Προς μια στρατηγική για την αντιμετώπιση σοβαρών τραυματισμών από τροχαία ατυχήματα Συχνές ερωτήσεις

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Βρυξέλλες, 19 Μαρτίου 2013 Προς μια στρατηγική για την αντιμετώπιση σοβαρών τραυματισμών από τροχαία ατυχήματα Συχνές ερωτήσεις Μέχρι τώρα, οι προσπάθειες στον τομέα της οδικής ασφάλειας στην ΕΕ ήταν εξαιρετικά επιτυχείς. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας στρατηγικής περιόδου , ο αριθμός των θανάτων στους δρόμους της ΕΕ μειώθηκε συνολικά κατά 43%. Το ποσοστό αυτό πλησιάζει πάρα πολύ, χωρίς όμως να φθάνει, τον στρατηγικό στόχο «μείωσης κατά το ήμισυ των θανάτων στους δρόμους έως το 2010». Ωστόσο, ο αριθμός των σοβαρά τραυματισμένων από οδικά ατυχήματα εκτιμάται ότι είναι δεκαπλάσιος των θανάτων. Επιπλέον, οι βελτιώσεις που αναφέρονται σχετικά με σοβαρούς τραυματισμούς δεν είναι το ίδιο εντυπωσιακές. Τα στοιχεία που αναφέρθηκαν από τα κράτη μέλη δείχνουν μείωση μόνο κατά 36% μεταξύ 2001 και Εκτός από τον ανθρώπινο πόνο που προκαλούν αυτοί οι τραυματισμοί, το κοινωνικο-οικονομικό κόστος εκτιμάται περίπου στο 2% του ετήσιου ΑΕΠ της ΕΕ. Προς στρατηγική για την αντιμετώπιση των τραυματισμών Για τους λόγους αυτούς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε σήμερα έγγραφο σχετικά με τους σοβαρούς τραυματισμούς από τροχαία ατυχήματα, στο οποίο περιγράφονται τα επόμενα βήματα για μια συνολική στρατηγική της ΕΕ στον τομέα των σοβαρών τραυματισμών από τροχαία ατυχήματα, και συγκεκριμένα: κοινός ορισμός των σοβαρών τροχαίων τραυματισμών, η πορεία που πρέπει να ακολουθήσουν τα κράτη μέλη για τη βελτίωση της συλλογής δεδομένων σχετικά με σοβαρά τροχαία ατυχήματα και η αρχή θέσπισης στόχου σε επίπεδο ΕΕ για τη μείωση των σοβαρών τραυματισμών από τροχαία ατυχήματα. Αντιμετώπιση σοβαρών τραυματισμών ποια είναι η σημερινή κατάσταση; Εκτιμάται ότι κάθε χρόνο περίπου άτομα τραυματίζονται σοβαρά σε τροχαία ατυχήματα σε σύγκριση με θανάτους από τροχαία ατυχήματα το Οι πιο σοβαροί τραυματισμοί από τροχαία ατυχήματα είναι οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και ακολουθούν οι τραυματισμοί στα κάτω άκρα και τη σπονδυλική στήλη. Πολλοί σοβαροί τραυματισμοί οδηγούν σε μόνιμη βλάβη ή μόνιμη αναπηρία. Οι ευάλωτοι χρήστες του οδικού δικτύου, π.χ. πεζοί, ποδηλάτες, μοτοσικλετιστές ή ορισμένες ομάδες ηλικίας κυρίως οι ηλικιωμένοι είναι ιδιαίτερα συχνά θύματα σοβαρών τραυματισμών λόγω τροχαίων ατυχημάτων. Σοβαροί τραυματισμοί από τροχαία ατυχήματα συμβαίνουν πιο συχνά σε αστικές περιοχές από ό,τι σε αγροτικούς δρόμους. MEMO/13/232

2 Τι μπορεί να γίνει; Σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει με επιτυχία στην αντιμετώπιση των θανάτων από τροχαία ατυχήματα είναι η βάσει αποτελεσμάτων προσέγγιση που εφαρμόστηκε σε δύο διαδοχικές δεκαετείς στρατηγικές της ΕΕ για την οδική ασφάλεια. Είναι προφανές ότι, με βάση την πείρα από τις επιτυχημένες στοχοθετημένες εργασίες σχετικά με τα θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα, η κατάσταση θα μπορούσε να βελτιωθεί σημαντικά αν υπήρχε ανάλογη επικέντρωση σε σοβαρούς αλλά μη θανατηφόρους τραυματισμούς από τροχαία ατυχήματα. Ωστόσο, προς τούτο, απαιτούνται σαφή και ακριβή στοιχεία για την αξιολόγηση της έκτασης, της φύσης και των πολύπλοκων αιτιών πρόκλησης σοβαρών τραυματισμών, καθώς και για να καταστεί δυνατή η παρακολούθηση των επιπτώσεων μετέπειτα ενεργειών. Τί πρόβλημα υπάρχει σχετικά με τα δεδομένα τραυματισμών; Λόγω της έλλειψης κοινών ορισμών και της σε μεγάλο βαθμό ανεπαρκούς και ανακριβούς καταγραφής περιστατικών, δεν υπάρχουν ολοκληρωμένες, λεπτομερείς και πλήρεις πληροφορίες για την έκταση και τη φύση των σοβαρών τραυματισμών. Απ ότι φαίνεται, ο συνολικός αριθμός των ατόμων που τραυματίζονται σοβαρά σε τροχαία ατυχήματα είναι πολύ υψηλότερος από τον αριθμό των ατόμων που έχουν όντως δηλωθεί. Επί του παρόντος, τα κράτη μέλη χρησιμοποιούν διαφορετικούς και συχνά μη ιατρικούς ορισμούς για τους σοβαρούς τραυματισμούς, καθώς και διαφορετικές μεθόδους συλλογής δεδομένων. Για παράδειγμα, ορισμένα κράτη μέλη ορίζουν ως σοβαρά τραυματισμένο το άτομο που χρειάζεται νοσοκομειακή περίθαλψη. Άλλα κράτη μέλη ορίζουν ως σοβαρά τραυματισμένο το άτομο που πρέπει παραμείνει στο νοσοκομείο πάνω από 24 ώρες. Ορισμένα κράτη μέλη διαθέτουν εθνικούς ορισμούς βασισμένους σε καταλόγους διάγνωσης. Σήμερα, παρατηρείται επίσης σημαντική ανεπάρκεια και ανακρίβεια όσον αφορά την καταγραφή σοβαρών τραυματισμών. Ανακριβής καταγραφή συμβαίνει λόγω των «επί τόπου» εκτιμήσεων της αστυνομίας οι οποίες αποτελούν τη μοναδική μέθοδο που χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του βαθμού σοβαρότητας του τραυματισμού που καταχωρίζεται στις βάσεις δεδομένων για την οδική ασφάλεια. Σε πολλές περιπτώσεις οι εκτιμήσεις της αστυνομίας δεν αντιπαραβάλλονται με τους φακέλους νοσηλείας των νοσοκομείων. Μεγάλο ποσοστό μη θανατηφόρων ατυχημάτων δεν αναφέρονται καθόλου (για παράδειγμα, ελλιπής καταγραφή οφείλεται στο γεγονός ότι η αστυνομία δεν ειδοποιείται πάντοτε για τα ατυχήματα). Ορισμένα ατυχήματα αναφέρονται ως σοβαρά μολονότι δεν είναι. Ορισμένες μελέτες έδειξαν ότι μόνο το 70% των σοβαρών τραυματισμών δηλώνεται. Αυτή η έλλειψη πληροφοριών πρέπει να αντιμετωπιστεί. Μόνο με την καλύτερη κατανόηση της κατάστασης είναι δυνατό να σχεδιαστούν αποτελεσματικές ενέργειες και πολιτικές για τη μείωση του αριθμού των σοβαρών τραυματισμών και να ελαχιστοποιηθούν οι μακροχρόνιες επιπτώσεις τους. Για τις συγκρίσεις σε διεθνές επίπεδο χρειάζεται επίσης καλύτερη κατανόηση των τάσεων τραυματισμού λόγω σύγκρουσης. 2

3 Τι προτείνουμε; Η Επιτροπή περιγράφει σήμερα 3 βήματα προκειμένου να καταστεί δυνατή η ανάπτυξη συνολικής στρατηγικής της ΕΕ για τους τραυματισμούς. 1. Κοινός ορισμός τραυματισμών από τροχαία ατυχήματα Κοινός ορισμός για τους σοβαρούς τραυματισμούς αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για αποτελεσματικές παρεμβάσεις. Χωρίς εναρμονισμένο ορισμό των σοβαρών τραυματισμών, δεν είναι δυνατό να γίνουν πλήρως κατανοητές η έκταση και η πραγματική φύση του προβλήματος αυτού ούτε να πραγματοποιούνται αξιόπιστες συγκρίσεις. Για την προώθηση αυτού του θέματος, η Επιτροπή πρότεινε να συζητήσουν τα κράτη μέλη τις επιλογές για κοινό ορισμό, στο πλαίσιο συνεδρίασης της ομάδας εμπειρογνώμων υψηλού επιπέδου για την οδική ασφάλεια που αντιπροσωπεύουν τα κράτη μέλη της ΕΕ, η οποία πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του Η ήδη υφιστάμενη κλίμακα βαθμολόγησης τραυματισμών «Maximum Abbreviated Injury Score» (MAIS 1 )» είναι η επιλογή που προτιμήθηκε για τη δημιουργία κοινού ορισμού. Η επιλογή αυτή επιβεβαιώθηκε από την ομάδα υψηλού επιπέδου κατά τη συνεδρίαση που πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο του Τι είναι η κλίμακα βαθμολόγησης τραυματισμών MAIS; Η κλίμακα βαθμολόγησης MAIS είναι παγκοσμίως αποδεκτή κλίμακα τραυματισμών που χρησιμοποιείται από επαγγελματίες στον τομέα της υγείας. Συνιστά αντικειμενική και αξιόπιστη βάση για τη συλλογή δεδομένων. Η βαθμολόγηση των τραυματισμών πραγματοποιείται στο νοσοκομείο με τη βοήθεια λεπτομερούς κλείδας ταξινόμησης. Η βαθμολόγηση κυμαίνεται από 1 έως 6 μονάδες και τα επίπεδα 3 έως 6 θεωρούνται επίπεδα σοβαρού τραυματισμού. Το σύστημα MAIS επιτρέπει επίσης την ανάπτυξη λεπτομερών υποκατηγοριών. Η χρησιμοποίηση αυτού του συστήματος ειδικής ταξινόμησης προσφέρει το πλεονέκτημα υψηλής εγκυρότητα και αξιοπιστίας. Με τη χρησιμοποίηση λεπτομερέστερης κλείδας ταξινόμησης μειώνεται σημαντικά ο κίνδυνος αυθαίρετων διαγνώσεων και εσφαλμένων δηλώσεων. Επιπλέον, τα στοιχεία αυτά μπορούν επίσης να συγκριθούν σε διεθνές επίπεδο. Ορισμένα κράτη μέλη έχουν ήδη αρχίσει να χρησιμοποιούν τη μέθοδο αυτή για την ταξινόμηση τραυματισμών από τροχαία ατυχήματα. Το σύστημα αυτό είναι καλά εδραιωμένο και χρησιμοποιείται ευρέως από το ιατρικό προσωπικό, έτσι ώστε να μην χρειάζεται να αναπτυχθούν νέα συστήματα. Επομένως, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να παρέχουν στοιχεία τόσο για τους ελαφρούς όσο και για τους σοβαρούς τραυματισμούς και να δηλώνουν το επίπεδο σοβαρότητας σύμφωνα με το σύστημα MAIS. 1 Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δηλώνει ότι τα πνευματικά δικαιώματα για την κλίμακα τραυματισμών AIS (σε όλες τις εκδόσεις της) ανήκουν στην Association for the Advancement of Automotive Medicine (AAAM). Η κλίμακα τραυματισμών AIS (Abbreviated Injury Scale) αναφέρεται στο παρόν έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής μόνο για λόγους ενημέρωσης. 3

4 2. Αξιόπιστη συλλογή δεδομένων σχετικά με σοβαρούς τραυματισμούς Η προτεραιότητα είναι να επιτευχθεί μεγαλύτερη ακρίβεια όσον αφορά τον συνολικό αριθμό των σοβαρά τραυματισμένων σε τροχαία ατυχήματα, καθώς και καλύτερη κατανόηση των ειδικών τραυματισμών. Κοινός ορισμός της έννοιας «σοβαρός τραυματισμός» είναι ζωτικής σημασίας, αλλά για την αποτελεσματική συγκέντρωση των δεδομένων είναι δυνατό να χρησιμοποιούνται διάφορα συστήματα αναφοράς. Η ομάδα υψηλού επιπέδου για την οδική ασφάλεια επισήμανε τρεις βασικές επιλογές προκειμένου τα κράτη μέλη να βελτιώσουν το σύστημα παροχής πληροφοριών: εδομένα νοσοκομείου: Με βάση τον νέο ορισμό των σοβαρών τροχαίων τραυματισμών, η εκτίμηση θα πρέπει κατά κανόνα να γίνεται από το ιατρικό προσωπικό του νοσοκομείου και από εκεί να δηλώνεται στη βάση δεδομένων για τα τροχαία ατυχήματα. Η επιλογή αυτή είναι εύκολο να υιοθετηθεί και θα προσφέρει ακριβή και αξιόπιστα δεδομένα σχετικά με τους τραυματισμούς. Ωστόσο, δεν θα παρέχει συμπληρωματικές πληροφορίες σχετικά με τις αιτίες και τα χαρακτηριστικά των ατυχημάτων που περιέχουν οι εκθέσεις της αστυνομίας. Συνδυασμός δεδομένων αστυνομίας και νοσοκομείου: Η μέθοδος που θα μπορούσε να προσφέρει την πληρέστερη εικόνα είναι ο συνδυασμός των σχετικών στοιχείων από την αστυνομία και τα νοσοκομεία. Αυτή είναι η επιλογή που προτιμά η Επιτροπή, διότι προσφέρει πληρέστερη σειρά στοιχείων πληροφόρησης. Εθνικοί συντελεστές: Ως προσωρινή εναλλακτική λύση, η πιο στοιχειώδης επιλογή είναι να συνεχιστεί το τρέχον σύστημα παροχής πληροφοριών με βάση τις εκθέσεις της αστυνομίας, αλλά να εφαρμόζεται εθνικός διορθωτικός συντελεστής για να επιτυγχάνεται «αληθινή» εκτίμηση των συνολικών αριθμητικών στοιχείων. Το σημαντικότερο στοιχείο είναι ότι αυτή η ευελιξία σημαίνει ότι όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να εφαρμόσουν εγκαίρως μία από τις τρεις μεθόδους για τη συλλογή δεδομένων και να χρησιμοποιήσουν το κοινό ορισμό σοβαρών τραυματισμών εντός του 2014 και να υποβάλουν την πρώτη δέσμη δεδομένων εντός του Καθορισμός στόχου Η τρέχουσα στρατηγική της ΕΕ για την οδική ασφάλεια, όπως προβλέπεται στους προσανατολισμούς πολιτικής της Επιτροπής για την περίοδο , μπορεί να συμπληρωθεί με στρατηγικό και ρεαλιστικά φιλόδοξο στόχο μείωσης των σοβαρών τραυματισμών. Ο στόχος σε επίπεδο ΕΕ θα ήταν δυνατό να συμπληρωθεί με τη θέσπιση ανάλογων στόχων από τα κράτη μέλη σε εθνικό επίπεδο. Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν επίσης να θέσουν ακόμη πιο φιλόδοξο στόχο ή να θεσπίσουν επιμέρους στόχους, για παράδειγμα όσον αφορά ειδικές ομάδες χρηστών του οδικού δικτύου, περιοχές ή συνθήκες κυκλοφορίας. Με βάση τις πληροφορίες που διαβιβάστηκαν σύμφωνα με τον κοινό ορισμό και τα συστήματα συλλογής δεδομένων, η Επιτροπή θα προτείνει την υιοθέτηση πανευρωπαϊκού στόχου, π.χ. για την περίοδο Στη συνέχεια, θα μπορέσει να αρχίσει επίσης η διερεύνηση τομέων δράσεων για τη μείωση της σοβαρότητας των ατυχημάτων, η οποία θα οδηγήσει στη μελλοντική θέσπιση συγκεκριμένων μέτρων. 4

5 Ποιό είναι το κόστος των οδικών ατυχημάτων; Είναι πολύ δύσκολο να εκτιμηθούν λεπτομερώς όλες οι δαπάνες που συνδέονται με τροχαία ατυχήματα. Οι σχετικές δαπάνες δεν περιλαμβάνουν μόνο τις δαπάνες ιατρικής περίθαλψης, αποκατάστασης, προσαρμογών λόγω αναπηρίας, ασφάλισης και συστημάτων κοινωνικής στήριξης, αλλά και τις οικονομικές συνέπειες για την κοινωνία και τους εργοδότες λόγω της απώλειας εργατικού δυναμικού. Τα μέλη της οικογένειας του τραυματισμένου μπορεί επίσης να επηρεαστούν εάν χρειαστεί να αναλάβουν την φροντίδα του. Σύμφωνα με τις πλέον γνωστές εκτιμήσεις, για την ΕΕ, το συνολικό κόστος ανέρχεται περίπου στο 2% του ετήσιου ΑΕΠ 2 της ΕΕ. Το ποσό αυτό ισούται περίπου με 250 δισεκατ. ευρώ για το Τί θα συμβεί στη συνέχεια; Οι υπουργοί μεταφορών θα συζητήσουν την προσέγγιση της Επιτροπής σχετικά με στρατηγική για την αντιμετώπιση σοβαρών τραυματισμών από τροχαία ατυχήματα, τον Ιούνιο του Κάθε κράτος μέλος θα αποφασίσει ποια μέθοδος είναι η πλέον ενδεδειγμένη για τη συλλογή και την υποβολή δεδομένων. Τα κράτη μέλη θα είναι σε θέση να αρχίσουν να εφαρμόζουν τον νέο κοινό ορισμό και τις διαδικασίες συλλογής δεδομένων το Η Επιτροπή θα είναι σε θέση να δημοσιεύσει τα εν λόγω δεδομένα το Η Επιτροπή, με ισχυρή πολιτική στήριξη (από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο) σύμφωνα με τις πληροφορίες που έλαβε, θα προτείνει να θεσπιστεί ένας πανευρωπαϊκός στόχος, π.χ. για την περίοδο Στη συνέχεια, θα μπορέσει επίσης να αρχίσει η διερεύνηση τομέων δράσεων για τη μείωση της σοβαρότητας των ατυχημάτων, που θα οδηγήσει στη μελλοντική θέσπιση συγκεκριμένων μέτρων. 2 ΠΟΥ, World report on road traffic injury preventions (Παγκόσμια έκθεση για την πρόληψη των τροχαίων τραυματισμών),

6 Ποιά μέτρα θα προταθούν; Είναι πολύ νωρίς για αποφασιστούν συγκεκριμένα μέτρα. Το πρώτο βήμα είναι να συγκεντρωθούν αξιόπιστα στοιχεία και πληροφορίες σχετικά με την έκταση και το είδος του προβλήματος. Η χρησιμοποίηση περισσότερων και συγκρίσιμων δεδομένων θα βοηθήσει να επικεντρωθούν οι μελλοντικές δράσεις με τον αποτελεσματικότερο τρόπο και σε τομείς προτεραιότητας. Ωστόσο, στους βασικούς τομείς είναι δυνατό να περιλαμβάνονται τα εξής: Επιπτώσεις σύγκρουσης: συμπλήρωση των υπό εκτέλεση εργασιών σχετικά με την πρόληψη ατυχημάτων με την επικέντρωση σε εργαλεία και τεχνικές που θα μπορέσουν να μειώσουν τη σοβαρότητα των αναπόφευκτων τραυματισμών (σχεδιασμός οχημάτων και υποδομών). Πρώτες βοήθειες και υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης: Η ιατρική βοήθεια εντός της πρώτης ώρας μετά τη σύγκρουση είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση του κινδύνου σοβαρών συνεπειών. Έχει εκτιμηθεί ότι εάν ο χρόνος που μεσολαβεί από τη σύγκρουση μέχρι την άφιξη των πρώτων βοηθειών μειωθεί από 25 σε 15 λεπτά, ο αριθμός των θανάτων θα μειωθεί κατά ένα τρίτο 3. Εμπεριστατωμένη έρευνα τραυματισμών λόγω σύγκρουσης για να υποστηριχθεί η ανάπτυξη μέτρων ασφαλείας και να βελτιωθεί η κατανόηση των πολύπλοκων αιτιών πρόκλησης συγκρούσεων. Οι δράσεις και οι πολιτικές για τη μείωση των σοβαρών τραυματισμών από τροχαία ατυχήματα θα πρέπει να βασίζονται σε συγκεκριμένα στοιχεία. Θα υπάρξει νομοθετική πρόταση για σοβαρούς τραυματισμούς από τροχαία ατυχήματα; εν θα πρέπει να θεωρηθεί ότι όλοι οι τομείς αυτής της στρατηγικής απαιτούν νομοθεσία σε ενωσιακό επίπεδο. Όπως για όλα τα μέτρα οδικής ασφάλειας, οι αρμοδιότητες θα κατανεμηθούν και προς τούτο απαιτείται η αποδοχή από πλήθος ενδιαφερόμενων φορέων, με βάση τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Θα απαιτηθεί κατάλληλος συνδυασμός νομοθεσίας, δράσεων ευαισθητοποίησης, επιβολής τεχνικών λύσεων, συνεργασίας και μεταφοράς γνώσεων μεταξύ των ενδιαφερόμενων φορέων, για παράδειγμα μέσω του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Οδικής Ασφάλειας, καθώς και δράσεις για την υποστήριξη της έρευνας. Για περισσότερες πληροφορίες: IP/13/ Rocío Sánchez-Mangas, Antonio García-Ferrrer, Aranzazu de Juan, Antonio Martín Arroyo, The probability of death in road traffic accidents. How important is a quick medical response? (Η πιθανότητα θανάτου σε τροχαία ατυχήματα. Πόσο σημαντική είναι η ταχεία ιατρική αντιμετώπιση;)