχή είναι δύο στοιχεία που δεν ανθίζουν από την πλευρά των εθισμένων ή συναισθηματικά/σωματικά διαταραγμένων γονέων. Ειδικά, όταν οι απαιτήσεις του παιδιού είναι έντονες και συχνές. Επίσης, γονείς με χρόνια λήψη αλκοόλης και χρήση ναρκωτικών ουσιών συνδέονται με συμπεριφορές σωματικής και συναισθηματικής κακοποίησης των παιδιών. Η συναισθηματική κακοποίηση μπορεί να περιλαμβάνει επίσης λεκτική παρενόχληση και επίπληξη ή στέρηση φυσικής ή λεκτικής επαφής. Συχνά, έχει ως αποτέλεσμα το κλείσιμο του παιδιού στον εαυτό του, την άρνησή του στη λήψη τροφής, με συνέπεια το βιολογικό του μαρασμό 3,8,27,31. Έλλειψη εποπτείας από τον αλκοολικό γονιό ή τον κηδεμόνα πάντα καταλήγουν σε ακούσια γενικά τραύματα και πιο συχνά σε τροφικές δηλητηριάσεις. Επίσης, στις περισσότερες

8 124 Σταυριανού και συν περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης, οι δράστες είναι τοξικομανείς ή αλκοολικοί και παρατηρείται σε γονέα με ψυχοπαθητικό υπόστρωμα (συνήθως σε θετό πατέρα ή εραστή της μητέρας) 3. Επιπλέον, ο πόνος και η απόρριψη είναι δύο συναισθήματα που τα παραμελημένα παιδιά συχνά νιώθουν. Κατά τη χρονική περίοδο της ανάπτυξής τους, τα παιδιά συσσωρεύουν αμυντικό υλικό έτσι ώστε να αντιμετωπίσουν το μελλοντικό εξευτελισμό κατά την ενηλικίωση, την πρόκληση σωματική βλάβης από τους άλλους, την εξαγρίωση, το φόβο και την αποτυχία. Όταν το περιβάλλον δεν είναι ασφαλές και εξασφαλισμένο, όπως συμβαίνει όταν οι γονείς κάνουν χρόνια λήψη αλκοόλης και χρήση ναρκωτικών ουσιών, τα παιδιά αποτυγχάνουν να ολοκληρώσουν αυτή τη διαδικασία 3. Συμπερασματικά, η διατροφική παραμέληση και η σωματική κακοποίηση παιδιών από γονείς ή κηδεμόνες με ιστορικό χρόνιας λήψης αλκοόλης και χρήση ναρκωτικών ουσιών, έχει ως αποτέλεσμα να επηρεάζεται ή και να αναστέλλεται η φυσιολογική ψυχική και σωματική τους ανάπτυξη, να επιδρά στη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους και να είναι παράγοντας ανάπτυξης αντικοινωνικής συμπεριφοράς 21,24,25,29. Παιδική θνησιμότητα ως συνέπεια της διατροφικής παραμέλησης: κοινωνικές πτυχές Η παραμέληση και ο υποσιτισμός υπήρξαν το αντικείμενο πολλών μελετών. Στατιστικές επισημάνσεις του ΟΗΕ (1979) αναφέρουν πως η θνησιμότητα των νηπίων μέχρι 5 ετών, ενώ για την Ευρώπη είναι 25 έως 30, για την Αφρική, τη Νότια Ασία και τη Λατινική Αμερική κυμαίνεται από 300 ως 400. Ωστόσο, στον πληθυσμιακό τομέα η κατάσταση αυτή δε συνεπάγεται την εικόνα που θα περίμενε κανείς, αφού με ποσοστιαία αύξηση του πληθυσμού 1,1% στη Βόρεια Αμερική, 0,9% στην πρώην Σοβιετική Ένωση και 0,7% στην Ευρώπη, η Αφρική αντιπαραθέτει ποσοστό 2,6%, η Ασία 2,3 % και η Λατινική Αμερική 2,8%.6 Ο αριθμός των μη καταγεγραμμένων περιπτώσεων παραμελημένων βρεφών είναι πολύ υψηλότερος από των σωματικά κακοποιημένων. Όταν εντοπίστηκε διατροφική παραμέληση, την ίδια στιγμή βρέθηκαν ενδείξεις σωματικής κακοποίησης, όπως η συμπτωματική έντονη ισχνότητα καθώς και το ξηρό, αφυδατωμένο και πάρα πολύ βρώμικο δέρμα, η έλλειψη υποδόριου λιπώδη ιστού, γερασμένο πρόσωπο, ρουφηγμένα μάτια και έκζεμα από ούρα με έλκη στους γλουτούς και στην περιοχή των μηρών. Οι παρατηρήσεις αυτές κάλυπταν πενήντα τέσσερις περιπτώσεις στις οποίες η παραμέληση και ο υποσιτισμός προκάλεσαν το θάνατο των παιδιών που εμπλέκονταν. Όλα τα παιδιά αυτά έζησαν μέσα σε ένα γενικότερο εξαθλιωμένο περιβάλλον και σε ιδιαίτερα άσχημες κοινωνικές συνθήκες. Ένας σημαντικός παράγοντας που λήφθηκε υπόψη, ήταν η ηλικία της μητέρας του παραμελημένου παιδιού. Η νεαρή ηλικία των μητέρων, σε συνδυασμό με την χαμηλή οικονομική κατάσταση, οδηγούν πιο συχνά στην παραμέληση. Αλκοολικοί πατέρες, συχνά νεαροί στην ηλικία, απρόθυμοι να δουλέψουν, είναι ιδιαίτερα δύσκολο να ενδιαφερθούν και για την οικογένειά τους 1, Η παραμέληση (διατροφική και συναισθηματική), κατά τη βρεφική και νεαρή ηλικία, θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο τη σωματική υγεία του παιδιού αλλά κατά την ενηλικίωσή του θα παρουσιάσει κοινωνικά και ψυχιατρικά προβλήματα. Αξιοσημείωτο είναι, ότι τα παιδιά αυτά, θα αναπαράγουν αργότερα το είδος τους, καθώς, όπως έχει διαπιστωθεί, παιδιά χωρίς αγάπη γίνονται ενήλικοι γεμάτοι μίσος. Τα παιδιά αυτά συνήθως εγκαταλείπουν το σπίτι, περιπλανούνται σε δημόσιους χώρους των πόλεων, εκπαιδεύονται πρόωρα στη βία, ασκώντας την πρώτα μεταξύ τους και εκατοντάδες κάθε χρόνο γίνονται θύματα της απάνθρωπης εκμετάλλευσης και βίας, από τον εχθρικό κόσμο των ενηλίκων 3,31. Ο Βίκτωρ Ουγκό χαρακτήρισε τη φτώχεια ότι δεν είναι μόνο μια «λοιμώδης ασθένεια» αλλά ότι είναι το εκτροφείο της παιδικής εγκληματικότητας, όπου το παιδί προσπαθεί να κορέσει την πείνα του εφευρίσκοντας, μοιραία, τρόπους παράνομους και αντικοινωνικούς (επαιτεία, κλοπή, λεηλασία, κτλ) 6. Έχοντας κατανοήσει τη σπουδαιότητα της νεαρής ανάπτυξης του παιδιού για τη μετέπειτα κοινωνική του συμπεριφορά, μητέρες με προβλήματα και δυσκολίες, δεν πρέπει να αφήνονται μόνες τους. Το γεγονός επίσης, ότι η μητρική συμπεριφορά δεν προγραμματίζεται υποχρεωτικά με τη γέννηση ενός παιδιού, τα καθήκοντα της μητέρας πρέπει να μαθαίνονται όσο γίνεται πιο νωρίς και η διαδικασία αυτή πρέπει να ξεκινάει το αργότερο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης 1,28,32. Συμπεράσματα Η καταπολέμηση της φτώχειας είναι τουλάχιστον στην εποχή μας ανέφικτος, με τη σημερινή πολιτική, οικονομική και κοινωνική συγκρότηση όλων των κρατών του κόσμου. Επίσης, η βασική αιτία για τη φθίνουσα ευημερία των παιδιών είναι η κατάρρευση της οικογένειας, ιδιαίτερα η διάλυση της παραδοσιακής οικογενειακής μονάδας. Η αυξανόμενη συχνότητα παραμέλησης αποδίδεται στις ολοένα αυξανόμενες οικογενειακές κρίσεις. Αυτές με τη σειρά τους, οφείλονται σε οικονομικά προβλήματα, στα υψηλά ποσοστά διαζυγίων, την αύξηση της ανεργίας, την αυξανόμενη συχνότητα εγκυμοσύνης σε εφήβους, τη χρήση ναρκωτικών ουσιών

9 Διατροφική παιδική παραμέληση 125 και χρόνια λήψη αλκοόλης 2,3. Το φαινόμενο του υποσιτισμού είναι καταγεγραμμένο και στις αναπτυσσόμενες χώρες και είναι αποδεκτό ως μία πράξη διατροφικής παραμέλησης. Στον 21ο αιώνα, η διατροφική παραμέληση που οδηγεί στον υποσιτισμό συμβαίνει ακόμα και σε οικογένειες με στοργικούς γονείς, ιδρύματα ή και σε ιατρικές μονάδες, από το ιατρικό προσωπικό. Για την αντιμετώπιση της παιδικής φτώχειας, η Unicef της Ελλάδος 22 προτείνει: 1. Συμφιλίωση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, με διευκόλυνση των εργαζόμενων μητέρων από τις επιχειρήσεις, ευρύτερες υπηρεσίες φύλαξης των παιδιών, ελαστικότητα ωραρίου κ.α. 2. Ένταξη των «Δικαιωμάτων του Παιδιού» στις δημόσιες πολιτικές (mainstreaming) 3. Συσχέτιση της παιδικής φτώχειας με τα Δικαιώματα του Παιδιού 4. Παροχές σε είδος (δωρεάν γεύματα στα σχολεία, είδη πρώτης ανάγκης, κτλ.) 5. Μετάβαση από την ιδρυματική φροντίδα στο θεσμό της αναδοχής 6. Στοχευμένες πολιτικές ώστε να μειωθεί η παιδική φτώχεια. Εισαγωγή κωδικού στον προϋπολογισμό του κράτους και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την παιδική ηλικία. Η παχυσαρκία των ενηλίκων είναι ένα άλλο φαινόμενο του αιώνα μας, που συνδέεται και με τη διατροφική παραμέληση κατά την παιδική ηλικία. Περιπτώσεις έντονης παιδικής παχυσαρκίας τονίζουν την ανάγκη να κατανοηθεί πότε μία περίπτωση παχυσαρκίας σε ένα παιδί είναι πραγματική ιατρική παραμέληση και πότε μετατρέπεται σε ζήτημα προστασίας του παιδιού. Παιδίατροι, γενικοί ιατροί, διατροφολόγοι, ειδικοί παιδαγωγοί και οδοντίατροι, πρέπει να γνωρίζουν ότι η διατροφική παραμέληση μπορεί να οδηγήσει σε παιδικό υποσιτισμό ή παχυσαρκία. Απαιτείται διερεύνηση των συνθηκών διατροφής και διαβίωσης του παιδιού μέσα στο οικογενειακό του περιβάλλον, γιατί η διατροφική παραμέληση θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο την υγεία και τη σωματική του ακεραιότητα, αλλά και την ίδια του τη ζωή, ενώ παράλληλα αναστέλλει τη φυσιολογική σωματική, ψυχολογική και νοητική του ανάπτυξη και την κοινωνική του προσαρμογή. Η αντιμετώπιση της φτώχειας, η ανάπτυξη της δημόσιας υγείας και της κοινωνικής πολιτικής (με παράλληλη ανταλλαγή τεχνογνωσίας σε θέματα που αφορούν το παιδί, τον έφηβο και την οικογένεια και στήριξη των κέντρων οικογενειακής υποστήριξης) κρίνονται αναγκαία 3. Βιβλιογραφία 1. Herschaft Ε, Alder M, Ord D, Rawson R, Smith E. Manual of forensic odontology, ASFO, Impress Printing & Graphics, Inc. New York. 2006; Κουτσελίνης Α.Σ. Ιατροδικαστική. Εκδ. Παρισιάνου, Αθήνα. 1998: Σταυριανός Χ, Μέτσκα Μ.Ε. Παιδική Κακοποίηση και Παραμέληση. Οδοντιατρική και Οδοντιατροδικαστική Θεώρηση. 1η έκδ. Θεσσαλονίκη. Λιθογραφία. 2002; UNICEF: L enfant dans le Tiers monde, (Presses Universitaires de France), Παρίσι Καρζής Θ. Το παιδί στον Κόσμο των Μεγάλων. Εκδ. Οργ. Λιβάνη ΑΒΕ, 2008, σ. 189, UNICEF: Έκθεση «Η κατάσταση των παιδιών στην Ελλάδα 2012» Δ.Τ. 10/2012, Αθήνα, 3 /04/ Σταυριανός Χ, Θεοδωρίδης Μ, Σταυριανού Ε, Καφάς Π. Η αδιαφορία εκ μέρους των γονέων/κηδεμόνων για την στοματική υγεία ανήλικων παιδιών στα πλαίσια της παραμέλησης/κακοποίησης. Νομική προσέγγιση Ιατρικής Ευθύνης. Στόμα, 2010,38: Pelletier DL, Frongillo EA Jr, Schroeder DG, Habicht JR. The effects of malnutrition on child mortality in developing countries. Bull World Health Organisation.1995; 73(4): Longhurst R, Tomkins A. The role of care in nutrition-a neglected essential ingredient. SCN News, 1995; (12): Golden H M, Samuels P M, Southall PD. The conundrum of child malnutrition with loving and caring parents. Archives of disease in Childhood. BMJ Publishing Group & Royal College of Pediatrics and Child Health. 2003; 88: Lissau I, Sorensen TI. Parental neglect during childhood and increased risk of obesity in young adulthood. Lancet.1994; Feb 5; 343(8893): Steptoe A, Wardle J, Polland TM, Canaan L, Davies GJ. Stress, social support and health-related behavior: a study of smoking, alcohol consumption and physical exercise. J Psychosom Res.1996 Aug; 41(2): Oakley Browne MA, Joyce PR, Wells JE, Bushnell JA, Hornblow AR. Disruptions in childhood parental care as risk factors for major depression in adult women. Aust N Z J Psychiatry.1995 Sep; 29(3): Anderson SE, Cohen P, Naumova EN, Must A. Relationship of childhood behavior, disorders to weight gain from childhood into adulthood. Ambul Pediatr.2006 Sep-Oct; 6(5): Nemeroff CB. Neurobiological consequences of childhood trauma. J Clin Psychiatry.2004; 65 Suppl, 1: Kessler RC, Davis CG, Kendler KS. Childhood adversity and adult psychiatric disorder in the US National Comorbidity Survey. Psychol Med.1997 Sep; 27(5): Faith MS, Matz PE, Jorge MA. Obesity and depression associations in the population. J Psychosom Re.2002 Oct; 53(4): Whitacker RC, Phillips SM, Orzol SM, Buedette HL. The Association between maltreatment and obesity among preschool children. Child Abuse Negl.2007 Nov-Dec;

10 126 Σταυριανού και συν 31(11-12): Higher Risk of Obesity for Children Neglected by Parents.16/11/ Varness T, Allen BD, Carrel LA, Fost N. Childhood Obesity and Medical Neglect. Pediatrics: 2009; Jan 123(1): stm.publ.2007/06/14, 04:17:54, GTM. 25. Alexander SM, Baur LA, Magnusson R, Tobin B. When does severe childhood obesity become a child protection issue? Med J Aust.2009; Feb 2: 190(3): American Academy of Pediatric Dentistry: Committee on Child Abuse and Neglect. Guideline on oral and dental aspects of child abuse and neglect. Pediatric Dentistry, 2005; 27(7): Rao K N, Begum Sh, Gangadharappa N. Nutritional Neglect and Physical Abuse in Children of Alchoholics. Indian J Pediatr. 2001; Sept 68(9): Trube-Becker E. The death of children following negligence: social aspects. Forensic Sc.1977; Mar-Apr 9(2): /02/ Cheyne VD: Dental care during the period from birth through two years. J Dent Child, 1947; 14: Taylor J, Deniel Br. Child Neglect: Practice Issue for Health and Social Care, Jessica Kingsley Pub, 2004; pp Loochtan R Domoto N. Dental neglect in children: definition, legal aspects and challenges. Pediatric dentistry, 1986; 8: California Society of Pediatric Dentists. Denial Neglect: When to report. Calif. Pediatrician, 1989; Fall: Wing RR, Greeno CG. Behavioral and psychosocial aspects of obesity and its treatment. Baillieres Clin Endocrinal Metab.1994 Jul; 8(3): Greeno CG, Wing RR. Stress-induced eating. Psychol Bull.1994 May; 115(3): Oakley Browne Ma, Joyce PR, Wells JE, Bushnell JA, Hornblow AR. A troubled youth: relations with somatisation depression and anxiety in childhood. Fam Pract.1996 Feb; 13(1): Anderson SE, Cohen P, Naumova EN, Must A. Association of depression and anxiety disorders with weight change in a prospective community-based study of children followed up into adulthood. Arch.Pediatr Adolsc Med.2006 Mar; 160(3): Goodman E, Whitacker RC. A prospective study of the role of depression in the development and persistence of adolescent obesity.pediatrics.2002 Sept; 110(3): Hasler G, Lissek S, Ajdacic V, Milos G, Gamma A, Eich D, Rossler W, Angst J. Major depression predicts an increase in long-term body weight variability in young adults. Obes Res.2005 Nov; 13(11): Chroussos GP. The role of stress and the hypothalamicpituitary-adrenal axis in the pathogenesis of the metabolic syndrome: neuro-endocrine and target tissuerelated causes. Int J Obes Relat Metab Disord.2000 Jun; 24Supp. l 2:S Bjorntorp P. Do stress reactions cause abdominal obesity and co morbidities. Obes Rev.2001 May; 2(2): Bjorntorp P. Heart and soul: stress and metabolic syndrome. Scan Cardiovasc J.2001 Jul; 35(3): NHANES Data on the Prevalence of Overweight Among Children and Adolescents: United States, , CDC National Center for Health Statistics, Health E- Stat. [WWWdocument.] URL /products/pubs/pubd/hestats/overweight/overwght_ child_03.ht. 44. Karp, WB. (2008): Oral Health, [WWWdocument.] URL Health.html.

Γράφει: Δημήτριος Π. Χιώτης, Διευθυντής Ενδοκρινολογικού Τμήματος και Κέντρου Παιδικής Παχυσαρκίας Ευρωκλινικής Παίδων

Γράφει: Δημήτριος Π. Χιώτης, Διευθυντής Ενδοκρινολογικού Τμήματος και Κέντρου Παιδικής Παχυσαρκίας Ευρωκλινικής Παίδων Γράφει: Δημήτριος Π. Χιώτης, Διευθυντής Ενδοκρινολογικού Τμήματος και Κέντρου Παιδικής Παχυσαρκίας Ευρωκλινικής Παίδων Η συχνότητα της παιδικής παχυσαρκίας έχει παγκοσμίως αυξηθεί και καθίσταται ολοένα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η αφορμή για την επιλογή του θέματος δόθηκε από δημοσίευση των αποτελεσμάτων έρευνας με θέμα «Η παχυσαρκία στην παιδική ηλικία». Έρευνα που έγινε σε όλη την Ε.Ε. κατέδειξε την Ελλάδα πρώτη σε

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΑΠ ΑΥΤΟΝ ΑΤΟΜΩΝ ΝΕΑΡΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΑΠ ΑΥΤΟΝ ΑΤΟΜΩΝ ΝΕΑΡΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΑΠ ΑΥΤΟΝ ΑΤΟΜΩΝ ΝΕΑΡΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Δρ Γεώργιος Ι Κούρτογλου Παθολόγος-Διαβητολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής ΑΠΘ Εκρηκτικές διαστάσεις λαμβάνει πλέον ο σακχαρώδης

Διαβάστε περισσότερα

Από τον Κώστα κουραβανα

Από τον Κώστα κουραβανα Από τον Κώστα κουραβανα Περιεχόμενα Γενικός ορισμός παχυσαρκίας Ορμονικοί-Γονιδιακοί-παράγοντες Επιπτώσεις στην υγεία Θεραπεία-Δίαιτα Γενικός ορισμός παχυσαρκίας Παχυσαρκία είναι κλινική κατάσταση στην

Διαβάστε περισσότερα

Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία.

Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία. Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία. Παχυσαρκία είναι η παθολογική αύξηση του βάρους του σώματος, που οφείλεται σε υπερβολική συσσώρευση λίπους στον οργανισμό. Παρατηρείται γενικά

Διαβάστε περισσότερα

Π Α Π Α Γ Ι Α Ν Ν Η Ο.

Π Α Π Α Γ Ι Α Ν Ν Η Ο. ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Παχυσαρκία σημαίνει υπέρμετρη αύξηση του σωματικού λίπους σε ποσοστό τέτοιο, ώστε να δυσχεραί- νει την υγεία του ανθρώπου. Η παιδική & εφηβική παχυσαρκία συνήθως διατηρείται και στην

Διαβάστε περισσότερα

Αδραμερινά Άλκηστις Ειδικευόμενη Ιατρός Παιδιατρικής Κλινικής ΓΝ Δράμας

Αδραμερινά Άλκηστις Ειδικευόμενη Ιατρός Παιδιατρικής Κλινικής ΓΝ Δράμας Αδραμερινά Άλκηστις Ειδικευόμενη Ιατρός Παιδιατρικής Κλινικής ΓΝ Δράμας Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ) από το 1997 αναγνώρισε την παχυσαρκία ως μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας Παγκόσμιο πρόβλημα

Διαβάστε περισσότερα

Ο Διαβήτης στα παιδιά και στους εφήβους

Ο Διαβήτης στα παιδιά και στους εφήβους Ο Διαβήτης στα παιδιά και στους εφήβους Δρ Γεώργιος Ι Κούρτογλου Παθολόγος-Διαβητολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής ΑΠΘ Εκρηκτικές διαστάσεις λαμβάνει πλέον ο σακχαρώδης διαβήτης και οι προβλέψεις για το μέλλον

Διαβάστε περισσότερα

Καραλέξη Μαρία, Θωμόπουλος Θωμάς, Πετρίδου Ελένη Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, ΕΚΠΑ

Καραλέξη Μαρία, Θωμόπουλος Θωμάς, Πετρίδου Ελένη Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, ΕΚΠΑ Καραλέξη Μαρία, Θωμόπουλος Θωμάς, Πετρίδου Ελένη Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, ΕΚΠΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΙΕΡΙΑΣ. 25 ης ΜΑΡΤΊΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΤΗΛ.: FAX: 23510/

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΙΕΡΙΑΣ. 25 ης ΜΑΡΤΊΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΤΗΛ.: FAX: 23510/ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΙΕΡΙΑΣ 25 ης ΜΑΡΤΊΟΥ 12 601 00 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΤΗΛ.: 23510 35685 FAX: 23510/75332 email:odspierias@gmail.com ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΟΥΜΠΟΥΡΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ. Συνεργάτης ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ. Τμήμα Νοσηλευτικής

ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΟΥΜΠΟΥΡΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ. Συνεργάτης ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ. Τμήμα Νοσηλευτικής ΚΟΥΜΠΟΥΡΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ Συνεργάτης ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ Τμήμα Νοσηλευτικής ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Το παιδί από τη γέννησή του μέχρι την ηλικία των 19 έως 20 ετών παρουσιάζει μία αύξηση του βάρους αλλά και του ύψους. Αν

Διαβάστε περισσότερα

Πώς το τραύμα επηρεάζει τα παιδιά και τα νέα άτομα

Πώς το τραύμα επηρεάζει τα παιδιά και τα νέα άτομα Πώς το τραύμα επηρεάζει τα παιδιά και τα νέα άτομα Αυτό το βιβλιαράκι απευθύνεται σε άτομα που φροντίζουν και επαγγελματίες πρώτης γραμμής. Priya Patel and Panos Vostanis Μετάφραση: Παπαγεωργίου Ματίνα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΑΘΗΝΑ, ΙΟΥΝΙΟΣ 2014 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ & ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Σελίδα1 Η ΑΝΑΓΚΗ Η αντιμετώπιση

Διαβάστε περισσότερα

Η Επιθετικότητα στα Παιδιά που Έχουν Βιώσει Τραύμα. Victoria Condon and Panos Vostanis Μετάφραση: Ματίνα Παπαγεωργίου

Η Επιθετικότητα στα Παιδιά που Έχουν Βιώσει Τραύμα. Victoria Condon and Panos Vostanis Μετάφραση: Ματίνα Παπαγεωργίου Η Επιθετικότητα στα Παιδιά που Έχουν Βιώσει Τραύμα Victoria Condon and Panos Vostanis Μετάφραση: Ματίνα Παπαγεωργίου Η συχνή επιθετική συμπεριφορά ενός παιδιού εναντίον ενηλίκων και συνομηλίκων, μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα. Σωματική Υγιεινή και. Παιδική Ανάπτυξη

Θέμα. Σωματική Υγιεινή και. Παιδική Ανάπτυξη Θέμα Σωματική Υγιεινή και Παιδική Ανάπτυξη Περιεχόμενα 1) Εισαγωγή 2) Εργασίες: Άθληση Ανθρώπων (Αναστάσιος Ανδρέου) Σωστή Διατροφή (Σωτήρης Δημακάκος Και Μανόλης Γιορταμάκης) Σχέση Σωματικής υγιεινής

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλήτρια - Εισηγήτρια : Κουτσή Αγορίτσα ιατροφολόγος - ιαιτολόγος

Ομιλήτρια - Εισηγήτρια : Κουτσή Αγορίτσα ιατροφολόγος - ιαιτολόγος Ομιλήτρια - Εισηγήτρια : Κουτσή Αγορίτσα ιατροφολόγος - ιαιτολόγος Συχνότερο πρόβλημα δημόσιας υγείας παγκοσμίως Έχει πάρει χαρακτήρα «επιδημίας» Μακροπρόθεσμες συνέπειες για την υγεία (Manios Y. et al,

Διαβάστε περισσότερα

Οδοντιατρική φροντίδα του παιδιού: κατευθυντήριες οδηγίες

Οδοντιατρική φροντίδα του παιδιού: κατευθυντήριες οδηγίες Οδοντιατρική φροντίδα του παιδιού: κατευθυντήριες οδηγίες Σ. Γκιζάνη Επικ. Καθηγήτρια, Εργ. Παιδοδοντιατρικής ΕΚΠΑ Γραµµατέας Ευρωπαϊκής Ακαδηµίας Παιδοδοντιατρικής (EAPD) Τήνος 20-23 Σεπτεµβρίου 2018

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχικές διαταραχές στην περιγεννητική περίοδο. Δέσποινα Δριβάκου Ψυχολόγος Msc Οικογενειακή θεραπεύτρια

Ψυχικές διαταραχές στην περιγεννητική περίοδο. Δέσποινα Δριβάκου Ψυχολόγος Msc Οικογενειακή θεραπεύτρια Ψυχικές διαταραχές στην περιγεννητική περίοδο Δέσποινα Δριβάκου Ψυχολόγος Msc Οικογενειακή θεραπεύτρια με τον όρο περιγεννητική περίοδος αναφερόμαστε στο χρονικό διάστημα της κύησης, της λοχείας και των

Διαβάστε περισσότερα

Εμπειρίες από υπηρεσίες ψυχικής ενδυνάμωσης για παιδιά στο Ηνωμένο Βασίλειο. Π. Παναγοπούλου, MD, MPH, PhD Παιδίατρος

Εμπειρίες από υπηρεσίες ψυχικής ενδυνάμωσης για παιδιά στο Ηνωμένο Βασίλειο. Π. Παναγοπούλου, MD, MPH, PhD Παιδίατρος Εμπειρίες από υπηρεσίες ψυχικής ενδυνάμωσης για παιδιά στο Ηνωμένο Βασίλειο Π. Παναγοπούλου, MD, MPH, PhD Παιδίατρος ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΜΙΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ψυχική υγεία είναι μια κατάσταση συναισθηματικής,

Διαβάστε περισσότερα

«Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες που επηρεάζουν την παχυσαρκία στην προσχολική ηλικία»

«Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες που επηρεάζουν την παχυσαρκία στην προσχολική ηλικία» ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ «Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες που επηρεάζουν την παχυσαρκία στην προσχολική

Διαβάστε περισσότερα

Μεγάλο ποσοστό της παιδικής εργασίας εμφανίζεται στην Ασία και στις χώρες του ειρηνικού με ποσοστό 122, επίσης εμφανίζεται στην Αφρική με

Μεγάλο ποσοστό της παιδικής εργασίας εμφανίζεται στην Ασία και στις χώρες του ειρηνικού με ποσοστό 122, επίσης εμφανίζεται στην Αφρική με ΠΑΙΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Μεγάλο ποσοστό της παιδικής εργασίας εμφανίζεται στην Ασία και στις χώρες του ειρηνικού με ποσοστό 122,300.000 επίσης εμφανίζεται στην Αφρική με ποσοστό 50.000.000.Στις χώρες αυτές, η παιδική

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο ΤΖΙΝΕΒΗ ΜΥΡΤΩ - ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ Τ.Ε. Β & Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η καρδιακή ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ιαχρονική παρακολούθηση της υγείας των Ελληνοπαίδων από τη γέννηση ως τα 18 χρόνια Χρύσα Μπακούλα Καθηγήτρια Παιδιατρικής Πανεπιστηµίου Αθηνών

ιαχρονική παρακολούθηση της υγείας των Ελληνοπαίδων από τη γέννηση ως τα 18 χρόνια Χρύσα Μπακούλα Καθηγήτρια Παιδιατρικής Πανεπιστηµίου Αθηνών ιαχρονική παρακολούθηση της υγείας των Ελληνοπαίδων από τη γέννηση ως τα 18 χρόνια Χρύσα Μπακούλα Καθηγήτρια Παιδιατρικής Πανεπιστηµίου Αθηνών Η εκκίνηση... Α Πανελλήνια Περιγεννητική Έρευνα όλοι ανεξαιρέτως

Διαβάστε περισσότερα

Η Έκθεση του Π.Ο.Υ για την πρόληψη των αυτοκτονιών με στοιχεία και για την Ελλάδα.

Η Έκθεση του Π.Ο.Υ για την πρόληψη των αυτοκτονιών με στοιχεία και για την Ελλάδα. Η Έκθεση του Π.Ο.Υ για την πρόληψη των αυτοκτονιών με στοιχεία και για την Ελλάδα. Στόχος του Σχεδίου Δράσης για την Ψυχική Υγεία 2013-2020 του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας(Π.Ο.Υ) ήταν η μείωση του ποσοστού

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Πτυχιακή εργασία ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Ραφαέλα Χριστοδούλου Α.Φ.Τ.: 2010335637 Λεμεσός,

Διαβάστε περισσότερα

Μαρία Καράντζα- Χαρώνη, MD, FAAP Διευθύντρια Ενδοκρινολογικής Κλινικής- Ιατρείου Ελέγχου Βάρους «Παίδων Μητέρα»

Μαρία Καράντζα- Χαρώνη, MD, FAAP Διευθύντρια Ενδοκρινολογικής Κλινικής- Ιατρείου Ελέγχου Βάρους «Παίδων Μητέρα» Μαρία Καράντζα- Χαρώνη, MD, FAAP Διευθύντρια Ενδοκρινολογικής Κλινικής- Ιατρείου Ελέγχου Βάρους «Παίδων Μητέρα» Πως υπολογίζουµε εάν ένα παιδί έχει φυσιολογικό βάρος ; ΒΜΙ = Βάρος/Ύψος² (σε kg/m²) Χρησιμοποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητική Εργασία Β Λυκείου Από την αρχαία Ελλάδα στη σύγχρονη εποχή, ο αθλητισμός και τα φαινόμενα της βίας και του ντόπινγκ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Ερευνητική Εργασία Β Λυκείου Από την αρχαία Ελλάδα στη σύγχρονη εποχή, ο αθλητισμός και τα φαινόμενα της βίας και του ντόπινγκ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία Αρσάκειο Γενικό Λύκειο Ψυχικού Ερευνητική Εργασία Β Λυκείου Σχολικό έτος: 2013-2014 Από την αρχαία Ελλάδα στη σύγχρονη εποχή, ο αθλητισμός και τα φαινόμενα της βίας και του ντόπινγκ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΛΑΡΙΣΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑ : ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΙΙ

ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΛΑΡΙΣΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑ : ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΙΙ ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΛΑΡΙΣΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑ : ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΙΙ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : «ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ» ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ : Κα ΚΥΠΑΡΙΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια

Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια 5 ο Συμπόσιο Νοσηλευτικής Ογκολογίας "Οι Ψυχολογικές Επιπτώσεις στον Ογκολογικό Ασθενή και ο Πολυδιάστατος Ρόλος της Συμβουλευτικής στην Αντιμετώπισής τους" Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική

Διαβάστε περισσότερα

ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2019 ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ. ΡΟΥΜΤΣΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Νοσηλεύτρια CPN, MSc Α Παιδιατρικής κλινικής ΑΠΘ

ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2019 ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ. ΡΟΥΜΤΣΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Νοσηλεύτρια CPN, MSc Α Παιδιατρικής κλινικής ΑΠΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2019 ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΡΟΥΜΤΣΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Νοσηλεύτρια CPN, MSc Α Παιδιατρικής κλινικής ΑΠΘ «Η μεγαλύτερη δύναμη της δημόσιας υγείας είναι η πρόληψη»

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΦΡΑΓΚΙΑΔΆΚΗ ΚΥΡΙΑΚΉ, ΣΧΟΛΙΚΉ ΨΥΧΟΛΌΓΟΣ, ΚΟΙ.ΚΕ.Ψ.Υ.Π.Ε. ΒΕΝΙΖΈΛΕΙΟ ΠΑΝΆΝΕΙΟ ΓΕΝΙΚΌ ΝΟΣΟΚΟΜΕΊΟ ΗΡΑΚΛΕΊΟΥ

ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΦΡΑΓΚΙΑΔΆΚΗ ΚΥΡΙΑΚΉ, ΣΧΟΛΙΚΉ ΨΥΧΟΛΌΓΟΣ, ΚΟΙ.ΚΕ.Ψ.Υ.Π.Ε. ΒΕΝΙΖΈΛΕΙΟ ΠΑΝΆΝΕΙΟ ΓΕΝΙΚΌ ΝΟΣΟΚΟΜΕΊΟ ΗΡΑΚΛΕΊΟΥ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΦΡΑΓΚΙΑΔΆΚΗ ΚΥΡΙΑΚΉ, ΣΧΟΛΙΚΉ ΨΥΧΟΛΌΓΟΣ, ΚΟΙ.ΚΕ.Ψ.Υ.Π.Ε. ΒΕΝΙΖΈΛΕΙΟ ΠΑΝΆΝΕΙΟ ΓΕΝΙΚΌ ΝΟΣΟΚΟΜΕΊΟ ΗΡΑΚΛΕΊΟΥ Η ΗΛΙΚΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΗ ΝΟΣΗΛΕΙΑ η νοσηλεία, είναι

Διαβάστε περισσότερα

Ποιο άτομο θεωρείται παιδί;

Ποιο άτομο θεωρείται παιδί; Ποιο άτομο θεωρείται παιδί; Παιδιά θεωρούνται όλα τα αγόρια και τα κορίτσια από 0 έως 18 ετών. Ποια είναι τα δικαιώματα του παιδιού; Σύμφωνα με την Σύμβαση για τα Δικαιώματα των παιδιών Απαγόρευση διακρίσεων

Διαβάστε περισσότερα

Η παιδική παχυσαρκία στην Ελλάδα/ Συµπεράσµατα συνεδρίου

Η παιδική παχυσαρκία στην Ελλάδα/ Συµπεράσµατα συνεδρίου Η παιδική παχυσαρκία στην Ελλάδα/ Συµπεράσµατα συνεδρίου Χριστιάνα Γ. Παυλίδου D.U., MSc Κλινικός ιατροφολόγος ιαιτολόγος Επιστηµονικός σύµβουλος ΠΑΙ ΕΙΑΤΡΟΦΗ by Epode Παιδική παχυσαρκία στην Ελλάδα Το

Διαβάστε περισσότερα

Ιδέες για ένα σωστό πρωινό

Ιδέες για ένα σωστό πρωινό Ιδέες για ένα σωστό πρωινό Υγιεινή Διατροφή Ισορροπία Ποικιλία Μέτρο Ομάδες τροφίμων Γάλα-γαλακτοκομικά προϊόντα (γιαούρτι) Φρούτα-απλοί υδατάνθρακες Λαχανικά (κυρίως πράσινα φυλλώδη) Ψωμί-αμυλώδη τρόφιμα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΩΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ. Μεταβολικό Σύνδρομο. Νεδελκοπούλου Ναταλία Τριανταφύλλου Παναγιώτα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΩΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ. Μεταβολικό Σύνδρομο. Νεδελκοπούλου Ναταλία Τριανταφύλλου Παναγιώτα ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΩΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ 9 Μεταβολικό Σύνδρομο Νεδελκοπούλου Ναταλία Τριανταφύλλου Παναγιώτα Εισαγωγή Το Μεταβολικό Σύνδρομο (ΜΣ) αποτελεί ένα οργανικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από την

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΕΞΙΑ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΕΞΙΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΕΞΙΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΥΨΗΛΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΜΑΖΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΕΞΙΑ Βρυξελλες, 12-13 ιουνιου 2008 Slovensko predsedstvo EU 2008 Slovenian Presidency

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 1 ο. Οι διατροφικές ανάγκες των παιδιών ΓΕΩΠΟΝΙΚΟΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΑΘΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. 1.1 Ανακαλύπτοντας τις διατροφικές ανάγκες

ΜΑΘΗΜΑ 1 ο. Οι διατροφικές ανάγκες των παιδιών ΓΕΩΠΟΝΙΚΟΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΑΘΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. 1.1 Ανακαλύπτοντας τις διατροφικές ανάγκες ΓΕΩΠΟΝΙΚΟΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΑΘΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Πρόγραμμα ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΕ ΕΥΠΑΘΕΙΣ ΟΜΑ ΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΚΑΤΆ ΤΗ ΙΑΡΚΕΙΑ ΖΩΗΣ ΜΑΘΗΜΑ 1 ο Οι διατροφικές ανάγκες των

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΩΝ ΗΜΕΡΙΔΑΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΩΝ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΩΝ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2015 ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ «ΓΕΜΑΤΟ ΔΙΑΤΡΟΦΗ» Δημοσθένης Β. Παναγιωτάκος, Καθηγητής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Οι διατροφικές

Διαβάστε περισσότερα

Συστημική προσέγγιση που εφαρμόζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για τη βελτίωση της Υγείας Μητέρας-Παιδιού: Εφαρμογή στη χώρα Χ

Συστημική προσέγγιση που εφαρμόζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για τη βελτίωση της Υγείας Μητέρας-Παιδιού: Εφαρμογή στη χώρα Χ Συστημική προσέγγιση που εφαρμόζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για τη βελτίωση της Υγείας Μητέρας-Παιδιού: Εφαρμογή στη χώρα Χ Έτος Δείκτες θνησιμότητας Δείκτες Αναπαραγωγικότητας Δείκτες Βρεφικής

Διαβάστε περισσότερα

24/1/ ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ

24/1/ ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ 1 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 24 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014 1 2 Σχετικά με την παχυσαρκία Η παχυσαρκία αναγνωρίστηκε παγκοσμίως μία από τις πιο επικίνδυνες και σοβαρές ασθένειες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ. για την έρευνα. «Πανελλήνια Επιδημιολογική Μελέτη Καταγραφής Στοματικής Υγείας»

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ. για την έρευνα. «Πανελλήνια Επιδημιολογική Μελέτη Καταγραφής Στοματικής Υγείας» ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ για την έρευνα «Πανελλήνια Επιδημιολογική Μελέτη Καταγραφής Στοματικής Υγείας» Η Έρευνα - γενικά Η έρευνα αυτή αφορά τη σχεδίαση και διεξαγωγή μιας πανελλαδικής έρευνας για την καταγραφή

Διαβάστε περισσότερα

Βασιλόπουλος Φ. Στέφανος. Παιδαγωγικό Τμήμα Δ. Ε. Πανεπιστήμιο Πατρών

Βασιλόπουλος Φ. Στέφανος. Παιδαγωγικό Τμήμα Δ. Ε. Πανεπιστήμιο Πατρών Βασιλόπουλος Φ. Στέφανος Παιδαγωγικό Τμήμα Δ. Ε. Πανεπιστήμιο Πατρών Τις τελευταίες δεκαετίες, η παιδική και εφηβική κατάθλιψη έχει μετατραπεί σε ένα υπαρκτό πρόβλημα που ταλανίζει τους νέους. Τα ποσοστά

Διαβάστε περισσότερα

Ενδοσχολική βία (bullying)

Ενδοσχολική βία (bullying) Ενδοσχολική βία (bullying) Τι είναι σχολικός εκφοβισμός Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα σύνθετο φαινόμενο που αυτό που τον ξεχωρίζει από το πείραγμα και τον τσακωμό, είναι η ένταση του, η διάρκεια του,

Διαβάστε περισσότερα

«Άγχος στην εφηβεία και ο ρόλος των γονέων»

«Άγχος στην εφηβεία και ο ρόλος των γονέων» «Άγχος στην εφηβεία και ο ρόλος των γονέων» ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΓΟΝΕΩΝ N. ΣΜΥΡΗΣ 15.11.2017 Ελένη K. Τζαβέλα, MSc. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεύτρια Επιστημονική συνεργάτης της Μονάδας Εφηβικής

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΝΕΥΡΙΚΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑ ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΜΑΥΡΙΔΟΥ ΠΑΡΘΕΝΑ

ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΝΕΥΡΙΚΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑ ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΜΑΥΡΙΔΟΥ ΠΑΡΘΕΝΑ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΜΑ : ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΣ/ΚΗ ΙΙ ΥΠ. ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ : ΚΥΠΑΡΙΣΗ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΝΕΥΡΙΚΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑ ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΜΑΥΡΙΔΟΥ ΠΑΡΘΕΝΑ ΛΑΡΙΣΑ 2010 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ, ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΙΔΟΣΗ

ΦΥΣΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ, ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΙΔΟΣΗ ΦΥΣΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ, ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΙΔΟΣΗ Δημήτρης Κουρέτας, PhD Τμήμα Βιοχημείας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Η παχυσαρκία θεωρείται

Διαβάστε περισσότερα

Ονοματεπώνυμο: Ελένη Ντίμερη Τάξη: Α Λυκείου Τμήμα: Α3 Σχολείο: 7 Λύκειο Καλλιθέας. Δημοσκοπική Έρευνα

Ονοματεπώνυμο: Ελένη Ντίμερη Τάξη: Α Λυκείου Τμήμα: Α3 Σχολείο: 7 Λύκειο Καλλιθέας. Δημοσκοπική Έρευνα Ονοματεπώνυμο: Ελένη Ντίμερη Τάξη: Α Λυκείου Τμήμα: Α3 Σχολείο: 7 Λύκειο Καλλιθέας Δημοσκοπική Έρευνα Εισαγωγή Στην εφηβική ηλικία μπορεί να παρατηρηθούν διαταραχές πρόσληψης της τροφής, για παράδειγμα

Διαβάστε περισσότερα

Παιδική και Νεανική Πρόνοια

Παιδική και Νεανική Πρόνοια M3 A13 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ, ΔΙΚΤΥΩΣΗ κι ΑΛΛΗΛΕΝΔΕΤΕΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ Παιδική και Νεανική Πρόνοια Υπηρεσίες και Μέτρα (ΕΛΛΑΔΑ) επιλεξιμότητας (1) Νομοθετικές Απαιτήσεις (1) Νόμος υπ αρθ.2716 (ΦΕΚ 96/Α/17-5-1999) για

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφικές Διαταραχές & η αντιμετώπιση τους

Διατροφικές Διαταραχές & η αντιμετώπιση τους Διατροφικές Διαταραχές & η αντιμετώπιση τους www.cydadiet.org www.iph.com.cy Προσφορά Συνδέσμου Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου σε συνεργασία με την εταιρεία Iacovos Photiades Foodstuff Suppliers

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχοκοινωνικοί βλαπτικοί παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος. Γ. Ραχιώτης Ειδικός ιατρός εργασίας Λέκτορας Επιδημιολογίας ΠΘ

Ψυχοκοινωνικοί βλαπτικοί παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος. Γ. Ραχιώτης Ειδικός ιατρός εργασίας Λέκτορας Επιδημιολογίας ΠΘ Ψυχοκοινωνικοί βλαπτικοί παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος Γ. Ραχιώτης Ειδικός ιατρός εργασίας Λέκτορας Επιδημιολογίας ΠΘ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Τροποποίηση της σχέσης του ανθρώπου με το περιβάλλον.

Διαβάστε περισσότερα

Στέργιος Ι. Τραπότσης Χειρουργός Ορθοπαιδικός Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Διδάσκων ΤΕΦAΑ-ΠΘ

Στέργιος Ι. Τραπότσης Χειρουργός Ορθοπαιδικός Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Διδάσκων ΤΕΦAΑ-ΠΘ Άσκηση, διατροφή & υγεία Στέργιος Ι. Τραπότσης Χειρουργός Ορθοπαιδικός Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Διδάσκων ΤΕΦAΑ-ΠΘ Άσκηση, διατροφή & υγεία Μακροχρόνια επιστημονική έρευνα έχει αποδείξει ότι πολλά από

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ, ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ & ΠΑΓΙΔΕΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ. Χρήστος Παναγιώτης Ιωάννου Βασιλική Κατσάμπαλου Ευστράτιος Κοντοπάνος

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ, ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ & ΠΑΓΙΔΕΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ. Χρήστος Παναγιώτης Ιωάννου Βασιλική Κατσάμπαλου Ευστράτιος Κοντοπάνος ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ, ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ & ΠΑΓΙΔΕΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ Χρήστος Παναγιώτης Ιωάννου Βασιλική Κατσάμπαλου Ευστράτιος Κοντοπάνος Κίνητρα Οι αναπτυξιακοί οικονομολόγοι φαίνεται να αγνοούν τη διατροφική

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχοφαρμακολογία των διατροφικών διαταραχών στην παιδική και εφηβική ηλικία. Pediatr Clin N Am 58 (2011) 121-138

Ψυχοφαρμακολογία των διατροφικών διαταραχών στην παιδική και εφηβική ηλικία. Pediatr Clin N Am 58 (2011) 121-138 Ψυχοφαρμακολογία των διατροφικών διαταραχών στην παιδική και εφηβική ηλικία Pediatr Clin N Am 58 (2011) 121-138 a Nevile H. Golden, MD, b Evelyn Attia, MD a Division of Adolescent Medicine, Stanford University

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Δανιηλίδου Νικολίνα, Ψυχολόγος, MSc στην Ψυχολογία της Υγείας

Γράφει: Δανιηλίδου Νικολίνα, Ψυχολόγος, MSc στην Ψυχολογία της Υγείας Γράφει: Δανιηλίδου Νικολίνα, Ψυχολόγος, MSc στην Ψυχολογία της Υγείας Η ιατρική ορίζει ως χρόνια ασθένεια την ασθένεια που είναι μακρόχρονη ή με συχνά επεισόδια. Παλαιότερα, η διάγνωση μιας σημαντικής

Διαβάστε περισσότερα

Οδοντιατρική Σχολή Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Οδοντιατρική αντιμετώπιση παιδιών και εφήβων με σχιστία

Οδοντιατρική Σχολή Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Οδοντιατρική αντιμετώπιση παιδιών και εφήβων με σχιστία Οδοντιατρική Σχολή Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Οδοντιατρική αντιμετώπιση παιδιών και εφήβων με σχιστία Δρ. Σωτηρία Γκιζάνη Επικ. Καθηγήτρια Εργαστήριο Παιδοδοντιατρικής Από τις πιο συχνές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΚΑΥΚΙΑ ΘΕΟΔΩΡΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ 1 ο Μάθημα Προγραμματισμένα μαθήματα 2/10, 9/10, 16/10, 23/10, 30/10, 6/11, 13/11, 20/11, 27/11, 4/12, 11/12,

Διαβάστε περισσότερα

Κατανοώντας τη Σχέση Στόματος & Σώματος

Κατανοώντας τη Σχέση Στόματος & Σώματος Κατανοώντας τη Σχέση Στόματος & Σώματος ΠΩΣ Η ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΜΑΣ ΥΓΕΙΑ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΜΑΣ ΥΓΕΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ 20 Μαρτίου ΣΚΕΨΟΥ ΤΟ ΣΤΟΜΑ ΣΟΥ ΣΚΕΨΟΥ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΣΟΥ Το στόμα μας είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΜΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΙΔΗΜΙΑ

ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΜΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΜΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΙΔΗΜΙΑ Η παχυσαρκία αποτελεί μία ασθένεια η οποία τείνει να εκλάβει διαστάσεις επιδημίας ή κοινωνικής μάστιγας τις τελευταίες δεκαετίες. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οργανισμό

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφή και Υγεία. Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων

Διατροφή και Υγεία. Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Διατροφή και Υγεία Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ. Σχ. έτος 2015-2016 Διατροφή και Υγεία Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΑΘΗΝΑ, ΙΟΥΝΙΟΣ 2014 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗΣ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ & ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, PROLEPSIS Η ΑΝΑΓΚΗ Η οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ. Εισαγωγή. Σκοπός

ΠΕΡΙΛΗΨΗ. Εισαγωγή. Σκοπός ΠΕΡΙΛΗΨΗ Εισαγωγή Η παιδική παχυσαρκία έχει φτάσει σε επίπεδα επιδημίας στις μέρες μας. Μαστίζει παιδιά από μικρές ηλικίες μέχρι και σε εφήβους. Συντείνουν αρκετοί παράγοντες που ένα παιδί γίνεται παχύσαρκο

Διαβάστε περισσότερα

Προαγωγή Υγείας Πρόληψη Νόσου Ιατρική κοινότητας

Προαγωγή Υγείας Πρόληψη Νόσου Ιατρική κοινότητας Προαγωγή Υγείας Πρόληψη Νόσου Ιατρική κοινότητας Οικογενειακός Προγραμματισμός Απόστολος Βανταράκης Αναπλ. Καθηγητής Υγιεινής Παν/μιο Πατρών Οικογενειακός Προγραμματισμός Αποτελεί βασικό στοιχείο της Προληπτικής

Διαβάστε περισσότερα

διαιτητικές συνήθειες εμβρυϊκή εφηβείας ψυχογενής ανορεξία

διαιτητικές συνήθειες εμβρυϊκή εφηβείας ψυχογενής ανορεξία ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Οι σωστές διατροφικές συνήθειες συμβάλλουν σημαντικά στην προαγωγή της υγείας και στην πρόληψη χρόνιων νοσημάτων. Όσο πιο νωρίς αποκτάμε συνήθειες που προάγουν την υγεία μας τόσο λιγότερα

Διαβάστε περισσότερα

Η παιδική 6ία στην κοινωνία και την υγεία

Η παιδική 6ία στην κοινωνία και την υγεία Η παιδική 6ία στην κοινωνία και την υγεία Γιάννης Υφαντόπουλος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών ΕΙΣΑΓΩΓΗ πάρχουν πολλές περιπτώσεις Βίας σε Βάρος των παιδιών,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η φροντίδα για τη λήψη τροφής αποτελεί μια από τις κυριότερες ασχολίες του ανθρώπου. Όσο σημαντική είναι για τον άνθρωπο η τροφή τόσο σημαντική είναι και η στέρηση

Διαβάστε περισσότερα

Προάσπιση της Δημόσιας Υγείας

Προάσπιση της Δημόσιας Υγείας Παρουσίαση έκδοσης Yearbook 2014-2015 The Power of Collaboration Τρίτη 7 Ιουλίου Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης Προάσπιση της Δημόσιας Υγείας Αθηνά Λινού, MD, MPH, PhD Καθηγήτρια, Διευθύντρια Εργαστηρίου Υγιεινής,

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής στην Εφηβεία

Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής στην Εφηβεία Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής στην Εφηβεία Β. Α. Παπαγεωργίου MD, Med, Δρ. Α.Π.Θ. Παιδοψυχίατρος - TEACCH Consultant τ. Επίκουρος Καθηγήτρια Παιδοψυχιατρικής Οι Δ.Π.Τ. Δεν είναι απλώς αποκλίνουσες διατροφικές

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΙΑΤΡΟΦΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΙΑΤΡΟΦΗΣ Νούς υγιής εν σώµατι υγιή ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΙΑΤΡΟΦΗΣ ιατροφή και Υγεία Η υγεία αλλά και η νόσος είναι καταστάσεις που δεν οφείλονται ποτέ σε ένα µόνο παράγοντα. Οι κύριες οµάδες παραγόντων

Διαβάστε περισσότερα

Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΠΑΑ ΑΠO ΤΙΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΕΣ ΣΤΙΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ. Μαρία Χατζηστυλιανού-Σιδηροπούλου

Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΠΑΑ ΑΠO ΤΙΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΕΣ ΣΤΙΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ. Μαρία Χατζηστυλιανού-Σιδηροπούλου Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΠΑΑ ΑΠO ΤΙΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΕΣ ΣΤΙΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ Μαρία Χατζηστυλιανού-Σιδηροπούλου Παιδίατρος Ανοσολόγος Ομότιμη Καθηγήτρια Τμήματος Ιατρικής ΣΕΥ Α.Π.Θ. ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΑΑ Οι Πρωτοπαθείς

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ : ΌΤΑΝ Η ΔΙΑΙΤΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΜΜΟΝΗ

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ : ΌΤΑΝ Η ΔΙΑΙΤΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΜΜΟΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ : ΌΤΑΝ Η ΔΙΑΙΤΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΜΜΟΝΗ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σε μια εποχή που τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες έχουν κάνει στροφή 180 μοιρών προς το φαγητό, τα φαινόμενα παχυσαρκίας αλλά και διαταραχών

Διαβάστε περισσότερα

«Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά»

«Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά» «Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά» Θεοδώρα Πάσχου α.μ 12181 Τμήμα Λογοθεραπείας-Τ.Ε.Ι ΗΠΕΙΡΟΥ Εισαγωγικές επισημάνσεις 1) η εκδήλωση διαταραχών στην κατάκτηση μαθησιακών δεξιοτήτων προκαλεί

Διαβάστε περισσότερα

Άρθρο 1. Άρθρο 2. Άρθρο 3. Άρθρο 4. Επίσημα κείμενα και διδακτικό υλικό. Ορισμός του παιδιού. Παιδί θεωρείται ένα άτομο κάτω των 18 ετών.

Άρθρο 1. Άρθρο 2. Άρθρο 3. Άρθρο 4. Επίσημα κείμενα και διδακτικό υλικό. Ορισμός του παιδιού. Παιδί θεωρείται ένα άτομο κάτω των 18 ετών. Ορισμός του παιδιού Παιδί θεωρείται ένα άτομο κάτω των 18 ετών. Άρθρο 1 Απαγόρευση διακρίσεων Κάθε παιδί πρέπει να αντιμετωπίζεται χωρίς διακρίσεις λόγω χρώματος, φύλου, γλώσσας, θρησκείας, άποψης, χώρας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΣΑΠΑΤΣΑΡΗ ε.

ΤΣΑΠΑΤΣΑΡΗ ε. Ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να εμφανιστεί στον καθένα ανεξάρτητα από την ηλικία, το χρώμα ή το φύλο. Είναι μια χρόνια νόσος που όταν δεν είναι σωστά ρυθμισμένη μπορεί να δημιουργήσει απειλητικές για τη

Διαβάστε περισσότερα

Η διατροφή των μαθητών: Η περίπτωση των Ολοήμερων Δημοτικών Σχολείων

Η διατροφή των μαθητών: Η περίπτωση των Ολοήμερων Δημοτικών Σχολείων IHPCBG: Επένδυση για την υγεία και ευημερία των παιδιών σε Βουλγαρία και Ελλάδα IHPCBG: Investment in the health and the prosperity of the children in the Bulgarian Greek region 10-12 Οκτωβρίου 2013 Η

Διαβάστε περισσότερα

Η ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΨΥΧΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ. Νατάσα Βασιλάκη, Μ.Α., Πτυχιούχος Κλινικής Ψυχολογίας

Η ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΨΥΧΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ. Νατάσα Βασιλάκη, Μ.Α., Πτυχιούχος Κλινικής Ψυχολογίας Η ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΨΥΧΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ Νατάσα Βασιλάκη, Μ.Α., Πτυχιούχος Κλινικής Ψυχολογίας 1 Γιατί είναι απαραίτητη η πρόληψη; Συνέπειες των ψυχικών παθήσεων: Χάνονται ζωές (αυτοκτονίες, τροχαία) Χάνονται πολλά

Διαβάστε περισσότερα

Ο καθημερινός άνθρωπος ως «ψυχολόγος» της προσωπικότητάς του - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχο

Ο καθημερινός άνθρωπος ως «ψυχολόγος» της προσωπικότητάς του - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχο Έ να πολύ μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που αντιμετωπίζουν έντονο άγχος, δυσθυμία, «κατάθλιψη» έχει την «τάση» να αποδίδει λανθασμένα τις ψυχικές αυτές καταστάσεις, σε έναν «προβληματικό εαυτό του», (μία δυστυχώς

Διαβάστε περισσότερα

Διπολική διαταραχή μανιοκατάθλιψη,

Διπολική διαταραχή μανιοκατάθλιψη, ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Ο όρος ψυχική διαταραχή περιλαμβάνει ένα μεγάλο εύρος προβλημάτων που έχουν σχέση με την ψυχική κατάσταση και την συμπεριφορά ενός ατόμου. Οι διάφορες ψυχικές διαταραχές εκδηλώνονται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ Αθηνά Λινού, MD, PhD, MPH Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Διευθύντρια του Εργαστηρίου Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Πρόεδρος Ινστιτούτου

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Το θέμα της εργασίας μας είναι η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ. Ασχοληθήκαμε με τις διατροφικές συνήθειες των αθλητών από την αρχαία Ελλάδα έως και σήμερα. Βρέθηκαν

Διαβάστε περισσότερα

Η Παιδική Παχυσαρκία στην Κύπρο. Σάββας Χρ Σάββα MD, PhD Ερευνητικό και Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο Υγεία του Παιδιού

Η Παιδική Παχυσαρκία στην Κύπρο. Σάββας Χρ Σάββα MD, PhD Ερευνητικό και Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο Υγεία του Παιδιού Η Παιδική Παχυσαρκία στην Κύπρο Σάββας Χρ Σάββα MD, PhD Ερευνητικό και Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο Υγεία του Παιδιού Επιδημία Παχυσαρκίας Source: IASOWebsite 2013 Αν δεν πάρουμε σύντομα αποτελεσματικά μέτρα,

Διαβάστε περισσότερα

Τα βασικά δικαιώματα μπορούμε να τα χωρίσουμε σε 4 ομάδες:

Τα βασικά δικαιώματα μπορούμε να τα χωρίσουμε σε 4 ομάδες: Ας δούμε μια τυπική μέρα στη ζωή ενός παιδιού... Ξυπνά το πρωί, τρώει το πρόγευμα του, πάει σχολείο (αν και ίσως με κάποια παράπονα..!), έρχεται πίσω στο σπίτι, απολαμβάνει το μεσημεριανό του, κάνει την

Διαβάστε περισσότερα

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους.

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί» Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους Η αυτοεικόνα μας «σχηματίζεται» ως ένα σχετικά σταθερό

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος του Γενικού Ιατρού

Ο ρόλος του Γενικού Ιατρού Α/βάθμια Φροντίδα Υγείας και Νοσοκομείο: μια αμφίδρομη σχέση Ο ρόλος του Γενικού Ιατρού Κ. Μίχας MD MSc PhD FESC Επιμελητής Α Γενικής Ιατρικής Γ.Ν.-Κ.Υ. Κύμης «Γ. Παπανικολάου» Εισαγωγή Παιδιατρική και

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα»

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Παρακάτω θα αναφερθούμε χωριστά στις επιπτώσεις και την αντιμετώπιση (α) του

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ Σειρά Α Ιούνιος (Το γραπτό αποτελείται από 5 σελίδες)

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ Σειρά Α Ιούνιος (Το γραπτό αποτελείται από 5 σελίδες) (Το γραπτό αποτελείται από 5 σελίδες) ΜΕΡΟΣ Α (60 Μονάδες) Να απαντήσετε και στις ΕΚΑ ερωτήσεις. Η κάθε ερώτηση βαθμολογείται με έξι μονάδες. 1. Nα επεξηγήσετε τα πιο κάτω είδη τραπεζικών καρτών, δίνοντας

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑΣ & ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ: ΟΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ PROLEPSIS

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑΣ & ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ: ΟΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ PROLEPSIS Φραγκοκλησιάς 7, 151 25, Μαρούσι, Αθήνα, Τηλ. 210-6255700, Fax: 210-6106810, E-mail: info@prolepsis.gr, www.prolepsis.gr ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Κατάθλιψη, απώλεια, διαζύγιο της Τερίνας Μαλιώτη

Κατάθλιψη, απώλεια, διαζύγιο της Τερίνας Μαλιώτη Κατάθλιψη, απώλεια, διαζύγιο της Τερίνας Μαλιώτη Πολλές έρευνες συνδέουν την απώλεια του γονέα με την κατάθλιψη του παιδιού. Με τον όρο «απώλεια του ενός γονέα» εννοούμε την απομάκρυνση του παιδιού από

Διαβάστε περισσότερα

Αφορά γονείς-παιδιά Εκµάθηση χρήσης του Η/Υ από την προσχολική ηλικία Συµβολή γονέων στην χρήση του Η/Υ από τα παιδιά

Αφορά γονείς-παιδιά Εκµάθηση χρήσης του Η/Υ από την προσχολική ηλικία Συµβολή γονέων στην χρήση του Η/Υ από τα παιδιά Αφορά γονείς-παιδιά Εκµάθηση χρήσης του Η/Υ από την προσχολική ηλικία Συµβολή γονέων στην χρήση του Η/Υ από τα παιδιά Πρόσβαση στην γνώση και στην πληροφορία -Επιστήµονες-πειράµατα -Πηγή ενηµέρωσης-εξελίξεις

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ Σειρά Α Ιούνιος (Το γραπτό αποτελείται από 6 σελίδες)

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ Σειρά Α Ιούνιος (Το γραπτό αποτελείται από 6 σελίδες) (Το γραπτό αποτελείται από 6 σελίδες) ΜΕΡΟΣ Α (60 Μονάδες) Να απαντήσετε και στις ΔΕΚΑ ερωτήσεις. Η κάθε ερώτηση βαθμολογείται με έξι μονάδες. 1. α) Να επεξηγήσετε τον όρο οικογενειακός προϋπολογισμός.

Διαβάστε περισσότερα

Παράγοντες Προστασίας και Κινδύνου

Παράγοντες Προστασίας και Κινδύνου Η ψυχική ζωή του παιδιού οικοδομείται μέσα από μια σχέση αλληλεπίδρασης με τους σημαντικούς Άλλους, τη μητέρα και τον πατέρα αρχικά και το ευρύτερο περιβάλλον στη συνέχεια. Μέσα από αυτήν τη συναισθηματική

Διαβάστε περισσότερα

Λόγοι και παράγοντες που οδηγούν τους νέους σε χρήση αλκοόλ. Παιπέτης Νίκος Τσάκα Μαρία Κρητικός Γιώργος Μέριανος Αλέξανδρος

Λόγοι και παράγοντες που οδηγούν τους νέους σε χρήση αλκοόλ. Παιπέτης Νίκος Τσάκα Μαρία Κρητικός Γιώργος Μέριανος Αλέξανδρος Λόγοι και παράγοντες που οδηγούν τους νέους σε χρήση αλκοόλ Παιπέτης Νίκος Τσάκα Μαρία Κρητικός Γιώργος Μέριανος Αλέξανδρος Κοινωνικοί παράγοντες που οδηγούν στη χρήση αλκοόλ τους νέους Ο πιο συχνός λόγος

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ Σειρά Α Ιούνιος 2014. (Το γραπτό αποτελείται από 7 σελίδες)

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ Σειρά Α Ιούνιος 2014. (Το γραπτό αποτελείται από 7 σελίδες) (Το γραπτό αποτελείται από 7 σελίδες) ΜΕΡΟΣ Α (60 Μονάδες) Να απαντήσετε και στις ΔΕΚΑ ερωτήσεις. Η κάθε ερώτηση βαθμολογείται με έξι μονάδες. 1. Η οικονομική κρίση στις μέρες μας έχει επηρεάσει την πλειοψηφία

Διαβάστε περισσότερα

Ενυδάτωση & Ηλικωμένοι. Αδελαΐς Αθανασάτου, MSc Υποψήφια Διδάκτωρ Διατροφής του Ανθρώπου Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνων

Ενυδάτωση & Ηλικωμένοι. Αδελαΐς Αθανασάτου, MSc Υποψήφια Διδάκτωρ Διατροφής του Ανθρώπου Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνων Ενυδάτωση & Ηλικωμένοι Αδελαΐς Αθανασάτου, MSc Υποψήφια Διδάκτωρ Διατροφής του Ανθρώπου Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνων Ποιοί είναι ηλικιωμένοι? Ορίζονται ως οι ενήλικοι ηλικίας μεγαλύτερης των 65 ετών Διαφοροποιήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Ευριπιδου Πολυκαρπος Παθολογος-Διαβητολογος C.D.A. College Limassol

Δρ. Ευριπιδου Πολυκαρπος Παθολογος-Διαβητολογος C.D.A. College Limassol Δρ. Ευριπιδου Πολυκαρπος Παθολογος-Διαβητολογος C.D.A. College Limassol ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2014 ΘΕΜΑ:Παραγοντες που επηρεαζουν την υγεια. Το 1948 με την ιδρυση του Π.Ο.Υ. τεθηκαν επισημως τα θεμελια για

Διαβάστε περισσότερα

16 Οκτωβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής Είμαστε ό,τι τρώμε...

16 Οκτωβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής Είμαστε ό,τι τρώμε... 16 Οκτωβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής Είμαστε ό,τι τρώμε... Η Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 16 Οκτωβρίου, ωστόσο περισσότεροι από 850 εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να πεινούν

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΓΟΝΕΙΣ & ΦΡΟΝΤΙΣΤΕΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ»

«ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΓΟΝΕΙΣ & ΦΡΟΝΤΙΣΤΕΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ» Τ Ζ Ο Υ Α Ν Α Κ Η Σ Ι Ω Α Ν Ν Η Σ, Ψ Υ Χ Ο Λ Ο Γ Ο Σ M SC Κ Ο Ι. Κ Ε. Ψ Υ Π Ε Β Ε Ν Ι Ζ Ε Λ Ε Ι Ο Υ Ν Ο Σ Ο Κ Ο Μ Ε Ι Ο Υ Κ Ρ Η Τ Η Σ. ΡΑ Ϊ Κ Ο Υ Μ Α Ρ Ι Α, Κ Α Θ Η Γ Η Τ Ρ Ι Α Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Η Σ Ε

Διαβάστε περισσότερα

Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή;

Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή; Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή; Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 ξεκίνησε μία μεγάλη έρευνα, γνωστή ως η μελέτη των 7 χωρών, όπου μελετήθηκαν οι διατροφικές συνήθειες ανθρώπων από τις εξής

Διαβάστε περισσότερα

«τι συμβαίνει στην εφηβεία;»

«τι συμβαίνει στην εφηβεία;» «τι συμβαίνει στην εφηβεία;» κανονικό βάρος πολύ χαµηλό βάρος ΜΟΝΑΔΑ ΕΦΗΒΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ (Μ.Ε.Υ.) Β ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΙΔΩΝ «Π. & Α. ΚΥΡΙΑΚΟΥ» Διευθύντρια : Aν. Καθηγήτρια

Διαβάστε περισσότερα

Εταιρικές Δράσεις Προαγωγής Υγείας & Ευεξίας

Εταιρικές Δράσεις Προαγωγής Υγείας & Ευεξίας Εταιρικές Δράσεις Προαγωγής Υγείας & Ευεξίας www.primus-seminaria.gr Προαγωγή Υγείας Στον Εργασιακό Χώρο Μέσω Αθλητικής Κινητικής Αναψυχής Το πρόγραμμα έχει σκοπό να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει

Διαβάστε περισσότερα