ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ"

Transcript

1 ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Όποια πόρτα κι αν άνοιγα βρισκόμουν μες στα παιδικά μου χρόνια Τ. Λειβαδίτης

2 ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α ΟΜΑΔΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΩΝ/ ΝΑ ΠΟΡΤΑΛΙΟΥ ΕΒΕΛΙΝΑ ΠΑΝΑΡΕΤΑΚΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΖΑΦΕΙΡΑΚΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΜΑΪΝΩΛΑΣ ΜΑΝΩΛΗΣ Β ΟΜΑΔΑ ΜΠΕΡΝΙΔΑΚΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΥΡΘΙΑΝΟΥ ΧΡΥΣΑ ΚΟΥΡΜΟΥΛΗ ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ/ ΠΙΠΕΡΑΚΗ ΡΕΝΙΑ Η ΣΗΑΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΑΚΗΣ ΜΑΤΘΑΙΟΣ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ Γ ΟΜΑΔΑ ΚΛΕΙΔΗΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΡΟΔΟΥΣΑΚΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΤΟΒΑΝΕ ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΝΤΑΡΤΖΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΝΙΚΟΛΟΥΔΑΚΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΚΑΤΣΟΥΡΟΥ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ 2 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΡΕΘΥΜΝΟΥ [2]

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Η Σημασία του παιχνιδιού σελ. 5 Παιχνίδι και ηλικίες/ θεωρίες για το παιχνίδι.σελ. 7 Η θεωρία του Piaget.σελ. 8 Οι πρώτοι ευρετές/η ιερότητα του παιχνιδιού.σελ. 10 Το παιχνίδι μέσα από την τέχνη σελ. 12 Το παιχνίδι στην αρχαιότητα σελ. 21 Το παιχνίδι στο Βυζάντιο..σελ. 31 Το παιχνίδι στην Τουρκοκρατία.σελ. 32 Το παιχνίδι στη νεότερη Ελλάδα.. σελ. 32 Παιχνίδια της αρχαιότητας που παίζονται και σήμερα σελ. 38 Ηλεκτρονικό παιχνίδι..σελ. 40 Εθισμός στα Video Games.σελ. 42 Αίτια εθισμού στα ηλεκτρονικά παιχνίδια...σελ. 44 Τύποι ηλεκτρονικών παιχνιδιών... σελ. 45 Ερωτηματολόγιο.σελ. 51 Γραφήματα.σελ. 53 Συμπεράσματα σελ. 67 Παραδοσιακά παιχνίδια στην Κρήτη.σελ. 69 Αντί επιλόγου σελ. 82 Βιβλιογραφία σελ. 83 [3]

4 «Το παιχνίδι ξετυλίγει παντού τη σερπαντίνα του κι η ζωή, αν πραγματικά το θελήσουμε, του υπακούει» Ι. Ηλιοπούλου [4]

5 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ «Ό,τι χρειάζεται η ψυχή ενός παιδιού είναι το φως του ήλιου, τα παιχνίδια, το καλό παράδειγμα και λίγη αγάπη» Φ. Ντοστογιέφσκυ - Αδελφοί Καραμαζώφ Η προέλευση της λέξης παιχνίδι από τις λέξεις παις, παίζω, παιδεία υπογραμμίζει το πόσο αυτή η λέξη έχει σχέση με το παιδί, τη διασκέδαση, την πνευματική καλλιέργεια και την εκπαίδευσή του. Τα παιδιά στην αρχαία Σπάρτη έπαιζαν πολεμικά παιχνίδια και γυμνάζονταν. Στους Ρωμαϊκούς χρόνους στη Ρώμη έπαιζαν με σιδερένια στεφάνια, τυφλόμυγα, πεντόβολα και κότσια. Στο Βυζάντιο τα παιδιά στο σχολείο χαίρονταν να ψάλλουν και να παίζουν. Το παιχνίδι είναι η παγκόσμια γλώσσα των παιδιών. Μέσα απ αυτό μπορούν κι εκφράζονται πιο ευέλικτα, σωστά και πολύπλευρα απ ότι με τον προφορικό λόγο. Πολλοί είναι αυτοί που έχουν τονίσει, πως το παιδί με το παιχνίδι δείχνει τη σωματική, συναισθηματική και κοινωνική του εξέλιξη, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο προσπαθεί να χειρισθεί την πραγματικότητα. Επίσης έχει επισημανθεί η λυτρωτική λειτουργία του παιχνιδιού, με την οποία το παιδί μπορεί να εκτονώσει την έντασή του. Μια άλλη διάσταση του παιχνιδιού είναι η δυνατότητα που δίνει στο παιδί να ξαναζήσει ενεργά και να επεξεργαστεί τραυματικές καταστάσεις, που αρχικά βίωσε παθητικά. Το παιδί είναι δυνατόν ν αλλάξει ρόλο. Η πολυπλευρότητα του παιχνιδιού είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιούν τα παιδιά στην προσπάθειά τους ν αποσαφηνίσουν το άγνωστο ή τρομαχτικό. Μέσα στο προστατευτικό πλαίσιο του παιχνιδιού όλα είναι δυνατά. Μπορεί κάποιος να νιώσει πως είναι να χτυπιέται χωρίς να συμμετέχει σε ξυλοδαρμό. Μπορεί να παίζει με προσωπικά συναισθήματα, που ίσως να ναι επικίνδυνα ή απαγορευμένα στην πραγματικότητα, όπως χαρά, λύπη, οργή και μίσος, χωρίς όμως να κυριεύεται από πανικό ή να χρειάζεται να χρησιμοποιήσει βία. Ό,τι γίνεται δεν είναι παρά ένα παιχνίδι. Όποτε θέλει, μπορεί να βγει απ το πλαίσιο του παιχνιδιού. Το παιχνίδι λοιπόν κατορθώνει και μειώνει την ένταση, αλλά, όταν η ένταση είναι υπερβολικά μεγάλη, παύει να υπάρχει το πραγματικό παιχνίδι και μετατρέπεται σ ένα καταναγκασμό επανάληψης, όπου το παιδί φτιάχνει συνεχώς τα ίδια μ ένα στερεότυπο τρόπο. Όλοι γνωρίζουμε ότι η περιέργεια είναι μια πολύ σημαντική κινητήρια δύναμη, τόσο για τους ανθρώπους όσο και για τα ζώα. Η δε ικανοποίησή της είναι μια ανάγκη που πρέπει να κορεστεί. Για να γίνει, όμως αυτό, [5]

6 μπαίνει σε ενέργεια η εφευρετικότητα και δημιουργικότητα του πνεύματος. Στα παιδιά, λοιπόν, αυτή η δημιουργική περιέργεια εκφράζεται από πολύ μικρή ηλικία με τη μορφή παιχνιδιού. Στο παιχνίδι ένα παιδί μπορεί να δράσει, ν αντιδράσει, να συμμετάσχει, να σκεφτεί κλπ. Έτσι παρατηρούμε ότι στην πλειοψηφία τους τα παιδιά αγαπούν το παιχνίδι, ενώ παράλληλα έχει βρεθεί ότι όσο πιο πολλά και διαφορετικά παιχνίδια παίζει ένα παιδί, τόσο πιο δημιουργικό και πνευματικά ανήσυχο γίνεται. Οι προτιμήσεις του είναι πιο ποικίλες, τα ενδιαφέροντά του πλουσιότερα, ενώ σαν ενήλικας έχει περισσότερες πιθανότητες ν αποκτήσει ευρύτερο φάσμα ενδιαφερόντων, πράγμα που τον κάνει πιο δραστήριο και - γιατί όχι - πιο ευτυχισμένο. Κάτι που είναι σημαντικό και που αφορά την αξία του παιχνιδιού στην εξέλιξη του παιδιού είναι ότι το παιχνίδι, ως δραστηριότητα είναι κατά κύριο λόγο εθελοντική, αυθόρμητη και απορροφητική, ενώ χαρακτηρίζεται και από ελευθερία. Όλα αυτά σε συνδυασμό, κάνουν το παιχνίδι μια συναρπαστική ασχολία για κάθε παιδί, αποτελώντας την αντανάκλαση της ίδιας της ζωής, με τους δικούς του κανόνες συμπεριφοράς, με πνεύμα συνεργασίας και γενικά με όλα εκείνα τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για να ενταχθεί το άτομο αργότερα στην κοινωνία. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το παιχνίδι είναι ένα σημαντικό, μορφωτικό, ηθοπλαστικό και υγιεινό μέσο που συμβάλλει αποφασιστικά στην ανάπτυξη του παιδιού. Κατά πρώτον τη σωματική με τα ομαδικά παιχνίδια που απαιτούν γρήγορες κινήσεις, αποκτώντας ευκαμψία αρθρώσεων, αντοχή στην κόπωση κι επιδεξιότητα. Ενδυναμώνουν το νευρικό σύστημα, διευκολύνουν τη λειτουργία της αναπνοής, εντείνουν την κυκλοφορία του αίματος κι επιφέρουν μια χαλάρωση και ισορροπία. Δεύτερον καλλιεργείται η πνευματική του ανάπτυξη, διότι πειθαρχείται το πνεύμα του, συγκεντρώνεται η προσοχή του, αναπτύσσεται η κρίση, ο συλλογισμός, η φαντασία, η μνήμη. Τρίτον παράλληλα συμβάλλει και στη συναισθηματική του ανάπτυξη, προκαλώντας ευχάριστες συναισθηματικές καταστάσεις οι οποίες συμβάλλουν στην πνευματική ευφορία και γενικά η ψυχή του παιδιού σμιλεύεται και εξευγενίζεται. Ακόμη το παιχνίδι χρησιμεύει στο παιδί ως μέσον για την παροχέτευση της οργής, του φόβου, του μίσους, της ζηλοτυπίας και των άλλων βίαιων συναισθημάτων του. Αποτελεί επίσης σημαντική ασφαλιστική δικλείδα των απωθημένων στο υποσυνείδητο επιθυμιών του, αποκαθιστώντας τη συναισθηματική ισορροπία του. Με το παιχνίδι αναπτύσσεται το κοινωνικό συναίσθημα του παιδιού το οποίο είναι αναγκαίο για την αρμονική του συμβίωση μέσα στην κοινωνία, η αμοιβαία εκτίμηση, αλληλοσεβασμός, η συνεργασία, ο αλτρουισμός και η δικαιοσύνη. Καλλιεργούνται οι αρετές της γενναιότητας, της ειλικρίνειας, της τιμής και της αυτοθυσίας, στεριώνοντας μια ηθική προσωπικότητα. Απ την άλλη καταστέλλονται τα εγωιστικά του ένστικτα, ασκείται η αυτοπειθαρχία, η αυτοκυριαρχία, η υπομονή και επιμονή. Με τη συμβολή σ όλα τα παραπάνω το παιχνίδι αποβαίνει έτσι σαν μέσο αυτοέκφρασης της προσωπικότητας του παιδιού. Το παιχνίδι ενώνει τους ανθρώπους, είναι κοινωνικό, δεν επιτρέπει παραβιάσεις, ατομικές επαναστάσεις και αναρχίες. Αντίθετα, επιτρέπει πολύ λιγότερα απ ό,τι η ίδια η ζωή απαιτεί. Είναι απόλυτα συνδεδεμένο με όλες τις ανθρώπινες τάσεις: με την [6]

7 ανάγκη για διατροφή (παίζουμε δοκιμάζοντας καινούργια και άγνωστα φαγητά), με στην ανάγκη για κίνηση (παιχνίδια αγωνιστικά), με το ένστικτο της ιδιοκτησίας (παιχνίδια διαφόρων συλλόγων),με το σεξουαλικό ένστικτο (φλερτ-χορός), με την τάση για προστασία του ίδιου μας του εαυτού και των άλλων (παιχνίδια παρακολούθησης, μάχης, κλέφτες και αστυνόμοι), με στην ανάγκη για συντροφιά (κοινωνικά-ομαδικά παιχνίδια), με στην τάση για μίμηση(μιμητικά παιχνίδια). Αν ένα παιδί δεν έχει το χρόνο ή την ευκαιρία να παίξει, η ανάπτυξή του θα υποφέρει. Πρόκειται για μια διαδικασία αγωγής, μια αναγκαία αυτό-εκπαίδευση. Μέσα απ το παιχνίδι το παιδί ασκεί τις αισθήσεις του, αποκτά πλούσιες εμπειρίες και παραστάσεις, εμπλουτίζει το συναίσθημά του, διεγείρεται η φαντασία του, εξασκείται στο να σκέφτεται, να κρίνει, να σχεδιάζει. Την αναγκαιότητα και στην παιδαγωγικότητα του παιχνιδιού είχαν τονίσει από την αρχαιότητα ο Πλάτωνας αλλά και οι μεταγενέστεροι παιδαγωγοί όπως o Montaigne,o Rousseau και άλλοι. Το παιχνίδι είναι για το παιδί το καθ εαυτό περιεχόμενο της ύπαρξής του και το σημαντικότερο μέσο το οποίο έχει σαν στόχο τη σωματικοί, πνευματική και συναισθηματική του ανάπτυξη, με πρωταρχικό και κυριότερο στοιχείο, στην ευχαρίστηση, γιατί χωρίς αυτή δεν μπορούμε να μιλάμε για παιχνίδι. Παιχνίδι και ηλικίες Το παιδί στη μικρή του ηλικία, για λόγους ψυχολογικούς, προτιμά τα ατομικά μοναχικά παιχνίδια. Παίζει με τα άψυχα και με τα μικρά ζωάκια, που μπορεί να κυριαρχεί πάνω τους, να ξεθυμαίνει την επιθετικότητά του κακοποιώντας τα αλλά και να τα αγαπά όσο και όποτε αυτό θέλει. Μεγαλώνοντας χρησιμοποιεί στα παιχνίδια του τις εμπειρίες που απόχτησε και που κατασταλάζουν μέσα του σαν γνώσεις. Στην ηλικία των 9-14 χρονών επικρατεί πάλι το «εγώ» και η τάση να διακριθεί και να ξεχωρίσει από τους άλλους. Τα ομαδικά παιχνίδια βοηθούν τα παιδιά αυτής της ηλικίας να ξεπεράσουν αυτή την κρίση της εγωπάθειας και να ενταχθούν ομαλά στο κοινωνικό σύνολο. Οσο οι ψυχοπνευματικές και σωματικές του δυνάμεις τελειοποιούνται και καθώς το παιδί μεγαλώνει, δρα ολοένα και πιο συνειδητά μέσα στο ομαδικό παιχνίδι και αρχίζει να ταυτίζει το ατομικό του συμφέρον με το γενικό της ομάδας, γεγονός, που αποτελεί αρχή της κοινωνικοποίησής του. ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ 1. Βιολογικές θεωρίες Η θεωρία της Πλεονάζουσας Ενεργητικότητας. Ο Herbert Spencer Βρετανός φιλόσοφος και Ψυχολόγος (19ος αιώνας) διατύπωσε τη θεωρία της πλεονάζουσας ενέργειας. Υποστήριζε ότι το παιχνίδι είναι αποτέλεσμα της υπερβολικής ενεργητικότητας, η οποία συσσωρεύεται στο παιδί και πρέπει να απελευθερωθεί.. [7]

8 Η θεωρία της Προγονικής Κληρονομικότητας ή της «Ανακεφαλαίωσης» ο ψυχολόγος G. Stanley Hall παρατήρησε ότι η παιχνιδιάρικη συμπεριφορά αλλάζει με τη ηλικία και υποστήριξε ότι το παιχνίδι των παιδιών αντανακλά την πορεία της εξέλιξης από την προϊστορική εποχή ως σήμερα. Η ιστορία του ανθρώπινου γένους ανακεφαλαιώνεται στην ανάπτυξη του κάθε παιδιού. Θεωρία της προπαρασκευαστικής άσκησης ή Αυτοαγωγής. Ο Γερμανός φιλόσοφος K. Groos στην αρχή μελέτησε το παιχνίδι των ζώων κι αργότερα το παιχνίδι των ανθρώπων υποστήριξε ότι δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο παιχνίδι των παιδιών και των ζώων. Διέκρινε, τόσο στη μάχη-παιχνίδι των ζώων, όσο και στη μιμητική συμπεριφορά των παιδιών, την προετοιμασία για τη ζωή του ενηλίκου. Η ψυχαναλυτική θεωρία ή θεωρία της κάθαρσης. Έχει τις ρίζες της στη θεωρία της κάθαρσης του Αριστοτέλη. Κύριος εκπρόσωπος αυτής της θεωρίας είναι ο Ελβετός ψυχολόγος J. Freud, ο οποίος θεωρεί ότι το παιχνίδι δεν είναι απλώς ένα αναπτυξιακό επίτευγμα ή ένα μέσο για να περάσει το παιδί την ώρα του. Το παιδί μέσα από το παιχνίδι του υποτάσσει κάθε τι που στη ζωή του το εντυπωσίασε ή το απείλησε.μέσα από το παιχνίδι του εκφράζει έμμεσα ή συμβολικά ανησυχίες του, φόβους,επιθυμίες και επαναλαμβάνοντας αυτά τα θέματα ξανά και ξανά δίνει στο παιχνίδι ένα χαρακτήρα κάθαρσης. 2. Κοινωνιολογικές θεωρίες Σύμφωνα με τον Κοινωνιολόγο Μιντ τα στάδια της κοινωνικής ανάπτυξης του παιδιού είναι τρία: α)το προπαρασκευαστικό στάδιο της ασυντόνιστης, δοκιμαστικής και τυχαίας συμπεριφοράς που συνοδεύεται από μιμήσεις β)το στάδιο του ατομικού παιχνιδιού, στο οποίο συχνά αλλάζει ρόλους, όπως αυτού του γιατρού, του μαθητή κ.λ.π έχοντας σημαντικές επιρροές από πρόσωπα κυρίως του στενού περιβάλλοντός του. γ) Το στάδιο του ομαδικού παιχνιδιού, κατά το οποίο συντελείται μετάβαση από τους απλούς ρόλους του ατομικού παιχνιδιού σε οργανωμένους κοινωνικούς ρόλους με κανόνες. 3. Η θεωρία του Piaget Ένας ιδιαίτερα γνωστός για τις μελέτες του ψυχολόγος, ο Piaget, ανέπτυξε τη θεωρία ότι τα παιδιά κατά την ανάπτυξή τους από βρέφη σε ενήλικες, περνούν από τέσσερα διακριτά στάδια: αισθητικοκινητικό, προ-ενεργητικό, συγκεκριμένων νοητικών ενεργειών και τυπικών νοητικών ενεργειών. Αισθητικοκινητικό στάδιο (0-2 ετών) Διαρκεί από τη γέννηση μέχρι περίπου 24 μηνών. Τα μωρά χρειάζονται παιχνίδια που να μπορούν να εξερευνούν με ασφάλεια με το στόμα τους. Προ-ενεργητικό στάδιο (2-7 ετών) [8]

9 Διαρκεί περίπου από την ηλικία των δύο μέχρι των επτά ετών. Τα παιδιά αυτής της ηλικίας δεν μπορούν να σκεφτούν λογικά. Έχουν μεγάλη φαντασία και μαγική σκέψη. Παιχνίδια που τους επιτρέπουν να δοκιμάζουν ρόλους ενηλίκων και να αναπτύσσουν τη φαντασία τους, όπως οι στολές και οι μινιατούρες, είναι ότι καλύτερο για τα παιδιά σ αυτό το στάδιο. Οι παιδαγωγοί προτείνουν επίσης και τις εικόνες, αλλά και παιχνίδια που αναπτύσσουν τη μαθηματική αντίληψη, την ανάγνωση και την αρχή της λογικής σκέψης, όπως τα πάζλ. Συγκεκριμένων νοητικών ενεργειών (7-12 ετών) Τυπικών νοητικών ενεργειών (12 ετών και άνω) Καθ' όλη τη διάρκεια της εφηβείας και στην ενήλικη ζωή, η ικανότητα του παιδιού να σκέφτεται αφηρημένα αναπτύσσεται συνεχώς. Ο χρόνος που αφιερώνει στο παιχνίδι όλο και λιγοστεύει και αντικαθίσταται με χρόνο αφιερωμένο σε συγκεκριμένα χόμπι και ενδιαφέροντα, καθώς και στην κοινωνικοποίηση και τις επαφές με τους φίλους. Αυτές οι δραστηριότητες θα πρέπει να ενθαρρυνθούν και αν γίνεται να συμμετέχουν και οι φίλοι τους. [9]

10 ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΕΥΡΕΤΕΣ Αμέτοχοι στο παιχνίδι δε μένουν οι ήρωες ούτε οι θεοί, που λογίζονταν ενίοτε κι ως ευρετές του παιχνιδιού. Πρωτοστάτης ο Ερμής, ο παιχνιδιάρης κλέφτης, που μωρό ακόμη έκλεψε τα βόδια του Απόλλωνα κι έφτιαξε από το καύκαλο της χελώνας το πρώτο του παιχνίδι, τη λύρα. Στην Αφροδίτη αποδίδεται σύμφωνα με τον Πίνδαρο η επινόηση της ίυγγας, του κατ εξοχήν παιχνιδιού ερωτικής μαντείας, ενώ ένα άλλο παιχνίδι ερωτικής πάλι μαντείας, η «δακτύλων επάλλαξις», θεωρούνταν κατά μία εκδοχή επινόημα της ωραίας Ελένης. Ως κορυφαίο, πάντως, ευρετή γνώριζε η αρχαία παράδοση τον ευφυή ήρωα του Τρωικού πολέμου, Παλαμήδη, γιο του Ναύπλιου και της Ησιόνης ή Κλυμένης, στην επινοητικότητα του οποίου προσέγραψε, μεταξύ άλλων, τα μέτρα και τα σταθμά, τις φρυκτωρίες, κάποια γράμματα του αλφαβήτου και δύο απ τα δημοφιλέστερα παιχνίδια της αρχαιότητας, τους πεσσούς και τους κύβους, που όπως μας πληροφορεί ο Παυσανίας υπήρχε η παράδοση ότι τους ανέθεσε ο ήρωας στο ναό της τύχης στο Άργος. Ειδικότερα το παιχνίδι της πεσσείας το επινόησε, έλεγαν, είτε στην Αυλίδα για να γεμίζουν οι Έλληνες το χρόνο της αναμονής, παίζοντας μάλιστα εκεί και ο ίδιος με τον Πρωτεσίλαο, είτε στην Τροία για να απασχολούνται οι πολεμιστές κατά τη μακρόχρονη πολιορκία οξύνοντας έτσι το μυαλό τους. Εμβληματικά εικονογραφούν τη δεύτερη εκδοχή δεκάδες αγγειογραφήματα από το τελευταίο τρίτο του 6 ου π.χ αιώνα κι εξής, που επιμένουν σχεδόν στερεότυπα στο θέμα των ένοπλων Αχιλλέα κι Αίαντα, αφοσιωμένων στο παιχνίδι τους, με τη θεά Αθηνά συχνά παρούσα ως προσωποποίηση της απαιτούμενης για την περίσταση ευελιξίας, αλλά ίσως και ως κριτή και εγγυήτρια της τήρησης των κανόνων. Το θέμα αυτό βέβαια δε μαρτυρείται στην Ιλιάδα. Όμως και σε συγκεκριμένα πρόσωπα των ιστορικών χρόνων αποδόθηκε η επινόηση διάφορων παιχνιδιών, κι ακόμη συνδέθηκε στενά με τοπικές παραδόσεις. Στους Θράκες, για παράδειγμα, αναγόταν η «άμυστις», ένα παιχνίδι όπου ο παίχτης συνήθως συμποσιαστήςόφειλε να πιει μονορούφι μια μεγάλη κούπα κρασί, ενώ το πιο διαδεδομένο στην Αθήνα συμποσιακό παιχνίδι, ο κότταβος, πιστευόταν ότι ξεκίνησε από τη Σικελία τον πρώιμο 6 ο αιώνα. Με το όνομα του Αρχύτα του Ταραντίνου συνδέθηκε η πλαταγή. Κάποιος ονόματι Κρατίνος θεωρήθηκε ότι εμπνεύστηκε την εφετίνδα, παιχνίδι που παιζόταν στο έδαφος, με τους παίχτες να συναγωνίζονται ποιος θα έριχνε από απόσταση μέσα σε χαραγμένο κύκλο περισσότερα μικροαντικείμενα. Και τη φαινίνδα, ένα από τα πολλά ομαδικά παιχνίδια σφαιρισμού, την επινόησε κατά μία εκδοχή ο παιδοτρίβης Φαινίδας, δίνοντάς της μάλιστα και το όνομά του. Η ΙΕΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ-ΔΙΑΒΑΤΗΡΙΕΣ ΤΕΛΕΤΕΣ-ΕΡΩΤΙΚΗ ΜΑΝΤΕΙΑ Πολλά παιχνίδια σχετίζονται με κάποια θεότητα, με την έννοια είτε της πρώτης επινόησης, της θεϊκής βούλησης και προστασίας, είτε της ενσωμάτωσής τους σ ένα μυθικολατρευτικό πλαίσιο, ή τέλος, της εμπλοκής τους σε τελετές, όπως τα αρχαία Αμφιδρόμια, [10]

11 τα Απατούρια και τα Ανθεστήρια, που σηματοδοτούσαν τα ηλικιακά στάδια μέχρι την έξοδο από την εφηβεία, οπότε γινόταν και συμβολικά ο αποχωρισμός από τα παιχνίδια με την ανάθεσή τους σε Ιερά. Στον Ερμή και το Διόνυσο αφιερώνονταν κατά κανόνα τα αγορίστικα παιχνίδια. Σύμβολα της Αφροδίτης και των Χαρίτων θεωρούνταν οι αστράγαλοι, ενώ οι (!) αστράγαλοι που βρέθηκαν στο Κωρύκιο άντρο, κοντά στους Δελφούς, όπου λατρεύονταν οι Νύμφες και ο Πάνας, αποτελούσαν πιθανότατα αφιερώματα αγοριών και κοριτσιών κατά την έξοδό τους από την εφηβεία, αν και δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο της εκεί χρήσης τους και σε πράξεις μαντικής. Πριν από το γάμο, οι κοπελιές ανέθεταν τα παιχνίδια τους στην Άρτεμη, την Ήρα, την Αφροδίτη και τη Δήμητρα, ευκαιριακά όμως και σε βωμούς Νυμφών και σε ποτάμιες θεότητες. Κι ανάμεσα σ αυτά, το προσφιλέστερο όλων, η κούκλα, να συμβολίζει στη διαβατήρια τελετή του γάμου την αγνότητα που θ αποχωρίζονταν, τη γονιμότητα που προσδοκούσαν. Όμως και σε μαντικές και μαγικές πράξεις βρίσκουμε το παιχνίδι! Το πλαταγώνιον, πολύ διαδεδομένο, το έπαιζαν όσοι ερωτευμένοι επιθυμούσαν διακαώς να μάθουν αν τους αγαπούσε το ταίρι τους, κάπως ανάλογα δηλαδή με το δικό μας μάδημα της μαργαρίτας που συνοδεύεται από τη στερεότυπη φράση : «μ αγαπά, δε μ αγαπά». Τοποθετώντας ο παίκτης στο ένα του χέρι πέταλο παπαρούνας ή ανεμώνας το χτυπούσε με το άλλο και, ανάλογα με την ένταση του ήχου που έβγαζε το πέταλο, μετρούσε και την αγάπη του προσφιλούς προσώπου ή την απόρριψη. Ο κότταβος, από την άλλη, παιχνίδι συμποσιακό με καταγωγή από τη διονυσιακή λατρεία απέκτησε γρήγορα ερωτικό χαρακτήρα καθώς εντάχθηκε στη χαρμόσυνη ατμόσφαιρα και την ευδιαθεσία που προκαλούσε το άφθονο κρασί κι η παρουσία εταίρων. Ο πότης έπρεπε ν αδειάσει τις τελευταίες σταγόνες του κρασιού μακριά σ ένα ευρύστομο αγγείο, προφέροντας συνάμα το όνομα του ποθητού προσώπου. Αν οι σταγόνες πετύχαιναν το στόχο τους κι άφηναν ήχο αρμονικό, τότε ο οιωνός ήταν ευνοϊκός, σημαίνοντας πως η ερωτική επιδίωξη του παίκτη θα ευοδωνόταν. Η ίυγξ παιζόταν συνήθως από γυναίκες ερωτευμένες ή μελλόνυμφες. Είχε τη μορφή μικρού δίσκου, συνήθως κυκλικού ή τετράγωνου, με ή χωρίς οδοντώσεις στην περιφέρεια, και με οπές στο μέσο, για να περνά το νήμα, τις άκρες του οποίου κρατούσε ο παίκτης με τα δυο του χέρια. Χαλαρώνοντας και τεντώνοντας το νήμα εναλλάξ, ο δίσκος περιστρεφόταν γρήγορα βουίζοντας. Κι όσο διαρκούσαν οι ηχοποιητικές περιστροφές, πρόφερε ο παίχτης μαγικές ρήσεις κι επικλήσεις για την πραγμάτωση των ερωτικών του επιθυμιών. Φαίνεται όμως ότι ευκαιριακά οι μαγικές ρήσεις, για μεγαλύτερη προφανώς αποτελεσματικότητα, γράφονταν κι επάνω στον ίδιο το δίσκο. [11]

12 ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ Ο βασιλιάς της Σπάρτης Αγησίλαος, μας πληροφορεί ο Πλούταρχος, όταν νοσταλγούσε τα αυτοσχέδια αλογάκια της παιδικής του ηλικίας, καβαλίκευε ένα καλάμι κάλαμον περιβεβηκώς ώσπερ ίππον- και καλπάζοντας μοιραζόταν με τα παιδιά του τη χαρά του παιχνιδιού. Η ανθρώπινη στιγμή του βασιλιά που, μακριά από έγνοιες για τα πράγματα της ειρήνης και του πολέμου επιστρέφει, μέσα από μια κύκλια κίνηση, έφιππος και τροπαιοφόρος στον κόσμο όπου πρυτανεύει η φαντασία, αφτιασίδωτη και απροσχημάτιστη, γνήσια και δημιουργική σ έναν κόσμο, όπου το ψεύτικο είναι εξίσου αληθινό με το αληθινό, όπου η προσποίηση είναι ποίηση με την πρωταρχική έννοια της δημιουργίας αλλά και με την τρέχουσα. Και πρέπει να ερμηνεύσουμε τη λαχτάρα του για παιχνίδι όχι ως παλιμπαιδισμό αλλά ως τη βαθιά λαχτάρα των ενηλίκων για παιχνίδι, που ως πράξη, ή έστω ως φορτισμένη πρόθεση, αποτελεί βιολογική ενόρμηση του ανθρώπου. Δεν παίζει μόνος του ο βασιλιάς Αγησίλαος. Τον συντροφεύουν ανά τους αιώνες, μέσα κι έξω από τη γραμματειακή και λογοτεχνική παραγωγή, αμέτρητοι ενήλικες κι ηλικιωμένοι που αφήνονται στη χαρά του παιχνιδιού. Θα αναφερθούμε στο παράδειγμα του Νίκου Φωκά «Μαγνητοφωνημένο Κουαρτέτο» : Αλλέγκρο τρυφερό με τη σειρά το βιολοντσέλο Παίρνει το θέμα και τη χάρη του βιολιού Θυμίζει ένα παππού που παίζει Με παιχνιδάκι του εγγονού δείχνοντας ταυτοχρόνως Αδιάψευστη μ αυτόν οικογενειακή ομοιότητα. Είναι αλήθεια πως η νοσταλγία προϋποθέτει απόσταση τόπων και χρόνων. Κι είναι αλήθεια πως η προχωρημένη ηλικία αναζητά συχνά την παιδική της ξαναβγάζοντας στην επιφάνεια, ανάμεσα σε άλλα, τραυματικές εμπειρίες, ελλείψεις, ανικανοποίητες επιθυμίες. Χαρακτηριστικοί είναι οι στίχοι του Σπύρου Κατσίμη από το ποίημα «Ο συλλέκτης» (1996). Στο παλιό κτίριο με την αυλή Και τον αδέσποτο σκύλο Εζούσε μοναχός του ο γέρος αυτός - Ανάμεσα σε άχρηστα σιδερικά και ξύλα- Πλουτίζοντας τη συλλογή του με παιγνίδια Που τα στερήθηκε μικρός. Από την άλλη, ο Ράλλης Κοψίδης-μαθητής του Κόντογλου- που γεννήθηκε το 1929 στη Μύρινα παλιννοστεί ζωγραφικά στα παιδικά του χρόνια στο Κάστρο έτσι έλεγαν παλιά τη Μύρινα. Και προσωποποιεί το νόστο αυτό με την εμβληματική εικόνα ενός μικρού αγοριού-προφανώς ο ίδιος, αλλά και όποιος άλλος της τότε αγοροπαρέας του που με φόντο το θαλασσόβρεχτο βενετσιάνικο κάστρο ή τον Ρωμέικο γιαλό κρατά ευλαβικά στα χέρια του σαν ακριβό ανάθημα μια τσίγκινη αυτοσχέδια «καράβα». Αναφορά στο παιχνίδι κάνει επίσης και στα δύο του εικονογραφημένα βιβλία «Κάστρο ηλιόκαστρο» και «Το Τετράδιο του Γυρισμού», όπου εδώ κι εκεί, μέσα στο προσφιλές σκηνικό της παιδικής του ηλικίας, που το ξανακατοικεί για λίγο ως ασπρομάλλης πια επισκέπτης, αναδύονται παλλόμενες εικόνες και αναμνήσεις παιχνιδιών Καραγκιόζηδες, αυτοσχέδια πολεμικά, μα προπαντός οι «καράβες». Γράφει γι αυτές τις τελευταίες : «με τούτα τα σκαριά στο χέρι λέγαμε και τα κάλαντα από πόρτα σε πόρτα. [12]

13 Ξέραμε απ έξω τα ονόματα των σκαφών και όλα τα καθέκαστα από την αρματωσιά τους. Τα βάφαμε με τις περισσευούμενες μπογιές που πετούσαν στο ταρσανά. Χύναμε μολύβι σ ένα καλούπι από πέτρα που το σκαλίζαμε με πολλή προσοχή κι έτσι φτιάχναμε τις άγκυρές τους. Αυτά τα καράβια, οι καράβες, ήταν το μεράκι μας. Αγώνας για το ποιος θα φτιάξει το καλύτερο. Δεν τα βρίσκαμε έτοιμα τα παιχνίδια μας, τα φτιάχναμε μόνοι μας. Ένα τέτοιο σκαρί, καραβόσκαρο με δυο κατάρτια και πανιά, το έβλεπα μέσα από τα τζάμια περνώντας απ το σπίτι μιας γριάς, το είχε ο γιος της φτιαγμένο που ταξίδευε ναύτης. Άλλα τα σκαρώναμε με ντενεκέ και συχνά εξαφανίζονταν οι ντενεκέδες των σκουπιδιών κι οι νοικοκυρές βγαίναν στην πόρτα και φώναζαν. Άλλα τα φτιάχναμε με ξύλο». Σ ένα άλλο ζωγραφικό έργο του Κοψίδη η επιστροφή στην αλαργεμένη παιδοσύνη δεν έχει για όχημα τη νοσταλγική ανάμνηση. Δεν είναι μέσα απ την ανάμνηση που προβάλλει η εικόνα του παιδιού με το αγαπημένο του παιχνίδι, αλλά επιτυγχάνεται χάρη στη συμβολική συναίρεση των δύο άκρων του βιολογικού χρόνου, του μακρινού εκείνου «τότε» με το «νυν». Παρουσιάζει λανθάνουσα δραματικότητα και γαλήνια εγκαρτέρηση με μια γυναίκα ντυμένη στα μαύρα-η γιαγιά του ή η μάνα του ίσως-, μια καθ όλα παραδοσιακή γριούλα που ξαναπαίρνει αγκαλιά μια παλιά κούκλα και τη νταντεύει τρυφερά όπως τότε που ήταν κοριτσάκι Πάνω στο μοτίβο της άρνησης ν αποχωριστεί το κορίτσι τα παιδικά παιχνίδια του πλέκεται και το αφήγημα που έγραψε ο Χρήστος Μπουλώτης με τίτλο: «Το κορίτσι που δεν ήθελε να μεγαλώσει». Είναι η ιστορία ενός κοριτσιού στην Αθήνα που, όταν κάποια Χριστούγεννα, αντί για τα πολυπόθητα παιχνίδια, του δώρισαν οι δικοί του ένα πανεράκι με πολύχρωμες κλωστές, βελόνες, δαχτυλήθρα και καμβά για κέντημα, θέλοντας έτσι να του πούνε πως τέρμα το παιχνίδι, μεγάλωσες πια, εκείνο τότε αποφάσισε να μεγαλώσει. Όμως, «για δυο ολόκληρες μέρες, λίγο το πείσμα, λίγο το παράπονο, δεν έβγαλε μιλιά. Την Τρίτη μέρα μάζεψε όλα τα παιχνίδια της, τα τακτοποίησε προσεκτικά σε κιβώτια, κουτιά, κουτάκια και σακούλες και τα κατέβασε στο υπόγειο. Ύστερα, τη νύχτα, όταν οι άλλοι έπεσαν για ύπνο, κάθισε στην πέτρινη σκάλα της αυλής, κι ούτε που την ένοιαζε η παγωνιά και το σκοτάδι. Έλυσε κι έπλεξε τα μαλλιά της δέκα φορές εκείνη τη νύχτα, κι εκεί, γύρω στο χάραμα, πήρε ψαλίδι και τα κοψε. Κι ενώ τα κοβε, φώναζε σιγανά ένα-ένα τα παιχνίδια της με τ όνομά τους σα να τους έλεγε «αντίο» ή «δε φταίω εγώ». Έτσι, μεγάλωσε το κορίτσι της ιστορίας μας, χωρίς να ξαναμιλήσει πια για τα παιχνίδια του. «Μεγάλωνε όμως μ ένα μυστικό. Μέχρι που έγινε γιαγιά μ εγγόνια και δισέγγονα, παραμονή Πρωτοχρονιάς, τη νύχτα, κάθε νύχτα Πρωτοχρονιάς, έβαζε το καλό της το φουστάνι και πατώντας στις μύτες των ποδιών κατέβαινε στο υπόγειο. Αράδιαζε τα παλιά της παιχνίδια στο πάτωμα, καθόταν καταγής κι έπαιζε όλη νύχτα. Ως το πρωί έπαιζε και τραγουδούσε ένα ένα όλα εκείνα τα τραγούδια που έλεγε μικρή. Και με το πρώτο «Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά» που ακουγόταν από το δρόμο, μάζευε πάλι τα παιχνίδια της προσεχτικά, κλείδωνε το υπόγειο κι ανέβαινε ανάλαφρη τη σκάλα, με δυο μικρές τόσες δα πεταλούδες, πολύχρωμες, να πεταρίζουν μες στα μάτια της. Αυτά γινήκαν στην Αθήνα, για την ακρίβεια στον Περισσό. Μια ολόιδια όμως ιστοριούλα έγινε, φαίνεται, και στη Βιέννη, οδός Μπεργκάσε 18 ή μάλλον 19, και το κορίτσι τούτη τη φορά το λέγανε Καρίνα» Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος στο έργο του «Η ζωή μου σαν μυθιστόρημα» αναφέρει τα ξεχασμένα αντικείμενα που βρίσκονται αραδιασμένα στα μπαούλα της σοφίτας, τα σωριασμένα ρούχα, τη μυρωδιά του ξύλου και του ρετσινιού στην αποθήκη, τα αυτοσχέδια ανθρωπάκια από χαρτί που κρέμονται από τις κλωστές τους, αντικείμενα που συναρμολογούν το παράδοξο κι επιβεβαιώνουν τη διάχυση του παιγνιώδους πνεύματος [13]

14 Η Πηνελόπη Δέλτα περιγράφει στις «Πρώτες Ενθυμήσεις» αναφέρεται στο φόβο και στην έλλειψη επαφής ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά. Στον κλειστό και απομονωμένο χώρο του αστικού σπιτιού η παιδική ευφυΐα και η εφευρετικότητα αξιοποιούν δημιουργικά σ ένα αυτοσχέδιο και αυθόρμητο παιχνίδι το διαθέσιμο υλικό ενός ανεκτίμητου θησαυρού, που αποτελούν τα κομμένα φιγουρίνια, τα πεταμένα κουτιά, οι άδειες κουβαρίστρες, οι χάντρες, τα γυαλάκια, τα σπασμένα παιχνίδια. Στον άκαμπτο και αυστηρό ρυθμό μιας παιδικής ηλικίας μονότονης και θλιμμένης, το παιχνίδι ικανοποιεί την ανάγκη φυγής από την επίβλεψη των ενηλίκων και αποκτά μια λειτουργία εκτόνωσης εξαιρετικά σημαντική για την αποκατάσταση του εαυτού. Εκφράζει την επιθυμία του παιδιού να εκδηλώσει δυναμικά τη στοιχειώδη ανάγκη αναταραχής, να υπερβεί τους περιορισμούς, να «Ασχολία με ζήλο», Γ. Ιακωβίδης εξεγερθεί χωρίς να έρθει σε ρήξη με τον κοινωνικό του περίγυρο, προστατευμένο από το ρυθμιστικό πλαίσιο αναφοράς του φανταστικού του παιχνιδιού To μεγάλο μυθιστόρημα του Προυστ, στον αιώνα μας, όπως και πολλά από τα μικρά ή μεγάλα κείμενα του Kάφκα (η Αμερική π.χ., το κινέζικο πάζλ, οι Αγγελιαφόροι και πολλές άλλες από τις παραβολές του) ή τα μικρά κείμενα του Bάλτερ Mπένγιαμιν με τον ενδεικτικό τίτλο Bερολινέζικα παιδικά χρόνια γύρω στ 1900, εγκολπώνονται μικρές σκηνές παιδικών παιχνιδιών και φωτογραφίζουν με το διάφραγμα της παιδικότητας τοπία παράξενα και αλλιώτικα, παιχνίδια και κινήματα της φαντασίας. Στην καθ ημάς λογοτεχνική παράδοση, πολλοί είναι επίσης εκείνοι που καταγράφουν παρεμπιπτόντως ή εξαντλητικά σκηνές παιδικών παιχνιδιών, όπως οι κούκλες και τα πεντόβολα (Γ. Βιζυηνός, Tο μόνον της ζωής του ταξείδιον, 1884), το κρυφτάκι και η κούνια ή ο Kαραγκιόζης της πλατείας (A. Παπαδιαμάντης, Θέρος Eρως, 1891, Aποκριάτικη νυχτιά, 1892, Aγάπη στον κρεμνό, 1905, Kοινωνική αρμονία, [14]

15 1906) έπαιζαν διάφορα παιγνίδια νεωτερικά και σκανδαλιάρικα το τραβηχτό, το σήκω σήκω, την ανεμοδούρα, το φύσα-φύσα, την αναποδογυριστή, σημειώνει ο πάλι Παπαδιαμάντης, αργότερα ( H ψυχοκόρη, 1925), ενώ στο Πανόραμα (1889) του M. Mητσάκη ο πλανόδιος χειριστής του θαυμαστού παιχνιδιού εκλαϊκεύει την ιστορία για τους χάσκοντες θεατές του: «Nα, κύριοι, και ο κύριος πρωθυπουργός μας οπού παίζει πρέφα με τον αρχηγόν της αντιπολιτεύσεως και λέει έξη από καρρά και δύο από μπαστούνια. Προσέξετε ο καϋμένος ο Θοδωρής πώς φαίνεται λυπημένος, λέει μία από ατού και με κανόνα, και ο Σωτηρόπουλος λέει πάσσο» Στο Μητσάκη όμως οφείλουμε και μερικές έξοχες καταγραφές «ζωντανών παιχνιδιών», αντίστοιχων μ εκείνο το μποντλερικό «παιχνίδι του φτωχού», δηλαδή το ζωντανό ποντικό που βασανίζει και τινάζει πάνω κάτω ο λιγδωμένος πιτσιρίκος («Γατί», 1893). Επίσης στα έργα του Κοσμά Πολίτη «Στου Χατζηφράγκου» και «Eroica», παρουσιάζεται η εμπρηστική συμμορία των παιδιών με τις τενεκεδένιες περικεφαλαίες, τις τρομπέτες, τη χειραντλία και τους ψευτομπαλντάδες να παίζουν τους πυροσβέστες και συνάμα τους ομηρικούς ήρωες, τον πρόωρα χαμένο Πάτροκλο, τον οργισμένο Αχιλλέα και τους λοιπούς εταίρους της φωτεινής Ιλιάδας. Είναι κάτι σαν το παιχνίδι που παίζει ο Παρασκευάς αφηγητής με την αιθέρια Μόνικα («περνούσαμε ένα σπάγκο ανάμεσα στα δάχτυλα και φτιάχναμε λογής λογής δεσίματα ή τον κρατούσαμε κι από τα δόντια και κάναμε πριόνι»). Στου Χατζηφράγκου αναστήνεται μέσα από τα παιχνίδια μια ολόκληρη πολιτεία (Σμύρνη) : λεμβοδρομίες, αγώνες δρόμου, τσιλίκι, κότσια, κυρά Πινακωτή, μπίλιες, σκλαβάκια Η μικρή χαϊδεμένη ηρωίδα της Μ. Αξιώτη στις «Δύσκολες νύχτες» μεγαλώνει επίσης ζόρικα, παίζοντας μοναχικά με τις κούκλες της, τα ξύλινα σπιτάκια ή τα τρενάκια της ή εκείνο το σπαραχτικό «παιχνίδι της ντάμας», αργότερα στο «οι κούκλες αυτές είχαν πάντα τα ίδια ματόφυλλα που παίζανε ανοιγοσφαλλώντας» Μ. Αξιώτη, Δύσκολες νύχτες οικοτροφείο, «χωριστά, στο κρεβάτι της η καθεμιά κι από μακριά, το πράμα είχε δυσκολίες, δεν εξεχωρίζαμε καλά τα τετράγωνα, μα τι να κάμεις». Στοιχειώνει όμως τον παιχνιδόκοσμο των κειμένων μας με το μοναδικό και περίφημο «σουβριάλι» της που το περιμένει και το ονειρεύεται την παραμονή της Πρωτοχρονιάς Ο Τάσος Καζαντζής από την άλλη, στα διηγήματά του «Ο Λάκκος», «Ο Ιούδας», «Ο Μπλες», «Νεκρές φύσεις», «Ο Δεύτερος Γύρος», «Ο Διεθνής», αναβιώνει το σκληρό κατοχικό και μετακατοχικό τοπίο της Θες/νίκης, μέσα από το «τσιλίκι» και την «τσομάκα», τις κοριτσίστικες «μπερλίνες» και τα άγρια αγορίστικα παιχνίδια, με κορύφωση τον άγριο μυητικό βασανισμό (καψώνι) του «Μπλε». Ακόμη, «Ο Παίκτης» του Ντοστογιέφσκι, η «Ζαριά» του Μαλαρμέ είναι μερικά από τα ισχυρά κείμενα που συγκρότησαν τον τόπο του τυχερού παιχνιδιού στη λογοτεχνία ή έφεραν τη λογική του τζόγου, της τράπουλας. Έτσι, η «μάγισσα» του Παπαδιαμάντη, που ρίχνει τα χαρτιά [15]

16 και διαβάζει τα «μαύρα σημεία» στον φάντη μπαστούνι, την ντάμα κούπα και καρό και ξεχωρίζει τον ευοίωνο φάντη σπαθί ( «Θέρος-Έρως»), είναι πλέον οικεία λογοτεχνική φιγούρα. Για τη δραματική επιθυμία ακύρωσης του χρόνου μέσα από το νόστο στη παιδική ηλικία και τα παιχνίδια της, κατέθεσε ο Bergman κινηματογραφικά με την ταινία «Άγριες φράουλες» (1957). Στο οδοιπορικό του προς το Παν/μιο του Λουντ, που επρόκειτο να τον τιμήσει για το επιστημονικό του έργο σε ειδική τελετή, ο γηραιός καθηγητής Ισαάκ Μποργκ θα περάσει κι από τα πατρικό του σπίτι, για επισκεφθεί με την ευκαιρία αυτή την ενενηνταεξάχρονη μητέρα του, η οποία ανάμεσα σε άλλα θα του δείξει ένα κιβώτιο όπου ήταν φυλαγμένα παιχνίδια που έπαιζε μικρός με τ αδέλφια του. Μετά από τόσες δεκαετίες, ο σεβάσμιος Μποργκ ξαναπαίρνει στα χέρια του το αγαπημένο του τρενάκι, για να το υπομνηματίσει εύγλωττα με σιωπηρό ένα βλέμμα. Η ταινία κλείνει μ ένα φωτεινό παραδείσιο τοπίο, όπου ο καθηγητής καθώς αποκοιμιέται μετά το πέρας της επίσημης τελετής, η σκέψη του γεμίζει θερινές εξοχές, όπου ο ίδιος μαζί με τα άλλα παιδιά παραδίνεται παίζοντας στην εξαγνιστική απόλαυση των νερών, του μπάνιου, τότε που αγνοούσε πως ο χρόνος αμείλικτος καταφέρνει να τρυπώνει από παντού [16]

17 Σαββίδης, Γύρω - γύρω όλοι Βruegel, childrens play Ιακωβίδης, Κούκου [17]

18 [18] Goya, Τυφλόμυγα

19 [19]

20 [20]

21 [21]

22 Μέχρι τα επτά του χρόνια το παιδί έμενε στο σπίτι, όπου έπαιζε διάφορα παιχνίδια. Ο Πλάτων κι ο Αριστοτέλης συμβούλευαν τους γονείς να αφήνουν τα παιδιά τους να διασκεδάζουν ελεύθερα με τα παιχνίδια. Οι αγγειογραφίες μας δίνουν αρκετές πληροφορίες για τα παιχνίδια στην αρχαία Αθήνα, πολλά από τα οποία ήταν πήλινα. Σκηνές παιδιών που παίζουν μας έχουν σωθεί κυρίως πάνω σε μικρά αγγεία που λέγονται χόες. Τα αγγεία αυτά τα κρατούσαν παιδιά που πήγαιναν στη γιορτή των Ανθεστηρίων. Το πρώτο παιχνίδι που έπιαναν στα χέρια τους τα βρέφη στην αρχαιότητα ήταν η πλαταγή (πλαταγώ = δημιουργώ ήχο κρούοντας),το σείστρο, η κουδουνίστρα, που φέρεται να επινόησε ο «πατέρας» της μαθηματικής μηχανικής Αρχύτας από τον Τάραντα τον 4ο αι. π.χ και δείγμα της εκτίθεται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Φτιαγμένη από πηλό ή μέταλλο και γεμισμένη με πετραδάκια ή σπόρους, όχι μόνο διασκέδαζε τα νήπια, αλλά, σύμφωνα με τις δοξασίες της εποχής, απομάκρυνε και τα κακά πνεύματα. Την επιθυμία των πιτσιρικάδων να δείξουν πως έχουν μεγαλώσει και μιμούνται τους μεγάλους ικανοποιούσε ένα μικρό αμαξάκι με ρόδες (αντίγραφα εκείνων που χρησιμοποιούσαν οι νέοι στους αγώνες), το άθυρμα, που έσερναν άλλοτε σκύλοι και μικροκαμωμένα άλογα και άλλοτε τα ίδια τα παιδιά, όπως φαίνεται από παραστάσεις αγγείων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Και όταν δεν υπήρχε αμαξάκι, ένα καλάμι μεταμορφωνόταν μέσα από τα παιδικά μάτια σε άλογο, παιχνίδι γνωστό ως «κάλαμον περιβῆναι», που έως και ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Αγησίλαος έπαιζε με τα εγγόνια του. Τα κορίτσια αντίστοιχα έπρεπε να εκπαιδευτούν στον ρόλο της μητέρας από μικρή ηλικία και γι' αυτό δεν αποχωρίζονταν τις κούκλες τους, τις πλαγγόνες, που εμφανίστηκαν κατ' άλλους ερευνητές τον 10ο και σύμφωνα με άλλους τον 6ο αι. π.χ και αρχικά ήταν ακίνητες. Έφεραν δε, διαφορετικά ονόματα, ανάλογα με το υλικό κατασκευής τους. Ονομάζονταν «νύμφες και κόρες», όταν ήταν φτιαγμένες από κερί ή πηλό και είχαν [22]

23 συμβολικό χαρακτήρα. Άλλες ήταν καμωμένες από γύψο και άλλες φιλοτεχνημένες σε ελεφαντόδοντο ή ξύλο. Στην αρχή οι κεραμείς έφτιαχναν πήλινες κούκλεs για τα παιδιά των πελατών τoυς. Αργότερα δημιουργήθηκαν ειδικοί τεχνίτες που έπλαθαν κούκλεs, κόρες και γι' αυτό τους ονόμασαν κοροπλάθους. Οι κεραμείs μάλιστα στην Κόρινθο έφτιαχναν κούκλεs που είχαν πιο ανθρώπινη μορφή μέσα σε ένα καλούπι που το είχαν σμιλέψει έτσι, ώστε να παρουσιάζει το μπροστινό μέροs του κορμιού μιαs κοπέλαs και έριχναν πnλό. Το πίσω μέρος το έφτιαχναν πάλι με πnλό σε καλούπι, αλλά ήταν σχεδόν επίπεδο και ακατέργαστο. Όταν ο πηλόs στέγνωνε, ένωναν προσεκτικά τα δυο μέρn και ολοκλήρωναν την κούκλα. Κάποιεs κούκλεs ήταν γυμνέs για να μπορούν τα παιδιά να της ντύνουν. Τα χέρια και τα πόδια στερεώνονταν με σύρμα στους ώμουs και κάτω από τον χιτώνα για να μπορούν να κινούνται. Αυτές τις χορευτικέs κούκλεs της ονόμαζαν «νευρόσπαστα». Συχνά αναφέρονται και ως «δαίδαλα», αφού οι κούκλες με κινητά μέλη αποδίδονταν στον σπουδαίο τεχνίτη της Κνωσού, Δαίδαλο. Τέτοιες κούκλες μπορεί να δει κανείς στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, στο Βρετανικό Μουσείο και το Μουσείο του Λούβρου, όπως και σε επιτύμβιες στήλες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά. Τα κορίτσια πριν από τον γάμο τους έπρεπε να θυσιάσουν στη θεά Αρτέμιδα τα παιχνίδια τους, ως σύμβολα της αγνότητάς τους που σε λίγο θα αποτελούσε παρελθόν, ενώ αν πέθαιναν πριν παντρευτούν, τα παιχνίδια συνόδευαν τις μικρές ιδιοκτήτριές τους στον τάφο. Στη φωτογραφία βλέπουμε μια κούκλα από πηλό που έγινε περίπου το 700 Π.Χ. και βρέθηκε στη Θήβα. Τα μαλλιά της πέφτουν σγουρά πάνω στον μακρύ λαιμό της. Στο κάτω μέρος του φορέματος της υπάρχουν ζωγραφισμένεs κοπέλες που χορεύουν πιασμένες χέρι χέρι. Το δε σχήμα της κούκλαs μοιάζει με καμπάνα, γι' αυτό και οι αρχαιολόγοι τις ονόμασαν «καμπανόσχημα ειδώλια». Η πήλινη αυτή καμπανόσχημη κούκλα (στη δεύτερη φωτογραφία από της καμπανόσχnμεs κούκλεs) έγινε τον 70 αιώνα π.χ και βρέθηκε στη Θήβα και διαλέχτηκε ως πρότυπο να φτιαχτούν οι δυο κούκλεs των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας του 2004, η Αθηνά και ο Φοίβοs. [23]

24 Ο στρόβιλος ή βέμβιξ ή στρόμβος (η γνωστή μας ξύλινη ή μεταλλική σβούρα). Η παλαιότερη αναφορά στην γνωστή μας σβούρα υπάρχει στην Ιλιάδα (Ξ 413) όπου ο Όμηρος συγκρίνει την περιστροφή μιας πέτρας που εκσφενδονίζει ο Αίας ο Τελαμώνιος με την χαρακτηριστική κίνηση της σβούρας πριν σταματήσει να περιστρέφεται. Οι στρόμβοι ήταν φτιαγμένοι από ξύλο, ορείχαλκο ή πηλό. Πανάρχαιο παιχνίδι που στην αρχαία Ελλάδα το συναντούμε με την ονομασία αιώρα ή σειρά, στο Βυζάντιο ως αιώρα κρεμάστρα, ενώ σήμερα είναι γνωστό ως κούνια. Παιζόταν κυρίως από κορίτσια και μικρά αγόρια. Κατασκευαζόταν με μονό ή πολλαπλό σκοινί του οποίου τα δύο άκρα δένονταν σε ένα γερό κλαδί δέντρου ή σε κάποια οριζόντια δοκό, είτε από το υπέρθυρο της πόρτας ή από όπου ήταν δυνατό, σχηματίζοντας έτσι ένα U. Συνήθως στο σημείο που καθόταν το παιδί τοποθετούσαν γύρω γύρω από το σκοινί ένα παχύ ύφασμα ώστε να δημιουργήσει ένα πρόχειρο κάθισμα. Στην παραλλαγή της αιώρας που γνωρίζουμε ως πέταυρον, την πρόχειρη μορφή καθίσματος, έχει αντικαταστήσει μια σανίδα λεπτή και μακριά, κατάλληλα και γερά προσαρμοσμένη πάνω στο σχοινί. Η σανίδα αυτή ονομαζόταν πέταυρον, εξ ου και η ονομασία αυτού του τύπου αιώρας, κάνει δε το παιχνίδι πολύ πιο ευχάριστο, αλλά δίνει και την δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί και ως γυμναστικό όργανο. Το παιχνίδι αυτό υποκρύπτει και εμπεριέχει έντονες θρησκευτικές αλληγορίες και από τους μύθους που το συνοδεύουν διαπιστώνουμε ότι όλη η ιστορία της είναι ταυτισμένη με τη διονυσιακή λατρεία και την αποδοχή της εκ μέρους των Αθηναίων. Ένα άλλο παιχνίδι που κινείται είναι και το γιο-γιο, όπως το λέμε σήμερα. Σε ανασκαφές έχουν βρεθεί πήλινα παιχνίδια που χρονολογούνται περίπου στον 5ο αιώνα π.χ στην Κόρινθο. Αποτελούνται από δυο πήλινους δίσκουs, στολισμένους με κύκλουs και ενωμένουs μεταξύ τους με ένα μικρό κύλινδρο. Γύρω από αυτό τυλιγόταν το νήμα. Το αντικείμενο αυτό, το οποίο μοιάζει με κουβαρίστρα (πηνίον), πρέπει να κατασκευαζόταν και από ξύλο, τουλάχιστον για τη λειτουργική του εκδοχή.. Το παιχνίδι συνίσταται στο ξετύλιγμά του νήματος προς τα κάτω με ταχύτητα και στο εκ νέου τύλιγμά του γύρω από το στέλεχος με ανεβοκατέβασμα του χεριού, το οποίο κρατεί το ελεύθερο άκρο του νήματος. Σε δύο αγγεία του πότου -μία κύλικα και μία οινοχόη του 5ου αι. π.χ- απεικονίζεται ο τρόπος χειρισμού [24]

25 του συγκεκριμένου παιχνιδιού. Οι παραστάσεις αυτές, καθώς και μία σε λευκή λήκυθο με έφηβη, δείχνουν ότι διασκέδαζαν με αυτό νεαρά άτομα και των δύο φύλων. Διάσημοι αρχαίοι ζωγράφοι, όπως εκείνοι του Πιστοξένου και της Πενθεσιλείας, διακόσμησαν αυτού του είδους τα αντικείμενα με θέματα μυθολογικά ή της καθημερινής ζωής κατά το β τέταρτο του 5ου αι. π.χ Αυτές οι επιλογές εξυπηρετούσαν τον παιδαγωγικό στόχο της αγωγής των παιδιών. Η διακόσμηση του συγκεκριμένου αντικειμένου είναι πολύχρωμη σε λευκό βάθος. Στο κεντρικό μετάλλιο της μιας πλευράς απεικονίζεται τέθριππο. Η μη σωζόμενη μορφή ταυτίζεται με την Ηώ ή -πιθανότερα- τον Ήλιο, κατά μία εκδοχή πατέρα των Λευκιππίδων κορών. Στην κυκλική ζωφόρο, η οποία το περιβάλλει εικονίζεται η αρπαγή τους από τους Διόσκουρους. Ο γέροντας πατέρας τους, ο Λεύκιππος, δίπλα σε φοίνικα φαίνεται να αγνοεί την απαγωγή της Φοίβης από τον Πολυδεύκη, στα αριστερά του, και την απαγωγή της Ιλαείρας από τον Κάστορα, στα δεξιά του. Αυτός ο Διόσκουρος ταυτίζεται από την επιγραφή [Κ]ά[σ]τ[ο]ρος. Τη σκηνή συμπληρώνουν τρεις ακόμη γυναικείες μορφές σε έντονη κίνηση. Επειδή παρουσιάζεται η αρπαγή της Ευρώπης από το Δία μεταμορφωμένο σε ταύρο στο κεντρικό μετάλλιο της άλλης πλευράς, εικάζεται ότι ο καλλιτέχνης παρέστησε μία υποθετική σκηνή αρπαγής, αντίστοιχης με εκείνη των Λευκιππίδων στην άλλη όψη. Καθιστή νεαρή γυναίκα πλέκει στεφάνι δίπλα σε καλαμοειδή. Δύο πρεσβύτερες γυναίκες πλησίον φοίνικα απευθύνονται σε αυτή χωρίς να αντιλαμβάνονται το νέο πίσω τους, ο οποίος -με ταξιδιωτική περιβολή- σπεύδει να απαγάγει τη νεαρή γυναίκα με τη βοήθεια δύο συντρόφων και ενός άρματος (συνωρίδος) σε ετοιμότητα. Επειδή τέτοια αντικείμενα από πηλό έχουν βρεθεί σε τάφους και οι δύο απεικονίσεις των εφήβων να παίζουν με αυτά τοποθετούν τη σκηνή πλησίον βωμού, δεν αποκλείεται αυτά να προσφέρονταν από τα παιδιά στις κουροτρόφες θεότητες, μαζί με άλλα παιχνίδιά τους, στο πλαίσιο διαβατήριας τελετής κατά την είσοδο στην εφηβεία ή/και ως ταφικό δώρο σε νεαρά, άγαμα άτομα. Άλλο παιχνίδι ήταν η ίυγγα. Πρόκειται για ένα από τα πιο ενδιαφέροντα παιχνίδια της αρχαιότητας, ταυτισμένο απόλυτα με την ερωτική μαντεία. Το όνομα ίυγξ στην καθημερινή γλώσσα σήμαινε το καθετί που είχε την δύναμη να σαγηνεύει ή να ασκεί έλξη, όπως η γοητεία του λόγου και της ποίησης, η γοητεία της ομορφιάς και οι επικλήσεις. Αποτελείται από ένα τροχό ή στρογγυλό δίσκο που φέρει δύο ή περισσότερες οπές από τις οποίες περνά ένα νήμα. Ο παίκτης κρατά τις δυό άκρες χαλαρά ώστε το νήμα να κάνει κοιλιά. Με μια απότομη κίνηση τεντώνει απότομα και τα δυό του χέρια και πάλι τα χαλαρώνει. Ο δίσκος αρχίζει να περιστρέφεται [25]

26 βουίζοντας ή φουρμάροντας. Δεν γνωρίζουμε αν παιζόταν επί ρωμαϊκής περιόδου ούτε και επί βυζαντινής. Εν τούτοις έφτασε ως τις μέρες μας με ονομασία που μας είναι άγνωστη. Στη Στερεά Ελλάδα το ονομάζουν φρομούζα από το φρομάζω, ρήμα που προέρχεται από το χαρακτηριστικό ήχο του παιχνιδιού. Η σφαίρα ( μπάλα) φτιαγμένη από δέρμα ή κομμάτια ύφασμα, ραμμένα και παραγεμισμένα με αλογότριχες, άχυρο ή μαλλί, παιζόταν από μικρούς και μεγάλους. Αναφέρεται και στην Οδύσσεια του Ομήρου, όταν περιγράφεται η συνάντηση του Οδυσσέα και της Ναυσικάς, κόρης του Αλκίνοου, βασιλιά των Φαιάκων. Στα πιο δημοφιλή παιχνίδια με μπάλα περιλαμβάνονταν η απόρραξις και η ανακρουσία, όπου χτυπούσαν την μπάλα συνεχόμενα με δύναμη στο έδαφος ή στον τοίχο ώσπου να χάσουν. Τ αγόρια, πετώντας την μπάλα με τα χέρια, προσπαθούσαν να την περάσουν στο στόμιο ενός αγγείου, κάτι σαν τη σημερινή καλαθοσφαίριση. Ο νικημένος έπρεπε να πάρει στην πλάτη το νικητή. Αυτό ονομαζόταν «εφεδρισμός». Άλλο παιχνίδι ήταν η χυτρίνδα. Ένας παίκτης καθόταν κάτω και παρίστανε τη χύτρα. Ένας άλλος παίκτης, στηρίζοντας το αριστερό του χέρι πάνω στον καθισμένο, έτρεχε γύρω-γύρω σαν φύλακας. Παράλληλα, οι άλλοι παίκτες προσπαθούσαν να αγγίξουν τη «χύτρα», χωρίς όμως να χτυπηθούν από το φύλακα. Το παιχνίδι αυτό παίζεται στις μέρες μας στη Ζάκυνθο και τη Λέσβο με την ονομασία γύρω-γύρω το ψητό. [26]

27 Οι ενήλικες έπαιζαν τον ασκωλιασμό. Έβαζαν στη μέση ενός αλωνιού ένα φουσκωμένο ασκί, αλειμμένο απ' έξω με λάδι, για να γλιστρά. Όσοι έπαιρναν μέρος στο παιχνίδι, έπρεπε να πάρουν φόρα ν' ανέβουν στο ασκί, να ισορροπήσουν και να χορέψουν με το ένα πόδι πάνω σ' αυτό. Οι περισσότεροι από αυτούς όμως έχαναν την ισορροπία τους και έπεφταν, ενώ οι άλλοι γύρω - γύρω ξεκαρδίζονταν στα γέλια. Εκείνος που το κατάφερνε έπαιρνε για δώρο το ασκί γεμάτο κρασί. Υπάρχουν και σήμερα παιχνίδια που μοιάζουν με τον ασκωλιασμό, σαν το «κουτσό». Οι «μεγάλοι» της παρέας έπαιζαν επίσης και το «εις ώμιλλαν», τις αμάδες. Είχαν χαράξει έναν κύκλο στο χώμα και προσπαθούσαν, σημαδεύοντας από ένα ορισμένο σημείο, να στείλουν τον αστράγαλό τους μέσα στον κύκλο. Είχαν ορίσει από πριν ότι ο καθένας είχε δέκα βολές. Ο νικητής σχεδίαζε το κύκλο, αποφάσιζε τη διάμετρο, καθώς και το σημείο βολής. Πολύ αγαπημένα ήταν τα κότσια, οι αστράγαλοι που τα έπαιρναν από τα πίσω πόδια αρνιών ή κατσικιών. Οι παίκτες έριχναν τα κότσια με τη σειρά και προσπαθούσαν να σταθούν οι αστράγαλοι με κάποια συγκεκριμένη πλευρά προς τα πάνω, καθώς η κάθε πλευρά είχε την ιδιαίτερη σημασία της και έδινε διαφορετικούς βαθμούς στον παίκτη. Έπαιζαν επίσης τον κότταβο σε γιορτές και συμπόσια. Ήταν παιχνίδι επιδεξιότητας που έπαιζαν οι αρχαίοι Έλληνες στα νυχτερινά συμπόσια για διασκέδαση και για να περνάει η ώρα. Η προέλευσή του τοποθετείται στη Σικελία. Σκοπός του παιχνιδιού αυτού ήταν να πετύχουν ένα στόχο. Σαν βολή χρησιμοποιούσαν κρασί που το εκσφενδόνιζαν με το στόμα ή το πετούσαν με το χέρι κρατώντας ένα ρηχό πιάτο. Στόχος ήταν η πλάστιγγα, μια πιατέλα που ήταν προσαρμοσμένη ψηλά σε ένα ραβδί, ή έπλεε σε μια λεκάνη με νερό. Η πλάστιγγα έπρεπε να πέσει κάτω ή να βυθιστεί ή πέφτοντας να γίνει "καπέλο" σε ένα αγαλματάκι που ήταν στημένο από κάτω. Ανάλογα με την περίπτωση το χρησιμοποιούσαν και ως μαντείο, ερμηνεύοντας την τροχιά του κρασιού ή της πλάστιγγας κατά την ελεύθερη πτώση. Για ανταμοιβή έβαζαν την πλάστιγγα, ή διάφορα άλλα δώρα. Σημασία είχε όχι μόνο να πετύχουν το στόχο, [27]

28 αλλά και η καλαισθησία της κίνησης και της τροχιάς του βλήματος κατά το παιχνίδι. Το παιχνίδι ήταν τόσο δημοφιλές, που κάποιος ονόματι Αθηναίος λένε ότι είχε συγκεντρώσει πλούσια συλλογή βραβείων. Σε ένα ποίημα ο Έρωτας και ο Υμέναιος παίζουν κότταβο, ενώ ο Γανυμήδης με ένα στεφάνι στα χέρια είναι διαιτητής. Ανταμοιβή είναι ένα αγαλματάκι της Ήβης σε έναν αργυρό δίσκο. Ο Υμέναιος έριξε πρώτος, αλλά δεν πέτυχε. Τότε ο Έρως με την σειρά του σημάδεψε, και πριν ρίξει, έκανε από μέσα του προσευχή στην μητέρα του. Αναπαράσταση σκηνής κότταβου σε αρχαίο ελληνικό αγγείο. Η πλάστιγγα είναι προσαρμοσμένη επάνω σε ένα μακρύ ραβδί, ενώ ο παίκτης σκοπεύει κρατώντας έναν δίσκο Επιτραπέζιο παιχνίδι επιδεξιότητας και ευστροφίας ήταν οι πεσσοί που παίζονταν με πιόνια πάνω σε πίνακα και ήταν οι πρόγονοι της ντάμας και του σκακιού. Ο Αχιλλέας και ο Αίαντας παίζοντας τους πεσσούς Το παιχνίδι «στομάχιον» ήταν επινόηση του Αρχιμήδη και θεωρείται ο πρόγονος του κινεζικού παιχνιδιού που σήμερα είναι γνωστό ως «Τάγκραμ». Αποτελείται από 14 διαφορετικού σχήματος κομμάτια και ο στόχος ήταν η άσκηση της παρατηρητικότητας, της μνήμης και της αντίληψης των μαθητών του Αρχιμήδη, ως εξής: αφού πρώτα ο ίδιος έφτιαχνε κάποια σχέδια με όλα τα κομμάτια του «ΣΤΟΜΑΧΙΟΥ», έβαζε τους μαθητές του ν α τα ανασυνθέσουν βλέποντας όμως μόνο το περίγραμμά τους. Ένας δεύτερος τρόπος παιξίματος είναι και το γνωστό πρόβλημα (γεωμετρίας και μαθηματικών) του Αρχιμήδη, δηλαδή πόσες φορές μπορεί κάποιος να σχηματίσει το συγκεκριμένο [28]

29 τετράγωνο τοποθετώντας τα κομμάτια του «ΣΤΟΜΑΧΙΟΥ» με διαφορετική διάταξη. Ένα ενδιαφέρον σφαιριστικό παιχνίδι που καθιερώθηκε στην αρχαία Ελλάδα γύρω στο 500 π.χ χωρίς να γνωρίζουμε άλλες λεπτομέρειες για το χώρο ή αυτόν που το επινόησε ήταν το τρίγωνο. Είναι πάντως γεγονός ότι όλα τα παιχνίδια με τόπι ή σφαίρα ήταν δημοφιλή. Το συγκεκριμένο παιχνίδι παιζόταν με τρείς σφαίρες, που ονομάζονταν τριγώνες και τις οποίες πετούσε εναλλάξ ο παίκτης, ο τριγωνιστής, στον αέρα σχηματίζοντας ένα «τρίγωνο». Έπρεπε η μια να βρίσκεται στο χέρι του και οι υπόλοιπες δύο να αιωρούνται. Το παιχνίδι μπορούσε να παίζεται τόσο από ένα παίκτη όσο και από περισσότερους, οπότε υπήρχε και ανταγωνισμός. Το τρίγωνο θα πρέπει να παιζόταν στο Βυζάντιο, αλλά δεν διαθέτουμε πληροφορίες γι αυτό. Σήμερα παίζεται σε πολλά μέρη, σε μερικά από αυτά τις σφαίρες έχουν αντικαταστήσει φρούτα. Η ονομασία πύργος (ή πυργίον), επικρατεί κατά την αρχαιοελληνική περίοδο, καθώς και διάφορες άλλες ρωμαϊκές ονομασίες που αφορούν ουσιαστικά ένα αντικείμενο, με τη βοήθεια του οποίου έριχναν τα ζάρια σε διάφορα παιχνίδια. Η μεγάλη ποικιλία των ονομασιών του περί ου ο λόγος αντικειμένου δείχνει αφενός την εκτεταμένη χρήση του, παρά το γεγονός ότι το ίδιο δεν ήταν παιχνίδι αυτό καθαυτό, αλλά συνοδευτικό ενός άλλου παιχνιδιού, και αφετέρου ότι η ποικιλία αυτή αντιστοιχούσε στην ποικιλία των σχημάτων που του έδιναν. Σήμερα δεν συναντάται η χρήση του πύργου σε παιχνίδια κυβείας, σε αντίθεση με το κύπελλο. Πρόκειται για ένα απλό, οποιοδήποτε κύπελλο, χωρίς να αποδίδεται με κάποια χαρακτηριστική ονομασία. [29]

30 Άλλο παιχνίδι επίσης ήταν και η πλειστοβολίνδα. Η ονομασία του παιχνιδιού σημαίνει πολλές (πλείστες) ριξιές (βολές), άρα ήταν ένα παιχνίδι κυβείας, στο οποίο νικητής ήταν αυτός που έφερνε τις καλύτερες ζαριές, όπου είχαν συμφωνήσει από πριν πόσες βολές θα έκανε ο κάθε παίκτης. Παιζόταν με τρία ζάρια (κύβους), αφού όπως γνωρίζουμε από διάφορες πηγές, οι αρχαίοι Έλληνες έπαιζαν τα παιχνίδια κυβείας με τρία ζάρια, ενώ η συνήθεια να παίζουν με δύο ήταν Ρωμαϊκή. Το χειρότερο άθροισμα που μπορούσαν να φέρουν ήταν το 3, ενώ το καλύτερο, τρία εξάρια, δηλαδή 18, από όπου επικράτησε και η έκφραση «τρις έξ», που σήμαινε αναπάντεχη εύνοια της τύχης. Η συνήθεια να παίζουν με δύο ζάρια δεν είναι ελληνική αλλά ρωμαϊκή και επικράτησε τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, οπότε μέσω Βυζαντίου έφτασε μέχρι τις μέρες μας. Ποτέ δεν έριχναν τα ζάρια με το χέρι, γιατί φοβόντουσαν κάποια ατασθαλία από τον παίχτη. Στην αρχαία Ελλάδα τα έριχναν αφού πρώτα τα ανακινούσαν, σ ένα μικρό δοχείο, το κήθιον, το οποίο στην συνέχεια άλλαξε μορφή και καθιερώθηκε ως πυργίον ή πύργος. Αφού τα κουνούσαν μέσα στο κήθιον, τα έριχναν πάνω σε ένα πίνακα, μία τάβλα, αν και δεν ήταν πάντα απαραίτητο. Η χαλκή μυία ή ψηλαφίνδα αποτελεί τη σημερινή «τυφλόμυγα». Έδεναν μ ένα μαντήλι τα μάτια ενός παιδιού και έλεγε: "χαλκή μύγα θα κυνηγήσω" και οι άλλοι αποκρίνονταν: "θα κυνηγήσεις μα δεν θα την πιάσεις" και τον χτυπούσαν με τις ζώνες τους μέχρι να πιάσει ένα παιδί. Στην αποδιδρασκίνδα (κρυφτό), ένας παίκτης κλείνει τα μάτια του και οι άλλοι τρέχουν να κρυφτούν σε ορισμένο χρόνο.ο παίκτης ανοίγει τα μάτια του και ψάχνει να τους βρει. Κάθε φορά που βρίσκει έναν, πρέπει να προλάβει να τρέξει πρώτος στη θέση του, αλλιώς χάνει. Όταν ο Βρετανός αρχαιολόγος Σερ Άρθουρ Έβανς πραγματοποιούσε ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού στα τέλη του 19ου αιώνα, έμεινε έκθαμβος όταν αντίκρισε μια μεγάλη πλάκα από ελεφαντόδοντο και πέτρα χρώματος μπλε, με γυάλινη επικάλυψη και χρυσά φύλλα. Το εντυπωσιακό αυτό εύρημα ήταν το «Μέγα Ζατρίκιον» που συνοδευόταν από πέντε πιόνια από ελεφαντόδοντο και είχε διαστάσεις 104Χ61 εκατοστά. Το «Μέγα Ζατρίκιον» ήταν ένα βασιλικό παιχνίδι ανάλογο με το σύγχρονο σκάκι και γι αυτό ο χώρος που ανακαλύφθηκε ονομάστηκε «Διάδρομος του Ζατρικίου». Στην αρχική του μορφή απεικόνιζε ένα τέλειο ημερολόγιο με τέσσερα έτη, όπου οι 72 περιφερειακές γραμμές αντιστοιχούν [30]

31 σε 72 χρονικά διαστήματα των 20 λεπτών, δηλαδή μια 24ωρη μέρα (72Χ20 =1440 λεπτά = 24ώρες Χ 60 λεπτά = μία 24ωρη ημέρα). Αρχαίο ελληνικό παιχνίδι επίσης, που δεν έχει διασωθεί η αρχαία ονομασία του αλλά πιθανότατα λεγόταν τριάς. Ο διάδρομος του ζατρικίου στην Κνωσό Τριόδιν είναι η βυζαντινή του ονομασία και είναι το απλούστερο από τα πνευματικά παιχνίδια, τα παιχνίδια διαγραμμισμού, όπως τα αποκαλούσαν. Παιζόταν από δύο παίκτες, που ο καθένας χρησιμοποιούσε τρείς πεσσούς (κουκιά, ρεβίθια, καρύδια κλπ.) διαφορετικού χρώματος ή διαφορετικού είδους ο καθένας και γινόταν κλήρωση για το ποιος θα ξεκινούσε το παιχνίδι. Κάθε παίκτης προσπαθούσε να σχηματίσει ευθεία τοποθετώντας τους πεσσούς του σε κατάλληλα σημεία. Κατόπιν κάθε παίκτης δικαιούνταν να μετακινηθεί μόνο μια φορά, κινώντας όποιον πεσσό ήθελε και προσπαθώντας να εμποδίσει τον αντίπαλό του να σχηματίσει τριόδιν, δηλαδή ευθεία γραμμή με τους τρείς δικούς του πεσσούς. Τότε κέρδιζε και το παιχνίδι επαναλαμβανόταν. Σήμερα το γνωρίζουμε ως τρίλιζα, τριάδα, τρίλια ή τρίτσα. Σε ένα μελανόμορφο αμφορέα του 5ου π.χ αι. αναπαριστώνται τρία ζεύγη παικτών σε κάθε ζεύγος ο ένας κρατά στους ώμους του τον άλλο. Οι τρείς παίκτες που κάθονται στους ώμους των άλλων τριών φαίνεται σαν κάτι να ζητούν με τεντωμένα χέρια από έναν μεγαλύτερο, που στηριζόμενος σε ένα μπαστούνι ετοιμάζεται να πετάξει μια μπάλα προς το μέρος τους. Ανάμεσα στο πρώτο και στο δεύτερο ζεύγος των παικτών υπάρχει γραμμένη η λέξη «κέλευσον», απευθυνόμενη σαφέστατα προς τον γενειοφόρο άνδρα με τη σφαίρα. Ο τίτλος «κέλευσον» δεν είναι η αρχαία ονομασία του παιχνιδιού, που μας είναι άγνωστη, αλλά θα μπορούσαμε περιφραστικά να το ονομάσουμε «έφιππη σφαίριση». Κυνδαλισμός ονομαζόταν ένα άλλο παιχνίδι που αναφέρεται κατά τον 2ο αιώνα μ.χ, από τον Ιούλιο Πολυδεύκη, στο έργο του Ονομαστικόν. Η περιγραφή του παιχνιδιού από τον Πολυδεύκη έχει ως εξής: Ο δε κυνδαλισμός είναι παιχνίδι με πασσάλους. Γιατί κύνδαλα ονόμαζαν τους πασσάλους. Ο σκοπός του παιχνιδιού είναι όχι μόνο να μπήξει κανείς τον πάσσαλο σε υγρή γη, αλλά και τον ήδη μπηγμένο να τον χτυπήσει στην κεφαλή του με άλλον πάσσαλο, από όπου βγαίνει και η παροιμία: με καρφί το καρφί και με πάσσαλο τον πάσσαλον ορισμένοι δε από τους Δωριείς ποιητές καλούσαν αυτόν που έπαιζε με αυτό το παιχνίδι κυνδαλοπαίκτη. Παίζεται το ίδιο και σήμερα, με άλλες ονομασίες: παλούκια, αλαμάνα, μπηχτιές, καζίκια, καρφιά [31]

Το παιχνίδι και η κίνηση αποτελεί ζωτική ανάγκη για κάθε νεαρή ζωή μέσα στη φύση. Το συναντάμε στα ζώα που τρέχουν, πηδούν, παίζουν μεταξύ τους, με

Το παιχνίδι και η κίνηση αποτελεί ζωτική ανάγκη για κάθε νεαρή ζωή μέσα στη φύση. Το συναντάμε στα ζώα που τρέχουν, πηδούν, παίζουν μεταξύ τους, με Το παιχνίδι και η κίνηση αποτελεί ζωτική ανάγκη για κάθε νεαρή ζωή μέσα στη φύση. Το συναντάμε στα ζώα που τρέχουν, πηδούν, παίζουν μεταξύ τους, με τη μητέρα τους ή κυνηγώντας άλλα μιμούμενα τη μητέρα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ. Κυριάκος Ιωάννου (σύμβουλος Σχ.Τ.)

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ. Κυριάκος Ιωάννου (σύμβουλος Σχ.Τ.) ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ Κυριάκος Ιωάννου (σύμβουλος Σχ.Τ.) 1 Ο ΠΛΑΤΩΝΑΣ: «Αρχίζει να γερνά κανείς από τη στιγμή που σταματάει να παίζει». Tι εννοεί ο Πλάτωνας με τα πιο πάνω λόγια; Συμφωνείτε; Μήπως το παιχνίδι είναι

Διαβάστε περισσότερα

TΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ

TΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ TΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΜΑΝΔΑΛΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΜΑΡΙΑ-ΕΛΕΝΗ ΚΟΥΡΕΛΗ ΑΡΧΑΙΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ1 # Πλαγγόνα Ξύλινο ΑλογάκιΤροχός Σβουρα Μπάλα ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΠΟΥ ΕΠΕΖΑΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΜΑΣ Κρυφτό Κυνηγητό Ψείρες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Κ. Ε. ΓΚΟΝΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΙΤΛΟ: ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΟΝΟΜΑ: ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΚΑΠΑΡΑΚΗ ΤΜΗΜΑ: Α 2 ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος προγράμματος: «Παιχνίδια στο χθες, παιχνίδια στο σήμερα, παιχνίδια δίχως σύνορα» Υπεύθυνη προγράμματος: Μπότη Ευαγγελή Εκπαιδευτικός που

Τίτλος προγράμματος: «Παιχνίδια στο χθες, παιχνίδια στο σήμερα, παιχνίδια δίχως σύνορα» Υπεύθυνη προγράμματος: Μπότη Ευαγγελή Εκπαιδευτικός που Τίτλος προγράμματος: «Παιχνίδια στο χθες, παιχνίδια στο σήμερα, παιχνίδια δίχως σύνορα» Υπεύθυνη προγράμματος: Μπότη Ευαγγελή Εκπαιδευτικός που συμμετέχει: Κακάρη Κωνσταντίνα Παρακολουθώντας τα παιδιά

Διαβάστε περισσότερα

Παιχνίδια. 2. Το σπίτι

Παιχνίδια. 2. Το σπίτι Παιχνίδια 1. Τα καπέλα Οδηγίες: Τα παιδιά σχεδιάζουν διάφορα καπέλα και γράφουν τα πρόσωπα που τα φοράνε στην πραγματικότητα. Στη συνέχεια ένα παιδί προσποιείται ότι φοράει ένα καπέλο και μιμείται κινήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΧΕ ΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΕΜΑ: εξιότητες κοψίματος Σβούρες ΤΑΞΗ: Α-Β

ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΧΕ ΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΕΜΑ: εξιότητες κοψίματος Σβούρες ΤΑΞΗ: Α-Β ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΧΕ ΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΕΜΑ: εξιότητες κοψίματος Σβούρες ΤΑΞΗ: Α-Β ΗΜ/ΝΙΑ ΠΟΡΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Σεπτέμβριος Αφόρμηση: ίνω στα παιδιά σε χαρτόνι φωτοτυπημένη μια σβούρα και τους

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΧΘΕΣ

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΧΘΕΣ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΧΘΕΣ ΡΟΛΟΣ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ Το παιχνίδι είναι μια σταθερή αξία της παιδικής ηλικίας σε όλες τις κοινωνίες, το μέσο για την ομαλή ψυχοσωματική και πνευματική ανάπτυξη. Με το

Διαβάστε περισσότερα

Κατερίνα Χριστόγερου. Είμαι 3 και μπορώ. Δραστηριότητες για παιδιά από 3 ετών

Κατερίνα Χριστόγερου. Είμαι 3 και μπορώ. Δραστηριότητες για παιδιά από 3 ετών Κατερίνα Χριστόγερου Είμαι 3 και μπορώ Δραστηριότητες για παιδιά από 3 ετών Περιεχόμενα Συμβουλές για γονείς και παιδαγωγούς... 7 Είμαι 3 και μπορώ!...10 Το κόκκινο...12 Το κίτρινο...13 Κόκκινο Κίτρινο...14

Διαβάστε περισσότερα

Τα παιδιά βιώνουν παιχνίδια από το παρελθόν με τους παππούδες ΦΑΝΗ ΧΡΗΣΤΟΥ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ-ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΙΝΕ/ΓΣΕΕ

Τα παιδιά βιώνουν παιχνίδια από το παρελθόν με τους παππούδες ΦΑΝΗ ΧΡΗΣΤΟΥ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ-ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΙΝΕ/ΓΣΕΕ Τα παιδιά βιώνουν παιχνίδια από το παρελθόν με τους παππούδες ΦΑΝΗ ΧΡΗΣΤΟΥ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ-ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΙΝΕ/ΓΣΕΕ Τα παιχνίδια είναι δημιουργήματα του Ελληνικού πολιτισμού με ρίζες που φτάνουν στην

Διαβάστε περισσότερα

Τα τυχερά παιχνίδια στην Αρχαιότητα

Τα τυχερά παιχνίδια στην Αρχαιότητα Τα τυχερά παιχνίδια στην Αρχαιότητα Στην αρχαία ιστορία οι έννοιες της τύχης και της τυχαιότητας διαπλέκονταν με αυτήν της μοίρας. Πολλοί αρχαίοι λαοί έριχναν ζάρια ώστε να καθορίσουν την μοίρα, και αυτό

Διαβάστε περισσότερα

TO ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ

TO ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ TO ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ Η λέξη ΠΑΙΧΝΊΔΙ προέρχεται από την λέξη παίχτης παίζω παις. Με την έννοια παιχνίδι ορίζουμε την κατ εξοχήν αυθόρμητη και ενδιαφέρουσα δραστηριότητα των παιδιών που έχει ως στόχο

Διαβάστε περισσότερα

Παιχνίδια του χθες και του σήμερα

Παιχνίδια του χθες και του σήμερα Παιχνίδια του χθες και του σήμερα Πολιτιστικό πρόγραμμα Υπεύθυνη τμήματος: Γιώτα Αλεξάνδρου Διάρκεια προγράμματος: 3 μήνες Μάρτιος Μάιος 2013 Γενικοί στόχοι προγράμματος Να ανακαλύψουν τα παιχνίδια που

Διαβάστε περισσότερα

Το κορίτσι με τα πορτοκάλια. Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας. [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου]

Το κορίτσι με τα πορτοκάλια. Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας. [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου] Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου] Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας: Σεμίραμις Αμπατζόγλου Τάξη: Γ'1 Γυμνασίου

Διαβάστε περισσότερα

«Το κορίτσι με τα πορτοκάλια»

«Το κορίτσι με τα πορτοκάλια» «Το κορίτσι με τα πορτοκάλια» «Κάθεσαι καλά, Γκέοργκ; Καλύτερα να καθίσεις, γιατί σκοπεύω να σου διηγηθώ μια ιστορία για γερά νεύρα». Με αυτόν τον τρόπο ο συγγραφέας του βιβλίου αρχίζει να ξετυλίγει το

Διαβάστε περισσότερα

Η αξία του παιχνιδιού ως παιδαγωγικό και θεραπευτικό μέσο.

Η αξία του παιχνιδιού ως παιδαγωγικό και θεραπευτικό μέσο. Η αξία του παιχνιδιού ως παιδαγωγικό και θεραπευτικό μέσο. Η λέξη παιχνίδι έχει τις ρίζες της στην αρχαία ελληνική γλώσσα. Παιχνίδι, παιγνίδιο ή παίγνιο όπως αλλιώς λέγεται είναι μία δομημένη δραστηριότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β. Ερώτηση 1 α

ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β. Ερώτηση 1 α ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β Ερώτηση 1 α Το βιβλίο με τίτλο «Χάρτινη Αγκαλιά», της Ιφιγένειας Μαστρογιάννη, περιγράφει την ιστορία ενός κοριτσιού, της Θάλειας, η οποία αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας. Φεύγει

Διαβάστε περισσότερα

Ο φύλακας του μαγικού κύκλου Δεξιότητες: Ρίξιμο σε στόχο. Πλάγια βήματα. Θέση ετοιμότητας θέση άμυνας.

Ο φύλακας του μαγικού κύκλου Δεξιότητες: Ρίξιμο σε στόχο. Πλάγια βήματα. Θέση ετοιμότητας θέση άμυνας. Ο φύλακας του μαγικού κύκλου Ρίξιμο σε στόχο. Πλάγια βήματα. Θέση ετοιμότητας θέση άμυνας. Φρουρώ τον αντίπαλο για να εμποδίσω τις κινήσεις του. Μετακινούμαι με το αντικείμενο σε χώρο που μπορώ να σκοράρω.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΩΡΑ: η λέξη συνδέεται με το ρήμα "αιωρούμαι" που θα πει κρέμομαι και κουνιέμαι στον αέρα. Αιώρα είναι η κούνια.

ΑΙΩΡΑ: η λέξη συνδέεται με το ρήμα αιωρούμαι που θα πει κρέμομαι και κουνιέμαι στον αέρα. Αιώρα είναι η κούνια. 1 ΑΓΟΡΑ: Η λέξη αγορά παράγεται από το ρήμα αγείρω δηλαδή συναθροίζω, συγκεντρώνω. Η αγορά δεν ήταν μόνο ένας χώρος που οι αρχαίοι Αθηναίοι έκαναν τις αγορές τους, αλλά και η καρδιά του δημόσιου βίου της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ 3/ΘΕΙΟ ΔΗΜΟΣΙΚΟ ΧΟΛΕΙΟ ΝΕΟΧΩΡΑΚΙΟΤ

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ 3/ΘΕΙΟ ΔΗΜΟΣΙΚΟ ΧΟΛΕΙΟ ΝΕΟΧΩΡΑΚΙΟΤ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ 3/ΘΕΙΟ ΔΗΜΟΣΙΚΟ ΧΟΛΕΙΟ ΝΕΟΧΩΡΑΚΙΟΤ Στην οργάνωση και στην καθοδήγηση των παιχνιδιών πήραν μέρος: Οι εκπαιδευτικοί: Κύρκος Αθανάσιος Ζαέκης Πέτρος Οκουτσίδης Θεολόγος Μισαηλίδου Ανατολή

Διαβάστε περισσότερα

Μιλώντας με τα αρχαία

Μιλώντας με τα αρχαία Επίσκεψη στο μαντείο της Δωδώνης Πώς έβλεπαν το μέλλον οι αρχαίοι; Πώς λειτουργούσε το πιο αρχαίο μαντείο της Ελλάδας; Τι μορφή, σύμβολα και ρόλο είχε ο κύριος θεός του, ο Δίας; Τι σημασία είχαν εκεί οι

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε για τα φύλλα εργασίας προέρχεται εξολοκλήρου από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Διαβάζουμε: Οι Κυκλάδες οφείλουν το όνομά τους στη γεωγραφική

Διαβάστε περισσότερα

Μία εργασία των μαθητών της Β' τάξης

Μία εργασία των μαθητών της Β' τάξης Μία εργασία των μαθητών της Β' τάξης ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΕΝΙΔΙΟΥ ΑΜΦΙΛΟΧΙΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ: 2013-14 ΤΑΞΗ Β' ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΖΩΝΗ "Α ΜΠΕ ΜΠΑ ΜΠΛΟΜ: ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΟΥ ΧΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ" Υπεύθυνη Τάξης: Βαρέλη Αναστασία ΕΠΙΛΟΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

Τάπες. Αποτελείται από κομμάτια από σίδερο και αυτοκόλλητα. Από 2 παιδιά της βάζου με μια τάπα κάτω και ο Άλλος παίκτης πετάει μια άλλη τάπα

Τάπες. Αποτελείται από κομμάτια από σίδερο και αυτοκόλλητα. Από 2 παιδιά της βάζου με μια τάπα κάτω και ο Άλλος παίκτης πετάει μια άλλη τάπα Τάπες Αποτελείται από κομμάτια από σίδερο και αυτοκόλλητα. Από 2 παιδιά της βάζου με μια τάπα κάτω και ο Άλλος παίκτης πετάει μια άλλη τάπα Με τους φίλους μου ή με τον αδελφό μου Όταν έχω ελεύθερο χρόνο

Διαβάστε περισσότερα

Ζακόκ. Πεπέκης Κωνσταντίνος

Ζακόκ. Πεπέκης Κωνσταντίνος Ζακόκ Ένα παιχνίδι που έπαιζε η γιαγιά µου όταν ήταν µικρή είναι το ζακόκ. Το ζακόκ είναι παρόµοιο µε το κυνηγητό που παίζουµε τώρα. Για να ξεκινήσει το παιχνίδι τα παιδιά πρέπει να χωριστούν σε 2 οµάδες.

Διαβάστε περισσότερα

Χωρικές σχέσεις ΠΛΑΤΑΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ. ΕΝΝΟΙΑ: Χωρικές σχέσεις. Εμπλεκόμενοιτομείς. Ενότητα. Στόχοι. Υλικά 1 / 17

Χωρικές σχέσεις ΠΛΑΤΑΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ. ΕΝΝΟΙΑ: Χωρικές σχέσεις. Εμπλεκόμενοιτομείς. Ενότητα. Στόχοι. Υλικά 1 / 17 ΠΛΑΤΑΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΝΝΟΙΑ: Χωρικές σχέσεις Εμπλεκόμενοιτομείς Ενότητα Στόχοι Υλικά 1 / 17 -Ψυχοκινητικός 2 / 17 - Οι σχέσεις στο χώρο που δημιουργεί το νήπιο ανάμεσα στο σώμα του και τ? αντικείμενα Τα νήπια

Διαβάστε περισσότερα

Από τα παιδιά της Α 2 τάξης

Από τα παιδιά της Α 2 τάξης Από τα παιδιά της Α 2 τάξης Αυγοδρομίες Οι αυγοδρομίες ήταν ένα παιχνίδι που έπαιζαν τα παιδιά το Πάσχα στην πλατεία του χωριού. Είναι ένας διαγωνισμός όπου τα παιδιά κρατούν στο στόμα τους κουτάλια με

Διαβάστε περισσότερα

Bάτραχοι στη λίμνη. Παιχνίδια Συνεργασίας 2014. Επίπεδο 1,2

Bάτραχοι στη λίμνη. Παιχνίδια Συνεργασίας 2014. Επίπεδο 1,2 Bάτραχοι στη λίμνη 1,2 Οργάνωση: Εργασία με όλη την τάξη. Τα παιδιά είναι γύρω από το αλεξίπτωτο, τη λίμνη και το κρατούν στο ύψος της μέσης. Τα σακουλάκια πάνω στο αλεξίπτωτο είναι οι βάτραχοι. Σκοπός

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

ΤΙΤΛΟΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑΣ EΠEAEK Αναμόρφωση του Προγράμματος Προπτυχιακών Σπουδών του ΤΕΦΑΑ - Αυτεπιστασία Αναπτυξιακή Ψυχολογία Ειρήνη Δερμιτζάκη -Μάριος Γούδας Διάλεξη 9: To παιχνίδι ως αναπτυξιακή διαδικασία ΤΙΤΛΟΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή για τον οδηγό "Τα παιχνίδια στην Αρχαία Ελλάδα" Πώς ήταν τα παιχνίδια στην αρχαιοτήτα... Υλικά και τρόποι κατασκευής

Εισαγωγή για τον οδηγό Τα παιχνίδια στην Αρχαία Ελλάδα Πώς ήταν τα παιχνίδια στην αρχαιοτήτα... Υλικά και τρόποι κατασκευής 1 Εισαγωγή για τον οδηγό "Τα παιχνίδια στην Αρχαία Ελλάδα"... 3 Πώς ήταν τα παιχνίδια στην αρχαιοτήτα... 3 Υλικά και τρόποι κατασκευής... 4 Τα πρώτα παιχνίδια... 5 Κατηγορίες παιχνιδιών... 7 Παιχνίδια

Διαβάστε περισσότερα

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου

μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου Δύο Σε μια σπουδαία αρχαία πόλη που την έλεγαν Ουρούκ, ζούσε ένας νεαρός βασιλιάς, ο Γκιλγκαμές. Πατέρας του Γκιλγκαμές ήταν ο βασιλιάς Λουγκαλμπάντα και μητέρα του η

Διαβάστε περισσότερα

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ποιά ηρωικά χαρακτηριστικά έχει η ηρωίδα κατά τη γνώμη σας; Κατά τη γνώμη μου και μόνο που χαρακτηρίζουμε την Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου ηρωίδα δείχνει ότι

Διαβάστε περισσότερα

ΙΔΡΥΜΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ & ΝΤΟΛΛΗΣ ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΥΚΛΑΔΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

ΙΔΡΥΜΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ & ΝΤΟΛΛΗΣ ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΥΚΛΑΔΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ & ΝΤΟΛΛΗΣ ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΥΚΛΑΔΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Τμήμα εκπαιδευτικών προγραμμάτων Εκπαιδευτικές Μουσειοσκευές Οι Μουσειοσκευές είναι βαλίτσες που ταξιδεύουν από σχολείο

Διαβάστε περισσότερα

Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου.

Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου. Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου. Ενότητα 1: Το σπασμένο μπισκότο. Γιάννα Ροϊλού. Τμήμα: Θεατρικών Σπουδών. Σελίδα 1 1 Σκοποί ενότητας..3 2 Περιεχόμενα ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου

Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου Χαρακτηριστικές εικόνες από την Ιλιάδα του Ομήρου Η γυναίκα ως σύζυγος και μητέρα Η γυναίκα ως πολεμικό λάφυρο Γυναίκα και επιτάφιες τιμές ηρώων Η τύχη του γυναικείου πληθυσμού μετά την άλωση μιας πόλης

Διαβάστε περισσότερα

Τα παιδιά της Πρωτοβουλίας και η Δώρα Νιώπα γράφουν ένα παραμύθι - αντίδωρο

Τα παιδιά της Πρωτοβουλίας και η Δώρα Νιώπα γράφουν ένα παραμύθι - αντίδωρο Τα παιδιά της Πρωτοβουλίας και η Δώρα Νιώπα γράφουν ένα παραμύθι - αντίδωρο Ο Ηλίας ανεβαίνει Ψηλά Ψηλότερα Κάθε Μάρτιο, σε μια Χώρα Κοντινή, γινόταν μια Γιορτή! Η Γιορτή των Χαρταετών. Για πρώτη φορά,

Διαβάστε περισσότερα

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός»

«Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 «Ο Αϊούλαχλης και ο αετός» (Φλώρινα - Μακεδονία Καύκασος) Διαγωνισμός παραδοσιακού παραμυθιού ebooks4greeks.gr ΠΑΡΑΜΥΘΙ #25 Ψηφίστε το παραμύθι που σας άρεσε περισσότερο εδώ μέχρι 30/09/2011

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΟΜΑΔΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΟΜΑΔΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΟΜΑΔΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ 11ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ Α ΤΑΞΗ 2014-2015 Το κυνήγι του χαμένου θησαυρού Τα παιδιά χωρίζονται σε 3 ή 4 ομάδες. Ο αρχηγός κρύβει κάποιον θησαυρό. Όλες οι ομάδες διαβάζουν

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση Αποτελεσμάτων Online Έρευνας για τα Χριστούγεννα

Παρουσίαση Αποτελεσμάτων Online Έρευνας για τα Χριστούγεννα M A R K E T I N G R E S E A R C H S E R V I C E S Παρουσίαση Αποτελεσμάτων Online Έρευνας για τα Χριστούγεννα Δεκέμβριος 2010 Εισαγωγή Φέτος, είπαμε να γιορτάσουμε τα Χριστούγεννα με μια έρευνα που αφορά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ Στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ Γυμνασίου οι μαθητές ήρθαν σε επαφή με ένα δείγμα ερωτικής ποίησης. Συγκεκριμένα διδάχτηκαν το ποίημα

Διαβάστε περισσότερα

Μιλώντας με τα αρχαία

Μιλώντας με τα αρχαία Μιλώντας με τα αρχαία Μέσα στο μουσείο θα συναντήσετε παράξενα αντικείμενα άλλων εποχών. Μπορείτε να τα κάνετε να μιλήσουν για πανάρχαιους ανθρώπους και πολιτισμούς; Πάρτε φακούς, μέτρα, μολύβι και χαρτί

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER 1 Α Ομάδα «Κάθεσαι καλά, Γκέοργκ; Καλύτερα να καθίσεις, γιατί σκοπεύω να σου διηγηθώ μια ιστορία για γερά νεύρα». Με αυτόν τον τρόπο ο συγγραφέας του βιβλίου

Διαβάστε περισσότερα

Οι γνώμες είναι πολλές

Οι γνώμες είναι πολλές Η Ψυχολογία στη Φυσική Αγωγή στο πλαίσιο του σχολικού περιβάλλοντος ΚασταμονίτηςΚωνσταντίνος Ψυχολόγος Οι γνώμες είναι πολλές Πολλές είναι οι γνώμες στο τι προσφέρει τελικά ο αθλητισμός στην παιδική ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτιστικό Πρόγραμμα «Τα αγγεία λένε την ιστορία τους- Από την ανασκαφή στην προθήκη του Μουσείου» Σχ. έτος

Πολιτιστικό Πρόγραμμα «Τα αγγεία λένε την ιστορία τους- Από την ανασκαφή στην προθήκη του Μουσείου» Σχ. έτος Πολιτιστικό Πρόγραμμα «Τα αγγεία λένε την ιστορία τους- Από την ανασκαφή στην προθήκη του Μουσείου» Σχ. έτος 2012-13 Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός: Ανδριοπούλου Ελένη Τάξη: 1ο Νηπιαγωγείο Βραχναιίκων- Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

EMOJITO! 7 Δίσκοι Ψηφοφορίας. 100 Κάρτες Συναισθημάτων. 1 Ταμπλό. 7 Πιόνια παικτών. 2-7 Παίκτες

EMOJITO! 7 Δίσκοι Ψηφοφορίας. 100 Κάρτες Συναισθημάτων. 1 Ταμπλό. 7 Πιόνια παικτών. 2-7 Παίκτες o Emojito! είναι ένα παιχνίδι παρέας, για 2 έως 14 άτομα, όπου οι παίκτες προσπαθούν να εκφράσουν συναισθήματα που απεικονίζονται σε κάρτες, είτε χρησιμοποιώντας το πρόσωπό τους, είτε ήχους ή και τα 2.

Διαβάστε περισσότερα

Εργαλείο Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης για παιδιά µε Αυτισµό στο Γνωστικό τοµέα

Εργαλείο Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης για παιδιά µε Αυτισµό στο Γνωστικό τοµέα Εργαλείο Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης για παιδιά µε Αυτισµό στο Γνωστικό τοµέα Οπτική αντίληψη Ακουστική αντίληψη Γνωστικός - εκτελεστικός τοµέας Γνωστικός - εκφραστικός τοµέας Μίµηση Οπτική µνήµη Λειτουργική

Διαβάστε περισσότερα

Τ ρ ί τ η, 5 Ι ο υ ν ί ο υ Το τελευταίο φως, Ιφιγένεια Τέκου

Τ ρ ί τ η, 5 Ι ο υ ν ί ο υ Το τελευταίο φως, Ιφιγένεια Τέκου Τ ρ ί τ η, 5 Ι ο υ ν ί ο υ 2 0 1 8 Το τελευταίο φως, Ιφιγένεια Τέκου "Υπήρχε μαγεία πίσω από τη συγγραφή, που ξεπερνούσε κατά πολύ τα οφέλη της κάθαρσης. Κυριαρχία πάνω στα αισθήματα και στις κινήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο

Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο 4 Από όλα τα παραμύθια που μου έλεγε ο πατέρας μου τα βράδια πριν κοιμηθώ, ένα μου άρεσε πιο πολύ. Ο Σεβάχ ο θαλασσινός. Επτά ταξίδια είχε κάνει ο Σεβάχ. Για να δει τον κόσμο και να ζήσει περιπέτειες.

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το όνειρο Ένα ζευγάρι περιμένει παιδί. Τότε αρχίζει να ονειρεύεται αυτό το παιδί. Κτίζει την εικόνα ενός παιδιού μέσα στο μυαλό του. Βάσει αυτής της εικόνας, κάνει

Διαβάστε περισσότερα

Τάξη: Γ. Τμήμα: 2ο. Υπεύθυνη τμήματος : ΑΝΕΣΤΗ ΑΣΗΜΙΝΑ. Εκθέσεις μαθητών.. ΜΑΘΗΤΗΣ: ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ.

Τάξη: Γ. Τμήμα: 2ο. Υπεύθυνη τμήματος : ΑΝΕΣΤΗ ΑΣΗΜΙΝΑ. Εκθέσεις μαθητών.. ΜΑΘΗΤΗΣ: ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ. Τάξη: Γ Τμήμα: 2ο Υπεύθυνη τμήματος : ΑΝΕΣΤΗ ΑΣΗΜΙΝΑ. Εκθέσεις μαθητών.. ΜΑΘΗΤΗΣ: ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ. Θέμα :Τι θέλω να αλλάξει στον κόσμο το 2011. Το έτος 2010 έγιναν πολλές καταστροφές στον κόσμο.

Διαβάστε περισσότερα

Μια ιστορία με αλήθειες και φαντασία

Μια ιστορία με αλήθειες και φαντασία Μια ιστορία με αλήθειες και φαντασία ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΑΛΙΟΥ Γ ΤΑΞΗ Α 3 Η κυρία Ειρήνη από το Κάρμι, ξύπνησε πολύ νωρίς το πρωί για να ταΐσει τις κότες και τα κουνελάκια της. Ανυπομονούσε να πάει στο πανηγύρι

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΠΑΕΙ ΜΟΥΣΕΙΟ! Η Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΟΥ Μ.Σ.Θ.

ΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΠΑΕΙ ΜΟΥΣΕΙΟ! Η Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΟΥ Μ.Σ.Θ. ΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΠΑΕΙ ΜΟΥΣΕΙΟ! ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΕΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ, 2012-2013 ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: Α. ΑΡΖΟΓΛΟΥ & Ε. ΤΖΗΜΟΥΛΗ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ-ΣΥΝΟΔΟΙ: Τ. ΚΥΡΙΑΖΙΚΙΔΟΥ & Δ. ΤΖΟΒΑΝΑΚΗΣ Παρασκευή,

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΤΑΕΤΟΣ UÇURTMA Orkun Bozkurt

ΧΑΡΤΑΕΤΟΣ UÇURTMA Orkun Bozkurt ΧΑΡΤΑΕΤΟΣ UÇURTMA Orkun Bozkurt - Ι - Αυτός είναι ένας ανάπηρος πριν όμως ήταν άνθρωπος. Κάθε παιδί, σαν ένας άνθρωπος. έρχεται, καθώς κάθε παιδί γεννιέται. Πήρε φροντίδα απ τη μητέρα του, ανάμεσα σε ήχους

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΡΟΔΙ ΠΗΓΗ ΥΓΕΙΑΣ 14 Ο ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΔΡΑΜΑΣ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΠΕΚΤΕΣΟΓΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ -ΚΑΡΑΜΠΑΤΖΑΚΗ ΜΑΡΙΑ

ΤΟ ΡΟΔΙ ΠΗΓΗ ΥΓΕΙΑΣ 14 Ο ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΔΡΑΜΑΣ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΠΕΚΤΕΣΟΓΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ -ΚΑΡΑΜΠΑΤΖΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΤΟ ΡΟΔΙ ΠΗΓΗ ΥΓΕΙΑΣ 14 Ο ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΔΡΑΜΑΣ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΠΕΚΤΕΣΟΓΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ -ΚΑΡΑΜΠΑΤΖΑΚΗ ΜΑΡΙΑ Το πρόγραμμα μας είχε ποικίλους γνωστικούς, συναισθηματικούς και ψυχοκινητικούς στόχους. Εμπλέξαμε όλους

Διαβάστε περισσότερα

Co-funded by the European Union Quest. Quest

Co-funded by the European Union Quest. Quest 1 Καλωσορίσατε στο παιχνίδι "Δώσε το στον επόμενο!" Co-funded by the European Union Ένα εργαλείο για να σας βοηθήσει να γνωρίσετε μια δικαιοσύνη φιλική προς το παιδί Παίκτες Ηλικία 14-18 4-6 2 Χρονών Βάλτε

Διαβάστε περισσότερα

Σχολικές αναμνήσεις. Η γιαγιά του Χάρη θυμάται

Σχολικές αναμνήσεις. Η γιαγιά του Χάρη θυμάται Η μαμά μου πήγαινε στο 26 ο Δημοτικό Σχολείο Νίκαιας. Η καλύτερη ανάμνηση που έχει είναι οι φίλοι της και η τάξη που μύριζε κιμωλία. Ελευθερία Η γιαγιά μου την τάξη της είχε 87 παιδιά. Τα άτακτα παιδιά

Διαβάστε περισσότερα

Αγγελική Δαρλάση. Το παλιόπαιδο. Εικονογράφηση Ίρις Σαμαρτζή

Αγγελική Δαρλάση. Το παλιόπαιδο. Εικονογράφηση Ίρις Σαμαρτζή Αγγελική Δαρλάση Το παλιόπαιδο Εικονογράφηση Ίρις Σαμαρτζή σε όλους αυτούς που οραματίστηκαν έναν καλύτερο κόσμο και προσπαθούν για να γίνει, έστω και λίγο, καλύτερος 6 «Φτώχεια δεν είναι μόνο η έλλειψη

Διαβάστε περισσότερα

Μαριέττα Κόντου ΦΤΟΥ ΞΕΛΥΠΗ. Εικόνες: Στάθης Πετρόπουλος

Μαριέττα Κόντου ΦΤΟΥ ΞΕΛΥΠΗ. Εικόνες: Στάθης Πετρόπουλος Ιστορίες που ζεις δυνατά Μαριέττα Κόντου ΦΤΟΥ ΞΕΛΥΠΗ Εικόνες: Στάθης Πετρόπουλος Στο τώρα Έχω δώσει τόσες υποσχέσεις που νομίζω ότι έχω χάσει το μέτρημα. Δεν είναι που λέω ψέματα όταν δεν τις τηρώ, είναι

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1 α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

Οι ποντικοί και το τυρί Δεξιότητες: Τρέξιμο σε διάφορες κατευθύνσεις και με διάφορες ταχύτητες. Σταμάτημα και αλλαγή κατεύθυνσης.

Οι ποντικοί και το τυρί Δεξιότητες: Τρέξιμο σε διάφορες κατευθύνσεις και με διάφορες ταχύτητες. Σταμάτημα και αλλαγή κατεύθυνσης. Οι ποντικοί και το τυρί Τρέξιμο σε διάφορες κατευθύνσεις και με διάφορες ταχύτητες. Οργάνωση: Εργασία σε ζευγάρια. Τα δυο παιδιά είναι οι ποντικοί και η μπάλα το τυρί. Ο ένας ποντικός κρατά το τυρί Σκοπός

Διαβάστε περισσότερα

Ένα παραμύθι φτιαγμένο από τα παιδιά της Δ, Ε και Στ τάξης του Ζ Δημοτικού Σχολείου Πάφου κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους με τη συγγραφέα Αμαλία

Ένα παραμύθι φτιαγμένο από τα παιδιά της Δ, Ε και Στ τάξης του Ζ Δημοτικού Σχολείου Πάφου κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους με τη συγγραφέα Αμαλία Ένα παραμύθι φτιαγμένο από τα παιδιά της Δ, Ε και Στ τάξης του Ζ Δημοτικού Σχολείου Πάφου κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους με τη συγγραφέα Αμαλία Πικρίδου-Λούκα. 2014 Μια φορά κι έναν καιρό υπήρχε

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος. Καλή τύχη! Carl-Johan Forssén Ehrlin

Πρόλογος. Καλή τύχη! Carl-Johan Forssén Ehrlin Πρόλογος Νιώθουμε πολύ άσχημα όταν βλέπουμε ένα παιδί να κλαίει ή να πονάει χωρίς να μπορούμε να κάνουμε κάτι, ιδιαίτερα αν είμαστε γονείς. Ανάλογα με τις περιστάσεις τα παιδιά είναι άλλοτε χαρούμενα,

Διαβάστε περισσότερα

Το μαγικό βιβλίο. Σαν διαβάζω ένα βιβλίο λες και είμαι μια νεράιδα που πετώ στον ουρανό.

Το μαγικό βιβλίο. Σαν διαβάζω ένα βιβλίο λες και είμαι μια νεράιδα που πετώ στον ουρανό. Το μαγικό βιβλίο Σαν διαβάζω ένα βιβλίο λες και είμαι μια νεράιδα που πετώ στον ουρανό. Σαν διαβάζω ένα βιβλίο λες και είμαι μια γοργόνα μέσα στα καταγάλανα νερά. Σαν διαβάζω ένα βιβλίο λες και γίνομαι

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΜΑΣ»

«ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΜΑΣ» «ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΜΑΣ» ΤΑΞΗ Γ1 2 ο Δ Σ ΓΕΡΑΚΑ ΔΑΣΚ:Αθ.Κέλλη ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Κατά τη διάρκεια της περσινής σχολικής χρονιάς η τάξη μας ασχολήθηκε με την ανάγνωση και επεξεργασία λογοτεχνικών βιβλίων

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί και το παιχνίδι μέσα από τη Νεοελληνική ζωγραφική

Το παιδί και το παιχνίδι μέσα από τη Νεοελληνική ζωγραφική Το παιδί και το παιχνίδι μέσα από τη Νεοελληνική ζωγραφική Η εικαστική διαπραγμάτευση της σχέσης του παιδιού με το παιχνίδι-με την έννοια είτε του δρώμενου είτε του αντικειμένου ορίζεται από συνιστώσες

Διαβάστε περισσότερα

Πώς γράφεις αυτές τις φράσεις;

Πώς γράφεις αυτές τις φράσεις; Πρόλογος Όταν ήμουν μικρός, ούτε που γνώριζα πως ήμουν παιδί με ειδικές ανάγκες. Πώς το ανακάλυψα; Από τους άλλους ανθρώπους που μου έλεγαν ότι ήμουν διαφορετικός, και ότι αυτό ήταν πρόβλημα. Δεν είναι

Διαβάστε περισσότερα

Η Λένα Μαντά στο Outnow: Το πιο δύσκολο είναι όταν πρέπει να γράψω το «τέλος»!

Η Λένα Μαντά στο Outnow: Το πιο δύσκολο είναι όταν πρέπει να γράψω το «τέλος»! Η Λένα Μαντά στο Outnow: Το πιο δύσκολο είναι όταν πρέπει να γράψω το «τέλος»! OUTNOW, AUGUST 4, 2014 Μια γνήσια Κωνσταντινοπολίτισσα, με ιδιαίτερο ταπεραμέντο και αξιοπρόσεχτη πένα! Το πρώτο της βιβλίο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΡΒΙΣ ΒΑΤΣΑΚΛΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

ΣΕΡΒΙΣ ΒΑΤΣΑΚΛΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΠΟΝΗΤΩΝ Γ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΣΕΡΒΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ένα καλό σέρβις είναι ένα από τα πιο σημαντικά χτυπήματα επειδή μπορεί να δώσει ένα μεγάλο πλεονέκτημα στην αρχή του πόντου. Το σέρβις είναι το πιο σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΞΕΧΑΣΜΕΝΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΑΞΗ: Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ: ΜΑΡΑΒΙΤΣΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΠΕ06 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΞΕΧΑΣΜΕΝΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΑΞΗ: Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ: ΜΑΡΑΒΙΤΣΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΠΕ06 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΞΕΧΑΣΜΕΝΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΑΞΗ: Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ: ΜΑΡΑΒΙΤΣΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΠΕ06 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Τα ομαδικά παιχνίδια είχαν την πρώτη θέση στην αγωγή των παιδιών στην αρχαία Ελλάδα.

Διαβάστε περισσότερα

Η θέ ση της γυναί κας στην αρχαί α Αθη να καί στην αρχαί α Σπα ρτη.

Η θέ ση της γυναί κας στην αρχαί α Αθη να καί στην αρχαί α Σπα ρτη. Η θέ ση της γυναί κας στην αρχαί α Αθη να καί στην αρχαί α Σπα ρτη. Η γυναίκα στην αρχαία Ελλάδα, έπρεπε να είναι σεμνή, όμορφη και υγιής, προκειμένου να συμβιβάζεται με τα πρότυπα της ανδροκρατικής κοινωνίας.

Διαβάστε περισσότερα

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα. Εργασία Χριστίνας Λιγνού Α 1

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα. Εργασία Χριστίνας Λιγνού Α 1 1 Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Εργασία Χριστίνας Λιγνού Α 1 2 1.Στο βιβλίο παρουσιάζονται δύο διαφορετικοί κόσμοι. Ο πραγματικός κόσμος της Ρόζας, στη νέα της γειτονιά, και ο πλασματικός κόσμος, στον

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Αϊνστάιν. Η ζωή και το έργο του από τη γέννησή του έως το τέλος της ζωής του ΦΙΛΟΜΗΛΑ ΒΑΚΑΛΗ-ΣΥΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ. Εικόνες: Νίκος Μαρουλάκης

Αϊνστάιν. Η ζωή και το έργο του από τη γέννησή του έως το τέλος της ζωής του ΦΙΛΟΜΗΛΑ ΒΑΚΑΛΗ-ΣΥΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ. Εικόνες: Νίκος Μαρουλάκης ΜΕΓΑΛΟΙ ΕΦΕΥΡΕΤΕΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΦΙΛΟΜΗΛΑ ΒΑΚΑΛΗ-ΣΥΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ Αϊνστάιν Η ζωή και το έργο του από τη γέννησή του έως το τέλος της ζωής του Εικόνες: Νίκος Μαρουλάκης Περιεχόµενα Κεφάλαιο 1:...3 Κεφάλαιο

Διαβάστε περισσότερα

γραμματισμό των νηπίων Μέρος 5ο: Παιχνίδια

γραμματισμό των νηπίων Μέρος 5ο: Παιχνίδια Η αξιοποίηση του ονόματος του παιδιού για το γραμματισμό των νηπίων Μέρος 5ο: Παιχνίδια Μαρία Θεοδωρακάκου Νηπιαγωγός, ΜΤΕΕΑ maria.theodorakakou@gmail.com Η παρουσίαση αναπτύχθηκε για την πλατφόρμα Ταξίδι

Διαβάστε περισσότερα

Σουτ σε στόχο με ακρίβεια

Σουτ σε στόχο με ακρίβεια Σουτ σε στόχο με ακρίβεια Σουτ σε στόχο με ακρίβεια, με το μέσα μέρος του ποδιού Σταμάτημα της μπάλας με το πόδι, αριστερό και δεξί Διαθέτω χρόνο (κάποια δευτερόλεπτα) για να είμαι ήρεμος/μη και σίγουρος/ρη

Διαβάστε περισσότερα

«ΠΩΣ Ν ΑΛΛΑΞΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ!!!» ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΗΤΕΧΝΗ ΣΑΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙ» ΤΜΗΜΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΟΜΑΔΑ Γ (ΜΑΘΗΤΕΣ Γ ΤΑΞΗΣ)

«ΠΩΣ Ν ΑΛΛΑΞΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ!!!» ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΗΤΕΧΝΗ ΣΑΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙ» ΤΜΗΜΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΟΜΑΔΑ Γ (ΜΑΘΗΤΕΣ Γ ΤΑΞΗΣ) «ΠΩΣ Ν ΑΛΛΑΞΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ!!!» ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΗΤΕΧΝΗ ΣΑΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙ» ΤΜΗΜΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΟΜΑΔΑ Γ (ΜΑΘΗΤΕΣ Γ ΤΑΞΗΣ) Τουλίπες της Ολλανδίας, Κλωντ Μονέ Μια φορά κι ένα καιρό σε μια χώρα μακρινή οι άνθρωποι

Διαβάστε περισσότερα

31 Μάιος Στη Λαμία χθες η Λένα Μαντά Επιμέλεια MAG24 Team Κατηγορία Εκδηλώσεις

31 Μάιος Στη Λαμία χθες η Λένα Μαντά Επιμέλεια MAG24 Team Κατηγορία Εκδηλώσεις 31 Μάιος Στη Λαμία χθες η Λένα Μαντά Επιμέλεια MAG24 Team Κατηγορία Εκδηλώσεις Η επιτυχημένη συγγραφέας παρουσίασε τη νέα της δουλειά και υπέγραψε αντίτυπα στις φανατικές της αναγνώστριες. Ασφυκτικά γεμάτο

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Προσθέτει χρόνια στη ζωή αλλά και ζωή στα χρόνια»

«ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Προσθέτει χρόνια στη ζωή αλλά και ζωή στα χρόνια» «ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Προσθέτει χρόνια στη ζωή αλλά και ζωή στα χρόνια» 1 ο Γενικό Λύκειο Πάτρας Ερευνητική Εργασία Β Τάξης Σχολικού έτους 2012-2013 Ομάδα Ε Ας φανταστούμε μία στιγμή το σχολείο των ονείρων μας.

Διαβάστε περισσότερα

Η µουσική και ο χορός στην αρχαία Ελλάδα

Η µουσική και ο χορός στην αρχαία Ελλάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ TMHMA ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Η µουσική και ο χορός στην

Διαβάστε περισσότερα

Ένα γόνιμο μέλλον. στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα

Ένα γόνιμο μέλλον. στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα 1 Ένα γόνιμο μέλλον Ένα γόνιμο μέλλον χρειάζεται μια καλή συνείδηση στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα Χρειαζόμαστε οι Έλληνες να συνδεθούμε πάλι

Διαβάστε περισσότερα

Παίζονταςμετουςτίτλουςτωνβιβλίων! Τα βιβλία που μας «δάνεισαν» τους τίτλους τους:

Παίζονταςμετουςτίτλουςτωνβιβλίων! Τα βιβλία που μας «δάνεισαν» τους τίτλους τους: Παίζονταςμετουςτίτλουςτωνβιβλίων! Αν σου δώσω τον τίτλο ενός βιβλίου, τι μπορείς να φανταστείς για αυτό; Μπορείς να μαντέψεις το περιεχόμενό του; να περιγράψεις τους ήρωές του; να αφηγηθείς τις ιστορίες

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Ειρήνη Σταματούδη, LL.M., Ph.D. Διευθύντρια Ο.Π.Ι.

Εισαγωγή. Ειρήνη Σταματούδη, LL.M., Ph.D. Διευθύντρια Ο.Π.Ι. Εισαγωγή Ο οδηγός που κρατάς στα χέρια σου είναι μέρος μιας σειράς ενημερωτικών οδηγών του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Σκοπό έχει να δώσει απαντήσεις σε κάποια βασικά ερωτήματα που μπορεί να έχεις

Διαβάστε περισσότερα

Γρίφος 1 ος Ένας έχει μια νταμιτζάνα με 20 λίτρα κρασί και θέλει να δώσει σε φίλο του 1 λίτρο. Πώς μπορεί να το μετρήσει, χωρίς καθόλου απ' το κρασί να πάει χαμένο, αν διαθέτει μόνο ένα δοχείο των 5 λίτρων

Διαβάστε περισσότερα

Για αυτό τον μήνα έχουμε συνέντευξη από μία αγαπημένη και πολυγραφότατη συγγραφέα που την αγαπήσαμε μέσα από τα βιβλία της!

Για αυτό τον μήνα έχουμε συνέντευξη από μία αγαπημένη και πολυγραφότατη συγγραφέα που την αγαπήσαμε μέσα από τα βιβλία της! Κυριακή, 2 Ιουλίου 2017 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ: ΓΙΩΤΑ ΦΩΤΟΥ Για αυτό τον μήνα έχουμε συνέντευξη από μία αγαπημένη και πολυγραφότατη συγγραφέα που την αγαπήσαμε μέσα από τα βιβλία της! Πείτε μας λίγα λόγια

Διαβάστε περισσότερα

Μουσικά όργανα. Κουδουνίστρα. Υλικά κατασκευής: Περιγραφή κατασκευής: Λίγα λόγια γι αυτό:

Μουσικά όργανα. Κουδουνίστρα. Υλικά κατασκευής: Περιγραφή κατασκευής: Λίγα λόγια γι αυτό: Μουσικά όργανα Κουδουνίστρα Υλικά κατασκευής: 5 άδεια κουτιά από φωτογραφικό φιλμ ένα παλιό ξύλινο σκουπόξυλο 5 καρφάκια με κεφάλι σποράκια πετραδάκια, χάντρες σέγα σφυρί Περιγραφή κατασκευής: Με τη σέγα

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορία του Φερδινάνδου Συγγραφέας: Μούνρω Λιφ. Μετάφραση: Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου

Η ιστορία του Φερδινάνδου Συγγραφέας: Μούνρω Λιφ. Μετάφραση: Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου Η ιστορία του Φερδινάνδου Συγγραφέας: Μούνρω Λιφ. Μετάφραση: Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου Μια φορά κι έναν καιρό στην Ισπανία υπήρχε ένας μικρός ταύρος που το όνομά του ήταν Φερδινάνδος. Όλοι οι άλλοι μικροί

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ. Η αγαπημένη γεύση παγωτού των παιδιών

ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ. Η αγαπημένη γεύση παγωτού των παιδιών ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ 1. Η αγαπημένη γεύση παγωτού των παιδιών Γεύση παγωτού Βανίλια Αριθμός παιδιών Σοκολάτα Φράουλα Λεμόνι Κάθε αντιστοιχεί σε 4 παιδιά Πόσα παιδιά προτιμούν το παγωτό βανίλιας; Απάντηση:

Διαβάστε περισσότερα

Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018

Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018 Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη: Στόχος μου είναι να πείσω τους αναγνώστες μου να μην σκοτώσουν το μικρό παιδί που έχουν μέσα τους 11 May 2018 by Rena Mavridou Αγαπητή Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη, πώς προέκυψε η συγγραφή στη ζωή

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίε παιχνιδιού 3210

Οδηγίε παιχνιδιού 3210 Οδηγίε παιχνιδιού 3210 Copyright - Spiele Bad Rodach 2004 Επιτραπέζιο HABA: 3210 Γενναίοι Ιππότε Ένα συναρπαστικό παιχνίδι δράση με ιππότε, για 2 έω 4 παίκτε ηλικία άνω των 4 ετών. Δημιουργία παιχνιδιού:

Διαβάστε περισσότερα

Αγιά, 06 Ιουνίου 2014

Αγιά, 06 Ιουνίου 2014 ΦΑΝΗ ΧΡΗΣΤΟΥ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ-ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΙΝΕ/ΓΣΕΕ «ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ & ΕΝΕΡΓΟΣ ΓΗΡΑΝΣΗ» Αγιά, 06 Ιουνίου 2014 «Παιχνίδια μεταξύ των δύο γενεών» ΦΑΝΗ ΧΡΗΣΤΟΥ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ-ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

από ευχάριστες δραστηριότητες, όπως εκείνες της προανάγνωσης,, ενώ παράλληλα συνειδητοποιούν το φωνημικό χαρακτήρα της γλώσσας και διακρίνουν τα

από ευχάριστες δραστηριότητες, όπως εκείνες της προανάγνωσης,, ενώ παράλληλα συνειδητοποιούν το φωνημικό χαρακτήρα της γλώσσας και διακρίνουν τα ΔΕΥΤΕΡΑ Προσέλευση νηπίων και αυθόρμητες δραστηριότητες στις οργανωμένες γωνιές της τάξης. Το ελεύθερο παιχνίδι είτε ατομικό,είτε ομαδικό σε ελκυστικά οργανωμένες γωνιές επιτρέπει στα παιδιά να χρησιμοποιούν

Διαβάστε περισσότερα

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 1o ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Κεφαλαίου Αρχική Σελίδα Περιεχόμενα CD Rom Θέματα 1ου Τι είναι τα κριτήρια αξιολόγησης Τα κριτήρια αξιολόγησης είναι μια σειρά από πρακτικές γνώσεις και ικανότητες που

Διαβάστε περισσότερα

Δακτυλιομαντεία. Συντάχθηκε απο τον/την Νεφέλη

Δακτυλιομαντεία. Συντάχθηκε απο τον/την Νεφέλη Η Δακτυλιομαντεία είναι μια από τις απλούστερες και πλέον διαδεδομένες μορφές Μαντείας. Στην παραδοσιακή και εθιμοτυπική της μορφή, το μόνο που χρειάζεται είναι ένα απλό δαχτυλίδι, από καθαρό μέταλλο.

Διαβάστε περισσότερα

Η συγγραφέας Πένυ Παπαδάκη και το «ΦΩΣ ΣΤΙΣ ΣΚΙΕΣ» Σάββατο, 21 Νοεμβρίου :20

Η συγγραφέας Πένυ Παπαδάκη και το «ΦΩΣ ΣΤΙΣ ΣΚΙΕΣ» Σάββατο, 21 Νοεμβρίου :20 Η συγγραφέας Πένυ Παπαδάκη και το «ΦΩΣ ΣΤΙΣ ΣΚΙΕΣ» Σάββατο, 21 Νοεμβρίου 2015-22:20 Από τη Μαίρη Γκαζιάνη «Μέσω της μυθοπλασίας, αποδίδω τη δικαιοσύνη που θα ήθελα να υπάρχει» μας αποκαλύπτει η συγγραφέας

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα 1 Σελίδα 2 Το παρόν έργο είναι πνευματική ιδιοκτησία της συγγραφέα και προστατεύεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Ελληνικού Νόμου 2121/1993 και τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν και

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «παιδιά, έφηβοι, νέοι»

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «παιδιά, έφηβοι, νέοι» Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «παιδιά, έφηβοι, νέοι» Υλικό για προαιρετική ενασχόληση των μαθητών πριν και μετά την επίσκεψη στο Μουσείο Ακρόπολης. Κατά την επίσκεψη της σχολικής σας ομάδας στο Μουσείο Ακρόπολης,

Διαβάστε περισσότερα

εκπαιδευτικού δράματος και της διερευνητικής δραματοποίησης

εκπαιδευτικού δράματος και της διερευνητικής δραματοποίησης ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Η παρούσα εργασία αποτελεί μια εναλλακτική πρόταση στη διδασκαλία της Γλώσσας. Πρόκειται για βιωματική διαδικασία που βασίζεται σε μεθόδους και τεχνικές του εκπαιδευτικού δράματος και

Διαβάστε περισσότερα

Δουλεύει, τοποθετώντας τούβλα το ένα πάνω στο άλλο.

Δουλεύει, τοποθετώντας τούβλα το ένα πάνω στο άλλο. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Δ Παραδείγματα με συμπληρωμένα Φύλλα εργασίας Φύλλο εργασίας Α α. Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα, χρησιμοποιώντας τη φαντασία σας. Δώστε ταυτότητα στο παιδί της φωτογραφίας. Όνομα Ίντιρα Ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

Το Κ2 είναι ένα παιχνίδι για 1 έως 5 παίκτες, ηλικίας 8 ετών και άνω, με διάρκεια περίπου 60 λεπτά.

Το Κ2 είναι ένα παιχνίδι για 1 έως 5 παίκτες, ηλικίας 8 ετών και άνω, με διάρκεια περίπου 60 λεπτά. ΟΔΗΓΙΕΣ Το Κ2 είναι το δεύτερο ψηλότερο βουνό στον κόσμο (μετά το Έβερεστ) με ύψος 8.611 μέτρα από τη στάθμη της θάλασσας. Θεωρείται, επίσης, ένα από τα δυσκολότερα βουνά άνω των 8.000 μέτρων. Το Κ2 ποτέ

Διαβάστε περισσότερα