ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΤΑ ΣΟΦΩΝ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΕΠΙΣΤΟΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ ΓΡΗΓΟΡΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΤΑ ΣΟΦΩΝ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΕΠΙΣΤΟΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ ΓΡΗΓΟΡΑ"

Transcript

1 ΠΕΤΡΟΣ Κ. ΒΛΑΧΑΚΟΣ ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ 6 ( ) ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΤΑ ΣΟΦΩΝ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΕΠΙΣΤΟΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ ΓΡΗΓΟΡΑ Η αποκρυστάλλωση της γνώσης των Επτά Σοφών της αρχαιότητας, κυρίως με τη μορφή αποφθεγμάτων, σχετικά με τον τρόπο ζωής και συμπεριφοράς των ανθρώπων καθώς και με τις ηθικές, κοινωνικές και θρησκευτικές αξίες της ζωής, είναι γνωστό ότι αποτέλεσε ένα vitae ducem από τους αρχαίους χρόνους μέχρι τις μέρες μας 1. Η σχετική αναφορά των Επτά Σοφών στον Πρωταγόρα του Πλάτωνος 2 αποτελεί απόδειξη ότι τον 5ο αιώνα π.χ. είχε συντελεστεί γι' αυτούς ο θρύλος στα βασικά του σημεία 3. Από το 2ο π.χ. αιώνα ξεκίνησαν να καταγράφονται έργα για την ιστορία της ελληνικής φιλοσοφίας, με πρώτο πιθανόν τον περιπατητικό φιλόσοφο και βιογράφο Σωτίωνα από την Αλεξάνδρεια, το έργο του οποίου δημιούργησε έναν τύπο για τη σειρά των μεταγενέστερων έργων που γράφτηκαν 4. Τις βιογραφίες και τις απόψεις των Επτά Σοφών διέσωσε ο Διογένης ο Λαέρτιος στο πρώτο βιβλίο του έργου του «Βίοι και γνώμαι των εν φιλοσοφία εύδοκιμησάντων» ή «Φιλοσόφων Βίοι και δογμάτων συναγωγή», που γράφτηκε πιθανότατα στις πρώτες δεκαετίες του 3ου μ.χ. αιώνα 5. Τα απο- 1. Για τους Επτά Σοφούς της αρχαιότητας βλ. Ο. BARKOWSKI, Sieben Weisen, Realencyclopädie 2A2 (1923) A. MOSSHAMER, The Epoch of the Seven Sages, California Studies in Classical Antiquity 9 (1976) Οι Επτά Σοφοί, εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια, Δ. ΛΥΠΟΥΡΛΗΣ, Θεσσαλονίκη 2004, όπου και οι σχετικές πηγές και βιβλιογραφία (στο εξής: ΛΥΠΟΥΡΛΗΣ, Επτά Σοφοί). 2. ΠΛΆΤΩΝ, Πρωταγόρας. J. BURNET (εκδ.), Platonis Opera, vol. 3, Oxford 1903 (ανατ. 1968) 343a. 3. Ι. ΣΥΚΟΥΤΡΉΣ, Πλουτάρχου, Των Επτά Σοφών Συμπόσιον, Νέα Εστία 20 (1936) (αναδημοσίευση στο ΛΥΠΟΥΡΛΗΣ, Επτά Σοφοί, ό.π., σ. 212 κ.ε.). 4. Α. LESKY, Geschichte der griechischen Literatur, München Ί971 (= Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, μτφρ. Α. ΤΣΟΠΑΝΑΚΗΣ, Θεσσαλονίκη s 1983), σ. 956 (στο εξής: LESKY, Ιστορία). ΛΥΠΟΥΡΛΗΣ, Επτά Σοφοί, ό.π., σ ΔΙΟΓΈΝΗΣ ΛΑΈΡΤΙΟΣ, Βίοι και γνώμαι τών εν φιλοσοφία εύδοκιμησάντων ή Φιλοσόφων Βίοι και δογμάτων συναγωγή, Diogenis Laertii, Vitae philosophorum, recognovit brevique adnotatione critica instruxit H. S. LONG, Oxford 1964 (ανατ. 1966) (στο εξής: ΔΙΟΓΈΝΗΣ ΛΑΈΡΤΙΟΣ). ΛΥΠΟΥΡΛΗΣ, Επτά Σοφοί, ό.π., σ. 41 κ.ε., όπου το αρχαίο κείμενο, μετάφραση και σχολιασμός.

2 192 ΠΕΤΡΟΣ Κ. ΒΛΑΧΑΚΟΣ φθέγματα επίσης κατέγραψε ο πολιτικός και φιλόσοφος του 4ου / 3ου π.χ. αιώνα, Δημήτριος ο Φαληρεύς, καθώς και ο Σωσιάδης, όπως μας τα διέσωσε ο Ιωάννης Στοβαίος στο Ανθολόγιο του τον 5ο μ.χ. αιώνα 6. Οι «Παράλληλοι Βίοι» επίσης και τα «Ηθικά» του Πλουτάρχου, καθώς και το έργο «Των Επτά Σοφών Συμπόσιον» περιέχει σημαντικές πληροφορίες για τη ζωή και τις απόψεις τους 7. Οι συγκεκριμένοι συγγραφείς, Πλούταρχος, Διογένης Λαέρτιος, Ιωάννης Στοβαίος, διαβάστηκαν αρκετά και χρησιμοποιήθηκαν από βυζαντινούς συγγραφείς 8. Σχετικά με την πρόσληψη και αξιοποίηση των Επτά Σοφών από τη βυζαντινή γραμματεία, απ' όσο γνωρίζω, δεν υπάρχει μέχρι τώρα ειδική μονογραφία. Από σχετική έρευνα που επιχειρήσαμε, ωστόσο, μέχρι τώρα σε αρκετές βυζαντινές πηγές, διαπιστώθηκαν πολλές σχετικές αναφορές τόσο στο έργο των εκκλησιαστικών συγγραφέων, εφόσον πολλές από τις απόψεις τους έρχονταν σε απόλυτη συμφωνία με τις χριστιανικές αντιλήψεις, αλλά και στους θύραθεν συγγραφείς. Ο Νικηφόρος Γρηγοράς 9, ο οποίος είναι πλέον γνωστό ότι είχε ευρύτατη κλασική παιδεία και είχε διαβάσει πολύ τόσο τον Πλούταρχο, όσο και 6. ΛΥΠΟΥΡΛΗΣ, Επτά Σοφοί, ό.π., σ κ.ε. 7. ΣΥΚΟΥΤΡΉΣ, Πλουτάρχου, Των Επτά Σοφών Συμπόσιον, ό.π., σ. 212 κ.ε. 8. Για τη σχέση της κλασικής παράδοσης και του Βυζαντίου και την επίδραση της κλασικής γραμματείας στη λογοτεχνική παραγωγή του Βυζαντίου βλ. τον τόμο Byzantium and the Classical Tradition, Birmingham 1981, όπου και ειδικές εργασίες. Για τη στροφή των λογίων στη φιλολογική έρευνα βλ. Ν. G. WILSON, Scholars of Byzantium, London 1983 [βιβλιοκρισία P. SPECK, Klio 68 (1986) ] (=μτφρ. Ν. ΚΟΝΟΜΗΣ. Αθήνα 1991). Για το θέμα της γλωσσικής και υφολογικής εξάρτησης του Ιωάννη Καντακουζηνού από το Θουκυδίδη βλ. Η. HUNGER, Thukydides bei Johannes Kantakuzenos. Beobachtungen zur Mimesis, Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 25 (1976) Για τη ζωή και το έργο του Νικηφόρου Γρήγορα βλ. σχετ. R. GUILLAND, Essai sur Nicéphore Grégoras, Paris 1926 (στο εξής: GUILLAND, Essai). NIKEPHOROS GREGORAS, Rhomäische Geschichte, Historia Rhomaike [iiberzetzt und erläutert von JAN LOUIS VAN DIETEN, Teilen 1-3 (Kapitel I-XVII)], Stuttgart ,1, σ (στο εξής: J. L. VAN DIETEN, Nikephoros Gregoras). H. HUNGER, Die hochsprachliche profane Literatur der Byzantiner, τ. Ι, München 1978, σ (=Βυζαντινή Λογοτεχνία, τ. Α'-Γ, μτφρ. Λ. Γ. ΜΠΕΝΆΚΗΣ, Ι.Β. ΑΝΑΣΤΆΣΙΟΥ, Γ. Χ. ΜΑΚΡΗΣ, Τ. ΚΟΛΛΙΑΣ, ΚΑΤΕΡΊΝΑ ΣΥΝΕΛΛΗ, Ι. ΒΑΣΣΗΣ, ΙΩΆΝΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ-ΑΓΟΡΑΣΤΟΥ, ΕΛΕΥΘΈΡΙΑ ΠΑΠΑΠΑΝΝΗ, ΣΠ. ΤΡΩΙΑΝΝΟΣ, Δ. ΓΙΆΝΝΟΥ, Αθήνα , τ. Β', σ ) (στο εξής: HUNGER, Βυζαντινή Λογοτεχνία, τ. Β'). SOFHIA MERGIALI, L'enseignement et les lettrés pendant l'époque des Paléologues ( ), Athens 1996, κυρίως τις σ (στο εξής: MERGIALI, Enseignement). Δ. ΜΌΣΧΟΣ, Πλατωνισμός ή χριστιανισμός; Οι φιλοσοφικές προϋποθέσεις του Αντιησυχασμού του Νικηφόρου Γρήγορα ( ), Αθήνα 1998 (στο εξής: ΜΌΣΧΟΣ, Πλατωνισμός). Ε. FRYDE, The Early Paleologan Renaissance (1261-ca. 1360) [The Medieval Mediterranean 27], Leiden-Boston-Köln 2000, σ Π. ΒΛΑΧΑΚΟΣ,

3 ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΤΑ ΣΟΦΩΝ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ 193 άλλους αρχαίους και μεταγενέστερους συγγραφείς 10, κάνει συχνές αναφορές των σχετικών απόψεων των Επτά Σοφών στο έργο του, προκειμένου συνήθως να θεμελιώσει προσωπικές του απόψεις. Ιδιαίτερα στο επιστολογραφικό του έργο, όπου αποκαλύπτονται σημαντικά στοιχεία για την κοινωνική, πολιτική και εκκλησιαστική κατάσταση του 14ου αιώνα 11, υπάρχουν σημαντικές αναφορές σε ορισμένους από τους Επτά Σοφούς της αρχαιότητας. Οι συζητήσεις που διεξάγονται μέσα από τις Επιστολές του με επιφανείς πολιτικές και πνευματικές προσωπικότητες της εποχής του δίνουν μια περισσότερο συγκροτημένη και ολοκληρωμένη εικόνα της αρχαιογνωσίας του, καθώς και των επιστημονικών του γνώσεων και παρατηρήσεων 12. Στη συγκεκριμένη εργασία θα επιχειρήσουμε να εξετάσουμε ποιες σχετικές απόψεις των Επτά Σοφών αναφέρει ο Νικηφόρος Γρηγοράς στις Επιστολές του 13, συνδυάζοντας τις παράλληλα με τα γεγονότα και το κλίμα της εποχής. Νικηφόρος Γρηγοράς (φυσική γεωγραφία και ανθρωπογεωγραφία στο έργο του), Θεσσαλονίκη 2003, σ (στο εξής: ΒΛΑΧΑΚΟΣ, Νικηφόρος Γρηγοράς). Ο ΙΔΙΟΣ, Άγιος Δημήτριος, εγκωμιαστικοί λόγοι επιφανών βυζαντινών λογίων (Συμεών, Νεόφυτος, Γρηγοράς, Παλαμάς, Αρμενόπουλος), Θεσσαλονίκη 2004, σ (στο εξής: ΒΛΑΧΑΚΟΣ, Άγιος Δημήτριος). Στα συγκεκριμένα βιβλία αναφέρεται το σύνολο σχεδόν της βιβλιογραφίας σχετικά με την ζωή και το έργο του. 10. Για την αρχαιογνωσία του Νικηφόρου Γρήγορα βλ. σχετ. GUILLAND, Essai, ό.π., σ SEVCENCO, Theodore Metochites, The Chora and the intellectual Trends of his Time, στο: Kariye Djami, P. UNDERWOOD (εκδ.), vol. 4, Princeton-NJ. 1975, σ. 42 κ.ε. (στο έξης: SEVCENCO, Theodore Metochites). MERGIALI, Enseignement, ό.π., κυρίως τις σ. 73 κ.ε. ΜΌΣΧΟΣ, Πλατωνισμός, ό.π., σ ,138. ΒΛΑΧΑΚΟΣ, Νικηφόρος Γρηγοράς, ό.π., κυρίως τις σ , όπου εντοπίζονται οι πηγές των γεωγραφικών του πληροφοριών από τους αρχαίους συγγραφείς. Ο ΙΔΙΟΣ, Η εικόνα της Ηράκλειας του Πόντου μέσα από το έργο του Νικηφόρου Γρήγορα, στο: Πρακτικά ΣΤ Πανελληνίου Σννεόρίου για τον ελληνισμό της Μικράς Ασίας, Θεσσαλονίκη 2002, σ (στο εξής, ΒΛΑΧΑΚΟΣ, Ηράκλεια). Ο ΙΔΙΟΣ, Άγιος Δημήτριος, ό.π., σ , όπου στο σχολιασμό του εγκωμιαστικού του λόγου επισημαίνονται και οι επιδράσεις της αρχαιότητας. 11. ΒΛΑΧΑΚΟΣ, Νικηφόρος Γρηγοράς, ό.π., σ , όπου και σχετική βιβλιογραφία. 12. ΒΛΑΧΑΚΟΣ, Νικηφόρος Γρηγοράς, ό.π., σ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΆΣ, Έπιστολαί, Ρ.Α.Μ. LEONE (εκδ.), Nicephori Gregorae Epistulae, vol. I- II, Roma (στο εξής: ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΆΣ, Έπιστολαί). Η πρώτη έκδοση από τον S. BEZDEKI, Nicephori Gregorae Epistolae XC, Ephemeris Dacoromana 2 (1924) , περιλαμβάνει 90 επιστολές. Ακολούθησε η έκδοση του R. GUILLAND, Correspondance de Nicéphore Grégoras, Paris η οποία περιλαμβάνει 161 επιστολές, ορισμένες από τις οποίες εκδίδονται με γαλλική μετάφραση, ενώ για τις υπόλοιπες ο εκδότης παραθέτει σύντομη περίληψη. Σημαντικός είναι ωστόσο ο σχολιασμός του εκδότη, καθώς και η καταγραφή των προσωπικοτήτων, με τις οποίες αλληλογραφεί ο συγγραφέας, σ (στο εξής: GUILLAND, Correspondance). Σχετική βιβλιοκρισία της έκδοσης του R. Guilland, όπου γίνονται ιδιαίτερες παρατηρήσεις από τον Η. GRÉGOIRE, Byzantion 3 (1926)

4 194 ΠΕΤΡΟΣ Κ. ΒΛΑΧΑΚΟΣ Παράλληλα θα επιχειρήσουμε να διερευνήσουμε τις πηγές του και να αποτυπώσουμε τη στάση του συγγραφέα απέναντι σε ορισμένα προβλήματα της εποχής του με αφορμή τις σχετικές του αναφορές. Από τους Επτά Σοφούς της αρχαιότητας, οι περισσότερες αναφορές στο επιστολογραφικό έργο του Νικηφόρου Γρήγορα είναι για το Σόλωνα. Υπάρχουν επίσης δύο αναφορές στο Θαλή το Μιλήσιο και από μία στον Πιττακό και τον Περίανδρο τον Κορίνθιο. Ο αρχαίος σοφός και νομοθέτης Σόλων ο Αθηναίος προβάλλεται για το νομοθετικό του έργο σε μια επιστολή του συγγραφέα στον πρωτασηκρήτη, πιθανόν το Λέοντα Βαρδαλά 14, τον οποίο επαινεί ως αδιάφθορο και σοφό δικαστή και τονίζει τη συμβολή του στην άσκηση του νομοθετικού του λειτουργήματος στην Κωνσταντινούπολη 15.0 συγγραφέας κάνοντας αναφορές στη νομοθεσία της αρχαιότητας, μεταξύ άλλων, επισημαίνει ότι ο Σόλων κόσμησε την Αθήνα με πολλά δικαστήρια, με αποκορύφωμα τον Άρειο Πάγο που αποτελούσε το σπουδαιότερο δικαστήριο, όπου επικρατούσε η σύνεση και η σοβαρότητα 16. Ο συγγραφέας παραλληλίζει επίσης την αποδημία από την Κωνσταντινούπολη του άγνωστου για την ώρα παραλήπτη της επιστολής, αλλά επιφανούς νομικού και λογίου, όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε μέσα από το κείμενο της επιστολής 17, με την αποδημία του Σόλωνος από την Αθήνα μετά τη δημοσίευση των νόμων του, για να τον ακολουθεί, όπως τονίζει, ο πόθος των Αθηναίων «καθάπερ έφόλκιον» 18. Το νομικό, αλλά και κοινωνικό έργο του Σόλωνος, καθώς και του Λυκούργου και του Χαρώνδα, τονίζεται σε επιστολή του συγγραφέα στο μοναχό φιλόσοφο Ιωσήφ στη Θεσσαλονίκη 19. Ο συγγραφέας επαινεί την 14. Για τον Λέοντα Βαρδαλά βλ. GUILLAND, Correspondance, ό.π., σ Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit, E. TRAPP, H.-V. BEYER, R. WALTHER, K. STURMSCHNABL (εκδ.), fase. 1-12, Wein , αριθ (στο εξής: PLP). 15. ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ Για τις σχετικές πληροφορίες βλ. ΑΡΙΣΤΟΤΈΛΗΣ, Αθηναίων Πολιτεία, Η. OPPERMANN (εκδ.), Aristotelis, Leipsig 1928 (ανατ. Stuttgart 1968) 5 (στο εξής: ΑΡΙΣΤΟΤΈΛΗΣ, Αθηναίων Πολιτεία). ΑΡΙΣΤΟΤΈΛΗΣ, Πολιτικά, W D. Ross (εκδ.), Aristotelis Politica, Oxford 1957 (ανατ. 1964) 1273b 35. ΠΛΟΎΤΑΡΧΟΣ, Σόλων, Κ. ZIEGLER (εκδ.), Plutarchi vitae parallelae, vol. 1.1, Leipsig ,17 (στο εξής : ΠΛΟΎΤΑΡ ΧΟΣ, Σόλων). 17. ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ Βλ. και ΠΛΟΎΤΑΡΧΟΣ, Σόλων, ό.π., ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ. 22. Για τον Ιωσήφ φιλόσοφο, βλ. Μ. TREU, Der Philosoph Joseph, Byzantinische Zeitschrift 8 (1899) B. TATAKIS, La philosophie byzantine, Paris 1949 (= Η βυζαντινή φιλοσοφία, μτφρ. ΕΥΑ ΚΑΛΠΟΥΡΤΖΗ, εποπτεία και

5 ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΤΑ ΣΟΦΩΝ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ 195 πρόνοια του Ιωσήφ να μελετήσει διεξοδικά το έργο του Αριστοτέλη και όσους από τους παλαιούς «την εκείνου διασαφοϋσιν άσάφειαν» με στόχο να δώσει τα αποτελέσματα της μελέτης του για το κοινό όφελος 20. Και αναφερόμενος στην «Πολιτεία» του Πλάτωνος τονίζει ότι και ο Σωκράτης στο διάλογο του με το Γλαύκωνα αποβλέπει σε σωστά πρότυπα προκειμένου να θεμελιώσει σωστά την πολιτεία του, στο Λυκούργο, το Σόλωνα και το Χαρώνδα 21, που κρίθηκαν πολύ αξιόλογοι, γιατί φάνηκαν ότι βοήθησαν τους Σπαρτιάτες, τους Αθηναίους και τους Σικελούς και στις δημόσιες υποθέσεις και ξεχωριστά τον καθένα, και με τις πράξεις τους, όσο ζούσαν, αλλά και μετά το θάνατο τους με το νομοθετικό τους έργο 22. Συνεχίζοντας, ο συγγραφέας επισημαίνει, χρησιμοποιώντας εγκωμιαστικούς χαρακτηρισμούς για το δάσκαλο του Θεόδωρο Μετοχίτη, ότι και ο ίδιος ο δάσκαλος του, επειδή φοβήθηκε μήπως θάψει στη μνήμη τη σοφία των αρχαίων, πράγμα που θα πάθαινε και ο ίδιος ο Σωκράτης αν δεν υπήρχαν οι μαθητές του Πλάτων και Ξενοφών, φρόντισε με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να διασωθούν για τις μελλοντικές γενεές 23. Σε μια επιστολή του στο δάσκαλο του Θεόδωρο Μετοχίτη 24, όπου κάνει μια διεξοδική περιδιάβαση σε πνευματικές και πολιτικές προσωπικότητες της αρχαιότητας, τονίζει μεταξύ άλλων ότι πολλοί επειδή ενοχλούν με το βιβλιογραφική ενημέρωση Λ. ΜΠΕΝΆΚΗΣ, Αθήνα 1977, σ ). GUILLAND, Correspondance, ό.π., σ ST. RuNCiMAN,The Last Byzantine Rennaisance, Cambridge 1970 (= Η τελευταία βυζαντινή αναγέννηση, μτφρ. Λ. ΚΑΜΠΕΡΙΔΗΣ, Αθήνα 1980, 79, 85, σ ). R. CRISCUOLO, Note suü' "Enciclopedia" der filosofo Giuseppe, Byzantion 44 (1974) PLP αριθ The Oxford Dictionary of Byzantium (prepared at Dumbarton Oaks), vol. 1-3, A. P. KAZHDAN, ALICE-MARY TALBOT, A. CUTLER, T. E. GREGORY, NANCY P. SEVCENCO, New York-Oxford 1991, vol , "Joseph Rhakendytes", όπου και η σχετική βιβλιογραφία (στο εξής: ODB). 20. ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ ΠΛΆΤΩΝ, Πολιτεία, J. BURNET (εκδ.), Platonis Opera, vol. 4, Oxford 1902 (ανατ. 1968), 399 d-e. 22. ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π.. αριθ Για τη γνωριμία του Νικηφόρου Γρήγορα με το Θεόδωρο Μετοχίτη και τη διδασκαλία του από αυτόν βλ. ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, 'Ρωμαϊκής Ιστορίας Λόγοι, L. SCHOPEN -1. M. BEKKER (εκδ.), Nikephori Craegorae Historia Bizantina, I-III, Bonnae , τ. I, 321 κ.ε. (στο εξής: ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Ιστορία). GUILLAND, Essai ό.π., σ Η. HUNGER, Theodoras Metochites als Vorläufer der Humanismus in Byzanz, Byzantinische Zeitschrift 45 (1952) 5. H. HUNGER, Βυζαντινή Λογοτεχνία, τ. Β', ό.π., σ Η. BECK,Theodoras Metochites: Die Krise des byzantinischen Weltbildes im 14. Jahrhundert, München 1952, σ. 76. SEVCENCO, Theodore Metochites, ό.π., σ. 29. EVA DE VRIES - VAN DER VELDEN, Théodore Métochite, une Réévaluation, Amsterdam 1987, σ. 82 κ.ε. (στο εξής : DE VRIES -VAN DER VELDEN, Théodore Métochite). MERGIALI, Enseignement, ό.π., σ. 67.

6 196 ΠΕΤΡΟΣ Κ. ΒΛΑΧΑΚΟΣ ήθος τους δεν συμφωνούν με τους άρχοντες, όπως και ο Σόλων έδωσε την εντύπωση ότι δεν συμφωνούσε με τον Κροίσο, ούτε και τα λόγια του ήταν σύμφωνα με την άποψη του Κροίσου 25. Όταν όμως έφυγε ο Σόλων και μαζί του και η ασυμφωνία του χαρακτήρα του, θυμήθηκαν πολύ καλά τα λόγια του, τόσο ο ίδιος ο Κροίσος, όσο και ο Κύρος ο νικητής του 26. Το σχετικό παράδειγμα τονίζεται από το συγγραφέα για να επισημάνει ότι, αντίθετα απ' ό,τι έκανε ο Κροίσος που απομάκρυνε από την αυλή του το Σόλωνα, χωρίς να αντιληφθεί τις πνευματικές και ηθικές αξίες που έκρυβε μέσα του, ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β' Παλαιολόγος κατάλαβε πολύ καλά τους κρυμμένους θησαυρούς που είχε μέσα του ο δάσκαλος του Θεόδωρος Μετοχίτης και τον ανέβασε στο ύψιστο αξίωμα, χωρίς να το μετανιώσει ή να κατηγορήσει τον εαυτό του για τη συγκεκριμένη επιλογή του 27. Με το συγκεκριμένο παράδειγμα, ο συγγραφέας εκφράζει μια επαινετική κρίση τόσο για το δάσκαλο του Θεόδωρο Μετοχίτη, καθώς και για τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β' Παλαιολόγο, ο οποίος ως γνωστόν είχε δείξει εξαιρετικό ενδιαφέρον για τα γράμματα και τις τέχνες και είχε μετατρέψει τα ανάκτορα σε φυτώριο και κέντρο συνάθροισης των λογίων της εποχής 28. Το παράδειγμα του Σόλωνος επίσης για την προάσπιση της δημοκρατίας στην Αθήνα, τονίζεται σε επιστολή του Γρήγορα μετά το 1347 στο λόγιο Μητροφάνη 29, τον οποίο παρακινεί να προασπίσει την ορθοδοξία και την εκκλησία, επειδή ως γνωστόν ο συγγραφέας μετά το 1347 αναλαμβάνει πλέον την πνευματική ηγεσία των αντιησυχαστών με τη συγγραφή των Αντιρρητικών προτέρων 30, μετά την αποχώρηση του Γρηγορίου Ακίνδυνου, 25. ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ Για τη σχετική συνάντηση και συζήτηση ανάμεσα στον Κροίσο και το Σόλωνα, βλ. ΗΡΌΔΟΤΟΣ, Ίστορίαι, τ. Α'-Θ', Herodoti historiae. Recognovit brevique adnotatione critica instruxit C. HUDE, t. I-II, Oxford Ί927 (ανατ. 1975), ΔΙΌΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΏΤΗΣ, 'Ιστορία, F.VOGEL - Κ.Τ. FISCHER (εκδ.) (post I. BEKKER and L. DINDORF), Diodori bibliotheca historica, 5 vol., Leipsig (ανατ. Stuttgart 1964), (στο εξής: ΔΙΌΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΏΤΗΣ, Ιστορία). ΠΛΟΎΤΑΡΧΟΣ, Σόλων, ό.π., σ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ. 24 α ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Ιστορία Ι, ό.π., 310. GUILLAND, Essai, ό.π., σ. 8. HUNGER, Βυζαντινή Λογοτεχνία, τ. Β', ό.π., σ ΒΛΑΧΑΚΟΣ, Νικηφόρος Γρηγοράς, ό.π., σ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΆΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ PLP, αριθ Βλ. ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΆΣ, Λόγοι 'Αντιρρητικοί, H.-V. BEYER (εκδ.), Nikephoros Gregoras, Antirrhetika Ι (Einleitung, Textausgabe, Übersetzung und Anmerkungen), Wien Βλ. και H.-V. BEYER, Eine Chronologie der Lebensgeschichte des Nikephoros Gregoras, Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 27 (1978) 136, ο οποίος προσδιορίζει τη συγγραφή των Αντιρρητικών Προτέρων ανάμεσα στο τέλος του 1346 και τις αρχές Φεβρουαρίου 1347 (στο

7 ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΤΑ ΣΟΦΩΝ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ 197 ο οποίος είχε ήδη καταδικαστεί στη σύνοδο του Ο συγγραφέας λοιπόν, προκειμένου να πείσει το λόγιο Μητροφάνη να πάρει φανερά θέση απέναντι στα όσα διαδραματίζονται σχετικά με την ησυχαστική έριδα, του υπενθυμίζει τί έκανε ο Σόλων, όταν αντιλήφθηκε ότι κινδυνεύει η δημοκρατία στην Αθήνα 32. Πήρε ασπίδα και δόρυ και κάθισε μπροστά στο σπίτι του, για να δείξει φανερά τη γνώμη του απέναντι στους εχθρούς της δημοκρατίας, επειδή δεν ήθελε να συμμαχήσει έμπρακτα με αυτούς 33. Η συγκεκριμένη επιστολή, ωστόσο, στο Μητροφάνη είναι περιληπτική και δεν παρέχει λεπτομέρειες, για να σχηματίσουμε μια σαφέστερη αντίληψη. Παρά τη διαβεβαίωση του συγγραφέα ότι θα ξαναγράψει περισσότερο αναλυτικά στο Μητροφάνη 34, δεν μας έχει διασωθεί άλλη επιστολή, ώστε να πληροφορηθούμε αναλυτικότερα για τα σχετικά συμβάντα. Στην επιστολή του στο μητροπολίτη Δυρραχίου Γρηγόριο, μέσα από την οποία εκφράζει το θαυμασμό του για την προσωπικότητα του, αναφέρει χαρακτηριστικά: «αν δέ και βουλής κοινωνήσαι δέη και απορρήτων, οίχέσθων Περικλεΐς τε καί Νέστορες και Λυκοϋργοι και Σόλωνες. Σύ γαρ και ψυχής άθυμούσης ιατρός αληθής και προς γε στάθμη και κανών καί γνώμων κράτιστος, όπόσα δή σκεμμάτων δεΐται» 35. εξής: BEYER, Chronologie). Ο ΜΌΣΧΟΣ, Πλατωνισμός, ό.π., σ , μετά από λεπτομερή διερεύνηση του θέματος καταλήγει στο συμπέρασμα, ότι το κείμενο δημοσιεύτηκε το 1350 και συνεπώς μέχρι τότε, παρά τις γνωστές πεποιθήσεις του, ο Νικηφόρος Γρηγοράς δεν είχε τοποθετηθεί δημόσια με τον εμπαθή τρόπο, με τον οποίο εκφράζεται στους Αντιρρητικούς Προτέρους. Με βάση επομένως τα νέα δεδομένα και το περιεχόμενο της επιστολής, όπου παρακινεί τον παραλήπτη της Μητροφάνη να τοποθετηθεί δημόσια απέναντι στα όσα συμβαίνουν στην Εκκλησία, πρέπει να θεωρήσουμε το 1350 ως terminus post quem για τη χρονολόγηση της επιστολής. 31. Για το Γρηγόριο Ακίνδυνο βλ. GUILLAND, Essai, ό.π., σ ΤΑΤΑΚΗΣ, Φιλοσοφία, ό.π., σ Β. ΔΕΝΤΑΚΗΣ, Ακίνδυνος Γρηγόριος, Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια 1(1962) GUILLAND, Correspondance, ό.π., σ ODB, vol PLP αριθ ΜΌΣΧΟΣ, Πλατωνισμός, ό.π., σ. 46 κ.ε., όπου και η σχετική βιβλιογραφία. 32. Η συγκεκριμένη πράξη του Σόλωνος για την προάσπιση του δημοκρατικού πολιτεύματος, έχει διασωθεί σε αρκετές αρχαίες και μεταγενέστερες πηγές. Βλ. ΑΡΙΣΤΟΤΈΛΗΣ, Αθηναίων Πολιτεία, ό.π., ΠΛΟΎΤΑΡΧΟΣ, Σόλων, ό.π., ΔΙΌΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΏΤΗΣ, ό.π., ΑΙΛΙΑΝΌΣ, Ποικίλη 'Ιστορία, R. HERCHER (εκδ.), Claudi Aeliani de natura animalium libri xvii, varia historia, epistolae, fragmenta, vol. 2, Leipsig 1866 (ανατ. Graz 1971, σ ) ΔΙΟΓΈΝΗΣ ΛΑΈΡΤΙΟΣ, ό.π., ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΆΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ Για το σχετικό παράδειγμα βλ. και ΛΥΠΟΥΡΛΗΣ, Επτά Σοφοί, ό.π., σ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΆΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΆΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ PLP αριθ

8 198 ΠΕΤΡΟΣ Κ. ΒΛΑΧΑΚΟΣ Μια ακόμη αναφορά του Σόλωνος υπάρχει σε επιστολή του στο φίλο του αρχικά και αργότερα αντίπαλο του 36, αξιωματούχο της βυζαντινής αυλής Δημήτριο Καβάσιλα 37. Ο συγγραφέας αναφερόμενος στα προτερήματα του φίλου του τονίζει ότι, αν μιμούνταν όλοι τη ζωή σου, αμέσως θα έβγαιναν προς τα έξω και η δική μου ζωή και η δική σου και ελάχιστα θα διέφερε το ανθρώπινο γένος, ώστε η μία να ονομάζεται ευγενής, η άλλη ευτελής, όλοι ωστόσο θα ζουν με ισονομία και αμέσως θα γίνει η πολιτεία του Πλάτωνος ή μάλλον του Σόλωνος και του Λυκούργου και του Νουμά 38. Από αυτούς, οι δύο πρώτοι απομάκρυναν στη Σπάρτη και την Αθήνα την έκλυτη και διεφθαρμένη ζωή από την τρυφή και την απερισκεψία, όπως και ο Νουμάς στη Ρώμη, και προσάρμοσαν το πολίτευμα σύμφωνα με τον τρόπο ζωής των Δωριέων, με αποτέλεσμα οι πόλεις τους να κυριαρχούν στην ξηρά και την θάλασσα, μέχρι τότε που η ιδεολογία της νομοθεσίας τους ήταν ζωντανή 39. Όταν όμως χάθηκε εκείνη, τότε συνέβη να σβήσει αμέσως και η δύναμη της πόλης τους 40. Έτσι λοιπόν και ο παραλήπτης της επιστολής προσφέρει ένα άνετο πολίτευμα στις πόλεις, διδάσκοντας τους «άφθόγγοις φωναΐς», κοπιάζοντας λίγο ή καθόλου, να κυριαρχούν στην ξηρά και τη θάλασσα, όποιοι το επιθυμούν 41. Μια τελευταία αναφορά του Σόλωνος γίνεται στην επιστολή του Νικηφόρου Γρήγορα στο λόγιο Δημοκλή 42, για την προσωπικότητα του οποίου ελάχιστα γνωρίζουμε και δεν μπορούμε να αντιληφθούμε τίποτε σχετικό με αυτόν μέσα από το περιεχόμενο της 43. Στη συγκεκριμένη επιστολή, γραμμένη σε μια περίοδο απογοήτευσης του Νικηφόρου Γρήγορα, εκφράζεται ένας έντονος σκεπτικισμός από το συγγραφέα σχετικά με την ωφελιμότητα της επιστήμης 44. Ο συγγραφέας αναρωτιέται: «Τι πρέπει να πούμε για το Λυκούργο, το Σόλωνα, το Δράκοντα και το Σωκράτη, και για όσους άλλους υπάρχουν, που μαθήτευσαν στον Αιγύπτιο Σώκχη;» 45. Ο αρχαίος σοφός Θαλής ο Μιλήσιος μνημονεύεται δύο φορές στο επι- 36. Βλ. σχετικά GUILLAND, Correspondance, ό.π., σ H.-V. BEYER, Demetrios Kabasilas, Freund und späterer Gegner des Gregoras (mit einer Tafel), Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 36 (1986) PLP αριθ MERGIALI, Enseignement, ό.π., σ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ GUILLAND, Correspondance, ό.π., σ PLP αριθ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ GUILLAND, Correspondance, ό.π., σ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ Βλ. και ΠΛΟΎΤΑΡΧΟΣ, Σόλων, ό.π., 26.1: χρόνον δέ τίνα και τοις περί Ψένωπιν τον Ήλιοπολίτην καί Σώγχιν τον Σαΐτην λογιωτάτοις ονσι των ιερέων σννεφιλοσόφησε.

9 ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΤΑ ΣΟΦΩΝ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ L99 στολογραφικό έργο του Νικηφόρου Γρήγορα. Το 1326 ο συγγραφέας, ως απεσταλμένος του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β' Παλαιολόγου, επιχειρεί ένα διπλωματικό ταξίδι στη Σερβία, για να πείσει το βασιλέα Στέφανο Γ Ούρεση να στείλει στο Βυζάντιο την πεθερά του Ειρήνη, η οποία ήταν κόρη του Θεόδωρου Μετοχίτη και μαθήτρια του Νικηφόρου Γρήγορα 46. Παράλληλα όμως η πρεσβεία, επικεφαλής της οποίας ήταν ο συγγραφέας, θα συζητούσε και για άλλες υποθέσεις -πιθανότατα για τη συμμαχία Βυζαντίου και Σέρβων ενάντια στον εγγονό του αυτοκράτορα Ανδρόνικο Γ Παλαιολόγο-, για τις οποίες ο Νικηφόρος Γρηγοράς τηρεί απόλυτη μυστικότητα 47. Το διπλωματικό ταξίδι, που στέφθηκε από επιτυχία, περιγράφει αναλυτικά ο συγγραφέας σε επιστολή του στο φίλο του Ανδρόνικο Ζαρίδη 48, την οποία έχει ενσωματώσει και στο ιστοριογραφικό του έργο 49. Ο συγγραφέας δεν έμεινε ικανοποιημένος από τη συμπεριφορά των Σέρβων την ώρα που ήταν να ξεπροβοδίσουν την Ειρήνη 50. Αναφέρει ότι ο βασιλιάς των Σέρβων για να ολοκληρώσει τα καθήκοντα του απέναντι στην πρεσβεία ήθελε να ξεπροβοδίσει την πεθερά του με τιμές και με τον ανάλογο σεβασμό 51. Αυτά τα έκανε 46. Για το ταξίδι του Νικηφόρου Γρήγορα στη Σερβία βλ. GUILLAND, Essai, ό.π., σ. 11. ANGELIKI LAIOU, Constantinople and the Latins. The Foreign Policy of Andronicus II ( ), Cambridge/Massachusetts 1972, o. 294 κ.ε. (στο εξής: LAIOU, Constantinople). J. L. VAN DIETEN, Nikephoros Gregoras Ι, ό.π., σ. 6 κ.ε - II, 1, Α. ΚΑΡΠΟΖΗΛΟΣ, Ταξιδιωτικές περιγραφές και εντυπώσεις σε επιστολογραφικά κείμενα, στο: Πρακτικά του Β' Διεθνούς Συμποσίου «Η επικοινωνία στο Βυζάντιο», Αθήνα 1993, σ (στο εξής: ΚΑΡΠΟΖΗΛΟΣ, Ταξιδιωτικές περιγραφές). Για τις ημερομηνίες του ταξιδιού βλ. BEYER, Chronologie, ό.π., σ Τη χρονολογία του ταξιδιού δέχεται το σύνολο σχεδόν των ερευνητών. Η LAIOU, Constantinople, ό.π., σ. 295, υποστηρίζει ότι το ταξίδι πραγματοποιήθηκε το Μάρτιο του Βλ. ΒΛΑΧΑΚΟΣ, Γεωγραφικά στοιχεία από την περιοχή της Βισαλτίας και των Σερρών στο έργο του Νικηφόρου Γρήγορα, στο: Πρακτικά Β' Επιστημονικού Συμποσίου «Η Νιγρίτα - η Βισαλτία οια μέσου της ιστορίας», Θεσσαλονίκη 2000, σ. 122, όπου και σχετική βιβλιογραφία. 47. LAIOU, Constantinople, ό.π., σ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΆΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ. 32b. Η περιγραφή του ταξιδιού υπάρχει αυτούσια και στην επιστολή, αριθ. 32", όπου όμως υπάρχει διαφορετική εισαγωγή και απευθύνεται στο φίλο του Αθανάσιο. Για το θέμα βλ. σχετικά J. L. VAN DIETEN, Nikephoros Gregoras II, 1, ό.π., σ ΚΑΡΠΟΖΗΛΟΣ, Ταξιδιωτικές περιγραφές, ό.π., σ Για τον Ανδρόνικο Ζαρίδη βλ. GUILLAND, Correspondance, ό.π., σ PLP αριθ MERGIALI, Enseignement, ό.π., σ , 52,81. J. L. VAN DIETEN, Nikephoros Gregoras II, 1, ό.π., σ Στ. ΚΟΥΡΟΥΣΗΣ, Το Επιστολάριον Γεωργίου Λακαπηνού - Ανδρόνικου Ζαρίδου ( ca.) και ο ιατρός - ακτουάριος Ιωάννης Ζαχαρίας (1275 ca ), Μελέτη φιλολογική, εν Αθήναις , σ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΆΣ, Ιστορία Ι, ό.π., σ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΆΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ. 32 a ,32b ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΆΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ. 32a ,32b

10 200 ΠΕΤΡΟΣ Κ. ΒΛΑΧΑΚΟΣ πολύ βιαστικά και όπως έπρεπε, σύμφωνα με την άποψη του, στην πραγματικότητα όμως, σύμφωνα με την αντίληψη του Νικηφόρου Γρήγορα, ήταν πολύ λιγότερα απ' όσα έπρεπε 52. Ο συγγραφέας προσθέτοντας και το απόσπασμα από τον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου αναφέρει: «Αλήθεια ήταν σοφός εκείνος που πρώτος σκέφτηκε και είπε» 53, είτε ο Θαλής ο Μιλήσιος, είτε ο γιος του Αρίστωνος ο Πλάτων, είτε και οι δύο και το πήρε ο ένας από τον άλλον, «να μακαρίζεις τον εαυτό σου από τα μύχια της καρδιάς σου, γιατί δεν γεννήθηκες βάρβαρος, αλλά Έλληνας. Να λοιπόν που έφτασα κι εγώ στο σημείο να διατυπώσω ανάλογες σκέψεις, αντλώντας τες με σιγουριά από την εμπειρία μου» 54. Το σχετικό απόφθεγμα του Θαλή του Μιλήσιου, το οποίο προφανώς αντλεί από το Διογένη το Λαέρτιο 55, ο οποίος αναφέρει ότι το απέδιδε στο Θαλή ο Έρμιππος στους Βίους του, τονίζει ιδιαίτερα τη διάκριση Ελλήνων και βαρβάρων το 14ο αιώνα και προβάλλει την ελληνική συνείδηση του συγγραφέα. Ο συγγραφέας και στο ιστοριογραφικό του έργο κάνει συχνά διάκριση ανάμεσα στους «Ρωμαίους» και τους «βαρβάρους», αλλά και ανάμεσα σε «Έλληνες» και «βαρβάρους» 56. Η επίδραση της αρχαιότητας είναι χαρακτηριστική στη διάκριση Ελλήνων και βαρβάρων το 14ο και 15ο αιώνα 57 και δείχνει τη στενή εξάρτηση του Βυζαντίου από αυτήν στους τελευταίους αιώνες, καθώς και μια συγκροτημένη προσπάθεια των βυζαντινών λογίων για την ιδεολογική του προάσπιση, απέναντι στις απειλές που το έχουν περιζώσει. Σε μια επιστολή του επίσης στο συμπατριώτη του, ηγούμενο της Μονής Χορταΐτων, Μάξιμο 58, επιχειρεί έναν έπαινο στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την 52. ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ. 32 a ,32b ΑΙΣΧΎΛΟΣ, Προμηθεύς Δεσμώτης, G. MURRAY (εκδ.), Aeschyli tragoediae 2, Oxford 1955 (ανατ. 1960), Prometheus vinctus , στ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ. 32a ,32b ΔΙΟΓΈΝΗΣ ΛΑΈΡΤΙΟΣ, Βίοι, ό.π., Βλ. και ΘΕΌΔΩΡΟΣ ΜΕΤΟΧΙΤΗΣ, Υπομνηματισμοί και σημειώσεις γνωμικαί, CH. G. MÜLLER - Μ.Τ. KIESSLING (εκδ.), Lipsiae 1821, κεφ. 36, σ. 227, όπου υποστηρίζει ότι το είπε ο Πλάτων. Βλ. σχετικά και J. L. VAN DIETEN, Nikephoros Gregoras II, 1, ό.π., σ. 185, σχόλ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Ιστορία II, ό.π., σ , , III Βλ. και ΒΛΑΧΑΚΟΣ, Νικηφόρος Γρηγοράς, ό.π., σ Πα σχετικές αναφορές στους τελευταίους βυζαντινούς ιστορικούς βλ. σχετικά Η. DITTEN, Βάρβαροι, Έλληνες und Ρωμαίοι bei den lezten byzantinischen Geschichtsschreibern, στο: Actes du Xlle Congrès International d'études byzantins, t. II, Beograd 1964, σ , όπου και η προηγούμενη βιβλιογραφία. 58. Για τον ηγούμενο της Μονής Χορταΐτων Μάξιμο βλ. GUILLAND, Correspondance, ό.π., σ PLP αριθ Για τη Μονή Χορταΐτων βλ. Α. ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ, Η παρά την Θεσσαλονίκην βυζαντινή μονή του Χορταΐτου, Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπονδών 15

11 ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΤΑ ΣΟΦΩΝ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ 201 Ηράκλεια του Πόντου 59. Ο συγγραφέας αρχίζει την επιστολή του με το απόφθεγμα του Θαλή του Μιλήσιου, ο οποίος μακάριζε την τύχη του, γιατί δεν γεννήθηκε θηρίο, αλλά άνθρωπος 60. Ο συγγραφέας τηρεί μια κριτική στάση απέναντι στο σχετικό απόφθεγμα του Θαλή, πιστεύοντας ότι δεν αρκεί να γεννηθεί κανείς άνθρωπος, αλλά να είναι και αγαθός και να μακαρίζει τον εαυτό του, για όσα πέτυχε που αξίζει να μακαρίζεται 61. Γι' αυτό και ο ίδιος μακαρίζει τον εαυτό του, γιατί γεννήθηκε στην Ηράκλεια του Πόντου, στη γη «τη βέλτιστη των ύφ' ήλίω» 62. Σε μια σύντομη επιστολή του στον πατριάρχη, χωρίς ωστόσο να μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα αν πρόκειται για το δάσκαλο του Ιωάννη ΙΓ το Γλυκύ 63 ή τον Ιωάννη Καλέκα, η οποία διακρίνεται για την αβρότητα και την ευγένεια της, ξεκινά με το απόφθεγμα του Πιττακού από τη Μυτιλήνη που πίστευε ότι ένα από τα ανέφικτα πράγματα είναι να βρει κανείς αγαθό άνθρωπο, ακόμη και αν τον αναζητήσει πάρα πολύ 64. Και συνεχίζει με το απόφθεγμα του Περιάνδρου από την Κόρινθο, επισημαίνοντας ότι ο Περίανδρος, αν και θεωρούσε ότι είναι δύσκολο πράγμα να πετύχει κανείς εκείνα που επιθυμεί, θα θεωρούσε δυσκολότερο να βρει ποιος επιθυμεί εκείνα που του ταιριάζουν 65. Ο συγγραφέας πιστεύει, ωστόσο, ότι στην εποχή του αυτά συμβαίνουν εύκολα, γιατί ο παραλήπτης της επιστολής, ο ανώνυμος πατριάρχης, τα έχει επιτύχει και τα δύο, εφόσον είναι «αγαθός άνήρ εϊπερ τις ανθρώπων» και έχει την έφεση να ευεργετεί τους πάντες, βρίσκοντας τί τους ταιριάζει να επιθυμούν 66. (1939) R. JANIN, Les églises et les monastères des grands byzantins, Paris 1975, σ Βλ. επίσης ΒΛΑΧΑΚΟΣ, Ηράκλεια, ό.π., σ , όπου και σχετική βιβλιογραφία. 59. ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ Ο Νικηφόρος Γρήγορος γνωρίστηκε με τον πατριάρχη Ιωάννη ΙΓ το Γλυκύ ( ) μετά από μεσολάβηση του θείου του Ιωάννη, μητροπολίτη Ηράκλειας. Από αυτόν διδάχτηκε την αριστοτελική λογική και τελειοποίησε τις γνώσεις του στη ρητορική. Για την προσωπικότητα και το έργο του Ιωάννη του Γλυκέος βλ. και Στ. ΚΟΥΡΟΥΣΗΣ, Ο λόγιος οικουμενικός πατριάρχης Ιωάννης ΙΓ ο Γλυκύς (συναγωγή ειδήσεων και ανέκδοτα αυτού έργα), Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπονδών 41 (1974) Σύμφωνα με μια άλλη μαρτυρία του Νικηφόρου Γρήγορα, Ιστορία Ι, ό.π., σ. 270, ότι ο πατριάρχης Ιωάννης ο Γλυκύς ήταν πολύ σοφός, χρησιμοποιούσε πιστά περισσότερο από τον καθένα την κλασική γλώσσα και τους ξεπερνούσε όλους στη σύνεση, την κριτική ικανότητα και τη σεμνότητα, μπορούμε να πιθανολογήσουμε ότι ο παραλήπτης της επιστολής είναι μάλλον ο Ιωάννης ο Γλυκύς. 64. ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΣ, Έπιστολαί, ό.π., αριθ

12 202 ΠΕΤΡΟΣ Κ. ΒΛΑΧΑΚΟΣ Από τις σχετικές αναφορές στο επιστολογραφικό έργο του Νικηφόρου Γρήγορα, διαπιστώνουμε ότι η πλειονότητα αναφέρεται στον αρχαίο σοφό και νομοθέτη Σόλωνα, τη ζωή και το έργο του οποίου γνώριζε με λεπτομέρεια ο συγγραφέας, μέσα από τα κείμενα «Βίοι» του Διογένη Λαέρτιου, καθώς και τα αποσπάσματα του Ιωάννη Στοβαίου, το έργο του Ηροδότου και του Πλουτάρχου, την πλατωνική «Πολιτεία», αλλά και τα «Πολιτικά» και την «Αθηναίων Πολιτεία» του Αριστοτέλη, τα οποία, όπως φαίνεται και από άλλες συχνές αναφορές, ο συγγραφέας τα είχε μελετήσει ιδιαίτερα. Ο συγγραφέας φαίνεται ότι δεν προτρέπει μόνο κάποιους φίλους του ν' ακολουθήσουν το παράδειγμα του Σόλωνος, αλλά και ο ίδιος το ακολουθεί, όπως μπορούμε να συμπεράνουμε από τα γεγονότα. Μετά το τέλος της εμφύλιας σύγκρουσης ανάμεσα στον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β' Παλαιολόγο και τον εγγονό του Ανδρόνικο Γ και την επικράτηση του τελευταίου στο θρόνο το 1328, ο αυτοκράτορας απομακρύνεται από τα ανάκτορα, ο δάσκαλος του Θεόδωρος Μετοχίτης εξορίζεται για ένα διάστημα στο Διδυμότειχο και ο Νικηφόρος Γρηγοράς χάνει την περιουσία του 67. Ο ίδιος επισημαίνει χαρακτηριστικά στο ιστοριογραφικό του έργο: El δε και ημείς τω γηραιώ κατά το εικός προσκείμενοι βασιλεΐ ροθίοις τιοϊν ένετνχομεν τον χειμώνος εκείνου, καινον ούόέν. Οντε γαρ δίκαιον ην ημάς μηδεμιά προσκεΐσθαι μερίοι τον Σόλωνος τοϋτο προτρέποντος κάί προς y ε των εικότων αν, τον ποιμένος παταχθέντος δεινά παθεϊν κατά το άνάλογον άπαν το ποίμνιον 6 *. (Αν ακόμη και εμείς οι ίδιοι, όπως είναι φυσικό, είμασταν με το μέρος του γηραιού βασιλιά και μας βρήκαν κάποια ορμητικά κύματα εκείνης της καταιγίδας, τίποτε το παράδοξο. Γιατί από τη μια δεν ήταν δίκαιο να μην ανήκουμε σε καμιά παράταξη, εφόσον αυτό το προτρέπει ο Σόλων και από την άλλη ήταν εύλογο μια και χτύπησαν τον ποιμένα να υποστεί ανάλογες συμφορές ολόκληρο το ποίμνιο). Ο Σόλων, επομένως, προβάλλεται ως παράδειγμα δημόσιας συμπεριφοράς και νομοθέτη και η νομοθεσία του επίσης ως πρότυπο για τη δημιουργία ενός υγιούς πολιτεύματος. Ωστόσο ο συγγραφέας, όταν απευθύνεται σε ορισμένες προσωπικότητες, οι οποίες διακρίνονται στην εποχή του για το νομοθετικό, το δικαστικό, αλλά και το υπόλοιπο πνευματικό τους έργο, πιστεύει ότι έχουν ξεπεράσει και έχουν βελτιώσει τη νομοθεσία συγκριτικά με το Σόλωνα και τους άλλους αρχαίους νομοθέτες. Η συμπεριφορά επίσης του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β' Παλαιολόγου, 67. ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΆΣ, Ιστορία Ι, ό.π., GUILLAND, Essai, ό.π., σ. 14. DE VRIES - VAN DER VELDEN, Théodore Métochite, ό.π., σ Στο Θεόδωρο Μετοχίτη επέτρεψαν αργότερα την επιστροφή του στην Κωνσταντινούπολη. 68. ΝΙΚΗΦΌΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΆΣ, Τστορία Ι, ό.π., σ

13 ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΤΑ ΣΟΦΩΝ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ 203 ο οποίος είχε ως παράδειγμα προς αποφυγήν τη στάση του Κροίσου απέναντι στο Σόλωνα και διέκρινε τα σημαντικά χαρίσματα του δασκάλου του Θεόδωρου Μετοχίτη, ανεβάζοντας τον στο ύψιστο αξίωμα, επαινείται από το Νικηφόρο Γρήγορα και δείχνει ότι ο αληθινός ηγεμόνας πρέπει να δίνει βάση στον πνευματικό και ψυχικό πλούτο και όχι μόνο στις υλικές απολαύσεις. Το σχετικό απόφθεγμα του Θαλή του Μιλήσιου, που θεωρούσε καλότυχο τον εαυτό του, γιατί γεννήθηκε Έλληνας και όχι βάρβαρος, που φαίνεται ότι το αποδέχεται και ο ίδιος ο συγγραφέας, δείχνει την έντονη στροφή και επίδραση από την αρχαιότητα και προβάλλει την ελληνικότητα του Βυζαντίου. Η διάκριση Ελλήνων και βαρβάρων είναι χαρακτηριστική σε ολόκληρο το έργο του Νικηφόρου Γρήγορα και πιστεύουμε ότι αποτελεί μια προσπάθεια πνευματικής θωράκισης της βυζαντινής αυτοκρατορίας απέναντι στους κινδύνους που την έχουν περιζώσει. Ωστόσο, στο σχετικό απόφθεγμα του Θαλή που θεωρούσε τον εαυτό του καλότυχο γιατί γεννήθηκε άνθρωπος και όχι θηρίο, ο συγγραφέας ασκεί κριτική και πιστεύει ότι πρέπει να είναι κανείς επιπλέον και αγαθός και να μακαρίζει τον εαυτό του για όσα πέτυχε και αξίζει να τον μακαρίζει γι' αυτά. Σχετικά με τα αποφθέγματα του Πιττακού από τη Μυτιλήνη και του Περιάνδρου από την Κόρινθο, που εμπεριέχονται στην επιστολή του στον ανώνυμο για την ώρα πατριάρχη, η οποία διακρίνεται για το ευγενικό ύφος της, πιστεύει ότι στην εποχή του αυτά δεν θεωρούνται ανέφικτα, εφόσον ο αποδέκτης της επιστολής τα έχει επιτύχει και τα δύο, δηλαδή να είναι αγαθός και να έχει την έφεση να ευεργετεί όλους, βρίσκοντας τι τους ταιριάζει να επιθυμούν. Ολοκληρώνοντας, μπορούμε να πούμε ότι ο Νικηφόρος Γρηγοράς χρησιμοποίησε αρκετές από τις απόψεις των Επτά Σοφών της αρχαιότητας στο επιστολογραφικό του έργο, με τις οποίες θεμελιώνει προσωπικές του απόψεις σε διάφορα προβλήματα της εποχής του, αλλά τις χρησιμοποιεί και για να εκφράσει τα ευγενή αισθήματα του απέναντι σε ορισμένες επιφανείς προσωπικότητες. Πιστεύουμε, ωστόσο, ότι μια ειδική εργασία από ιστορικούς του δικαίου, σχετικά με τη δικαιοσύνη σε ολόκληρο το έργο του Νικηφόρου Γρήγορα, θα δείξει εκτός των άλλων πώς προσλαμβάνονται και αξιοποιούνται οι απόψεις και των άλλων σπουδαίων νομοθετών της αρχαιότητας.

14 204 ΠΕΤΡΟΣ Κ. ΒΛΑΧΑΚΟΣ RÉSUMÉ PERCEPTION ET MISE EN VALEUR DES SEPT SAGES DE L'ANTIQUITÉ DANS L'ŒUVRE ÉPISTOLIER DE NICÉPHORE GRÉGORAS Dans l'œuvre épistolier de Nicéphore Grégoras, qui révèle des éléments importants pour la condition sociale, politique et ecclésiastique du XlVe siècle, il y a des références particulières à certains des Sept Sages de l'antiquité. Dans cet travail, on analyse les opinions des Sept Sages qui sont inclues à l'œuvre épistolier de Nicéphore Grégoras, en les combinant avec le climat et les événements de son ère. En même temps, on tent â rechercher ses sources et tracer l'attitude de l'écrivain vers certains problèmes de son ère sous prétexte les références particulières. Parmi les Sept Sages, Nicéphore Grégoras fait mention plus souvent de Solon, sa vie et son œuvre qu'il savait en détail à travers les textes de «Vies» de Diogene Laerte, ainsi que les extraits de Ioannis Stobaios, l'œuvre historique de Hérodote, l'œuvre de Plutarque, la «Politela» de Platon et les «Politica» et «Politeia des Athéniens» d'aristote, qui a étudié scrupuleusement, comme il résulte des ses Epîtres et son œuvre d'écrivain. Solon s'est présenté comme exemple d'attitude publique et de législateur, et sa législation en tant que modèle pour la formation d'un régime vigoureux. Nicéphore Grégoras pense que certaines personnalités de son ère ont amélioré leurs législations, par rapport â Solon et les autres anciens législateurs. Il y a deux encore références à Thaïes le Milésien, une référence à Pittacos de Mytilène et une référence à Periandros de Corinthe. L'écrivain avec les références relatives établit ses opinions personnels dans des problèmes divers, mais il les utilise afin d'exprimer ses sentiments nobles vers certains personnalités réputées. PETROS K.VLACHAKOS

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Μαθητικό Συνέδριο Ιστορίας "Το Βυζάντιο ανάμεσα στην αρχαιότητα και τη σύγχρονη Ελλάδα" ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Η επίδραση της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας στο Βυζαντινό Πολιτισμό Μαθητική Κοινότητα

Διαβάστε περισσότερα

Φύλλο εργασίας E ομάδας

Φύλλο εργασίας E ομάδας Φύλλο εργασίας E ομάδας «δημοκρατικὸν μὲν εἶναι τὸ κληρωτὰς εἶναι τὰς ἀρχάς, τὸ δ αἰρετὰς ὀλιγαρχικόν» (Η ανάδειξη στα αξιώματα με κλήρωση θεωρείται δημοκρατική, ενώ με εκλογή ολιγαρχική ) Αριστοτέλους,

Διαβάστε περισσότερα

Bυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 11: 13ος - μέσα 15ου αι.: Ιστορικό πλαίσιο και Ιστοριογραφία. Γεώργιος Ακροπολίτης: Βίος και Έργο.

Bυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 11: 13ος - μέσα 15ου αι.: Ιστορικό πλαίσιο και Ιστοριογραφία. Γεώργιος Ακροπολίτης: Βίος και Έργο. Bυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 11: 13ος - μέσα 15ου αι.: Ιστορικό πλαίσιο και Ιστοριογραφία. Γεώργιος Ακροπολίτης: Βίος και Έργο. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Οι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία Ενδεικτικοί διδακτικοί στόχοι Οι διδακτικοί στόχοι για τη διδασκαλία της εισαγωγής προσδιορίζονται στο βιβλίο για τον καθηγητή, Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι,

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Ενότητα 3: Βυζαντινή Επιστολογραφία: είδη - χαρακτηριστικά. Συνέσιος ο Κυρηναίος: Βίος και Έργο Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Οι φοιτητές θα έρθουν

Διαβάστε περισσότερα

Η φιλοσοφία και οι επιστήμες στα Αρχαϊκά χρόνια. Μαριάννα Μπιτσάνη Α 2

Η φιλοσοφία και οι επιστήμες στα Αρχαϊκά χρόνια. Μαριάννα Μπιτσάνη Α 2 Η φιλοσοφία και οι επιστήμες στα Αρχαϊκά χρόνια Μαριάννα Μπιτσάνη Α 2 Τι είναι η φιλοσοφία; Φιλοσοφία είναι η επιστήμη που ασχολείται με: ερωτήματα προβλήματα ή απορίες που μπορούμε να αποκαλέσουμε οριακά,

Διαβάστε περισσότερα

32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή

32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή 32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή Η Θεσσαλονίκη, από τα πρώτα βυζαντινά χρόνια, είναι η δεύτερη σημαντική πόλη της αυτοκρατορίας. Αναπτύσσει σπουδαία εμπορική, πνευματική και πολιτική κίνηση, την

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Ενότητα 2-Δ Α6: Οι θεολόγοι του 13ου αιώνα Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ»

Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Σάββατο, 4 Οκτωβρίου 2014 Τμήμα Α Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΣΗΜΕΡΑ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ 7 ΑΙΩΝΕΣ ΣΤΟΧΑΣΜΟΥ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός κεφάλαιο 6 ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΧΩΡΩΝ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΕΣΤΦΑΛΙΑΣ (1453-1648) 2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός Ορισμός Πρόκειται για μια γενικότερη πνευματική

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ http://hallofpeople.com/gr/bio/aquinas.php ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ Ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος φιλόσοφος του δευτέρου μισού του Μεσαίωνα ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης, που έζησε από το 1225 ως το 1274. Υπήρξε ο σημαντικότερος

Διαβάστε περισσότερα

Θουκυδίδου Περικλέους Ἐπιτάφιος

Θουκυδίδου Περικλέους Ἐπιτάφιος Κεφ. 44 (από μετάφραση) Θουκυδίδου Περικλέους Ἐπιτάφιος Θέμα: Παραμυθία προς τους γονείς των νεκρών Τα επιχειρήματα με τα οποία ο Περικλής προσπαθεί να μετριάσει τον πόνο των γονιών Τα επιχειρήματα είναι

Διαβάστε περισσότερα

Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ»

Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Τμήμα 5 ης -6 ης Δημοτικού Σάββατο, 27 Οκτωβρίου 2012 Θαλής ο Μιλήσιος 630/635 π.χ. 543 π.χ. Ο πρώτος φιλόσοφος! Ο Θαλής ο Μιλήσιος ανήκει στους προσωκρατικούς

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΠΡΙΑΜΗ ΒΑΓΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...

Διαβάστε περισσότερα

ηµοσθένης Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων Ἐλευθερίας

ηµοσθένης Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων Ἐλευθερίας ηµοσθένης Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων Ἐλευθερίας 75 76 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ο λόγος του ηµοσθένη «Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων ἐλευθερίας» είναι ένας έπαινος προς το δηµοκρατικό πολίτευµα και αντίστοιχα ένα «κατηγορώ» κατά του

Διαβάστε περισσότερα

Α ΛΥΚΕΙΟ ΑΡΣΑΚΕΙΟΥ ΨΥΧΙΚΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΒΛΕΜΜΥΔΗΣ. Εργασία 8

Α ΛΥΚΕΙΟ ΑΡΣΑΚΕΙΟΥ ΨΥΧΙΚΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΒΛΕΜΜΥΔΗΣ. Εργασία 8 Α ΛΥΚΕΙΟ ΑΡΣΑΚΕΙΟΥ ΨΥΧΙΚΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΒΛΕΜΜΥΔΗΣ Εργασία 8 ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΑΓΝΗΣ ΒΟΥΡΤΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. ΤΑΞΗ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή -Ν.Βλεμμύδης -Έργο -Θεολογικό

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ. Δημητριάδος: Το επιχειρούμενο Σύνταγμα θα αναιρεί τον εαυτό του

Μητρ. Δημητριάδος: Το επιχειρούμενο Σύνταγμα θα αναιρεί τον εαυτό του 02/12/2018 Μητρ. Δημητριάδος: Το επιχειρούμενο Σύνταγμα θα αναιρεί τον εαυτό του / Επικαιρότητα Συνέντευξη του Σεβ. Μητροπολίτου Δημητριάδος κ. Ιγνατίου δημοσιεύεται σήμερα στην εφημερίδα «Πρώτο Θέμα».

Διαβάστε περισσότερα

Πατέρες και Οικουµενικοί Διδάσκαλοι. Πατρολογία Ι (Υ102) Διδάσκων: Συμεών Πασχαλίδης

Πατέρες και Οικουµενικοί Διδάσκαλοι. Πατρολογία Ι (Υ102) Διδάσκων: Συμεών Πασχαλίδης Πατέρες και Οικουµενικοί Διδάσκαλοι ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΣΥΜΕΩΝ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗ Πατρολογία Ι (Υ102) Διδάσκων: Συμεών Πασχαλίδης 1 ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΣΥΜΕΩΝ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗ Οι Πατέρες των πρώτων αιώνων Ποιοι ονοµάζονταν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ (1724-1804)

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ (1724-1804) ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ - ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΙΟΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ 1 ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ (1724-1804) (Η σύντομη περίληψη που ακολουθεί και η επιλογή των αποσπασμάτων από την πραγματεία του Καντ για την ανθρώπινη γνώση,

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1 α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΓΝΩΣΗ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ; Το ερώτημα για το τι είναι η γνώση (τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος γνωρίζει κάτι ή ποια

ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΓΝΩΣΗ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ; Το ερώτημα για το τι είναι η γνώση (τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος γνωρίζει κάτι ή ποια 18 ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΓΝΩΣΗ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ; Το ερώτημα για το τι είναι η γνώση (τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος γνωρίζει κάτι ή ποια χαρακτηριστικά αποδίδουμε σε ένα πρόσωπο το οποίο λέμε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Θα διδαχτούν η Ομήρου Οδύσσεια και οι Ηροδότου Ιστορίες σύμφωνα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Α) ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Λογοτεχνία. Επιλογή Βιβλιογραφίας Μαρίνα Λουκάκη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλολογίας Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Λογοτεχνία. Επιλογή Βιβλιογραφίας Μαρίνα Λουκάκη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλολογίας Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας Εισαγωγή στη Βυζαντινή Λογοτεχνία Επιλογή Βιβλιογραφίας Μαρίνα Λουκάκη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλολογίας Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας Ο κόσμος του Βυζαντίου G. Ostrogorsky, Ιστορία του Βυζαντινού

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Ενότητα 4: Ιστορικό πλαίσιο 6 ου αιώνα. Βυζαντινή Ιστοριογραφία: είδη - χαρακτηριστικά. Προκόπιος και Μαλάλας: Βίος και Έργο. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΗΘΙΚΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΣΚΡΕΚΑ ΝΑΤΑΛΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές;

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ; τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ποια είναι η σχέση των πεποιθήσεών μας με την πραγματικότητα, για να είναι αληθείς και

Διαβάστε περισσότερα

Η αυτοκάθαρση στην Εκκλησία (Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου)

Η αυτοκάθαρση στην Εκκλησία (Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου) Η αυτοκάθαρση στην Εκκλησία (Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου) Date : Μαΐου 7, 2006 Τα σύγχρονα γεγονότα που αφορούν τα λεγόμενα σκάνδαλα στην Εκκλησία ερμηνεύονται ποικιλοτρόπως,

Διαβάστε περισσότερα

Η εκπαίδευση στην αρχαιότητα και στο βυζάντιο

Η εκπαίδευση στην αρχαιότητα και στο βυζάντιο Η εκπαίδευση στην αρχαιότητα και στο βυζάντιο Κωνσταντίνος Λιάκος Β2 49 ο Γυμνάσιο Αθηνών 2011-2012 Η εκπαίδευση στην αρχαιότητα και στο βυζάντιο Πρωτοβάθμια εκπαίδευση Όπως και στον σύγχρονο κόσμο, έτσι

Διαβάστε περισσότερα

Περί Μελαγχολίας. Διδάσκων: Αναπλ. Καθηγητής Δημήτριος Καργιώτης. 2 η ενότητα: «Η μελαγχολία στην αρχαιότητα»

Περί Μελαγχολίας. Διδάσκων: Αναπλ. Καθηγητής Δημήτριος Καργιώτης. 2 η ενότητα: «Η μελαγχολία στην αρχαιότητα» Περί Μελαγχολίας Διδάσκων: Αναπλ. Καθηγητής Δημήτριος Καργιώτης 2 η ενότητα: «Η μελαγχολία στην αρχαιότητα» Περιγραφή θεματικής ενότητας: Το σύστημα των τεσσάρων χυμών και η αρχή της μίμησης. Σύντομη αναφορά

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΕ ΘΕΣΕΙΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΕ ΘΕΣΕΙΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΕ ΘΕΣΕΙΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ: 1ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟΥ ΤΑΞΗ: Β ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ: 23 ΑΓΟΡΙΑ: 13 ΚΟΡΙΤΣΙΑ: 10 ΕΚΠΟΝΗΣΗ: ΛΙΑΠΗ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ:

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ LypCh1:Layout 1 copy 11/13/08 8:53 PM Page 3 ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΛΥΠΟΥΡΛΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΜΗΡΟ ΣΤΟΝ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2008 LypCh1:Layout 1 copy 11/13/08 8:53 PM Page

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΛ ΑΛΙΑΡΤΟΥ Σχ. Έτος ΟΜΑΔΑ: Κατερίνα Αραπίτσα Κατερίνα Βίτση Ειρήνη Γκραμόζι Σοφία Ντασιώτη

ΓΕΛ ΑΛΙΑΡΤΟΥ Σχ. Έτος ΟΜΑΔΑ: Κατερίνα Αραπίτσα Κατερίνα Βίτση Ειρήνη Γκραμόζι Σοφία Ντασιώτη ΓΕΛ ΑΛΙΑΡΤΟΥ Σχ. Έτος 2015-2016 ΟΜΑΔΑ: Κατερίνα Αραπίτσα Κατερίνα Βίτση Ειρήνη Γκραμόζι Σοφία Ντασιώτη Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΒΑΦΗ Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Β ΤΑΞΗ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Β ΤΑΞΗ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Β ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 24 ΜΑΪΟΥ 2003 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΛΥΣΕΙΣ ΓΝΩΣΤΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Γιατί εγώ τόσο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Ον/μο:.. Α Λυκείου Γεν. Παιδείας 19-01-14 ΚΕΙΜΕΝΟ : Η αξία του διαλόγου Ο διάλογος ως κανόνας ζωής γεννήθηκε στον τόπο αυτόν που ζούμε. Και δεν εξυπονοούμε μονάχα το φιλοσοφικό

Διαβάστε περισσότερα

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES.

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα

Διαβάστε περισσότερα

ΦΟΡΜΑ ΣΧΕΔΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΦΟΡΜΑ ΣΧΕΔΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΦΟΡΜΑ ΣΧΕΔΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Στοιχεία εκπαιδευτικού Ονοματεπώνυμο: Μαρκαντωνάτος Δημήτρης Βαθμίδα: Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Ειδικότητα: Φιλόλογος E-mail: dmark@acn.gr, dmark@sch.gr Τίτλος μαθήματος: Οι θεσμοί

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1o ΘΕΜΑ

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1o ΘΕΜΑ Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 6400 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α 1o ΘΕΜΑ 1.α. Να επιλέξετε και να γράψετε τη σωστή απάντηση για κάθε ομάδα από τις ακόλουθες ερωτήσεις: 1. Η ομηρική εποχή ονομάζεται επίσης:

Διαβάστε περισσότερα

Η φιλοσοφία και οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι

Η φιλοσοφία και οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι ύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Υιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Η φιλοσοφία και οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι 12 ο Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης 12 Δεκεμβρίου 2012 Κατερίνα Φατζοπούλου-Σζημαγιώργη Σί σημαίνει φιλοσοφία; Υιλώ

Διαβάστε περισσότερα

Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι Εισαγωγή

Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι Εισαγωγή Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι Εισαγωγή ΘΟΥΚΥ Ι ΗΣ ΟΛΟΡΟΥ ΑΛΙΜΟΥΣΙΟΣ Η ΖΩΗ ΤΟΥ Α. Ελεύθερης ανάπτυξης 1. Να γράψετε ένα κατατοπιστικό βιογραφικό σηµείωµα για το Θουκυδίδη, που θα µπορούσε να αποτελέσει

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82 ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82 1.Α. Ο ρόλος και η λειτουργία του Προλόγου ως δομικό στοιχείο της τραγωδίας: Ο πρόλογος μιας τραγωδίας αποτελεί τα πρώτο από τα απαγγελλόμενα μέρη και εκτελείται από τους

Διαβάστε περισσότερα

Φιλικές σχέσεις και συγκρούσεις με τους Βούλγαρους και τους Ρώσους Α. Οι Βούλγαροι α μέρος

Φιλικές σχέσεις και συγκρούσεις με τους Βούλγαρους και τους Ρώσους Α. Οι Βούλγαροι α μέρος Φιλικές σχέσεις και συγκρούσεις με τους Βούλγαρους και τους Ρώσους Α. Οι Βούλγαροι α μέρος Βούλγαροι Αρχικά ζουν σε εδάφη του Βυζαντίου εμποδίζουν άλλους λαούς να μετακινηθούν Αργότερα ιδρύουν κράτος προσπαθούν

Διαβάστε περισσότερα

Τα αυτοκρατορικά εγκώμια στην παλαιολόγεια περίοδο

Τα αυτοκρατορικά εγκώμια στην παλαιολόγεια περίοδο Τα αυτοκρατορικά εγκώμια στην παλαιολόγεια περίοδο Οι προϋποθέσεις για την άνθηση του είδους Οι εκπρόσωποι Οι περιστάσεις συγγραφής και εκφώνησης Η παράδοση των κειμένων Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Το είδος του αυτοκρατορικού

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. 1. Θέματα Ερμηνείας και Θεολογίας των Επιστολών του Αποστόλου Παύλου. 2. Πατερική Ερμηνευτική.

ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. 1. Θέματα Ερμηνείας και Θεολογίας των Επιστολών του Αποστόλου Παύλου. 2. Πατερική Ερμηνευτική. ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ECTS ECTS 1. Mεθοδολογία και κριτική του κειμένου της Καινής Διαθήκης. 2. Ζητήματα Ερμηνείας και Ερμηνευτικής της Καινής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ - ΠΟΛΙΤΙΚΑ Ενότητα 12η (Α 2, 5-6) - Ο άνθρωπος είναι «ζ?ον πολιτικ?ν»

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ - ΠΟΛΙΤΙΚΑ Ενότητα 12η (Α 2, 5-6) - Ο άνθρωπος είναι «ζ?ον πολιτικ?ν» 1. Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΑΙ Ο ΣΤΟΧΟΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΟΝΤΟΤΗΤΩΝ (ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ, ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ) Σύμφωνα με τις διδασκαλίες του Αριστοτέλη, υπάρχουν τρία είδη κοινωνικών οντοτήτων ή διαφορετικά, ομάδων

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 4459 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ

Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 4459 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 4459 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α 1ο ΘΕΜΑ 1.α. (Ι). Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις ως προς την ορθότητά τους, γράφοντας τη λέξη Σωστό ή Λάθος δίπλα από τον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος και τον τόνο της αποτίμησης γ) τα στοιχεία της ιστορικής

Διαβάστε περισσότερα

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ H ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ Στην εποχή του Θουκυδίδη πραγματοποιείται ένα σπουδαίο γεγονός που έγινε βασική αιτία να εξασθενίσουν οι Αρχαίες Ελληνικές πόλεις καθώς να συντριβή το πολιτισμικό μεγαλείο της αρχαίας

Διαβάστε περισσότερα

1ος Πανελλαδικός Μαθητικός Διαγωνισμός Φιλοσοφικού Δοκιμίου. Η φιλοσοφία ως τρόπος ζωής Αρχαία ελληνική φιλοσοφία

1ος Πανελλαδικός Μαθητικός Διαγωνισμός Φιλοσοφικού Δοκιμίου. Η φιλοσοφία ως τρόπος ζωής Αρχαία ελληνική φιλοσοφία 1ος Πανελλαδικός Μαθητικός Διαγωνισμός Φιλοσοφικού Δοκιμίου Η φιλοσοφία ως τρόπος ζωής Αρχαία ελληνική φιλοσοφία προκριματική φάση 18 Φεβρουαρίου 2012 υπό την Αιγίδα του ΥΠΔΒΜΘ Διοργάνωση Τμήμα Φιλοσοφίας

Διαβάστε περισσότερα

Λυσίου Κατὰ Φίλωνος οκιµ ασίας

Λυσίου Κατὰ Φίλωνος οκιµ ασίας Λυσίου Κατὰ Φίλωνος οκιµ ασίας 26 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Το πρόγραµµα της Β Ενιαίου Λυκείου Θεωρητικής Κατεύθυνσης για την Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραµµατεία, όπως αυτό ορίστηκε από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΒΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΒΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΒΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Μόνο με το αίσθημα μπορείς να διδάξεις. Αν καθήσεις στην έδρα η ποίηση θα φύγει από το παράθυρο. «Κώστας Μόντης» Βασικές αρχές: 1) Το λογοτεχνικό

Διαβάστε περισσότερα

Το ρωμαϊκό κράτος κλονίζεται

Το ρωμαϊκό κράτος κλονίζεται Ι. Η ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 1. Από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Ας διαβάσουμε τι θα μάθουμε στο σημερινό μάθημα: Σκοπός: Σκοπός του παρόντος μαθήματος είναι να απαντήσουμε σε ένα «γιατί»: Γιατί χρειάστηκε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ 1. Να γράψετε ένα κείµενο, όπου θα αναφέρετε τα στοιχεία που συναγάγουµε για τη δοµή και τη λειτουργία της αθηναϊκής πολιτείας από τον «Ὑπὲρ Μαντιθέου» λόγο.

Διαβάστε περισσότερα

Για παραπομπή : Μιχαήλ Γαβράς

Για παραπομπή : Μιχαήλ Γαβράς Βενέτης Ευάγγελος,, 2005, Εγκυκλοπαίδεια Περίληψη : Ο ήταν λόγιος της υστεροβυζαντινής περιόδου. Έζησε το 14ο αιώνα και υπήρξε μέλος της βυζαντινής γραφειοκρατίας. Ασχολήθηκε με τη ρητορεία και έχει μεγάλο

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ Ἱστορίης Ἐπίσκεψις Μάθημα: Βυζαντινή Ιστορία ιδάσκουσα: Ειρήνη Χρήστου Ειρήνη Χρήστου Βυζαντινή Ιστορία Ειρήνη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ. Ολυμπία Μπάρμπα Μπάμπης Χιώτης Κων/να Μάγγου 2017, Β3 Γυμνασίου

ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ. Ολυμπία Μπάρμπα Μπάμπης Χιώτης Κων/να Μάγγου 2017, Β3 Γυμνασίου ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ Ολυμπία Μπάρμπα Μπάμπης Χιώτης Κων/να Μάγγου 2017, Β3 Γυμνασίου ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ H Βυζαντινή Αυτοκρατορία (αλλιώς Βυζάντιο, Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Κ.Δ. και ιστορία εποχής της Καινής Διαθήκης

Εισαγωγή στην Κ.Δ. και ιστορία εποχής της Καινής Διαθήκης Εισαγωγή στην Κ.Δ. και ιστορία εποχής της Καινής Διαθήκης Μάθημα 6 : Σωτήριος Σ. Δεσπότης Θεολογική Σχολή Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας ΤΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΙΙ (Λουκάς-Πράξεις) 2 Ευαγγέλιο = χαρμόσυνη αγγελία

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου

Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου Ήταν γύρω στον 11 ου αι. στα χρόνια του Αλέξιου Κομνηνού όταν στην Κωνσταντινούπολη ξέσπασε με νέα διαμάχη. Άνθρωποι των γραμμάτων και μη,

Διαβάστε περισσότερα

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης.

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Οι Άγιοι της. Ενότητα 5: Άγιοι Αρχιεπίσκοποι της Συµεών Πασχαλίδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Ποτέ δεν έλειψαν από το Άγιον Όρος οι έμπειροι πνευματικοί πατέρες

Ποτέ δεν έλειψαν από το Άγιον Όρος οι έμπειροι πνευματικοί πατέρες 1 Ιουνίου 2018 Ποτέ δεν έλειψαν από το Άγιον Όρος οι έμπειροι πνευματικοί πατέρες Άγιον Όρος / Αγιορείτικες Ιχνογραφές Γέροντας Πλακίδας Ντεσέιγ, Καθηγούμενος Ι.Μ. Αγίου Αντωνίου του Μεγάλου στη Γαλλία

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Ενότητα 6: Ιστορικό Πλαίσιο 8ου-9ου αιώνα: Σκοτεινοί αιώνες-εικονομαχία. Θεοφάνης: Βίος και Έργο. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Οι φοιτητές θα

Διαβάστε περισσότερα

2. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

2. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ 2. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ Συμπλήρωση κενών ακόλουθες λέξεις (τρεις λέξεις περισσεύουν): βιβλιοθήκη, Βαλκανική, ανθρωπιστικός, πανεπιστήμιο, χειρόγραφο, Ιταλική, τυπογραφία, σπάνιος. Η Αναγέννηση και

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ. Από τις πέντε (5) ερωτήσεις να απαντήσεις στις τρεις (3). Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με τέσσερις (4) μονάδες.

ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ. Από τις πέντε (5) ερωτήσεις να απαντήσεις στις τρεις (3). Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με τέσσερις (4) μονάδες. ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ Μάθημα: Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία Τάξη: Β Γυμνασίου Ενότητα: Οι πρώτοι αιώνες του Βυζαντίου Χρόνος εξέτασης: 45 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Από τις πέντε (5) ερωτήσεις να απαντήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Ἰσοκράτους Ἀρεοπαγιτικός

Ἰσοκράτους Ἀρεοπαγιτικός Ἰσοκράτους Ἀρεοπαγιτικός 124 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ο Ἀρεοπαγιτικός λόγος του Ισοκράτη είναι το τελευταίο από τα ρητορικά κείµενα που διδάσκεται σύµφωνα µε το Πρόγραµµα Σπουδών στη Θεωρητική Κατεύθυνση της

Διαβάστε περισσότερα

Ειδίκευση: Βυζαντινή Ιστορία

Ειδίκευση: Βυζαντινή Ιστορία Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Βυζαντινός κόσμος: Ιστορία και Αρχαιολογία Ειδίκευση: Βυζαντινή Ιστορία Εξεταστέα Ύλη Ύλη Γραπτών Εξετάσεων Για τις γραπτές

Διαβάστε περισσότερα

Πανήγυρη Αγίου Γεωργίου 2016

Πανήγυρη Αγίου Γεωργίου 2016 1 Πανήγυρη Αγίου Γεωργίου 2016 Αγαπητοί μου Αδελφοί, λίγες ημέρες μετά από τη λαμπρή πανήγυρη της Ανάστασης του Κυρίου, πλημμυρισμένοι από πνευματική χαρά εορτάζουμε σήμερα τον Μεγαλομάρτυρα Άγιο Γεώργιο,

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτεύματα Πολιτειακές εξελίξεις

Πολιτεύματα Πολιτειακές εξελίξεις Αρχαϊκή εποχή (750-480 π.χ) Πολιτεύματα Πολιτειακές εξελίξεις Σελ. 92-94 1 Δεμοιράκου Μαρία, φιλόλογος Ο Θεσμός της πόλης-κράτους και τα πολιτεύματα Μέσα στο θεσμό της πόλης κράτους λειτούργησαν κοινωνικοί

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Ιστορία (55ΑΥ2) Διδάσκων: Α. Farrington (email: eduserv@otenet.gr. Έλεγχος προόδου (Ενότητες 4 5)

Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Ιστορία (55ΑΥ2) Διδάσκων: Α. Farrington (email: eduserv@otenet.gr. Έλεγχος προόδου (Ενότητες 4 5) Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Ιστορία (55ΑΥ2) Διδάσκων: Α. Farrington (email: eduserv@otenet.gr 1. Ποια από τις ακόλουθες μάχες δεν έχει σχέση με τους Μηδικούς Πολέμους; α. η μάχη της Μυκάλης β. η μάχη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Καρακουλάκη Ειρήνη Κεϊβανίδου Όλγα Κουρπέτη Γεωργία

Καρακουλάκη Ειρήνη Κεϊβανίδου Όλγα Κουρπέτη Γεωργία Αρχαία Ελληνικά στη Μέση εκπαίδευση: Γνωστικό αντικείμενο και διδακτικές προσεγγίσεις Θέμα εργασίας: Τα τρία είδη του Ρητορικού λόγου στο Γυμνάσιο Καρακουλάκη Ειρήνη Κεϊβανίδου Όλγα Κουρπέτη Γεωργία «Ἔστιν

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Ενότητα 1: Εισαγωγή στις έννοιες και τα εγχειρίδια της βυζαντινής φιλολογίας. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Mια πρώτη επαφή με τη Βυζαντινή Φιλολογία.

Διαβάστε περισσότερα

Φιλομήλα Λαπατά: συνέντευξη στην Μαρία Χριστοδούλου

Φιλομήλα Λαπατά: συνέντευξη στην Μαρία Χριστοδούλου Φιλομήλα Λαπατά: συνέντευξη στην Μαρία Χριστοδούλου December 13, 2018 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ Η αναγνωρισμένη και καταξιωμένη συγγραφέας στο χώρο της Φιλομήλα Λαπατά κάνει την εμφάνισή της με το νέο της

Διαβάστε περισσότερα

VIDEOφιλοσοφείν: Η τεχνολογία στην υπηρεσία της Φιλοσοφίας

VIDEOφιλοσοφείν: Η τεχνολογία στην υπηρεσία της Φιλοσοφίας VIDEOφιλοσοφείν: Η τεχνολογία στην υπηρεσία της Φιλοσοφίας Παραδείγματα διδακτικής αξιοποίησης video στο μάθημα των Αρχών Φιλοσοφίας (Β Λυκείου Γενική Παιδεία) 3 ο ΓΕ.Λ. ΠΕΙΡΑΙΑ 27 ΜΑΡΤΙΟΥ 2015 Μαλεγιαννάκη

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Α. ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Α. ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ / ΙΣΤΟΡΙΚΟ 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η φιλοσοφία. Έννοια και περιεχόμενο 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η εξέλιξη της φιλοσοφίας και η οντολογία Ι. Εισαγωγή... 25 ΙΙ. Η προσωκρατική φιλοσοφία...

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ: ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ: ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ: ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ 1.α. Το κείμενο: Ο Μακρυγιάννης άρχισε να γράφει τα Απομνημονεύματα στις 26 Φεβρουαρίου του 1829 στο Άργος όπου είχε οριστεί Γενικός Αρχηγός της Εκτελεστικής Δυνάμεως

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Ενότητα 2-Δ Β7: Διάλυση του Σχολαστικισμού- Γουλιέλμος Όκκαμ Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Κλαίρη Θεοδώρου: Στην Ελλάδα ο διχασμός καλά κρατεί

Κλαίρη Θεοδώρου: Στην Ελλάδα ο διχασμός καλά κρατεί Κλαίρη Θεοδώρου: Στην Ελλάδα ο διχασμός καλά κρατεί 11/12/2018-8:11 Ένα κρύο απόγευμα στις αρχές του Δεκέμβρη, λίγο πριν παρουσιάσει το νέο της βιβλίο στη Λάρισα, η Κλαίρη Θεοδώρου αποδέχεται την πρόσκλησή

Διαβάστε περισσότερα

"Γλώσσα και γλωσσικές ποικιλίες"

Γλώσσα και γλωσσικές ποικιλίες [Διδακτικές Δοκιμές] "Γλώσσα και γλωσσικές ποικιλίες" Ενότητες Α' Λυκείου Θέμα: Οργάνωση του λόγου με αιτιολόγηση Ενότητα "Γλώσσα και γλωσσικές ποικιλίες" Έκφραση-Έκθεση Α' Λυκείου Διδακτική δοκιμή Κυριακή

Διαβάστε περισσότερα

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης.

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Οι Άγιοι της. Ενότητα 1: Θεσσαλονίκη: Ιστορικά και Πολιτισµικά Χαρακτηριστικά Συµεών Πασχαλίδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΕ. Θέμα: Απόδειξη του ότι η αρετή μπορεί να διδαχτεί είναι η ίδια η αγωγή των νέων στην Αθήνα.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΕ. Θέμα: Απόδειξη του ότι η αρετή μπορεί να διδαχτεί είναι η ίδια η αγωγή των νέων στην Αθήνα. ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΕ Θέμα: Απόδειξη του ότι η αρετή μπορεί να διδαχτεί είναι η ίδια η αγωγή των νέων στην Αθήνα. Οι φορείς της αγωγής στην Αθήνα Βαθμίδες αγωγής Παιδευτικά μέσα A).. α).......

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ. Βελγίου: «Αναμένοντες τον Πατριάρχη του Γένους»

Μητρ. Βελγίου: «Αναμένοντες τον Πατριάρχη του Γένους» 27/09/2019 Μητρ. Βελγίου: «Αναμένοντες τον Πατριάρχη Γένους» Οικουμενικό Πατριαρχείο / Μητροπόλεις Οικουμενικού Θρόνου Το έτος 2019, με συμπλήρωση πενήντα ετών από ίδρυση Ιεράς Μητροπόλεως Βελγίου, Εξαρχίας

Διαβάστε περισσότερα

Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους. Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ.

Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους. Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ. Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ. Διαπιστώσεις Α. Δεν εντοπίζονται άμεσοι φιλολογικοί δεσμοί με τους

Διαβάστε περισσότερα

Fake News ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ. Γραμμή βοηθείας Ενημέρωση-Επαγρύπνηση Γραμμή παράνομου περιεχομένου

Fake News ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ. Γραμμή βοηθείας Ενημέρωση-Επαγρύπνηση Γραμμή παράνομου περιεχομένου Fake News ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ 210 6007686 www.safeline.gr Γραμμή βοηθείας Ενημέρωση-Επαγρύπνηση Γραμμή παράνομου περιεχομένου Η διασπορά ψευδών ειδήσεων ήταν και συνεχίζει να είναι ένα

Διαβάστε περισσότερα

Σπίτι μας είναι η γη

Σπίτι μας είναι η γη Σπίτι μας είναι η γη 1.α. Ο αρχηγός των Ινδιάνων λέει ότι η φύση είναι το σπίτι τους. Τι εννοεί; β. Πώς βλέπει ο λευκός τη φύση, σύμφωνα με τον Ινδιάνο; α. Η πρόταση αυτής της αγοραπωλησίας ήταν εντελώς

Διαβάστε περισσότερα

Η συγγραφέας μίλησε για το νέο της μυθιστόρημα με τίτλο "Πώς υφαίνεται ο χρόνος"

Η συγγραφέας μίλησε για το νέο της μυθιστόρημα με τίτλο Πώς υφαίνεται ο χρόνος Σοφία Δημοπούλου: «Το παρελθόν μάς καθορίζει» Η συγγραφέας μίλησε για το νέο της μυθιστόρημα με τίτλο "Πώς υφαίνεται ο χρόνος" Συνέντευξη στη Λεμονιά Βασβάνη Το "Πώς υφαίνεται ο χρόνος" απασχολεί τη Σοφία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ. Εργασία για το σπίτι. Απαντούν μαθητές του Α1 Γυμνασίου Προσοτσάνης

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ. Εργασία για το σπίτι. Απαντούν μαθητές του Α1 Γυμνασίου Προσοτσάνης ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Εργασία για το σπίτι Απαντούν μαθητές του Α1 Γυμνασίου Προσοτσάνης 1 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Απαντά η Μαρίνα Βαμβακίδου Ερώτηση 1. Μπορείς να φανταστείς τη ζωή μας χωρίς

Διαβάστε περισσότερα

Bυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 7: Μέση βυζαντινή περίοδος: Ιστορικό πλαίσιο και Ιστοριογραφία. Ιωσήφ Γενέσιος: Βίος και Έργο Κιαπίδου

Bυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 7: Μέση βυζαντινή περίοδος: Ιστορικό πλαίσιο και Ιστοριογραφία. Ιωσήφ Γενέσιος: Βίος και Έργο Κιαπίδου Bυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 7: Μέση βυζαντινή περίοδος: Ιστορικό πλαίσιο και Ιστοριογραφία. Ιωσήφ Γενέσιος: Βίος και Έργο Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Οι φοιτητές

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΝΑΡΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. Σκεπτικό της δραστηριότητας Βασική ιδέα του σεναρίου

ΣΕΝΑΡΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. Σκεπτικό της δραστηριότητας Βασική ιδέα του σεναρίου ΣΕΝΑΡΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Τίτλος: Ο Σωκράτης και η εποχή του Συγγραφέας: Καλλιόπη Στυλιανή Κοντιζά Γνωστικό Αντικείμενο: Ανθολόγιο Φιλοσοφικών Κειμένων Τάξη: Γ Γυμνασίου Κείμενο: Κεφάλαιο 3 ο : Σωκράτης και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΒΥΦΦ198 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΟΛΑ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Βυζαντινή Γραμματεία (11ος-15ος αι.). Ιστοριογραφία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ, ΒΙΒΛΙΟ 3 ο,70 (1,2)

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ, ΒΙΒΛΙΟ 3 ο,70 (1,2) ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ, ΒΙΒΛΙΟ 3 ο,70 (1,2) Εμφύλια διαμάχη στην Κέρκυρα Μετά την καταστολή της αποστασίας των Μυτιληναίων από τους Αθηναίους και την κατάληψη των Πλαταιών από τους Σπαρτιάτες(427π.Χ.),

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Ενότητα 2-Δ Α1-2: Υστεροβυζαντινοί θεολόγοι Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Επιμέλεια εργασίας: Παναγιώτης Γιαννόπουλος Περιεχόμενα Ερώτηση 1 η : σελ. 3-6 Ερώτηση 2 η : σελ. 7-9 Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 2 Ερώτηση 1 η Η συγγραφέας

Διαβάστε περισσότερα

Γ Λυκείου Αρχαία θεωρητικής κατεύθυνσης. Αριστοτέλης

Γ Λυκείου Αρχαία θεωρητικής κατεύθυνσης. Αριστοτέλης 1 ηµ. Τζωρτζόπουλος ρ. Φιλοσοφίας Σχολικός Σύµβουλος ΠΕ02 Γ Λυκείου Αρχαία θεωρητικής κατεύθυνσης Αριστοτέλης Ενότητα 15η 1. Μετάφραση Γι αυτόν που ασχολείται µε το σύστηµα διακυβέρνησης, πιο ειδικά µε

Διαβάστε περισσότερα

Άρθρο του Σταμάτη Σουρμελή*

Άρθρο του Σταμάτη Σουρμελή* Άρθρο του Σταμάτη Σουρμελή* Το ζήτημα της αποτελεσματικής Διοίκησης - Ηγεσίας, απασχόλησε, απασχολεί και θα απασχολεί όλους εκείνους που επιδιώκουν την αποτελεσματικότητα, την προσωπική βελτίωση, την κοινωνική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΑΔΙΑΒΑΙΝΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ. Πολιτιστικό πρόγραμμα με βάση την Ιστορία της Ε Δημοτικού

ΠΕΡΙΑΔΙΑΒΑΙΝΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ. Πολιτιστικό πρόγραμμα με βάση την Ιστορία της Ε Δημοτικού ΠΕΡΙΑΔΙΑΒΑΙΝΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ Πολιτιστικό πρόγραμμα με βάση την Ιστορία της Ε Δημοτικού Υπεύθυνη Εκπαιδευτικός: Χρύσα Κουράκη, Δασκάλα, Δρ. Παιδικής Λογοτεχνίας Παν/μίου Ιωαννίνων

Διαβάστε περισσότερα

Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 2: Βυζαντινή Ιστοριογραφία: κείμενα, συγγραφείς, στόχοι και συγγραφικές αρχές.

Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 2: Βυζαντινή Ιστοριογραφία: κείμενα, συγγραφείς, στόχοι και συγγραφικές αρχές. Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 2: Βυζαντινή Ιστοριογραφία: κείμενα, συγγραφείς, στόχοι και συγγραφικές αρχές. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Μια πρώτη επαφή με τη

Διαβάστε περισσότερα

323 Α) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΑ (Γ1, 1-2)/ ΠΛΑΤΩΝΑΣ, ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ (322 Α ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

323 Α) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΑ (Γ1, 1-2)/ ΠΛΑΤΩΝΑΣ, ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ (322 Α ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΑ (Γ1, 1-2)/ ΠΛΑΤΩΝΑΣ, ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ (322 Α 323 Α) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Για όποιον εξετάζει το πολίτευμα, δηλαδή ποια είναι η ουσία του κάθε πολιτεύματος και ποια τα χαρακτηριστικά του, το πρώτο

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Επανάληψη Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Ο Κωνσταντίνος Βυζάντιο 1. Αποφασίζει τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Ανατολή κοντά στο αρχαίο Βυζάντιο: νέο διοικητικό κέντρο η Κωνσταντινούπολη 2. 313

Διαβάστε περισσότερα

www.kalymnikifilia.gr

www.kalymnikifilia.gr Η επιρροή του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής γλώσσας στη διαμόρφωση του ρωσικού εκπαιδευτικού συστήματος (το παράδειγμα των Εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της Μόσχας) ΒΑΝΤΙΜ ΓΙΑΡΟΒΟÏ Kαθηγητής μουσικής

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 Θέµα Α1 Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 Α.1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τα ονόµατα των φιλοσόφων (στήλη Α) και δίπλα την έννοια (στήλη Β) που συνδέεται µε τον καθένα: Α

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Θέµα Α1 Α.1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τα ονόµατα των φιλοσόφων (στήλη Α) και δίπλα την έννοια (στήλη Β) που συνδέεται µε τον

Διαβάστε περισσότερα