φυτών στη περιοχή της Δυτικής Σάμου : καταγραφή της παραδοσιακής γνώσης & σύγκριση με τη βιβλιογραφία»

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "φυτών στη περιοχή της Δυτικής Σάμου : καταγραφή της παραδοσιακής γνώσης & σύγκριση με τη βιβλιογραφία»"

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ : «Χρήσεις μη καλλιεργούμενων φυτών στη περιοχή της Δυτις Σάμου : καταγραφή της παραδοσιας γνώσης & σύγκριση με τη βιβλιογραφία» Παυλή Κωνσταντίνα Επιβλέπων καθηγητής: Δημητρακόπουλος Παναγιώτης Μυτιλήνη Οκτώβριος 2014

2 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα καθηγητή μου, τον κ. Παναγιώτη Δημητρακόπουλο, Επίκουρο Καθηγητή του τμήματος Περιβάλλοντος για τις υποδείξεις του και για την βοήθειά του καθόλη τη διάρκεια εκπόνησης της παρούσας πτυχιας εργασίας. Επίσης, θα ηθελα να ευχαριστήσω θερμά κ τα μέλη της εξεταστις επιτροπής: τον κ. Ακριώτη Τριαντάφυλλο Επίκουρο καθηγητή του τμήματος Περιβάλλοντος και τον κ. Αθανάσιο Κίζο, Επίκουρο Καθηγητή του τμήματος Γεωγραφίας για τη μελέτη κ αξιολόγηση της δουλειάς μου.

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η αξία των μη καλλιεργούμενων ή «άγριων» φυτών Χρήσεις μη καλλιεργούμενων ειδών ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ Κλιματολογικές συνθήκες της Σάμου Χλωρίδα της Σάμου Πανίδα της Σάμου ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Ερευνητι μέθοδος-διαδικασία Στόχοι της έρευνας Ανάλυση δεδομένων ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Δημογραφικά δεδομένα Γνώμες για τη συλλογή & τις χρήσεις μη καλλιεργούμενων φυτών Γνώσεις μη καλλιεργούμενων φυτών Καταγραφή από την έρευνά μου ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ...103

4 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1: Κατηγορίες ιατρις χρήσης...11 Πίνακας 2:Διαχωρισμός έκτασης της Σάμου Κατηγορίες Χρήσεων γης...13 Πίνακας 3: Κλιματολογικά στοιχεία της νήσου Σάμου...13 Πίνακας 4 Περιοχές Αξιόλογου Φυσικού Κάλλους στη Σάμο (Natura 2000)...15 Πίνακας 5: Τα υπό μελέτη φυτά...19 Πίνακας 6: Συχνότητα εμφάνισης άνδρα/γυναίκας...24 Πίνακας 7: Μέλη οικογένειας των ερωτώμενων...24 Πίνακας 8: Ηλικία ερωτώμενων...25 Πίνακας 9: Επάγγελμα των ερωτώμενων...27 Πίνακας 10: Γνωρίζετε ότι η περιοχή στην οποία διαμένετε αποτελεί Προστατευόμενη Περιοχή;...27 Πίνακας 11: Αν όχι, γιατί δεν συλλέγετε φυτά;...28 Πίνακας 12: Πότε ξεκινήσατε τη συλλογή ;...29 Πίνακας 13: Πηγαίνετε μόνος στη συλλογή ;...29 Πίνακας 14: Η συλλογή είναι κάτι που θυμάστε από μικρό παιδί, που το μάθατε από άλλους (γονείς, συγγενείς, φίλους);...30 Πίνακας 15: Πρέπει να συνεχιστεί η συλλογή των φυτών;...30 Πίνακας 16: Είναι σημαντι η προσφορά των μη καλλιεργούμενων φυτών;..31 Διάγραμμα 1: Σύνολο Χρήσεων συγκριτικά με την ηλικία...31 Πίνακας 17: Συσχέτιση ηλικίας-άθροισμα χρήσεων...32 Πίνακας 18: Χρήσεις των φυτών...33 Πίνακας 19: Χρήσεις της Αναγαλλίς (με βάση την έρευνά μου)...49 Πίνακας 20: Χρήσεις της Κουμαριάς (με βάση την έρευνά μου)...50

5 Πίνακας 21: Χρήσεις της Καστανιάς (με βάση την έρευνά μου)...52 Πίνακας 22: Χρήσεις της Χαρουπιάς (με βάση την έρευνά μου)...54 Πίνακας 23: Χρήσεις του Σκορπιδόχορτου ή Σκορπιδιού (με βάση την έρευνα μου)...56 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ/ΣΧΕΔΙΩΝ Χάρτης 1: Περιοχές δικτύου Natura 2000, Σάμος...18 Διάγραμμα 2: Καταγραφή Χρήσεων της Kουμαριάς...35 Διάγραμμα 3 Καταγραφή Χρήσεων της Αναγαλλίς...36 Διάγραμμα 4: Καταγραφή Χρήσεων της Κάππαρης...36 Διάγραμμα 5: Καταγραφή Χρήσεων της Καστανιάς...37 Διάγραμμα 6: Καταγραφή Χρήσεων του Αμάραντου...38 Διάγραμμα 7: Καταγραφή Χρήσεων της Χαρουπιάς...38 Διάγραμμα 8: Καταγραφή Χρήσεων του Σκορπιδόχορτου...39 Διάγραμμα 9: Καταγραφή Χρήσεων του Γαϊδουράγκαθου...40 Διάγραμμα 10: Καταγραφή Χρήσεων του Θυμαριού...40 Διάγραμμα 11: Καταγραφή Χρήσεων του Βάτου...41 Διάγραμμα 12: Καταγραφή Χρήσεων της Τζιτζιφιάς...42 Διάγραμμα 13: Καταγραφή Χρήσεων του Κρίταμου...42 Διάγραμμα 14: Καταγραφή Χρήσεων του Μελισσόχορτου...43 Διάγραμμα 15: Καταγραφή Χρήσεων της Δάφνης...44 Διάγραμμα 16: Καταγραφή Χρήσεων του Βαλσαμόχορτου...44 Διάγραμμα 17: Καταγραφή Χρήσεων του Κυπαρισσιού...45 Διάγραμμα 18: Καταγραφή Χρήσεων του Δεντρολίβανου...46 Διάγραμμα 19: Καταγραφή Χρήσεων της Φασκομηλιάς...46

6 Διάγραμμα 20: Καταγραφή Χρήσεων για το Θρουμπι...47 Διάγραμμα 21: Καταγραφή Χρήσεων για την Τσουκνίδα

7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα φυτά αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ζωής σε πολλές αυτόχθονες κοινότητες. Εκτός αυτού, είναι πηγή τροφής, ζωοτροφών, καυσίμων, κλπ. Η χρήση των φυτών ως φυτικά φάρμακα για τη θεραπεία πολλών παθήσεων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον ανθρώπινο πολιτισμό. (Harpreet Bhatia et al. 2013). Επιπλέον, έχει αποδειχθεί ότι τα φαρμακευτικά φυτά είναι αποτελεσματικά για τη πρόληψη και τη θεραπεία πολλών ασθενειών και μπορεί να χρησιμοποιούνται μετά την επικύρωση και τη βελτίωσή τους, οδηγώντας σε σχετικά φθηνή, αποτελεσματι και ασφαλή θεραπεία. (R.Y.Cavero, S.Akerreta, M.I.Calvo, 2013). Όσον αφορά την Εθνοφαρμακολογία περιλαμβάνει τη διερεύνηση των φυτών που χρησιμοποιούνται από την παραδοσια κοινότητα και εξετάζει περαιτέρω, κάτω από φαρμακολογι βάση αυτά τα πολιτισμικά σημαντικά φαρμακευτικά φυτά (Harpreet Bhatia et al. 2013). Έχει παρατηρηθεί, ότι ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού των αναπτυσσόμενων χωρών, χρησιμοποιεί την παραδοσια ιατρι μόνο του, ή σε συνδυασμό με φάρμακα από το Δυτικό κόσμο για τη θεραπεία μεγάλης ποικιλίας ασθενειών. Πολλά από αυτά, έχουν χρησιμοποιηθεί από τους αρχαίους χρόνους και οι γνώσεις τους πέρασαν από γενιά σε γενιά. (R.Y.Cavero, S.Akerreta, M.I.Calvo, 2013). Ωστόσο, έχει διαπιστωθεί από έρευνες, το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος της εθνο-φαρμακολογις κληρονομιάς σε κάποιες περιοχές έχει χαθεί μέσα από το πέρασμα των διαδοχικών γενεών. Έτσι, η μείωση των περιφερειακών βασικών γνώσεων σχετικά με τα φαρμακευτικά φυτά, έχει ως επακόλουθο, να περιορίζει σημαντικά τις δυνατότητες της Εθνοβοτανις γνώσης και του κλάδου της Εθνοφαρμακολογίας για την ανακάλυψη των φαρμάκων. Γι αυτό το λόγο η διατήρηση της τεχνογνωσίας και των φυτικών ειδών αποτελεί ένα θεμελιώδες βήμα για την ανάπτυξη αποτελεσματικών θεραπειών για διάφορες ασθένειες. Αναγκαία προκύπτει η ενίσχυση της εθνοβοτανις και ενδοφαρμακευτις γνώσης για την ανάπτυξη των φαρμάκων από φυσικές πηγές. Με αυτό τον τρόπο, μέσω της έρευνας και της γνώσης, που θα προκύψει μετέπειτα από αυτή, θα διερευνηθεί και θα ενισχυθεί η σχέση μας με την παράδοση (S. Al-Qura n, 2009). Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί με χρήση των φυτών ως θεμέλιο για μια εθνι έρευνα, έτσι ώστε να διαφυλαχθεί η γνώση αυτών των φαρμακευτικών φυτών, με σκοπό να χρησιμεύσει στη συνέχεια ως πηγή φυτικών διορθωτικών μέτρων για πιο εντατι έρευνα. (El Beyrouthy Marc, 2008). 1

8 Στόχος της παρούσας έρευνας είναι η διερεύνηση της παραδοσιας γνώσης σχετικά με τις χρήσεις ορισμένων μη καλλιεργούμενων φυτών στην περιοχή της Δυτις Σάμου. Στην ευρύτερη αυτή περιοχή όπου και διεξήχθη η έρευνα εντάσσονται οι εξής κατοισιμοι οικισμοί-χωριά: η Καλλιθέα, οι Δρακαίοι, οι Κοσμαδαίοι, οι Νικολούδες και η Καστανιά όπου τα ευρύτερα όρια των οικισμών αυτών, ανήκουν στο δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών (Νatura 2000). Επίσης, εκεί εντάσσονται και ο όρος Κερκετεύς ή Κέρκης, το μικρό και μεγάλο Σεϊτάνι, κάποια μη κατοισιμα τμήματα του Μαραθοκάμπου καθώς και το δάσος της Λέκκας. Αυτό ήταν το κριτήριο με το οποίο επιλέχθηκε η συγκεκριμένη περιοχή για την διεξαγωγή της έρευνας, καθώς και το ότι είναι μια περιοχή πλούσια σε βιοποικιλότητα λόγω του ιδιαίτερου ανάγλυφού της, του υψομέτρου. Τα άγρια φυτά είναι ευρέως διαδεδομένα στην ευρύτερη περιοχή. Στην παρούσα έρευνα γίνεται καταγραφή στο σύνολο των χρήσεων όσο και επιμέρους για κάθε φυτό και όπου ήταν εφικτό σύγκριση με τη διεθνή βιβλιογραφία. Τα μη καλλιεργούμενα φυτά, που θα μελετηθούν ανέρχονται σε είκοσι (20), έναντι πολλών ειδών που υπάρχουν στην περιοχή μελέτης αλλά και γενικότερα στο νησί της Σάμου. Πρόκειται για κοινά είδη, άμεσα χρησιμοποιούμενα (π.χ. αρωματικοί θάμνοι). Η δομή της παρούσας εργασίας αποτελείται από οκτώ κεφάλαια. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει τη βιβλιογραφι ανασκόπηση που αναφέρεται από διάφορους συγγραφείς. Στο σημείο αυτό επισημαίνεται η διατροφι αξία των φυτικών ειδών καθώς και η χρήση τους ως φυτικά φάρμακα. Ακόμη, αναφέρεται η ύπαρξη της παραδοσιας γνώσης για τα είδη ως πολιτιστι κληρονομιά που πρέπει να διατηρηθεί από γενιά σε γενιά, με σκοπό τη διατήρηση και ενίσχυση της τοπις παραδοσιας γνώσης αλλά και της βιοποικιλότητας. Επίσης, γίνεται ανάλυση των κατηγοριών των χρηστικών ιδιοτήτων για τα φυτά, με έμφαση στη διατροφι και ιατρι-φαρμακευτι χρήση τους και παραθέτονται παραδείγματα χρήσεων από τη διεθνή βιβλιογραφία. Στο δεύτερο μέρος γίνεται περιγραφή της περιοχής μελέτης, που αφορά τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν στο νησί, τη χλωρίδα και την πανίδα, όπου συμπεριλαμβάνονται ένας πίνακας και ένα διάγραμμα με αυτά τα στοιχεία. Το τρίτο μέρος περιέχει την ερευνητι μέθοδο, δηλαδή τη διαδικασία που πραγματοποιήθηκε και τα ερευνητικά ερωτήματα που πρόκειται να απαντηθούν στην παρούσα έρευνα. Η μεθοδολογία που διενεργήθηκε είναι πρωτογενής έρευνα, με προσωπικές συνεντεύξεις με τη χρήση ερωτηματολογίου. Σε αυτό το κεφάλαιο 2

9 γίνεται περιγραφή των ερωτήσεων κλειστού και ανοιχτού τύπου του ερωτηματολογίου. Το τέταρτο μέρος περιλαμβάνει τα αποτελέσματα της καταγραφής των ερωτηματολογίων σε μορφή πινάκων και διαγραμμάτων, για την καλύτερη κατανόησή τους. Επιπλέον, γίνεται μια σύντομη ανάλυση των χρηστικών ιδιοτήτων των μη καλλιεργούμενων φυτών χρησιμοποιώντας παραδείγματα από τις αναφορές των συνεντευξιαζόμενων. Στο πέμπτο μέρος γίνεται συζήτηση για το προφίλ των κατοίκων από τους οικισμούς που επιλέχθηκαν. Επιπρόσθετα, αναλύονται τα 20 μη καλλιεργούμενα είδη φυτών που επιλέχθηκαν και τέλος, γίνεται μία αναφορά για κάθε φυτό και όπου ήταν εφικτό σύγκριση της παραδοσιας γνώσης με τη καταγεγραμμένη διεθνή βιβλιογραφία. Στο έκτο μέρος παραθέτονται τα συμπεράσματα της έρευνας σχετικά με τις χρήσεις των «άγριων» φυτών και αναλύεται η συσχέτιση της γνώσης της τοπις κοινωνίας στους συγκεκριμένους οικισμούς της Σάμου. Το έβδομο μέρος περιέχει τη διεθνή βιβλιογραφία, την ελληνι καθώς και πηγές από το διαδίκτυο. Τέλος, στο όγδοο κεφάλαιο δίνονται φωτογραφίες των 20 φυτών καθώς και το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε στην παρούσα έρευνα. 1. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ 1.1 Η αξία των μη καλλιεργούμενων ή άγριων φυτών Ένας κύριος στόχος της Εθνοβοτανις είναι να τεκμηριώσει την παραδοσια γνώση για τα φυτά πριν αυτά εξαφανιστούν. Ωστόσο, λίγα είναι γνωστά για την κάλυψη του παρελθόντος και οι εθνοβοτανικές μελέτες συνεπώς, για το πόσο καλά η υπάρχουσα βιβλιογραφία καλύπτει τη συνολι παραδοσια γνώση διαφορετικών ομάδων ανθρώπων, είναι ελάχιστες. (Rodrigo Camara-Leret et al. 2014). Στην Ευρώπη και τη λεκάνη της Μεσογείου πολλά φυτά που χρησιμοποιούνται ως τρόφιμα, δεν περιορίζονται μόνο για καλλιέργεια, αλλά πολλά από αυτά, τα άγρια φυτά, εξακολουθούν να συλλέγονται και να χρησιμοποιούνται στις παραδόσεις ενός λαού. (P.M. Guarrera, V.Savo, 2013). Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, η εξασφάλιση της διατροφις ποιότητας όσον αφορά τη τροφή, κερδίζει την προσοχή του καταναλωτή και συμβάλει σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Η χρήση των 3

10 αρωματικών βοτάνων στην ανθρώπινη διατροφή έχει περιγραφεί εδώ και αιώνες και κατέχει μια θέση σε όλους τους πολιτισμούς (J. Santos et al. 2014). Tα φαρμακευτικά φυτά συνεχίζουν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον τομέα της υγείας και στην ανακάλυψη νέων φαρμάκων, συμπληρώματα βοτάνων και συμπληρωμάτων διατροφής. (Kannika Panyaphu et al. 2011). Η διαμάχη έγκειται στη χρήση των καλλιεργούμενων ή και άγριων φυτών που παρουσιάζουν τόσο πλεονεκτήματα όσο και μειονεκτήματα σε βιολογικά, οικολογικά, αλλά και από οικονομις άποψης χαρακτηριστικά. (Maria Ines Dias et al., 2014). Από την άλλη πλευρά, η χρήση των άγριων φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών από πολλούς τοπικούς πληθυσμούς παρέχει φυτικά φάρμακα για τις ανάγκες της υγειονομις περίθαλψης ενθαρρύνοντας την προστασία και συντήρηση, η οποία δεν απαιτεί τη χρήση των φυτοφαρμάκων ούτε επενδύσεις σε υποδομές για την παραγωγή τους (Schippmann et al., 2002). Τα παραδοσιακά βότανα μπορούν να χρησιμοποιηθούν νωπά, αποξηραμένα, ολόκληρα, ψιλοκομμένα ή σε σκόνη, και χρησιμοποιούνται για να δώσουν γεύση σε τρόφιμα και ποτά, μειώνοντας την ανάγκη για αλάτι και για διάφορα λιπαρά καρυκεύματα. (J. Santos et al. 2014). Η μεσογεια διατροφή, η οποία συμπεριλαμβάνει κατά βάση τα όσπρια, τα δημητριακά, διάφορα λαχανικά, ψάρια και άλλα τρόφιμα, έχει χαρακτηριστεί πρόσφατα από την UNESCO (2010), ως ''Άυλη Πολιτιστι Κληρονομιά της Ανθρωπότητας''. Πράγματι, όχι μόνο όσο αφορά τη μεσογεια διατροφή, αλλά σχετίζεται και με διαφορετικές κουλτούρες, παραδόσεις, θρησκείες και περιβαλλοντικές συνθήκες (Rivera Etal., 2006, P.M. Guarrera, V.Savo, 2013). Η διάσταση-πτυχή υγείας της Μεσογειας διατροφής ισχύει και για πιάτα με άγρια χόρτα τα οποία αναμειγνύεται με παραδοσιακά τοπικά προϊόντα, σε διάφορες συνταγές και παρασκευάσματα. Στην περιοχή της Μεσογείου περίπου 2300 διαφορετικά είδη φυτών και μυτων συγκεντρώνονται και καταναλώνονται ως τρόφιμα, μπαχαρικά ή χρησιμοποιούνται για την παρασκευή ποτών (Rivera Et al., 2006, P.M. Guarrera, V.Savo, 2013). Πολλά άγρια και καλλιεργούμενα φυτά είναι πλούσια σε μεταλλικά στοιχεία. Σήμερα, τα τρόφιμα, και ιδίως τα τρόφιμα που προέρχονται από φυτά, δεν θεωρούνται μόνο πηγή θρεπτικών συστατικών, αλλά και πιθανή πηγή υγιών και φυσικών προϊόντων. Η τεκμηρίωση και η μελέτη των προϊόντων αυτών διέπει τις νέες 4

11 τάσεις στην τρέχουσα επιστήμη του εργοστασίου παραγωγής τροφίμων (P.M. Guarrera, V.Savo, 2013). Λόγω της ύπαρξης αντιοξειδωτικών και αντιμικροβιακών ιδιοτήτων που περιέχουν, τα αρωματικά βότανα χρησιμοποιούνται επίσης ως συντηρητικά και παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στη διατήρηση των τροφίμων και ποτών (J. Santos et al. 2014). Η βέλτιστη διατροφή θα μπορούσε να παράσχει την απαιτούμενη ποσότητα των θρεπτικών συστατικών (υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπη, βιταμίνες, και ανόργανα άλατα) και επίσης είναι χρήσιμα για την προαγωγή της υγείας, τη βελτίωση της ευημερίας και την μείωση για τον κίνδυνο ανάπτυξης ασθενειών (παρουσία αντιοξειδωτικών ενώσεων). Η παρουσία των νέων ποικιλιών ελάχιστα μεταποιημένων λαχανικών στην αγορά, σχετίζεται με το κοινό αίτημα των καταναλωτών για νέες γεύσεις και προϊόντα υψηλής ποιότητας. (J. Santos et al. 2014). Τέτοια προϊόντα είναι τα φρεσκοκομμένα λαχανικά τα οποία είναι ελάχιστα επεξεργασμένα υγιεινά προϊόντα που έχουν κερδίσει την προτίμηση του καταναλωτή. Τα προϊόντα αυτά αποτελούν σημαντικό μέρος μιας ισορροπημένης και υγιεινής διατροφής και τα ελάχιστα επεξεργασμένα φρεσκοκομμένα λαχανικά είναι μια επιλογή ότι μπορούν να τοποθετηθούν εύκολα στον πολυάσχολο τρόπο ζωής του σύγχρονου καταναλωτή. Η βιομηχανία φρεσκοκομμένων τέτοιων προϊόντων εξελίσσεται συνεχώς με την επιδίωξη νέων ποικιλιών, καινοτόμων με σκοπό να ανταποκριθούν στις προσδοκίες των καταναλωτών όσον αφορά την ευκολία διατροφις τους χρήσης, τη φρεσκάδα, τη νέα γεύση και την ποιότητα (Martínez-S Anchez et al., 2012). Τα προϊόντα αυτά είναι πλούσια σε μακροθρεπτικά συστατικά, βιταμίνες και ανόργανα συστατικά. Ξεχωρίζουν επιπλέον λόγω της αντιοξειδωτις τους ικανότητας και των φαινολικών φλαβονοειδών που περιέχουν. Από μια παγκόσμια προοπτι, η ένταξη των φρεσκοκομμένων αρωματικών βοτάνων ως συστατικά σε έτοιμες προς κατανάλωση σαλάτες φαίνεται να είναι μια καλή επιλογή, λαμβάνοντας υπόψη την αύξηση της θρεπτις αξίας και της ποικιλομορφίας των γεύσεων (J. Santos et al. 2014). Οι πολλές διαφορετικές κατηγορίες μορίων και ανόργανων συστατικών μπορούν να οριστούν ως μικρο και μακροθρεπτικά συστατικά. Οι μικρο θρεπτικές ουσίες είναι, για παράδειγμα, οι βιταμίνες, τα καροτενοειδή, τα μεταλλικά 5

12 στοιχεία (π.χ., Ca, Fe, Mg, Κ, Ρ, S, και Zn), τα οργανικά οξέα και τα φλαβονοειδή (π.χ., κερκετίνη, ρουτίνη, επικατεχίνη). Μεταξύ των μακροθρεπτικών συστατικών υπάρχουν τα αμινοξέα, τα λίπη (κορεσμένα, μονοακόρεστα, πολυακόρεστα, λιπαρά οξέα), οι σύνθετοι υδατάνθρακες και οι δευτερογενής μεταβολίτες (π.χ., γλυκοσίδες, όπως είναι γλυκοζινολικές, αλκαλοειδή και φυσικό φαινόλες (π.χ. πολυφαινόλες). Ειδικότερα, πολλά φυτικά προϊόντα τροφίμων περιέχουν μια υψηλή συγκέντρωση των πολυφαινολών (π.χ., Heimler et al., 2009), η οποία μπορεί να ποικίλλει ως προς το ίδιο προϊόν σε διαφορετικές περιοχές της Μεσογείου αλλά επίσης και σε φλαβονοειδή, Ω3 και λιπαρά οξέα (Justesen and Knuthsen, 2001 Heimler et al., 2007). Σε αρκετά από αυτά τα μόρια εντοπίζονται αντιοξειδωτικές ιδιότητες καθώς και φυτικές ίνες οι οποίες περιέχονται σε μεγάλες ποσότητες στα λαχανικά. (που συμβάλουν στην μείωση του επιπέδου της χοληστερόλης LDL). Για όλους αυτούς τους λόγους, προκύπτει μεγάλο ενδιαφέρον για τη βελτίωση των γνώσεων των φυτικών πόρων τροφίμων και ειδικότερα των παραμελημένων βρώσιμων φυτών (P.M. Guarrera, V.Savo, 2013). Έχει διαπιστωθεί ότι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής που έχουν προέλθει από την παγκοσμιοποίηση, έχουν οδηγήσει σε εγκατάλειψη των παραδοσιακών πρακτικών με ταυτόχρονη απώλεια των σχετικών γνώσεων, σε χώρες πλούσιες σε βιολογι και πολιτιστι πολυμορφία, καθώς και εξαφάνιση των ιθαγενών ομάδων με μικρούς πληθυσμούς. Όσον αφορά τη Σύμβαση για τη Βιολογι Ποικιλότητα (CBD) με βάση τους στόχους που έχουν τεθεί διαπιστώθηκε ότι, τα συμβαλλόμενα κράτη υποχρεούνται, τα εξής: τη διαφύλαξη και τη διατήρηση των παραδοσιακών γνώσεων που σχετίζονται με τη διατήρηση της αειφόρου χρήσης της βιολογις ποικιλότητας, την προώθηση της ευρείας εφαρμογής των παραδοσιακών γνώσεων και την ενθάρρυνση της ισότιμης κατανομής των ωφελειών που προκύπτουν από τη χρήση των παραδοσιακών γνώσεων (Harpreet Bhatia et al. 2013). Για το σκοπό έχουν ληφθεί τα αναγκαία μέτρα περιλαμβάνουν δεσμεύσεις των υπογραφόντων να σέβονται τις παραδοσιακές γνώσεις και την ενσωμάτωση και την εφαρμογή της Σύμβασης (στόχος 18), τη βελτίωση, την ανταλλαγή, και την εφαρμογή από το 2020 καθώς και τη γνώση σχετικά, μεταξύ άλλων, της βιοποικιλότητας και τις αξιών της (στόχος 19). Ο πρώτος από αυτούς τους στόχους μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω εθνικών δράσεων για την προστασία, τη διατήρηση και την προώθηση της 6

13 παραδοσιας γνώσης των αυτοχθόνων και τοπικών κοινοτήτων. Η δεύτερη είναι μία πρόσκληση για αύξηση και βελτίωση της ποιότητας των πληροφοριών σχετικά με τις αξίες της βιοποικιλότητας, πολλά από τα οποία αναγνωρίζονται ανεπαρκώς ή έχουν κατανοηθεί ελάχιστα (Rodrigo Camara-Leret et al. 2014). Άρα, αποτελεί επιτακτι ανάγκη η διατήρηση της πολιτιστις κληρονομιάς των τοπικών κοινωνιών με την επιβεβαίωση της θεραπευτις χρήσης των φυτών με επιστημονικά κριτήρια, μέσω της προώθησης φυτοχημικών και θεραπευτικών ειδών, καθώς υπάρχει άμεση σχέση και εξάρτηση διατήρησης της βιοποικιλότητας με τη διάδοση και διατήρηση της παραδοσιας γνώσης (Rodrigo Camara-Leret et al. 2014). 1.2 Χρήσεις μη καλλιεργούμενων ειδών Μεγάλη ποικιλία φυτών χρησιμοποιείται για ιατρικούς σκοπούς, καθώς και σε ένα ευρύ φάσμα φαρμακευτικών εφαρμογών. Αξιοσημείωτο είναι ότι παρόλο την ανάπτυξη της σύγχρονης ιατρις που είναι ο επίσημος τρόπος καταπολέμησης των ασθενειών με σκοπό τη θεραπεία, η παραδοσια ιατρι έχει ακόμα πολλούς οπαδούς. Η διατήρηση αυτής της γνώσης οφείλεται στην συνεχιζόμενη χρήση εγκατάστασης για την παραδοσια γνώση φυτών από την τοπι κοινότητα. (Bruno Menale an., Rosa Muoio, 2014). Όσον αφορά την ταξινόμηση για τις κατηγορίες χρήσης αφορούν γενικότερα ό,τι συνδέεται με τον πολιτισμό, την ανθρώπινη διατροφή, για κοσμητολογι χρήση, καθώς και ιατρι και κτηνιατρι γενι χρήση με τις υποκατηγορίες τους. Μια υποκατηγορία είναι ένα πιο λεπτότερη ταξινόμηση για κάθε κατηγορία χρήσης. Για παράδειγμα, η κατηγορία ανθρώπινης διατροφής χωρίζεται σε τέσσερις υποκατηγορίες: για ποτό, τρόφιμα, πρόσθετα τροφίμων και έλαια (Rodrigo Camara- Leret et al. 2014), στις οποίες κατηγορίες χρήσεις και υποκατηγορίες γίνεται και περαιτέρω αναφορά στο κεφάλαιο 3 της παρούσας έρευνας. Συγκεκριμένα, η ιατρι χρήση των φυτών στην υγειονομι περίθαλψη είναι μια κοινή πρακτι. Kατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού εξαρτάται από την παραδοσια ιατρι για βασικές ανάγκες τους για υγειονομι περίθαλψη (Azaizeh et al., 2003). Όσον αφορά το εμπόριο τέτοιων 7

14 ειδών, εφόσον υπόκεινται σε βιώσιμη καλλιέργεια ή και ελεγχόμενη συγκέντρωση, θα μπορούσε να δημιουργήσει ενδιαφέρουσα οικονομι ευκαιρία για τις τοπικές κοινότητες (Pieroni et al., 2005). Μελετώντας τη σχέση της τροφής με την υγεία, ο Ιπποκράτης σε λόγο του είχε πει: ''Αφήστε την τροφή σας να γίνει το φάρμακό σας'.' Αυτή η δήλωση έχει ενσωματωθεί στην παραδοσια αξία των τροφίμων στην Ιταλία. Τα διάφορα φυτά που καταναλώνονται από τους ανθρώπους στην Ιταλία, διότι βοηθούν στη διατήρηση της υγείας. Αυτά τα φυτά μπορεί να έχει μια συγκεκριμένη χρήση ή πολλαπλές ιδιότητες που αποδίδονται σε κάποια από αυτά. (P.M. Guarrera a,n, V.Savo, 2013). Όσον αφορά τη χρήση των φυτικών φαρμάκων στην Ελλάδα, έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Ο Ιπποκράτης (5ος αιώνας π.χ.) και ο Διοσκουρίδης (1ος αιώνας) θεμελίωσε την ιατρι ως την επιστήμη με τη χρήση των θεραπευτικών ιδιοτήτων διαφόρων φυτικών ειδών. Αυτή η γνώση επιβίωσε μέχρι τις μέρες μας, με μια σειρά από καταστήματα βοτάνων που εντοπίζονται στις αγορές των σύγχρονων ελληνικών πόλεων. (E. Hanlidou et al. 2004). Επισημαίνεται ότι τα φυτά έχουν χρησιμοποιηθεί ως φάρμακα μέσα από την πορεία της ιστορία του ανθρώπου και ίσως και πριν να εξελιχθούν οι άνθρωποι, δεδομένης της μακροχρόνιας πρακτις της βοτανις ιατρις (Bonet and Vallès, 2007). Ανάμεσα στις πολλές εφαρμογές των βοτάνων στην ιατρι περιλαμβάνουν τη χρήση αυτών των παραγόντων για τη θεραπεία δερματολογικών προβλημάτων. Η σύγχρονη φαρμακευτι βιομηχανία δίνει μεγαλύτερη προσοχή σε φαρμακευτικά φυτά, καθώς οι επιστήμονες έχουν τεκμηριώσει το γεγονός ότι η ζωή των φυτών είναι μια σχεδόν ανεξάντλητη πηγή ενέργειας για την ανάπτυξη της ιατρις. (R.Y.Cavero, S.Akerreta, M.I.Calvo, 2013). Πολλά άγρια βρώσιμα φυτά, μαζί με ορισμένα καλλιεργούμενα φυτικά είδη, μπορεί να οριστούν ως τροφή-φάρμακο, λόγω της παρουσίας διαφορετικών κατηγοριών φυσικών προϊόντων. Tα βιοενεργά συστατικά τους καταναλώνονται για λόγους υγείας. Αρκετές μελέτες έχουν αποδείξει τις θεραπευτικές ιδιότητες πολλών τροφίμων που προέρχονται από τα φυτά. (P.M. Guarrera a,n, V.Savo, 2013). Επίσης, ορισμένα βρώσιμα φυτά είναι πολλά υποσχόμενα όσον αφορά τις ενδιαφέρουσες φαρμακολογικές τους ιδιότητες. Πολλά άγρια είδη χρησιμοποιούνται για τη διατήρηση υγείας από πληροφοριοδότες, αλλά δεν έχουν μελετηθεί ποτέ, από φυτοχημι ή φαρμακολογι άποψη. Μερικά φυτά έχουν πολλαπλές ιδιότητες που 8

15 αποδίδονται στις πολλαπλές φαρμακολογικές ιδιότητες τους και για αυτό ακριβώς το λόγο φαίνεται να είναι υποσχόμενα σχετικά με τις ιδιότητες που αποδίδουν, αλλά μπορεί επίσης να περιέχουν και τοξικές ενώσεις. Παρόλο αυτά, παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητα όσον αφορά τη βιοχημεία και τη φαρμακολογι δραστικότητά τους. (P.M. Guarrera a,n, V.Savo, 2013). Επιπλέον, κάποια αρωματικά βότανα αναφέρονται ως «φαρμακευτικά φυτά» και πιστεύεται ότι παρέχουν στον οργανισμό αντιοξειδωτικές ενώσεις, οι οποίες βελτιώνουν την πέψη, έχουν κάποια αντιβακτηρια, αντιφλεγμονώδη, αντι-ιι και αντι-καρκινογή ιδιότητα και μεγάλο όφελος για τον οργανισμό (Charles, 2013). Αυτό το όφελος προκύπτει από τα φαινολικά οξέα, τα φλαβονοειδή, τις στερόλες και τις κουμαρίνες που είναι οι πιο συχνά εμφανιζόμενες βιοδραστικές ενώσεις σε αρωματικά βότανα με λειτουργικές ιδιότητες (Charles, 2013). Οι πιο συχνά αναφερόμενες ενδείξεις όσον αφορά την ιατρι χρήση, περιλαμβάνονται διαταραχές της ουρογεννητις οδού, αναπνευστικές διαταραχές του συστήματος, διαταραχές του γαστρεντερικού σωλήνα, παθήσεις του δέρματος, διαταραχές του συστήματος του αίματος, νευρικές διαταραχές του συστήματος, διαταραχές του καρδιαγγειακού συστήματος, ρευματισμούς και διαταραχές της χολής, παρασιτικές ασθένειες, φλεγμονές, διαταραχές του μυοσκελετικού συστήματος, καθώς και ενδοκρινολογικές διαταραχές. Ο προσδιορισμός ενός ευρέως φάσματος ενδείξεων και οι συχνές εφαρμογές τους δείχνουν ότι η παραδοσια χρήση των φυτών έχει μεγάλη σημασία και παραμένει ζήτημα ζωτις σημασίας. (Broza Saric- Kundalic, 2010). Οι πιο συνηθισμένες μορφές θεραπευτικών βοτάνων είναι το έγχυμα, το οποίο είναι είναι ένας απλός τρόπος εξαγωγής των ενεργών συστατικών των βοτάνων μέσω του ζεστού νερού (αφήνεται να βράσει για να μη χάνονται τα έλαια των βοτάνων στον ατμό). Έπειτα (συνήθως φύλλα και άνθη) τοποθετούνται στο νερό και το αφήνονται σκεπασμένα για 5-10 λεπτά, το αφέψημα που συνήθως φτιάχνεται με τις ρίζες, τους φλοιούς και τους καρπούς οι οποίοι δεν απελευθερώνουν τα ενεργά τους συστατικά με την απλή έγχυση. Στη συνέχεια το βότανο κόβεται σε πιο μικρά κομμάτια και σιγοβράζεται (Μπαζαίος 2004). Προκειμένου να μην χαθούν τα πτητικά συστατικά, σκεπάζεται το σκεύος όπου γίνεται η βράση. Αφήνουμε να σιγοβράσει, μέχρι να μειωθεί ο όγκος του υγρού που πίνεται ζεστό ή κρύο, το βάμμα, τα περισσότερα από τα πτητικά συστατικά των 9

16 φαρμακευτικών φυτών και βοτάνων είναι διαλυτά στην αλκοόλη. Με την εμβάπτιση ξηρών ή φρέσκων μερών του φυτού στην αλκοόλη, τα ενεργά συστατικά εξάγονται εύκολα σε συγκεντρώσεις που υπερβαίνουν αυτές της έγχυσης και του αφεψήματος. Αυτά τα συμπυκνωμένα διαλύματα κρατάνε ένα ή δύο χρόνια σε κλειστό δοχείο χωρίς να χαλάσουν τα φαρμακευτικά συστατικά. Το σιρόπι, το έγχυμα ή το αφέψημα μπορεί να αναμειχθεί με μέλι (Μπαζαίος 2004). Τα σιρόπια συνδυάζουν την κατευναστι επίδραση του μελιού με τις φαρμακευτικές ιδιότητες των εγχυμάτων ή αφεψημάτων καταλήγοντας σε επιπρόσθετα οφέλη ιδίως για την αντιμετώπιση κρυολογήματος και πονόλαιμου. Η δοσολογία συνήθως είναι 500ml εγχύματος ή αφεψήματος ανακατεμένα με 500γρ. μέλι. Αφού κρυώσει τοποθετείται το σιρόπι σε σκούρο μπουκάλι με καπάκι. Τέλος, το αιθέριο έλαιο είναι ένα υγρό αποσταγμένο (συνήθως με νερό ή ατμό) από τα διάφορα μέρη του φυτού. Τα αιθέρια έλαια περιέχουν υψηλό ποσοστό συγκέντρωσης της ουσίας του φυτού και έτσι χρειάζεται να χρησιμοποιούμε μικρή ποσότητα από αυτά. Τα αιθέρια λιπαρά οξέα καταστρέφονται γρήγορα και τα έλαια δεν έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής (Μπαζαίος 2004). Είναι σημαντικό να προστεθεί ότι η ζήτηση για τα φυτικά φάρμακα αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς λόγω της έλλειψης παρενεργειών. Επιπλέον, επειδή το κόστος της υγειονομις περίθαλψης έχει κλιμακωθεί, με αποτέλεσμα τα φαρμακευτικά φυτά να αποτελούν μια εναλλακτι λύση εξαιτίας του χαμηλού κόστους (Abinash et al. 2006, Tene et al. 2007). Γι αυτό ακριβώς το λόγο, προκύπτει ότι τα άγρια φυτά αποτελούν μια δεξαμενή προαγωγής της υγείας και των φαρμακευτικών ουσιών και αυτά τα φυτά είναι ακόμα ενσωματωμένα στη διατροφή των ανθρώπων οι οποίοι ακολουθούν ένα παραδοσιακό τρόπο ζωής. Σύμφωνα με Pieroni et al. (2005), το δυναμικό των τροφίμων που προέρχονται από φυτά, θα πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα που σχετίζονται με τα δυνητικά οικονομικά οφέλη από τα άγρια φυτά, και το δυναμικό αυτό αυξάνεται σε συνάρτηση με τα βρώσιμα φυτά. (P.M. Guarrera a,n, V.Savo, 2013). Επί του παρόντος, υπάρχει μια μεγάλη διαμάχη σχετικά με τη χρήση των άγριων ή καλλιεργούμενων φυτών, παρουσιάζοντας τόσο πλεονεκτήματα όσο και μειονεκτήματα σε βιολογικά και οικολογικά, αλλά και οικονομικούς όρους (Schippmann, Leaman, & Cunningham, 2002). Λόγω της αυξανόμενης ζήτησης της παγκόσμιας αγοράς, ο FAO (Οργανισμός Τροφίμων και Οργάνωσης Γεωργίας) 10

17 συνέστησε την καλλιέργεια των φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών, όχι μόνο από την άποψη της βιωσιμότητας αλλά και επειδή επιτρέπει τον καλύτερο έλεγχο των βιοτικών και αβιοτικών συνθηκών παραγωγής, που αντιπροσωπεύει μια αξιόπιστη πηγή των πρώτων υλών και έχει αποκτήσει μεγάλη οικονομι σημασία. Αυτό εξηγείται επειδή χρησιμοποιούνται από την αρχαιότητα για τα οργανοληπτικά τους χαρακτηριστικά, τις θεραπευτικές και φαρμακευτικές ιδιότητες, που είναι ζωτις σημασίας για τη διατήρηση των πόρων της γενετις που αντιπροσωπεύουν αυτά τα φυτά (Guarrera & Savo, 2013). Εκτός αυτού, το γενετικό δυναμικό αυτών των βρώσιμων άγριων ειδών, πρέπει να διατηρηθεί και φυτά με συγκεκριμένες ιδιότητες μπορούν να διαδραματίσουν πολύ σημαντικό ρόλο στην διαφοροποίηση των τροφίμων και στην προαγωγή της υγείας. Σύμφωνα με τους Vokou et al. (1993), ο ιατρικός-φαρμακευτικός κλάδος διακρίνεται σε δεκαεπτά βασικές κατηγορίες που παρουσιάζονται στον Πίνακα 1. Πίνακας 1: Κατηγορίες ιατρις χρήσης Κατηγορίες Ιατρικού Φαρμακευτικού κλάδου 1.Αναλγητικά - Ηρεμιστικά - Αντισπασμωδικά 10.Νευρο-ψυχιατρικές διαταραχές 2.Αναπνευστικές ασθένειες 3.Για τον πυρετό 4.Γυναικείες γεννητικές παθήσεις 5.Δερματικές ασθένειες 6.Ενδοκρινείς, θρεπτικές και μεταβολικές ασθένειες 7.Ηπατικές ασθένειες 8.Λοιμώδεις ασθένειες 11.Οφθαλμολογικές ασθένειες 12.Παθήσεις του καρδιαγγειακού συστήματος και ασθένειες του αίματος 13.Παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος και του συνδετικού ιστο 14.Παθήσεις του ουρογεννητικού συστήματος 15.Παθήσεις του πεπτικού συστήματος 16.Τονωτικά και διεγερτικά 17.Ποικίλες Ιατρικές - Φαρμακευτικές χρήσεις 9.Νεοπλασματικές ασθένειες Σημαντικό θα ήταν να προστεθεί ότι τα παραδοσιακά κινέζικα βότανα έχουν μεγάλη σημασία για την παραγωγή φυσικών προϊόντων και προβλέπουν τις 11

18 δραστηριότητες και στόχους των εγκεκριμένων φαρμάκων, η οποία δίνει την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα βότανα ως χημικούς πόρους για την ανακάλυψη αντι-μολυσματικών και αντι-φλεγμονωδών φαρμάκων. Επιπλέον σημαντικό θα ήταν να προστεθεί, ότι καταπολεμούν κάθε μορφή λοίμωξης(weixian Ding et al. 2014). Η έννοια της λοίμωξης αφορά σοβαρές ασθένειες οι οποίες προκαλούνται από βακτηριακές, μυκητιασικές, ιογενείς εισβολές καθώς και από παρασιτικά παθογόνα. Οι λοιμώδεις ασθένειες αποτελούν σημαντι αιτία θνησιμότητας και νοσηρότητας σε όλο τον κόσμο που προκάλεσαν 10,5 εκατομμύρια θανάτους ανθρώπων το 2011, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. (Weixian Ding et al. 2014). 2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 2.1 Κλιματολογικές συνθήκες της Σάμου Αρχικά, πριν αναφερθούμε στις κλιματολογικές συνθήκες της υπό μελέτης περιοχής, θα προσδιορίσουμε τη θέση και το ανάγλυφο της περιοχής που εξετάζουμε. Το νησί της Σάμου βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα του Αιγαίου Πελάγους, κοντά στα παράλια της Μικράς Ασίας. Η Σάμος είναι ορεινή και έχει δύο βουνά, τον άγριο και βραχώδη Κέρκη, ύψους 1443 μέτρα και την κατάφυτη Άμπελο ή Καρβούνη ύψους 1160 μέτρα. Πρόκειται για το όγδοο σε μέγεθος νησί της Ελλάδας και η έκτασή της είναι 477,395 Km 2 απ αυτή, το 69,6%, ή 332,267 Km 2 είναι ορεινή, το 22%, ή105,027 Km 2 ημιορεινή και το 8,4%, ή 40,101 Km 2 πεδινή. Στον παρακάτω πίνακα παρατηρείται το πώς χωρίζεται η έκταση του νησιού, σε επιμέρους κατηγορίες χρήσεων γης καθώς και το αντίστοιχο ποσοστό στο οποίο ανήκει η καθεμία. 12

19 Πίνακας 2 : Διαχωρισμός έκτασης της Σάμου-Κατηγορίες Χρήσεων γης Συγκεκριμένα, το κλίμα της Σάμου είναι εύκρατο και χαρακτηρίζεται από ήπιους χειμώνες και δροσερά καλοκαίρια. Το μέσο ύψος βροχής κυμαίνεται από 620 mm έως 710 mm. Η μέση θερμοκρασία από 18 έως 19 0 C. Ένας από τους βασικούς λόγους που έχει αναπτυχθεί σε μεγαλύτερο βαθμό ο τουρισμός παραλίας στη Σάμο είναι οι συνθήκες κλίματος που επικρατούν στο νησί έναντι άλλων νησιών. Σε σύγκριση που έγινε με τα υπόλοιπα νησιά του Β. Αιγαίου εκτιμήθηκε ότι η μέση θερμοκρασία είναι υψηλότερη στο νησί, τα επίπεδα βροχοπτώσεων είναι και αυτά σχετικά υψηλοτέρα ενώ τα επίπεδα υγρασίας είναι χαμηλότερα. Συνεχίζοντας παρατίθεται ένας πίνακας με τα κλιματολογικά στοιχεία της Σάμου που προκύπτουν από τον μετεωρολογικό σταθμό της. Σταθμός Σάμου EMY Γεωγραφικό μήκος/πλάτος 26,55/37,42 Ύψος σταθμού 48 Μήνας Ώρες ηλιοφάνειας Βαρομετρι πίεση Μέση θερμοκρασία αέρα Απόλυτη μέγιστη θερμοκρασία Κλιματολογικά στοιχεία της νήσου Σάμου Απόλυτη ελάχιστη θερμοκρασία Σχετι Υγρασία 13 Μέση Νέφωση Βροχόπτωση Διεύθυνση ανέμου Ολι ηλια ακτινοβολία σε οριζόντιο επιπ. Διάχυτη ηλια ακτινοβολία σε οριζόντιο επιπ. Ταχύτητα ανέμου h mm Hg oc oc oc % 8 σε mm m/sec 1 129,3 1018,3 10,3 20-2,4 70,2 4,3 133,1 N 66,5 31,5 4, ,2 1017, ,4-3,4 68,1 4,2 104,7 N 78,8 38,4 4, ,9 1015,5 12,1 22,6-1 67,5 3,9 87,9 N 124,1 54,8 4, ,6 1013,7 15,9 28 2,4 64,4 3,6 43,2 N 152,5 65,0 4, ,3 1013,1 20,6 35,2 7,4 59,1 2,7 19,5 N 204,1 65,8 4

20 6 348,7 1011,3 25,5 39,4 8,8 50,5 1 1,8 N 225,5 57,9 4, ,6 1009,1 28, ,6 43,7 0,3 0,5 N 237,9 58,3 5, ,3 1009,5 27,9 39, ,3 0,7 N 217,4 51,7 5, ,5 1013,4 24,3 37,2 11,6 51,6 0,9 16,9 N 171,6 41,6 4, ,6 1016,5 19, ,2 2,4 32,8 N 120,0 38,2 3, ,4 1017,9 14,5 27,2 1 68,6 3,6 103,9 N 76,9 31,1 3, ,4 1017,7 11,9 21-1,4 72,6 4,5 164 N 59,2 28,2 4,6 Σύν ,5 562,5 Πίνακας 3 Πηγή: Ε.Μ.Υ. ( 2.2 Χλωρίδα της Σάμου Τα νησιά του Αιγαίου παρουσιάζουν μια πλούσια βιοποικιλότητα χλωρίδας και πανίδας, η γνώση μας όμως για αυτή είναι περιορισμένη. Εκτιμάται ότι η Ικαρία και η Σάμος έχουν πάνω από 1500 είδη χλωρίδας, λόγω των διαφορετικών κλιματικών συνθηκών. Η Σάμος έχει ένα πλούσιο οικοσύστημα με μια μεγάλη ποικιλία φυτών τα οποία δεν μπορούν να βρεθούν σε άλλο νησί του Αιγαίου. Παρά τις δαικές πυρκαγιές των τελευταίων ετών, οι δασικές εκτάσεις επεκτείνονται λόγω των εγκατατελλειμένων γεωργικών εκτάσεων οι οποίες μετατράπηκαν. Η γεωγραφι θέση του νησιού και το μοναδικό ανάγλυφό του, επιτρέπει σε πολλά είδη να αναπτυχθούν, τα πιο εντυπωσιακά από τα οποία είναι ορχιδέες (Αρχιπέλαγος, Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας, 1988). Εκτός από τις ορχιδέες, μια μεγάλη ποικιλία δέντρων και θάμνων καλύπτει το νησί. Τα κύρια είδη αυτών των οικοσυστημάτων είναι το είδος Quercus coccifera (πουρνάρι), Pistacia lentiscus (μαστιχόδεντρο), Olea oleaster (αγριελιά), Ceratonia siliqua (χαρουπιά), το είδος της Ανατολις Μεσογείου Pinus halepensis, το είδος Calicotome villosa (ασπάλαθος), Capparis spinosa (κάπαρη) και πολλά ακόμη είδη. Τα μεγαλύτερα σε έκταση δάση της Σάμου βρίσκονται στο βουνό Άμπελος, υπάρχουν όμως και μικρότερες δασικές εκτάσεις στο βουνό του Κέρκη. Αυτά τα δάση αποτελούνται κυρίως από γυμνόσπερμα, όπως η Pinus brutia (τραχεία πεύκη), ή το μαύρο πεύκο που δεσπόζει στο παραπάνω δάσος πάνω από 700 μέτρα υψόμετρο. Όπου το έδαφος είναι υγρό, αναπτύσσονται υδρόφιλα είδη, τα πιο συνηθισμένα στη 14

21 Σάμο είναι ο πλάτανος, η ιτιά και η δάφνη (Αρχιπέλαγος, Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας, 1988). Η Σάμος είναι ένα από τα πιο πράσινα νησιά στην Ελλάδα με ιδιαίτερο γόνιμο έδαφος για γεωργικές δραστηριότητες. Λόγω του πλούσιου εδάφους και του ήπιου κλίματος καλύπτεται κυρίως από ελαιώνες και αμπελώνες. Επίσης, μεγάλη παραγωγή της ποικιλίας των πορτοκαλιών merlin παράγεται στο νησί κυρίως στη περιοχή Μύλοι και γίνονται εξαγωγές πορτοκαλιών στα κοντινά νησιά. Επιπλέον, οπωροφόρα δέντρα υπάρχουν σε όλο το νησί και κυρίως στο βόρειο τμήμα και μπορεί κανείς να δει μηλιές και κερασιές (Αρχιπέλαγος, Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας, 1988). Αξιοσημείωτο είναι και ότι το φυσικό περιβάλλον στα νησιά του Βορείου Αιγαίου χαρακτηρίζεται επιπλέον από την παρουσία αξιόλογων και ευαίσθητων οικοσυστημάτων, μέρος των οποίων έχει αναγνωριστεί διεθνώς και έχει ενταχθεί σε καθεστώς προστασίας (CORINE και NATURA 2000). Στη Σάμο οι περιοχές αυτές είναι αυτές που ακολουθούν στον παρακάτω πίνακα: Πίνακας 4: Περιοχές αξιόλογου φυσικού κάλους στη Σάμο (Natura2000) Περιοχές αξιόλογου φυσικού κάλους στη Σάμο (Natura2000) Περιοχές Natura 2000 Παραλία Αλυ Όρος Άμπελος (Καρβούνης) Όρος Κερκετεύς, μικρό και μεγάλο Σεϊτάνι, δάσος Καστανιάς και Λέκκας, ακροτήριο κατάβασης λιμένας 15

22 2.3 Πανίδα της Σάμου Η Σάμος παρουσιάζει μεγάλη βιοποικιλότητα και όσον αφορά την πανίδα πράγμα που οφείλεται στη γεωγραφι της θέση, κοντά στη Μικρά Ασία καθώς και στη μεγάλη ποικιλία οικοσυστημάτων που διαθέτει. Στα οικοσυστήματα του νησιού ανήκουν καλλιέργειες, υγρότοποι, κωνοφόρα και φυλλοβόλα δάση. Αυτό το νησί έχει άνετο αέρα, πολυάριθμα ρέοντα νερά και έχει εκτός των κάθε είδους αγρίων (ζώων) ατέλειωτα πολλές δορκάδες οι οποίες ζουν σε κοπάδια», έτσι είχε περιγράψει την πανίδα της Σάμου ο Τούρκος ναύαρχος Piri Reis στο βιβλίο του Bahriye (Κατακτητι ναυσιπλοΐα στο Αιγαίο ) που έγραψε το Επίσης ο Εμ. Κρητικίδης στην «Τοπογραφία της Σάμου» (έκδοση 1869) και ο Επ. Σταματιάδης στα «Σαμιακά» (έκδοση 1886), αναφέρουν ότι υπήρχαν Αλεπούδες, Λύκοι και Ύαινες, (σαλτράνια όπως λέγονται στην Σάμο) τα οποία εξαφάνισαν οι γεωργοί και κτηνοτρόφοι, για να προστατέψουν τα κοπάδια και τις καλλιεργημένες εκτάσεις τους. Η πανίδα της Σάμου και σήμερα εξακολουθεί να είναι αρκετά πλούσια, έναντι άλλων νησιών, πράγμα που οφείλεται στη βλάστηση, τα βουνά της και τα νερά της. Συγκεκριμένα όσον αφορά την πανίδα στη Σάμο εντοπίζονται : Έντομα, με μεγάλο αριθμό που οφείλεται στην πλούσια βλάστηση Αμφίβια, απ τα αμφίβια υπάρχουν η Μπράσκα (Bufo bufo), ο Φρύνος (Bufo viridis), ο Μπακακάς (Rana ridibunda) και σε μικρότερους πληθυσμούς ο Δενδροβάτραχος (Hyla arborea). Από ερπετά, υπάρχουν οι νεροχελώνες (Emys orbicularis, Mauremys caspica και Testudo graeca) και επίσης πολλές φορές στις αμμώδεις παραλίες του κόλπου του Μαραθοκάμπου στις δυτικές περιοχές έχουν εμφανιστεί θαλάσσιες χελώνες. Επίσης, στην κατηγορία αυτή υπάρχουν πολλών ειδών σαύρες στη Σάμο απ τις οποίες οι κυριότερες είναι το Σαμιαμίδι (Hemidactylus turcicus), ο Κουρκούδιαλος,(Laudakia stellio), που μοιάζει με μικροσκοπικό κροκόδειλο, ο Χαμαιλέων, (Chamaeleo chamaeleon) και η Σαύρα της Σάμου (Lacerta anatolica aegaea), που υπάρχει μόνο στη Σάμο και τις απέναντι περιοχές της Μικράς Ασίας. Στην κατηγορία των πουλιών αναφέρονται τα πιο γνωστά τα οποία είναι: το Φοινικόπτερο (Phoenicopterus ruber), το Κιρκίρι (Anas crecca), το 16

23 Βραχοκιρκίνεζο (Falko tinnuculus), το γνωστό γεράκι, η Πέρδικα (Alectoris chikar), η Μπεκάτσα (Scolopax rusticola), ο Γλάρος (Larus cacchinans), το Αγριοπερίστερο (Colomba livia), το Τρυγόνι (Streptopelia turtur), η Δεκοχτούρα (Sireptopelia decaocto), η Κουκουβάγια (Athene noctua), ο Μπούφος (Bufo bufo), το Χελιδόνι (Hirudo rustica), η Σουσουράδα (Motacilla glova feldegg), η Κίσσα (Corrulus glantorius), η Κουρούνα (Corvus corone), ο Κοκκινολαίμης (Erithacus rubecula), ο Κότσιφας (Turbus merula), η Τσίχλα (Turbus philonelos) και Σπουργίτης (Passer domesticus). Θηλαστικά : Υπάρχουν ο Σκαντζόχοιρος (Erinaceus concolor), ο Λαγός (Lerus europaeus) και το Τσακάλι (Canis aureus). Επιπλέον υπάρχουν κάθε είδους τρωκτικά (Rodentia) και κουνάβια (Mustelidae) (Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου). Παλαιότερα υπήρχαν πολλές φώκιες (Monachus monachus) στις βραχώδεις παραλίες της Σάμου. Σήμερα υπάρχουν λίγες στις βορειοδυτικές ακτές, στη θέση Σαϊτάνι και γι αυτό η περιοχή προστατεύεται και έχει χαρακτηριστεί ως βιολογικό πάρκο. Όπως ισχυρίζονται πολλοί ψαράδες, υπάρχουν και σε άλλες περιοχές της Σάμου. 3. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 3.1 Ερευνητι μέθοδος-διαδικασία Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε είναι η προσωπι συνέντευξη με τη χρήση ημιδομημένου ερωτηματολογίου. Τα φυτά που επιλέχθηκαν είναι είκοσι (20) και προέρχονται από τα φυτά της Σάμου τα οποία εμφανίζουν τις περισσότερες χρήσεις τους στη βιβλιογραφία και παρουσιάζονται στον πίνακα 5. Το κριτήριο επιλογής αποτέλεσε κατά κύριο λόγο, το γεγονός ότι η ευρύτερη στην οποία διεξάχθηκε η έρευνα, υπάγεται στις περιοχές δικτύων (Natura2000). Στον παρακάτω πίνακα απεικονίζονται οι περιοχές της Σάμου που ανήκουν στο δίκτυο Natura

24 Xάρτης 1: Περιοχές δικτύου Natura 2000, Σάμος Συγκεκριμένα όσον αφορά τη δομή του ερωτηματολογίου, οι ερωτήσεις διακρίνονται σε 3 μέρη (Α, Β, Γ). Το πρώτο μέρος περιέχει κάποια δημογραφικά δεδομένα, δηλαδή την ηλικία, το φύλο και την απασχόληση με τον Αγροτικό Τομέα ή με άλλο Τομέα. Τα δεδομένα αυτά αφορούν τον ερωτώμενο αλλά και τα μέλη της οικογένειας του αν έχει, για να έχουμε μια πληρέστερη κατάσταση του γύρω περιβάλλοντός του. Επιπλέον, εάν η απασχόληση του αφορά τον Αγροτικό Τομέα ρωτάτε ακριβώς για το είδος που καλλιεργεί. Το δεύτερο μέρος περιλαμβάνει τις γνώσεις των μη καλλιεργούμενων φυτών. Πιο συγκεκριμένα, ο πληθυσμός μελέτης ρωτάτε αρχικά για την γνώση κάποιων μη καλλιεργούμενων φυτών με «ΝΑΙ» ή «ΟΧΙ». Τα «άγρια» φυτά που μελετώνται στην παρούσα έρευνα παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα: 18

25 Πίνακας 5: Τα υπό μελέτη φυτά Α/Α Επιστημονι ονομασία των φυτών Κοινή ονομασία των φυτών 1 Arbutus unedo Κουμαριά 2 Anagallis arvensis Aναγαλλίς ή Αρουραία 3 Capparis spinosa var inermis Κάππαρη 4 Castanea sativa Καστανιά 5 Teucrium polium Αγαποβότανο 6 Ceratonia siliqua Χαρουπιά 7 Ceterach officinarum Σκορπιδόχορτο ή Σκορπίδι 8 Cnicus benedictus var benedictus Κνίκος ο Βενέδικτος 9 Coridothymus capitatus Θυμάρι 10 Crataegus monogyna azarella Κράταιγος 11 Elaeagnus angustifolia Μοσχοϊτιά ή Τζιτζιφιά 12 Crithmum martimum Κρίταμο 13 Melissa oficinalis Μελισσόχορτο 14 Laurus nobilis Δάφνη 15 Hypericum perforatum Βαλσαμόχορτο 16 Cupressus sempervirens Κυπαρίσσι 17 Rosmarinus officinalis Δεντρολίβανο 18 Salvia fruticosa Φασκομηλιά 19 Satureja thymbra Θρούμπι 20 Urtica urens Τσουκνίδα Τα μη καλλιεργούμενα φυτά είναι είκοσι παρόλο που στην περιοχή μελέτης της Δυτις Σάμου αλλά και γενικότερα στο νησί της Σάμου υπάρχουν πολλά είδη φυτών, διότι είναι ένα νησί πλούσιο σε βιοποικιλότητα όπως έχει τονιστεί και παραπάνω. Τα συγκεκριμένα «άγρια» φυτά επιλέχθηκαν επειδή είναι κοινά είδη, γνωστά και άμεσα χρησιμοποιούμενα από τους κατοίκους της. Επιπλέον, τα συγκεκριμένα φυτά επιλέχθηκαν με το κριτήριο ότι εμφανίζουν ένα μεγάλο αριθμό καταγεγραμμένων χρηστικών ιδιοτήτων στη διεθνή βιβλιογραφία. Τα είδη είναι κυρίως πόες με διατροφι χρηστι ιδιότητα και χρησιμοποιούνται σε μορφή σαλάτας (Τσουκνίδα, Μελισσόχορτο) και αρωματικοί θάμνοι με αρωματι, 19

26 γλυκαντι ουσία για την παρασκευή λικέρ και τροφίμων (Κουμαριά, Δενδρολίβανο). Τα περισσότερα είδη καταναλώνονται σε μορφή αφεψήματος μετά από την αποξήρανση τους και τον βρασμό των φύλλων τους (Φασκομηλιά) ή ολόκληρου του φυτού (Θυμάρι). Πολλά μη καλλιεργούμενα φυτά εμφανίζουν ιατρι- φαρμακευτι ιδιότητα όπως το γνωστό στους κατοίκους της περιοχής που μελετήσαμε, όπως το Βάλσαμο. Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία (Rodrigo Camara-Leret et al. 2014), τα είδη μπορούν να εμφανίσουν περισσότερες από μία χρήσεις. Υπάρχουν 6 γενικότερες κατηγορίες και καθεμία από αυτές περιλαμβάνει και υποκατηγορίες. Οι επόμενες ερωτήσεις αφορούν τη γνώση των χρηστικών ιδιοτήτων των «άγριων» φυτών. Οι χρήσεις που ρωτήθηκαν οι κάτοικοι των οικισμών της περιοχής μελέτης είναι, με τις υποκατηγορίες που αναφέρονται στη βιβλιογραφι ανασκόπηση: 1. Τεχνολογι 2. Αγρονομι 3. Διατροφι 4. Κοσμητολογι 5. Ιατρι 6. Κτηνιατρι Το τρίτο μέρος του ερωτηματολογίου, αφορά τις γνώμες για τη συλλογή και τις χρήσεις των μη καλλιεργούμενων φυτών. Αρχικά, ο ερωτώμενος ρωτάτε για το αν είναι συλλέκτης αυτών των φυτών και αν όχι ποιος είναι ο λόγος που δεν συλλέγει φυτά. Αν δεν είναι συλλέκτης φυτών, ο ερωτώμενος απλά ρωτάτε για το εισόδημα του και εκεί τελειώνει η προσωπι συνέντευξη. Αν είναι συλλέκτης φυτών, κλίνεται να απαντήσει και σε κάποιες άλλες ερωτήσεις. Οι ερωτήσεις αυτές αφορούν τη χρονι περίοδο που ξεκίνησε να συλλέγει «άγρια» φυτά, αν συνήθως πήγαινε μόνος ή με παρέα καθώς και αν συνδύαζε τη δραστηριότητα αυτή με κάποια άλλη. Επιπλέον, οι κάτοικοι καλούνταν να δώσουν πληροφορίες για το αν η συλλογή είναι κάτι που το θυμούνται από μικροί ή το έχουν μάθει από άλλους (γονείς, συγγενείς, φίλους) και αν έχουν μοιραστεί ή διδάξει το μάζεμα των φυτών σε κάποιους άλλους. Τέλος, ο πληθυσμός μελέτης ρωτήθηκε σχετικά με την ύπαρξη συνέχειας της συλλογής καθώς και την προσφορά των μη καλλιεργούμενων φυτών στις οποίες μπορούν να κρατήσουν θετι ή αρνητι στάση και να αναπτύξουν την σκέψη τους. 20

27 Επίσης, τέθηκε και το ερώτημα για το εισόδημά τους, χρησιμοποιώντας μια κλίμακα από αλλά δεν προσμετρήθηκε, γιατί δεν απαντήθηκες τους ερωτώμενους. Τέλος, ρωτήθηκαν να συμπληρώσουν κάτι άλλο που δεν είχε ειπωθεί κατά τη διάρκεια της συνέντευξης. Τον υπό μελέτη πληθυσμό αποτέλεσαν οι κάτοικοι των εξής οικισμών στο τμήμα της Δυτις Σάμου διαφόρων επαγγελμάτων, όπου οι περισσότεροι είναι συλλέκτες μη καλλιεργούμενων φυτών και οι περισσότεροι από αυτούς ασχολούνται με τον αγροτικό τομέα. Οι ηλικίες των ερωτώμενων κυμάνθηκαν από χρονών. Στην ευρύτερη αυτή περιοχή όπου και διεξήχθη η έρευνα εντάσσονται οι εξής πέντε κατοισιμοι οικισμοί-χωριά: η Καλλιθέα, οι Δρακαίοι, οι Κοσμαδαίοι, οι Νικολούδες και η Καστανιά όπου τα ευρύτερα όρια των οικισμών αυτών, ανήκουν στο δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών (Νatura 2000). Οι ερωτώμενοι επιλέχθηκαν αναλογικά με βάση τον πληθυσμό της απογραφής του Συγκεκριμένα, με βάση την απογραφή του 2011 η Καλλιθέα είχε 136 άτομα και ερωτήθηκαν 28 άτομα, οι Δρακαίοι με 89 άτομα μοιράστηκαν 19 ερωτηματολόγια, οι Κοσμαδαίοι με 80 άτομα μοιράστηκαν 17 ερωτηματολόγια, στους Νικολόυδες με 11 μόλις άτομα 2 ερωτηματολόγια και τέλος στην Καστανιά όπου εντοπίζονται και οι περισσότεροι κάτοικοι με αριθμό 164 και οι ερωτώμενοι ήταν 34. Αρχικά ρωτήθηκαν κάτοικοι των οικισμών, οι οποίοι φαίνονταν να είχαν κάποια σχέση με την συλλογή των φυτών. Στη συνέχεια, όποιοι κάτοικοι ήταν διαθέσιμοι και πρόθυμοι να μιλήσουν για τις χρήσεις των μη καλλιεργούμενων φυτών και δεν ήταν κάτω του ορίου ηλικίας, καλούνταν σε προσωπι συνέντευξη. Η προσωπι συνέντευξη διαρκούσε κατά μέσο όρο λεπτά, για να έχει ο συνεντευξιαζόμενος όσο χρόνο θέλει στη διάθεση του για να απαντήσει στις ερωτήσεις που του τέθηκαν. Ο αριθμός του συνόλου των πληροφοριοδοτών στην παρούσα έρευνα, ανέρχεται στους εκατό (100) κατοίκους του συγκεκριμένου Δυτικού τμήματος της Σάμου. Οι συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν καλοκαιρινή περίοδο και συγκεκριμένα τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο. 3.2 Στόχοι της έρευνας Τα ερωτήματα της έρευνας είναι τα ακόλουθα: (α) Η καταγραφή της γνώσης και των πρακτικών σχετικά με τη συλλογή και τις χρήσεις των μη καλλιεργούμενων φυτών, (β) Η διερεύνηση των προσωπικών και οικογενειακών χαρακτηριστικών όσων 21

28 συλλέγουν τέτοια φυτά και η συσχέτιση του βαθμού γνώσης τους με τα χαρακτηριστικά αυτά, (γ) Η καταγραφή της παραδοσιας γνώσης των φυτικών ειδών που ανέφεραν οι ερωτώμενοι, η επισκόπηση για κάθε ένα φυτικό είδος και η σύγκριση των χρήσεων με τη βιβλιογραφία, όπου αυτό ήταν εφικτό. 3.3 Ανάλυση δεδομένων Για την υλοποίηση της παρούσας έρευνας έγινε χρήση ερωτηματολογίων και 100 προσωπικών συνεντεύξεων απ όπου προέκυψαν τα δεδομένα μας. Τα δεδομένα της έρευνας αφορούν τον πληθυσμό των οικισμών της Δυτις Σάμου, όρια των οποίων εντάσσονται στην Προστατευόμενη Περιοχή. Αρχικά, κωδικοποιήσαμε την πληροφορία του ερωτηματολογίου, δηλαδή κάθε μία ερώτηση που περιλαμβάνει το ερωτηματολόγιο και αφορά τα δημογραφικά δεδομένα, με σκοπό να μπορέσουμε να εισάγουμε στο πρόγραμμα SPSS. Οι μεταβλητές κωδικοποιήθηκαν αριθμητικά (0, 1, 2, 3 κ.α.), για να μπορέσουμε να αναλύσουμε και να ομαδοποιήσουμε τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν. Για το ανδρικό γένος το φύλλο κωδικοποιήθηκε με τον αριθμό 1 ενώ για το θηλυκό με τον αριθμό 2. Για την ηλικία χρησιμοποιήσαμε αριθμό, γιατί η ηλικία εντάσσεται σε μεγαλύτερο εύρος τιμών καθώς και η απασχόληση με άλλο τομέα καταγράφθηκε με νούμερο και λέξεις αντίστοιχα. Όσοι ερωτώμενοι ασχολούνται με τον Αγροτικό Τομέα κωδικοποιήθηκαν με τον αριθμό 1 και όσοι όχι με το 2. Όσον αφορά το επάγγελμα του κάθε ερωτώμενου κωδικοποιήθηκε με τον εξής τρόπο: Στον αριθμό 1 αντιστοιχίσαμε το Δημόσιο Υπάλληλο, στον αριθμό 2 τον Ιδιωτικό Υπάλληλο, στον αριθμό 3 τον Εκπαιδευτικό, στον αριθμό 4 τον εργάτη, στον αριθμό 5 τον συνταξιούχο, το 6 για τον άνεργο, το 7 για κάποιον που έχει μαγαζί, στον αριθμό 8 αν είναι κάποιο επάγγελμα διαφορετικό από τα παραπάνω και τέλος στον αριθμό 9 την απάντηση Όχι αν δεν ασχολείται με άλλο τομέα εκτός από τον αγροτικό. Για το είδος της καλλιέργειας οι απαντήσεις ήταν αμπέλια, ελιές, κηπευτικά, εσπεριδοειδή και τίποτα, όπου αντιστοιχήθηκαν με 1, 2, 3, 4, και 0 αντίστοιχα. Τέλος, αναλόγως κάναμε και για τα μέλη της οικογένειας του ερωτώμενου με σκοπό να έχουμε μία πιο πλήρη εικόνα του περιβάλλοντός του. Ακόμη, κωδικοποιήθηκαν και τρεις ερωτήσεις οι οποίες αφορούν τη γνώση για τις Προστατευόμενες Περιοχές, με τους αριθμούς 1, 2, 0 με ναι, όχι δεν απάντησε 22

29 αντίστοιχα. Στη συνέχεια καταγράφθηκαν οι γνώσεις των είκοσι μη καλλιεργούμενων φυτών. Οι συνεντευξιαζόμενοι ρωτήθηκαν για τη γνώση των φυτών, όσοι έδωσαν απάντηση Ναι κωδικοποιήθηκαν με τον αριθμό 1 και όσοι έδωσαν απάντηση Όχι με το 2. Οι χρήσεις των μη καλλιεργούμενων φυτών (τεχνολογι, αγρονομι, διατροφι, κοσμητολογι, ιατρι και κτηνιατρι) καταγράφηκαν επιμέρους συνολικά για το κάθε ένα ερωτηματολόγιο μπορώντας έτσι να έχουμε μία εικόνα για το κάθε ερωτηματολόγιο αλλά και συνολικά για τα 100. Έπειτα, καταγράφθηκαν οι γνώμες για τη συλλογή των ειδών. Οι συλλέκτες για το κάθε φυτό κωδικοποιήθηκαν με τον αριθμό 1 για ναι και οι μη συλλέκτες με απάντηση όχι με τον αριθμό 2. Επίσης, σε μορφή κειμένου καταγράφθηκε η αιτία της μη συλλογής φυτών. Οι συλλέκτες φυτών που πηγαίνουν μόνοι έχουν τον αριθμό 1, αυτοί που πηγαίνουν με παρέα έχουν τον αριθμό 2 και αυτοί που πηγαίνουν και μόνοι και με παρέα έχουν απάντηση 3 και όσοι δεν απάντησαν 0. Για την ερώτηση αν η συλλογή είναι κάτι που θυμούνται από μικρά παιδιά όσοι απάντησαν «Ναι» κωδικοποιήθηκαν με τον αριθμό 1 και «Όχι» με το 2. Όσον αφορά το εισόδημα που έχει ο ερωτώμενος δεν το λάβαμε υπόψη μας, αφού απαντήθηκε από ελάχιστους και δεν θα μπορούσαμε να έχουμε μία αντιπροσωπευτι εκτίμηση για το δείγμα μας. Τέλος, εισάγαμε με τον τρόπο που περιγράφηκε πάνω, τα δεδομένα μας στο SPSS, αφού έγινε πρώτα η αντίστοιχη κωδικοποίηση που δημιουργήσαμε στο πρόγραμμα SPSS για την ανάλυση των μεταβλητών. Το πρόγραμμα SPSS περιγράφει στατιστικά τα αριθμητικά δεδομένα με σκοπό την καλύτερη κατανόησή τους. Με τη χρήση της συχνότητας υπολογίσαμε πόσοι από τους ερωτώμενους είναι γυναίκες και πόσοι άντρες, τα μέλη της οικογένειας, την ηλικία, το επάγγελμα, την απασχόληση με τον Αγροτικό τομέα κ.α. Ακόμη έγιναν γραφικές απεικονίσεις για τη συσχέτιση των μεταβλητών όπως ηλικία με το σύνολο των χρήσεων. Με τη χρήση του excel δημιουργήσαμε ραβδογράμματα για να παρατηρήσουμε τις έξι χρηστικές ιδιότητες των 20 ειδών που μελετήσαμε. Με την ανάλυση της πληροφορίας είχαμε συνολικά μία αριθμητι εκτίμηση για τις επιμέρους 6 γενικές κατηγορίες σε κάθε βότανο αλλά και συνολικά αθροιστικά για τις 6 αυτές κατηγορίες καθώς και εικόνα για το ποιο βότανο έχει τις πιο πολλές χρήσεις συνολικά. 23

30 4. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 4.1 Δημογραφικά δεδομένα Στην παρούσα έρευνα με θέμα τις «Χρήσεις μη καλλιεργούμενων φυτών στη περιοχή της Δυτις Σάμου : καταγραφή της παραδοσιας γνώσης & σύγκριση με τη βιβλιογραφία», πραγματοποιήθηκε ανάλυση των δεδομένων με τη χρήση του προγράμματος SPSS. Πίνακας 6: Συχνότητα εμφάνισης άνδρα/γυναίκα Συχνότητα Σχετι Συχνότητα (%) Αθροιστι Συχνότητα Άνδρας 64 64,0 64,0 Γυναίκα 36 36,0 100,0 Σύνολο ,0 Στον Πίνακα 6 παρουσιάζεται η συχνότητα εμφάνισης άνδρα και γυναίκας στη παρούσα έρευνα. Από τους 100, οι 64 ερωτώμενοι ήταν άνδρες (64%) και 36 (36%) γυναίκες. Πίνακας 7: Μέλη οικογένειας των ερωτώμενων Συχνότητα Σχετι Συχνότητα (%) Αθροιστι Συχνότητα Αρχηγός 17 17,0 17,0 Αρχηγός, Σύζυγος 31 31,0 48,0 Αρχηγός, Σύζυγος, Α Παιδί 13 13,0 61,0 Αρχηγός, Σύζυγος, Α Παιδί, Β Παιδί 32 32,0 93,0 Αρχηγός, Σύζυγος, Α Παιδί, Β Παιδί, Άλλος 7 7,0 100,0 Σύνολο ,0 24

31 Στον Πίνακα 7 παρατηρούμε τον αριθμό των μελών που αποτελείται η κάθε μια οικογένεια των ερωτηθέντων. Οι 17 από τους 100 ερωτώμενους δεν έχουν οικογένεια ενώ οι 45 έχουν οικογένειες με 3 και 4 μέλη. Λιγότεροι κάτοικοι της περιοχής μελέτης έχουν 5 μέλη με συχνότητα 7, ενώ κάτοικοι με 2 μέλη εμφανίζονται με συχνότητα 31. Πίνακας 8 : Ηλικία ερωτώμενων Συχνότητα Αθροιστι Συχνότητα , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,0 25

32 , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,0 Σύνολο 100 Η ηλικία των 100 ερωτώμενων παρουσιάζεται στον Πίνακα 8. Ο ελάχιστος αριθμός ηλικίας είναι το 22 και ο μέγιστος αριθμός 88. Μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης παρατηρείται στην ηλικία των 35, 45 και 74. Μπορούμε να διακρίνουμε τρεις ηλικιακές κλάσεις: 1. <50 με ποσοστό 35% με ποσοστό 30% 3. >65 με ποσοστό 35% 26

33 Πίνακας 9: Επάγγελμα των ερωτώμενων Συχνότητα Σχετι Συχνότητα (%) Αθροιστι Συχνότητα 1.Δημόσιος Υπάλληλος 8 8,0 8,0 2.Ιδιωτικός Υπάλληλος 10 10,0 18,0 3.Εκπαιδευτικός 4 4,0 22,0 4.Εργάτης 3 3,0 25,0 5.Συνταξιούχος 26 26,0 51,0 6.Άνεργος 1 1,0 52,0 7.Μαγαζί 9 9,0 61,0 8.Άλλο επάγγελμα 15 15,0 76,0 9. Αγρότες 24 24,0 100,0 Σύνολο ,0 Στον Πίνακα 9 αναλύονται τα επαγγέλματα των κατοίκων της περιοχής μελέτης καθώς και η συχνότητα εμφάνισής τους. Οι περισσότεροι είναι συνταξιούχοι (26) και ακολουθούν αυτοί με απάντηση Όχι οι οποίοι δηλώνουν πως δεν ασχολούνται με κάτι άλλο πέραν του αγροτικού τομέα, άρα είναι αγρότες (24). Οι 8 απασχολούνται στον δημόσιο τομέα ενώ 10 είναι στον ιδιωτικό τομέα. Αρκετοί έχουν καταστήματα στη Σάμο όπως καφενεία, μαγαζιά με ενδύματα ή ηλεκτρικά και περίπτερα. Ως κύρια ή δευτερεύουσα ασχολία 79 άτομα ασχολούνται με τον αγροτικό τομέα σε ποσοστό 79% ενώ μόλις 21 άτομα απάντησαν πως δεν ασχολούνται με τον αγροτικό τομέα σε ποσοστό 21%. Πίνακας 10: Γνωρίζετε ότι η περιοχή στην οποία διαμένετε αποτελεί Προστατευόμενη Περιοχή; Στην ερώτηση αυτή, 73% του συνόλου των ερωτώμενων γνώριζαν ότι τα ευρύτερα όρια της περιοχής που διαμένουν αποτελεί Προστατευόμενη Περιοχή, ενώ ένα ποσοστό της τάξεως του 23% απάντησε αρνητικά στην ερώτηση. 27

34 Συχνότητα Σχετι Συχνότητα (%) Αθροιστι Συχνότητα Ναι 73 73,0 73,0 Όχι 27 27,0 100,0 Σύνολο ,0 4.2 Γνώμες για τη συλλογή & τις χρήσεις μη καλλιεργούμενων φυτών Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας, 71 άτομα (71%) ασχολούνται με τη συλλογή μη καλλιεργούμενων φυτικών ειδών. Από τους 29 (29%) που δεν ασχολούνται λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος της συγκεκριμένης δραστηριότητας, ή έλλειψης χρόνου καθώς και το ότι δεν το έχουν σκεφτεί, ενώ μόλις δύο άτομα δεν απάντησαν στην ερώτηση. Οι συλλέκτες των φυτών είναι μόνιμοι κάτοικοι της Σάμου που ανήκουν σε 3 ηλικιακές κλάσεις και απασχολούνται σε διάφορους εργασιακούς τομείς. Πίνακας 11: Αν όχι, γιατί δεν συλλέγεται φυτά; Συχνότητα Σχετι Συχνότητα (%) Αθροιστι Συχνότητα Δεν απάντησε 2 7% 7% Όχι έλλειψη χρόνου 12 41,4% 48,4% Όχι (όχι ενδιαφέρον) 8 27,5% 75,9% Όχι (δεν το έχω σκεφτεί) 7 24,1% 100% Σύνολο ,0 28

35 Πίνακας 12: Πότε ξεκινήσατε τη συλλογή; Συχνότητα Σχετι Συχνότητα Αθροιστι Συχνότητα (%) Δεν απάντησε 29 29,0 29,0 Από την παιδι ηλικία 59 59,0 88,0 Πρόσφατα 12 12,0 100,0 Σύνολο ,0 Στον πίνακα 13 φαίνεται ότι 59 άτομα έχουν ξεκινήσει τη συλλογή μη καλλιεργούμενων φυτών από την παιδι ηλικία με ποσοστό 59%, 12 άτομα πρόσφατα ενώ 29 δεν απάντησαν στην ερώτηση. Πίνακας 13: Πηγαίνετε μόνος στη συλλογή; Συχνότητα Σχετι Συχνότητα Αθροιστι Συχνότητα (%) Δεν απάντησε 30 30,0 30,0 Μόν(ος) νη 39 39,0 69,0 Με παρέα 18 18,0 87,0 Και τα δύο 13 13,0 100,0 Σύνολο ,0 Εδώ παρατηρείται ότι το 39% του συνόλου προτιμά να πηγαίνει μόνο του για συλλογή, 18% με παρέα και 13% και τα δύο, ενώ 30% του συνόλου δεν έδωσε απάντηση. 29

36 Πίνακας 14: Η συλλογή είναι κάτι που θυμάστε από μικρό παιδί, που το μάθατε από άλλους (γονείς, συγγενείς, φίλους); Συχνότητα Σχετι Συχνότητα (%) Αθροιστι Συχνότητα Δεν απάντησε 19 19,0 19,0 Ναι 72 72,0 91,0 Όχι 9 9,0 100,0 Σύνολο ,0 Στον πίνακα 15 η συλλογή των φυτών φαίνεται να είναι μια δραστηριότητα που θυμάται κάποιος από την παιδι του ηλικία και το έχει μάθει από τον κοινωνικόοικογενειακό του περίγυρο σε ποσοστό 72%. Πίνακας 15: Πρέπει να συνεχιστεί η συλλογή των φυτών; Συχνότητα Σχετι Συχνότητα (%) Αθροιστι Συχνότητα Δεν απάντησε 6 6,0 6,0 Ναι 90 90,0 96,0 Όχι 4 4,0 100,0 Σύνολο ,0 Στο ερώτημα για το αν πρέπει να συνεχιστεί η συλλογή ένα σημαντικό ποσοστό της τάξεως του 90% υποστήριξε θετικά τη συνέχεια της συλλογής και πολλοί ήταν εκείνοι πως προσδιόρισαν πως πρέπει να συνεχιστεί με προσοχή και μέτρο. 30

37 Πίνακας 16: Είναι σημαντι η προσφορά των μη καλλιεργούμενων φυτών; Συχνότητα Σχετι Συχνότητα (%) Αθροιστι Συχνότητα Δεν απάντησε 5 5,0 5,0 Ναι 95 95,0 100,0 Σύνολο ,0 Ανάλογη ήταν και η απάντηση στην ερώτηση που αφορά αν είναι σημαντι η προσφορά των μη καλλιεργούμενων φυτών, καθώς το 95% του συνόλου του δείγματός μας βρίσκει σημαντι την προσφορά των μη καλλιεργούμενων φυτών. 4.3 Γνώσεις μη καλλιεργούμενων φυτών Διάγραμμα 1: Σύνολο Χρήσεων συγκριτικά με την ηλικία 31

Βότανα και Αρχαιότητα

Βότανα και Αρχαιότητα Θεραπευτικά Βότανα Γενικά για τα Βότανα «Βότανα είναι όλα τα χρήσιμα φυτά και αφορά τα φυτά των οποίων, οι ρίζες, τα άνθη χρησιμεύουν ως τροφή ή θεραπεία, χάρη στο άρωμά τους ή με κάποιον άλλο τρόπο» Τους

Διαβάστε περισσότερα

Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος

Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος Πώς μπορεί να καλυφθεί η απουσία του κράτους; Κρίνα Μπελεάν Δικηγόρος ΔΣ Χανίων Περιβαλλοντολόγος, MSc Στην Ελλάδα, οι κατ εξοχήν αγροτικές περιοχές καταλαμβάνουν

Διαβάστε περισσότερα

Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή;

Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή; Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή; Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 ξεκίνησε μία μεγάλη έρευνα, γνωστή ως η μελέτη των 7 χωρών, όπου μελετήθηκαν οι διατροφικές συνήθειες ανθρώπων από τις εξής

Διαβάστε περισσότερα

Ο Πλίνιος μάλιστα γράφει ότι η Κρήτη ήταν η πατρίδα δύο δένδρων με μεγάλη ιατρική χρησιμότητα του κρητικού πεύκου και του κρητικού κυπαρισσιού, από

Ο Πλίνιος μάλιστα γράφει ότι η Κρήτη ήταν η πατρίδα δύο δένδρων με μεγάλη ιατρική χρησιμότητα του κρητικού πεύκου και του κρητικού κυπαρισσιού, από ΤΑ ΒΟΤΑΝΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ Ο Ιπποκράτης υποστηρίζει πως η τροφή μπορεί να γίνει και φάρμακο. Τα βότανα χρησιμοποιήθηκαν σε θεραπευτικές πρακτικές ως φαρμακευτικά είδη αλλά και ως φορείς της θεϊκής ευλογίας. Οι

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργος Μάρλης, Γεωργία Κοντονή, Κωνσταντίνα Παλαιοθοδώρου

Γιώργος Μάρλης, Γεωργία Κοντονή, Κωνσταντίνα Παλαιοθοδώρου H Γ τάξη του 6 ου Δημοτικού Σχολείου Ζακύνθου Στα πλαίσια της ευέλικτης ζώνης μελέτησε το θέμα: «Χλωρίδα και πανίδα της Ζακύνθου» Εκπαιδευτικοί: Γιώργος Μάρλης, Γεωργία Κοντονή, Κωνσταντίνα Παλαιοθοδώρου

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Μαθητές: Σαγιόγλου Σάββας,Ορφανίδου Μαρία, Πλατής Βασίλης, Μπορμπόκη Αγγελική, Νουλίκα Μαρία, Τριανταφυλλίδης Ιωσήφ

ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Μαθητές: Σαγιόγλου Σάββας,Ορφανίδου Μαρία, Πλατής Βασίλης, Μπορμπόκη Αγγελική, Νουλίκα Μαρία, Τριανταφυλλίδης Ιωσήφ ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Μαθητές: Σαγιόγλου Σάββας,Ορφανίδου Μαρία, Πλατής Βασίλης, Μπορμπόκη Αγγελική, Νουλίκα Μαρία, Τριανταφυλλίδης Ιωσήφ Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Κ. Ελένη Κοκκίνου Σχολικό Έτος: 2012-2013

Διαβάστε περισσότερα

Tα ιδιαίτερα οφέλη το καλοκαίρι. Μεσογειακή διατροφή: Ο γευστικός θησαυρός του καλοκαιριού

Tα ιδιαίτερα οφέλη το καλοκαίρι. Μεσογειακή διατροφή: Ο γευστικός θησαυρός του καλοκαιριού Οι καλοκαιρινοί μήνες αποτελούν ιδανική περίοδο για την υιοθέτηση της αποκαλούμενης «μεσογειακής διατροφής». Η μεσογειακή διατροφή, η οποία πήρε το όνομά της από τον τρόπο διατροφής των λαών της Μεσογείου,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ & ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΦΥΤΑ

ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ & ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΦΥΤΑ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ & ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΦΥΤΑ ΜΥΡΩΝΙΔΟΥ ΕΛΕΝΗ Μ.Sc. 2 ΠΟΛΥΚΑΣΤΡΟ 2012 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος...3 1. Τι είναι αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά...3 2. Παράγοντες που επηρεάζουν την απόδοση της καλλιέργειας...3

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΗΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΕ ΞΕΝΟ ΓΑΛΑ. Στην περίπτωση που για κάποιο σοβαρό λόγο δεν είναι εφικτός ο μητρικός

ΤΕΧΝΗΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΕ ΞΕΝΟ ΓΑΛΑ. Στην περίπτωση που για κάποιο σοβαρό λόγο δεν είναι εφικτός ο μητρικός ΤΕΧΝΗΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΕ ΞΕΝΟ ΓΑΛΑ Στην περίπτωση που για κάποιο σοβαρό λόγο δεν είναι εφικτός ο μητρικός θηλασμός δίνεται στο μωρό ξένο γάλα χρησιμοποιώντας μπιμπερό. H επιλογή του κατάλληλου γάλακτος είναι

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση και Προστασία των Κυπριακών Δασών

Διαχείριση και Προστασία των Κυπριακών Δασών Δάση Τα κυπριακά δάση είναι σχεδόν στο σύνολο τους φυσικά και συντίθενται κυρίως από κωνοφόρα δέντρα και πλατύφυλλους θάμνους. Κυρίαρχο είδος αποτελούν τα πεύκα και ιδιαίτερα η τραχεία πεύκη (Pinus brutia)

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ βιολογικά τρόφιμα Ως προς τη θρεπτική αξία των τροφίμων

ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ βιολογικά τρόφιμα Ως προς τη θρεπτική αξία των τροφίμων ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Ως βιολογικά τρόφιμα χαρακτηρίζονται τα τρόφιμα που προκύπτουν από ένα ειδικό είδος παραγωγής, τη βιολογική παραγωγή. Η βιολογική παραγωγή αποτελεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Αθηνά Μωραΐτη Χατζηθάνου, Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, M.Sc.

Γράφει: Αθηνά Μωραΐτη Χατζηθάνου, Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, M.Sc. Γράφει: Αθηνά Μωραΐτη Χατζηθάνου, Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, M.Sc. Οι ξηροί καρποί είναι ιδιαίτερα αγαπητοί από τους περισσότερους: αμύγδαλα, καρύδια, φιστίκια, φουντούκια, κάσιους, κτλ προτιμώνται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΗ: ΣΟΚΟΛΑΤΑ & μπάρες δημητριακών θρεπτικής αξίας εμπλουτισμένα με φυσικά ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ελιάς (POLYHEALTH Α.Ε.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ: ΣΟΚΟΛΑΤΑ & μπάρες δημητριακών θρεπτικής αξίας εμπλουτισμένα με φυσικά ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ελιάς (POLYHEALTH Α.Ε. ΕΦΑΡΜΟΓΗ: ΣΟΚΟΛΑΤΑ & μπάρες δημητριακών θρεπτικής αξίας εμπλουτισμένα με φυσικά ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ελιάς (POLYHEALTH Α.Ε. -MEDOLIVA ΣΚΟΝΗ) ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Αναπτύχθηκε μια σειρά νέων οργανικών, υγιεινών

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ «Ταξιδεύοντας με την Ελιά στο χρόνο και στην Ευρώπη» ΥΠΟΤΙΤΛΟΣ «Η Ελιά στη μεσογειακή διατροφή»

ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ «Ταξιδεύοντας με την Ελιά στο χρόνο και στην Ευρώπη» ΥΠΟΤΙΤΛΟΣ «Η Ελιά στη μεσογειακή διατροφή» ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΡΑΝΙΔΙΟΥ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ «Ταξιδεύοντας με την Ελιά στο χρόνο και στην Ευρώπη» ΥΠΟΤΙΤΛΟΣ «Η Ελιά στη μεσογειακή διατροφή» Παπασταύρου Ζαμπέτα Πέτρου Γεωργία Πλατανίτης Τάκης Κιοφύρης

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΓΟΡΑ ΑΡΩΜΑΤΙΚΩΝ & ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ Ο ρόλος των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στην οικονομική ανάπτυξη του Ν.

ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΓΟΡΑ ΑΡΩΜΑΤΙΚΩΝ & ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ Ο ρόλος των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στην οικονομική ανάπτυξη του Ν. ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΓΟΡΑ ΑΡΩΜΑΤΙΚΩΝ & ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ Ο ρόλος των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στην οικονομική ανάπτυξη του Ν. Καστοριάς Δρ. Δημήτρης Νάτος / Γεωπόνος Εξέλιξη διεθνούς αγοράς Θεραπευτικά

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Πρεβέντη Φανή, Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Γράφει: Πρεβέντη Φανή, Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Γράφει: Πρεβέντη Φανή, Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Η φράουλα είναι ένα από τα πιο γευστικά και θρεπτικά φρούτα της άνοιξης. Σαν φυτό, η φράουλα είναι πολυετές, έρπον κυρίως αλλά και αναρριχώμενο

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΑΣ. Ε και Στ τάξη

ΦΥΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΑΣ. Ε και Στ τάξη ΦΥΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΑΣ Ε και Στ τάξη Μελέτη πεδίου Πεύκο Επιστημονική ονομασία: Pinus Περιγραφή: Αειθαλή δεντρα με χοντρό και φολιδωτό κορμό και ύψος από 15μ. 80μ. Μπορούν να ζήσουν για πολλά χρόνια. Πού

Διαβάστε περισσότερα

«Η επιτραπέζια ελιά ως λειτουργικό προϊόν- Μια νέα προσέγγιση»

«Η επιτραπέζια ελιά ως λειτουργικό προϊόν- Μια νέα προσέγγιση» «Η επιτραπέζια ελιά ως λειτουργικό προϊόν- Μια νέα προσέγγιση» Ευστάθιος Ζ. Πανάγου - Σταµατούλα Μπονάτσου Τµήµα Επιστήµης Τροφίµων & Διατροφής του Ανθρώπου Τι είναι τα λειτουργικά τρόφιµα; «Λειτουργικό

Διαβάστε περισσότερα

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ. ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ. ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΕΠΙΛΕΞΑΜΕ: Η χλωρίδα και η πανίδα στην χώρα μας είναι ένα πολύ σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Χλωρίδα και Πανίδα

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Χλωρίδα και Πανίδα ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Χλωρίδα και Πανίδα ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Ερωτήσεις της µορφής σωστό-λάθος Σηµειώστε αν είναι σωστή ή λάθος καθεµιά από τις παρακάτω προτάσεις περιβάλλοντας µε ένα κύκλο το αντίστοιχο

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορία του φουντουκιού:

Η ιστορία του φουντουκιού: ΤΟ ΦΟΥΝΤΟΥΚΙ : Η ιστορία του φουντουκιού: Σύμφωνα με ιστορικά ευρήματα, τα φουντούκια πρωτοεμφανίστηκαν στις περιοχές της Σουηδίας, Δανίας και Γερμανίας κατά τη Μεσολιθική και Νεολιθική εποχή. Η καλλιέργεια

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΚΤΙΝΙΔΙΩΝ

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΚΤΙΝΙΔΙΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΚΤΙΝΙΔΙΩΝ Το ακτινίδιο είναι θάμνος με άνθη χρώματος λευκού. Τα φύλλα του έχουν ωοειδές σχήμα και στο κάτω μέρος τους έχουν χνούδι. Ο καρπός του είναι εδώδιμος, με γλυκόξινη γεύση. Το εξωτερικό

Διαβάστε περισσότερα

Γραφείο Επαγγελματικού Προσανατολισμού και Πληροφόρησης Νέων Δήμου Ρεθύμνης

Γραφείο Επαγγελματικού Προσανατολισμού και Πληροφόρησης Νέων Δήμου Ρεθύμνης Γραφείο Επαγγελματικού Προσανατολισμού και Πληροφόρησης Νέων Δήμου Ρεθύμνης ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σκοπός του παρόντος είναι να παρουσιάσει τον τρόπο δημιουργία και λειτουργίας Γραφείου Επαγγελματικού Προσανατολισμού

Διαβάστε περισσότερα

Ελιά. Η ελιά ή ελαιόδεντρο ή λιόδεντρο είναι γένος καρποφόρων δέντρων της οικογένειας των Ελαιοειδών, το οποίο συναντάται πολύ συχνά και στην Ελλάδα.

Ελιά. Η ελιά ή ελαιόδεντρο ή λιόδεντρο είναι γένος καρποφόρων δέντρων της οικογένειας των Ελαιοειδών, το οποίο συναντάται πολύ συχνά και στην Ελλάδα. Ελιά Ελιά Η ελιά ή ελαιόδεντρο ή λιόδεντρο είναι γένος καρποφόρων δέντρων της οικογένειας των Ελαιοειδών, το οποίο συναντάται πολύ συχνά και στην Ελλάδα. Ο καρπός του ονομάζεται επίσης ελιά και από αυτόν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ : ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ : Β ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ Ο ΤΙΤΛΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ»

ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ : ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ : Β ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ Ο ΤΙΤΛΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ» ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ : ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ : 2013-2014 Β ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΤΑΞΗ : Α2 ΛΥΚΕΙΟΥ Ο ΤΙΤΛΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ» ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Είναι σχεδόν βέβαιο, είτε να γνωρίζετε κάποιον που πάσχει από μια τέτοια ασθένεια είτε να έχετε μια εσείς οι ίδιοι.

Είναι σχεδόν βέβαιο, είτε να γνωρίζετε κάποιον που πάσχει από μια τέτοια ασθένεια είτε να έχετε μια εσείς οι ίδιοι. Γράφει: Δημήτρης Τσουκαλάς, Ιατρός Φυσικής Υγείας Τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι ασθένειες που προκύπτουν γιατί το σώμα μας επιτίθεται και καταστρέφει τα δικά του κύτταρα και όργανα. Γνωρίζετε ότι ένας στους

Διαβάστε περισσότερα

H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή φυτ

H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή φυτ ΗΓΕΩΡΓΙΚΗΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΚΑΡΑΣΑΒΒΑ Α 2 H ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεωργία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την καλλιέργεια του εδάφους της γης µε σκοπό την παραγωγή

Διαβάστε περισσότερα

16 Οκτωβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής Είμαστε ό,τι τρώμε...

16 Οκτωβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής Είμαστε ό,τι τρώμε... 16 Οκτωβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής Είμαστε ό,τι τρώμε... Η Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 16 Οκτωβρίου, ωστόσο περισσότεροι από 850 εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να πεινούν

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ Η χοληστερίνη εντοπίστηκε για πρώτη φορά σε πέτρες της χολής το 1784.Η σχέση της με τα καρδιαγγειακά νοσήματα ανακαλύφθηκε στις τελευταίες

ΙΣΤΟΡΙΑ Η χοληστερίνη εντοπίστηκε για πρώτη φορά σε πέτρες της χολής το 1784.Η σχέση της με τα καρδιαγγειακά νοσήματα ανακαλύφθηκε στις τελευταίες ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗ Η χοληστερίνη ή η χοληστερόλη είναι κηρώδης στερόλης που βρίσκεται στη μεμβράνη των κυττάρων όλων των ιστών του σώματος, και στο πλάσμα του αίματος όλων των ζώων. Μικρότερες ποσότητες χοληστερίνης

Διαβάστε περισσότερα

Βιοποικιλότητα & Αγροτικά Οικοσυστήματα

Βιοποικιλότητα & Αγροτικά Οικοσυστήματα ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΑ ΑΓΡΟ- ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ Χρονική Διάρκεια: Οκτώβριος 2010 Ιούνιος 2014 Προϋπολογισμός:

Διαβάστε περισσότερα

Η άγρια βρώσιμη χλωρίδα της Κρήτης

Η άγρια βρώσιμη χλωρίδα της Κρήτης Σεμινάριο Βάμος 25-11-2008 Γεωργία- Διατροφή- Ποιότητα ζωής ΤΙΤΛΟΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΣ Η άγρια βρώσιμη χλωρίδα της Κρήτης Κλεόνικος Σταυριδάκης Υπεύθ. Α/θμιας Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ν. Ρεθύμνου Εισαγωγή Η

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ. ΔΡΑΣΗ 4: Εκπαίδευση και υποστήριξη προς τις τοπικές κοινωνίες

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ. ΔΡΑΣΗ 4: Εκπαίδευση και υποστήριξη προς τις τοπικές κοινωνίες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ "ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΒΑΣΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΠΕΛΑΓΙΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ" «Στήριξη και Ανάδειξη Πολυνησιωτικών ΑΕΙ» ΔΡΑΣΗ 4: Εκπαίδευση και

Διαβάστε περισσότερα

Bιολογικά Προϊόντα στη Ζωή μας. Δρ Κωνσταντίνος Μακρής

Bιολογικά Προϊόντα στη Ζωή μας. Δρ Κωνσταντίνος Μακρής Bιολογικά Προϊόντα στη Ζωή μας Δρ Κωνσταντίνος Μακρής Ποιοι είμαστε; Εργαστήριο Νερό και Υγεία - Διεθνές Ινστιτούτο Κύπρου για την Περιβαλλοντική και Δημόσια Υγεία Πληθυσμιακές Μελέτες: Αξιολόγηση έκθεσης

Διαβάστε περισσότερα

Kεφάλαιο 11 (σελ ) Ζώνες βλάστησης

Kεφάλαιο 11 (σελ ) Ζώνες βλάστησης Β Ενότητα «Το φυσικό περιβάλλον» 1 Kεφάλαιο 11 (σελ. 43 45) Ζώνες βλάστησης Στόχοι: -να γνωρίσουµε την έννοια της βλάστησης -να παρατηρήσουµε την κατανοµή της βλάστησης στην επιφάνεια της Γης -να συνδέουµε

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφή και Υγεία. Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων

Διατροφή και Υγεία. Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Διατροφή και Υγεία Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ. Σχ. έτος 2015-2016 Διατροφή και Υγεία Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΧΑΝΙΑ - ΙΟΥΛΙΟΣ 2014

ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΧΑΝΙΑ - ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΛΙΜΝΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΧΑΝΙΑ - ΙΟΥΛΙΟΣ 2014 ΤΟ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

"ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ, ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΤΩΝ ΦΡΥΓΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ"

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ, ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΤΩΝ ΦΡΥΓΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ "ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ, ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΤΩΝ ΦΡΥΓΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ" Δρ. Νικόλαος Α. Θεοδωρίδης ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΔΑΣΩΝ & ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα A: ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Τμήμα A: ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Ημερομηνία... Nº έρευνας... Το ΕΚΕΤΑ/ΙΔΕΠ διερευνά μέσω σχετικής μελέτης τη διασύνδεση μεταξύ της φύσης και του ανθρώπου. Εξετάζουμε τα οφέλη που παρέχει η φύση στον άνθρωπο. Θα ήταν πολύ χρήσιμο να γνωρίζαμε

Διαβάστε περισσότερα

«Ο αιθέριος θησαυρός του τόπου μας». Ηλίας Ντζάνης, Γεωπόνος πρ. πρ/νος Κ.Σ.Ε Αγρινίου ΔΗΜΗΤΡΑ (ΕΘΙΑΓΕ)

«Ο αιθέριος θησαυρός του τόπου μας». Ηλίας Ντζάνης, Γεωπόνος πρ. πρ/νος Κ.Σ.Ε Αγρινίου ΔΗΜΗΤΡΑ (ΕΘΙΑΓΕ) Τα Αρωματικά Φυτά. «Ο αιθέριος θησαυρός του τόπου μας». Τάσεις Προοπτικές. Ηλίας Ντζάνης, Γεωπόνος πρ. πρ/νος Κ.Σ.Ε Αγρινίου ΔΗΜΗΤΡΑ (ΕΘΙΑΓΕ) τα ερωτήματα: 1. Τι είναι Αρωματικά-φαρμακευτικά φυτά? 2.

Διαβάστε περισσότερα

4 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΕΦΗΒΟΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2013 2014

4 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΕΦΗΒΟΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2013 2014 4 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΕΦΗΒΟΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2013 2014 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ Ο αθλητισμός είναι η συστηματική σωματική καλλιέργεια και

Διαβάστε περισσότερα

Καινοτόμα προϊόντα από αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά της ελληνικής χλωρίδας Στέργιος Τζιμίκας Ιατρός διευθύνων σύμβουλος Dioscurides OE

Καινοτόμα προϊόντα από αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά της ελληνικής χλωρίδας Στέργιος Τζιμίκας Ιατρός διευθύνων σύμβουλος Dioscurides OE Η συμβολή των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στην ανάπτυξη της Δυτικής Μακεδονίας Καινοτόμα προϊόντα από αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά της ελληνικής χλωρίδας Στέργιος Τζιμίκας Ιατρός διευθύνων σύμβουλος

Διαβάστε περισσότερα

Ελαιόλαδο. από Φιλοπεριβαλλοντικά Συστήματα Διαχείρισης

Ελαιόλαδο. από Φιλοπεριβαλλοντικά Συστήματα Διαχείρισης Ελαιόλαδο από Φιλοπεριβαλλοντικά Συστήματα Διαχείρισης Γιατί Ελαιόλαδο και γιατί από Φιλοπεριβαλλοντικά Συστήματα Διαχείρισης; Δεν υποβαθμίζει: - το περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους - τη βιολογική αξία

Διαβάστε περισσότερα

Συντάχθηκε απο τον/την radiovereniki.gr Σάββατο, 17 Νοέμβριος :23 - Τελευταία Ενημέρωση Σάββατο, 17 Νοέμβριος :38

Συντάχθηκε απο τον/την radiovereniki.gr Σάββατο, 17 Νοέμβριος :23 - Τελευταία Ενημέρωση Σάββατο, 17 Νοέμβριος :38 Δυναµική καλλιέργεια για την χώρα µας θεωρείται η καλλιέργεια των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, γιατί αποτελεί ιδανική λύση για την αξιοποίηση μειονεκτικών, ορεινών ή ημιορεινών εκτάσεων, συμβάλλοντας

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική Ενότητα 1: Εισαγωγή στα τρόφιμα

Διδακτική Ενότητα 1: Εισαγωγή στα τρόφιμα Διδακτική Ενότητα 1: Εισαγωγή στα τρόφιμα 15 ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΧΩΡΑ: CARDET Κύπρος ΤΙΤΛΟΣ: ΗΛΙΚΙΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: Εισαγωγή στα Τρόφιμα 9-12 χρονών [Γ - Στ Δημοτικού] ΜΑΘΗΜΑ/ΘΕΜΑ: Αγωγή Υγείας, Νέα Ελληνικά / Αειφόρος

Διαβάστε περισσότερα

Η ΖΩΗ ΣΤΑ ΤΡΟΠΙΚΑ ΔΑΣΗ

Η ΖΩΗ ΣΤΑ ΤΡΟΠΙΚΑ ΔΑΣΗ Η ΖΩΗ ΣΤΑ ΤΡΟΠΙΚΑ ΔΑΣΗ Οι περιοχές των τροπικών δασών όπως βλέπεις και στον παραπάνω παγκόσμιο χάρτη, βρίσκονται στη Νότια Αμερική(γύρω από τον ισημερινό), στη Βόρεια Αμερική(ανάμεσα από τον Τροπικό του

Διαβάστε περισσότερα

Γνωρίστε τα νηστίσιμα - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 14 Φεβρουάριος :44

Γνωρίστε τα νηστίσιμα - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 14 Φεβρουάριος :44 Γράφει: Κωνσταντίνου Κρήνη, Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος Τα λαχανικά, τα όσπρια, οι πατάτες, τα δημητριακά, τα ζυμαρικά, οι ξηροί καρποί, οι ελιές, τα φρούτα, τα θαλασσινά, ο ταραμάς, τα τουρσί ανήκουν

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Το θέμα της εργασίας μας είναι η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ. Ασχοληθήκαμε με τις διατροφικές συνήθειες των αθλητών από την αρχαία Ελλάδα έως και σήμερα. Βρέθηκαν

Διαβάστε περισσότερα

Σημ.: Προσθέσθε άνηθο στο φαγητό σας αφού τελειώσει το μαγείρεμα γιατί ο βρασμός το καταστρέφει

Σημ.: Προσθέσθε άνηθο στο φαγητό σας αφού τελειώσει το μαγείρεμα γιατί ο βρασμός το καταστρέφει There are no translations available. ΑΝΗΘΟΣ 50ΓΡΑΜΜΑΡΙΩΝ - Καλή πηγή ανόργανων συστατικών, όπως ασβεστίου, μαγγανίου, σιδήρου, μαγνησίου. Ο άνηθος εμποδίζει ή γενικότερα ρυθμίζει τη βακτηριακή ανάπτυξη.

Διαβάστε περισσότερα

Θ Δημοτικό Σχολείο Πάφου. «Κουπάτειο» Τάξη : Δ

Θ Δημοτικό Σχολείο Πάφου. «Κουπάτειο» Τάξη : Δ Θ Δημοτικό Σχολείο Πάφου «Κουπάτειο» Τάξη : Δ Σχολική χρονιά 2013-2014 αγρινό: Είναι το μεγαλύτερο χερσαίο θηλαστικό και ενδημικό είδος στην Κύπρο. Χαρακτηρίζεται ως ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της πανίδας

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα μας το κλίμα. Και οι παράγοντες που το επηρεάζουν.

Θέμα μας το κλίμα. Και οι παράγοντες που το επηρεάζουν. Θέμα μας το κλίμα. Και οι παράγοντες που το επηρεάζουν. 1 Που συμβαίνουν οι περισσότερες βροχοπτώσεις; Κυρίως στη θάλασσα. Και μάλιστα στο Ισημερινό. Είδαμε γιατί στο προηγούμενο μάθημα. Ρίξε μία ματιά.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Τρώμε ό,τι φυσικό και έχρωμο ομορφαίνει το πιάτο μας

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Τρώμε ό,τι φυσικό και έχρωμο ομορφαίνει το πιάτο μας ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Όρος που επινοήθηκε από τον φυσιολόγο Ανσελ Κις, για να περιγράψει το μοντέλο που ακολουθούσαν οι λαοί των Μεσογειακών χωρών. Το 1993 στην διεθνή διάσκεψη για τις Μεσογειακές Διατροφές,

Διαβάστε περισσότερα

Αρωματικά-Φαρμακευτικά Φυτά

Αρωματικά-Φαρμακευτικά Φυτά ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΟΣΠΡΙΑ-ΠΟΛΥΕΤΕΙΣ ΘΑΜΝΩΔΕΙΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ-ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΆ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αρωματικά-Φαρμακευτικά Φυτά Κατερίνα Μ. Κουκ ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, ΕΘΙΑΓΕ 1 Σκοπός της ομιλίας να περιγράψω

Διαβάστε περισσότερα

γεωγραφικό γλωσσάρι για την πέμπτη τάξη (από το βιβλίο «Μαθαίνω την Ελλάδα» του ΟΕΔΒ)

γεωγραφικό γλωσσάρι για την πέμπτη τάξη (από το βιβλίο «Μαθαίνω την Ελλάδα» του ΟΕΔΒ) γεωγραφικό γλωσσάρι για την πέμπτη τάξη (από το βιβλίο «Μαθαίνω την Ελλάδα» του ΟΕΔΒ) Α Κεφ. αβιοτικό κάθε στοιχείο που δεν έχει ζωή 4 αιολική διάβρωση Η διάβρωση που οφείλεται στον άνεμο 5 ακρωτήριο ακτογραμμή

Διαβάστε περισσότερα

Πρότυπα οικολογικής διαφοροποίησης των μυρμηγκιών (Υμενόπτερα: Formicidae) σε κερματισμένα ορεινά ενδιαιτήματα.

Πρότυπα οικολογικής διαφοροποίησης των μυρμηγκιών (Υμενόπτερα: Formicidae) σε κερματισμένα ορεινά ενδιαιτήματα. Πρότυπα οικολογικής διαφοροποίησης των μυρμηγκιών (Υμενόπτερα: Formicidae) σε κερματισμένα ορεινά ενδιαιτήματα. Γεωργιάδης Χρήστος Λεγάκις Αναστάσιος Τομέας Ζωολογίας Θαλάσσιας Βιολογίας Τμήμα Βιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ Χανιά -2011 1 1. Εισαγωγή Στόχος της παρούσας έρευνας είναι η προώθηση αειφόρων προτύπων παραγωγής και κατανάλωσης με παράδειγμα το Ελαιόλαδο, στα πλαίσια του

Διαβάστε περισσότερα

Ασφάλεια ως ευκαιρία για καινοτομία στην βιομηχανία τροφίμων

Ασφάλεια ως ευκαιρία για καινοτομία στην βιομηχανία τροφίμων Ασφάλεια ως ευκαιρία για καινοτομία στην βιομηχανία τροφίμων Ιωάννης Σμαρνάκης *Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Τεχνολόγων Επιστημόνων Τροφίμων (Π.Ε.Τ.Ε.Τ.) *Διευθυντής Εργοστασίου και Έρευνας & ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Νίκος Κατσαρός Επιστ.Συνεργάτης ΕΚΕΦΕ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ π.πρόεδρος ΕΦΕΤ

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Νίκος Κατσαρός Επιστ.Συνεργάτης ΕΚΕΦΕ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ π.πρόεδρος ΕΦΕΤ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Νίκος Κατσαρός Επιστ.Συνεργάτης ΕΚΕΦΕ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ π.πρόεδρος ΕΦΕΤ EΙΣΑΓΩΓΗ Στίς 16 Οκτωβρίου 2010 εγκρίθηκε απο την UNESCO η Μεσογειακή Διατροφή ως μέρος της αϋλης

Διαβάστε περισσότερα

Ιδέες για ένα σωστό πρωινό

Ιδέες για ένα σωστό πρωινό Ιδέες για ένα σωστό πρωινό Υγιεινή Διατροφή Ισορροπία Ποικιλία Μέτρο Ομάδες τροφίμων Γάλα-γαλακτοκομικά προϊόντα (γιαούρτι) Φρούτα-απλοί υδατάνθρακες Λαχανικά (κυρίως πράσινα φυλλώδη) Ψωμί-αμυλώδη τρόφιμα

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΑΔΑ 1 Η ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΙ - ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΙ

ΟΜΑΔΑ 1 Η ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΙ - ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΙ ΟΜΑΔΑ 1 Η ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΙ - ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΙ Είναι γεγονός ότι μια από τις βασικές ανάγκες του ανθρώπου είναι η πρόσληψη τροφής, η ποιότητα και η ποσότητα της οποίας καθορίζουν την ανάπτυξή του και επηρεάζουν

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ

ΝΕΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΝΕΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ Κωνσταντίνα Τζιά Καθηγήτρια ΕΜΠ Εργαστήριο Χημείας και Τεχνολογίας Τροφίμων, Σχολή Χημικών Μηχανικών, ΕΜΠ Νέα προϊόντα - Ελαιόλαδο Αντικατάσταση άλλων λιπαρών σε προϊόντα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Εισαγωγή Μεθοδολογία της Έρευνας ΕΙΚΟΝΑ 1-1 Μεθοδολογία της έρευνας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Εισαγωγή Μεθοδολογία της Έρευνας ΕΙΚΟΝΑ 1-1 Μεθοδολογία της έρευνας. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγή Η Μεθοδολογία της Έρευνας (research methodology) είναι η επιστήμη που αφορά τη μεθοδολογία πραγματοποίησης μελετών με συστηματικό, επιστημονικό και λογικό τρόπο, με σκοπό την παραγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών Σεμιναρίου για τον Τομέα Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος Συνολική ιάρκεια: 48 ώρες

Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών Σεμιναρίου για τον Τομέα Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος Συνολική ιάρκεια: 48 ώρες Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών Σεμιναρίου για τον Τομέα Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος Συνολική ιάρκεια: 48 ώρες Κωδικός (ΑΑ) Ώρες ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟΧΟΙ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1 6 1. Ξενάγηση στο

Διαβάστε περισσότερα

12 Kορυφαίες αλκαλικές τροφές που μπορούμε να τρώμε καθημερινά για απίστευτη υγεία!!

12 Kορυφαίες αλκαλικές τροφές που μπορούμε να τρώμε καθημερινά για απίστευτη υγεία!! 12 Kορυφαίες αλκαλικές τροφές που μπορούμε να τρώμε καθημερινά για απίστευτη υγεία!! Μελέτες έχουν αποδείξει ότι όσο πιο αλκαλικό είναι το PH τόσο περισσότερη είναι η ενέργεια, η ζωτικότητα και τα οφέλη

Διαβάστε περισσότερα

10 Healthy Lifestyle Tips for Adults

10 Healthy Lifestyle Tips for Adults 10 Healthy Lifestyle Tips for Adults 07 June 2017 1. Καταναλώνετε ποικιλία τροφίμων 2. Βασίστε τη δίαιτά σας σε άφθονα τρόφιμα που είναι πλούσια σε υδατάνθρακες 3. Αντικαταστήστε τα κορεσμένα με τα ακόρεστα

Διαβάστε περισσότερα

Η ποικιλότητα της πανίδας στους ελαιώνες της Μεσσηνίας Ασπόνδυλα Πτηνά

Η ποικιλότητα της πανίδας στους ελαιώνες της Μεσσηνίας Ασπόνδυλα Πτηνά ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΑ ΑΓΡΟ- ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ Χρονική Διάρκεια: Οκτώβριος 2010 Ιούνιος 2014 Προϋπολογισμός:

Διαβάστε περισσότερα

Συγκριτική Αναφορά Αγορών Ελαιολάδου. Γενικά

Συγκριτική Αναφορά Αγορών Ελαιολάδου. Γενικά Γενικά Η Ισπανία είναι ο μεγαλύτερος ελαιοπαραγωγός τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο όπου κατάφερε να διπλασιάσει την παραγωγή της μετά το 1990, ενώ ακολουθώντας σχεδιασμένη πολιτική παραγωγής

Διαβάστε περισσότερα

<<Τρόφιμα:Tι τρώμε, πως παράγονται και τι προκαλούν;>>

<<Τρόφιμα:Tι τρώμε, πως παράγονται και τι προκαλούν;>> Ασφάλεια τροφίμων- Σήμανση / ετικέτες- μέλλον Ομάδα : Λεμονίδας και οι 4 Γαλατάς Βασίλης Καπούλα Βικτορία Μελετίδου Φωτεινή Μωυσίδου Στέλα Παπαστεφάνου

Διαβάστε περισσότερα

προϊόντων του Δρ Κωσταρέλλη Βασιλική Λέκτορας Χαροκοπείου Πανεπιστημίου

προϊόντων του Δρ Κωσταρέλλη Βασιλική Λέκτορας Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Η διατροφική αξία του σταφυλιού και των προϊόντων του Δρ Κωσταρέλλη Βασιλική Λέκτορας Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Η καλλιέργεια του αμπελιού στην στην αρχαιότητα Δίαιτα στην Αρχαία Ελλάδα Το Μεσογειακή πρότυπο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΕΡΕΓΛΙΔΗ Επιβλέπων καθηγητής: Δημήτριος Χατζηπλής Θεσσαλονίκη, Ιούνιος 2014

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΕΡΕΓΛΙΔΗ Επιβλέπων καθηγητής: Δημήτριος Χατζηπλής Θεσσαλονίκη, Ιούνιος 2014 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΘΗΚΗΣ ΡΙΓΑΝΗΣ, ΘΥΜΑΡΙΟΥ ΚΑΙ ΚΑΥΤΕΡΗΣ ΠΙΠΕΡΙΑΣ ΣΕ ΣΙΤΗΡΕΣΙΑ ΟΡΝΙΘΙΩΝ ΚΡΕΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ, ΣΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΑ ΚΑΙ ΓΕΥΣΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΜΥΝΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΚΡΗΤΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΚΡΗΤΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΝΗΣΙΑ ΚΡΗΤΗ ΤΕΛΟΣ ΣΤΑΣΗ 1 Η... ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ... ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Η κουζίνα της Μακεδονίας αντανακλά την πολιτισμική και γαστρονομική

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΜΑΓΕΙΡΕΜΑ ΦΥΤΙΚΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ (ΜΕΘΟΔΟΙ & ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ)

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΜΑΓΕΙΡΕΜΑ ΦΥΤΙΚΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ (ΜΕΘΟΔΟΙ & ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ) ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΜΑΓΕΙΡΕΜΑ ΦΥΤΙΚΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ (ΜΕΘΟΔΟΙ & ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ) Γενικά Περίπου το 80% των τροφίμων που παράγονται παγκοσμίως υφίστανται κάποια κατεργασία πριν την κατανάλωση.

Διαβάστε περισσότερα

«Λίγα λόγια από την Ιστορία και τη Φιλοσοφία των Λικέρ» Αρχοντάκη Νεκταρία -Χημικός Γυμνάσιο Βρυσών

«Λίγα λόγια από την Ιστορία και τη Φιλοσοφία των Λικέρ» Αρχοντάκη Νεκταρία -Χημικός Γυμνάσιο Βρυσών «Λίγα λόγια από την Ιστορία και τη Φιλοσοφία των Λικέρ» Αρχοντάκη Νεκταρία -Χημικός Γυμνάσιο Βρυσών Ανακατεύοντας υλικά φτιάχνουμε λικέρ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΩΝ ΜΙΓΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΙΑΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Πως επηρεάζεται το μικρόκλιμα μιας περιοχής από την τοπογραφία (πειραματική έρευνα) Ομάδα Μαθητών: Συντονιστής καθηγητής: Λύκειο Αγίου Αντωνίου

Πως επηρεάζεται το μικρόκλιμα μιας περιοχής από την τοπογραφία (πειραματική έρευνα) Ομάδα Μαθητών: Συντονιστής καθηγητής: Λύκειο Αγίου Αντωνίου 1 Πως επηρεάζεται το μικρόκλιμα μιας περιοχής από την τοπογραφία (πειραματική έρευνα) Ομάδα Μαθητών: Ζαντής Γιώργος, Παρεκκλησίτης Ορέστης, Ιωάννου Γιώργος Συντονιστής καθηγητής: Νικόλας Νικολάου Λύκειο

Διαβάστε περισσότερα

Α. Θρεπτική αξία τροφίμων: συσχέτιση διατροφής και υγείας

Α. Θρεπτική αξία τροφίμων: συσχέτιση διατροφής και υγείας Περιεχόμενα Α. Θρεπτική αξία τροφίμων: συσχέτιση διατροφής και υγείας Κεφάλαιο 1 Ολιστική προσέγγιση της διατροφής: θρεπτική αξία τροφίμων και διατροφικά πρότυπα 1.1. Εισαγωγή στα θρεπτικά συστατικά των

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΟΣ ΘΕΡΑΠΝΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΚΩΝΙΑΣ

ΗΜΟΣ ΘΕΡΑΠΝΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΚΩΝΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΠΥΡΟΠΛΗΚΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΧΟΡΗΓΟΣ ΚΟΙΝΩΦΕΛΕΣ Ι ΡΥΜΑ ΙΩΑΝΝΗ Σ. ΛΑΤΣΗ ΗΜΟΣ ΘΕΡΑΠΝΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΚΩΝΙΑΣ Τίτλος δράσης ιαχείριση και Εμπορία Αρωματικών και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 4.1 Τρόποι Προσέλκυσης Νέων...21 4.2 Προτάσεις Πολιτικής των Νέων...22 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...24 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ...26 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΦΟΡΕΩΝ...

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 4.1 Τρόποι Προσέλκυσης Νέων...21 4.2 Προτάσεις Πολιτικής των Νέων...22 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...24 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ...26 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΦΟΡΕΩΝ... Cities for Peace and Democracy in Europe Ε Ρ Ε ΤΟΠΙΚΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΩΘΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ Υ Ν Α με την υποστήριξη Ιανουάριος 2007 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ...3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...4 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ...6

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΕΙΟ: 2 ο Λύκειο Κομοτηνής ΜΑΘΗΜΑ: Ερευνητική Εργασία ΤΑΞΗ: Α2 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ:

ΣΧΟΛΕΙΟ: 2 ο Λύκειο Κομοτηνής ΜΑΘΗΜΑ: Ερευνητική Εργασία ΤΑΞΗ: Α2 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: ΣΧΟΛΕΙΟ: 2 ο Λύκειο Κομοτηνής ΜΑΘΗΜΑ: Ερευνητική Εργασία ΤΑΞΗ: Α2 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2011-2012 a. Υδατάνθρακες : i. μονοσακχαρίτες (π.χ. γλυκόζη, φρουκτόζη κ.α.) ii. iii. δισακχαρίτες ( π.χ. λακτόζη (γάλα),

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Η μεσογειακή διατροφή είναι επίσης πλούσια σε βιταμίνες, ενώ η κύρια μορφή λίπους που χρησιμοποιείται είναι το ελαιόλαδο.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Η μεσογειακή διατροφή είναι επίσης πλούσια σε βιταμίνες, ενώ η κύρια μορφή λίπους που χρησιμοποιείται είναι το ελαιόλαδο. Μεσογειακή Διατροφή ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μεσογειακή Διατροφή είναι ένα είδος διατροφής που χαρακτηρίζεται από χαμηλή κατανάλωση λίπους και ιδιαίτερα κορεσμένων λιπαρών οξέων, ενώ αντίθετα από υψηλή κατανάλωση υδατανθράκων,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΙΣ ΑΓΟΡΑΣΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΙΣ ΑΓΟΡΑΣΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Πτυχιακή Εργασία ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΙΣ ΑΓΟΡΑΣΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Γκιπάλη Δώρα, A.M. 7795 Καρρά

Διαβάστε περισσότερα

ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1 ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Μάθημα 1: Οι έννοιες και θέση 1. Τι ονομάζεται σχετική θέση ενός τόπου; Να δοθεί ένα παράδειγμα. Πότε ο προσδιορισμός της σχετικής θέσης

Διαβάστε περισσότερα

Ο EΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΥΤΟΦΥΗΣ ΛΥΚΙΣΚΟΣ ΚΑΙ Η ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΛΥΚΙΣΚΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Ο EΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΥΤΟΦΥΗΣ ΛΥΚΙΣΚΟΣ ΚΑΙ Η ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΛΥΚΙΣΚΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ο EΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΥΤΟΦΥΗΣ ΛΥΚΙΣΚΟΣ ΚΑΙ Η ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΛΥΚΙΣΚΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ο ΛΥΚΙΣΚΟΣ ( HUMULUS LUPULUS) (γερμανικά HOPFEN και αγγλικά HOPS. Ο Γεωπόνος Παύλος Καπόγλου αναφέρθηκε στις δυνατότητες

Διαβάστε περισσότερα

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας Τί είναι ένα Οικοσύστημα; Ένα οικοσύστημα είναι μια αυτο-συντηρούμενη και αυτορυθμιζόμενη κοινότητα ζώντων

Διαβάστε περισσότερα

ZA5223. Flash Eurobarometer 290 (Attitudes of Europeans Towards the Issue of Biodiversity, wave 2) Country Specific Questionnaire Greece

ZA5223. Flash Eurobarometer 290 (Attitudes of Europeans Towards the Issue of Biodiversity, wave 2) Country Specific Questionnaire Greece ZA5223 Flash Eurobarometer 290 (Attitudes of Europeans Towards the Issue of Biodiversity, wave 2) Country Specific Questionnaire Greece FLASH 290 BIODIVERSITY Q1. Έχετε ακούσει ποτέ τον όρο βιοποικιλότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ. Επιστηµονικός Υπεύθυνος: Ι. Κυριόπουλος

ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ. Επιστηµονικός Υπεύθυνος: Ι. Κυριόπουλος ΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΑΠΑΝΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α- ΕΝΟΤΗΤΑ 2 η : ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΟΓΚΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΗΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ανακύκλωση & διατήρηση Θρεπτικών

Ανακύκλωση & διατήρηση Θρεπτικών Ανακύκλωση & διατήρηση Θρεπτικών 30-12-2014 EVA PAPASTERGIADOU Ανακύκλωση των Θρεπτικών είναι η χρησιμοποίηση, ο μετασχηματισμός, η διακίνηση & η επαναχρησιμοποίηση των θρεπτικών στοιχείων στα οικοσυστήματα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΡΑΒΙΑΣ 1998 1999 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ «ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ» ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: ΑΓΓΕΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΘΗΤΕΣ: Β Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΡΗΓΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Λογιστικής

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Λογιστικής ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Λογιστικής Θέμα πτυχιακής εργασίας: Μελέτη των καταναλωτών της θεσσαλονίκης ως προς τις αγορές ενδυμάτων,τον βαθμό ικανοποίησης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΜΙΝ ΣΤΗ ΛΑΜΙΑ ΙΟΥΝΙΟΣ 2011 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Ανάθεση: ΕLΜΙΝ Hellenic Mining Enterprises S.A. Τύπος έρευνας: Ποσοτική έρευνα με Computer Assisted τηλεφωνικές συνεντεύξεις.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΑΙΟΛΑΙΟ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΑ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ

ΕΛΑΙΟΛΑΙΟ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΑ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ 3 η ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΛ ΚΑΤΩ ΑΧΑΪΑΣ ΕΛΑΙΟΛΑΙΟ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΑ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-2014 Η ΟΜΑ Α ΜΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΙΑΜΑΝΤΗΣ ΑΡΡΙΚΟΥ ΠΕΤΡΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας. Εθνική Στρατηγική ΕΤΑΚ για την Έξυπνη Εξειδίκευση Αγροδιατροφή

Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας. Εθνική Στρατηγική ΕΤΑΚ για την Έξυπνη Εξειδίκευση Αγροδιατροφή Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας Εθνική Στρατηγική ΕΤΑΚ για την Έξυπνη Εξειδίκευση 2014-2020 Αγροδιατροφή Θωμάς Μπαρτζάνας Ερευνητής ΕΚΕΤΑ / ΙΕΤΕΤΘ Συντονιστής Πλατφόρμας Αγροδιατροφής Αλυσίδα

Διαβάστε περισσότερα

(dietary fiber, nonnutritive fiber)

(dietary fiber, nonnutritive fiber) KΥΤΤΑΡΙΝΗ - ΦΥΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ Στα τρόφιμα, παράλληλα με τους υδατάνθρακες που πέπτονται στον ανθρώπινο οργανισμό (δηλαδή που υδρολύονται, απορροφώνται και μεταβολίζονται κατά τα γνωστά), υπάρχουν και υδατάνθρακες

Διαβάστε περισσότερα

Η Ζάκυνθος είναι ένα νησί σε μια προνομιούχα γεωγραφική θέση. Με γη πεδινή και λοφώδη, με οικοσύστημα που το ξεχωρίζει το ήπιο κλίμα, οι άφθονες

Η Ζάκυνθος είναι ένα νησί σε μια προνομιούχα γεωγραφική θέση. Με γη πεδινή και λοφώδη, με οικοσύστημα που το ξεχωρίζει το ήπιο κλίμα, οι άφθονες 1. Η Ζάκυνθος Η Ζάκυνθος είναι ένα νησί σε μια προνομιούχα γεωγραφική θέση. Με γη πεδινή και λοφώδη, με οικοσύστημα που το ξεχωρίζει το ήπιο κλίμα, οι άφθονες βροχές και η άπλετη ηλιοφάνεια, αποτέλεσε

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και Δείκτες Επιτυχίας για την Ενότητα «Όχι στην κακή υγεία»

Στόχοι και Δείκτες Επιτυχίας για την Ενότητα «Όχι στην κακή υγεία» Στόχοι και Δείκτες Επιτυχίας για την Ενότητα «Όχι στην κακή υγεία» Στόχοι Κλίμακας και Δείκτες Επιτυχίας από το Αναλυτικό Πρόγραμμα του ΥΠΠ Κύπρο υ Α1. Θεματική Ενότητα Ανάπτυξη ασφαλούς και υγιεινού τρόπου

Διαβάστε περισσότερα

της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακή βιολόγος, medlabnews.gr Τα κολοκυθάκια αποτελούν πολύτιμο σύμμαχο της καθημερινής μας διατροφής.

της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακή βιολόγος, medlabnews.gr Τα κολοκυθάκια αποτελούν πολύτιμο σύμμαχο της καθημερινής μας διατροφής. της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακή βιολόγος, medlabnews.gr Τα κολοκυθάκια αποτελούν πολύτιμο σύμμαχο της καθημερινής μας διατροφής. Μπορεί να μην έχουν πληθώρα θρεπτικών συστατικών όπως άλλα λαχανικά,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΟΔΗΓΩΝ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΕ ΝΕΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΤΟΥ ΟΧΗΜΑΤΟΣ

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΟΔΗΓΩΝ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΕ ΝΕΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΤΟΥ ΟΧΗΜΑΤΟΣ Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Τομέας Μεταφορών & Συγκοινωνιακής Υποδομής ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΟΔΗΓΩΝ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΕ ΝΕΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΤΟΥ ΟΧΗΜΑΤΟΣ Εμμανουήλ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ

ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Διπλωματική Εργασία ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΜΙΛΚΟΥ Επιβλέπων καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Η ευεργετική επίδραση της φυσικής δραστηριότητας στην καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνητότητα είναι επίσης διαχρονικά αναγνωρισμένη.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Η ευεργετική επίδραση της φυσικής δραστηριότητας στην καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνητότητα είναι επίσης διαχρονικά αναγνωρισμένη. ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΩΝ ΤΡΟΠΟΥ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΣΤΟ ΚΛΕΙΣΤΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΕΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΝΗΣΙΟΥ- ΜΕΛΕΤΗ PERSEAS Ι. Κυριαζής, Ι. Ιωαννίδης, Χ. Δημοσθενόπουλος,

Διαβάστε περισσότερα

Αξιοποίηση της Ελληνικής χλωρίδας και βλάστησης στο αστικό περιβάλλον Βιοποικιλότητα στο αστικό πράσινο

Αξιοποίηση της Ελληνικής χλωρίδας και βλάστησης στο αστικό περιβάλλον Βιοποικιλότητα στο αστικό πράσινο Αξιοποίηση της Ελληνικής χλωρίδας και βλάστησης στο αστικό περιβάλλον Βιοποικιλότητα στο αστικό πράσινο Κυριάκος Γεωργίου Τομέας Βοτανικής, Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Αθηνών E-mail kgeorghi@biol.uoa.gr

Διαβάστε περισσότερα

Συνδ Συνεργασία µε την Παγκόσµια Στρατηγική για τη ιατήρησης της Χλωρίδας της Σύµβασης για τη Βιοποικιλότητα

Συνδ Συνεργασία µε την Παγκόσµια Στρατηγική για τη ιατήρησης της Χλωρίδας της Σύµβασης για τη Βιοποικιλότητα Συνδ. 16.5 Συνεργασία µε την Παγκόσµια Στρατηγική για τη ιατήρησης της Χλωρίδας της Σύµβασης για τη Βιοποικιλότητα ΑΝΑΚΑΛΩΝΤΑΣ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ το Ψήφισµα Συνδ. 10.4 (Rev. CoP14) για τη Συνεργασία και συνέργεια

Διαβάστε περισσότερα

Μειώστε τον κίνδυνο για πρόωρο θάνατο µε τα Ωµέγα-3

Μειώστε τον κίνδυνο για πρόωρο θάνατο µε τα Ωµέγα-3 Μειώστε τον κίνδυνο για πρόωρο θάνατο µε τα Ωµέγα-3 Για χρόνια, οι καταναλωτές µαθαίνουν για τα οφέλη της µείωσης των καρδιαγγειακών παθήσεων µε τη λήψη ωµέγα-3 λιπαρών οξέων. Αυτή η άποψη έχει επικρατήσει,

Διαβάστε περισσότερα