Α 1.1 Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία της στήλης Α με τα στοιχεία της στήλης Β. (Στη στήλη Α αντιστοιχούν περισσότερα του ενός δεδομένα από τη στήλη Β).

Transcript

1 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Επώνυμο: Όνομα: Βαθμός: ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ Α 1 Α 1.1 Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία της στήλης Α με τα στοιχεία της στήλης Β. (Στη στήλη Α αντιστοιχούν περισσότερα του ενός δεδομένα από τη στήλη Β). Α Β 1. Τάγματα εργασίας α. Βουλγαρία 2. Πατριωτικό Ίδρυμα 3. Πατριαρχική Επιτροπή β. Ελλάδα 4. Υπηρεσία Ανοικοδομήσεως Ανατολικής Μακεδονίας γ. Τουρκία 5. Υπηρεσία Παλιννοστήσεως και Περιθάλψεως Α 1.2 Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: α. Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής β. Οργανισμός γ. Ανωτάτη Διεύθυνσις Περιθάλψεως Μ.10 Μ.12 ΘΕΜΑ Α 2 Α 2.1 Ποια ήταν η αντίδραση των προσφύγων στη Σύμβαση της Λοζάνης και ποια η στάση των επίσημων φορέων; Μ.14 Α 2.2 Ποιες παραμέτρους έλαβε υπόψη της η ΕΑΠ για την αποκατάσταση των προσφύγων; Μ.14 ΟΜΑΔΑ Β ΘΕΜΑ Β 1 Αντλώντας στοιχεία από το κείμενο που ακολουθεί και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναλύσετε: α) τα αίτια του διωγμού που υπέστησαν οι Έλληνες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας το β) τους τρόπους με τους οποίους αυτός εκδηλώθηκε. Εκτός από την άνοδο του τουρκικού εθνικισμού, που υπήρξε ο κύριος παράγων, στη δίωξη του ελληνικού στοιχείου συνετέλεσαν και οικονομικοί λόγοι. Οι Έλληνες, με τη

2 συγκέντρωση του εμπορίου και της βιομηχανίας στα χέρια τους, ήταν φυσικό να αποτελούν εμπόδιο στην επιδίωξη της Γερμανίας να ολοκληρώσει την οικονομική της διείσδυση στην υπανάπτυκτη Τουρκία. [...] Οι διωγμοί άρχισαν [...] με τη βίαιη εκδίωξη των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης. [...] Τον Μάϊο του 1914, υπό την καθοδήγηση των Γερμανών, επεκτάθηκαν οι διωγμοί και στη δυτική Μικρά Ασία. Στη θέση των Ελλήνων που ξεριζώθηκαν εγκαταστάθηκαν μουσουλμάνοι πρόσφυγες από εδάφη που έχασε η Τουρκία στους Βαλκανικούς πολέμους. Για την εκκένωση της περιοχής, που βρίσκεται απέναντι από τα επίμαχα ελληνικά νησιά του ανατολικού Αιγαίου, από τον ελληνικό πληθυσμό προβλήθηκαν λόγοι στρατιωτικής άμυνας. Βέβαια το ελληνικό κράτος ήταν ακόμη ουδέτερο και ο βασιλιάς του θεωρούνταν γερμανόφιλος. Ο ελληνικός, όμως, πληθυσμός της Μικράς Ασίας ήταν ύποπτος στις τουρκικές αρχές. [...] Η εκκένωση μεθοδεύτηκε παντού ομοιότροπα. Προηγήθηκε ενορχηστωμένη ανθελληνική εκστρατεία του τουρκικού Τύπου και εντάθηκαν οι καταπιέσεις για να εξαναγκαστεί το ελληνικό στοιχείο σε εκούσια μετανάστευση. ΘΕΜΑ Β 2 Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΕ Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1978 Μ.25 Να αναφέρετε τις συνέπειες της Μικρασιατικής καταστροφής του 1922 για τον μικρασιατικό ελληνισμό, αφού μελετήσετε το παρακάτω κείμενο. Ο μητροπολίτης Εφέσου διηγείται: Βρέθηκα κι εγώ μέσα στο πλήθος και κατέβηκα παρασυρμένος από το ρεύμα μέχρι την προκυμαία. Εκεί παραβρέθηκα στις πιο τραγικές σκηνές. Άνδρες και γυναίκες προσπαθούσαν να φύγουν με τις βάρκες, για να βρουν καταφύγιο πάνω σε κάποιο ατμόπλοιο ή θωρηκτό από αυτά που βρίσκονταν μέσα στον κόλπο. Αλλά το πλάτος της προκυμαίας ήταν σχετικά στενό, φρακαρισμένη καθώς ήταν από τις αποσκευές και τα ζώα. Έτσι, οι στρατιώτες του Κεμάλ αφού απώθησαν αρχικά το πλήθος, άρπαξαν έπειτα τα νέα κορίτσια και τις γυναίκες, για να τις ατιμάσουν και τέλος να τις θανατώσουν ανελέητα. Στη συνέχεια, έκαψαν τον κόσμο με τη βοήθεια πετρελαίου και βενζίνης που είχαν πετάξει προηγουμένους πάνω σε ανθρώπους και αποσκευές. Τότε ήταν, όπως είδαμε, που ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων ρίχτηκε στη θάλασσα, για να φτάσει κολυμπώντας στα αγκυροβολημένα πλοία. Στις βάρκες εισέβαλλαν μαζικά αυτοί που κατάφερναν να γραπωθούν. Είδα να σέρνουν από τα μαλλιά γυναίκες, που προσπαθούσαν να τις σώσουν μ' αυτό τον τρόπο, γιατί δεν είχαν καταφέρει να ανέβουν πάνω στις βάρκες, ενώ τα κορμιά τους ακολουθούσαν μισοβυθισμένα στο νερό. Αιχμαλωτίστηκα από ένα τούρκικο απόσπασμα του οποίου ο αξιωματικός με κράτησε για να με θανατώσει. Αλλά πεπεισμένος πως ήθελε χρήματα, για να με αφήσει να φύγω, του πρόσφερα το ρολόι μου και πέντε χρυσές λίρες' έτσι με άφησε κι έφυγα. Στη συνέχεια ζήτησα βοήθεια από ένα αγγλικό απόσπασμα που στάθμευε στην προκυμαία' με δέχτηκαν από φιλανθρωπία και με επιβίβασαν σ ένα αγγλικό εμπορικό πλοίο. R. Puaux, Οι τελευταίες ημέρες της Σμύρνης, εκδ. Ιστορητής, Αθήνα 1993 Μ.25

3 Απαντήσεις Νεοελληνικής Ιστορίας Γ Λυκείου ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ Α1 Α γ β γ α γ Α1.2 α. Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής: Ιδρύθηκε με βάση το άρθρο 11 της Σύμβασης της Λοζάνης (30 Ιανουαρίου 1923), με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Την αποτελούσαν έντεκα μέλη (τέσσερις Έλληνες, τέσσερις Τούρκοι και τρία μέλη πολίτες ουδέτερων κατά τον Α Παγκόσμιο πόλεμο κρατών) με αρμοδιότητα τον καθορισμό του τρόπου μετανάστευσης των πληθυσμών και της εκτίμησης της ακίνητης περιουσίας των ανταλλαξίμων. (σχολικό σελ ) β. Οργανισμός: Ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 1914 στη Θεσσαλονίκη, με σκοπό την άμεση περίθαλψη και στη συνέχεια την εγκατάσταση των προσφύγων σε εγκαταλελειμμένα τουρκικά και βουλγαρικά χωριά της Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας. Μέσω του Οργανισμού παρεχόταν συσσίτιο, προσωρινή στέγη και ιατρική περίθαλψη μέχρι οι πρόσφυγες να βρουν εργασία ή να αποκτήσουν γεωργικό κλήρο. (σχολικό σελ ) γ. Ανωτάτη Διεύθυνσις Περιθάλψεως: Ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη κατά την περίοδο του «εθνικού διχασμού» ( ) από την κυβέρνηση Βενιζέλου, με σκοπό την περίθαλψη των προσφύγων. (σχολικό σελ.141) Α2.1 Όταν έγινε γνωστή η υπογραφή της Σύμβασης και οι όροι της, οι πρόσφυγες που βρίσκονταν στην Ελλάδα αντέδρασαν έντονα. Σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας συγκρότησαν συλλαλητήρια, διατρανώνοντας την απόφασή τους να εμποδίσουν την εφαρμογή της. Η πραγματικότητα όμως, όπως είχε διαμορφωθεί μετά την έξοδο χιλιάδων Ελλήνων από τις πατρογονικές εστίες τους και την άρνηση της Τουρκίας να δεχτεί την επιστροφή τους, ανάγκασε την ελληνική αντιπροσωπεία να συμφωνήσει. Εξάλλου η υπογραφή της Σύμβασης υποβοηθούσε τις βλέψεις των ηγετών των δύο χωρών (Βενιζέλου και Κεμάλ) για τη διασφάλιση και αναγνώριση των συνόρων τους, την επίτευξη ομοιογένειας και την απρόσκοπτη ενασχόληση με την εσωτερική μεταρρύθμιση και ανάπτυξη. Σύμφωνη ήταν και η Κοινωνία των Εθνών. Οι πρόσφυγες έμειναν με την πικρία ότι το δίκαιο και τα συμφέροντά τους θυσιάστηκαν στο βωμό των συμφερόντων του ελληνικού κράτους. (σχολικό σελ.151)

4 Α2.2 Για την αποκατάσταση των προσφύγων η ΕΑΠ έλαβε υπόψη τις εξής παραμέτρους: Τη διάκριση σε «αστούς» και «αγρότες». Υπήρξε μέριμνα να αποκτήσουν οι πρόσφυγες απασχόληση ίδια ή συναφή με αυτή που είχαν στην πατρίδα τους. Έτσι, έγινε προσπάθεια από την ΕΑΠ να εγκατασταθούν γεωργοί πρόσφυγες στα μέρη όπου θα μπορούσαν να συνεχίσουν τις καλλιέργειες που ήδη γνώριζαν. Καλλιεργητές δημητριακών εγκαταστάθηκαν σε πεδινά μέρη τα Μακεδονίας και της Δυτικής Θράκης καπνοπαραγωγοί σε κατάλληλα εδάφη στην Ανατολική Μακεδονία και τη Δυτική Θράκη, αμπελουργοί στην Κρήτη και σηροτρόφοι στο Σουφλί, την Έδεσσα και αλλού. Τον τόπο προέλευσης. Η ΕΑΠ επιδίωξε ώστε οι πρόσφυγες που προέρχονταν από την ίδιο οικισμό ή έστω την ευρύτερη περιοχή του να εγκατασταθούν μαζί στο ελληνικό έδαφος. Σ αυτό εν μέρει οφείλονται και τα τοπωνύμια Νέα Σμύρνη, Νέα Φιλαδέλφεια, Νέα Μουδανιά, Νέα Αλικαρνασσός κ.ά. Σε λίγες όμως κοινότητες έγινε αυτό δυνατό. Οι περισσότερες εγκαταστάσεις περιλάμβαναν πρόσφυγες διαφορετικής προέλευσης. Τις αντικειμενικές συνθήκες. Η ΕΑΠ διέκρινε την αποκατάσταση των προσφύγων σε αγροτική (παροχή στέγης και κλήρου στην ύπαιθρο) και αστική (παροχή στέγης στις πόλεις). Μολονότι οι περισσότεροι πρόσφυγες ασκούσαν στην πατρίδα τους «αστικά» επαγγέλματα (σχετικά με το εμπόριο, τη βιοτεχνία βιομηχανία κ.λ.π.), δόθηκε το βάρος στην γεωργία γιατί: υπήρχαν τα μουσουλμανικά κτήματα (κυρίως στη Μακεδονία, αλλά και στην Κρήτη, τη Λέσβο, τη Λήμνο και αλλού), η αγροτική αποκατάσταση ήταν ταχύτερη και απαιτούσε μικρότερες δαπάνες, η ελληνική οικονομία βασιζόταν ανέκαθεν στη γεωργική παραγωγή, υπήρχε η πολιτική σκοπιμότητα της αποφυγής κοινωνικών αναταραχών με τη δημιουργία γεωργών μικροϊδιοκτητών αντί εργατικού προλεταριάτου. (σχολικό σελ ) ΟΜΑΔΑ Β ΘΕΜΑ Β1 α) Η εθνική αφύπνιση των Τούρκων, που είχε ξεκινήσει από τα τέλη του 19 ου αιώνα, ενισχύθηκε μετά την εδαφική συρρίκνωση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ο τουρκικός εθνικισμός συνέβαλε στην εχθρική αντιμετώπιση των μειονοτήτων που ζούσαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Στο στόχαστρο βρέθηκαν κυρίως οι Έλληνες και οι Αρμένιοι, καθώς είχαν συγκεντρώσει στα χέρια τους το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου και της βιομηχανίας, της χώρας. Η εκκρεμότητα επίσης στο ζήτημα της κατακύρωσης των νησιών του ανατολικού Αιγαίου στην Ελλάδα επιδείνωσε τις σχέσεις Ελλάδας Τουρκίας. (σχολικό σελ.138). Όπως προκύπτει από το παράθεμα στα αίτια του διωγμού συγκαταλέγονταν παράγοντες όπως η άνοδος του τουρκικού εθνικισμού, και οικονομικοί λόγοι, καθώς οι Έλληνες συγκέντρωναν στα χέρια τους το εμπόριο και τη βιομηχανία και αποτέλεσαν εμπόδιο στην επιδίωξη της Γερμανίας να ολοκληρώσει την οικονομική της διείσδυση στην υπανάπτυκτη Τουρκία. β) Τους πρώτους μήνες του 1914 έγιναν αθρόες μεταναστεύσεις Μουσουλμάνων της Σερβίας, της Βουλγαρίας και της Ελλάδας προς τη Μικρά Ασία, οι οποίες υποκινήθηκαν σε γενικές γραμμές από την τουρκική κυβέρνηση. Αυτό έδωσε το πρόσχημα στην τουρκική κυβέρνηση, σε συνδυασμό με την επικείμενη είσοδο της

5 Τουρκίας στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο, να εκδιώξει τους Έλληνες. Πρώτα θύματα υπήρξαν οι Έλληνες της Ανατολικής Θράκης, οι οποίοι εκδιώχθηκαν από τις εστίες τους στις αρχές του Το Μάϊο οι διωγμοί επεκτάθηκαν και στη Δυτική Μικρά Ασία, με το πρόσχημα της εκκένωσης της περιοχής απέναντι από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, για στρατιωτικούς λόγους. Όλη η επιχείρηση έγινε με την καθοδήγηση των Γερμανών, συμμάχων των Τούρκων. Η εκκένωση μεθοδεύτηκε πρώτα με ανθελληνική εκστρατεία του τουρκικού τύπου και καταπίεση των Ελλήνων για να εξαναγκαστούν σε «εκούσια» μετανάστευση. Σε πολλές περιπτώσεις διαπράχθηκαν λεηλασίες και δολοφονίες σε βάρος των Ελλήνων. (σχολικό σελ.138) Όπως προκύπτει από το παράθεμα οι διωγμοί άρχισαν με την βίαιη εκδίωξη των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης, ενώ οι διωγμοί επεκτάθηκαν και στη δυτική Μικρά Ασία. Στη θέση των Ελλήνων που ξεριζώθηκαν εγκαταστάθηκαν μουσουλμάνοι πρόσφυγες από εδάφη που έχασε η Τουρκία στους Βαλκανικούς πολέμους. Για την εκκένωση της περιοχής, που βρισκόταν απέναντι από τα επίμαχα ελληνικά νησιά του ανατολικού Αιγαίου από τον ελληνικό πληθυσμό προβλήθηκαν λόγοι στρατιωτικής άμυνας. Παρότι το ελληνικό κράτος ήταν ακόμη ουδέτερο και ο βασιλιάς του θεωρούνταν γερμανόφιλος, ο ελληνικός πληθυσμός της Μικράς Ασίας ήταν ύποπτος στις τουρκικές αρχές. Η εκκένωση μεθοδεύτηκε παντού ομοιότροπα. Προηγήθηκε ενορχηστρωμένη ανθελληνική εκστρατεία του τουρκικού Τύπου και εντάθηκαν οι καταπιέσεις για να εξαναγκαστεί το ελληνικό στοιχείο σε εκούσια μετανάστευση. ΘΕΜΑ Β2 Ο μικρασιατικός πόλεμος έληξε τον Αύγουστο του 1922 με ήττα και υποχώρηση του ελληνικού στρατού. Χιλιάδες πρόσφυγες, ακολουθώντας το στρατό, άρχισαν να φτάνουν στην Ελλάδα. Ήδη, πριν από τον Αύγουστο του 1922, ελληνικοί πληθυσμοί της Μικράς Ασίας (Πόντου, Κιλικίας, Καππαδοκίας) είχαν εγκαταλείψει τα σπίτια τους και είχαν καταφύγει στη Σμύρνη ή την Ελλάδα. Μετά την καταστροφή της Σμύρνης σειρά είχαν τα Βουρλά, το Αϊβαλί και τα Μοσχονήσια. Διώξεις σημειώθηκαν και στη βορειοδυτική Μικρά Ασία (Προποντίδα και αλλού). Αιχμάλωτοι στρατιώτες και ντόπιοι άνδρες ετών συγκεντρώθηκαν σε στρατόπεδα και σχηματίστηκαν πορείες αιχμαλώτων και ομήρων προς το εσωτερικό της Μικράς Ασίας. Πολλοί πέθαναν από κακουχίες και ασιτία. Στους κατοίκους της Ανατολικής Θράκης δόθηκε προθεσμία ενός μήνα για να εκκενώσουν την περιοχή. Με αυτόν τον τρόπο είχαν τη δυνατότητα να πάρουν μαζί τους όσα μπορούσαν να μεταφέρουν από την κινητή περιουσία τους. Οι Έλληνες της χερσονήσου της Καλλίπολης έφυγαν αργότερα. Συνολικά, το φθινόπωρο του 1922 έφθασαν στην Ελλάδα περίπου πρόσφυγες (ανάμεσά τους και Αρμένιοι). Περίπου Έλληνες παρέμεναν στην Καππαδοκία και γενικότερα στην Κεντρική και Νότια Μικρά Ασία. Αυτοί μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα το 1924 και το 1925 με τη φροντίδα της Μικτής Επιτροπής. Ένα τμήμα των Ελλήνων του Πόντου κατέφυγε στη Ρωσία. (σχολικό σελ ) Όπως προκύπτει από την αφήγηση του μητροπολίτη της Εφέσου τις ημέρες της εξόδου πλήθος κόσμου συνέρρεε στην προκυμαία για να διαφύγει από την αγριότητα των Τούρκων. Εκεί διαδραματίζονταν τραγικές σκηνές, καθώς άνδρες και γυναίκες προσπαθούσαν να διαφύγουν με τις βάρκες για να σωθούν, ενώ στρατιώτες του Κεμάλ ατίμαζαν νέες γυναίκες και θανάτωναν τα πλήθη, αφού πρώτα τα περιέλουζαν με πετρέλαιο. Οι άνθρωποι στην απελπισία τους ρίχνονταν στη θάλασσα για να φτάσουν κολυμπώντας στα αγκυροβολημένα πλοία. Ο ίδιος ο μητροπολίτης,

6 ανάμεσα σε άλλους, αιχμαλωτίστηκε από ένα τουρκικό απόσπασμα. Όσοι είχαν τιμαλφή αντικείμενα ή χρήματα τα έδιναν στους Τούρκους στρατιώτες για να σωθούν.