ΠΝΕΥΜΩΝ. PNEUMON VOL. 26 No 1 JANUARY-MARCH 2013 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΟΜΟΣ 26 ΤΕΥΧΟΣ 1 ΙΑΝΟΥΑΡΙος-ΜΑρΤιος 2013 PNEUMON ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΝΕΥΜΩΝ. PNEUMON VOL. 26 No 1 JANUARY-MARCH 2013 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΟΜΟΣ 26 ΤΕΥΧΟΣ 1 ΙΑΝΟΥΑΡΙος-ΜΑρΤιος 2013 PNEUMON ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ"

Transcript

1 ΠΝΕΥΜΩΝ/PNEUMON ΤΟΜΟΣ/VOL. 26 ΤΕΥΧΟΣ/No 1 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ/JANUARY - ΜΑρΤιος/MArCH 2013 ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ Ταχ. Γραφείο ΚΕΜΠ Αθηνών Αριθμός Άδειας 4/2007 ôåχíïãñáììámed Λ. Μεσογείων Áãßá ÐáñáóêåõÞ AÖÌ: PNEUMON VOL. 26 No 1 JANUARY-MARCH 2013 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΟΜΟΣ 26 ΤΕΥΧΟΣ 1 ΙΑΝΟΥΑΡΙος-ΜΑρΤιος 2013 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΡΙΜΗΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ PNEUMON ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ GREEK BRONCHOLOGIC HELLENIC THORACIC SOCIETY SOCIETY QUARTERLY MEDICAL JOURNAL Cited in: SCOPUS Εmbase Copernicus Index Google Scholar doaj ΑΘΗΝΑ ATHENS ISSN X e-issn

2 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΡΙΜΗΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ PNEUMON ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΝΕΥΜΟNOΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ GREEK BRONCHOLOGIC HELLENIC THORACIC SOCIETY SOCIETY QUARTERLY MEDICAL JOURNAL ÅËËÇÍÉÊÇÓ ÐÍÅÕÌÏÍÏËÏÃÉÊÇÓ ÅÔÁÉÑÅÉÁÓ ΕΠΙΣΗΜΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΟΡΓΑΝΟ ÅËËÇÍÉÊÇÓ ÂÑÏÃ ÏËÏÃÉÊÇÓ ÅÔÁÉÑÅÉÁÓ Ιδιοκτήτης: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ISSN X e-issn ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Περιοδικό ΠΝΕΥΜΩΝ Μεσογείων 152 Αθήνα Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών "Η Σωτηρία" Τηλ.: , FREE ONLINE ACCESS ΕΤΗΣΙΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Eσωτερικού Μέλη ΕΠΕ - ΕΒΕ Ειδικευόμενοι - Φοιτητές Εταιρείες - Οργανισμοί Βιβλιοθήκες Εξωτερικού Εκτύπωση: ΤΕΧΝΟΓΡΑΜΜΑ Λ. Μεσογείων 380, Αγία Παρασκευή Τηλ: , fax: techn@hol.gr Εκδότης: Μ. Στεφανάκης Διευθυντής Σύνταξης: Βοηθοί σύνταξης: Διεθνής Συντακτική Επιτροπή Philippe Astoul (France) Bruno Balbi (Italy) Peter J. Barnes (UK) Robert Baughman (USA) Semra Bilaceroglou (Turkey) Philippe Camus (France) John Catravas (USA) Carlos Robalo Cordeiro (Portugal) Ulrich Costabel (Germany) Vincent Cotin (France) Claudio Donner (Italy) Elisabeth Fireman (Israel) Patricia Haslam (UK) Kazuhiro Ito (UK) Talmadge King (USA) Richard Light (USA) Fernando Martinez (USA) Dario Olivieri (Italy) Paco Panadero (Spain) Panos Pantelidis (UK) Martin Petrek (CZ) Vesna Petrovic (Serbia) Udaya Prakash (USA) Ganesh Raghu (USA) Steven Rennard (USA) Paola Rotoli (Italy) Cuneyt Tetikkurt (Τurkey) Theocharis Theocharides (USA) Argyris Theophilopoulos (USA) Athol Wells (UK) ΣυντακτικH ΕπιτροπH Δημοσθένης Μπούρος Κώστας Κωστίκας Στέλιος Λουκίδης Πέτρος Μπακάκος Ιωάννης Πνευματικός Γεώργιος Σταθόπουλος Joanna Floros PhD (USA) Μέλη Εθνικής Συντακτικής Επιτροπής Αντώνης Αντωνιάδης (Σέρρες) Νικόλαος Γαλάνης (Θεσ/νίκη) Δημήτριος Γεωργόπουλος (Ηράκλειο) Μίνα Γκάγκα (Αθήνα) Κώστας Γουργουλιάνης (Λάρισα) Γεώργιος Δημόπουλος (Αθήνα) Κώστας Ζαρογουλίδης (Θεσ/νίκη) Κωνσταντίνος Κατής (Αθήνα) Γεώργιος Κολιός (Αλεξανδρούπολη) Επαμεινώνδας Κοσμάς (Αθήνα) Νικόλαος Κουλούρης (Αθήνα) Αντωνία Κουτσούκου (Αθήνα) Σταύρος Κωνσταντινίδης (Αλεξανδρούπολη) Κώστας Κωνσταντίνου (Αθήνα) Σταύρος Κωνσταντόπουλος (Ιωάννινα) Κατερίνα Μαλαγάρη (Αθήνα) Αργύρης Μιχαλόπουλος (Αθήνα) Γεώργιος Μπαλτόπουλος (Αθήνα) Παναγιώτης Μπεχράκης (Αθήνα) Γεώργιος Νάκος (Ιωάννινα) Σπύρος Παπίρης (Αθήνα) Βλάσης Πολυχρονόπουλος (Αθήνα) Κώστας Πρίφτης (Αθήνα) Αντώνης Ρασιδάκης (Αθήνα) Νικόλαος Σιαφάκας (Ηράκλειο) Μιχάλης Τουμπής (Αθήνα) Γεώργιος Τσελέπης (Αθήνα) Μάριος Φρουδαράκης (Αλεξανδρούπολη)

3 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΡΙΜΗΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ PNEUMON ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΝΕΥΜΟNOΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ GREEK BRONCHOLOGIC HELLENIC THORACIC SOCIETY SOCIETY QUARTERLY MEDICAL JOURNAL THE HELLENIC THORACIC SOCIETY (HTS) OFFICIAL JOURNAL THE GREEK BRONCHOLOGIC SOCIETY (GBS) Owner: GREEK BRONCHOLOGIC SOCIETY ISSN X e-issn Address: PNEUMON Medical Journal Athens Chest Hospital (Sotiria) 152 Messogion Ave. Athens Greece Tel.: pneumon@hts.org.gr FREE ONLINE ACCESS Annual Subscriptions Inland Members of HTS and GBS Interns-Medical Students Medical Societies Medical Libraries Abroad Publisher: Technogramma 380 Messogion Ave., Athens - Greece Tel.: , Fax: techn@hol.gr Editor-in-Chief: Associate Editors: Demosthenes Bouros, MD, PhD, FCCP Kostas Kostikas, MD, FCCP Stelios Loukidis, MD, FCCP Petros Bakakos, MD International Board Philippe Astoul (France) Bruno Balbi (Italy) Peter J. Barnes (UK) Robert Baughman (USA) Semra Bilaceroglou (Turkey) Philippe Camus (France) John Catravas (USA) Carlos Robalo Cordeiro (Portugal) Ulrich Costabel (Germany) Vincent Cotin (France) Claudio Donner (Italy) Elisabeth Fireman (Israel) Patricia Haslam (UK) Kazuhiro Ito (UK) Talmadge King (USA) Richard Light (USA) Fernando J. Martinez (USA) Dario Olivieri (Italy) Paco Panadero (Spain) Panos Pantelidis (UK) Martin Petrek (CZ) Vesna Petrovic (Serbia) Udaya Prakash (USA) Ganesh Raghu (USA) Steven Rennard (USA) Paola Rotoli (Italy) Cuneyt Tetikkurt (Τurkey) Theocharis Theocharides (USA) Argyris Theophilopoulos (USA) Athol Wells (UK) EDITORIAL BOARD Ioannis Pneumatikos, MD, FCCP Georgios Stathopoulos, MD Joanna Floros PhD (USA) National Board Antonis Antoniadis (Serres) George Baltopoulos (Athens) Panagiotis Behrakis (Athens) George Dimopoulos (Athens) Marios Froudarakis (Alexandroupolis) Mina Gaga (Athens) Nikolaos Galanis (Thessaloniki) Demetrios Georgopoulos (Heraklion) Kostas Gourgoulianis (Larisa) Konstantinos Katis (Athens) George Kolios (Alexandroupolis) Stauros Konstantinidis (Alexandroupolis) Kostas Konstantinou (Athens) Stavros Konstantopoulos (Ioannina) Epameinondas Kosmas (Athens) Nikolaos Koulouris (Athens) Antonia Koutsoukou (Athens) Katerina Malagari (Athens) Argyris Michalopoulos (Athens) George Nakos (Ioannina) Spyros Papiris (Athens) Vlasis Polychronopoulos (Athens) Kostas Priftis (Athens) Antonis Rassidakis (Athens) Nikolaos Siafakas (Heraklion) Michael Toumbis (Athens) George Tselepis (Athens) Kostas Zarogoulidis (Thessaloniki)

4 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΡΙΜΗΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΝΕΥΜΟNOΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ GREEK BRONCHOLOGIC HELLENIC THORACIC SOCIETYPNEUMON SOCIETY QUARTERLY MEDICAL JOURNAL Άρθρα Σύνταξης Περιεχόμενα Συστάσεις της συμβουλευτικής επιτροπής για πρακτικές εμβολιασμού των ΗΠΑ (ACIP) για τον αντιπνευμονιοκοκκικό εμβολιασμό Κ. Καλτσάς, Σ. Ανευλαβής, Δ. Μπούρος...10 Γιατί πρέπει να βρίσκεται στη σκέψη του πνευμονολόγου ο ιός του Δυτικού Νείλου; I. Κιουμής...15 Ανασκόπησεισ Κλινική αποτελεσματικότητα των μακρολιδών σε νοσήματα των αεραγωγών: Πέρα από την αντιμικροβιακή δράση Μ. Κρύφτη, Κ. Μπαρτζιώκας, Α.Ι. Παπαϊωάννου, Α. Παπαδόπουλος, Κ.Θ. Κωστίκας...21 Εισπνεόμενοι β2-διεγέρτες και β-αποκλειστές σε ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και καρδιαγγειακές συνοσηρότητες: θεραπευτικά διλήμματα, μύθοι και πραγματικότητες Α.Α. Λουκέρη, Χ.Φ. Καμπόλης, Η. Τάτσης, Π. Λουκέρη, Α. Τζαγκαράκη, Π. Κυθρεώτης Ο ρόλος των αντιβιοτικών στη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια Α. Λιαπίκου, Δ. Mπακάλη, Η. Καΐνης, Κ. Δημάκου...75 Εικόνες στην Πνευμονολογία Εξάνθημα φωτοευαισθησίας από λήψη Πιρφενιδόνης σε ασθενή με Ιδιοπαθή Πνευμονική Ίνωση Α. Κουλελίδης, Γ. Ζαχαρής, Π. Ντόλιος, Α. Τζουβελέκης, Δ. Μπούρος Αφαίρεση ξένου σώματος από το τραχειοβρογχικό δένδρο Κ. Ψαθάκης, Σ. Κάτσενος, Α. Σαμέλης, Κ. Τσιντιρής Πνευμονική Οζώδης Λεμφαγγειακή Υπερπλασία: Μια πολύ σπάνια νόσος του πνεύμονα Κ. Καρκούλιας, Δ. Λυκούρας, Α. Γιαννόπουλος, Β. Απολλωνάτου, Π. Κρανιώτης, Α. Βουλγαρίδης, Κ. Σπυρόπουλος ΠΝΕΥΜΩN Τόμος 26, Τεύχος 1 Ιανουάριος - Μάρτιος 2013

5 ΠΝΕΥΜΩΝ ΤΡΙΜΗΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΡΟΓΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΝΕΥΜΟNOΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ GREEK BRONCHOLOGIC HELLENIC THORACIC SOCIETYPNEUMON SOCIETY QUARTERLY MEDICAL JOURNAL Editorial Contents Recommendations of the us advisory committee on immunization practices (ACIP) for anti-pneumococcal vaccination K. Kaltsas, S. Anevlavis, D. Bouros...12 Why should pulmonologists be concerned with West Nile virus? I.P. Kioumis...18 Review Clinical effectiveness of macrolides in diseases of the airways: beyond the antimicrobial effects M. Kryfti, K. Bartziokas, A.I. Papaioannou, A. Papadopoulos, K. Kostikas Inhaled beta2-agonists and beta-blockers in patients with chronic obstructive pulmonary disease and cardiovascular comorbidities: therapeutic dilemmas, myths and realities A.A. Loukeri, C.F. Kampolis, I. Tatsis, Penelope S.N. Loukeri, A. Tzagaraki, P. Kythreotis The role of antibiotics in Chronic Obstructive Pulmonary Disease A. Liapikou, D. Bakali, E. Kainis, K. Dimakou Images in Pneumonology Pirfenidone photosensitivity rash in a patient with idiopathic pulmonary fibrosis A. Koulelidis, G. Zacharis, P. Dolios, A. Tzouvelekis, D. Bouros Removal of a foreign body from the tracheobronchial tree K. Psathakis, S. Katsenos, A. Samelis, K. Tsintiris Pulmonary Nodular Lymphoid Hyperplasia: a very rare chest disease K. Karkoulias, D. Lykouras, A. Giannopoulos, V. Apollonatou, P. Kraniotis, A. Voulgaridis, K. Spiropoulos PNEUMON Vol. 26, No 1 January - March 2013

6 Άρθρο Σύνταξης Συστάσεις της συμβουλευτικής επιτροπής για πρακτικές εμβολιασμού των ΗΠΑ (ACIP) για τον αντιπνευμονιοκοκκικό εμβολιασμό Κωνσταντίνος Καλτσάς MD, Σταύρος Ανευλαβής MD, PhD, Δημοσθένης Μπούρος MD, PhD, FCCP Πνευμονολογική Κλινική Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης και Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης Αλληλογραφία: Δημοσθένης Μπούρος, Πνευμονολογική Κλινική, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης Αλεξανδρούπολη, Τηλ./Fax: Ο στρεπτόκοκκος της πνευμονίας ή πνευμονιόκοκκος είναι ένα Gramθετικό, α-αιμολυτικό βακτήριο, το οποίο απομονώθηκε για πρώτη φορά το 1881 και ταυτοποιήθηκε ως αιτιολογικός παράγοντας πνευμονίας στα τέλη της δεκαετίας του Σήμερα, εξακολουθεί να αποτελεί μείζονα αιτιολογικό παράγοντα πνευμονίας, καθώς και μέσης ωτίτιδας, αλλά και διηθητικής πνευμονιοκοκκικής νόσου, συμπεριλαμβανομένης της μηνιγγίτιδας, της οστεομυελίτιδας και της πνευμονιοκοκκικής βακτηριαιμίας. Η συνολική επίπτωση της πνευμονίας της κοινότητας υπολογίζεται σε 5,26 έως 6,11 περιστατικά σε κάθε 1000 άτομα ανά έτος, με τη συχνότητα εμφάνισης της νόσου να αυξάνεται με την αύξηση της ηλικίας 1. Το 2004 στις ΗΠΑ, η πνευμονία σε συνδυασμό με τη γρίπη, αποτελούσαν την κύρια αιτία θανάτου από λοιμώδες νόσημα και την 8 η αιτία θανάτου συνολικά, ευθυνόμενες για το 2,3% των συνολικών θανάτων 2. Παρά την ανάπτυξη αποτελεσματικών αντιμικροβιακών φαρμάκων, ο στρεπτόκοκκος της πνευμονίας παραμένει το συχνότερο παθογόνο που προκαλεί πνευμονία της κοινότητας 3,4, με τη θνητότητα από στρεπτοκοκκική πνευμονία να κυμαίνεται μεταξύ 10 και 20% και να ξεπερνά και το 50% σε ομάδες υψηλού κινδύνου 5. Ενώ η ανάπτυξη πολυανθεκτικών στελεχών πνευμονιόκοκκου αποτελεί μείζονα πρόκληση για την επιστημονική κοινότητα, μελέτες οι οποίες εστιάζονται στην πρόληψη της νόσου οδήγησαν σε νέα προϊόντα και στρατηγικές εμβολιασμού. Επί του παρόντος, διαθέσιμα για εμβολιασμό έναντι του πνευμονιόκοκκου είναι ένα 23-δύναμο πολυσακχαριδικό εμβόλιο (PPSV23) και ένα 13-δύναμο συζευγμένο εμβόλιο (PCV13), το οποίο αντικατέστησε το αντίστοιχο επταδύναμο (PCV7). Αν και η αποτελεσματικότητα του στην πρόληψη της στρεπτοκοκκικής πνευμονίας δεν έχει τεκμηριωθεί επαρκώς 6,7, το PPSV 23 φαίνεται ότι προστατεύει από τη διηθητική πνευμονιοκοκκική νόσο 8. Περιλαμβάνει 23 κεκαθαρμένα πολυσακχαριδικά αντιγόνα της κάψας του βακτηρίου (ορότυποι 1, 2, 3, 4, 5, 6B, 7F, 8, 9N, 9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B, 17F, 18C, 19F, 19A, 20, 22F, 23F και 33F), από τα οποία τα 12 περιλαμβάνονται και στο PCV13. Ο εμβολιασμός με το PPSV 23 ενδείκνυται για 9 : 1) Άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω (*)

7 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 1ο, Τόμος 26ος, Ιανουάριος - Μάρτιος ) Καπνιστές 3) Διαμένοντες σε οίκους ευγηρίας ή άλλα ιδρύματα παροχής χρόνιας φροντίδας 4) Άτομα νεότερα των 65 ετών με: i) Χρόνια πνευμονική νόσο (ΧΑΠ, εμφύσημα,άσθμα) ii) Χρόνια καρδιαγγειακή νόσο iii) Σακχαρώδη διαβήτη iv) Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια( ) v) Νεφρωσικό σύνδρομο( ) vi) Χρόνια ηπατική νόσο (συμπεριλαμβανομένης της κίρρωσης) vii) Αλκοολισμό viii) Κοχλιακά εμφυτεύματα ix) Διαρροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού x) Καταστάσεις που προκαλούν ανοσοανεπάρκεια( ) xi) Λειτουργική ή ανατομική ασπληνία( ) (*) Ο εμβολιασμός συνιστάται ακόμη και στην περίπτωση προηγηθέντα εμβολιασμού για οποιαδήποτε ένδειξη και πρέπει να χορηγείται τουλάχιστον 5 χρόνια μετά την προηγούμενη δόση ( ) Συνιστάται επαναληπτικός εμβολιασμός 5 χρόνια μετά τη πρώτη δόση. Το PCV-13, ένα 13-δύναμο συζευγμένο αντιπνευμονιοκοκκικό εμβόλιο, το οποίο εγκρίθηκε το 2010 από το FDA για χρήση σε παιδιά, αντικαθιστώντας το PCV7 και περιλαμβάνοντας 6 επιπρόσθετα αντιγόνα, έλαβε έγκριση από το FDA στο τέλος του 2011 για την πρόληψη της πνευμονίας και της διηθητικής στρεπτοκοκκικής νόσου σε ενήλικες 50 ετών και άνω 10. Η έγκριση χορηγήθηκε μέσω μιας ταχείας διαδικασίας, η οποία επιτρέπει στην Υπηρεσία να εγκρίνει προϊόντα για την αντιμετώπιση σοβαρών ή απειλητικών για τη ζωή καταστάσεων και βασίζεται σε πρώιμες ενδείξεις της αποτελεσματικότητάς των προϊόντων αυτών, οι οποίες θεωρείται ότι μπορούν να προδικάσουν μια θετική τελική έκβαση στις διεξαγόμενες έρευνες. Η έγκριση βασίστηκε σε τυχαιοποιημένες, πολυκεντρικές μελέτες ανοσογονικότητας, οι οποίες διεξήχθησαν στις ΗΠΑ και την Ευρώπη και συνέκριναν την παραγωγή αντισωμάτων μετά από εμβολιασμό με PVC13 με την αντίστοιχη ανοσιακή απάντηση μετά από εμβολιασμό με PPSV23. Προϋπόθεση για την χορήγηση της έγκρισης υπήρξε η δέσμευση από την πλευρά της παραγωγού εταιρείας για διεξαγωγή περαιτέρω κλινικών δοκιμών, ώστε να επιβεβαιωθούν τα αναμενόμενα οφέλη του προϊόντος. Επί του παρόντος, διεξάγεται στην Ολλανδία μια ευρείας κλίμακας κλινική μελέτη με συμμετέχοντες ηλικίας 65 ετών και άνω με σκοπό να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητα του PCV13 για την πρόληψη της στρεπτοκοκκικής πνευμονίας 11. Παρά την έγκριση του PCV13 για χρήση σε ενήλικες 50 ετών και άνω, η Συμβουλευτική Επιτροπή για Πρακτικές Εμβολιασμού των ΗΠΑ (ACIP) συνιστά, στην παρούσα φάση, τον εμβολιασμό με το PVC13, σε συνδυασμό με το PPSV23, σε άτομα 19 ετών και άνω με: 1. Ανοσοανεπάρκεια (συμπεριλαμβανομένης της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας και του νεφρωσικού συνδρόμου) 2. Λειτουργική ή ανατομική ασπληνία 3. Κοχλιακά εμφυτεύματα 4. Διαρροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού Τα άτομα που ανήκουν στις παραπάνω κατηγορίες πρέπει να εμβολιαστούν και με τα δυο αντιπνευμονιοκοκκικά εμβόλια ως εξής: I. Άτομα τα οποία δεν έχουν εμβολιαστεί με κανένα εκ των δυο, συνιστάται να λάβουν μια δόση του PCV13 και εν συνεχεία μια δόση του PPSV23 τουλάχιστον 2 μήνες αργότερα. II. Άτομα τα οποία έχουν λάβει 1 ή περισσότερες δόσεις PPSV23, πρέπει να λάβουν μια δόση PCV13, τουλάχιστον 1 έτος μετά τον τελευταίο εμβολιασμό με PPSV23. III. Ασθενείς, οι οποίοι χρειάζονται επιπλέον δόσεις PPSV23, πρέπει να επανεμβολιαστούν με το PPSV23 τουλάχιστον 2 μήνες μετά τον εμβολιασμό με PCV13 και τουλάχιστον 5 χρόνια μετά την τελευταία δόση PPSV23. Βιβλιογραφία (Bλέπε αγγλικό κείμενο)

8 Editorial Recommendations of advisory committee on immunization practices (ACIP) of USA on anti-pneumococcal vaccination Konstantinos Kaltsas MD, Stavros Anevlavis MD, PhD, Demosthenes Bouros MD, PhD, FCCP Dept of Pneumonology, Medical School, Democritus University of Thrace, Greece Correspondence: Prof. Demosthenes Bouros MD, PhD, FCCP Head, Dept. of Pneumonology, Medical School, Democritus University of Thrace, Greece Alexandroupolis GR Tel. & Fax: Streptococcus pneumoniae is a gram-positive, alpha-hemolytic bacterium, first isolated in 1881 and identified as a causing agent of pneumonia by the late 1880s. Today, it still is a major cause of pneumonia, as well as otitis media and invasive pneumococcal disease, including meningitis, osteomyelitis and bacteremia. The overall rate of community-acquired pneumonia (CAP) in adults is approximately 5.16 to 6.11 cases per 1000 persons per year; the rate of CAP increases with increasing age 1. In 2004, pneumonia, along with influenza, was the leading cause of death among infectious diseases in the USA and the eighth cause of overall mortality, accounting for 2,3% of all deaths 2. Despite the development of effective antimicrobial drugs, S. Pneumoniae remains the most common pathogen responsible for community-acquired pneumonia 3,4, with pneumococcal pneumonia mortality rates ranging from 10 to 20% and even exceeding 50% in high-risk groups 5. While the emergence of multiple antibiotic-resistant pneumococci poses a great challenge to the scientific community, studies focusing on the prevention of the disease led to novel vaccine products and updated antipneumococcal vaccination strategies. Currently, pneumococcal vaccination is available as a 23-valent pneumococcal polysaccharide vaccine (PPSV23) and a 13-valent pneumococcal conjugate vaccine (PCV13) that replaced an earlier 7-valent vaccine (PCV7). Although, its efficacy in reducing streptococcal pneumonia has not been well established 6,7, PPSV 23 has been shown to protect against invasive pneumococcal disease 8. It includes 23 purified capsular polysaccharide antigens (serotypes 1, 2, 3, 4, 5, 6B, 7F, 8, 9N, 9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B, 17F, 18C, 19F, 19A, 20, 22F, 23F and 33F), of which 12 are included in PCV13. According to advisory committee on immunization practices (ACIP) PPSV 23 vaccination is indicated for 9 : 1) All persons aged 65 or older(*) 2) Cigarette smokers 3) Nursing home or long term care facilities residents 4) Adults younger than 65 with: a) Chronic lung disease (COPD, asthma) b) Chronic cardiovascular diseases

9 PNEUMON Number 1, Vol. 26, January - March c) Diabetes mellitus d) Chronic renal failure( ) e) Nephrotic syndrome( ) f) Chronic liver disease (including cirrhosis) g) Alcoholism h) Cochlear implants i) Cerebrospinal fluid leaks j) Immunocompromising conditions( ) k) Functional or anatomic asplenia( ) (*) Vaccination recommended even in the case of previous vaccination for any indication, and should be administered no less than 5 years after the previous dose ( ) Revaccination recommended 5 years after the first dose PCV13, a 13-valent conjugate pneumococcal vaccine, approved in 2010 by the FDA for use in children replacing PVC7 and including six additional antigens, was approved by FDA in the end of 2011 for prevention of pneumonia and streptococcal invasive disease for adults 50 years of age or older 10. The approval was granted under the Accelerated Approval Pathway, which allows the agency to approve products for serious or life-threatening conditions based on early evidence of their effectiveness that is reasonable to predict a positive clinical outcome. Accelerated approval was based on randomized, multicenter immunogenicity studies conducted in the United States and Europe that compared antibody responses to PCV13 with antibody responses to PPSV23 and was granted, provided that the manufacturing company would conduct further clinical trials in order to verify the anticipated benefit. Currently, a large scale clinical trial in 85,000 in individuals aged 65 years and older is under way in the Netherlands to estimate the clinical benefit of PCV13 in preventing pneumococcal pneumonia 11. Despite, PCV13 having already been licensed by the FDA for use among adults aged 50 years or older, current US Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) guidelines recommend vaccination with PCV13, in addition to PPSV23, for adults aged 19 or older with 9 : 1. Immunocompromising conditions (Including chronic renal failure and nephrotic syndrome) 2. Functional or anatomic asplenia 3. Cochlear implants 4. Cerebrospinal fluid leaks Individuals meeting the criteria above should receive both vaccinations as described below: Individuals with no previous vaccination with PCV13 or PPSV23 should receive a single dose of PCV13, followed by a dose of PPSV23 at least 2 months later Individuals having received one or more PPSV23 doses, should be given a single PCV13 dose, at least one year after the last PPSV23 dose. Patients requiring additional doses of PPSV23, should be revaccinated with PPSV23 at least 2 months after PCV13 and no sooner than 5 years after the last PPSV23 dose. REFERENCES 1. Marrie TJ, Huang JQ. Epidemiology of community-acquired pneumonia in Edmonton, Alberta: an emergency departmentbased study. Can Respir J 2005;12: Centers for Disease Control and Prevention. National Center for Health -Statistics. National Vital Statistics Report. Deaths: Final Data for April 17, Vol 57 No Howard LS, Sillis M, Pasteur MC, Kamath AV, Harrison BD. Microbiological profile of community-acquired pneumonia in adults over the last 20 years. J Infect 2005;50: Ruiz-Gonzalez A, Falguera M, Nogues A, Rubio-Caballero M. Is Streptococcus pneumoniae the leading cause of pneumonia of unknown etiology? A microbiologic study of lung aspirates in consecutive patients with community-acquired pneumonia. Am J Med 1999;106: WHO.INT; Immunization, Vaccines and Biologicals Division. Pneumococcal Vaccines. WHO.INT. Available at who.int/vaccines/en/pneumococcus.shtml. 6. Musher DM, Rueda-Jaimes AM, Graviss EA, Rodriguez-Barradas MC. Effect of pneumococcal vaccination: a comparison of vaccination rates in patients with bacteremic and nonbacteremic pneumococcal pneumonia. Clin Infect Dis 2006;43: Huss A, Scott P, Stuck AE, et al. Efficacy of pneumococcal vaccination in adults: a meta-analysis. CMAJ 2009; 180: Moberley SA, Holden J, Tatham DP, Andrews RM. Vaccines for preventing pneumococcal infection in adults. Cochrane Database Syst Rev 2008;CD Advisory Committee on Immunization Practices. Recommended adult immunization schedule: United States, Ann Intern Med 2013;58: Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Licensure of 13-valent pneumococcal conjugate vaccine for adults aged 50 years and older. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2012;61: Food and Drug Administration. FDA expands use of Prevnar 13 vaccine for people ages 50 and older. Silver Spring, MD: US Department of Health and Human Services, Food and Drug Administration; 2011.

10 Άρθρο Σύνταξης Γιατί πρέπει να βρίσκεται στη σκέψη του πνευμονολόγου ο ιός του Δυτικού Νείλου; Ιωάννης Κιουμής Επίκουρος Καθηγητής Πνευμονολογίας Λοιμωξιολογίας, Μονάδα Αναπνευστικών Λοιμώξεων, Πνευμονολογική Κλινική ΑΠΘ, Γ. Ν. Θ. «Γ. Παπανικολάου», Θεσσαλονίκη Λέξεις κλειδιά - Ιός του Δυτικού Νείλου - Κλινικές εκδηλώσεις - Αναπνευστικό σύστημα - Εγκεφαλίτιδα - Χαλαρή παράλυση Αλληλογραφία: Ιωάννης Κιουμής, Μονάδα Αναπνευστικών Λοιμώξεων, Πνευμονολογική Κλινική ΑΠΘ, Γ. Ν. Θ. «Γ. Παπανικολάου», Θεσσαλονίκη, ikioum@yahoo.gr Είναι γεγονός ότι μόλις πρόσφατα (Αύγουστος 2010) μια συρροή κρουσμάτων της ασθένειας από τον ιό του Δυτικού Νείλου (WNV) που καταγράφηκε στην Κεντρική Μακεδονία ενέταξε τη λοίμωξη αυτή στην παλέτα των προβλημάτων που έχει να αντιμετωπίσει ο Έλληνας γιατρός 1,2. Ωστόσο, μετά την αρχική απομόνωση του ιού (Ουγκάντα, 1937) υπάρχουν διαρκείς αναφορές σχετικών επιδημιών σε όλο τον κόσμο, ανεξάρτητα μάλιστα από τις όποιες φυλετικές, οικονομικές και κλιματικές διαφορές. Σήμερα γνωρίζουμε πως ο WNV είναι ένας RNA ιός της οικογένειας Flaviviridae, συγγενικός με εκείνους της Ιαπωνικής εγκεφαλίτιδας, και τους ιούς του Δάγκειου και κίτρινου πυρετού, που παραμένει στη φύση χάρη σε ένα κύκλο μετάδοσης που περιλαμβάνει πουλιά και είδη κουνουπιών ενώ μέσω του μολυσμένου σιέλου των τελευταίων μπορεί να μεταφερθεί σε ζώα και ανθρώπους 3. Εν τούτοις έχουν αναφερθεί και μεμονωμένα περιστατικά μετάδοσης της νόσου μέσω της μεταμόσχευσης οργάνων, του πλακούντα και του θηλασμού. Η κατανόηση της παθογένειας της νόσου δεν ήταν εύκολη καθώς υπάρχουν σημαντικές διαφορές τόσο στη λοιμογόνο δύναμη διαφόρων στελεχών του ιού, όσο και στην ένταση και το εύρος των κλινικών εκδηλώσεων που εμφανίζουν οι συμπτωματικοί ασθενείς. Η είσοδος του WNV στους ιστούς (συνήθως τα κερατινοκύτταρα) των προσβεβλημένων ατόμων έχει ως αποτέλεσμα τη μόλυνση των τοπικών δενδριτικών κυττάρων (κύτταρα Langerhans) μέσω των οποίων φθάνει στους λεμφαδένες. Εκεί ο ιός πολλαπλασιάζεται και ακολούθως αναπτύσσεται συνήθως ήπια- ιαιμία που μεταφέρει τη μόλυνση σε άλλα όργανα. To ιικό φορτίο μειώνεται καθώς αυξάνεται παράλληλα ο τίτλος των ειδικών IgM αντισωμάτων. Στην αύξηση αυτή στηρίζεται στις περισσότερες περιπτώσεις η εργαστηριακή διάγνωση. Είναι πιθανό ότι, ανάλογα με την ένταση της ιαιμίας, ο WNV εισέρχεται στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) σηματοδοτώντας την εμφάνιση των σημαντικότερων κλινικών εκδηλώσεων της νόσου 4. Οι παράγοντες που προσδιορίζουν τη μεταδοτικότητα της λοίμωξης, τις γονοτυπικές του μεταβολές του ιού καθώς και την προσαρμοστικότητά του σε διαφορετικά περιβάλλοντα και ξενιστές έχουν περιγραφεί εκτενώς 5,6. Η κλινική εικόνα της νόσου εμφανίζεται μετά από επώαση 2-15 ημερών, αν και οι περισσότερες λοιμώξεις (80%) είναι ασυμπτωματικές. Ακόμη και οι συμπτωματικές λοιμώξεις στη συντριπτική τους πλειονότητα έχουν σύντομη διαδρομή (λιγότερο από 7 ημέρες) και είναι ήπιες, με κυρίαρχες κλινικές εκδηλώσεις αυτοπεριοριζόμενο πυρετό, ρίγος, κεφαλαλγία, μυαλγίες ναυτία,

11 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 1ο, Τόμος 26ος, Ιανουάριος - Μάρτιος και εμέτους ενώ υποχωρώντας αφήνουν δια βίου ανοσία. Σε ορισμένες περιπτώσεις εμφανίζεται εξάνθημα στον κορμό ή τα άκρα 7. Οι σοβαρότερες κλινικές εκδηλώσεις θα εμφανισθούν σε ποσοστό περίπου 1% (ή 5% των συμπτωματικών ασθενών) και αφορούν την ανάπτυξη νευρολογικής συμπτωματολογίας η οποία εκδηλώνεται κυρίως ως μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα και οξεία χαλαρή παράλυση με ενδονοσοκομειακή θνητότητα που φθάνει το 10% 8. Τα άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 50 ετών υπόκεινται σε 20 φορές υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης των νευρολογικών εκδηλώσεων της λοίμωξης από τον WNV 9. Σε παρόμοιο κίνδυνο βρίσκονται επίσης όσοι εμφανίζουν ανοσιακή ανεπάρκεια ή σοβαρές συνοσηρότητες, όπως σακχαρώδης διαβήτης, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, αλκοολισμός, υπέρταση και ιστορικό κακοήθους νόσου 4,10. Πέρα από τα ανωτέρω, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι γενετικοί παράγοντες που επιδρούν στην οδό απόκρισης της ιντερφερόνης είναι ενδεχόμενο να προσδιορίζουν τόσο τον κίνδυνο συμπτωματικής λοίμωξης όσο και την εξέλιξη της νόσου 11. Επί του παρόντος, αν και δοκιμάζονται ποικίλες θεραπευτικές προσεγγίσεις δεν υπάρχει εγκεκριμένη ειδική θεραπεία για τη λοίμωξη από τον WNV, οπότε η αντιμετώπιση των ασθενών είναι κατά βάση υποστηρικτική 12. Ακόμη χειρότερα, στην Ευρώπη αναμένεται αύξηση των προβλημάτων από τον συγκεκριμένο ιό, είτε ως αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης, είτε λόγω της κλιματικής μεταβολής 13. Η ανάπτυξη εμβολίων για ανθρώπινη χρήση φαίνεται να είναι εφικτή καθώς διατίθενται ήδη εγκεκριμένα και αποτελεσματικά εμβόλια για την ανοσοποίηση των αλόγων, όμως πρέπει να υποδειχθεί ο πληθυσμός που θα αποτελέσει τον στόχο εμβολιασμού, εφόσον αναζητείται ευνοϊκή σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας 14. Έχοντας υπ όψη τα ανωτέρω, πως μπορεί να εμπλέκεται ο πνευμονολόγος στη διαδρομή της λοίμωξης από τον WNV; Ασφαλώς θα ήταν εκτός πραγματικότητας ο ισχυρισμός πως η πνευμονολογία είναι η κυρίαρχη ειδικότητα στο χειρισμό αυτής της λοίμωξης. Εν τούτοις θα πρέπει να υπογραμμισθούν τα ακόλουθα: Η αντιμετώπιση (και ενδεχομένως η αιτιολογική διάγνωση) των ασθενών με λοίμωξη από τον WNV που εκδηλώνουν σοβαρή νευρολογική συμπτωματολογία και επακόλουθη οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια, είναι έργο των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας και των Εντατικολόγων γιατρών που σε σημαντικότατο ποσοστό προέρχονται από την βασική ειδικότητα της πνευμονολογίας. H ανάγκη υποβολής της πλειονότητας αυτών των ασθενών σε μηχανικό αερισμό προκύπτει ως αποτέλεσμα της έκπτωσης του επιπέδου συνείδησης, της αδυναμίας των αναπνευστικών μυών και της αποτυχίας της αυτοκάθαρσης των βρογχικών εκκρίσεων. Η παρατεταμένη εφαρμογή επεμβατικού μηχανικού αερισμού πολύ συχνά προκαλεί επιπλοκές από το αναπνευστικό σύστημα, όπως είναι η πνευμονία από τη χρήση αναπνευστήρα (ventilator-associated pneumonia VAP) 15. Στατιστικά στοιχεία αποκαλύπτουν πως οι αναπνευστικές επιπλοκές αποτελούν το 25% των αιτιών θανάτου αυτών των ασθενών και συνιστούν στενή παρακολούθηση για την έγκαιρη ανίχνευσή τους 16. Σε άλλη, παρεμφερή, μελέτη παρακολούθησης 32 ασθενών με χαλαρή παράλυση εξ αιτίας λοίμωξης από τον WNV, 3 ασθενείς απεβίωσαν στους πρώτους 4 μήνες και άλλοι 3 μέχρι τη συμπλήρωση ενός έτους, όλοι εξ αιτίας αναπνευστικών επιπλοκών 17. Στην ίδια μελέτη φαίνεται ότι η μακρά φάση αποθεραπείας όσων εμφανίζουν κλινική συνδρομή τύπου πολιομυελίτιδας με εμπλοκή του αναπνευστικού συστήματος, συνοδεύεται από παρατεταμένο μηχανικό αερισμό (μέσος όρος 66 ημέρες), συχνές επαναδιασωληνώσεις και θνητότητα που φθάνει το 50%. Συνολικά, μόνο το 28% των ασθενών με προσβολή τύπου εγκεφαλίτιδας ή νευρομυϊκής παράλυσης εξέρχονται του νοσοκομείου χωρίς της ανάγκη πρόσθετης υποστήριξης 18. Ορισμένα περιστατικά ενδέχεται να εμφανίσουν εικόνα αμφοτερόπλευρης διαφραγματικής παράλυσης ή αιμορραγικού πυρετού με πολυεστιακές κυψελιδικές αιμορραγίες και πνευμονικό οίδημα 19,20. Για τις ασυνήθιστες αυτές καταστάσεις η διατήρηση υψηλού επιπέδου υποψίας από την πλευρά του πνευμονολόγου είναι καθοριστικής σημασίας. Καθώς οι συχνότερες κλινικές εκδηλώσεις της νόσου (όπως πυρετός, βήχας, κεφαλαλγία) υποδύονται κοινή λοίμωξη και αφορούν τις μεγαλύτερες ηλικίες όπου συχνά συνυπάρχουν χρόνια πνευμονικά νοσήματα (π.χ. χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια), είναι σημαντικό για τον ασθενή αν ο πνευμονολόγος επιτύχει να διαφοροδιαγνώσει την λοίμωξη από τον WNV από την τυπική έξαρση της χρόνιας βρογχίτιδας. Η πιθανότητα σύγχυσης φαίνεται σε μια μεγάλη αναδρομική μελέτη στις ΗΠΑ που περιέλαβε 228 περιπτώσεις λοίμωξης από τον ιό, καπνισματική συνήθεια αναφέρθηκε σε ποσοστά 26-40%, βήχας στο 14-18% και δύσπνοια στο 14-20% των ασθενών, ανάλογα με τις λοιπές κλινικές εκδηλώσεις της νόσου 21. Είναι αυτονόητο πως η λοίμωξη από τον WNV μπορεί να αποτελέσει αίτιο αποσταθεροποίησης της αναπνευστικής ισορροπίας των ασθενών με χρόνια

12 16 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 1ο, Τόμος 26ος, Ιανουάριος - Μάρτιος 2013 αναπνευστικά νοσήματα. Ανεξάρτητα από το εύρος και το περιεχόμενο της όποιας υποστηρικτικής αγωγής που θα χρειασθούν αυτοί οι ασθενείς, στην προσπάθεια αποκατάστασης της αναπνευστικής λειτουργίας είναι λογικό να ζητηθεί η συνδρομή του πνευμονολόγου γιατρού. Η κλινική εικόνα αλλά και η βαρύτητα της νόσου μεταβάλλονται συν τω χρόνω καθιστώντας την περισσότερο σοβαρή. Πιθανά το φαινόμενο αυτό είναι αποτέλεσμα των διαρκών μεταλλάξεων του ιού. Ως παράδειγμα, τις πρώτες έξι δεκαετίες μετά την ανακάλυψή του, ο WNV δεν ήταν φονικός για τα προσβεβλημένα πτηνά, γεγονός που έχει αλλάξει. Όσον αφορά το ανθρώπινο είδος, ο ιός περιορίζονταν στην πρόκληση εμπύρετου νόσου σε παιδιά ενώ οι νευρολογικές εκδηλώσεις περιγράφονται ουσιαστικά μόνο μετά το Ομοίως τα χαρακτηριστικά της μετάδοσής του WNV μεταβάλλονται συνεχώς 22. Στα πλαίσια αυτά, η διατήρηση εγρήγορσης από τον ιατρικό κόσμο, ανεξάρτητα από το περιεχόμενο της ειδικότητας είναι επιβεβλημένη. Υπάρχουν λοιπόν ουσιαστικοί λόγοι για να γνωρίσουμε καλύτερα τη λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου, μια νόσο που ενώ δεν στοχεύει άμεσα το αναπνευστικό σύστημα, το καθιστά κέντρο των πιθανών δυσμενών εξελίξεων. Είναι φανερό ότι η εμπλοκή των πνευμονολόγων στον χειρισμό αυτής την αναδυόμενης απειλής δεν έχει περιθωριακό χαρακτήρα αλλά μπορεί να συμβάλει -ίσως περισσότερο από άλλους ειδικούς γιατρούς- στη μείωση των απειλητικών για τη ζωή επιπλοκών και της υπολογίσιμης θνητότητας που συνοδεύουν τις σοβαρότερες μορφές της λοίμωξης από τον WNV. BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (Βλέπε αγγλικό κείμενο)

13 Editorial Why should pulmonologists be concerned with West Nile virus? Ioannis P. Kioumis Assistant Professor in Pneumonology Medicine and Infectious Diseases, Respiratory Infection Unit, Department of Pneumonology Medicine, Aristotle University of Thessaloniki, General Hospital G. Papanikolaou Key words - West Nile virus - Clinical manifestations - Respiratory tract - Encephalitis - Flaccid paralysis Corespondence: Ioannis P. Kioumis Department of Pneumonology Medicine, Aristotle University of Thessaloniki, General Hospital G. Papanikolaou ikioum@yahoo.gr It was only two years ago, in August 2010, that a cluster of West Nile virus (WNV) infections was recorded in central Macedonia in Northern Greece, placing this disease among the emerging health problems that Greek doctors are called upon to face 1,2. Since 1937, when WNV was first isolated in Uganda, there have been numerous reports of epidemics in countries around the globe, unrelated to human race, economic capabilities, and climatic differences. Molecular virology has revealed that WNV is a single-stranded RNA virus belonging to the family of Flaviviridae, closely related to other human pathogens such as Japanese encephalitis, dengue and yellow fever viruses. WNV is naturally maintained in a cycle between birds and mosquitoes, but the infected saliva of the mosquito is responsible for its transmission to a wide variety of other animals and to humans 3. In addition, there have been a few reports of transmission via the placenta, and through breast-feeding and organ transplantation. Elucidation of the pathogenesis of the disease in humans was not easy, due to significant variation in both the viral virulence and the spectrum and intensity of the clinical manifestations in the symptomatic patients. After its inoculation into human tissues, usually into keratinocytes and Langerhans cells, the virus migrates to regional lymph nodes where it replicates. This viral multiplication is followed by a fairly mild viraemia resulting in viral dissemination to many visceral organs, where a second round of replication takes place. The viral load wanes as the titer of the specific IgM antibodies increases. Laboratory diagnosis of the disease is usually based on this increase in IgM. Depending probably on the intensity of viraemia, MNV may cross the blood-brain barrier to cause the most severe clinical manifestations of the disease 4. The viral factors affecting transmissibility, genotype alterations and its capability to adapt to diverse hosts and environments are described in detail elsewhere 5,6. The clinical manifestations of the disease become evident after an incubation period of 2-15 days, although most of the infections (about 80%) remain asymptomatic. The vast majority of the symptomatic infections exhibit mild illness that usually lasts less than 7 days. The main symptoms include mild to moderate fever, rigors, headache, myalgia, nausea and vomiting, following which the affected individuals acquire lifelong immunity. In some cases the patients develop a papular rash on the arms, legs or trunk 7. The most severe

14 18 PNEUMON Number 1, Vol. 26, January - March 2013 form of the disease develops in only 1% of those infected (i.e., 5% of symptomatic patients) and is characterized by the signs of meningitis, encephalitis and flaccid paralysis. The intra-hospital mortality of such cases is considerable, reaching up to 10% 8. Certain population groups are at higher risk of a severe course. Specifically patients aged over 50 years have a 20fold higher risk of neuromuscular involvement. A similar high risk is reported for individuals with a history of immunosuppression, diabetes mellitus, chronic renal failure, alcoholism, hypertension, malignant disease or other severe comorbidities 4,10. In addition to the above conditions, there are indications that genetic factors influencing the response path of interferon are possible determinants of the degree of risk of an individual for the development of symptomatic disease and the evolution of the symptoms 11. Currently, although several potential therapeutic agents are under investigation, no specific treatment is available and thus the management of the disease remains supportive 12. Even worse, as a result of continuing globalization and climate change, it is expected that Europe will face an expansion of WNV-related morbidity in the future 13. The development of an effective vaccine for human use appears feasible, since there are already effective, licensed vaccines for the treatment of horses. Identification of the human target population, so that vaccination for WNV will be cost-effective, remains an important issue 14. Considering the above information, is there any indication for the involvement of pulmonologists in the management of WNV infection? Certainly, it would be unrealistic to claim that chest medicine is the dominant specialty in the handling of WNV disease, but it should be stressed that: Management (and possibly aetiological diagnosis) of patients with severe neurological involvement and subsequent acute respiratory failure will constitute a burden on intensive care units (ICUs) and the intensivists, many of whom have chest medicine as their primary specialty. A high percentage of affected patients require mechanical ventilation, because of severely reduced level of consciousness, respiratory muscle weakness and failure of clearance of bronchial secretions. Prolonged invasive mechanical ventilation can cause a number of respiratory tract complications, such as ventilator-associated pneumonia (VAP) 15. There is compelling evidence that in such critically ill patients, respiratory tract complications are responsible for 25% of the overall deaths from WNV, and therefore their early detection undoubtedly requires close monitoring 16. According to a retrospective study of 32 patients with flaccid paralysis due to WNV infection, 3 patients died during the first 4 months and 3 more by the end of one year following infection. All the deaths were attributed to respiratory complications 17. The authors concluded that a prolonged recovery phase of those developing poliomyelitis-like syndrome was related to prolonged mechanical ventilation (mean duration 66 days) and multiple episodes of extubation and reintubation, and was associated with a mortality rate that reaches 50%. Noteworthy, only 28% of the patients with encephalitis, meningitis, or neuromuscular paralysis were able to leave hospital in a condition not necessitating additional support 18. Some rare cases develop bilateral diaphragmatic paralysis or haemorrhagic fever with multifocal intraalveolar haemorrhage and pulmonary oedema 19,20. For these unusual cases, the maintenance of a high level of suspicion on the part of the attending pulmonologists is very important. As the most frequent clinical manifestations of the disease (i.e., fever, cough, headache) resemble those of common respiratory infections, and usually affect individuals in the older age groups where other chronic respiratory diseases such as chronic obstructive pulmonary disease (COPD) are often present, the differential diagnosis between WNV infection and a typical COPD exacerbation represents a real challenge for the attending pulmonologist. The likelihood of such confusion is confirmed by a descriptive study from the USA including 228 cases of patients with WNV infection. Tobacco use was reported by 26-40%, cough in 14-18%, and dyspnoea in 14-20% of the patients, depending on the main clinical presentation of the infection 21. It is obvious that WNV infection can become a major destabilizing factor for patients with chronic respiratory diseases and particularly for those whose stability is fragile. Regardless of the spectrum of WNV infection and the content of supportive therapy required to re-establish respiratory sufficiency, the involvement of a respiratory disease specialist appears to be a very reasonable option. Finally, both the clinical picture and the severity of the disease have changed over time, being more threatening than previously reported. This phenomenon has possibly arisen from the continuous mutations of the WNV. As an example, during the first 6 decades follow-

15 PNEUMON Number 1, Vol. 26, January - March ing its discovery, the WNV was not killing the infected birds, but this has now largely changed, and birds are dying from the disease. As for humans, the virus was in the beginning responsible mainly for the development of febrile disease in children, while neurological manifestations were substantially described only after Similarly, the characteristics of the transmission of WNV are constantly changing 22. In this context, the continuing awareness of medical personnel, regardless of specialization, is clearly required. In conclusion, there are substantial reasons for clinicians to better understand the pathogenesis and evolution of WNV infection, a disease that although it does not directly target the respiratory tract, renders it the epicentre of the management of its most serious complications. It is obvious that the involvement of pulmonologists in the handling of this emerging threat is not of marginal importance, but conversely, is expected to contribute, perhaps more than that of any other specialists, to the effective management of the life-threatening complications of the disease and the reduction of the considerable mortality carried by the severe forms of WNV infection. REFERENCES 1. Danis K, Papa A, Theocharopoulos G, et al. Outbreak of West Nile Virus infection in Greece, Emerg Infect Dis 2010; 17: Papa A, Danis K, Tsergouli K, et al. Development type of IgG antibodies to West Nile virus. Arch Virol 2011; 156: Rossi SL, Ross TM, Evans JD. West Nile virus. Clin Lab Med 2010; 30: Lim SM, Koraka P, Osterhaus ADME, et al. West Nile virus: Immunity and pathogenesis. Viruses 2011; 3: Brault AC. Changing patterns of West Nile virus transmission: altered vector competence and host susceptibility. Vet Res 2009; 40(43)DOI: /vetres/ Kilpatrick AM. Globalization, land use and the invasion of West Nile virus. Science 2011; 334: Petersen LR, Marfin AA. West Nile virus: a primer for the clinician. Ann Intern Med 2002; 137: Campbell GL, Marfin AA, Lanciotti RS, Gubler DJ. West Nile virus. Lancet Infect Dis 2002; 2: Huhn GD, Austin C, Langkop C, et al. The emergence of West Nile virus during a large outbreak in Illinois in Am J Trop Med Hyg 2005; 72: Lindsey NP, Staples JE, Lehman JA, et al. Midical risk factors for severe West Nile virus disease, United States Am J Trop Med Hyg 2012; 87: Bigham AW, Buckingham KJ, Husain S, et al. Host genetic factors for West Nile virus infection and disease progression. PLoS ONE 2011; 6: e doi: /journal.pone Diamond MS. Progress on the development of therapeutics against West Nile virus. Antiviral Res 2009; 83: Relter P. West Nile virus in Europe: understanding the present to gauge the future. Eurosurveillance 2010; 15:pii= Gubler DJ. The continuing spread of West Nile virus in the western hemisphere. Clin Infect Dis 2007; 45: Madden K. West Nile virus infection and its neurological manifestations. Clin Med & Research 2003; 1: Sejvar JJ, Lindsey NP, Campbell GL. Primary causes of death in reported cases of fatal West Nile fever, United States Vector Borne Zoonotic Dis 2011; 11: Sejvar JJ, Bode AV, Marfin AA, et al. West Nile virus-associated flaccid paralysis outcome. Emerg Infect Dis 2006; 12: Pepperell C, Rau N, Krajden S, et al. West Nile virus infection in 2002: morbidity and mortality among patients admitted to hospital in south-central Ontario. CMAJ 2003; 168: Betensley AD, Joffery SH, Collins H, et al. Bilateral diaphragmatic paralysis and related respiratory complications ina patient with West Nile virus infection. Thorax 2004; 59: Paddock CD, Nicholson WL, Bhatnagar J, et al. Fatal hemorrhagic fever caused by West Nile virus in the United States. Clin Infect Dis 2006; 42: Bode AV, Sejvar JJ, Pape WJ, et al. West Nile virus disease: a descriptive study of 228 patients in a 4-county region of Colorado in Clin Infect Dis 2006; 42: Reisen WK, Fang Y, Martinez VM. Avian host and mosquito (Diptera: Culicidae) vector competence determine the efficiency of West Nile and St. Louis encephalitis virus transmission. Journal of Medical Entomology 2005; 42:367.

16 Ανασκόπηση Κλινική αποτελεσματικότητα των μακρολιδών σε νοσήματα των αεραγωγών: Πέρα από την αντιμικροβιακή δράση Μαρία Κρύφτη 1, Κωνσταντίνος Μπαρτζιώκας 2, Ανδριάνα Ι. Παπαϊωάννου 3, Αλέξης Παπαδόπουλος 2, Κωνσταντίνος Θ. Κωστίκας η Πνευμονολογική Κλινική Νοσοκομείου Σωτηρία, 2 Πνευμονολογική Κλινική Γενικού Νοσοκομείου Αμαλία Φλέμινγκ, 3 3 η Πνευμονολογική Κλινική, Σισμανόγλειο Γενικό Νοσοκομείο, 4 Συντακτική Επιτροπή Πνεύμων Λέξεις κλειδιά: - μακρολίδες, - αζιθρομυκίνη, - άσθμα, - ΧΑΠ, - κυστική ίνωση, - βρογχεκτασίες Περiληψη. Οι ευεργετικές δράσεις της μακροχρόνιας θεραπείας με μακρολίδες σε ασθενείς με διάχυτη πανβρογχιολίτιδα, έχουν αυξήσει το ενδιαφέρον για τη χρήση αυτών των αντιβιοτικών και σε άλλα χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα των αεραγωγών. Πρόσφατες κλινικές μελέτες έχουν παρουσιάσει καινούρια στοιχεία όσα αναφορά τον πιθανό ρόλο των μακρολιδών στη θεραπεία των παθήσεων των αεραγωγών. Οι ευεργετικές δράσεις αυτών των φαρμάκων σχετίζονται με τις πιθανές ανοσοτροποποιητικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές τους. Υπάρχουν πλέον δεδομένα που υποστηρίζουν ότι οι μακρολίδες μειώνουν τη συχνότητα των παροξύνσεων σε ασθενείς με σοβαρή ΧΑΠ και συχνές παροξύνσεις. Στη θεραπεία των ιδιοπαθών βρογχεκτασιών, οι μακρολίδες φαίνεται να μειώνουν τον όγκο των πτυέλων καθώς και τη συχνότητα και τη βαρύτητα των παροξύνσεων. Αντιθέτως, τα έως τώρα δεδομένα είναι ανεπαρκή για να υποστηρίξουν τη χρήση των μακρολιδών στη θεραπεία του βρογχικού άσθματος, αν και μια συγκεκριμένη υποομάδα ασθενών με ανθεκτικό άσθμα και ουδετεροφιλική φλεγμονή ίσως έχει κάποιο όφελος από τη χρήση τους. Τέλος, η μακροχρόνια προφυλακτική θεραπεία με μακρολίδες μπορεί να είναι ευεργετική για ασθενείς που υποβάλλονται σε μεταμόσχευση πνεύμονα, καθώς νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι οι μακρολίδες είναι αποτελεσματικές στη μείωση της συχνότητας εμφάνισης του συνδρόμου της αποφρακτικής βρογχιολίτιδας. Η παρούσα ανασκόπηση θα συνοψίσει τα νεότερα δεδομένα όσον αφορά στην πιθανή κλινική χρήση των μακρολιδών για μακροχρόνια θεραπεία των φλεγμονωδών παθήσεων των αεραγωγών. Πνεύμων 2013, 26(1): Αλληλογραφία: Κωνσταντίνος Κωστίκας Σταμούλη 3, Καρδίτσα Τηλ.: , Fax: ktk@otenet.gr Εισαγωγή Οι μακρολίδες είναι μακροκυκλικές λακτόνες αποτελούμενες από μεγαλύτερους των οκταμελών δακτυλίους και ανήκουν σε μια πολύ μεγάλη κατη-

17 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 1ο, Τόμος 26ος, Ιανουάριος - Μάρτιος γορία ενώσεων 1. Τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα στην κλινική πράξη μέλη των μακρολιδών έχουν λακτονικούς δακτυλίους οι οποίοι περιέχουν 14 μέλη (ερυθρομυκίνη, ροξιθρομυκίνη, κλαριθρομυκίνη και τρολεανδρομυκίνη), 15 μέλη (αζιθρομυκίνη) ή 16 μέλη (σπιραμυκίνη, ιοσαμυκίνη και μιδεκαμυκίνη) 2. Οι μακρολίδες συνδέονται με την 50s υποομάδα των ριβοσωμάτων των προκαρυωτικών και ευκαρυωτικών οργανισμών, αναστέλλοντας το στάδιο μετατόπισης της πεπτιδικής σύνθεσης ή τη μεταφορά των σχηματιζόμενων πεπτιδίων 1. Η ευρεία αντιβιοτική τους δράση ενάντια στα Gram-θετικά και Gram-αρνητικά βακτηρίδια, Μυκοβακτηρίδια, Χλαμύδια, Μυκόπλασμα και τα είδη της Legionella, εξηγεί γιατί οι μακρολίδες αποτελούν δημοφιλείς επιλογές στην αντιμετώπιση των λοιμώξεων του αναπνευστικού. Εκτός από την ευρεία αποτελεσματικότητά τους ενάντια στους μικροοργανισμούς που προσβάλλουν τον πνεύμονα, οι μακρολίδες έχουν καλή βιοδιαθεσιμότητα όταν χορηγούνται από το στόμα, εξαιρετική διεισδυτικότητα και παρατεταμένη παραμονή στους ιστούς, ενώ οι παρενέργειές που εμφανίζουν είναι ελάχιστες 2. Παρά το γεγονός ότι οι μακρολίδες χρησιμοποιούνται κυρίως για την αντιβιοτική τους δράση, υπάρχει πληθώρα δεδομένων που υποστηρίζουν ότι διαθέτουν και ανοσοτροποποιητικές ιδιότητες (δηλαδή ικανότητα να καταστέλλουν την υπερβολική ανοσιακή απάντηση και τη φλεγμονή χωρίς να προκαλούν ανοσοκαταστολή) 2. Αυτές οι μη-ριβοσωμικές ιδιότητες των μακρολιδών περιλαμβάνουν την ανοσοτροποποίηση, τη μείωση του βακτηριακού φορτίου και του σχηματισμού βιομεμβρανών, καθώς και τη μείωση υπερπαραγωγής της βλέννης 2. Οι παραπάνω μη-αντιμικροβιακές ιδιότητες των μακρολιδών (Πίνακας 1) χρειάζονται κάποιες εβδομάδες προτού εκδηλωθούν και περιορίζονται στις 14μελείς και 15μελείς μακρολίδες 2. Τα ευεργετικά αποτελέσματα της μακροχρόνιας χρήσης των μακρολιδών σε ασθενείς με διάχυτη πανβρογχιολίτιδα 3,4 έχουν αυξήσει το ενδιαφέρον για τη χρήση αυτών των αντιβιοτικών σε άλλα χρόνια νοσήματα των αεραγωγών. Σκοπός αυτού του άρθρου είναι η ανασκόπηση των νεώτερων δεδομένων σχετικά με την αποτελεσματικότητα των μακρολιδών σε νοσήματα των αεραγωγών πέρα από την αντιβιοτική τους δράση. Ανοσοτροποποιητικές δράσεις των μακρολιδών Εκτός από την επιβεβαιωμένη αντιβιοτική τους δράση, οι μακρολίδες έχουν και ανοσοτροποποιητικές ιδιότητες 5,6. Οι ιδιότητες αυτές συσχετίζονται με τη δομή του δακτυλίου τους, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται ανοσοτροποποιητικές ιδιότητες στις 14-μελείς (π.χ. ερυθρομυκίνη, κλαριθρομυκίνη, ροξιθρομυκίνη) και 15-μελείς (π.χ. αζιθρομυκίνη) μακρολίδες 7. Διάφορες μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί για τη διαπίστωση του ευρέως φάσματος των ανοσοτροποποιητικών ιδιοτήτων των μακρολιδών σε εμβρυικά κύτταρα in vitro και in vivo (Εικόνα 1) 8. Οι μακρολίδες επιδρούν σε πολλές μορφές κυττάρων (ρινικά και βρογχικά επιθηλιακά κύτταρα, κυψελιδικά μακροφάγα, μονοκύτταρα, ηωσινόφιλα και λεμφοκύτταρα) και σε Πίνακας 1. Μη αντιμικροβιακές ιδιότητες των μακρολιδών** Επίδραση Μακρολιδών σε: Βακτήρια (μη Ριβοσωματιακές συνέπειες στα βακτήρια) Μείωση βακτηριακής προσκόλλησης Μείωση σχηματισμού βιομεμβρανών Βλεννώδες υπόστρωμα (μειωμένη υπερέκκριση βλέννας) Μείωση βλεννώδους πρωτεΐνης Μειωμένη έκκριση ύδατος Φλεγμονώδη κύτταρα (μείωση της υπερανοσίας) Μείωση των ελευθέρων ριζών οξυγόνου Μείωση των μορίων προσκόλλησης Μείωση του σχηματισμού κυτταροκινών και χημειοκινών Μείωση της μετανάστευσης των ουδετερόφιλων Αύξηση απόπτωσης των φλεγμονωδών κυττάρων Φυσιολογικά κύτταρα (ομαλοποίηση χωρίς εμφανή ανοσοκαταστολή και ανοσορρύθμιση) Μείωση του σχηματισμού κυτταροκινών και χημειοκινών Αύξηση των μορίων προσκόλλησης Αύξηση της ιδιοσυστατικής συνθετάσης του ΝΟ (cnos) Αντιστρεπτή επιβράδυνση του κυτταρικού πολλαπλασιασμού

18 22 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 1ο, Τόμος 26ος, Ιανουάριος - Μάρτιος 2013 Εικόνα 1. In vitro και in vivo ανοσοκαθοριστικές δράσεις των μακρολιδών. AP: activator protein (πρωτεΐνη ενεργοποιητής); BOS: bronchiolitis obliterans syndrome (σύνδρομο αποφρακτικής βρογχιολίτιδας); CF: cystic fibrosis (Κυστική Ίνωση); GM-CSF: granulocyte-macrophage colony-stimulating factor (Παράγοντας διέγερσης αποικιών κοκκιοκυττάρων. µακροφάγων); MMP: matrix metalloproteinase; NF-κΒ: nuclear factor κ-light-chain-enhancer of activated B cells; PMNs: polymorphonuclear leukocytes (πολυμορφοπύρηνα λευκοκύτταρα); TNF-α: tumor necrosis factor (παράγων νέκρωσης του όγκου). οδούς μετάδοσης σημάτων (π.χ. NF-κΒ, AP-1). Μειώνουν τη βλάβη που προκαλούν στους ιστούς τα ουδετερόφιλα, ελαττώνουν το ιξώδες της βλέννης και καταστέλλουν τη λοιμογόνο δράση των μικροβίων και την αγγειογένεση. Με βάση τις ανοσοτροποποιητικές αυτές ιδιότητες των μακρολιδών οι οποίες είναι εμφανείς σε συγκεντρώσεις που επιτυγχάνονται κλινικά με χαμηλές δόσεις χορήγησης, οι μακρολίδες μπορούν πιθανώς να διαδραματίσουν ένα μοναδικό ρόλο στην αντιμετώπιση των χρόνιων φλεγμονωδών νοσημάτων των ενηλίκων, συμπεριλαμβανομένης της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ), του βρογχικού άσθματος, των βρογχεκτασιών και της βρογχιολίτιδας. ΧΑΠ Μεγάλος αριθμός μελετών υποστηρίζουν ότι η χρόνια φλεγμονή των αεραγωγών και του πνευμονικού παρεγχύματος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στους ασθενείς με ΧΑΠ Παρόλο που ο ακριβής μηχανισμός δεν έχει αποσαφηνιστεί, φαίνεται ότι τα μακροφάγα και τα CD8+ T-κύτταρα πιθανώς συμβάλλουν στην προοδευτική καταστροφή του πνευμονικού παρεγχύματος στη ΧΑΠ με πολλούς τρόπους 12. Διάφορα λοιμώδη και μη λοιμώδη ερεθίσματα μπορούν να προκαλέσουν την έναρξη της φλεγμονώδους αντίδρασης που σχετίζεται με τις παροξύνσεις της ΧΑΠ. Οι παροξύνσεις της ΧΑΠ χαρακτηρίζονται από αυξημένο οξειδωτικό στρες με ουδετεροφιλική

19 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 1ο, Τόμος 26ος, Ιανουάριος - Μάρτιος και ηωσινοφιλική φλεγμονή, εμπλέκοντας διάφορους μεσολαβητές της φλεγμονής Οι παροξύνσεις της ΧΑΠ ενδέχεται να επιδεινώσουν τη σχετιζόμενη με την κατάσταση της υγείας ποιότητα ζωής και να προκαλέσουν μετρήσιμες, οξείες αλλαγές στις λειτουργικές δοκιμασίες του αναπνευστικού 17,18. Ο σημαντικός ρόλος της χρόνιας φλεγμονής και λοίμωξης στην παθογένεια της ΧΑΠ υποδεικνύει ότι οι μακρολίδες μπορούν πιθανώς να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο στη θεραπεία της ΧΑΠ ως τροποποιητικά της νόσου φάρμακα. Οι κύριες μελέτες αποτελεσματικότητας των μακρολιδών σε ασθενείς με ΧΑΠ παρουσιάζονται στον Πίνακα 2. Μία προοπτική, διπλή-τυφλή ελεγχόμενη μελέτη, εξέτασε την επίδραση της θεραπείας με κλαριθρομυκίνη σε μέτρια προς σοβαρή ΧΑΠ 19. Στη μελέτη αυτή τυχαιοποιήθηκαν 67 ασθενείς με μετρίου προς σοβαρού βαθμού ΧΑΠ (μέση ηλικία 67 έτη, FEV 1 43% προβλ.) που έλαβαν είτε 3μηνη αγωγή με κλαριθρομυκίνη (500mg σκευάσματος βραδείας αποδέσμευσης καθημερινά) ή εικονικό φάρμακο. Η από του στόματος χορηγούμενη κλαριθρομυκίνη δεν είχε σημαντική επίδραση στον αριθμό των ουδετερόφιλων στα πτύελα ή στα επίπεδα των κυτταροκινών στους ασθενείς με μετρίου προς σοβαρού βαθμού σταθερή ΧΑΠ. Δεν παρατηρήθηκε καμία διαφορά στη συνολική βαθμολογία των ερωτηματολογίων ποιότητας ζωής, στη δοκιμασία βάδισης, στη σπιρομέτρηση ή στα επίπεδα της CRP. Παρόλα αυτά, η κλαριθρομυκίνη συσχετίστηκε με σημαντική βελτίωση στη σχετιζόμενη με την υγεία ποιότητας της ζωής, όπως αυτή εκφράζεται με τη βαθμολογία των συμπτωμάτων στο Ερωτηματολόγιο του Saint George και τη βαθμολογία λειτουργικότητας στο ερωτηματολόγιο SF-36, ενώ επίσης προκάλεσε μικρή Πίνακας 2. Κύριες μελέτες αποτελεσματικότητας των μακρολιδών σε ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) Συγγραφέας/ αναφορά Πληθυσμός Τύπος μελέτης Μακρολίδη Κύρια αποτελέσματα Banerjee D Σταθερή ΧΑΠ (μέτρια και συν. 19 σοβαρή)- 67 ασθενείς Seemungal TA και συν. 20 Σταθερή ΧΑΠ (μέτρια σοβαρή)- 109 ασθενείς Pomares X. και συν. 21 Albert RK και συν. 22 ΧΑΠ (ασθενείς με συχνές παροξύνσεις ή/και αποικισμό από Pseudomonas aeruginosa)- 20 ασθενείς ΧΑΠ (ασθενείς με συχνές παροξύνσεις) ασθενείς FEV 1: δυναμικά εκπνεόμενος όγκος σε 1 sec Προοπτική, διπλά τυφλή, τυχαιοποιημένη μελέτη Προοπτική, διπλά τυφλή, τυχαιοποιημένη μελέτη Κλαριθρομυκίνη (500 mg/ημέρα σκεύασμα παρατεταμένης αποδέσμευσης για 3 μήνες) Ερυθρομυκίνη (250 mg 2 φορές την ημέρα) για 12 μήνες Αναδρομική Αζιθρομυκίνη (500 mg 3 φορές την εβδομάδα για 12 μήνες) Προοπτική, διπλά τυφλή, τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με placebo μελέτη Αζιθρομυκίνη (250 mg την ημέρα για 1 έτος) Καμία μεταβολή σε ουδετερόφιλα πτυέλων, επίπεδα κυτταροκινών, ικανότητα για άσκηση, λειτουργικό έλεγχο, CRP Βελτίωση ποιότητας ζωής Μείωση στο ποσοστό και τη χημειοταξία των ουδετεροφίλων Λιγότερες παροξύνσεις και μικρότερης διάρκειας Καμία μεταβολή σε FEV1, φλεγμονώδεις δείκτες σε πτύελα και ορό ή στη μικροβιακή χλωρίδα Μείωση παροξύνσεων, νοσηλειών και διάρκειας νοσηλείας Παρατεταμένος χρόνος μέχρι την πρώτη παρόξυνση Βελτίωση ποιότητας ζωής Καμία διαφορά στη επιβίωση Μεγαλύτερο ποσοστό διαταραχών ακοής στην ομάδα της αζιθρομυκίνης Μείωση της επίπτωσης αποικισμού από συγκεκριμένα παθογόνα του αναπνευστικού αλλά αύξηση του αποικισμού με παθογόνα ανθεκτικά στις μακρολίδες

20 24 ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 1ο, Τόμος 26ος, Ιανουάριος - Μάρτιος 2013 μείωση της διαφοροποίησης και της χημειοταξίας των ουδετερόφιλων. Σε μια άλλη τυχαιοποιημένη, διπλή-τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη, ο Seemungal και οι συνεργάτες του εξέτασαν την επίδραση της θεραπείας με ερυθρομυκίνη στις παροξύνσεις της ΧΑΠ 20. Χορηγήθηκε ερυθρομυκίνη (250mg δύο φορές ημερησίως) ή εικονικό φάρμακο για 12 μήνες σε 109 ασθενείς με μετρίου προς σοβαρού βαθμού σταθερή ΧΑΠ (μέση ηλικία 67 έτη, FEV 1 50% προβλ.). Σχεδόν το 80% των ασθενών που συμμετείχαν λάμβαναν εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή και πολλοί από αυτούς βρισκόταν υπό αγωγή με μακράς δράσης β2- αγωνιστές ή/και εισπνεόμενα αντιχολινεργικά. Οι ασθενείς που έλαβαν μακρολίδες είχαν μικρότερο συνολικό αριθμό παροξύνσεων της ΧΑΠ (λόγος αναλογιών: 0.648; 95%CI, 0,489-0,859; P=0.003) και μικρότερη διάρκεια παροξύνσεων από τους ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με εικονικό φάρμακο. Δεν παρατηρήθηκαν διαφορές ανάμεσα στην ομάδα που έλαβε μακρολίδες και την ομάδα που έλαβε θεραπεία με εικονικό φάρμακο όσον αφορά αλλαγές στον FEV 1, και στους δείκτες φλεγμονής στα πτύελα και τον ορό ή στον βακτηριακό αποικισμό. Αυτή η μελέτη υποστηρίζει ότι χαμηλές δόσεις ερυθρομυκίνης ενδέχεται να μειώνουν τον αριθμό και τη διάρκειά των παροξύνσεων 20. Μια πρόσφατη αναδρομική μελέτη η οποία περιλάμβανε ένα μικρό αριθμό ασθενών με συχνές παροξύνσεις ΧΑΠ ή/και αποικισμό με Pseudomonas aeruginosa 21 κατέληξε στο ότι η μακροχρόνια θεραπεία με αζιθρομυκίνη χορηγούμενη τρεις φορές τη βδομάδα σε δόση 500mg είναι καλά ανεκτή και σχετίζεται με σημαντική μείωση των παροξύνσεων, του αριθμού των νοσηλειών και της διάρκειας της παραμονής στο νοσοκομείο των ασθενών με σοβαρή ΧΑΠ. Τέτοιες μελέτες από κοινού έχουν επισημάνει την ανάγκη για το σχεδιασμό μεγαλύτερων προοπτικών τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων μελετών, ώστε να εκτιμηθεί η επίδραση της συστηματικής θεραπείας με μακρολίδες σε κλινικώς σημαντικές εκβάσεις, συμπεριλαμβανομένων των παροξύνσεων, σε ασθενείς με διαφορετική βαρύτητα της ΧΑΠ. Σε μια πρόσφατη μεγάλη προοπτική τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη διάρκειας ενός έτους, ο Albert και οι συνεργάτες του αξιολόγησαν την επίδραση της χορήγησης 250 mg αζιθρομυκίνης καθημερινά στη μείωση των παροξύνσεων σε έναν πληθυσμό ασθενών με ΧΑΠ που εμφάνιζε συχνές παροξύνσεις 22. Οι ασθενείς που έλαβαν αζιθρομυκίνη σε σχέση με εκείνους που έλαβαν placebo παρουσίασαν μεγαλύτερο διάμεσο χρόνο μέχρι την πρώτη παρόξυνση της ΧΑΠ [266 (95%CI ) έναντι 174 (95% CI, ) μέρες, αντίστοιχα (p<0.001)] και μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης παρόξυνσης της ΧΑΠ [αναλογία κινδύνου: 0.73 (95% CI, ; P<0.001)]. Ο αριθμός των ασθενών (number needed to treat) που έπρεπε να λάβουν αζιθρομυκίνη συγκριτικά με εικονικό φάρμακο για την πρόληψη μιας παρόξυνσης της ΧΑΠ ήταν 2.86, και σχετιζόταν με μεγαλύτερη βελτίωση στη σχετιζόμενη με την κατάσταση της υγείας ποιότητα ζωής. Δεν παρατηρήθηκαν διαφορές στον αριθμό των θανάτων ή στις σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες ανάμεσα στην ομάδα που έλαβε αζιθρομυκίνη και στην ομάδα που έλαβε εικονικό φάρμακο; ωστόσο, η πραγματοποίηση ακοογράμματος επιβεβαίωσε μία έκπτωση της ακοής στο 25% των συμμετεχόντων που λάμβαναν αζιθρομυκίνη σε σύγκριση με 20% στην ομάδα ελέγχου (p=0.04). Η αζιθρομυκίνη σχετίστηκε επίσης με μείωση στη συχνότητα εμφάνισης αποικισμού από συγκεκριμένα παθογόνα του αναπνευστικού, αλλά οδήγησε στον διπλασιασμό της συχνότητας εμφάνισης αποικισμού με οργανισμούς ανθεκτικούς στις μακρολίδες στην ομάδα της αζιθρομυκίνης σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο (81% έναντι 41%) σε ασθενείς που δεν ήταν αποικισμένοι με τα συγκεκριμένα παθογόνα του αναπνευστικού κατά τη στιγμή της εισαγωγής τους στη μελέτη 23. Παρόλα αυτά, η χρήση της αζιθρομυκίνης για την πρόληψη των παροξύνσεων της ΧΑΠ δεν έχει εγκριθεί από τις τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες των εμπειρογνωμόνων, πιθανώς λόγω της δυσμενούς αναφερόμενης ισορροπίας μεταξύ των ευεργετικών επιδράσεων και των παρενεργειών 24. Ο πιθανός ρόλος των μακρολιδών στην πρόληψη των οξέων παροξύνσεων της ΧΑΠ θα πρέπει να αξιολογηθεί σε μεμονωμένους ασθενείς οι οποίοι εμφανίζουν συχνές παροξύνσεις παρά τη λήψη της ενδεδειγμένης θεραπείας 25. Κυστική ίνωση Η πρώτη προσπάθεια χρήσης των μακρολιδών σε ασθενείς με κυστική ίνωση περιγράφεται σε μια ανακοίνωση της δεκαετίας του Σύμφωνα με αυτή, η χρήση 600mg της ερυθρομυκίνης ημερησίως για 12 μήνες οδήγησε σε μείωση της παραγωγής πτυέλων και σε υποχώρηση των δικτυοοζιδιακών πυκνοτήτων στην ακτινογραφία θώρακος 26. Τρία χρόνια αργότερα, μια μελέτη ανέφερε ότι παιδιά με κυστική ίνωση που είχαν αποικιστεί με P. aeruginosa και έλαβαν αζιθρομυκίνη για 3 μήνες, παρουσίασαν σημαντική βελτίωση τόσο στον FEV 1 όσο και στην FVC 27. Οι κύριες μελέτες αποτελεσματικότητας των μακρολιδών σε ασθενείς με κυστική ίνωση παρουσιάζονται στον Πίνακα 3. Από τότε έχουν διεξαχθεί 3 τυχαιοποιημένες ελεγχόμε-

Αντιπνευμονιοκοκκικός εμβολιασμός

Αντιπνευμονιοκοκκικός εμβολιασμός Αντιπνευμονιοκοκκικός εμβολιασμός Μια υποτιμημένη ασπίδα προστασίας Παναγιώτης Ζώης Όλγα Καράμπαλη Ιδιώτες Πνευμονολόγοι Πνευμονιοκοκκική νόσος Προκαλείται: από τον πνευμονιόκοκκο (Streptococcus pneumoniae)

Διαβάστε περισσότερα

Κλινική αποτελεσματικότητα των μακρολιδών σε νοσήματα των αεραγωγών: Πέρα από την αντιμικροβιακή δράση

Κλινική αποτελεσματικότητα των μακρολιδών σε νοσήματα των αεραγωγών: Πέρα από την αντιμικροβιακή δράση Ανασκόπηση Κλινική αποτελεσματικότητα των μακρολιδών σε νοσήματα των αεραγωγών: Πέρα από την αντιμικροβιακή δράση Μαρία Κρύφτη 1, Κωνσταντίνος Μπαρτζιώκας 2, Ανδριάνα Ι. Παπαϊωάννου 3, Αλέξης Παπαδόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕIΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟU ΣΥΣΤHΜΑΤΟΣ

ΟΞΕIΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟU ΣΥΣΤHΜΑΤΟΣ ΟΞΕIΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟU ΣΥΣΤHΜΑΤΟΣ (Σύντομη ενημέρωση από ERS - ELF) Οι οξείες λοιμώξεις κατώτερου αναπνευστικού συστήματος περιλαμβάνουν την πνευμονία (λοίμωξη της κυψελίδας του πνεύμονα),

Διαβάστε περισσότερα

Τεχρνο 9 ν - Άξζξν 6 ν

Τεχρνο 9 ν - Άξζξν 6 ν Τεχρνο 9 ν - Άξζξν 6 ν ΛΟΙΜΩΞΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟ ΤΟΥ ΓΥΤΙΚΟΥ ΝΔΙΛΟΥ (WNV) Τζίληνπ Μαγδαιελή* Ιαηξηθή Σρνιή Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαιίαο. *Editor in Chief, reviewer, webmaster. Περίληψη. Ο ηφο ηνπ Γπηηθνχ Νείινπ είλαη

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΕ ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ

Η ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΕ ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ Ι. Ντότης- Ημερίδα Α Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ 2013 Η ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΕ ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ Ιωάννης Ντότης Παιδίατρος Εντατικολόγος Επιμελητής Α Π/Δ Κλινική Ι. Ντότης- Ημερίδα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΛΑΚΟΣΑΜΙΔΗΣ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΦΑΡΜΑΚΟΑΝΘΕΚΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑΚΗ ΕΠΙΛΗΨΙΑ Κωνσταντίνα Κυπριανού Α.Τ.:

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Ελένη Αριστοτέλους Α.Φ.Τ :2010612548

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Ελένη Αριστοτέλους Α.Φ.Τ :2010612548 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Θέμα: «Επιπλοκές της προεκλαμψίας στην εμβρυϊκή και νεογνική ηλικία» Ελένη Αριστοτέλους Α.Φ.Τ :2010612548 Επιβλέπουσα Καθηγήτρια:

Διαβάστε περισσότερα

Διερεύνηση των βρογχεκτασιών στο σοβαρό άσθμα

Διερεύνηση των βρογχεκτασιών στο σοβαρό άσθμα 6ο Σεμινάριο Συνεχιζόμενης Ιατρικής Εκπαίδευσης Ημέρες Άσθματος 2018 «Η νέα εποχή στην θεραπεία του σοβαρού άσθματος: Βιολογικές θεραπείες και εξατομικευμένη προσέγγιση» (Πορταριά Βόλου, Ξενοδοχείο Xenia

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ Ιούλιος 2009 Το παρόν έγγραφο

Διαβάστε περισσότερα

Written by Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Οδοντίατρος, Ωτορινολαρυγγολόγος, -

Written by Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Οδοντίατρος, Ωτορινολαρυγγολόγος, - Πολυσακχαριδικό πολυδύναμο εμβόλιο ττνευμονιόκοκκου 1. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1.1 PNEUMO 23* Ενέσιμο διάλυμα 25 mcg χ 23 / 0,5 ml P.F.Syringe (1 Dose) 1.2 Σύνθεση Δραστική ουσία: Purified

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΞΥΝΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ (ΧΑΠ)

ΠΑΡΟΞΥΝΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ (ΧΑΠ) Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΒΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΞΥΝΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ (ΧΑΠ) Ανδριάνα Ι Παπαϊωάννου 1, Κωνσταντίνος Μπαρτζιώκας 2, Σταματούλα Τσικρικά 1, Φωτεινή Καρακοντάκη

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΕΩΝΙΔΟΥ Λεμεσός, 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

Επιλογή χρόνου κατάλυσης κολπικής μαρμαρυγής

Επιλογή χρόνου κατάλυσης κολπικής μαρμαρυγής Επιλογή χρόνου κατάλυσης κολπικής μαρμαρυγής Στυλιανός Τζέης MD, PhD, FESC Επιμελητής Α, Καρδιολογικό Τμήμα, Νοσοκομείο Ερρίκος Ντυνάν Atrial fibrillation begets atrial fibrillation Over the long term,

Διαβάστε περισσότερα

Ουδετεροφιλική φλεγμονή στο άσθμα. Νικολέττα Ροβίνα Επιμελήτρια Β Α Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική Νοσ/μείο «η Σωτηρία»

Ουδετεροφιλική φλεγμονή στο άσθμα. Νικολέττα Ροβίνα Επιμελήτρια Β Α Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική Νοσ/μείο «η Σωτηρία» Ουδετεροφιλική φλεγμονή στο άσθμα Νικολέττα Ροβίνα Επιμελήτρια Β Α Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική Νοσ/μείο «η Σωτηρία» The common disease asthma is probably not a single disease, but rather a complex

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή. Ονοματεπώνυμο: Αργυρώ Ιωάννου. Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή. Ονοματεπώνυμο: Αργυρώ Ιωάννου. Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή διατριβή Διερεύνηση της αποτελεσματικότητας εναλλακτικών και συμπληρωματικών τεχνικών στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής σε άτομα με καρκίνο

Διαβάστε περισσότερα

O ρόλος των εμβολίων στην προφύλαξη από την πνευμονία της κοινότητας

O ρόλος των εμβολίων στην προφύλαξη από την πνευμονία της κοινότητας O ρόλος των εμβολίων στην προφύλαξη από την πνευμονία της κοινότητας Γιάννης Π. Κιουμής Μονάδα Αναπνευστικών Λοιμώξεων Πνευμονολογική Κλινική ΑΠΘ Γ. Ν. Θ. «Γ. Παπανικολάου» Πνευμονιοκοκκική πνευμονία σε

Διαβάστε περισσότερα

Λοιμώξεις Αναπνευστικού

Λοιμώξεις Αναπνευστικού Λοιμώξεις Αναπνευστικού Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: 1) λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. 2) λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος.

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ.

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. Η αναγνώριση της σηµασίας της θρόµβωσης στα οξέα καρδιαγγειακά συµβάµατα, οδήγησε σε πολλές µεγάλες µελέτες, µε στόχο την εκτίµηση της αποτελεσµατικότητας

Διαβάστε περισσότερα

Εμβόλιο Εποχικής Γρίπης

Εμβόλιο Εποχικής Γρίπης Εμβόλιο Εποχικής Γρίπης ΤΙ ΧΡΕΙAΖΕΤΑΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ Είστε σίγουροι ότι χρησιμοποιείτε τα κατάλληλα μέτρα προφύλαξης από την εποχική γρίπη; ΕΝΗΜΕΡΩΘΕΙΤΕ! ΕΜΒΟΛΙΑΣΤΕΙΤΕ! ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΕΙΤΕ! ΕΜΒΟΛΙΟ ΓΡΙΠΠΗΣ Τι

Διαβάστε περισσότερα

Μοντέλα πρόγνωσης. του Σακχαρώδη Διαβήτη. Ηλιάδης Φώτης. Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας-Διαβητολογίας ΑΠΘ Α ΠΡΠ, Νοσοκοµείο ΑΧΕΠΑ

Μοντέλα πρόγνωσης. του Σακχαρώδη Διαβήτη. Ηλιάδης Φώτης. Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας-Διαβητολογίας ΑΠΘ Α ΠΡΠ, Νοσοκοµείο ΑΧΕΠΑ Μοντέλα πρόγνωσης του Σακχαρώδη Διαβήτη Ηλιάδης Φώτης Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας-Διαβητολογίας ΑΠΘ Α ΠΡΠ, Νοσοκοµείο ΑΧΕΠΑ IDF Diabetes Atlas 5th Edition 2012 Update 3.8 million men and women worldwide

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχιακή εργασία Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΧΡΟΝΙΟ ΑΣΘΜΑ

Πτυχιακή εργασία Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΧΡΟΝΙΟ ΑΣΘΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Πτυχιακή εργασία Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΧΡΟΝΙΟ ΑΣΘΜΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΛΟΙΖΟΥ ΑΡΙΘΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Αντιπνευμονιοκοκκικός εμβολιασμός στον ασθενή με σακχαρώδη διαβήτη

Αντιπνευμονιοκοκκικός εμβολιασμός στον ασθενή με σακχαρώδη διαβήτη Αντιπνευμονιοκοκκικός εμβολιασμός στον ασθενή με σακχαρώδη διαβήτη Γιάννης Π. Κιουμής Μονάδα Αναπνευστικών Λοιμώξεων και Κυστικής Ίνωσης Ενηλίκων Πνευμονολογική Κλινική ΑΠΘ, Γ. Ν. Θ. «Γ. Παπανικολάου»

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 1

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 1 ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΝΔΡΕΟΥ Φ.Τ:2008670839 Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

c Key words: cultivation of blood, two-sets blood culture, detection rate of germ Vol. 18 No

c Key words: cultivation of blood, two-sets blood culture, detection rate of germ Vol. 18 No 2008 245 2 1) 1) 2) 3) 4) 1) 1) 1) 1) 1), 2) 1) 2) 3) / 4) 20 3 24 20 8 18 2001 2 2 2004 2 59.0 2002 1 2004 12 3 2 22.1 1 14.0 (CNS), Bacillus c 2 p 0.01 2 1 31.3 41.9 21.4 1 2 80 CNS 2 1 74.3 2 Key words:

Διαβάστε περισσότερα

Ησημασίατηςέγκαιρηςδιάγνωσης

Ησημασίατηςέγκαιρηςδιάγνωσης H ΧΑΠ ΣΤΗ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ Ησημασίατηςέγκαιρηςδιάγνωσης Δρ Κ. Ζαρογουλίδης, MD, PhD, FCCP Διευθυντής Πνευμονολογικής Κλινικής ΑΠΘ Παρεμβαίνοντας σήμερα, μπορούμε να αλλάξουμε το μέλλον των ασθενών

Διαβάστε περισσότερα

Προενταξιακός ασθενής - Επιλογή μεθόδου κάθαρσης

Προενταξιακός ασθενής - Επιλογή μεθόδου κάθαρσης Προενταξιακός ασθενής - Επιλογή μεθόδου κάθαρσης Παπαχρήστου Ευάγγελος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Νεφρολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Πατρών Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ) Διαταραχή της δομής ή της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ. Εισαγωγή. Σκοπός

ΠΕΡΙΛΗΨΗ. Εισαγωγή. Σκοπός ΠΕΡΙΛΗΨΗ Εισαγωγή Η παιδική παχυσαρκία έχει φτάσει σε επίπεδα επιδημίας στις μέρες μας. Μαστίζει παιδιά από μικρές ηλικίες μέχρι και σε εφήβους. Συντείνουν αρκετοί παράγοντες που ένα παιδί γίνεται παχύσαρκο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Επιβλέπων Καθηγητής: Δρ. Νίκος Μίτλεττον Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΘΗΛΑΣΜΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2 ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Ονοματεπώνυμο: Ιωσηφίνα

Διαβάστε περισσότερα

Διαβήτης και Στεφανιαία Νόσος

Διαβήτης και Στεφανιαία Νόσος Θα πρέπει να διερευνάται η στεφανιαία νόσος στον ασυμπτωματικό διαβητικό; H πρωτογενής και δευτερογενής πρόληψη της στεφανιαίας νόσου στον διαβητικό ασθενή Βογιατζής Ιωάννης Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής

Διαβάστε περισσότερα

Αντιπνευµονιοκοκκικός εµβολιασµός στον ασθενή µε σακχαρώδη διαβήτη Γιάννης Π. Κιουµής

Αντιπνευµονιοκοκκικός εµβολιασµός στον ασθενή µε σακχαρώδη διαβήτη Γιάννης Π. Κιουµής Αντιπνευµονιοκοκκικός εµβολιασµός στον ασθενή µε σακχαρώδη διαβήτη Γιάννης Π. Κιουµής Μονάδα Αναπνευστικών Λοιµώξεων και Κυστικής Ίνωσης Ενηλίκων Πνευµονολογική Κλινική ΑΠΘ, Γ. Ν. Θ. «Γ. Παπανικολάου»

Διαβάστε περισσότερα

MSM Men who have Sex with Men HIV -

MSM Men who have Sex with Men HIV - ,**, The Japanese Society for AIDS Research The Journal of AIDS Research HIV,0 + + + + +,,, +, : HIV : +322,*** HIV,0,, :., n,0,,. + 2 2, CD. +3-ml n,, AIDS 3 ARC 3 +* 1. A, MSM Men who have Sex with Men

Διαβάστε περισσότερα

Το κοινωνικό στίγμα της ψυχικής ασθένειας

Το κοινωνικό στίγμα της ψυχικής ασθένειας Διεπιζηημονική Φρονηίδα Υγείας(2015) Τόμος 7,Τεύχος 1, 8-18 ISSN 1791-9649 Το κοινωνικό στίγμα της ψυχικής ασθένειας Κνξδώζε Α 1, Σαξίδε Μ 2, Σνπιηώηεο Κ 3 1 Ννζειεύηξηα ΤΔ, MSc, Γεληθό Ννζνθνκείν Κνξίλζνπ.

Διαβάστε περισσότερα

Endocarditis in cardiac devices: to extract or not to extract? Σκεύος Σιδερής Διευθυντής Καρδιολογικό Τμήμα Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών

Endocarditis in cardiac devices: to extract or not to extract? Σκεύος Σιδερής Διευθυντής Καρδιολογικό Τμήμα Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών Endocarditis in cardiac devices: to extract or not to extract? Σκεύος Σιδερής Διευθυντής Καρδιολογικό Τμήμα Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών Πριν την εμφύτευση της συσκευής θα πρέπει να γίνεται πάντα λεπτομερής

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΙΠΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο ΓΡΙΠΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΙΠΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο ΓΡΙΠΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΙΠΗ 2010-2011 ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο ΓΡΙΠΗΣ 2010-2011 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΧΡΗΣΗΣ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ 15 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011 ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ Κατά την περίοδο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΡΙΣΟΚΚΑ Λευκωσία 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Η θέση ύπνου του βρέφους και η σχέση της με το Σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

Η θέση ύπνου του βρέφους και η σχέση της με το Σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η θέση ύπνου του βρέφους και η σχέση της με το Σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. Χρυσάνθη Στυλιανού Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΕΙΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ»

«ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΕΙΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ» I ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ΚΑΙ Η ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Ο.Α.Ε.Ε. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΑΣΚΑΦΕΤΟΥ ΣΩΤΗΡΙΑ

ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ΚΑΙ Η ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Ο.Α.Ε.Ε. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΑΣΚΑΦΕΤΟΥ ΣΩΤΗΡΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ΚΑΙ Η ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Ο.Α.Ε.Ε. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ ΑΝΝΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΓΕΝ.ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ ΑΝΝΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΓΕΝ.ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ ΑΝΝΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΓΕΝ.ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ Απλά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Επιπτώσεις από τη χρήση αντικαταθλιπτικής αγωγής στην εγκυμοσύνη στο έμβρυο Όνομα Φοιτήτριας: Άντρια Λυσάνδρου Αριθμός φοιτητικής

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ ΜΕ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ Θεοφάνης Παύλου Αρ. Φοιτ. Ταυτότητας: 2010207299 Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Οστεοποντίνη στο υπερκείµενο των προκλητών πτυέλων σε ασθµατικούς καπνιστές: συσχετίσεις µε δείκτες φλεγµονής και αναδιαµόρφωσης των αεραγωγών

Οστεοποντίνη στο υπερκείµενο των προκλητών πτυέλων σε ασθµατικούς καπνιστές: συσχετίσεις µε δείκτες φλεγµονής και αναδιαµόρφωσης των αεραγωγών Οστεοποντίνη στο υπερκείµενο των προκλητών πτυέλων σε ασθµατικούς καπνιστές: συσχετίσεις µε δείκτες φλεγµονής και αναδιαµόρφωσης των αεραγωγών Γ. Χειλάς, Σ. Λουκίδης, Κ. Κωστίκας, D. Simoes, Κ. Κοντογιάννη,

Διαβάστε περισσότερα

Β-αναστολείς στην ανεπίπλεκτη υπέρταση: Έχουν θέση? ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ MD, MSc, PhD Διευθυντής ΕΣΥ Καρδιολογικής Κλινικής Γ.Ν.

Β-αναστολείς στην ανεπίπλεκτη υπέρταση: Έχουν θέση? ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ MD, MSc, PhD Διευθυντής ΕΣΥ Καρδιολογικής Κλινικής Γ.Ν. Β-αναστολείς στην ανεπίπλεκτη υπέρταση: Έχουν θέση? ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ MD, MSc, PhD Διευθυντής ΕΣΥ Καρδιολογικής Κλινικής Γ.Ν. Καβάλας ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ Ο ομιλητής έχει συμμετάσχει σε ερευνητικά

Διαβάστε περισσότερα

-Tα νεώτερα αντιπηκτικά θα πρέπει να αντικαταστήσουν τους αναστολείς της βιταμίνης Κ -Αστειεύεστε; Χρήστος Ντέλλος

-Tα νεώτερα αντιπηκτικά θα πρέπει να αντικαταστήσουν τους αναστολείς της βιταμίνης Κ -Αστειεύεστε; Χρήστος Ντέλλος -Tα νεώτερα αντιπηκτικά θα πρέπει να αντικαταστήσουν τους αναστολείς της βιταμίνης Κ -Αστειεύεστε; Χρήστος Ντέλλος www.ntellos.gr Δήλωση οικονομικών συμφερόντων: Καμία Πότε καταργήσαμε ένα πολύ καλό και

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΜΒΟΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΟ HPV ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΜΒΟΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΟ HPV ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΜΒΟΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΟ HPV ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ [ Αναστασία Πέτρου ] 2009625164 Λευκωσία 2014

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ H ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΡΑΜΑΤΗΣ ΣΤΙΣ ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΗΜΙΚΡΑΝΙΕΣ Σταύρος Έλληνας Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΠΝΙΣΤΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ Ονοματεπώνυμο Φοιτήτριας: Χριστοφόρου Έλενα

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχιακή Εργασία Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΤΗΘΑΓΧΗ

Πτυχιακή Εργασία Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΤΗΘΑΓΧΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΤΗΘΑΓΧΗ Νικόλας Χριστοδούλου Λευκωσία, 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μια κριτική ματιά στην κλινική. μελέτη GRIPHON

Μια κριτική ματιά στην κλινική. μελέτη GRIPHON Μια κριτική ματιά στην κλινική μελέτη GRIPHON Κατερίνα Μαραθιά Πνευμονολόγος Εντατικολόγος Διευθύντρια ΚΧ ΜΕΘ Διακλινικό Ιατρείο Πνευμονικής Υπέρτασης Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο Δήλωση σύγκρουσης

Διαβάστε περισσότερα

Σύλβια Ντουμίτρου, M. Χαρικιοπούλου, Ε. Θεοδωρακοπούλου, Κ. Βελέντζας, Μ. Ανδρίτσου, Ζ. Σαρδελής, Α. Χροναίου, Ε. Κοσμάς

Σύλβια Ντουμίτρου, M. Χαρικιοπούλου, Ε. Θεοδωρακοπούλου, Κ. Βελέντζας, Μ. Ανδρίτσου, Ζ. Σαρδελής, Α. Χροναίου, Ε. Κοσμάς Εργασία βραβευθείσα από National Emphysema Foundation και American Thoracic Society (ATS 2010) Σύλβια Ντουμίτρου, M. Χαρικιοπούλου, Ε. Θεοδωρακοπούλου, Κ. Βελέντζας, Μ. Ανδρίτσου, Ζ. Σαρδελής, Α. Χροναίου,

Διαβάστε περισσότερα

Η επιδημία ιλαράς στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Μάγδα Γαβανά Αν. Αντιπρόεδρος ΚΕΕΛΠΝΟ Μεταδιδακτορική Επιστημονική Συνεργάτης Ιατρικής ΑΠΘ

Η επιδημία ιλαράς στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Μάγδα Γαβανά Αν. Αντιπρόεδρος ΚΕΕΛΠΝΟ Μεταδιδακτορική Επιστημονική Συνεργάτης Ιατρικής ΑΠΘ Η επιδημία ιλαράς στην Ευρώπη και την Ελλάδα Μάγδα Γαβανά Αν. Αντιπρόεδρος ΚΕΕΛΠΝΟ Μεταδιδακτορική Επιστημονική Συνεργάτης Ιατρικής ΑΠΘ H ιλαρά είναι ιογενής λοίμωξη υψηλής μεταδοτικότητας που οφείλεται

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ Ο ΠΡΟΩΡΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ ΚΑΙ Η ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΔΥΣΧΕΡΕΙΑΣ Όνομα Φοιτήτριας: Χρυσοστομή Αγαθοκλέους Αριθμός φοιτητικής

Διαβάστε περισσότερα

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ (Υπεύθυνος : M Λαζανάς. 1.Εμπειρική θεραπεία πνευμονίας από την κοινότητα

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ (Υπεύθυνος : M Λαζανάς. 1.Εμπειρική θεραπεία πνευμονίας από την κοινότητα ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ (Υπεύθυνος : M Λαζανάς 1.Εμπειρική θεραπεία πνευμονίας από την κοινότητα Η πνευμονία από την κοινότητα είναι η οξεία λοίμωξη του πνευμονικού παρεγχύματος σε ασθενή που

Διαβάστε περισσότερα

TEΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

TEΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ TEΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΞΟΥΘΕΝΩΣΗ ΣΤΟΥΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΟΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: MANΩΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικό πρόγραμμα ελέγχου για τον ιό του Δυτικού Νείλου και την ελονοσία, ενίσχυση της επιτήρησης στην ελληνική επικράτεια (MIS 365280)

Ειδικό πρόγραμμα ελέγχου για τον ιό του Δυτικού Νείλου και την ελονοσία, ενίσχυση της επιτήρησης στην ελληνική επικράτεια (MIS 365280) «Ειδικό πρόγραμμα ελέγχου για τον ιό του Δυτικού Νείλου και την ελονοσία, ενίσχυση της επιτήρησης στην ελληνική επικράτεια» Παραδοτέο Π1.36 Έκδοση ενημερωτικών φυλλαδίων Υπεύθυνος φορέας: Κέντρο Ελέγχου

Διαβάστε περισσότερα

ΚΙΝ ΥΝΟΙ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΠΟΥ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΣΕ ΚΑΙΣΑΡΙΚΗ ΤΟΜΗ

ΚΙΝ ΥΝΟΙ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΠΟΥ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΣΕ ΚΑΙΣΑΡΙΚΗ ΤΟΜΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Πτυχιακή Εργασία ΚΙΝ ΥΝΟΙ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΠΟΥ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΣΕ ΚΑΙΣΑΡΙΚΗ ΤΟΜΗ Παναγιώτα Κουρίδου Επιβλέπουσα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή διατριβή Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ Φιλίππου Άντρη Λευκωσία 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

KATEΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟ Η1Ν1 ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΛΟΧΕΙΑ

KATEΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟ Η1Ν1 ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΛΟΧΕΙΑ KATEΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟ Η1Ν1 ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΛΟΧΕΙΑ Α) Εισαγωγή ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2009 Σε αρκετές χώρες με την ευρεία διασπορά του πανδημικού ίου γρίπης

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ Epidemiology and Public Health Dept of Epidemiology and Public Health N. TZANAKIS M.D. Consultant in Respiratory Medicine Assistant Professor in Epidemiology P.O. Box 1352, 71110

Διαβάστε περισσότερα

Παθογένεια της έξαρσης της Χ.Α.Π

Παθογένεια της έξαρσης της Χ.Α.Π α ρ χ ή π ρ ο η γ ο ύ µ ε ν ο ε π ό µ ε ν ο Παθογένεια της έξαρσης της Χ.Α.Π Νίκος Τζανάκης, Πνευµονολόγος Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστήµιο Κρήτης ΧΑΠ -παρόξυνση Ορισµός! Ορισµός δύσκολος και σχετικά ανακριβής!

Διαβάστε περισσότερα

Επιδημιολογικά δεδομένα του Ιού του Δυτικού Νείλου στην Ελλάδα. Μάριος Δέτσης 01/12/2012 Στρογυλλή Τράπεζα: Νοσήματα που μεταδίδονται με διαβιβαστές

Επιδημιολογικά δεδομένα του Ιού του Δυτικού Νείλου στην Ελλάδα. Μάριος Δέτσης 01/12/2012 Στρογυλλή Τράπεζα: Νοσήματα που μεταδίδονται με διαβιβαστές Επιδημιολογικά δεδομένα του Ιού του Δυτικού Νείλου στην Ελλάδα Μάριος Δέτσης 01/12/2012 Στρογυλλή Τράπεζα: Νοσήματα που μεταδίδονται με διαβιβαστές 1 Ιός Δυτικού Νείλου (ΙΔΝ ή WNV)- Κύκλος Μετάδοσης Ο

Διαβάστε περισσότερα

Σχέση στεφανιαίας νόσου και άγχους - κατάθλιψης

Σχέση στεφανιαίας νόσου και άγχους - κατάθλιψης Τρίμηνη, ηλεκτρονική έκδοση του Τμήματος Νοσηλευτικής Α, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας _ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ_ Πολυκανδριώτη Μαρία 1, Φούκα Γεωργία 2 1. Καθηγήτρια Εφαρμογών Νοσηλευτικής Α, ΤΕΙ Αθήνας 2.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΓΡΙΠΙΚΟΣ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ. Ενδείξεις Νεότερες εξελίξεις

ΑΝΤΙΓΡΙΠΙΚΟΣ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ. Ενδείξεις Νεότερες εξελίξεις ΑΝΤΙΓΡΙΠΙΚΟΣ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ Ενδείξεις Νεότερες εξελίξεις ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Κάθε χρόνο η εποχική γρίπη προσβάλλει: 20-30% των παιδιών 5-10% των ενηλίκων Κάθε χρόνο η γρίπη προκαλεί: 3-5.000.000 εισαγωγές

Διαβάστε περισσότερα

REGISTRY ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΒΑΡΟ ΒΡΟΓΧΙΚΟ ΑΣΘΜΑ. ΠΕΤΡΟΣ ΜΠΑΚΑΚΟΣ Αναπλ. Καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ Συντονιστής Ομάδας Άσθματος ΕΠΕ

REGISTRY ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΒΑΡΟ ΒΡΟΓΧΙΚΟ ΑΣΘΜΑ. ΠΕΤΡΟΣ ΜΠΑΚΑΚΟΣ Αναπλ. Καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ Συντονιστής Ομάδας Άσθματος ΕΠΕ REGISTRY ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΒΑΡΟ ΒΡΟΓΧΙΚΟ ΑΣΘΜΑ ΠΕΤΡΟΣ ΜΠΑΚΑΚΟΣ Αναπλ. Καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ Συντονιστής Ομάδας Άσθματος ΕΠΕ Επιδημιολογική μελέτη άσθματος 2011 1. ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΩΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΩΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή διατριβή Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΩΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ Παναγιώτου Νεοφύτα 2008969752 Επιβλέπων καθηγητής Δρ. Νίκος Μίτλεττον,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ. ΜΑΘΗΜΑ 6 ο. Epidemiology and Public Health Dept of Epidemiology and Public Health

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ. ΜΑΘΗΜΑ 6 ο. Epidemiology and Public Health Dept of Epidemiology and Public Health ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ Epidemiology and Public Health Dept of Epidemiology and Public Health N. TZANAKIS M.D. Consultant in Respiratory Medicine Assistant Professor in Epidemiology P.O. Box 1352, 71110

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Δ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Σπουδάστρια: Διαούρτη Ειρήνη Δήμητρα Επιβλέπων καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

Αντιγριπικός εμβολιασμός για τους επαγγελματίες υγείας

Αντιγριπικός εμβολιασμός για τους επαγγελματίες υγείας Αντιγριπικός εμβολιασμός για τους επαγγελματίες υγείας 1. Γιατί είναι απαραίτητος ο εμβολιασμός; o Η γρίπη είναι σοβαρή νόσος και ευθύνεται για ένα σημαντικό ποσοστό νοσηρότητας και θνητότητας ετησίως.

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: Παχυσαρκία και κύηση:

Θέμα: Παχυσαρκία και κύηση: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜ Α ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θέμα: Παχυσαρκία και κύηση: επιπτώσεις στην έκβαση της κύησης και στο έμβρυο Ονοματεπώνυμο: Στέλλα Ριαλά Αριθμός

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10 ΧΡΟΝΩΝ

ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10 ΧΡΟΝΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10 ΧΡΟΝΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ονοματεπώνυμο Κεντούλλα Πέτρου Αριθμός Φοιτητικής Ταυτότητας 2008761539 Κύπρος

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Το franchising ( δικαιόχρηση ) ως µέθοδος ανάπτυξης των επιχειρήσεων λιανικού εµπορίου

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπευτικές εξελίξεις στις Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσους του Εντέρου (ΙΦΝΕ)

Θεραπευτικές εξελίξεις στις Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσους του Εντέρου (ΙΦΝΕ) Θεραπευτικές εξελίξεις στις Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσους του Εντέρου (ΙΦΝΕ) Τα νέα μικρά μόρια Randomization (4:1) End of treatment OCTAVE Induction Studies Tofacitinib 10 mg BID (OCTAVE Induction

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΤΩΝ ΒΡΟΓΧΕΚΤΑΣΙΏΝ ΣΕ ΕΝΉΛΙΚΕΣ κατανοώντας τις επαγγελματικές κατευθυντήριες οδηγίες EUROPEAN LUNG FOUNDATION

ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΤΩΝ ΒΡΟΓΧΕΚΤΑΣΙΏΝ ΣΕ ΕΝΉΛΙΚΕΣ κατανοώντας τις επαγγελματικές κατευθυντήριες οδηγίες EUROPEAN LUNG FOUNDATION ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΤΩΝ ΒΡΟΓΧΕΚΤΑΣΙΏΝ ΣΕ ΕΝΉΛΙΚΕΣ κατανοώντας τις επαγγελματικές κατευθυντήριες οδηγίες Οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές περιλαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με τις οδηγίες της European Respiratory

Διαβάστε περισσότερα

Αιμορραγικός Πυρετός απο Ιό Ebola

Αιμορραγικός Πυρετός απο Ιό Ebola Αιμορραγικός Πυρετός απο Ιό Ebola Αθηνά Στούπη, MD Λέκτωρας, Πανεπιστήμιο Alpert Brown, ΗΠΑ Διευθύντρια, Τμήμα Λοιμώξεων και Τροπικών Νοσημάτων Ιατρικό Κέντρο Αθηνών Iός Ebola Φιλοϊός ή Νηματοϊός enveloped,

Διαβάστε περισσότερα

HPV εµβολιασµός εναντίον κονδυλωµάτων. Α.ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας Α Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Α.Π.Θ.

HPV εµβολιασµός εναντίον κονδυλωµάτων. Α.ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας Α Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Α.Π.Θ. HPV εµβολιασµός εναντίον κονδυλωµάτων Α.ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας Α Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Α.Π.Θ. Η σηµασία των κονδυλωµάτων ως πρόβληµα υγείας Επίπτωση:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΚΤΠΡΟΤ ΥΟΛΗ ΔΠΙΣΗΜΧΝ ΤΓΔΙΑ ΣΜΗΜΑ ΝΟΗΛΔΤΣΙΚΗ. Πηπρηαθή εξγαζία

ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΚΤΠΡΟΤ ΥΟΛΗ ΔΠΙΣΗΜΧΝ ΤΓΔΙΑ ΣΜΗΜΑ ΝΟΗΛΔΤΣΙΚΗ. Πηπρηαθή εξγαζία ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΚΤΠΡΟΤ ΥΟΛΗ ΔΠΙΣΗΜΧΝ ΤΓΔΙΑ ΣΜΗΜΑ ΝΟΗΛΔΤΣΙΚΗ Πηπρηαθή εξγαζία ΣΟ ΑΓΥΟ ΠΟΤ ΒΙΧΝΟΤΝ ΓΟΝΔΙ ΣΗΝ ΦΡΟΝΣΙΓΑ ΑΤΣΙΣΙΚΟΤ ΠΑΙΓΙΟΤ 2-18 ΔΣΧΝ Φξεηδεξίθε Νενθιένπο Λεκεζόο, 2014 ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες οδηγίες αντιμετώπισης του άσθματος στα παιδιά.

Κατευθυντήριες οδηγίες αντιμετώπισης του άσθματος στα παιδιά. Κατευθυντήριες οδηγίες αντιμετώπισης του στα παιδιά. Φώτης Β. Κυρβασίλης Επίκουρος Καθηγητής Παιδιατρικής Πνευμονολογίας Γ Παιδιατρική Κλινική Α.Π.Θ www.pd3.gr Η αντιμετώπιση του βρογχικού στα παιδιά κατευθύνεται

Διαβάστε περισσότερα

Η ΗΠΙΟΤΕΡΗ ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ (ΤΤΜ) ΑΝΤΙΚΑΤΕΣΤΗΣΕ ΤΗΝ ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ

Η ΗΠΙΟΤΕΡΗ ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ (ΤΤΜ) ΑΝΤΙΚΑΤΕΣΤΗΣΕ ΤΗΝ ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ Η ΗΠΙΟΤΕΡΗ ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ (ΤΤΜ) ΑΝΤΙΚΑΤΕΣΤΗΣΕ ΤΗΝ ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ ΝΙΚΗΤΑΣ ΘΕΟΔ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ- ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Β ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Γ.Ν.ΤΡΙΠΟΛΗΣ No disclosure

Διαβάστε περισσότερα

Ο νοσηλευτικός ρόλος στην πρόληψη του μελανώματος

Ο νοσηλευτικός ρόλος στην πρόληψη του μελανώματος ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή διατριβή Ο νοσηλευτικός ρόλος στην πρόληψη του μελανώματος Ονοματεπώνυμο: Αρτέμης Παναγιώτου Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους

Διαβάστε περισσότερα

Από τις ρυθμίσεις στις διαρθρωτικές αλλαγές: η αναγκαία παρέμβαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας

Από τις ρυθμίσεις στις διαρθρωτικές αλλαγές: η αναγκαία παρέμβαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας ΕΝΟΤΗΤΑ IV: ΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ Από τις ρυθμίσεις στις διαρθρωτικές αλλαγές: η αναγκαία παρέμβαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας Κυριάκος Σουλιώτης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Η ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΗ ΜΕ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΝΕΑΝΙΚΗ ΙΔΙΟΠΑΘΗ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ Όνομα Φοιτήτριας: Μαρία Θωμά Αριθμός φοιτητικής ταυτότητας:2010221455

Διαβάστε περισσότερα

HIV HIV HIV HIV AIDS 3 :.1 /-,**1 +332

HIV HIV HIV HIV AIDS 3 :.1 /-,**1 +332 ,**1 The Japanese Society for AIDS Research The Journal of AIDS Research +,, +,, +,, + -. / 0 1 +, -. / 0 1 : :,**- +,**. 1..+ - : +** 22 HIV AIDS HIV HIV AIDS : HIV AIDS HIV :HIV AIDS 3 :.1 /-,**1 HIV

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Ο ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥΣ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΟΓΚΟΓΟΝΙΔΙΟΥ BRCA1 ΚΑΙ BRCA2. Βασούλλα

Διαβάστε περισσότερα

«ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ» ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ GAMIAN- EUROPE

«ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ» ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ GAMIAN- EUROPE «ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ» ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ GAMIAN- EUROPE We would like to invite you to participate in GAMIAN- Europe research project. You should only participate if you want to and choosing

Διαβάστε περισσότερα

The effect of dornase alfa on ventilation inhomogeneity in patients with cystic fibrosis

The effect of dornase alfa on ventilation inhomogeneity in patients with cystic fibrosis The effect of dornase alfa on ventilation inhomogeneity in patients with cystic fibrosis Η δράση της ντορνάσης άλφα στην ανομοιογένεια του αερισμού σε ασθενείς με κυστική ίνωση. R. Amin, P. Subbarao, W.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία Η ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ Μαρία Χρίστου Λεμεσός 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 1 ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΑΝΤΛΙΕΣ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΕΚΧΥΣΗΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Πτυχιακή εργασία ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΑΣΕΙΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΚΤΗΤΗΣ ΑΝΟΣΟΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ (AIDS) Αλέξης Δημήτρη Α.Φ.Τ: 20085675385 Λεμεσός

Διαβάστε περισσότερα

Ετήσια ανασκόπηση Κυστική Ίνωση. ΙΩΑΝΝΑ ΛΟΥΚΟΥ Συντονίστρια Διευθύντρια ΕΣΥ Τμήμα Κυστικής Ίνωσης Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία»

Ετήσια ανασκόπηση Κυστική Ίνωση. ΙΩΑΝΝΑ ΛΟΥΚΟΥ Συντονίστρια Διευθύντρια ΕΣΥ Τμήμα Κυστικής Ίνωσης Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία» Ετήσια ανασκόπηση Κυστική Ίνωση ΙΩΑΝΝΑ ΛΟΥΚΟΥ Συντονίστρια Διευθύντρια ΕΣΥ Τμήμα Κυστικής Ίνωσης Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία» Δεν υπάρχει καμία σύγκρουση συμφερόντων Η Θυμοσίνη α1 είναι πολυπεπτίδιο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΠΑΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΟΡΦΑΝΑ ΦΑΡΜΑΚΑ

ΣΠΑΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΟΡΦΑΝΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΣΠΑΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΟΡΦΑΝΑ ΦΑΡΜΑΚΑ Σωτηρία Μαστρογιάννη Παιδίατρος Παιδονευρολόγος Διευθύντρια ΕΣΥ Νευρολογικό Τµήµα Νοσοκοµείο Παίδων Αθηνών «Παν. & Αγλαΐας Κυριακού» "Rare diseases are rare, but rare disease

Διαβάστε περισσότερα

Επαναιμάτωση σε Ισχαιμική Μυοκαρδιοπάθεια

Επαναιμάτωση σε Ισχαιμική Μυοκαρδιοπάθεια 3η ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΚΑΡΔΙΟ-ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ / ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ 11-12 ΜΑΪΟΥ 2018, ΖΑΠΠΕΙΟ Επαναιμάτωση σε Ισχαιμική Μυοκαρδιοπάθεια Ι. Κανακάκης MD, PhD Διευθυντής Αιμοδυναμικού Τμήματος Θεραπευτική Κλινική Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία ΕΠΙΛΟΧΕΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ. Φοινίκη Αλεξάνδρου

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία ΕΠΙΛΟΧΕΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ. Φοινίκη Αλεξάνδρου ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία ΕΠΙΛΟΧΕΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ Φοινίκη Αλεξάνδρου Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες οδηγίες στη διερεύνηση της χρόνιας πνευμονοπάθειας στα παιδιά

Κατευθυντήριες οδηγίες στη διερεύνηση της χρόνιας πνευμονοπάθειας στα παιδιά Κατευθυντήριες οδηγίες στη διερεύνηση της χρόνιας πνευμονοπάθειας στα παιδιά 2012 Ελπίδα Χατζηαγόρου Παιδοπνευµονολογική Μονάδα Ιπποκράτειο Νοσοκοµείο Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Χρόνια πνευµονοπάθεια

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ «Ιατρική Ερευνητική Μεθοδολογία» ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ «Ιατρική Ερευνητική Μεθοδολογία» ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ «Ιατρική Ερευνητική Μεθοδολογία» ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Νόσος Pompe: Νεότερα κλινικά, γενετικά, διαγνωστικά και θεραπευτικά

Διαβάστε περισσότερα

Μετάδοση παθογένεια φυματίωσης Μ.Τουμπής Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος

Μετάδοση παθογένεια φυματίωσης Μ.Τουμπής Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος Μετάδοση παθογένεια φυματίωσης Μ.Τουμπής Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία Ομάδα Εργασίας για τη Φυματίωση Μετάδοση - παθογένεια φυματίωσης Ορισμός αιτιολογία Μετάδοση Παθογένεια

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΠΑΓΚΑΛΑΣ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΠΝΕΣΤΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ Γ.Ν.Θ. Γ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ

ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΠΑΓΚΑΛΑΣ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΠΝΕΣΤΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ Γ.Ν.Θ. Γ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΠΑΓΚΑΛΑΣ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΠΝΕΣΤΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ Γ.Ν.Θ. Γ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια είναι μια νόσος που μπορεί να προληφθεί και να θεραπευθεί, και περιλαμβάνει

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΑΓΓΕΙΟΔΙΑΣΤΑΛΤΙΚΑ

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΑΓΓΕΙΟΔΙΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΑΓΓΕΙΟΔΙΑΣΤΑΛΤΙΚΑ Γεωργία Γ. Πίτσιου,, MD, PhD Πνευμονολόγος Εντατικολόγος Μονάδα Αναπνευστικής Ανεπάρκειας ΑΠΘ ΑΓΓΕΙΟΔΙΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΟΝΑΣ Ανταγωνιστές

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΛΟΙΜΩΔΩΝ ΠΑΡΟΞΥΝΣΕΩΝ ΤΗΣ ΧΑΠ

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΛΟΙΜΩΔΩΝ ΠΑΡΟΞΥΝΣΕΩΝ ΤΗΣ ΧΑΠ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΛΟΙΜΩΔΩΝ ΠΑΡΟΞΥΝΣΕΩΝ ΤΗΣ ΧΑΠ Ομάδα εργασίας 1 ης έκδοσης Συντονιστής: Π. Γαργαλιάνος-Κακολύρης Ομάδα εργασίας: Κ. Γεωργιλής E. Γιαμαρέλλου Γ.

Διαβάστε περισσότερα

Heart failure: Therapy in 2012 ΓΕΏΡΓΙΟΣ Κ ΕΥΘΥΜΙΑΔΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ

Heart failure: Therapy in 2012 ΓΕΏΡΓΙΟΣ Κ ΕΥΘΥΜΙΑΔΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ Heart failure: Therapy in 2012 ΓΕΏΡΓΙΟΣ Κ ΕΥΘΥΜΙΑΔΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ Καρδιακή Ανεπάρκεια Σύνδροµο που χαρακτηρίζεται από Δοµική ή λειτουργική διαταραχή της καρδιάς Αδυναµία επαρκούς παροχής στους ιστούς Παρά

Διαβάστε περισσότερα

Phys460.nb Solution for the t-dependent Schrodinger s equation How did we find the solution? (not required)

Phys460.nb Solution for the t-dependent Schrodinger s equation How did we find the solution? (not required) Phys460.nb 81 ψ n (t) is still the (same) eigenstate of H But for tdependent H. The answer is NO. 5.5.5. Solution for the tdependent Schrodinger s equation If we assume that at time t 0, the electron starts

Διαβάστε περισσότερα