Η κινηματογραφική ταινία στο μάθημα της λογοτεχνίας στην ελληνική εκπαίδευση

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η κινηματογραφική ταινία στο μάθημα της λογοτεχνίας στην ελληνική εκπαίδευση"

Transcript

1 Giotopoulou, K., Η κινηματογραφική ταινία στο μάθημα της λογοτεχνίας στην ελληνική εκπαίδευση. In M. Tsianikas, N. Maadad, G. Couvalis, and M. Palaktsoglou (eds.) "Greek Research in Australia: Proceedings of the Biennial International Conference of Greek Studies, Flinders University June 2011", Flinders University Department of Language Studies - Modern Greek: Adelaide, Published version of the paper reproduced here with permission from the publisher. Η κινηματογραφική ταινία στο μάθημα της λογοτεχνίας στην ελληνική εκπαίδευση Αικατερίνη Γιωτοπούλου* Cinema as a text in teaching literature in Greek school: Cinema is a universal language which affects on people and especially students and shapes their perception of the world. Thus in many countries critical understanding of film and television program is considered as an integral part of literacy. Film literacy is included in school curriculum and the commonalities between literature and audiovisual storytelling have been recognized. The audiovisual education, media literacy and film education are goals of the school, either they occur in classes independently or they penetrate other subjects such as language, literature, history, etc. Nevertheless in Greek school the cinema and audiovisual education was absent from the school curriculum. This paper examines the position of the film education in secondary schools in Greece and explores the introduction of film as a text included in the curriculum of the subject of literature. Εισαγωγή Ο κινηματογράφος είναι παρών στη ζωή των ανθρώπων και ακόμη περισσότερο των μαθητών. 1 Είναι μια κοινή παγκόσμια γλώσσα με τεράστια απήχηση και δύναμη, που ασκεί πολλαπλή επίδραση στους ανθρώπους και διαμορφώνει την αντίληψή τους * 1 Στη μνήμη του πατέρα μου, Νίκου. Έχουν πραγματοποιηθεί και στην Ελλάδα έρευνες που αποδεικνύουν τη στενή σχέση των Ελλήνων μαθητών με τα οπτικοακουστικά μέσα και ειδικότερα τον κινηματογράφο με όποιο τρόπο κι αν έχουν πρόσβαση σε κινηματογραφικές ταινίες και άλλα οπτικοακουστικά προϊόντα, εντός και εκτός σχολείου. Δημήτρης Κουτσογιάννης, Πρακτικές ψηφιακού γραμματισμού νέων εφηβικής ηλικίας και (γλωσσική) εκπαίδευση (2007), Θεσσαλονίκη Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Έρευνα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, Έκδοση grammatismos_3.pdf και Δημήτρης Κουτσογιάννης, Εφηβικές πρακτικές ψηφιακού γραμματισμού και ταυτότητες, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη Οι δύο αυτές εκδόσεις δημοσιεύουν τα αποτελέσματα έρευνας του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας το 2006 που διερευνά τις καθημερινές πρακτικές ψηφιακού γραμματισμού παιδιών ηλικίας χρόνων. Επίσης το Ινστιτούτο Οπτικοακουστικών Μέσων πραγματοποίησε την εμπειρική έρευνα Πανελλαδική Έρευνα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση για την Παιδεία στα Μέσα το 2011 και τα πρώτα συμπεράσματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν εδώ: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Πανελλήνια Έρευνα για το μάθημα της νεοελληνικής λογοτεχνίας στο γυμνάσιο, Αθήνα

2 Αικατερίνη Γιωτοπούλου για τον κόσμο. Οι νέοι αντλούν πληροφορίες και ψυχαγωγούνται από την κινούμενη εικόνα, ζουν μ αυτήν. 2 Γι αυτό σε πολλές χώρες η εκπαίδευση έχει αναγνωρίσει ότι η κριτική κατανόηση της κινηματογραφικής ταινίας, όπως και του βίντεο και του τηλεοπτικού προγράμματος, αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του γραμματισμού, 3 γίνεται άλλωστε λόγος για κινηματογραφικό γραμματισμό (cineliteracy). 4 Έχει εισαχθεί επομένως η μελέτη των οπτικοακουστικών αφηγημάτων στο σχολείο και στο πλαίσιο της λογοτεχνίας, αναγνωρίζοντας τα κοινά σημεία λογοτεχνίας και οπτικοακουστικής αφήγησης και την ανάγκη καλλιέργειας πολύμορφων γραμματισμών σε μια εποχή πολλαπλών και περίπλοκων μορφών επικοινωνίας. 5 Η σημασία του κινηματογράφου στο μάθημα της λογοτεχνίας Η κινηματογραφική ταινία προσφέρεται ως μέσο στη διδασκαλία, αφού η κινηματογραφική εμπειρία είναι οικεία στους μαθητές. Οι μαθητές είναι οπτικά εγγράμματοι και είναι σημαντικό οι καθηγητές να το εκμεταλλευτούν. 6 Η παρουσία οπτικών κειμένων και κινηματογραφικών ταινιών κινητοποιούν το ενδιαφέρον των μαθητών, είναι συναρπαστικό και διεγερτικό μέσο για την τάξη, αφού είναι ένα μέσο που επικοινωνεί πολύ με τον κόσμο και την κοινωνία και μάλιστα ένα μέσο τίμιο, έγκυρο και ουσιαστικό. 7 Η μελέτη των κινηματογραφικών ταινιών δίνει την αφορμή για τη μελέτη και την κατανόηση των αφηγηματικών συμβάσεων τόσο της κινηματογραφικής όσο και της λογοτεχνικής αφήγησης ως αποτέλεσμα της σύγκρισης των δυο μέσων. Πάνω από όλα όμως η παράλληλη μελέτη λογοτεχνικών βιβλίων και κινηματογραφικών ταινιών, που βασίζονται σε αυτά ή έχουν παρόμοιο θέμα, δημιουργεί τις προϋποθέσεις να έρθουν οι μαθητές σε επαφή με διαφορετικές αναγνώσεις και ερμηνείες του ίδιου κειμένου, να προβληματιστούν για τους λόγους και τους τρόπους δημιουργίας των διαφορετικών ερμηνειών, άρα να στοχαστούν κριτικά και να διαμορφώσουν τις δικές τους ερμηνείες. Κι αυτό αποτελεί βήμα προς το κριτικό στοχασμό και, τελικά, την κριτική αγωγή. Οι θεωρητικές αρχές στις οποίες στηρίζονται τα εκπαιδευτικά συστήματα κυρίως στις ΗΠΑ, στη Βρετανία και την Αυστραλία που χρησιμοποιούν την κινηματογραφική Moving Images in the Classroom. Α Secondary Teachers Guide to using Film & Television, British Film Institute, English & Media Centre, Film Education, London ό.π. ό.π. Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων , Διδακτικές προτάσεις για το μάθημα της λογοτεχνίας Β Γυμνασίου, Ενότητα 3η. Εικόνα και λόγος II: το οπτικο-ακουστικό αφήγημα. Για την τέχνη και τις τεχνικές του κινηματογράφου. Θεσσαλονίκη Εισαγωγή. Geoffrey Thomas Smith, Is Film an Effective Teaching Tool for High School Literature? A Master s Research Project Presented to The Faculty of the College of Education, Ohio University, In Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Master of Education, June 2009, /resources/documents/smith_09.pdf. Ted Johnson, Using Film in the Classroom, National Council of Teaching English, Annual Convention, 26 November 1971, Las Vegas. 362

3 Η κινηματογραφική ταινία στο μάθημα της λογοτεχνίας στην ελληνική εκπαίδευση ταινία και άλλα οπτικοακουστικά προϊόντα στο μάθημα της γλώσσας και της λογοτεχνίας είναι αφενός η θεωρία της αισθητικής πρόσληψης και της ανταπόκρισης (reader response theory). Δηλαδή οι μαθητές, καθώς επεξεργάζονται τα οπτικοακουστικά κείμενα φέρνουν τις ατομικές τους εμπειρίες και συνδιαλέγονται με αυτά για να δημιουργήσουν νόημα και ατομική ανταπόκριση. Και αφετέρου του κριτικού γραμματισμού και ειδικότερα του κριτικού γραμματισμού των μέσων (critical media literacy). Δηλαδή η επεξεργασία των οπτικοακουστικών κειμένων έχει ως στόχο την κριτική αξιολόγηση των τρόπων με τους οποίους το μήνυμα των μέσων δημιουργείται, από ποιον και ποια πρόθεση. Έτσι οι μαθητές μετατρέπονται από παθητικούς αποδέκτες σε ενεργητικούς συμμετέχοντες και, αντί να απορροφούν απλώς το μήνυμα, σκέφτονται τις ατομικές ερμηνείες και τις προγενέστερες εμπειρίες σε σχέση με τη μήνυμα, συγκρίνουν τις εμπειρίες τους με αυτές των άλλων μαθητών και ενεργά κατασκευάζουν το μήνυμα που ταιριάζει σ αυτούς. Εξάλλου τόσο η θεωρία της αναγνωστικής ανταπόκρισης όσο και του κριτικού γραμματισμού προσφέρει στους εκπαιδευτικούς μεθοδολογικά εργαλεία για τη διδασκαλία και ανάπτυξη προγραμμάτων που προωθούν πιο ενεργούς τρόπους νοηματοδότησης από τους μαθητές. 8 Μερικά ακόμη ζητήματα που εμπλέκονται στη διδασκαλία της κινηματογραφικής ταινίας στο μάθημα της λογοτεχνίας είναι η θεωρητική συζήτηση περί κινηματογραφικής μεταφοράς (film adaptation theory), η συζήτηση περί πιστότητας των κινηματογραφικών μεταφορών ως προς τα λογοτεχνικά βιβλία (fidelity discourse), η αντιμετώπιση της κινηματογραφικής ταινίας ως αυτοτελές έργο τέχνης και αφήγημα ή ως συμπλήρωμα της ανάγνωσης των λογοτεχνικών κειμένων, η διαμόρφωση ενός πλαίσιου αρχών, η επιλογή κατάλληλων δραστηριοτήτων και η αποτελεσματική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, ώστε η παρουσία των κινηματογραφικών ταινιών στο μάθημα να μην αντιμετωπίζεται απλώς ως αφορμή για διάλειμμα ή ως επιβράβευση για την καλή συμπεριφορά των παιδιών, αλλά μέσο για ενεργητική μάθηση, ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της κριτικής προσέγγισης του κόσμου Μια αναλυτική και ενδελεχής διερεύνηση των θεωριών, της βιβλιογραφίας και των πρακτικών που αφορούν τη χρήση της κινηματογραφικής ταινίας στην εκπαίδευση και κυρίως στο μάθημα της γλώσσας λογοτεχνίας στο Anjanette Darrington, Film, Adaptation in the classroom: an Investigation of Methods of teaching Film and Recommendations for change, A Dissertation Presented in Partial Fulfillment of the requirements for the Degree Doctor of Philosophy, Arizona State University, Η ιστορία της χρήσης του κινηματογράφου στο σχολείο είναι μεγάλη, κυρίως στις ΗΠΑ, στη Βρετανία και την Αυστραλία. Υπάρχει πλούσια διεθνή αρθρογραφία και βιβλιογραφία για τη χρήση του κινηματογράφου στο σχολείο είτε ως αυτοτελές μάθημα είτε ενσωματωμένο στο μάθημα της γλώσσας και της λογοτεχνίας. Ενδεικτικά μόνο αναφέρουμε μερικούς τίτλους: Τ. Johnson (1971), Using Film in the Classroom, National Council of Teaching English, Annual Convention, 26 November 1971, Las Vegas. Β. Miller (1999), Seeing the script: How to use videos to enhance your students understanding of plays, Teaching Theatre 10, 3:4 7. J. Boyum and G. Pradl (1974), The Necessary balance in the teaching of film, English Journal 63, 7: Drema Stringer (1992), Teaching Film Adaptations of Literature, The Bulletin of the West Virginia Association of College English Teachers 14: A. Arreygue (2000), Teaching by film from literature A gen X perspective, California Association of Teachers of English, Spring 2000: Alan B. Teasley and Ann Wilder (2001), Reel Conversations: Reading Films with Young Adults. Portsmouth, NH: Boynton/Cook Pυblishers. John Golden (2001), Reading in the Dark: Using Film as a Tool in the English Classroom. Urbana, IL: NCTE. J. Bottoms (2001), Speech, image, action: Animating 363

4 Αικατερίνη Γιωτοπούλου Ο κινηματογράφος στο ελληνικό σχολείο Ο κινηματογράφος καθώς και η οπτικοακουστική αγωγή γενικότερα απουσίαζε μέχρι πρόσφατα από την εκπαιδευτική διαδικασία και από το μάθημα της λογοτεχνίας στο ελληνικό σχολείο σε όλες τις βαθμίδες. Στο Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών για τα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (ΕΠΠΣ), 10 το οποίο βρίσκεται ακόμα σε ισχύ, 11 αναφέρεται ότι περιεχόμενα του πλαισίου αποτελούν επιλεγμένα λογοτεχνικά κείμενα Νεοελληνικής (σε ποσοστό 80% περίπου) και ξένης λογοτεχνίας, που καλύπτουν ποίηση, πεζογραφία, θέατρο, σενάριο, λογοτεχνικό δοκίμιο. Δημοτικά ή λόγια, καθιερωμένων συγγραφέων, παλαιότερων, νεότερων ή σύγχρονων. Σε ολοκληρωμένη ή αποσπασματική μορφή με σχετική αυτοτέλεια. Το πρόγραμμα σπουδών λοιπόν δεν περιλαμβάνει άλλα κειμενικά είδη: κινηματογραφικές ταινίες, ντοκιμαντέρ, στίχους τραγουδιών, τηλεοπτικά προγράμματα, κινούμενα σχέδια, κόμικς κ.λπ., δηλαδή κειμενικά είδη που η παρουσία τους σε ένα πρόγραμμα σπουδών και η επεξεργασία τους στο πλαίσιο της λογοτεχνικής εκπαίδευσης θα υποδήλωνε μια ευρεία αντίληψη για τον ορισμό της λογοτεχνίας πέραν του λογοτεχνικού κανόνα και θα έτεινε προς τις προσεγγίσεις που υιοθετούν τη σύγκλιση λογοτεχνικού και μη λογοτεχνικού λόγου ή ακόμη και υπερβαίνουν τη διάκριση αυτή. Δεν αποτυπώνεται στα προγραμματικά κείμενα του ελληνικού σχολείου ο προβληματισμός, που συνδέει tales from Shakespeare, Children s Literature in Education 32, 1:3 15. G. Hurrell (2001), Intertextuality, media convergence, and multiliteracies: Using The Matrix to bridge popular and classroom cultures, Journal of Adolescent and Adult Literacy 44, 5: P. Sommer (2001), Using film in the English classroom: why and how, Journal of Adolescent and Adult Literacy 44, 5: R.D. Boyd & S.K. Wertz (2003), Does film weaken spectator consciousness?, Journal of Aesthetic Education 37, 2: Jim Burke (2004), The English Teacher s Companion: A Complete Guide to Classrooms, Curriculum, and the Profession, Heinemann. Ellen Krueger and Mary T. Christel (2004), Seeing and Believing: How to Teach Media Literacy in the English Classroom, Heinemann. William V. Costanzo (2004), Great Films and How to Teach Them. Urbana, IL: NCTE. William Kist (2005), New Literacies in Action: Teaching and Learning in Multiple Media. New York: Teachers College Press. Renee Hobbs (2006), Non-optimal uses of video in the classroom, Learning, Media and Technology 31, 1, (March 2006): John Golden (2007), Reading the Reel World: Teaching Documentaries and other Non-fiction Texts. Urbana, IL: NCTE. Renee Hobbs (2007), Reading the Media: Media Literacy in High School English. New York: Teachers College Press. Mary T. Christel and Scott Sullivan (2007), Lessons Plans for Creating Media-Rich Classrooms. Urbana, IL: NCTE, J. Golden (2007), Literature into film (and back again): Another look at an old dog, English Journal 97, 1: Anjanette Darrington (2008), Film, Adaptation in the classroom: an Investigation of Methods of teaching Film and Recommendations for change, A Dissertation Presented in Partial Fulfillment of the requirements for the Degree Doctor of Philosophy, Arizona State University. Geoffrey Thomas Smith (2009), Is Film an Effective Teaching Tool for High School Literature? A Master s Research Project Presented to The Faculty of the College of Education, Ohio University, In Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Master of Education. 10 Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών για τα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (ΕΠΠΣ), pi-schools.sch.gr/download/lessons/hellenic/epps-keimena.zip. 11 Τη χρονιά που γράφεται το παρόν άρθρο το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα βρίσκεται σε μια περίοδο ριζικής αλλαγής των προγραμμάτων σπουδών στην υποχρεωτική εκπαίδευση και στο λύκειο και στο επιστημονικό πεδίο της γλώσσας και λογοτεχνίας που μας απασχολεί εδώ. Η αλλαγή αυτή δεν έχει ολοκληρωθεί και εφαρμοστεί πλήρως και δεν είναι γνωστή η πορεία της λόγω των οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων των τελευταίων χρόνων. 364

5 Η κινηματογραφική ταινία στο μάθημα της λογοτεχνίας στην ελληνική εκπαίδευση τις λογοτεχνικές σπουδές με τις πολιτιστικές σπουδές (cultural studies) και διευρύνει το πλαίσιο μελέτης της λογοτεχνίας. Βέβαια στο πρόγραμμα σπουδών της λογοτεχνίας συνιστάται η κατά περίπτωση καταφυγή στη βοήθεια που προσφέρουν οι άλλες τέχνες (ζωγραφική, αρχιτεκτονική, γλυπτική, μουσική, όρχηση, φωτογραφία, κινηματο γρά φος) και επιστήμες [...]. Η αξιοποίηση της εικονογράφησης των σχολικών βιβλίων και των διαθέσιμων ανά σχολική μονάδα εποπτικών υλικών μπορεί προς τούτο να φανεί αποτελεσματική. 12 Στα σχολικά εγχειρίδια υπάρχουν υποδείξεις για την προβολή κινηματογραφικών ταινιών σε συσχέτιση με ορισμένες ενότητες μαθημάτων όπως η ιστορία και η λογοτεχνία. Επίσης σε εκπαιδευτικές έρευνες, που προέρχονται και από επίσημους εκπαιδευτικούς φορείς, τεκμηριώνεται ο ρόλος των οπτικοακουστικών μέσων στο γραμματισμό των μαθητών 13 και σε διδακτικές οδηγίες, έρευνες και άρθρα 14 εμφανίζονται συμβουλές για την προβολή ταινιών (όπως και για τη χρήση άλλων κειμενικών ειδών και μέσων) στη διδασκαλία. Στη διδακτική πράξη αρκετοί εκπαιδευτικοί προβάλλουν ολόκληρες κινηματογραφικές ταινίες ή αποσπάσματα στο πλαίσιο διαφόρων μαθημάτων (ιστορίας, νεοελληνικής γλώσσας, κοινωνιολογίας κ.λπ.) και του μαθήματος της λογοτεχνίας (ταινίες που στηρίζονται σε λογοτεχνικά έργα). Από την άλλη μεριά η κινηματογραφική αγωγή υπάρχει ως μάθημα στα καλλιτεχνικά σχολεία, γυμνάσια και λύκεια. 15 Στην κατεύθυνση Θεάτρου Κινηματογράφου στα καλλιτεχνικά γυμνάσια διδάσκεται το μάθημα Κινηματογράφος και στα καλλιτεχνικά λύκεια διδάσκονται τα μαθήματα Ιστορία Κινηματογράφου, Αισθητική Κινηματογράφου, Βασικές αρχές σκηνοθεσίας κινηματογράφου, Τεχνική σεναρίου Ντεκουπάζ, Κινηματογραφική τεχνολογία Μοντάζ, Κινηματογραφική τεχνολογία Φωτογραφία κινηματογράφου. 16 Εξάλλου στα σχολεία της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης λειτουργεί από το 1997 το Πρόγραμμα Εκπαίδευση Μουσουλμανοπαίδων. 17 Το πρόγραμμα 12 ΥΠΕΠΘ 8212 /Γ2/ Πρόγραμμα Σπουδών των μαθημάτων των Α, Β, Γ τάξεων του Ενιαίου Λυκείου. 13 Βλ. τις έρευνες του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου που αναφέρονται στην υποσημείωση Κωνσταντίνος Μαλαφάντης, Παιδαγωγικές πρακτικές για την προαγωγή της φιλαναγνωσίας των παιδιών. Στο Κριτική, Δημιουργική, Διαλεκτική Σκέψη στην Εκπαίδευση: Θεωρία και Πράξη. Πρακτικά 3ου Πανελλήνιου Συνεδρίου του Ελληνικού Ινστιτούτου Εφαρμοσμένης Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης (ΕΛΛ.Ι.Ε.Π.ΕΚ.), Αθήνα, Μαΐου Πρόκειται για ειδικά σχολεία, γυμνάσια και λύκεια, ισότιμα με τα σχολεία γενικής παιδείας, στα οποία φοιτούν μαθητές με ιδιαίτερο ενδιαφέρον ή κλίση στο θέατρο κινηματογράφο, το χορό και τα εικαστικά. Για το θεσμικό πλαίσιο που αφορά αυτά τα σχολεία βλ. ΥΠΕΠΘ /Γ7/ Σκοπός ίδρυσης και λειτουργίας Γυμνασίων (Καλλιτεχνικών Σχολείων). ΦΕΚ 1497 τ. Β, ΥΠΕΠΘ 88739/Γ7. Λειτουργία Καλλιτεχνικών Γενικών Λυκείων. ΦΕΚ 1417 τ. Β, ΥΠΕΠΘ α/Γ7/ Ωρολόγιο πρόγραμμα Α και Β τάξης Καλλιτεχνικών Γυμνασίων. ΦΕΚ 1596 τ. Β. ΥΠΕΠΘ 88739/Γ7. Λειτουργία Καλλιτεχνικών Γενικών Λυκείων. ΦΕΚ 1417 τ. Β, ΥΠΕΠΘ 88740/Γ7. Ωρολόγιο πρόγραμμα Α, Β και Γ τάξης Καλλιτεχνικών Γενικών Λυκείων. ΦΕΚ 1417 τ. Β, Στην ιστοσελίδα του προγράμματος, υπάρχουν όλες οι πληροφορίες για τις παλιότερες και τρέχουσες δράσεις. 365

6 Αικατερίνη Γιωτοπούλου έχει παραγάγει νέα σχολικά βιβλία και εκπαιδευτικό υλικό για το ελληνόφωνο πρόγραμμα των μειονοτικών σχολείων. Στο εναλλακτικό εκπαιδευτικό υλικό που έχει δημιουργηθεί για το μάθημα της λογοτεχνίας στο γυμνάσιο, στη Β γυμνασίου έχει περιληφθεί μια διδακτική ενότητα με τίτλο Εικόνα και λόγος: το οπτικο-ακουστικό αφήγημα. 18 Το εκπαιδευτικό υλικό εφαρμόζεται πιλοτικά στο κανονικό σχολικό πρόγραμμα του γυμνασίου το διάστημα Τέλος στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα προβλέπονται προαιρετικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες εκτός των ωρών διδασκαλίας, τα ονομαζόμενα σχολικά προγράμματα, με θέματα περιβαλλοντικά, πολιτιστικά, αγωγής υγείας κ.λπ. Στο πλαίσιο αυτών των προγραμμάτων πραγματοποιούνται δραστηριότητες σχετικές με τον κινηματογράφο, σχεδιασμένες είτε κεντρικά από το Υπουργείο Παιδείας, όπως ήταν παλιότερα το Πρόγραμμα Μελίνα ( ), είτε από άλλους φορείς σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, όπως ήταν το Πάμε Σινεμά; του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ( ), είτε από τους υπεύθυνους σχολικών δραστηριοτήτων των διευθύνσεων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, 19 είτε με πρωτοβουλία καθηγητών και μαθητών ενός σχολείου, όπως δημιουργία και λειτουργία κινηματογραφικής λέσχης. Τα τελευταία χρόνια ποικίλες δράσεις σχετικά με την οπτικοακουστική αγωγή και την κινηματογραφική παιδεία στην εκπαίδευση έχουν λάβει ή λαμβάνουν χώρα στην Ελλάδα εντός και εκτός σχολείου, όπως Cine-μαθήματα από την Πολιτιστική Εταιρία Κρήτης, 20 ΚΑΡΠΟΣ, Κέντρο Εκπαιδευτικών Δράσεων και Διαπολιτισμικής Επικοινωνίας, 21 Εκπαιδευτικά εργαστήρια ANIMART Ευρωπαϊκό Κέντρο Κινουμένων Σχεδίων και Ινστιτούτο Οπτικοακουστικών Μέσων (ΙΟΜ), 22 Σχολείο & Κινηματογράφος, 23 Νεανικό Πλάνο, 24 Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά & Νέους, 25 Πρώτο Βήμα Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου 26 κ.ά Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων , Διδακτικές προτάσεις για το μάθημα της λογοτεχνίας Β Γυμνασίου, Ενότητα 3η. Εικόνα και λόγος II: το οπτικο-ακουστικό αφήγημα. Για την τέχνη και τις τεχνικές του κινηματογράφου. Θεσσαλονίκη 2007: 19 Εντυπωσιακό είναι το παράδειγμα των πολιτιστικών προγραμμάτων που εκπονούνται στη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Αττικής, όπου έχει οργανωθεί Θεματικό Πολιτιστικό δίκτυο με θέμα Οπτικοακουστική έκφραση & εκπαίδευση: Φωτογραφία Κινηματογράφος με ποικίλες δράσεις και μεγάλη συμμετοχή σχολείων: /indexfoto.htm Βλ. και Ειρήνη Ανδριοπούλου, Η κινηματογραφική παιδεία στην εκπαίδευση. Μοντέλα λειτουργίας και προκλήσεις, Συχνότητες 10 (Απρίλιος Αύγουστος 2010):15 20: /iom/gallery//συχνοτητεσ/sychnotites%2010_final.pdf. 366

7 Η κινηματογραφική ταινία στο μάθημα της λογοτεχνίας στην ελληνική εκπαίδευση Παρ όλες τις αξιοσημείωτες αυτές δράσεις, ο κινηματογράφος είναι ουσιαστικά απών στο τυπικό πρόγραμμα του ελληνικού σχολείου, αποτελεί γνωστικό αντικείμενο σε ειδικού τύπου σχολεία, είναι μέσο μάλλον περιθωριακό, επικουρικό, εκτός επίσημης διδακτικής πράξης και η χρήση του επαφίεται στην πρωτοβουλία των εκπαιδευτικών. Οπωσδήποτε στο υπάρχον πρόγραμμα σπουδών δεν αποτελεί οργανικό μέρος της διδασκαλίας. Σε αντίθεση με τη διεθνή πρακτική, όπου η οπτικοακουστική αγωγή, ο γραμματισμός στα μέσα και η κινηματογραφική αγωγή αποτελούν στόχους του σχολείου και είτε πραγματοποιούνται σε αυτόνομα μαθήματα είτε διαπερνούν άλλα μαθήματα, όπως η γλώσσα, η λογοτεχνία, η ιστορία, οι κοινωνικές σπουδές κ.λπ. Τα τελευταία χρόνια διατυπώνονται προτάσεις για την εισαγωγή του μαθήματος των οπτικοακουστικών στο σχολείο, σε όλους τους τύπους των σχολείων και όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης 28 και την καλλιέργεια εγγραμματοσύνης στα οπτικοακουστικά ΜΜΕ, 29 τη θεσμική κατοχύρωσή του ως γνωστικού αντικειμένου στο επίσημο Πρόγραμμα Σπουδών, 30 για την ανάγκη ένταξης του κινηματογράφου σαν ένα ξεχωριστό μάθημα στην εκπαίδευση. 31 Κάποιοι φορείς κινητοποιούνται προς ανάλογη κατεύθυνση. 32 Διατυπώνονται επίσης προτάσεις επεξεργασίας ταινιών στην τάξη 33 καθώς και διδακτικές προτάσεις για το μάθημα της λογοτεχνίας που περιλαμβάνουν την επεξεργασία κινηματογραφικών ταινιών. 34 Πραγματοποιούνται σεμινάρια 28 Νίκος Θεοδοσίου, Παιδικός Κινηματογράφος, ομιλία στην Ημερίδα με θέμα Κινηματογράφος και Εκπαίδευση, Σύλλογος Εκπαιδευτικών Π.Ε. Περικλής, , Χολαργός. Ειρήνη Ανδριοπούλου, Η κινηματογραφική παιδεία στην εκπαίδευση. Μοντέλα λειτουργίας και προκλήσεις, Συχνότητες 10 (Απρίλιος Αύγουστος 2010): /Sychnotites%2010_FINAL.pdf. 29 Γρηγόρης Πασχαλίδης, Εκπαίδευση και Μαζική Επικοινωνία: Όροι και προοπτικές της διδασκαλίας των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Παιδαγωγική Επιθεώρηση 30, Μπετίνα Ντάβου, Αλφαβητισμός, εκπαίδευση και αγωγή στα μέσα επικοινωνίας: Ορισμοί και διευκρινίσεις, Εισήγηση στην ημερίδα του Ινστιτούτου Οπτικοακουστικών Μέσων (ΙΟΜ) με θέμα Το Αλφάβητο των Μέσων και η Διδασκαλία του, 24 Οκτωβρίου 2007, Κέντρο Τύπου της Γενικής Γραμματείας Επικοινωνίας Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης. Λίνα Βαλσαμίδου, Αλφαβητισμός και Εκπαίδευση στα Μέσα: Όροι, ορισμοί, στόχοι και περιεχόμενο, i-teacher.gr 2 (Ιανουάριος 2011): 30 Μένης Θεοδωρίδης, Μάθημα Οπτικοακουστικής Παιδείας στο Σχολείο; Η Γνωριμία των Εκπαιδευτικών με την Οπτικοακουστική Έκφραση στο Πρόγραμμα ΜΕΛΙΝΑ, εισήγηση στην Ημερίδα του Ινστιτούτου Οπτικοακουστικών Μέσων Το Αλφάβητο των Μέσων και η Διδασκαλία του, Ασημίνα Αλεξίου, Το σχολείο πάει σινεμά, ομιλία στην Ημερίδα με θέμα Κινηματογράφος και Εκπαίδευση, Σύλλογος Εκπαιδευτικών Π.Ε. Περικλής, , Χολαργός. 32 Για παράδειγμα οι Πρωτοβουλίες Οπτικοακουστικής Παιδείας του Ινστιτούτου Οπτικοακουστικών Μέσων (Ι.Ο.Μ.): 33 Αγγελική Κορκοβέλου, Κινηματογράφος & εκπαιδευτική πράξη, ομιλία στην Ημερίδα με θέμα Κινηματογράφος και Εκπαίδευση, Σύλλογος Εκπαιδευτικών Π.Ε. Περικλής, , Χολαργός. Η ίδια έχει δημοσιεύσει αρκετά σχέδια επεξεργασίας συγκεκριμένων ταινιών. 34 Ευαγγελία Μουλά, Λογοτεχνία και τηλεοπτική μεταφορά στην τάξη: Πολλαπλοί εγγραμματισμοί και μαθητική δημιουργία, i-teacher.gr 2 (Ιανουάριος 2011): teacher_1_2011.pdf. 367

8 Αικατερίνη Γιωτοπούλου και συμπόσια με στόχο την επιμόρφωση εκπαιδευτικών σε θέματα οπτικοακουστικής αγωγής. 35 Οι επερχόμενες αλλαγές Το 2011 εκπονήθηκαν νέα προγράμματα σπουδών για όλα τα μαθήματα και για τη λογοτεχνία, τα οποία από τη διδακτική χρονιά εφαρμόζονται πιλοτικά στην υποχρεωτική εκπαίδευση (δημοτικό και γυμνάσιο), δηλαδή σε επιλεγμένα σχολεία της χώρας, και υποχρεωτικά στην Α τάξη του λυκείου σε όλα τα λύκεια της χώρας. 36 Δημοτικό γυμνάσιο Στο νέο πρόγραμμα σπουδών για τη νεοελληνική λογοτεχνία για το δημοτικό και το γυμνάσιο 37 διατυπώνεται ως βασικός σκοπός της διδασκαλίας της λογοτεχνίας η κριτική αγωγή στο σύγχρονο πολιτισμό. Στο σκοπό αυτό περιλαμβάνεται η καλλιέργεια μιας ποικιλίας αναγνωστικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων, μέσα από την αξιοποίηση κειμένων από όλο το φάσμα της πολιτισμικής παραγωγής, από όλα δηλαδή τα διαφορετικά είδη της εικονικής, θεατρικής και μαζικής επικοινωνίας. Mέσα από αυτή τη διευρυμένη ποικιλία κειμένων ο ρόλος της λογοτεχνίας αναδεικνύεται στρατηγικός, καθώς αυτή έχει αναπτύξει ένα ρεπερτόριο συμβολικών μορφών, τρόπων και συμβάσεων που διευκολύνουν την αναλυτική προσέγγιση και των άλλων ειδών επικοινωνίας λ.χ. τα διαφορετικά είδη οπτικής αφήγησης και αναπαράστασης της υποκειμενικής εμπειρίας. 38 Για την υλοποίηση αυτού του σκοπού προτείνονται κινηματογραφικές ταινίες σε πολλές από τις διδακτικές ενότητες που προτείνει το πρόγραμμα σπουδών. Για παράδειγμα στις διδακτικές ενότητες οικογένεια (Β δημοτικού), ταξίδια και φιλικές 35 Μερικά μόνο ενδεικτικά παραδείγματα: Πανελλήνιο Δίκτυο Εκπαιδευτικών για το θέατρο στην Εκπαίδευση. Θεατρική Καλοκαιρινή Κατασκήνωση Σεμινάριο Σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία: απεικονίσεις και συνθέσεις Ιουλίου 2009 στις Σπέτσες. Εργαστήριο 2: Δραστηριότητες και τρόποι εξοικείωσης εκπαιδευτικών και μαθητών γύρω από τις βασικές έννοιες της οπτικοακουστικής έκφρασης. Γραφείο Σχολικών Δραστηριοτήτων της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Λασιθίου. Εργαστήρι Το animation στην εκπαιδευτική πράξη Απριλίου 2012 στον Άγιο Νικόλαο. Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Αττικής, Διεύθυνση Εκπαίδευσης Φρανκφούρτης. Διεθνής Ημερίδα Οπτικοακουστική Παιδεία και το πρόγραμμα ΒιντεοΜουσεία, Αθήνα 4 Μαΐου 2012, στην Αθήνα. 36 Τη στιγμή που γράφεται το παρόν άρθρο οι αλλαγές δεν έχουν ολοκληρωθεί και εφαρμοστεί πλήρως και δεν είναι γνωστό αν θα συνεχιστούν λόγω των οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων που συντελούνται στην Ελλάδα τα τελευταία δύο χρόνια. 37 Υπουργείο Παιδείας Διά Βίου Εκπαίδευσης και Θρησκευμάτων (ΥΠΔΒΕΘ), Έγκριση Προγραμμάτων Σπουδών Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης για την Πιλοτική τους Εφαρμογή του Διδακτικού Πεδίου: Ελληνική Γλώσσα & Γραμματεία. Υπουργική απόφαση /Γ2/ Βρίσκονται αναρτημένα στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας Ψηφιακό Σχολείο: 38 ό.π. 368

9 Η κινηματογραφική ταινία στο μάθημα της λογοτεχνίας στην ελληνική εκπαίδευση σχέσεις (Γ δημοτικού), κόμικς και ιστορίες άλλων λαών (Δ δημοτικού), χιουμοριστικές ιστορίες (Ε δημοτικού), επιστημονική φαντασία και ο ξένος (Στ δημοτικού), σχολική ζωή και φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον (Α γυμνασίου), πορτρέτα εφήβων και η ετερότητα στη λογοτεχνία (Β γυμνασίου), στάσεις ζωής σε ποιητικά κείμενα και χιούμορ και σάτιρα (Γ γυμνασίου). 39 Οι τίτλοι των διδακτικών ενοτήτων αποκαλύπτουν τη φιλοσοφία και τον τρόπο προσέγγιση του μαθήματος της λογοτεχνίας έτσι όπως το αντιλαμβάνεται το Πρόγραμμα Σπουδών, δηλαδή ως ένα σύνθετο πολιτισμικό φαινόμενο το οποίο χαρακτηρίζεται από την ιστορικότητα του συγγραφέα, του κειμένου αλλά και των αναγνωστών του, εκπαιδευτικών και μαθητικού κοινού, ένα φαινόμενο το οποίο έχει σημαντική θέση στη ζωή μας, γιατί μας δίνει εργαλεία να κατανοήσουμε τον κόσμο και να συγκροτήσουμε την υποκειμενικότητά μας. Να θέσουμε ως πρωταρχική αξία του μαθήματος την κριτική στάση απέναντι στις πολιτισμικές παραδόσεις, τις αξίες και τα μηνύματα από όπου κι αν προέρχονται. Μάλιστα στο πρόγραμμα της Ε δημοτικού για τη λογοτεχνία, μια ολόκληρη θεματική ενότητα είναι αφιερωμένη στη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο. 40 Στην ενότητα αυτή διάρκειας αρκετών εβδομάδων προτείνεται οι μαθητές να επεξεργαστούν ελληνικά και ξένα λογοτεχνικά έργα, κλασικά και σύγχρονα, που έχουν γυριστεί σε κινηματογραφικές ταινίες ή τηλεοπτικές σειρές. Μερικά παραδείγματα που προτείνονται είναι: Γεώργιου Βιζυηνού, Το μόνον της ζωής του ταξίδιον (παιδική διασκευή), Παπαδόπουλος 1999 / Λάκη Παπαστάθη, Το μόνο της ζωής του ταξίδιον, 2001, 87. Ντίνου Δημόπουλου, Τα Δελφινάκια του Αμβρακικού, Καστανιώτης 1995 / Ντίνου Δημόπουλου, Τα Δελφινάκια του Αμβρακικού 1993, 93. Τσαρλς Ντίκενς, Όλιβερ Τουίστ (διασκευή), Λιβάνης, 2007 / Ντέιβιντ Λίν, Όλιβερ Τουίστ, 1948, 110, Ρομάν Πολάνσκι, Όλιβερ Τουίστ, 2005, 130. Σειρά Οι περιπέτειες του μικρού Νικόλα του Ρενέ Γκοσινί, Σύγχρονοι Ορίζοντες / Λορέν Τιράρ, Ο μικρός Νικόλας, 2009, 91. Άλκη Ζέη, Το καπλάνι της βιτρίνας, Κέδρος 1995 / Πέτρος Λύκας, Το καπλάνι της βιτρίνας, ΕΡΤ Ευγένιος Τριβιζάς, Ένα δέντρο, μια φορά, ΤΑ ΝΕΑ, Ιούλιος 2007 / Παναγιώτης Ράππας, Ένα δέντρο, μια φορά (κινούμενα σχέδια), 2009, 26. Προτείνονται ποικίλες δραστηριότητες όπως η ανάγνωση ενός μυθιστορήματος ή διηγήματος και η παρακολούθηση της κινηματογραφικής μεταφοράς του προκειμένου να επισημανθούν οι διαφορές (τι παραλείπεται, τι προστίθεται, γιατί, ποια στοιχεία της ταινίας ή της τηλεοπτικής σειράς μας δίνουν να καταλάβουμε την ιστορία και τους χαρακτήρες, πού επικεντρώνει η κάμερα, τι φωτισμός υπάρχει, το χρώμα, το σκηνικό, 39 ό.π. 40 ό.π. 369

10 Αικατερίνη Γιωτοπούλου πώς αλλάζουν οι σκηνές, πώς καταλαβαίνουμε τις σκέψεις των ηρώων, τι εντύπωση μας δημιουργεί η μουσική;). Ή και αντίστροφα: προτείνεται η παρακολούθηση μιας ταινίας και μετά ανάγνωση του λογοτεχνικού βιβλίου, η επισήμανση των διαφορών, η σύγκριση δύο κινηματογραφικών εκδοχών του ίδιου λογοτεχνικού έργου, η συγγραφή ενός αφηγηματικού κειμένου που να βασίζεται σε κινηματογραφική ταινία. Άλλες δραστηριότητες είναι η συγγραφή σεναρίου για την κινηματογραφική μεταφορά ενός βιβλίου και ο σχεδιασμός επί χάρτου της παραγωγής του, η φωτογράφηση και κατασκευή μιας φωτο-ιστορίας, η κατασκευή αφίσας για την προβολή του βιβλίου ή/και της ταινίας (εστιάζοντας στις διαφορές), η συγγραφή σεναρίου με πρωτότυπο θέμα. Με αυτό το διδακτικό υλικό και τις δραστηριότητες επιδιώκεται οι μαθητές να αναπτύσσουν τη δεξιότητα να αναγνωρίζουν τις συμβάσεις και τους κώδικες του οπτικο-ακουστικού αφηγήματος, να συγκρίνουν το λογοτεχνικό κείμενο και το οπτικο-ακουστικό κείμενο που βασίζεται σε αυτό (ομοιότητες και διαφορές, ιδιαιτερότητες του καθενός), να εικονοποιούν και δραματοποιούν λογοτεχνικά κείμενα και αντίστροφα, να λεκτικοποιούν οπτικο-ακουστικά κείμενα. Επομένως οι μαθητές συνειδητοποιούν ότι δεν υπάρχει κάποια ασυμφιλίωτη σύγκρουση ανάμεσα στην εικόνα και το λόγο και η εικόνα εμφιλοχωρεί στο λογοτεχνικό κείμενο, όπως και ο λόγος στην εικόνα. Κατανοούν την έννοια της αφήγησης και των διαφορετικών ειδών αφήγησης (γραπτής, οπτικής, κ.ο.κ.), τις βασικές συμβάσεις της γραπτής και της οπτικο-ακουστικής αφήγησης. Αποκτούν επίγνωση των διαφορετικών δυνατοτήτων της γραπτής αφήγησης και της οπτικο-ακουστικής αφήγησης. Συνειδητοποιούν ότι κάθε τεχνική ή επιλογή του συγγραφέα ή του κινηματογραφιστή είναι φορέας νοήματος. Γνωρίζουν το κειμενικό είδος του σεναρίου, και επιτυγχάνεται ο τελικός στόχος που είναι η ενίσχυση της κριτικής αγωγής στο σύγχρονο πολιτισμό. Αξίζει να σημειώσουμε τέλος ότι στο πλαίσιο της αλλαγής των προγραμμάτων σπουδών στην υποχρεωτική εκπαίδευση έχει εκπονηθεί πρόγραμμα σπουδών για την οπτικοακουστική έκφραση και οδηγός για τον εκπαιδευτικό στο επιστημονικό πεδίο Πολιτισμός Δραστηριότητες Τέχνης. 41 Εκεί προτείνονται δραστηριότητες συσχέτισης ταινίας και βιβλίου και οδηγίες για την επεξεργασία και την παραγωγή κινηματογραφικής ταινίας, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν και στο μάθημα της λογοτεχνίας. Λύκειο Στο λύκειο το μάθημα της λογοτεχνίας έχει λάβει έναν ανάλογο με την υποχρεωτική εκπαίδευση προσανατολισμό, όπως περιγράφεται στο νέο πρόγραμμα σπουδών Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Υπουργείο Παιδείας και Δια Βίου Μάθησης, Πρόγραμμα Σπουδών για την Οπτικοακουστική Έκφραση [Στο Πλαίσιο των δραστηριοτήτων Αισθητικής Αγωγής για όλες τις βαθμίδες της Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης] και Οδηγός εκπαιδευτικού για την Οπτικοακουστική Έκφραση, Βρίσκονται αναρτημένα στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας Ψηφιακό Σχολείο: digitalschool.minedu.gov.gr/info/newps.php. 42 Πρόγραμμα Σπουδών για τα μαθήματα Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, Νέα Ελληνική Γλώσσα και Νέα Ελληνική Λογοτεχνία της Α τάξης Γενικού Λυκείου. ΦΕΚ αρ. φύλλου 1562, 27 Ιουνίου

11 Η κινηματογραφική ταινία στο μάθημα της λογοτεχνίας στην ελληνική εκπαίδευση που εφαρμόζεται στην Α τάξη σε όλα τα λύκεια της χώρας από το σχολικό έτος Στο κείμενο του προγράμματος σπουδών αποτυπώνεται η διευρυμένη αντίληψη για την έννοια, το περιεχόμενο και τους στόχους της λογοτεχνικής εκπαίδευσης, η οποία επεκτείνεται πέραν των λεκτικών κειμένων και του λογοτεχνικού κανόνα. Υπάρχει μάλιστα η ίδια με το πρόγραμμα της υποχρεωτικής εκπαίδευσης διατύπωση: επιδιώκεται η καλλιέργεια μιας πλατειάς ποικιλίας αναγνωστικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων, μέσα από την αξιοποίηση κειμένων από όλο το φάσμα της πολιτισμικής παραγωγής, από όλα δηλαδή τα διαφορετικά είδη της εικονικής, θεατρικής και μαζικής επικοινωνίας. Μέσα από αυτή τη διευρυμένη ποικιλία κειμένων ο ρόλος της λογοτεχνίας αναδεικνύεται στρατηγικός, καθώς αυτή έχει αναπτύξει ένα ρεπερτόριο συμβολικών μορφών, τρόπων και συμβάσεων που διευκολύνουν την αναλυτική προσέγγιση και των άλλων ειδών επικοινωνίας λ.χ. τα διαφορετικά είδη αφηγηματικής οπτικής και αναπαράστασης της υποκειμενικής εμπειρίας, τα διαφορετικά είδη ύφους και αναπαράστασης της κοινωνικο-ιδεολογικής ποικιλίας κ.λπ. 43 Και στους ειδικότερους σκοπούς του μαθήματος της λογοτεχνίας ως προς την πρόσληψη των λογοτεχνικών κειμένων αναφέρεται αυτός της εξοικείωσης των μαθητών με διαφορετικά λογοτεχνικά είδη και της κατανόησης ότι αυτά ανταποκρίνονται σε διαφορετικούς σκοπούς και ιστορικές ανάγκες, της συνειδητοποίησης ότι τα λογοτεχνικά είδη διακρίνονται στη βάση συγκεκριμένων χαρακτηριστικών και κειμενικών συμβάσεων. 44 Και στη συνέχεια στις δεξιότητες που αναμένεται να ανταποκριθούν οι μαθητές γίνεται λόγος για αναγνώριση των διαφορετικών τρόπων με τους οποίους οι συγγραφείς μιλούν για τα διάφορα θέματα, 45 για αφήγηση με τη συνδυασμένη χρήση λόγου και εικόνας, μετουσίωση και μεταφορά των συναισθημάτων που τους προκαλεί μια λογοτεχνική ανάγνωση σε νέο κείμενο κάθε είδους: πεζό, ποιητικό, δοκιμιακό, ζωγραφικό, μουσικό, δραματικό. 46 Είναι φανερό από τις προγραμματικές διακηρύξεις ότι τα οπτικά κείμενα και η κινηματογραφική ταινία βρίσκουν θέση στη μελέτη της λογοτεχνία στο σχολείο. Και αυτό επιβεβαιώνεται όχι μόνο με τη διατύπωση των παραπάνω αρχών, αλλά και με την εισαγωγή συγκεκριμένων καινοτομιών, που επιτρέπουν, ενθαρρύνουν ή ακόμα προβλέπουν την παρουσία οπτικών κειμένων και ολόκληρων κινηματογραφικών ταινιών στο μάθημα της λογοτεχνίας. Μια βασική καινοτομία του νέου προγράμματος σπουδών αποτελεί η απελευθέρωση της διδασκαλίας από το συγκεκριμένο διδακτικό εγχειρίδιο ανθολόγιο κειμένων νεοελληνικής λογοτεχνίας της Α τάξης, 47 το οποίο είναι βέβαια σε ισχύ και μοιράζεται στους μαθητές, αλλά δεν λειτουργεί ως το αποκλειστικό και μοναδικό εγχειρίδιο. Ως διδακτικό υλικό προτείνονται κείμενα και από τα τρία σχολικά 43 ό.π. 44 ό.π. 45 ό.π. 46 ό.π. 47 ό.π. 371

12 Αικατερίνη Γιωτοπούλου εγχειρίδια του λυκείου, αλλά και κείμενα από το διαδίκτυο σε ψηφιακή μορφή, καθώς και παράλληλα κείμενα ομόθεμα ή ομοειδή από την ελληνική και ξένη παραγωγή σύγχρονα ή παλαιότερα, δίνεται στον εκπαιδευτικό η δυνατότητα να επιλέξει κείμενα που θεωρεί κατάλληλα για την τάξη του, επομένως δίνεται η δυνατότητα για την επιλογή και οπτικοακουστικών κειμένων. Ως προς τη μεθόδευση της διδασκαλίας βασική αρχή είναι ότι διδάσκουμε το μαθητή όχι το κείμενο 48 και προκρίνεται η διδασκαλία σε ομάδες και η μέθοδος project, επιλογές που δημιουργούν τις προϋποθέσεις η τάξη να μελετά παράλληλα πολλά κείμενα και διαφορετικά είδη. Η διδασκαλία οργανώνεται στη βάση διδακτικών ενοτήτων σε αντίθεση με το παρελθόν. Για την Α λυκείου προτείνονται 3 διδακτικές ενότητες: 1. Τα φύλα στη λογοτεχνία. 2. Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση. 3. Θέατρο. Στις προτεινόμενες δραστηριότητες της πρώτης και τρίτης ενότητας περιλαμβάνεται η αξιοποίηση κινηματογραφικής ταινίας ή τηλεοπτικής σειράς σε σύγκριση με λογοτεχνικό έργο ή θεατρικό κείμενο που επεξεργάζονται οι μαθητές. 49 Γίνεται λοιπόν φανερό ότι στο πλαίσιο αυτό η χρήση οπτικών κειμένων και κινηματογραφικών ταινιών δεν προτείνεται απλώς ως εναλλακτική δραστηριότητα, αλλά είναι οργανικό μέρος του προγράμματος, είναι συμβατή και υπηρετεί τους στόχους του προγράμματος σπουδών της λογοτεχνίας και τη φιλοσοφία του. Προβλήματα και αντιρρήσεις Η πρώτη εφαρμογή των νέων προγραμμάτων σπουδών παρουσιάζει προβλήματα και αντιμετωπίζει δυσκολίες. Η πιο σημαντική δυσκολία αφορά το λύκειο και απορρέει από το γεγονός ότι ανακοινώθηκε και εφαρμόζεται χωρίς να προηγηθεί περίοδος πιλοτικής εφαρμογής σε όλα τα σχολεία από το σχολικό έτος Η εφαρμογή των νέων προγραμμάτων σπουδών ξεκίνησε χωρίς να έχει προηγηθεί οργανωμένη και καθολική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών για το περιεχόμενο και τη φιλοσοφία των νέων προγραμμάτων. Η οργάνωση και οι υποδομές του σχολείου παρέμειναν ως έχουν: η διδακτική ώρα είναι 45 λεπτά, σχολικές βιβλιοθήκες δεν υπάρχουν σε όλα τα σχολεία και σε όσα υπάρχουν το σχολικό έτος υπολειτουργούν ή ανέστειλαν τη λειτουργία τους, συλλογές κινηματογραφικών ταινιών είναι ανύπαρκτες και οργανωμένες αίθουσες προβολής ελάχιστες. Οι συνθήκες που περιγράφονται δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις και το πνεύμα του νέου προγράμματος. Επιπλέον έχουν διατυπωθεί κάποιοι προβληματισμοί και ενστάσεις σχετικά με τους στόχους και το περιεχόμενο του νέου προγράμματος σπουδών στην Α λυκείου. Η βασική ένσταση σχετίζεται με την προτεραιότητα που δίνεται στη θεματική κατάταξη των κειμένων και προκαλεί διατυπώνεται ο φόβος ότι αναιρείται η ιστορικότητα και υποβαθμίζεται η ανάδειξη, κατά τη διδασκαλία, της λογοτεχνικότητας και της αισθητικής αξίας του κειμένου. Η κατανομή των κειμένων σε τρεις ενότητες 48 ό.π. 49 ό.π. 372

13 Η κινηματογραφική ταινία στο μάθημα της λογοτεχνίας στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι επιτυχής, καθώς δεν καλύπτει όλο το εύρος της λογοτεχνίας και διατυπώνεται η άποψη που υποστηρίζει το κείμενο να εξετάζεται ως αυτοτελές μορφωτικό αγαθό και όχι ως αφορμή ή άλλοθι για κοινωνιολογικού χαρακτήρα εξωλογοτεχνικές προσεγγίσεις. Διατυπώνονται ανησυχίες για την αισθητική υποβάθμιση του κειμένου καθώς η αξιολόγηση περιορίζεται σε επιφανειακά στοιχεία του λογοτεχνικού κειμένου και οι ερωτήσεις ελέγχουν μόνο εξωτερικά στοιχεία του κειμένου. 50 Διατυπώνονται αντιρρήσεις για την προσήλωση στο περιεχόμενο, την παραγνώριση, κατουσίαν, της μορφής στην υπόσταση του λογοτεχνήματος, την εξάλειψη της σύνολης αισθητικής προσέγγισης (με υπόβαθρο την ιστορικοερμηνευτική μέθοδο) και της αξιολογίας, την υποβάθμιση της λογοτεχνίας σε θεραπαινίδα (ancilla) άλλων γνωστικών πεδίων. 51 Θεωρείται καταχρηστική η πέραν των λογοτεχνικών κειμένων επίσκεψη σε κάθε είδους αντικείμενα άλλων περιοχών της καλλιτεχνικής έκφρασης. 52 Οι αντιρρήσεις και οι ενστάσεις αντανακλούν την αντίληψη σύμφωνα με την οποία οι διδακτικοί στόχοι της λογοτεχνίας, τα σχολικά βιβλία και οι διδακτικές πρακτικές πρέπει να επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στα κείμενα, τη λογοτεχνικότητα και την αισθητική τους αξία. Απηχούν την αντίληψη ότι στο σχολείο πρέπει να διδάσκονται τα πιο σημαντικά και αντιπροσωπευτικά κείμενα. Κατ επέκταση υπονοείται η αντίληψη ότι υπάρχουν ανώτερα και κατώτερα κείμενα και στα πρώτα εντάσσονται τα λογοτεχνικά και η αξιολόγηση τους είναι αδιαμφισβήτητη και σταθερή. Δηλώνεται ή υπονοείται το τι πρέπει να μαθαίνουν οι νέοι κατά την άποψη των ιθυνόντων. Συμπέρασμα Τα νέα προγράμματα σπουδών της λογοτεχνίας υιοθετούν μια προσέγγιση στη διδασκαλία της λογοτεχνίας, η οποία δεν δίνει έμφαση στην κάλυψη αυστηρά καθορισμένης διδακτέας ύλης, το μάθημα επομένως δεν στηρίζεται στο να μελετούν οι μαθητές ένα σώμα συγκεκριμένων λογοτεχνικών κειμένων γνώσεων, όπως συνέβαινε μέχρι πρότινος και συμβαίνει ακόμη σε κάποιες τάξεις της ελληνικής εκπαίδευσης. Αντίθετα δίνεται έμφαση περισσότερο στη μαθησιακή διαδικασία. Σύμφωνα με αυτή την οπτική, η λογοτεχνική εκπαίδευση οφείλει να υπηρετεί τον ίδιο στόχο που οφείλει να υπηρετεί η εκπαίδευση γενικά: δηλαδή την κριτική σκέψη του σύγχρονου πολιτισμού και την αξιολόγηση και κατανόηση της μορφής του, αυτό που ονομάζουμε κριτικό γραμματισμό. Σύμφωνα με αυτήν την αντίληψη η εκπαίδευση οφείλει να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών, να έχει αναφορά στον κόσμο 50 Οι παραπάνω απόψεις έχουν διατυπωθεί στην Ανακοίνωση της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων Για τη νέα ελληνική γλώσσα και λογοτεχνία της Α λυκείου 26 Οκτωβρίου 2011: /docs/535.pdf. 51 Δημήτρη Πτολεμαίου, Ενάντια στην Αισιοδοξία. Η Λογοτεχνία σε Πρόγραμμα Σπουδών για Μία Σχολική Τάξη 14/01/2012: 52 ό.π. 373

14 Αικατερίνη Γιωτοπούλου των μαθητών, τα μαθήματα και επομένως τα κείμενα και τα βιβλία, που γίνονται αντικείμενο επεξεργασίας στην τάξη, ενώνουν το σχολείο με τον κόσμο του μαθητή. Μέσα σ αυτό το πλαίσιο, πέραν των λεκτικών κειμένων και των αναγνωρισμένων λογοτεχνικών έργων, είναι επόμενο να βρίσκουν θέση, και μάλιστα πρωταρχική, κι άλλα κειμενικά είδη, όπως τα οπτικοακουστικά κείμενα και οι κινηματογραφικές ταινίες. Αυτό που αναδεικνύεται ως ανάγκη είναι να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο αρχών, κατάλληλες δραστηριότητες και αποτελεσματική επιμόρφωση των φιλολόγων, ώστε η κινηματογραφική ταινία και άλλα οπτικοακουστικά μέσα (βίντεο, τηλεοπτική σειρά) να μην αντιμετωπίζεσαι απλώς επικουρικά ή ως επιστέγασμα ενός μαθήματος λογοτεχνίας ή ως αφορμή για χαλάρωση, αλλά ένα μέσο οργανικά ενταγμένο στους στόχους της λογοτεχνικής εκπαίδευσης και να υπηρετεί την ενεργητική μάθηση, την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και την κριτική προσέγγιση του κόσμου. Πηγές Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών για τα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (ΕΠΠΣ) Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων , Διδακτικές προτάσεις για το μάθημα της λογοτεχνίας Β Γυμνασίου, Ενότητα 3η. Εικόνα και λόγος II: το οπτικο-ακουστικό αφήγημα. Για την τέχνη και τις τεχνικές του κινηματογράφου. Θεσσαλονίκη ΥΠΕΠΘ 8212 /Γ2/ Πρόγραμμα Σπουδών των μαθημάτων των Α, Β, Γ τάξεων του Ενιαίου Λυκείου. ΥΠΕΠΘ /Γ7/ Σκοπός ίδρυσης και λειτουργίας Γυμνασίων (Καλλιτεχνικών Σχολείων). ΦΕΚ 1497 τ. Β, ΥΠΕΠΘ α/Γ7/ Ωρολόγιο πρόγραμμα Α και Β τάξης Καλλιτεχνικών Γυμνασίων. ΦΕΚ 1596 τ. Β. ΥΠΕΠΘ 88739/Γ7. Λειτουργία Καλλιτεχνικών Γενικών Λυκείων. ΦΕΚ 1417 τ. Β, ΥΠΕΠΘ 88740/Γ7. Ωρολόγιο πρόγραμμα Α, Β και Γ τάξης Καλλιτεχνικών Γενικών Λυκείων. ΦΕΚ 1417 τ. Β, ΥΠΔΒΕΘ Πρόγραμμα Σπουδών για τα μαθήματα Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, Νέα Ελληνική Γλώσσα και Νέα Ελληνική Λογοτεχνία της Α τάξης Γενικού Λυκείου. ΦΕΚ αρ. φύλλου 1562, 27 Ιουνίου ΥΠΔΒΕΘ /Γ2/ Έγκριση Προγραμμάτων Σπουδών Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης για την Πιλοτική τους Εφαρμογή του Διδακτικού Πεδίου: Ελληνική Γλώσσα & Γραμματεία. ΥΠΔΒΕΘ, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Πρόγραμμα Σπουδών για την Οπτικοακουστική Έκφραση [Στο Πλαίσιο των δραστηριοτήτων Αισθητικής Αγωγής για όλες τις βαθμίδες της Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης] και Οδηγός εκπαιδευτικού για την Οπτικοακουστική Έκφραση,

15 Η κινηματογραφική ταινία στο μάθημα της λογοτεχνίας στην ελληνική εκπαίδευση Βιβλιογραφία Ανδριοπούλου, 2010 Ειρήνη Ανδριοπούλου, Η κινηματογραφική παιδεία στην εκπαίδευση. Μοντέλα λειτουργίας και προκλήσεις, Συχνότητες 10 (Απρίλιος Αύγουστος 2010): /iom/gallery//συχνοτητεσ/sychnotites%2010_final.pdf. Αλεξίου, 2011 Ασημίνα Αλεξίου, Το σχολείο πάει σινεμά, ομιλία στην Ημερίδα με θέμα Κινηματογράφος και Εκπαίδευση, Σύλλογος Εκπαιδευτικών Π.Ε. Περικλής, 11 Μαρτίου 2007, Χολαργός. Βαλσαμίδου, 2011 Λίνα Βαλσαμίδου, Αλφαβητισμός και Εκπαίδευση στα Μέσα: Όροι, ορισμοί, στόχοι και περιεχόμενο, i-teacher.gr 2 (Ιανουάριος 2011): 1_2011.pdf. British Film Institute, 2000 Moving Images in the Classroom. Α Secondary Teachers Guide to using Film & Television, British Film Institute, English & Media Centre, Film Education, London. Darrington, 2008 Anjanette Darrington, Film, Adaptation in the classroom: an Investigation of Methods of teaching Film and Recommendations for change, A Dissertation Presented in Partial Fulfillment of the requirements for the Degree Doctor of Philosophy, Arizona State University. Θεοδοσίου, 2007 Νίκος Θεοδοσίου, Παιδικός Κινηματογράφος, ομιλία στην Ημερίδα με θέμα Κινηματογράφος και Εκπαίδευση, Σύλλογος Εκπαιδευτικών Π.Ε. Περικλής, 11 Μαρτίου 2007, Χολαργός. Θεοδωρίδης, 2007 Μένης Θεοδωρίδης, Μάθημα Οπτικοακουστικής Παιδείας στο Σχολείο; Η Γνωριμία των Εκπαιδευτικών με την Οπτικοακουστική Έκφραση στο Πρόγραμμα ΜΕΛΙΝΑ, εισήγηση στην Ημερίδα του Ινστιτούτου Οπτικοακουστικών Μέσων, Το Αλφάβητο των Μέσων και η Διδασκαλία του, 24 Οκτωβρίου ΙΟΜ, 2011 Ινστιτούτο Οπτικοακουστικών Μέσων (ΙΟΜ), Πανελλαδική Έρευνα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση για την Παιδεία στα Μέσα. Σύνοψη συμπερασμάτων. 2011: Johnson, 1971 Ted Johnson, Using Film in the Classroom, National Council of Teaching English, Annual Convention, 26 November 1971, Las Vegas. Κορκοβέλου, 2007 Αγγελική Κορκοβέλου, Κινηματογράφος & εκπαιδευτική πράξη, ομιλία στην Ημερίδα με θέμα Κινηματογράφος και Εκπαίδευση, Σύλλογος Εκπαιδευτικών Π.Ε. Περικλής, , Χολαργός. Κουτσογιάννης, 2007 Δημήτρης Κουτσογιάννης, Πρακτικές ψηφιακού γραμματισμού νέων εφηβικής ηλικίας και (γλωσσική) εκπαίδευση, Θεσσαλονίκη Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Έρευνα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, Έκδοση 1.0., 2007: /document/practice/texnologikos_grammatismos_3.pdf. 375

16 Αικατερίνη Γιωτοπούλου Κουτσογιάννης, 2011 Δημήτρης Κουτσογιάννης, Εφηβικές πρακτικές ψηφιακού γραμματισμού και ταυτότητες, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη. Μαλαφάντης, 2006 Κωνσταντίνος Μαλαφάντης, Παιδαγωγικές πρακτικές για την προαγωγή της φιλαναγνωσίας των παιδιών. Στο Κριτική, Δημιουργική, Διαλεκτική Σκέψη στην Εκπαίδευση: Θεωρία και Πράξη. Πρακτικά 3ου Πανελλήνιου Συνεδρίου του Ελληνικού Ινστιτούτου Εφαρμοσμένης Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης (ΕΛΛ.Ι.Ε.Π.ΕΚ.), Αθήνα, Μαΐου Μουλά, 2011 Ευαγγελία Μουλά, Λογοτεχνία και τηλεοπτική μεταφορά στην τάξη: Πολλαπλοί εγγραμματισμοί και μαθητική δημιουργία, i-teacher.gr 2 (Ιανουάριος 2011): /2o_teyxos_i_teacher_1_2011.pdf. Ντάβου, 2007 Μπετίνα Ντάβου, Αλφαβητισμός, εκπαίδευση και αγωγή στα μέσα επικοινωνίας: Ορισμοί και διευκρινίσεις, Εισήγηση στην ημερίδα του Ινστιτούτου Οπτικοακουστικών Μέσων (ΙΟΜ) με θέμα Το Αλφάβητο των Μέσων και η Διδασκαλία του, 24 Οκτωβρίου 2007, Κέντρο Τύπου της Γενικής Γραμματείας Επικοινωνίας Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, 2009 Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Πανελλήνια Έρευνα για το μάθημα της νεοελληνικής λογοτεχνίας στο γυμνάσιο, Αθήνα. Πασχαλίδης, 2000 Γρηγόρης Πασχαλίδης, Εκπαίδευση και Μαζική Επικοινωνία: Όροι και προοπτικές της διδασκαλίας των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Παιδαγωγική Επιθεώρηση 30. ΠΕΦ, 2011 Ανακοίνωση της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων για τη νέα ελληνική γλώσσα και λογοτεχνία της Α λυκείου, 26 Οκτωβρίου Πτολεμαίου, 2012 Δημήτρης Πτολεμαίου, Ενάντια στην Αισιοδοξία. Η Λογοτεχνία σε Πρόγραμμα Σπουδών για Μία Σχολική Τάξη, 14 Ιανουαρίου 2012: Smith, 2009 Geoffrey Thomas Smith, Is Film an Effective Teaching Tool for High School Literature? A Master s Research Project Presented to The Faculty of the College of Education, Ohio University, In Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Master of Education, June

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α τάξη Γενικού Λυκείου και Α τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου Το Π.Σ. για το μάθημα της Λογοτεχνίας στην Α Λυκείου επιδιώκει να δώσει νέες κατευθύνσεις στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας

Διαβάστε περισσότερα

«Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές»

«Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές» «Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές» (Πρόγραμμα Σπουδών για την Οπτικοακουστική Έκφραση) εισηγητής: Μένης Θεοδωρίδης Αγαπητοί φίλοι, Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους διοργανωτές για την

Διαβάστε περισσότερα

Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης. Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016

Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης. Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016 Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016 Στόχοι της εισήγησης: Επισήμανση βασικών σημείων από τις οδηγίες

Διαβάστε περισσότερα

Αναλυτικό Πρόγραμμα Λογοτεχνίας. εμινάρια ΕΜΕ Φιλολογικών Μαθημάτων, επτέμβριος 2014

Αναλυτικό Πρόγραμμα Λογοτεχνίας. εμινάρια ΕΜΕ Φιλολογικών Μαθημάτων, επτέμβριος 2014 Αναλυτικό Πρόγραμμα Λογοτεχνίας εμινάρια ΕΜΕ Φιλολογικών Μαθημάτων, επτέμβριος 2014 1 Διευκρινίσεις για τα εγχειρίδια «Ο Λόγος Ανάγκη της Ψυχής» Και τα τρία εγχειρίδια και των τριών τάξεων κυκλοφορούν

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά 15-9-2016 Βασικές αρχές Oδηγιών Τι διδάσκουμε; Πώς διδάσκουμε; Τι θέλουμε να πετύχουμε;

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Λογοτεχνίας

Διδακτική της Λογοτεχνίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Λογοτεχνίας Ενότητα 1: Σκοποί της διδασκαλίας της λογοτεχνίας l Βενετία Αποστολίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ E ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 9549 7 Ιουνίου 09 ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 58 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Ωρολόγιο Πρόγραμμα των μαθημάτων των Α, Β και Γ τάξεων Καλλιτεχνικού Γυμνασίου

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική δραστηριότητα Α Γυμνασίου

Διδακτική δραστηριότητα Α Γυμνασίου Διδακτική δραστηριότητα Α Γυμνασίου 1. Ταυτότητα δραστηριότητας Τίτλος: Και πάλι στο σχολείο Δημιουργός: Μαρία Νέζη Πεδίο, διδακτικό αντικείμενο και διδακτική ενότητα: Μάθημα: Νεοελληνική Λογοτεχνία Τάξη:

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: «Ωρολόγιο Πρόγραμμα των μαθημάτων των Α, Β και Γ τάξεων Καλλιτεχνικού Γυμνασίου και των Α, Β και Γ τάξεων Γενικού Καλλιτεχνικού Λυκείου»

ΘΕΜΑ: «Ωρολόγιο Πρόγραμμα των μαθημάτων των Α, Β και Γ τάξεων Καλλιτεχνικού Γυμνασίου και των Α, Β και Γ τάξεων Γενικού Καλλιτεχνικού Λυκείου» ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: «Ωρολόγιο Πρόγραμμα των μαθημάτων των Α, Β και Γ τάξεων Καλλιτεχνικού Γυμνασίου και των Α, Β και Γ τάξεων Γενικού Καλλιτεχνικού Λυκείου»

ΘΕΜΑ: «Ωρολόγιο Πρόγραμμα των μαθημάτων των Α, Β και Γ τάξεων Καλλιτεχνικού Γυμνασίου και των Α, Β και Γ τάξεων Γενικού Καλλιτεχνικού Λυκείου» ΦΕΚ Β 58/7-06-09 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΕΚ: Β 2461/

ΦΕΚ: Β 2461/ ΦΕΚ: Β 2461/10.08.2016 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ,

Διαβάστε περισσότερα

«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)»

«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)» «Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)» Εισαγωγικά Στη σημερινή πρώτη μας συνάντηση θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε με απλό και ευσύνοπτο τρόπο

Διαβάστε περισσότερα

Πράξη «Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας-Άξονας Προτεραιότητας 2», Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση»

Πράξη «Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας-Άξονας Προτεραιότητας 2», Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» 4.1 Τίτλος 4ης Επιμέρους Δράσης: Αξιοποίηση του Stop Motion Animation (χειροποίητη κινούμενη εικόνα ) στην αναπαράσταση ιστορικών γεγονότων ΤΑΞΗ ΣΥΝΟΛΟ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΑΞΗΣ : : Δ 39 ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες)

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες) ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες) 1.α 3 ώρες Η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία των φιλολογικών µαθηµάτων Επισκόπηση

Διαβάστε περισσότερα

Π ρ ο α ι ρ ε τ ι κό σ ε μ ι ν ά ρ ι ο ε π ι μ ό ρ φ ω σ η ς. Νοέμβριος 2015 {επιμ. παρουσίασης: Μαρία Παπαλεοντίου, Φιλόλογος }

Π ρ ο α ι ρ ε τ ι κό σ ε μ ι ν ά ρ ι ο ε π ι μ ό ρ φ ω σ η ς. Νοέμβριος 2015 {επιμ. παρουσίασης: Μαρία Παπαλεοντίου, Φιλόλογος } Π ρ ο α ι ρ ε τ ι κό σ ε μ ι ν ά ρ ι ο ε π ι μ ό ρ φ ω σ η ς Νοέμβριος 2015 {επιμ. παρουσίασης: Μαρία Παπαλεοντίου, Φιλόλογος } Είδη αξιολόγησης: αρχική-διαγνωστική, συντρέχουσαδιαμορφωτική, τελική Μορφές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015 Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ Κατηγορία ECTS Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Επιστήμη Υποχρεωτικό 6 Ελληνική Γλώσσα Υποχρεωτικό 6 Η Ιστορία και η Διδακτικής της Υποχρεωτικό 6

Διαβάστε περισσότερα

NEA ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

NEA ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ NEA ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016-17 1. Παρουσίαση του μαθήματος ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ Νεοελληνικής Γλώσσας (ΦΕΚ/303, τ. β /13-03-2003) http://ebooks.edu.gr/info/cps/3deppsaps

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ Οι Δ/τές ως προωθητές αλλαγών με κέντρο τη μάθηση Χαράσσουν τις κατευθύνσεις Σχεδιάσουν την εφαρμογή στη σχολική πραγματικότητα Αναπτύσσουν

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες διδασκαλίας για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Λύκειο, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης και του εξορθολογισμού της διδακτέας ύλης

Οδηγίες διδασκαλίας για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Λύκειο, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης και του εξορθολογισμού της διδακτέας ύλης Οδηγίες διδασκαλίας για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Λύκειο, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης και του εξορθολογισμού της διδακτέας ύλης Βενετία Μπαλτά Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Στόχοι της εισήγησης:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015*

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015* ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015* ΔΕΥΤΕΡΑ 19/1 ΤΡΙΤΗ 20/1 ΤΕΤΑΡΤΗ 21/1 ΠΕΜΠΤΗ 22/1 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 23/1 ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΕΥΓΕΝΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η υποχρεωτική εκπαίδευση νοείται ως ενιαίος κορμός, οπότε η διδασκαλία του μαθήματος στη Μ.Ε. αποτελεί συνέχεια και εμβάθυνση εκείνης στο Δημοτικό

Η υποχρεωτική εκπαίδευση νοείται ως ενιαίος κορμός, οπότε η διδασκαλία του μαθήματος στη Μ.Ε. αποτελεί συνέχεια και εμβάθυνση εκείνης στο Δημοτικό Η υποχρεωτική εκπαίδευση νοείται ως ενιαίος κορμός, οπότε η διδασκαλία του μαθήματος στη Μ.Ε. αποτελεί συνέχεια και εμβάθυνση εκείνης στο Δημοτικό (συνάφεια θεματικών ενοτήτων και λογοτεχνικού παιχνιδιού/γραμματισμού)

Διαβάστε περισσότερα

Τα φύλα στη λογοτεχνία Τάξη: Α Λυκείου

Τα φύλα στη λογοτεχνία Τάξη: Α Λυκείου Τα φύλα στη λογοτεχνία Τάξη: Α Λυκείου Είδος διδακτικής πρακτικής: project, ομαδοσυνεργατική διδασκαλία Προτεινόμενη διάρκεια: 20 ώρες Εισαγωγικές παρατηρήσεις Η διδακτική ενότητα «Τα φύλα στη λογοτεχνία»

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας Ομιλία με θέμα: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ & ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ Εκδήλωση αριστούχων μαθητών: Οι μαθητές συναντούν τη Φυσική και η Φυσική

Διαβάστε περισσότερα

1 ο Πρόγραμμα. Θέμα: «Δημιουργική Γραφή στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Ανακαλύπτοντας την απόλαυση της γραφής»

1 ο Πρόγραμμα. Θέμα: «Δημιουργική Γραφή στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Ανακαλύπτοντας την απόλαυση της γραφής» ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Α/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1 ο και 2 ο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Ταχ.

Διαβάστε περισσότερα

Η Περιγραφική Αξιολόγηση. στο Γ/σιο Βουργαρελίου. κατά το σχ. έτος Πάτρα, Μαρία Γλάβα

Η Περιγραφική Αξιολόγηση. στο Γ/σιο Βουργαρελίου. κατά το σχ. έτος Πάτρα, Μαρία Γλάβα Η Περιγραφική Αξιολόγηση στο Γ/σιο Βουργαρελίου κατά το σχ. έτος 2017-2018 Πάτρα, 15-2-2019 Μαρία Γλάβα Περιεχόμενο παρουσίασης Στιγμές ορόσημα στην υλοποίηση της Π.Α. στο Γ/σιο Βουργαρελίου Ενδεικτικά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γ. ΜΑΡΚΕΑ ΓΙΑ ΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΕΤΗ ΚΑΙ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γ. ΜΑΡΚΕΑ ΓΙΑ ΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΕΤΗ ΚΑΙ ΠΙΝΑΚΑΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γ. ΜΑΡΚΕΑ ΓΙΑ ΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΕΤΗ 2007-2008 ΚΑΙ 2008-2009 Στις 2 Οκτωβρίου 2007 πραγματοποιήθηκε συνάντηση με τους διευθυντές του Μουσικού Σχολείου Παλλήνης (Γυμνάσιο και Λύκειο)

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή μαθητών στα Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία (Π.Π.Σ.) για το σχολικό έτος

Εισαγωγή μαθητών στα Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία (Π.Π.Σ.) για το σχολικό έτος "Όσα βουνά κι αν ανεβείτε" (Κωστής Παλαμάς) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ (ΠΠΣ) Εισαγωγή μαθητών στα Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία (Π.Π.Σ.) για το σχολικό έτος 2013-2014 ΘΕΜΑΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα. Σοφία Καλογρίδη Σχολική Σύμβουλος

Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα. Σοφία Καλογρίδη Σχολική Σύμβουλος Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Σοφία Καλογρίδη Σχολική Σύμβουλος ΔΣ ΕΑΕΠ Σε 960 ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία της χώρας, 12/θεσια και με τον μεγαλύτερο μαθητικό πληθυσμό

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α Να διατηρηθεί μέχρι... Βαθμός Ασφαλείας...

Διαβάστε περισσότερα

III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ;

III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ; III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ; Eρωτήματα ποιες επιλογές γίνονται τελικά; ποιες προκρίνονται από το Π.Σ.; ποιες προβάλλονται από το εγχειρίδιο; ποιες υποδεικνύονται από το ίδιο το αντικείμενο; με

Διαβάστε περισσότερα

Με ποιούς τρόπους μπορεί να αξιοποιηθεί η τέχνη ως μέσο διδασκαλίας της Ευρωπαϊκής Ιστορίας

Με ποιούς τρόπους μπορεί να αξιοποιηθεί η τέχνη ως μέσο διδασκαλίας της Ευρωπαϊκής Ιστορίας Με ποιούς τρόπους μπορεί να αξιοποιηθεί η τέχνη ως μέσο διδασκαλίας της Ευρωπαϊκής Ιστορίας Europe at Schools through Art and Simulation (EuropeStARTS) Δράσης KA1 του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Jean Monnet

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & /ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ /ΝΣΗ ΣΠΟΥ ΩΝ /ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α Βαθµός Ασφαλείας: Να διατηρηθεί

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α.

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Τι θα Δούμε. Γιατί αλλάζει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Παιδαγωγικό πλαίσιο του νέου Α.Π.Σ. Αρχές του νέου Α.Π.Σ. Μαθησιακές περιοχές του νέου

Διαβάστε περισσότερα

Η Δημιουργική Γραφή στο σχολείο: Θεσμικό πλαίσιο. Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος

Η Δημιουργική Γραφή στο σχολείο: Θεσμικό πλαίσιο. Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Η Δημιουργική Γραφή στο σχολείο: Θεσμικό πλαίσιο Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος 20-03-2018 Η δημιουργικότητα στο σχολείο Τυπικός γραμματισμός Δημιουργικές Εργασίες (ΓΕΛ) Ζώνη Δημιουργικών Δραστηριοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Τίτλος μαθήματος ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Επιλογής / Ενότητα Τεχνών (ΤΕ) ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΕΙΡΗΝΗ ΝΑΚΟΥ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΚΤ1121 ΜΟΝΑΔΕΣ ECTS:

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο

Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο για τις ανάγκες της Πράξης «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα) Πιλοτική Εφαρμογή». Α. ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Πληροφορικής

Διδακτική της Πληροφορικής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 3: Η Πληροφορική στην Ελληνική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση - Γυμνάσιο Σταύρος Δημητριάδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΔΑ: ΒΕΥΑ9-ΡΣ3 ΑΠΟΦΑΣΗ ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ. ΦΕΚ 210/τ Β / 5-2-2013

ΑΔΑ: ΒΕΥΑ9-ΡΣ3 ΑΠΟΦΑΣΗ ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ. ΦΕΚ 210/τ Β / 5-2-2013 ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟΥ, ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

«Οι σελίδες αφηγούνται»

«Οι σελίδες αφηγούνται» Πειραματικό Δ.Σ. Φλώρινας Υπεύθυνη εκπαιδευτικός : Πουγαρίδου Παρασκευή Τάξη : Δ «Οι σελίδες αφηγούνται» 1. Θέμα project κριτήρια επιλογής θέματος Η επιλογή του συγκεκριμένου project σχετίζεται άμεσα με

Διαβάστε περισσότερα

Νέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την. επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση.

Νέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την. επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση. Νέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση. Γραμματισμός: έννοια-παιδαγωγικές συνέπειες Σήμερα, στην αναπτυγμένη τεχνολογικά

Διαβάστε περισσότερα

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Α/ Α Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Απλή Αν κάνετε αναζήτηση µιας λέξης σε ένα αρχαιοελληνικό σώµα κειµένων, αυτό που θα λάβετε ως αποτέλεσµα θα είναι: Μια καταγραφή όλων των εµφανίσεων της λέξης στο συγκεκριµένο

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: «Ωρολόγιο Πρόγραμμα των μαθημάτων των Α, Β και Γ τάξεων Μουσικού Γυμνασίου και των Α, Β και Γ τάξεων Γενικού Μουσικού Λυκείου» Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ

ΘΕΜΑ: «Ωρολόγιο Πρόγραμμα των μαθημάτων των Α, Β και Γ τάξεων Μουσικού Γυμνασίου και των Α, Β και Γ τάξεων Γενικού Μουσικού Λυκείου» Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Υποβάθρου Επιστημονικής περιοχής Γενικών Γνώσεων Ανάπτυξης Δεξιοτήτων. Ελληνικά.

Υποβάθρου Επιστημονικής περιοχής Γενικών Γνώσεων Ανάπτυξης Δεξιοτήτων. Ελληνικά. 1 ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2019-20 ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΠΑΦ 100 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΟΛΑ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Εισαγωγή στην τέχνη του

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΥΤΕΡΑ 25/1 ΤΡΙΤΗ 26/1 ΤΕΤΑΡΤΗ 27/1 ΠΕΜΠΤΗ 28/1 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29/1 ΣΟΦΟΣ ΑΛΙΒΙΖΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

ΔΕΥΤΕΡΑ 25/1 ΤΡΙΤΗ 26/1 ΤΕΤΑΡΤΗ 27/1 ΠΕΜΠΤΗ 28/1 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29/1 ΣΟΦΟΣ ΑΛΙΒΙΖΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2015-2016* ΔΕΥΤΕΡΑ 25/1 ΤΡΙΤΗ 26/1 ΤΕΤΑΡΤΗ 27/1 ΠΕΜΠΤΗ 28/1 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29/1 ΣΟΦΟΣ ΑΛΙΒΙΖΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ολομέλεια (Αμφιθέατρο): Συζήτηση με τους συμμετέχοντες και τους υπεύθυνους των εργαστηρίων. Παράλληλα Εργαστήρια:

Ολομέλεια (Αμφιθέατρο): Συζήτηση με τους συμμετέχοντες και τους υπεύθυνους των εργαστηρίων. Παράλληλα Εργαστήρια: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ 09.00-09.30 Προσέλευση Συνέδρων Ολομέλεια (Αμφιθέατρο): 09.30-12.00 Ο Αλέξης Κόκκος συζητά με τους συνέδρους για την αξιοποίηση της τέχνης στην εκπαίδευση (θεωρητικό πλαίσιο, εφαρμογές

Διαβάστε περισσότερα

Το μυστήριο της ανάγνωσης

Το μυστήριο της ανάγνωσης Βενετία Αποστολίδου Το μυστήριο της ανάγνωσης Γιατί κάποιοι διαβάζουν και κάποιοι όχι; Είναι σημαντική η ανάγνωση; Γιατί μας αρέσει η ανάγνωση; Τι είναι η φιλαναγνωσία; Τα σημερινά παιδιά διαβάζουν; Η

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης ί>ηγο^η 26 Επιστήμες της Αγωγής 26 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ ΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΔΑ: ΒΙΨΞ9-ΡΜ3 ΑΠΟΦΑΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΑΔΑ: ΒΙΨΞ9-ΡΜ3 ΑΠΟΦΑΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟΥ, ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γενική Ενημέρωση

Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γενική Ενημέρωση Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γενική Ενημέρωση Επαρχιακά Συνέδρια Δ/ντών-ντριών & Δ/νόντων-νουσών Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Νοέμβριος 2013 Ειρήνη Χατζηλουκά-Μαυρή, ΕΔΕ Διδασκαλία της Νέας

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ. Συνδιοργανωτές: Περιφερειακή Διεύθυνση Α/θμιας & Β/θμιας Εκπ/σης Δυτικής Ελλάδας Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας.

ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ. Συνδιοργανωτές: Περιφερειακή Διεύθυνση Α/θμιας & Β/θμιας Εκπ/σης Δυτικής Ελλάδας Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας. ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ Συνδιοργανωτές: Περιφερειακή Διεύθυνση Α/θμιας & Β/θμιας Εκπ/σης Δυτικής Ελλάδας Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ Η παρουσίαση σύγχρονων διδακτικών προσεγγίσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΩΣ ΜΟΡΦΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΑΓΑΘΟ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΩΣ ΜΟΡΦΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΑΓΑΘΟ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Το πρόγραμμα Το Πρόγραμμα με τίτλο «Το θέατρο ως μορφοπαιδευτικό αγαθό και καλλιτεχνική έκφραση στην εκπαίδευση και την κοινωνία» υλοποιείται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΔΑ: Β4999-Τ9Β ΑΠΟΦΑΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΑΔΑ: Β4999-Τ9Β ΑΠΟΦΑΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟΥ, ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΡΑΜΜΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 21, 22,23 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2011, ΑΘΗΝΑ. 3o ΠΕΚ ΑΘΗΝΑΣ

ΠΡΟΓΡΡΑΜΜΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 21, 22,23 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2011, ΑΘΗΝΑ. 3o ΠΕΚ ΑΘΗΝΑΣ ΠΡΟΓΡΡΑΜΜΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 21, 22,23 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2011, ΑΘΗΝΑ 3o ΠΕΚ ΑΘΗΝΑΣ 1 Η ΜΕΡΑ : Παρασκευή, 21/10/2011, 3-10 μμ. Ολομέλεια ανά ΠΕΚ, για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης Ευαισθητοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Διάγραμμα Μαθήματος. Σελίδα1 5

Διάγραμμα Μαθήματος. Σελίδα1 5 Διάγραμμα Μαθήματος Κωδικός Μαθήματος Τίτλος Μαθήματος Πιστωτικές Μονάδες ECTS EDUC-545DL Διδακτική της Νεοελληνικής Γλώσσας 9 και των Κειμένων Προαπαιτούμενα Τμήμα Εξάμηνο Κανένα Παιδαγωγικών Σπουδών

Διαβάστε περισσότερα

«Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»

«Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ» ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ» Σάββατο 11 Νοεμβρίου, έναρξη 09.00-19.00 Φιλοσοφική Σχολή (αμφιθέατρο 440 4 ος όροφος), Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πανεπιστημιούπολη,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Ωρολόγιο Πρόγραμμα Πιλοτικών Δημοτικών Σχολείων

ΘΕΜΑ: Ωρολόγιο Πρόγραμμα Πιλοτικών Δημοτικών Σχολείων ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠPΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών MA in Education (Education Sciences) ΑΣΠΑΙΤΕ-Roehampton ΠΜΣ MA in Education (Education Sciences) Το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Εκπαίδευση (Επιστήμες της Αγωγής),

Διαβάστε περισσότερα

Η ΤΑΞΗ ΩΣ «ΛΕΣΧΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ» «ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ»

Η ΤΑΞΗ ΩΣ «ΛΕΣΧΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ» «ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ» Η ΤΑΞΗ ΩΣ «ΛΕΣΧΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ» «ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ» Στόχοι: Η καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας, η ανάπτυξη, δηλαδή, μέσα στην τάξη-λογοτεχνικό εργαστήρι εσωτερικών κινήτρων, ώστε να εδραιωθεί μια σταθερότερη

Διαβάστε περισσότερα

Eπιμορφωτικό σεμινάριο

Eπιμορφωτικό σεμινάριο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Δράση: Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας Επιστ. υπεύθυνη: Ζωή Παπαναούμ Υποδράση: Εξ αποστάσεως επιμόρφωση Eπιμορφωτικό σεμινάριο 31

Διαβάστε περισσότερα

Ε Π Ι Μ Ο Ρ Φ Ω Τ Ι Κ Α Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Α Γ Ι Α Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Ο Υ Σ Σ Τ Ο Ν Π Ο Λ Υ Χ Ω Ρ Ο Μ Ε Τ Α Ι Χ Μ Ι Ο

Ε Π Ι Μ Ο Ρ Φ Ω Τ Ι Κ Α Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Α Γ Ι Α Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Ο Υ Σ Σ Τ Ο Ν Π Ο Λ Υ Χ Ω Ρ Ο Μ Ε Τ Α Ι Χ Μ Ι Ο ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Ε Π Ι Μ Ο Ρ Φ Ω Τ Ι Κ Α Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Α Γ Ι Α Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Ο Υ Σ Σ Τ Ο Ν Π Ο Λ Υ Χ Ω Ρ Ο Μ Ε Τ Α Ι Χ Μ Ι Ο Ο κ τ ώ β ρ ι ο ς Ν ο έ μ β ρ

Διαβάστε περισσότερα

Πληροφορία, σχολείο και μουσείο. Μία εναλλακτική διδακτική προσέγγιση της Λογοτεχνίας στην Α' Λυκείου

Πληροφορία, σχολείο και μουσείο. Μία εναλλακτική διδακτική προσέγγιση της Λογοτεχνίας στην Α' Λυκείου Πληροφορία, σχολείο και μουσείο. Μία εναλλακτική διδακτική προσέγγιση της Λογοτεχνίας στην Α' Λυκείου Παπαγιάννη Μαρία Εκπαιδευτικός 5 ου ΓΕΛ Κέρκυρας Εποχή της πληροφορίας: σταδιακά επιταχυνόμενη αύξηση

Διαβάστε περισσότερα

Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Προσδοκώμενα αποτελέσματα: Στη διάρκεια του μαθήματος οι φοιτητές/τριες

Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Προσδοκώμενα αποτελέσματα: Στη διάρκεια του μαθήματος οι φοιτητές/τριες Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Περιγραφή του μαθήματος - στόχοι: Το μάθημα εξετάζει τις κοινωνικές, πολιτισμικές και ιστορικές διαστάσεις της ανάπτυξης του θεσμού του μουσείου και η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ Ρέθυμνο, 12 Αυγούστου 2013 Δεύτερη Αναγγελία Η Ελληνική Επιστημονική Ένωση

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ Έργο: Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο) Επιστημονική υπεύθυνη: Καθηγήτρια Ζωή Παπαναούμ Ημερίδα Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΙΣΧΥΕΙ ΚΑΤΑ ΤΟ ΜΕΡΟΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΙΣΧΥΟΥΝ ΤΟ ΔΕΠΠΣ

Διαβάστε περισσότερα

Γράφω το σενάριο μιας κινηματογραφικής ταινίας

Γράφω το σενάριο μιας κινηματογραφικής ταινίας Γράφω το σενάριο μιας κινηματογραφικής ταινίας Επαρκές Σενάριο Γνωστικό αντικείμενο: Πρόγραμμα Πολιτιστικών Θεμάτων Δημιουργός: Σωτήρης Παλάσκας ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Π.3.2.5 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Νεοελληνική Γλώσσα Δ Δημοτικού Τίτλος: «Η παράσταση αρχίζει»

Διαβάστε περισσότερα

Προτεινόμενος οδηγός χρήσης του Ντοκιμαντέρ «Είμαστε όλοι Πολίτες»

Προτεινόμενος οδηγός χρήσης του Ντοκιμαντέρ «Είμαστε όλοι Πολίτες» Προτεινόμενος οδηγός χρήσης του Ντοκιμαντέρ «Είμαστε όλοι Πολίτες» Το Ίδρυμα Μποδοσάκη, ως Διαχειριστής Επιχορήγησης του Προγράμματος του ΕΟΧ «Είμαστε όλοι Πολίτες, θέτει στη διάθεση των εκπαιδευτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2015-201 Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ Κατηγορία ECTS ΥΑ0007 Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Υποχρεωτικό Επιστήμη ΥΔ0001 Ελληνική Γλώσσα Υποχρεωτικό ΥΒ0003 Η Ιστορία και η Διδακτικής της

Διαβάστε περισσότερα

Θεματική Εβδομάδα «Σώμα και Ταυτότητα»

Θεματική Εβδομάδα «Σώμα και Ταυτότητα» Θεματική Εβδομάδα 2016-17 «Σώμα και Ταυτότητα» Υλοποίηση στο Γυμνάσιο Θεματικής Εβδομάδας Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης σε ζητήματα Διατροφής, Εθισμού-Εξαρτήσεων και Έμφυλων Ταυτοτήτων 1 Ενίσχυση της

Διαβάστε περισσότερα

Ευθύς και πλάγιος λόγος. Μια εναλλακτική πρόταση για τη διδασκαλία τους στο δημοτικό σχολείο μέσω των κόμικς

Ευθύς και πλάγιος λόγος. Μια εναλλακτική πρόταση για τη διδασκαλία τους στο δημοτικό σχολείο μέσω των κόμικς Ευθύς και πλάγιος λόγος. Μια εναλλακτική πρόταση για τη διδασκαλία τους στο δημοτικό σχολείο μέσω των κόμικς Αμαραντίδου Κυριακή, Εκπαιδευτικός ΠΕ70, υποψ. PhD Πουγαρίδου Παρασκευή, Εκπαιδευτικός ΠΕ70,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ : ΚΟΙΝ.: Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

ΠΡΟΣ : ΚΟΙΝ.: Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α Να διατηρηθεί μέχρι... Βαθμός Ασφαλείας...

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ «οι μύθοι του Αισώπου»

ΤΡΟΠΟΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ «οι μύθοι του Αισώπου» ΤΡΟΠΟΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ «οι μύθοι του Αισώπου» 6/Θ ΔΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΙΤΡΟΥΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Μαρία Υφαντή (ΠΕ 11) Δαμιανός Τσιλφόγλου (ΠΕ 20) Θέμα: Μύθοι Αισώπου και διδαχές του Τάξη

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ : «Κινηματογράφος και Ιστορία: Διδάσκοντας με τη δύναμη του οπτικοακουστικού μηνύματος» ΣΧΕΤ.: /

ΘΕΜΑ : «Κινηματογράφος και Ιστορία: Διδάσκοντας με τη δύναμη του οπτικοακουστικού μηνύματος» ΣΧΕΤ.: / ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ & ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Π.Ε. ΤΜΗΜΑ Γ ΜΑΘΗΤΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ &

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Επεξηγήσεις συμβόλων/αρχικών γραμμάτων: ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ 2009-10 Υ= Υποχρεωτικό Κ= ενότητα μαθημάτων «Κοινωνία και Εκπαίδευση» Ε= Κατ

Διαβάστε περισσότερα

Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΩΣ ΞΕΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΩΣ ΞΕΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΩΣ ΞΕΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Το Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού www.hcc.edu.gr οργανώνει από το 2000 σε σταθερή βάση, κάθε φθινόπωρο, άνοιξη

Διαβάστε περισσότερα

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 3 (Κλάδος ΠΕ02) γ έκδοση 396

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 3 (Κλάδος ΠΕ02) γ έκδοση 396 Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 3 (Κλάδος ΠΕ02) γ έκδοση 396 2.4. Άξονες ανάγνωσης του τρόπου διδακτικής αξιοποίησης των ψηφιακών μέσων (ΤΠΕ) στη γλωσσική εκπαίδευση: το

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ, ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ, ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ, ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΩΔΙΚΟΣ ΠΡ003 ΠΡ004 ΤΙΤΛΟΣ ΜΟΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Ι, ΙΙ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτηματολόγιο για τη χρήση της Οπτικής Διδασκαλίας και της Ψηφιακής Αφήγηση ως εκπαιδευτικά εργαλεία.

Ερωτηματολόγιο για τη χρήση της Οπτικής Διδασκαλίας και της Ψηφιακής Αφήγηση ως εκπαιδευτικά εργαλεία. Ερωτηματολόγιο για τη χρήση της Οπτικής Διδασκαλίας και της Ψηφιακής Αφήγηση ως εκπαιδευτικά εργαλεία. Τα πεδία με αστερίσκο () είναι υποχρεωτικά. Παρακαλώ συμπληρώστε το παρακάτω ερωτηματολόγιο της έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2014-2015 - ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2014-2015 - ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2014-2015 - ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΙΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Δ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ, ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΖΩΝΗ 1. Σύντομη ενημέρωση (βασική

Διαβάστε περισσότερα

Το µοντέλο επιµόρφωσης των εκπαιδευτικών πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης στο Πρόγραµµα «ΜΕΛΙΝΑ Εκπαίδευση και Πολιτισµός»

Το µοντέλο επιµόρφωσης των εκπαιδευτικών πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης στο Πρόγραµµα «ΜΕΛΙΝΑ Εκπαίδευση και Πολιτισµός» Το µοντέλο επιµόρφωσης των εκπαιδευτικών πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης στο Πρόγραµµα «ΜΕΛΙΝΑ Εκπαίδευση και Πολιτισµός» εισήγηση του Μένη Θεοδωρίδη που πραγµατοποιήθηκε στο πλαίσιο του Πανελληνίου Συνεδρίου

Διαβάστε περισσότερα

2006-2007 Διαπολιτισμική ανάγνωση του εκπαιδευτικού υλικού για την διδασκαλία της λογοτεχνίας στο πρόγραμμα μουσουλμανοπαίδων.

2006-2007 Διαπολιτισμική ανάγνωση του εκπαιδευτικού υλικού για την διδασκαλία της λογοτεχνίας στο πρόγραμμα μουσουλμανοπαίδων. ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΩΝ ΔΙΑΤΡΙΒΩΝ 2006-2007 Διαπολιτισμική ανάγνωση του εκπαιδευτικού υλικού για την διδασκαλία της λογοτεχνίας στο πρόγραμμα μουσουλμανοπαίδων. Η γλωσσική εκπαίδευση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2017

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2017 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ Σ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2017 ΔΕΥΤΕΡΑ 4/9 ΤΡΙΤΗ 5/9 ΤΕΤΑΡΤΗ 6/9 ΠΕΜΠΤΗ 7/9 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 8/9 ΚΛΑΔΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ 11:00-15:30 Προφορικές

Διαβάστε περισσότερα

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010 Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών Δημοτικής, Προδημοτικής και Ειδικής Εκπαίδευσης για τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα (21-22 Δεκεμβρίου 2010 και 7 Ιανουαρίου 2011) Δ Φάση Επιμόρφωσης Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Διαβάστε περισσότερα

2. ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ DQS DIN EN ISO 9001: ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ISO 9001:2015 & BS ISO 29990:2010

2. ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ DQS DIN EN ISO 9001: ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ISO 9001:2015 & BS ISO 29990:2010 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Κέντρο Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών σας καλωσορίζει στη νέα σειρά δωρεάν Προγραμμάτων Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης που

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο

Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο για τις ανάγκες της Πράξης «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα) Πιλοτική Εφαρμογή». Α. ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Μαρία Γραβάνη «Νέες προσεγγίσεις στην εκπαίδευση ενηλίκων», Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Σάββατο, 20 Μαΐου 2017

Δρ. Μαρία Γραβάνη «Νέες προσεγγίσεις στην εκπαίδευση ενηλίκων», Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Σάββατο, 20 Μαΐου 2017 Δρ. Μαρία Γραβάνη «Νέες προσεγγίσεις στην εκπαίδευση ενηλίκων», Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Σάββατο, 20 Μαΐου 2017 1 Επισκόπηση της Παρουσίασης Βασικά βήματα οργάνωσης και σχεδιασμού διδακτικής ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

OPEN DAY: Ενημέρωση γνωριμία

OPEN DAY: Ενημέρωση γνωριμία Διεύθυνση Σπουδών: Μισέλ Φάις, Βαγγέλης Χατζηβασιλείου 13ος Κύκλος Εργαστήρια Δημιουργικής Γραφής Διόρθωσης Επιμέλειας Κειμένων Εικονογράφησης OPEN DAY: Ενημέρωση γνωριμία Σάββατο 21 Οκτωβρίου, στις 12.00

Διαβάστε περισσότερα

Η ΠΡΩΤΗ ΜΟΥ ΒΟΛΤΑ ΣΤΟ ΔΑΣΟΣ

Η ΠΡΩΤΗ ΜΟΥ ΒΟΛΤΑ ΣΤΟ ΔΑΣΟΣ 3 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ-ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 205 Η ΠΡΩΤΗ ΜΟΥ ΒΟΛΤΑ ΣΤΟ ΔΑΣΟΣ (Ένα παραμύθι από μεγάλα παιδιά) Παπαλουκά Κων/να Εκπαιδευτικός Β θμιας Εκπαίδευσης Νηπιοβρεφοκόμος Τσαγκουρνού Ελισάβετ Εκπαιδευτικός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ E ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 26691 10 Αυγούστου 2016 ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 2461 ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Αριθμ. 118601/Δ2 Αναθέσεις διδασκαλίας καλλιτεχνικών μαθημάτων των Α, Β και Γ τάξεων

Διαβάστε περισσότερα

Προς τα μέλη και τους φίλους της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος

Προς τα μέλη και τους φίλους της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΑΞΑΓΟΡΑ 1 & ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, 105 52 ΑΘΗΝΑ Τηλ. & Fax: 210-52.30.777, 210-36.88.082 Ιστοσελίδα: www.pee.gr E-mail: info@pee.gr ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος αποτελούν ένα είδος προσωπικών σημειώσεων που κρατά ο εκπαιδευτικός προκειμένου να πραγματοποιήσει αποτελεσματικές διδασκαλίες. Περιέχουν πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΠΑ.Λ. ΔΡ ΜΑΡΙΑ ΓΝΗΣΙΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Β ΙΕΠ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ Αθήνα, 5 Οκτωβρίου 2016

Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΠΑ.Λ. ΔΡ ΜΑΡΙΑ ΓΝΗΣΙΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Β ΙΕΠ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ Αθήνα, 5 Οκτωβρίου 2016 1 Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΠΑ.Λ. ΔΡ ΜΑΡΙΑ ΓΝΗΣΙΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Β ΙΕΠ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ Αθήνα, 5 Οκτωβρίου 2016 1 2 2 ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ι. ΤΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΗΣ ΠΡΟΩΡΗΣ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗΣ ΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΚΑΘΗΓΗΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΚΑΘΗΓΗΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ 1 ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΚΑΘΗΓΗΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ 2016-2017 ΛΥΚΕΙΟ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΠΕΤΡΟΥ ΚΑΙ ΠΑΥΛΟΥ ΠΕΜΠΤΗ, 17 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2016 ΜΑΡΙΑ ΠΟΛΥΔΩΡΟΥ, Β.Δ.Α ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 2 ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΩΣ ΕΡΩΤΕΥΟΝΤΑΙ ΣΤΗ ΒΕΡΟΝΑ; Μικρός οδηγός για δραστηριότητες μελέτης κινηματογραφικών μεταφορών από θεατρικά έργα του Σαίξπηρ

ΠΩΣ ΕΡΩΤΕΥΟΝΤΑΙ ΣΤΗ ΒΕΡΟΝΑ; Μικρός οδηγός για δραστηριότητες μελέτης κινηματογραφικών μεταφορών από θεατρικά έργα του Σαίξπηρ ΠΩΣ ΕΡΩΤΕΥΟΝΤΑΙ ΣΤΗ ΒΕΡΟΝΑ; Μικρός οδηγός για δραστηριότητες μελέτης κινηματογραφικών μεταφορών από θεατρικά έργα του Σαίξπηρ αρχική εκδοχή: Θεοδωρίδης Μ. (2006), «Πώς ερωτεύονται στη Βερόνα; σκέψεις για

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Το μάθημα της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στην Α Γυμνασίου διδάσκεται τρεις (3) περιόδους την εβδομάδα. Συνεπώς, το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ Κοινωνικών Επιστημών ΤΜΗΜΑ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛ201 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 1 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΕΩΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΥΤΕΡΑ 5/9 ΤΡΙΤΗ 6/9 ΤΕΤΑΡΤΗ 7/9 ΠΕΜΠΤΗ 8/9 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 9/9

ΔΕΥΤΕΡΑ 5/9 ΤΡΙΤΗ 6/9 ΤΕΤΑΡΤΗ 7/9 ΠΕΜΠΤΗ 8/9 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 9/9 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2016 ΔΕΥΤΕΡΑ 5/9 ΤΡΙΤΗ 6/9 ΤΕΤΑΡΤΗ 7/9 ΠΕΜΠΤΗ 8/9 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 9/9 ΦΩΚΙΔΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ

Διαβάστε περισσότερα