ΜΕΛΕΤΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΜΕΛΕΤΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ"

Transcript

1 ΜΕΛΕΤΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΓΙΑ ΙΔΡΥΣΗ ΜΟΝΑΔΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΒΙΟΑΕΡΙΟ ΙΣΧΥΟΣ 1000kw Θέση «ΠΛΑΤΙΑ ΟΨΗ» Περιοχής Μακρυλία, Δήμου Ιεράπετρας Π.Ε. Λασιθίου Πε. Κρήτης 1

2 Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΜΕΛΕΤΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΚΠΟΝΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΗΝ: Eco SunLas ΑΦΟΙ ΧΑΤΖΑΚΗ-ΚΑΖΑΝΗ Ο.Ε Αχλιά 1 Ιεράπετρα τ.κ: Α.Φ.Μ: Δ.Ο.Υ: Αγίου Νικολάου Τηλ: Φαξ: Kιν: kazanis_xatzakis@yahoo.gr ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ: ΑΦΟΙ ΧΑΤΖΑΚΗΣ - ΚΑΖΑΝΗΣ Ο.Ε Αχλιά 1 Ιεράπετρα Τ.Κ Α.Φ.Μ: Δ.Ο.Υ: Αγίου Νικολάου ΤΗΛ: ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΑΝ ΟΙ ΠΙΟ ΚΑΤΩ: α) ΤΣΟΥΡΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του Κωνσταντίνου Περιβαλλοντολόγος, MSC του Πανεπιστημίου Αιγαίου Καπετάν Αλεξομανώλη 6 Αγίου Νικολάου τ.κ τηλ: κιν: β) ΧΑΤΖΑΚΗ-ΚΑΖΑΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του Μιχαήλ Ηλεκτρολόγος Μηχανολόγος του Α.Τ.Ε.Ι Κρήτης με Αριθμό Άδειας Λ-53, Αχλία Μακρύ Γιαλού Ιεράπετρας τ.κ τηλ: Εmail: kazanis_xatzakis@yahoo.gr Ημερομηνία: 10 Απρίλιος

3 Πίνακας Περιεχομένων 1.0. Εισαγωγή Τίτλος έργου Αρμοδιότητα περιβαλλοντικής αδειοδότησης Ειδικό πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασμού για τις ΑΠΕ Επιτρεπόμενη χρήσεις γη Όροι δόμησης Γεωγραφική θέση εγκατάστασης μονάδας Γεωγραφικές συντεταγμένες του έργο Χαρακτηρισμός έκτασης από δασαρχείο Κατάταξης λόγω πολεοδομικής όχλησης Που δεν επιτρέπεται να εγκατασταθεί ένας σταθμός Βιοαερίου Μη Τεχνική Περίληψη Τι είναι η Βιομάζα και ποιά τα οφέλη Πλεονεκτήματα της Βιομάζας σε σχέση με συμβατικά καύσιμα Μειονεκτήματα σε σχέση με συμβατικά καύσιμα Αγροτικά υπολείμματα Βιοαέριο: Μια σημαντική ανανεώσιμη πηγή Πλεονεκτήματα της τεχνολογίας παραγωγής Βιοαερίου Οφέλη σε τοπικό, περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο Περιβαλλοντικές επιπτώσεις Μέτρα, δράσεις και πρωτοβουλίες ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης στο σχεδιασμό του έργου Βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις Συνοπτική Περιγραφή Στόχος, Σημασία, Αναγκαιότητα και Οικονομικά Στοιχειά του Έργου Συσχέτιση του με άλλα Έργα Συνοπτική περιγραφή του έργου Βασικά στοιχεία των φάσεων κατασκευής και λειτουργίας του έργου Απαιτούμενες ποσότητες των πρώτων υλών Μηχανολογικός Εξοπλισμός και η Απαιτούμενες ηλεκτρική ενέργεια Στόχος σημασία και αναγκαιότητα του έργου Ιστορική εξέλιξη του έργου Οικονομικά στοιχεία έργου Σύντομη περιγραφή λειτουργίας της μονάδας Συσχέτιση του έργου με άλλα έργα ή δραστηριότητες Κατάσταση Περιβάλλοντος Μη βιοτικά χαρακτηριστικά Κλιματολογικά και βιοκλιματικά χαρακτηριστικά Μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά Γεωλογία, τεκτονικά και εδαφολογικά χαρακτηριστικά Σεισμικότητα Φυσικό περιβάλλον

4 Γενικά στοιχειά Ειδικές φυσικές περιοχές Περιγραφή του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής μελέτης Ανθρωπογενές περιβάλλον Χωροταξικός σχεδιασμός Χρήσεις γης Δομημένο περιβάλλον Ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον Κοινωνικό περιβάλλον Οικονομικό περιβάλλον Τεχνικές υποδομές Ανθρωπογενείς πιέσεις στο περιβάλλον Ατμοσφαιρικό περιβάλλον Ακουστικό περιβάλλον, δονήσεις, ακτινοβολίες Επιφανειακά και υπόγεια νερά Τάσεις εξέλιξης του περιβάλλοντος Μηδενική λύση Ειδικό πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης..., Αναλυτική Περιγραφή Του Έργου Εισαγωγή Τεχνική περιγραφή της εγκατάστασης Υποδοχή, αποθήκευση και τροφοδοσία υποστρώματος Αναερόβια Χώνευση και ανακυκλοφορία Αποθήκευση υπολειμμάτων της χώνευσης Εκμετάλλευση αερίου Ηλεκτρολογικό σύστημα, μονάδα ελέγχου Αναλυτική Περιγραφή Της Αναερόβιας Χώνευσης Αναερόβια Χώνευση Υποστρώματα της Αναερόβιας Χώνευσης Παραγωγή βιοαερίου από την Αναερόβια Χώνευση Βιοαέριο χημική σύσταση Τα βακτηρία στην Αναερόβια Χώνευση Συνθήκες λειτουργίας της Αναερόβια Χώνευση Πρώτες ύλες και απόδοση αυτών Παραπροϊόντα μονάδων βιοαερίου και προοπτικές για περαιτέρω ανάπτυξη Ενεργειακή μελέτη Ισοζύγιο μάζας Τεχνικά στοιχειά της Μονάδας Δεξαμενές χώνευσης Αντλιοστάσιο (δωμάτιο ελέγχου) Σύστημα τροφοδοσίας Διαχωριστής Δεξαμενή χωνεμένης βιοϊλύος Κατεργασία βιοαερίου: Αποθείωση και αφύγρανση Μονάδα συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας (ΣΗΘ) Μηχανή εσωτερικής καύσης

5 Γεννήτρια Υποσταθμός Σύστημα ξήρανσης χωνευμένου υπολείμματος Δωμάτιο ελέγχου Βοηθητικές εγκαταστάσεις και έργα/ δραστηριότητες Τεχνική περιγραφή και σχετικό διάγραμμα μηχανολογικών εγκαταστάσεων Όροι και προστασία διασύνδεσης με ΔΕΗ Βάνα δειγματοληψίας 1, Οπές στα τοιχία για όδευση του συστήματος θέρμανσης της δεξαμενής χώνευσης και της δεξαμενής δευτερογενούς χώνευσης Κατασκευή δικτύου σωληνώσεων Σύστημα συναγερμού διαρροής υγρών Συσκευή ασφαλείας υπερπίεσης / υποπίεσης Προστασία από έκρηξη πυρκαγιά Κατασκευές Προκαταρκτική εκτίμηση του τρόπου σύνδεσης με το δίκτυο ή το σύστημα Φάση Κατασκευή Της Μονάδας Προγραμματισμός και χρονοδιάγραμμα εργασιών και σταδίων κατασκευής Αναγκαία υλικά κατασκευής Εκροές υγρών αποβλήτων εκτίμηση ποσοτικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών Εκπομπές ρύπων στον αέρα από την κατασκευή του έργου Εκπομπές θορύβου και δονήσεων από τις εργασίες κατασκευής του έργου Εκπομπές ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας Συνοδευτικά έργα Ανώμαλες και επικίνδυνες καταστάσεις Φάση Λειτουργιάς Της Μονάδας Εισροές υλικών, ενέργειας και νερού κατά τη λειτουργία του έργου Εκροές υγρών αποβλήτων εκτίμηση ποσοτικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών Υγρό χωνεμένο υπόλειμμα Έκθεση του ΠΑΣΕΓΕΣ σχετικά με το χωνεμένο υπόλειμμα Διάθεση χωνεμένου υπολείμματος Απαιτούμενη εδαφική έκταση Προγράμματα παρακολούθησης Πρόσθετα μέτρα προστασίας Εκροές στερεών αποβλήτων Εκπομπές ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου στον αέρα από τη λειτουργία του έργου Εκπομπές θορύβου και δονήσεων από τη λειτουργία του έργου Κυκλοφορία οχημάτων Εκπομπές ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας Παύση λειτουργίας αποκατάσταση Εναλλακτικές Λύσεις Επιλογή χωροθέτησης Τάσεις εξέλιξης του περιβάλλοντος Μηδενική λύση Ενεργειακή αξιοποίηση αποβλήτων με τεχνολογία αεριοποίησης πλάσματος

6 10.4. Εναλλακτικές μέθοδοι κομποστοποίησης Εναλλακτικές τεχνολογίες Εναλλακτική λύση επεξεργασίας υγρού χωνεμένου υπολείμματος Αξιολόγηση και αιτιολόγηση της τελικής επιλογής σε σχέση με τις επιπτώσεις στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον Επιλογή τεχνολογίας Αναερόβιας Χώνευσης Εναλλακτικές πρώτες ύλες Εκτίμηση & Αξιολόγηση των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων με Εκτίμηση των Αθροιστικών & Συνεργατικών Επιπτώσεων Μεθοδολογικές απαιτήσεις Επιπτώσεις στο περιβάλλον από την κατασκευή του έργου Επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον Επιπτώσεις στο ανθρωπογενές περιβάλλον Επιπτώσεις στη ασφάλεια των εργαζομένων και των χρηστών της περιοχής Επιπτώσεις στο περιβάλλον από την λειτουργία του έργου Επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον Επιπτώσεις στο ανθρωπογενές περιβάλλον Επιπτώσεις από την διακοπή λειτουργίας της μονάδας Κωδικοί παραγόμενων αποβλήτων καθώς και εργασιών διάθεσης και εργασιών αξιοποίησης αυτών Σωρευτικές- Συνεργάστηκες Επιπτώσεις Αντιμετώπιση Των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Φάση κατασκευής Επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον Επιπτώσεις στο ανθρωπογενές περιβάλλον Επιπτώσεις στη ασφάλεια των εργαζομένων και των χρηστών της περιοχής Συσωρευτικές επιπτώσεις Φάση λειτουργίας Επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον Επιπτώσεις στο ανθρωπογενές περιβάλλον Επιπτώσεις στη ασφάλεια των εργαζομένων και των χρηστών της περιοχής Περιβαλλοντική Διαχείριση και Παρακολούθηση Περιβαλλοντική διαχείριση Κωδικοποίηση Αποτελεσμάτων & Προτάσεων για την Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων Εισαγωγή Μέτρα αντιμετώπισης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης Μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων στο έδαφος και το υπέδαφος Μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων στους υδάτινους πόρους Μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων στη χλωρίδα και την πανίδα Αντιμετώπιση ηχορύπανσης Μέτρα αντιμετώπισης επιπτώσεων στο ανθρωπογενές περιβάλλον Μέτρα πρόληψης ατυχημάτων

7 14.9. Πυροπροστασία Μέτρα διαχείρισης στερεών αποβλήτων Μέτρα διαχείρισης υγρών αποβλήτων και υπολειμμάτων χώνευσης Μέτρα αντιμετώπισης οσμών Μέτρα σχετιζόμενα με την ισχύουσα Νομοθεσία μονάδων επεξεργασίας φυτικών και ζωικών υποπροϊόντων Προτεινόμενοι Περιβαλλοντικοί όροι Περιγραφή των Δυσκολιών που Ανέκυψαν Κατά την Εκπόνηση της Μελέτης Φωτογραφική Τεκμηρίωση Χάρτες Χάρτης προσανατολισμού (με σημειωμένη τη θέση του έργου) Χάρτης ορίων περιοχής Natura Γεωλογικός χάρτης Ελλάδας Υδρολιθικός χάρτης Κρήτης (απόσπασμα) Βιβλιογραφία - Πηγές Παρατήματα

8 Ο παρόν φάκελος έργου (φάκελος M.Π.Ε.) έχει εκπονηθεί σύμφωνα με το Νόμο 4014/ και λαμβάνοντας υπ όψη: Το Νόμο 1650/1986 (Φ.Ε.Κ. 160Α/ ) «Για την προστασία του περιβάλλοντος», όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με το Νόμο 3010/2002 (Φ.Ε.Κ. 91Α/ ) «Εναρμόνιση του Νόμου 1650/1986 με τις οδηγίες 97/11 Ε.Ε. και 96/61 Ε.Ε., διαδικασία οριοθέτησης και ρυθμίσεις θεμάτων για τα υδατορέματα και άλλες διατάξεις». Το Νόμο 3851/2010 (Φ.Ε.Κ. 85Α/ ) «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και άλλες διατάξεις σε θέματα αρμοδιότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής». Το Νόμο 3937/2011 (Φ.Ε.Κ. 60Α/ ) «Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις». Το Νόμο 4014/2011 (ΦΕΚ 209/Α ) Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας ΥΠΕΚΑ. Το Νόμο 4042/2012 (ΦΕΚ 24Α/ ) «Ποινική προστασία του περιβάλλοντος - Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/99/ΕΚ - Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ - Ρύθμιση θεμάτων Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής». Το Νόμο 3468/2006 (ΦΕΚ 129Α/ ) «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης και λοιπές διατάξεις». Τον Νόμο 2773/99 (ΦΕΚ 286Α/99) «Απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας ρύθμιση θεμάτων ενεργειακής πολιτικής και λοιπές διατάξεις». Τον Νόμο 2244/94 (ΦΕΚ 168Α/94) «Ρύθμιση θεμάτων ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και από συμβατικά καύσιμα και άλλες διατάξεις». Το Νόμο 3734/2009 (ΦΕΚ 8Α/ ) «Προώθηση της συμπαραγωγής δύο ή περισσότερων χρήσιμων μορφών ενέργειας...» (άρθρα 27 και 28). Τις διατάξεις της Κ.Υ.Α με αριθμό 69269/5387/90 «Κατάταξη έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες, περιεχόμενο Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) και λοιπές συναφείς διατάξεις, σύμφωνα με το Νόμο 1650/86» (ΦΕΚ 678Β/ ). Τα οριζόμενα στο παράρτημα ΙΙ της Κ.Υ.Α. Η.Π /2332/ «Κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 3 του Νόμου 1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του Ν.3010/2002 Εναρμόνιση του Νόμου 1650/1986 με τις οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/61/ΕΕ κ.α. (Α 91)». Την Υπουργική Απόφαση (Υ.Α.) με Αριθμό 1958/2012 (Φ.Ε.Κ. 21Β/ ) «Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το Άρθρο 1 παράγραφος 4 του Νόμου 4014/ (Φ.Ε.Κ. 209Α/2011)». 8

9 Την Κ.Υ.Α. οικ. 3137/191/Φ.15/12 (ΦΕΚ 1048B/ ) «Αντιστοίχηση των κατηγοριών των βιομηχανικών και βιοτεχνικών δραστηριοτήτων και των δραστηριοτήτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με τους βαθμούς όχλησης που αναφέρονται στα πολεοδομικά διατάγματα». Την Κ.Υ.Α. Η.Π /725/06 (ΦΕΚ 383Β/ ) «Μέτρα και όροι για την διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 91/689/ΕΟΚ για τα επικίνδυνα απόβλητα του Συμβουλίου της 12ης Δεκεμβρίου Αντικατάσταση της υπ αριθ /1546/1997 κοινής υπουργικής απόφασης Μέτρα και όροι για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων (Β' 604)». Την Κ.Υ.Α /4225/91 (ΦΕΚ 641Β/ ) «Μέθοδοι, όροι και περιορισμοί για την χρησιμοποίηση στη γεωργία ιλύος που προέρχεται από την επεξεργασία οικιακών και αστικών λυμάτων». Την Κ.Υ.Α. με αριθμό / (ΦΕΚ 354Β/ ) «Καθορισμός μέτρων, όρων και διαδικασιών για την επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων, την υπεδάφια διάθεση και άλλες διατάξεις». Την με αριθμό Γ4/1305/ κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Κοινωνικών Υπηρεσιών «Περί τροποποιήσεως των υπ αριθμό Ε1β/221/ και Γ1/17831/ υγειονομικών διατάξεων». Την Υγειονομική Διάταξη Ε1β/221/65 (ΦΕΚ 138Β/ ) «Περί διαθέσεως λυμάτων και βιομηχανικών αποβλήτων» και την τροποποίηση αυτής Κ.Υ.Α. Γ1/17831/ (ΦΕΚ 986/Β/ ). Τον Κανονισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) αριθμό 1069/2009 και του Συμβουλίου της 21ης Οκτωβρίου 2009 «περί υγειονομικών κανόνων για ζωικά υποπροϊόντα και παράγωγα προϊόντα που δεν προορίζονται για κατανάλωση από τον άνθρωπο και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1774/2002 (κανονισμός για τα ζωικά υποπροϊόντα)». Τον Κανονισμό (ΕΕ) αριθμό 142/2011 της Επιτροπής της 25ης Φεβρουαρίου 2011, για την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1069/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου «περί υγειονομικών κανόνων για ζωικά υποπροϊόντα και παράγωγα προϊόντα που δεν προορίζονται για κατανάλωση από τον άνθρωπο και για την εφαρμογή της οδηγίας 97/78/ΕΚ του Συμβουλίου όσον αφορά ορισμένα δείγματα και τεμάχια που εξαιρούνται από κτηνιατρικούς ελέγχους στα σύνορα οι οποίοι αναφέρονται στην εν λόγω οδηγία». Το Νόμο 4062/2012 (ΦΕΚ 70/Α / ) Αξιοποίηση του πρώην Αεροδρομίου Ελληνικού Πρόγραμμα Ήλιος Προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (ενσωμάτωση Οδηγίας 2009/28/ΕΚ) Κριτήρια αειφορίας βιοκαυσίμων και βιορευστών (Ενσωμάτωση Οδηγίας 2009/30/ΕΚ). Την Απόφαση με Αριθμό 49828/2008 της Επιτροπής Συντονισμού της Κυβερνητικής Πολιτικής στον τομέα του Χωροταξικού Σχεδιασμού και της Αειφόρου Ανάπτυξης (Φ.Ε.Κ. 2464Β/ ) «Έγκριση Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αυτού». Το ΦΕΚ 663/Β/2006 σχετικά με το περιεχόμενο του φακέλου μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων που ίσχυε προ της έναρξης ισχύος του Νομού

10 Το Π.Δ. 82/04 (ΦΕΚ 64Α/2-3-04) «Αντικατάσταση της 98012/2001/1996 Κ.Υ.Α. Καθορισμός μέτρων και όρων για τη διαχείριση των χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων (Β' 40). Μέτρα, όροι και πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείριση των Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων». Το Νόμο 2939/2001 (ΦΕΚ 179Α/6-8-01) «Περί συσκευασιών και εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών και άλλων προϊόντων - Ίδρυση Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (ΕΟΕΔΣΑΠ) και άλλες διατάξεις». Την Υπουργική Απόφαση (ΥΑ) με αριθμό /14 (ΦΕΚ 135/Β'/ ) «Εξειδίκευση των περιεχομένων των φακέλων περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων της Κατηγορίας Β της απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής με αρι. 1958/2012 (Β 21) όπως ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 11 του Νόμου 4014/2011 (Α 209), καθώς και κάθε άλλης σχετικής λεπτομέρειας». Την Κοινή Υπουργική Απόφαση (Κ.Υ.Α.) με Αριθμό Η.Π /2332/2002 (Φ.Ε.Κ. 1022Β/ ) «Κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σύμφωνα με το άρθρο 3 του Νόμου 1650/1986, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο1 του Νόμου 3010/2002 (Φ.Ε.Κ. 91Α/ ) μόνο ως προς το Παράρτημα ΙΙ. Την Απόφαση με αριθμό οικ /2012 του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Φ.Ε.Κ. 2703Β/ ) «Προδιαγραφές περιεχομένου Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) για έργα και δραστηριότητες κατηγορίας Β' της υπ αριθμό 1958/ απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Β' 21), όπως ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 7 του Νόμου 4014/2011 (Α' 209). Τη με αριθμό πρωτ. οικ / Εγκύκλιο 4 του Υ.ΠΕ.Κ.Α. με θέμα «Περιβαλλοντική αδειοδότηση μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας με χρήση βιοαερίου που προέρχεται από αναερόβια επεξεργασία βιομάζας». Απόφαση 4420/2007 του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας Κρήτης (ΦΕΚ 477/ΑΑΠ/ ), «Έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου Δήμου Σητείας Ν. Λασιθίου». Και την Τροποποιήσεις: ΦΕΚ 268/ΑΑΠ/ Η υπ αριθμό πρωτοκόλλου 4852/ (ΦΕΚ 530/ ) απόφαση Γεν. Γραμ. Περιφέρειας Κρήτης έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (πρώην ΣΧΟΟΑΠ) Δήμου Ιεράπετρας Νομού Λασιθίου Κρήτης. Την Υπουργική Απόφαση 25301/03 (Φ.Ε.Κ. 1451/Β/ ) «Έγκριση Περιφερειακού πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Κρήτης». Την κοινή Υπουργική Απόφαση (Φ.Ε.Κ. 151/ ) «Έγκριση ειδικού πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου Ανάπτυξης για τη Βιομηχανία και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού». Την Υπουργική Απόφαση (Υ.Α.) με Αριθμό. 4254/2014 (Φ.Ε.Κ. 85Α/ ) «Μέτρα στήριξης και ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας στο πλαίσιο εφαρμογής του Νόμου 4046/2012 και άλλες διατάξεις. Την υπ αριθμό ΔΔΝ/ 686/ προσφορά σύνδεσης της ΔΕΗ. 10

11 Εισαγωγή. Σκοπός της παρούσας Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων είναι η περιβαλλοντική αδειοδότηση εγκατάστασης μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από βιοαέριο ισχύος 1000 kw σε αγροτεμάχιο που μισθώνει η εταιρία και βρίσκεται στην θέση "Πλατιά Όψη" [Εκτός Οικισμού] της περιοχής Μακρυλιά, του Δήμου Ιεράπετρας, Περιφερειακής Ενότητας Λασιθίου της Περιφέρειας Κρήτης. Η παρούσα Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) ακολουθεί τις κατευθύνσεις του Νόμου 4014/ , περί «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος». Τον Νόμο 1650/1986 (Φ.Ε.Κ. 160Α/ ) «Για την προστασία του περιβάλλοντος», Τον Νόμο 3937/2011 (Φ.Ε.Κ. 60Α/ ) «Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις» και Τον Νόμο 4042/2012 (ΦΕΚ 24Α/ ) «Ποινική προστασία του περιβάλλοντος - Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/99/ΕΚ - Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ - Ρύθμιση θεμάτων Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής». Επίσης, ακολουθεί τις προδιαγραφές και απαιτήσεις του Νόμου 3468/2006 όπως τροποποιήθηκε από τον Νόμο 3851/2010 (ΦΕΚ 85Α/ ) περί «Επιτάχυνσης της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και άλλες διατάξεις σε θέματα αρμοδιότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής». H παραγόμενη ηλεκτρική ενέργειας θα πωλείται στη ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ, σύμφωνα με τις διατάξεις και τους όρους του Νόμου 3468/2006 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει σύμφωνα με τον Νόμο 4254/2014 ΦΕΚ Α85/ , ΥΠΟΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ ΙΓ.5: ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 13 ΤΟΥ Νόμου 3468/2006, κατηγορία «11 Βιομάζα (ή Βιορευστά) που αξιοποιείται μέσω θερμικών διεργασιών (καύση, αεριοποίηση, πυρόλυση) από σταθμούς με εγκατεστημένη ισχύ <= 1MW (εξαιρούμενα του Αποικοδομήσιμου κλάσματος αστικών αποβλήτων)». Αντικείμενο της παρούσας Μ.Π.Ε αποτελούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις που ενδεχομένως μπορεί να προκύψουν κατά τη φάση της κατασκευής και της λειτουργίας, Μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φυτικά υπολείμματα και κατσίγαρος, καθώς και η αποτίμησή τους, με σκοπό την πρόταση κατάλληλων μέτρων για την αποφυγή ή άμβλυνσή τους. Ειδικότερα, η παρούσα Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων έχει ως απώτερο σκοπό την Περιβαλλοντική Εκτίμηση και Αξιολόγηση (ΠΕΑ) για την προτεινόμενη ανακύκλωση φυτικών υπολειμμάτων και κατσίγαρου, μέσα από την αποτίμηση της υφιστάμενης κατάστασης της ευρύτερης περιοχής και την εκ των προτέρων εκτίμηση της επιβάρυνσης που ενδέχεται να προκαλέσει η υλοποίηση της μονάδας βιοαερίου, τόσο κατά τη φάση κατασκευής όσο και κατά τη λειτουργία της. Βασικός σκοπός της κατασκευής της μονάδας είναι η παράγωγη ηλεκτρικής ενέργειας ισχύος 1000kw από βιοαέριο με την τεχνολογία της Αναερόβιας Χώνευσης έχοντα την δυνατότητα να διαχειρίζεται t/ετησίως φυτικά υπολείμματα και t/ετησίως κατσίγαρο της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής του Δήμου Ιεράπετρας, όπου θα τηρούνται όλα τα μέτρα διαχείρισης μη επικίνδυνων αποβλήτων. 11

12 Η προτεινόμενη εγκατάσταση, εκτός από την οικολογική διάσταση που θα έχει, θα έχει και όφελος για τους αγρότες της περιοχής, θα συμβάλλει στην καταπολέμηση των διάφορων ασθενειών στης καλλιέργειες τους, για των λόγο της άμεση ανακύκλωσης των φυτικών υπολειμμάτων και την απομάκρυνση τους από της καλλιέργειες τους. Επίσης μετά την Αναερόβια Χώνευση των φυτικών υπολειμμάτων θα παράγεται και εδαφοβελτιοτικό εμπλουτισμένο σε Φώσφορο, Μαγνήσιο και Κάλιο, τηρώντας την κείμενη νομοθεσία. Το προτεινόμενο έργο έχει σκοπό την παράγωγη ηλεκτρικής ενέργειας από το βιοαέριο που εκλύεται κατά την Αναερόβια Χώνευση των φυτικών υπολειμμάτων και του κατσίγαρου. Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια θα ανέρχεται ετησίως σε περίπου MWh και θα πωλείται στο Διαχειριστή Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας συμφώνα με το Νόμο 3468/2006 (ΦΕΚ 129Α/ ) «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης και λοιπές διατάξεις» και τον Νόμο 2773/99 (ΦΕΚ 286Α/99) «Απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας ρύθμιση θεμάτων ενεργειακής πολιτικής και λοιπές διατάξεις». Η προτεινόμενη μονάδα θα συμβάλλει και στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής, λόγω των θέσεων εργασίας που θα δημιουργηθούν τόσο κατά το στάδιο της υλοποίησης του έργου, όσο και κατά τη λειτουργία του, ενώ ταυτόχρονα λόγω του ότι θα μπορεί να χρησιμοποιεί σαν πρώτη ύλη γεωργικά φυτικά υπολείμματα (κλαδέματα δέντρων, θερμοκηπιακά υπολείμματα, υπολείμματα Αλόη, Φραγκόσυκο κ.α,) και απόβλητα ελαιουργείων (κατσίγαρο), θα προσφέρει μία ακόμα λύση στο πρόβλημα των αγροτών και της περιοχής για την διάθεσής των φυτικών υπολειμμάτων. Πρόκειται για μια μονάδα, η οποία θα λειτουργεί βοηθητικά για τον γεωργικό κλάδο της ευρύτερης περιοχής και για την ανακύκλωση των φυτικών υπολειμμάτων/κατσίγαρου ώστε να μην υπάρχουν οσμές, ασθένειες, και οπτική όχληση για του πολίτες της περιοχής. Αρμόδια αρχή για την έκδοση Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) του έργου κατόπιν υποβολής της παρούσας Μ.Π.Ε., δεδομένου ότι αυτό ανήκει στην κατηγορία Α2 σύμφωνα με το άρθρο 1 του νόμου 4014 και την υπ αριθμό /2012 σχετική υπουργική απόφαση, είναι η οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης» 1.1. Τίτλος έργου Η παρούσα Μ.Π.Ε αφορά στην ίδρυση μονάδας Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας από Βιοαέριο Ισχύος 1000 kw από την διαχείρισης των φυτικών υπολειμμάτων και του Κατσίγαρου, όπου η μονάδα είναι της εταιρείας «ΑΦΟΙ ΧΑΤΖΑΚΗ-ΚΑΖΑΝΗ Ο.Ε». Ο Φορέας έχε υποβάλλει στην ΔΕΔΔΗΕ/ΔΔΝ την υπό αριθμό ΑΡ.ΠΡΩΤ. 686/ αίτηση για χορήγηση προσφοράς σύνδεσης για σταθμό βιοαέριο ισχύος 1000Kw σε συνέχεια σχετικής πρόσκλησης της ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ στης Στόχος είναι η ανακύκλωση των φυτικών υπολειμμάτων/κατσίγαρου και η εκμετάλλευση του βιοαερίου σε παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, όπου το βιοαέριο θα παράγεται από τα φυτικά υπολείμματα με την τεχνολογία της Αναερόβιας Χώνευσης (Α.Χ), κατά τρόπο που συμβάλλει στο γενικότερο περιορισμό της ρύπανσης της ατμόσφαιρας, του υπεδάφους και των υδάτινων πόρων και την αντικατάστασή της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από συμβατικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής καθώς και στην εξοικονόμηση καυσίμων προς όφελος της εθνικής οικονομίας. 12

13 Φορέας του Έργου Επωνυμία Νομική μορφή: «ΑΦΟΙ ΧΑΤΖΑΚΗ-ΚΑΖΑΝΗ Ο.Ε. Παραγωγή και Διάθεση, Πώληση Ηλεκτρικής Ενέργειας». Έδρα - Διεύθυνση Αιτούντος: Η έδρα της εταιρείας είναι ο οικισμός Αχλία 1 Ιεράπετρας, τ.κ: Στοιχεία Εκπροσώπου: Νόμιμος εκπρόσωπος του αιτούντος φορέα είναι ο κ. Χατζάκης Καζάνης Ιωάννης, γεννήθηκε στις , κάτοικος Ιεράπετρας Λασιθίου, οδός Αχλία, τ.κ , κάτοχος του υπό Αριθμό Τ Α.Δ.Τ, με Α.Φ.Μ: , της Δ.Ο.Υ. Αγίου Νικολάου Αρμοδιότητα περιβαλλοντικής αδειοδότησης Σύμφωνα με την Υ.Α 1958/2012 (Φ.Ε.Κ. Β 21/2012) αναφορικά με την «Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το Άρθρο 1 παράγραφος 4 του Νόμου 4014/ (Φ.Ε.Κ. Α 209/2011)» όπως τροποποιήθηκε από την απόφαση 20741/2012 (Φ.Ε.Κ. Β 1565/2012), η ηλεκτροπαραγωγή από σταθμούς βιορευστών και βιοκαυσίμων (Ομάδα 10η : Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, α/α 6), χωρίζεται σε δύο κατηγορίες: 1. Στην ηλεκτροπαραγωγή με καύση βιοαερίου, όπου έργα εγκατεστημένης ισχύος 0.5MW P 3MW (όπου P εγκατεστημένη ισχύς), κατατάσσονται στην Υποκατηγορία Α2 (α/α 6α). 2. Εγκαταστάσεις παραγωγής βιοαερίου προς παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (Ομάδα 4 η : Συστήματα περιβαλλοντικών Υποδομών», α/α 11), όπου εγκαταστάσεις με ετήσια παροχή αποβλήτων προς επεξεργασία tn/έτος Q tn/έτος (όπου Q η ετήσια παροχή αποβλήτων προς επεξεργασία) κατατάσσονται στην υποκατηγορία Α2. Σε περίπτωση κατάταξης ενός έργου σε περισσότερες από μια κατηγορίες, όπως στην συγκεκριμένη περίπτωση, όπου το έργο περιέχει παραγωγή βιοαερίου και παράλληλα γίνεται χρήση αυτού προς ηλεκτροπαραγωγή, υπερισχύει η περισσότερο επικίνδυνη κατηγορία. Το συγκριμένο έργο, βάση των παραπάνω, κατατάσσεται στην Υποκατηγορία Α2. Επίσης, το προτεινόμενο έργο τοποθετείται εκτός περιοχής προτεινόμενης προς ένταξη στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών NAΤURA 2000 και επομένως αρμόδια αρχή για την Περιβαλλοντική Εκτίμηση και Αξιολόγηση (Π.Ε.Α.) του έργου είναι η αντίστοιχη Δ/νση ΠΕ.ΧΩ της Περιφέρειας (Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηρακλείου - Κρήτης και συγκεκριμένα Δ/νση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού Ηρακλείου Κρήτης, τμήμα Περιβαλλοντικού και Χωρικού Σχεδιασμού) Ειδικό πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασμού για τις ΑΠΕ Σύμφωνα με το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΦΕΚ 2464/Β/ ), Άρθρο 3, Παράγραφο 1, «1. Δεν υπάγονται στις διατάξεις της παρούσας απόφασης: α. Οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ που εξαιρούνται από την υποχρέωση λήψης αδείας παραγωγής και αδείας εγκατάστασης και λειτουργίας, σύμφωνα με τα άρθρα 4 και 8 παράγραφο 8 του νόμου 3468/2006 (ΦΕΚ 129 Α )». Κατά συνέπεια, δεδομένου ότι η μελέτη αφορά σε σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση βιομάζας, Αερίου και βιορευστών συνολικής ισχύος <1 MW, που υπάγοντα στην κατηγορία των σταθμών που απαλλάσσονται από την υποχρέωση λήψης άδειας παραγωγής σύμφωνα με τον Νόμο 3851/2010, άρθρο 2, παράγραφο 12, δεν προβλέπεται συμμόρφωση του παρόντος έργου με τα κριτήρια και τις προϋποθέσεις του ως άνω πλαισίου. 13

14 1. Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Κρήτης. Δεν υπάρχουν «συγκρούσεις» με τις κατευθύνσεις που προβλέπει το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Κρήτης: Υ.Α /03 (Φ.Ε.Κ. 1451/Β/ ), Ως εκ τούτου, το παρόν έργο συμμορφώνεται με τα κριτήρια και τις προϋποθέσεις του ως άνω πλαισίου. 2. Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού για τη Βιομηχανία και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού. Δεν υπάρχουν «συγκρούσεις» με τις κατευθύνσεις που προβλέπει το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και για τη Βιομηχανία και της στρατηγικής μελέτης Περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού» Κ.Υ.Α (Φ.Ε.Κ. 151/ ). 3. Κριτήρια Χωροθέτησης Σταθμών ΣΗΘ Βιοαερίου. Τα βασικά κριτήρια χωροθέτησης σταθμών βιοαερίου καθορίζονται στην Κ.Υ.Α /2008 στο (Φ.Ε.Κ. 2464/Β/ ), που αποτελεί το ειδικό χωροταξικό για τα έργα Α.Π.Ε. Στο άρθρο 18 αναφαίρετε τα κριτήρια χωροθέτησης εγκαταστάσεων εκμετάλλευσης της ενέργειας από βιομάζα ή βιοαέριο. Επίσης στην παράγραφο 2 του άρθρου 18 αναφέρει της ζώνες αποκλεισμού Επιτρεπόμενη χρήσεις γης Στην περιοχή έχει καθοριστεί χρήσεις γης σύμφωνα με το Αριθμό Πρωτοκόλλου υπ αριθμό πρωτοκόλλου 4852/ (ΦΕΚ 530/ ) απόφαση Γεν. Γραμ. Περιφέρειας Κρήτης έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (πρώην ΣΧΟΟΑΠ) Δήμου Ιεράπετρας Νομού Λασιθίου Κρήτης, σημερινής Δημοτικής Ενότητας Δήμου Ιεράπετρας και έχει χαρακτηριστεί Ζώνη Γεωργική Γης Προτεραιότητας. Η περιοχή βρίσκεται εκτός προστατευμένων περιοχών (NATURA 2000) και δεν αποτελεί τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλους και με Αρ. Πρωτοκόλλου 460/ της πολεοδομίας Ιεράπετρας επιτρέπονται οι εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Όροι δόμησης Ισχύουν οι όροι δόμησης εκτός σχεδίου πόλης και εκτός ορίων οικισμών, σύμφωνα με το Π.Δ 24/ , (ΦΕΚ 270 Α) και ανήκει στην Ζώνη Γεωργικής Γης Προτεραιότητας, Παρακάτω αναφέρονται οι όροι δόμησης: Αρτιότητα κατά κανόνα: Εmin = 4.000,00 m² ή ,00 m². Πρόσωπο σε δρόμο 25,00m ή 45,00m. Ποσοστό κάλυψης: 10%. Συντελεστής δόμησης: 0,2. Ύψος για ισόγεια κτίσματα: 4,50 και 4,00m για κατοικία, για διώροφα κτίσματα 7,50m. Στέγη με κεραμίδια με μέγιστη κλίση 30% και μέγιστο ύψος 1,20m. Όροφοι: 2. Απόσταση από όρια: L min = 10,00 m. Απόσταση από δρόμο: L min = 15,00 m. Απόσταση από δασική έκταση: L min = 10,00 m. Απόσταση από γραμμή αιγιαλού: L min = 50,00 m. Απόσταση από ρέμα: L min = 70,00 m. Όροι δόμησης για Βιοτεχνικά κτίρια (Π.Δ. 24/ (ΦΕΚ 270Α) 1. Ελάχιστες αποστάσεις των κτιρίων ή εγκαταστάσεων από τα όρια του γηπέδου 10m. 2. Μέγιστο ποσοστό καλύψεως του γηπέδου 30% της επιφάνειάς του. 14

15 3. Μέγιστος αριθμός ορόφων: 3 με μέγιστο ύψος 11m μετρούμενο από το γύρω φυσικό ή διαμορφωμένο κατά την παράγραφο 10 του ΠΔ της 24/ (ΦΕΚ 270Α). Κατά παρέκκλιση επιτρέπεται η καθ ύψος υπέρβαση (μετά από έγκριση με απόφαση του γενικού γραμματέα Αποκεντρωμένης διοίκησης, μετά από γνώμη του αρμόδιου φορέα Βιομηχανίας της περιφέρειας Κρήτης και γνωμοδότηση του συμβουλίου Πολεοδομικών θεμάτων και αμφισβητήσεων (ΣΥΟΟΑΠ Ιεράπετρας), όταν η υπέρβαση αυτή είναι αναγκαία για την τοποθέτηση ή τη διέξοδο υψηλών μηχανημάτων. 4. Ο συντελεστής δόμησης του γηπέδου ορίζεται σε 0,9 και ο συντελεστής της κατ όγκων εκμετάλλευσης σε 3,3. 5. Επιτρέπεται η κατασκευή περισσότερων του ενός κτιρίων στο γήπεδο. Πραγματοποιούμενη κάλυψη Επιτρεπόμενη: ,77 x 30% = ,73 m² Πραγματοποιούμενη: 2.115,91m² < ,73 m² Πραγματοποιούμενη δόμηση Επιτρεπόμενη: ,77 x 0,90 = ,19 m² Πραγματοποιούμενη: 2.115,91m² < ,19 m² Επιπλέον: 1. Η ιδιοκτησία δεν εμπίπτει στις διατάξεις του νόμου 1337/83 περί εισφορών σε γη και χρήμα. 2. Εντός αυτής δεν διέρχονται εναέριες γραμμές μεταφοράς υψηλής τάσης της ΔΕΗ, αγωγός φυσικού αερίου, ρέμα ή οδός προϋφιστάμενη του Δεν αποτελεί τμήμα μεγαλύτερης έκτασης. 4. Δεν υπάρχουν ειδικά σχέδια διαχείρισης (ΕΣΔΑ, ΠΕΣΔΑ, σχέδια διαχείρισης υδάτων). 5. Δεν υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή της μελέτης οργανωμένοι υποδοχείς δραστηριοτήτων όπως επιχειρηματικά πάρκα, οργανωμένοι υποδοχείς μεταποιητικών, λατομικές ζώνες, περιοχές ολοκληρωμένης τουριστικής ανάπτυξης, περιοχές οργανωμένης ανάπτυξης υδατοκαλλιεργειών Γεωγραφική θέση εγκατάστασης μονάδας Η εγκατάσταση της μονάδας θα γίνει σε ιδιωτικό αγροτεμάχιο έκτασης ,77m² που μισθώνει η εταιρεία και βρίσκεται στη θέση «Πλατιά Όψη», της περιοχής Μακρυλιά του Δήμου Ιεράπετρας. Η επιλογή της θέσης για την εγκατάσταση της μονάδας βασίστηκε στο γεγονός ότι στην νότια πλευρά του ακινήτου υπάρχει το πυρηνελαιουργείο Ιεράπετρας και ο πρώην ΧΥΤΑ Ιεράπετρας, επίσης η περιοχή αποτελείται από πολλές γειτονικές καλλιέργειας από ελιάς, θερμοκηπίων, κ.α και σε απόσταση περίπου 20 km περιμετρικά είναι τα ελαιουργεία Μακρυλιάς, Μεσσελέρους, Βαϊνιας, Κεντρί, Ιεράπετρας, Κάτω Χωριό, Επισκοπής, Άγιος Ιωάννης, Ορεινού, Σχινοκάψαλα κ.α, όπου θα γίνεται η τροφοδοσία του κατσίγαρου, Επίσης έχει καλή οδική πρόσβαση προς το συγκεκριμένο αγροτεμάχιο όπου θα διευκολύνεται η μεταφορά των φυτικών υπολειμμάτων και του κατσίγαρου. Βρίσκεται μακριά από κατοικημένες περιοχές και σε μεγάλη απόσταση από τον οικισμό της Μακρυλιάς με αποτέλεσμα να εκμηδενίζεται η όποια όχληση, και επιπροσθέτως πλησίον του γηπέδου διέρχεται Δίκτυο Μέσης Τάσης της Δ.Ε.Η, άρα διευκολύνεται η σύνδεση. 15

16 Χάρτης 1.1: Ευρύτερης περιοχής μελέτης. Εικόνα 1.1: Ευρύτερης περιοχής μελέτης Γεωγραφικές συντεταγμένες του έργου Η έκταση αποτελείται από τις υπ' αριθμό ιδιοκτησίας Μουστακάκης Γεώργιος με εμβαδόν ,77m² και βρίσκετε στην θέση «Πλατιά Όψη» της περιοχής Μακρυλιά του Δήμου Ιεράπετρας, εκτός σχεδίου πόλης, εκτός ορίων οικισμού και είναι άρτια κατά κανόνα και οικοδομήσιμη με την προϋπόθεση των εγκρίσεων της αρμόδιας δασικής, αρχαιολογικής υπηρεσίας σύμφωνα με τις ισχύουσες πολεοδομικές διατάξεις. Η ιδιοκτησία συνορεύει νότια με το πρώην ΧΥΤΑ Ιεράπετρας και το πυρηνελαιουργείο Ιεράπετρας, πλησίον της στην Δυτική πλευρά του ακινήτου διέρχεται ρέμα και η απόστασή της από την θάλασσα είναι μεγαλύτερη των 1000m. 16

17 Οι συντεταγμένες των κορυφών του αγροτεμαχίου με βάση το Ελληνικό Γεωδαιτικό σύστημα Αναφοράς 1987 (ΕΓΣΑ 87) έχουν ως εξής: α/α Χ Υ Εικόνα 1.2: Ευρύτερης περιοχής μελέτης Χαρακτηρισμός έκτασης από δασαρχείο Το γηπέδου έχει χαρακτηριστεί ως «γεωργική έκταση» σύμφωνα με το Αριθμό Πρωτοκόλλου: 2585/ και 3948/ απόφαση της Γενική Διεύθυνσης Δασών και Αγροτικών Λασιθίου. 17

18 1.9. Κατάταξης λόγω πολεοδομικής όχλησης Σύμφωνα με την Υ.Α 3137/191/Φ.15 (ΦΕΚ Β 1048/2012) αναφορικά με την «Αντιστοίχηση των κατηγοριών των βιομηχανικών και βιοτεχνικών δραστηριοτήτων και των δραστηριοτήτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με τους βαθμούς όχλησης που αναφέρονται στα πολεοδομικά διατάγματα» το έργο κατατάσσεται στη χαμηλή όχληση καθώς κατατάσσεται στην γενική κατηγορία «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας» και ειδικότερα: Στην κατηγορία 303 β) Σταθμοί «ηλεκτροπαραγωγής με χρήση βιοαερίου ή αγροτικών παραπροϊόντων» = > χαμηλή όχληση Που δεν επιτρέπεται να εγκατασταθεί ένας σταθμός Βιοαερίου Στην παράγραφο του άρθρου 18 της Κ.Υ.Α /2008 στο (ΦΕΚ. 2464/Β/ ), θεσπίζει της Ζώνες αποκλεισμού για μονάδες Βιοαερίου, όπου είναι: 1. Κηρυγμένα διατηρητέα μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, μνημεία μείζονος σημασίας, οριοθετημένες αρχαιολογικές ζώνες προστασίας Α. 2. Περιοχές απολύτου προστασίας της φύσης. 3. Υγρότοποι διεθνούς σημασίας (RAMSAR). 4. Πυρήνες εθνικών δρυμών, κηρυγμένα μνημεία της φύσης και αισθητικά δάση. 5. Οικότοποι προτεραιότητας περιοχών NATURA SCI. 6. Περιοχές εντός σχεδίων πόλεων και ορίων οικισμών προ του 1923 ή κάτω των κατοίκων. 7. Θεματικά πάρκα, τουριστικοί λιμένες, ακτές κολύμβησης. 8. Τμήματα λατομικών περιοχών και μεταλλευτικών και εξορυκτικών ζωνών που λειτουργούν επιφανειακά. 9. Άλλες περιοχές που υπάγονται σε ειδικό καθεστώς χρήσεων γης (ΖΟΕ, ΓΠΣ), βάσει του οποίου δεν επιτρέπεται η χωροθέτηση εγκαταστάσεων μονάδες βιοαερίου Μη Τεχνική Περίληψη. Κατά την εκπόνηση της μελέτης θα εντοπιστούν οι θετικές και οι πιθανές αρνητικές αναμενόμενες επιπτώσεις στο περιβάλλον, στη δημόσια υγεία και την κοινωνική δομή και θα διαπιστωθεί ο βαθμός επηρεασμού τους. Επίσης θα γίνουν εισηγήσεις λήψης μέτρων για μετριασμό και αποφυγή των επιπτώσεων αυτών όπου είναι δυνατό Τι είναι η Βιομάζα και ποιά τα οφέλη Η Βιομάζα είναι οργανική ύλη, η οποία προέρχεται από ζώντες ή προσφάτως ζώντες οργανισμούς. Ως βιομάζα λογίζονται το ξύλο, τα ζωικά απόβλητα καθώς και τα φυτικά και δασικά υπολείμματα (κλαδοδέματα, άχυρα, ροκανίδια, καυσόξυλα, κουκούτσια φυτικά κ.α), πρακτικά μπορούμε να πούμε ότι σε αυτήν συμπεριλαμβάνεται κάθε υλικό το οποίο έχει φυτική ή ζωική προέλευση (άμεση ή έμμεση). Η χημική σύσταση της βιομάζας παρουσιάζει γενικά υψηλή και μεταβλητή περιεκτικότητα σε υγρασία και ινώδη δομή, η οποία αποτελείται από λιγνίτη, υδατάνθρακες ή σάκχαρα και τέφρα. Η βιομάζα αποτελείται από άνθρακα, υδρογόνο και οξυγόνο - επίσης μπορεί ακόμα να εμπεριέχει άζωτο και μικρές ποσότητες άλλων ατόμων, συμπεριλαμβανομένων των αλκαλίων, αλκαλικών γαιών και βαρέων μετάλλων. 18

19 Εικόνα 2.1: Βιομάζα από φυτικά υπολείμματα. Οι πηγές προέλευσης της βιομάζας ποικίλλουν, κάθε οργανικό υλικό φυσικής προέλευσης μπορεί να θεωρηθεί βιομάζα. Στις πρώτες ύλες λογίζονται π.χ. η ζωική κοπριά και το άχυρο, το χαρτί και τα απόβλητα του, τα απόβλητα σφαγείων, τα οργανικά απόβλητα βιομηχανιών τροφίμων (π.χ. τυρόγαλα, κατσίγαρο), τα απόβλητα φυτικά λάδια και τα υπολείμματα τροφίμων και μπορούν να χρησιμοποιηθούν με διαφορετικούς τρόπους σε διαφορετικά συστήματα βιοενέργειας για την παραγωγή ενέργειας, θερμότητας και καυσίμων κίνησης. Οι βασικές πρώτες ύλες βιομάζας προέρχονται: Από την υλοτομία και τη βιομηχανία επεξεργασίας ξύλου. Από τις γεωργικές δραστηριότητες. Από τις κτηνοτροφικές δραστηριότητες. Από τη βιομηχανία παραγωγής τροφίμων Πλεονεκτήματα της Βιομάζας σε σχέση με συμβατικά καύσιμα Η καύση της βιομάζας έχει μηδενικό ισοζύγιο διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ). Δε συνεισφέρει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, επειδή οι ποσότητες του CO 2 που απελευθερώνονται κατά την καύση της βιομάζας δεσμεύονται πάλι από τα φυτά για τη δημιουργία της βιομάζας. Η μηδαμινή ύπαρξη του θείου στη βιομάζα συμβάλλει σημαντικά στον περιορισμό των εκπομπών του διοξειδίου του θείου (SO 2 ) που είναι υπεύθυνο για την όξινη βροχή. Η βιομάζα, ως εγχώρια πηγή ενέργειας, μειώνει σημαντικά την εξάρτηση της χώρας μας από εισαγόμενα καύσιμα και βελτιώνει το εμπορικό ισοζύγιό της, εξασφαλίζοντας τον απρόσκοπτο ενεργειακό εφοδιασμό της. Η ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας αυξάνει την απασχόληση στις αγροτικές περιοχές με τη χρήση εναλλακτικών καλλιεργειών (ενεργειακά φυτά), δημιουργεί εναλλακτικές αγορές για τις παραδοσιακές καλλιέργειες (ηλίανθος κ.ά.) και συγκρατεί τον πληθυσμό στις εστίες του, συμβάλλοντας έτσι στη κοινωνικό-οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Τέλος, δίνει διέξοδο στην αδρανοποίηση τοξικών ή επιβαρυντικών για το περιβάλλον αποβλήτων (**). (**) Σημειώνουμε ότι δυστυχώς στη χώρα μας, τα περισσότερα από τα γεωργικά υπολείμματα και φυτικά ή ζωικά απόβλητα είτε καίγονται σε ανοικτές εστίες απλώς για τη μείωση του όγκου τους, είτε διατίθενται ανεξέλεγκτα χωρίς περαιτέρω επεξεργασία στο περιβάλλον, είτε θάβονται σε εγκεκριμένους ή μη χώρους ταφής. Σε κάθε περίπτωση (πλην της ταφής σε εγκεκριμένους ΧΥΤΑ) επιβαρύνουν το υπέδαφος και τον αέρα που αναπνέουμε. 19

20 Μειονεκτήματα σε σχέση με συμβατικά καύσιμα Ο αυξημένος όγκος και η μεγάλη περιεκτικότητα σε υγρασία, σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα, δυσχεραίνουν την ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας. Η μεγάλη διασπορά και η εποχική παραγωγή της δυσκολεύουν την συνεχή τροφοδοσία με πρώτη ύλη των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησής της. Βάσει των παραπάνω, παρουσιάζονται δυσκολίες κατά τη συλλογή, μεταφορά, και αποθήκευση της βιομάζας που αυξάνουν το κόστος της ενεργειακής αξιοποίησης. Οι σύγχρονες και βελτιωμένες τεχνολογίες μετατροπής της βιομάζας απαιτούν υψηλό κόστος εξοπλισμού, συγκρινόμενες με αυτό των συμβατικών καυσίμων Αγροτικά υπολείμματα Ο όρος «Αγροτικά Υπολείμματα» αναφέρεται στα μέρη μιας καλλιέργειας που δε συλλέγονται ως μέρος των συνηθισμένων αγροτικών πρακτικών αλλά αφήνονται συνήθως στο χωράφι. Τα πιο τυπικά και γνωστά παραδείγματα είναι το άχυρο σιτηρών (στάρι, κριθάρι, σίκαλη, βρώμη, κηπευτικά κ.α), αλλά και τα υπολείμματα αραβοσίτου, το άχυρο ρυζιού, τα στελέχη βαμβακιάς και άλλα. Συνήθως, τα υπολείμματα αυτά δεν έχουν διατροφική αξία για τους ανθρώπους και η χρήση τους σε διεργασίες που παράγουν άλλα εμπορεύματα (π.χ. παραγωγή χαρτιού) ίσως είναι δυνατή αλλά παραμένει περιορισμένη. Αυτό μπορεί να δίνει την εντύπωση ότι τα υπολείμματα αυτά είναι εύκολα διαθέσιμα για εφαρμογές βιοενέργειας. Ωστόσο, πολλά από τα πιο σημαντικά υπολείμματα, όπως το άχυρο, βρίσκουν τελικές χρήσεις ως υλικά για την εκτροφή και τη στρωμνή ζώων ή την παραγωγή μανιταριών. Επίσης, η απομάκρυνσή τους από το έδαφος ίσως υπόκειται σε περιβαλλοντικούς περιορισμούς, όπως τη διατήρηση των εδαφών. Σημειώνεται ότι οι αγροτικές δραστηριότητες μπορεί να είναι πηγή βιομάζας με τη μορφή κλαδεμάτων ή υπολειμμάτων εκρίζωσης από δενδρώδες. Αυτή μπορεί να είναι μια πολύ σημαντική πηγή βιομάζας, ιδίως για τη Νότια Ευρώπη Βιοαέριο: Μια σημαντική ανανεώσιμη πηγή Η παγκόσμια δυναμική του βιοαερίου είναι αρκετά μεγάλη ώστε να παρέχει ένα σημαντικό μερίδιο στη μελλοντική ζήτηση για αέριο, εκτιμήσεις δείχνουν ότι το βιοαέριο θα μπορούσε να καλύψει περίπου το 6% του παγκόσμιου εφοδιασμού σε πρωτογενή ενέργεια, ή το ένα τέταρτο της σημερινής κατανάλωσης σε φυσικό αέριο (αέριο ορυκτού μεθανίου). Σε παγκόσμιο επίπεδο, η βιομάζα (συμπεριλαμβανομένων των αποβλήτων σήψης και των βιοαποβλήτων) αντιπροσωπεύει περισσότερο από τα δύο τρίτα όλων των παρεχόμενων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Μεταξύ των πηγών βιομάζας, το βιοαέριο είναι μια ενδιαφέρουσα επιλογή με μεγάλη δυναμική που προσφέρει πολλές δυνατότητες στο θέμα της αντικατάσταση και μείωσης της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα. Σήμερα η σύγχρονη βιομηχανία παραγωγής βιοαερίου είναι μόλις στην αρχή ευρύτερης υλοποίησης. Με την εξαίρεση λίγων χωρών, όπως είναι η Γερμανία, μόνο ένα μικρό μέρος αυτού του παγκόσμιου δυναμικού έχει γίνει αντιληπτό. Λόγοι για την αργή ανάπτυξη του βιοαερίου περιλαμβάνουν: η έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με τις δυνατότητες του βιοαερίου, η έλλειψη ενός εκπαιδευμένου εργατικού δυναμικού, το υψηλό κόστος για τη δημιουργία μονάδων παραγωγής, οι γενικά ανεπαρκείς και αναξιόπιστες κυβερνητικές πολιτικές υποστήριξης και ο ανταγωνισμός του φυσικού αερίου ως φθηνότερη εναλλακτική λύση σε πολλά μέρη του κόσμου. Ένα ειδικό πλεονέκτημα της τεχνολογίας βιοαερίου είναι η αξιοποίηση των οργανικών αποβλήτων και άλλων οργανικών παραπροϊόντων για την παραγωγή ενέργειας, σε αντίθεση με τη απόρριψη μέσω υγειονομικής ταφής η οποία αναπόφευκτα οδηγεί σε περαιτέρω εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά την διαδικασία της αργής αποσύνθεσης. 20

21 Πλεονεκτήματα της τεχνολογίας παραγωγής Βιοαερίου Η παραγωγή και η χρήση του βιοαερίου μέσω της διεργασίας της Αναερόβιας Χώνευσης παρέχει πολλά περιβαλλοντικά και κοινωνικό - οικονομικά οφέλη για το σύνολο του πληθυσμού αλλά ιδιαίτερα και για τους εμπλεκόμενους με τη διεργασία αγρότες. Η αλυσίδα της παραγωγής του βιοαερίου ενισχύει την τοπική οικονομία, προστατεύει τις θέσεις εργασίας στις αγροτικές περιοχές και αυξάνει την περιφερειακή αγοραστική δύναμη. Βελτιώνει το βιοτικό επίπεδο και συμβάλλει στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη Οφέλη σε τοπικό, περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο. Οφέλη για την κοινωνία Ανανεώσιμη πηγή ενέργειας: Η παγκόσμια ενεργειακή τροφοδοσία σήμερα εξαρτάται ιδιαίτερα από τα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, λιγνίτης, λιθάνθρακας, φυσικό αέριο). Σε αντίθεση με τα ορυκτά καύσιμα, το βιοαέριο από τη διαδικασία της αναερόβιας χώνευσης είναι μονίμως ανανεώσιμο, καθώς έχει παραχθεί από βιομάζα που ανακυκλώνεται. Συμβολή στη μείωση των εκπομπών αερίων φαινομένου του θερμοκηπίου και της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας: Η χρήση των στερεών καυσίμων, μετατρέπει τον άνθρακα, που είναι αποθηκευμένος στη γη, και τον απελευθερώνει ως διοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ). Η αύξηση της υφιστάμενης συγκέντρωση του CO 2 στην ατμόσφαιρα προκαλεί την παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου. Η καύση του βιοαερίου επίσης απελευθερώνει CO 2, αλλά η κύρια διαφορά, όταν συγκρίνεται με τα ορυκτά καύσιμα, είναι ότι ο άνθρακας στο βιοαέριο ελήφθη πρόσφατα από την ατμόσφαιρα, από τη φωτοσυνθετική δραστηριότητα των φυτών. Η παραγωγή βιοαερίου μέσω της αναερόβιας χώνευσης μειώνει παράλληλα και τις εκπομπές του μεθανίου (CH 4 ) και (Ν 2 Ο) που εκλύονται από την αποθήκευση και τη χρήση των ζωικής κοπριάς απευθείας ως λίπασμα. Αναφορικά το δυναμικό αερίων φαινομένου του θερμοκηπίου η συνεισφορά του μεθανίου είναι 23 φορές και του νιτρώδους οξειδίου 296 φορές υψηλότερες από αυτές του CO 2. Μειωμένη εξάρτηση από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα: Τα ορυκτά καύσιμα είναι περιορισμένα και συγκεντρώνονται σε πολύ λίγες γεωγραφικές περιοχές του πλανήτη. Αυτό, για τη χώρα μας που βρίσκονται εκτός αυτής της περιοχής, δημιουργεί ένα μόνιμο και μη ασφαλές αίσθημα εξάρτισης από τις εισαγωγές ενεργειακών πόρων. Η ανάπτυξη και υλοποίηση συστημάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως είναι το βιοαέριο από ΑΧ, στηριζόμενοι σε εθνικούς και περιφερειακούς πόρους, θα αυξήσει την αειφορία και την ασφάλεια του εθνικού ενεργειακού εφοδιασμού και θα μειώσει την εξάρτηση από τις εισαγωγές ενέργειας. Συμβολή στους στόχους της ΕΕ για την ενεργεία και την προστασία του περιβάλλοντος: Οι Ευρωπαϊκοί στόχοι της ανανεώσιμης ενεργειακής παραγωγής, της μείωσης των εκπομπών ΑΦΘ, και της αειφόρου διαχείρισης των αποβλήτων είναι βασισμένοι στην αποδοχή εκ μέρους των χωρών μελών της ΕΕ να εφαρμόσουν τα κατάλληλα μέτρα για να φθάσουν σε αυτούς. Η παραγωγή και η χρήση του βιοαερίου παρέχουν συμμόρφωση και στους τρεις αυτούς στόχους συγχρόνως. Μείωση των αποβλήτων: Ένα από τα κύρια πλεονεκτήματα της παραγωγής βιοαερίου είναι η δυνατότητα μετασχηματισμού των αποβλήτων σε ενέργεια. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζουν τα τεράστια προβλήματα που σχετίζονται με μια υπερπαραγωγή οργανικών αποβλήτων από τη βιομηχανία, τη γεωργία και τα νοικοκυριά. Η παραγωγή βιοαερίου είναι ένας άριστος τρόπος συμμόρφωσης στους όλο και περισσότερο περιοριστικούς εθνικούς και ευρωπαϊκούς κανονισμούς. Οι τεχνολογίες του βιοαερίου συμβάλλουν στη μείωση του όγκου των αποβλήτων και των δαπανών για τη διάθεση τους. Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας: Η παραγωγή βιοαερίου απασχολεί εργατικό δυναμικό για την παραγωγή, συλλογή και μεταφορά της πρώτης ύλης, την κατασκευή του 21

22 τεχνικού εξοπλισμού, την κατασκευή, λειτουργία και συντήρηση των μονάδων παραγωγής βιοαερίου. Αυτό σημαίνει ότι η ανάπτυξη ενός εθνικού τομέα βιοαερίου συμβάλλει στη δημιουργία νέων επιχειρήσεων, κάποιων με σημαντικό οικονομικό δυναμικό, αυξάνει τα εισοδήματα στις αγροτικές περιοχές και δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας. Ευέλικτη και αποδοτική τελική χρήση του βιοαερίου: Το βιοαέριο είναι ένας ευέλικτος ενεργειακός φορέας, κατάλληλος για πολλές διαφορετικές εφαρμογές. Χρησιμοποιείται για τη συνδυασμένη παραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας (ΣΗΘ) ή αναβαθμίζεται και τροφοδοτείται στα δίκτυα φυσικού αερίου, χρησιμοποιείται ως καύσιμο οχημάτων ή σε κυψέλες καυσίμου. Εικόνα 2.2: Ο αειφόρος κύκλος του βιοαερίου μέσω της Αναερόβιας Χώνευσης. Οφέλη για τον πρωτογενή τομέα Εναλλακτικό εισόδημα για τους εμπλεκόμενους αγρότες / κτηνοτρόφους: Η παραγωγή της πρώτης ύλης για την λειτουργία των εγκαταστάσεων βιοαερίου καθιστά τις τεχνολογίες του βιοαερίου οικονομικά ελκυστικές για τους αγρότες / κτηνοτρόφους και συμβάλλει στην αύξηση του εισοδήματός τους. Επίσης, οι αγρότες / κτηνοτρόφοι αποκτούν μια νέα και σημαντική κοινωνική λειτουργία ως προμηθευτές ενέργειας και χειριστές της επεξεργασίας των αποβλήτων. Χρήση του κομπόστ ως λίπασμα: Η χωνευμένη βιομάζα, το ονομαζόμενο κομπόστ, είναι ένα πολύτιμο λίπασμα εδαφοβελτιωτικό, πλούσιο σε άζωτο, φώσφορο, κάλιο και θρεπτικά συστατικά, το οποίο μπορεί να εφαρμοστεί στα εδάφη με τον συνηθισμένο εξοπλισμό εφαρμογής των υγρών ή στερών λιπασμάτων. Σε σχέση με την ακατέργαστη κοπριά, το κομπόστ έχει βελτιωμένη αποδοτικότητα λίπανσης λόγω της ομοιογένειας και της υψηλότερης διαθεσιμότητας θρεπτικών συστατικών, την καλύτερη αναλογία C/N και την σχεδόν πλήρη απώλεια οσμών. Κλειστός κύκλος θρεπτικών συστατικών: Από την παραγωγή της πρώτης ύλης έως την εφαρμογή του λιπάσματος, η παραγωγή βιοαερίου παρέχει ένα κλειστό κύκλο θρεπτικών συστατικών και άνθρακα. Το μεθάνιο (CH 4 ) χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενέργειας και το διοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ) απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα και ξανά δεσμεύεται από τη βλάστηση κατά τη διάρκεια της φωτοσύνθεσης. Μερικές ενώσεις άνθρακα παραμένουν στο κομπόστ, βελτιώνοντας την περιεκτικότητα σε άνθρακα των εδαφών όταν αυτό εφαρμόζεται ως λίπασμα. Η παραγωγή βιοαερίου μπορεί να ενσωματωθεί τέλεια στη συμβατική και οργανική καλλιέργεια, όπου το κομπόστ 22

23 αντικαθιστά τα λιπάσματα, που παράγονται με την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων ενέργειας από ορυκτά καύσιμα. Κτηνιατρική ασφάλεια: Η χρήση του κομπόστ ως λίπασμα βελτιώνει την κτηνιατρική ασφάλεια σε σύγκριση με τις αχώνευτες κοπριές. Η αναερόβια χώνευση καθιστά το κομπόστ κατάλληλο για χρήση ως λίπασμα. Η βελτίωση της ασφάλειας χρήσης του κομπόστ μπορεί να διασφαλιστεί μέσω της παραμονής στη θερμόφιλη θερμοκρασία χώνευσης, την παστερίωση ή την αποστείρωση υπό πίεση, ανάλογα με τον τύπο της χρησιμοποιούμενης πρώτης ύλης. Σε όλες τις περιπτώσεις, ο στόχος είναι η αδρανοποίηση των παθογόνων, ο καθαρισμός των βιολογικών κίνδυνων και το σπάσιμο της αλυσίδας μετάδοσης ασθενειών. Για το κράτος, τις υποδομές Έχει σαν έμμεση συνέπεια την αποφυγή προστίμων από το κράτος προς τους κτηνοτρόφους αλλά και από την Ευρωπαϊκή Ένωση προς το κράτος, εξασφαλίζοντας την περαιτέρω άδεια λειτουργίας τους. Τεράστια κοινωνικά και οικονομικά οφέλη, εφόσον είναι η μόνη επένδυση ΑΠΕ η οποία επιδρά άμεσα στην μικροοικονομία της περιοχής εγκατάστασης της μονάδας. Απασχόληση εργατικού δυναμικού: Μια επένδυση βιοαερίου, εκτός από το μόνιμο προσωπικό, το οποίο είναι συνήθως 6-8 άτομα μέσης και ανώτερης μόρφωσης (ειδικευμένοι επιστήμονες όπως βιολόγοι, μηχανολόγοι κλπ), δημιουργεί μόνιμες θέσεις εργασίες προερχόμενες από τον τόπο εγκατάστασης, και επιστρέφει χρήματα στην τοπική κοινωνία μέσω των θέσεων εργασίας. Το 65% περίπου του κόστους κατασκευής γίνεται από ελληνικές τεχνικές εταιρείες. Άρα η επένδυση επιστρέφει κατά το μεγαλύτερο μέρος στην χώρα. Οι μονάδες βιοαερίου, παράγουν περίπου ώρες το χρόνο ηλεκτρικό ρεύμα, αποτελώντας έτσι μονάδες βάσης σταθεροποίησης του ηλεκτρικού δικτύου, όπου τόσο έχει ανάγκη το ηλεκτρικό δίκτυο της Κρήτης. Μείωση αέριων εκπομπών Η καύση του βιοαερίου απελευθερώνει CO 2, όπως και τα συμβατικά καύσιμα αλλά η κύρια διαφορά οταν συγκρίνεται με αυτά, είναι ότι ο άνθρακας στο βιοαέριο ελήφθη πρόσφατα από την ατμόσφαιρα από τη φωτοσύνθεση των φυτών. Ο κύκλος άνθρακα του βιοαερίου είναι έτσι κλειστός μέσα σε έναν πολύ σύντομο χρονικό διάστημα (μεταξύ ενός και μερικών ετών). Η παραγωγή βιοαερίου από την Αναερόβια Χώνευση μειώνει επίσης τις εκπομπές του Μεθανίου (CH 4 ) και του νιτρώδους οξειδίου (Ν 2 Ο) από την αποθήκευση και τη χρήση των ζωικών αποβλήτων ως λίπασμα. Η χρήση του βιοαερίου υποκαθιστά τα ορυκτά καύσιμα για την παραγωγή ενέργειας και τις μεταφορές και μειώνει έτσι τις εκπομπές του CO 2, του CH 4 και του N 2 O, συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών. Αποτρέπεται η διαφυγή του μεθανίου στην ατμόσφαιρα και συγχρόνως αποφεύγεται η χρήση συμβατικών ενεργειακών πόρων όπως είναι το πετρέλαιο ή ο λιγνίτης με τις αντίστοιχες εκπομπές CO 2. Χαρακτηριστικό είναι ότι 1 m 3 βιοαερίου υποκαθιστά 0,5kg πετρελαίου για την παραγωγή ενέργειας συνεισφέροντας μείωση 2,6 kg CO 2 αντίστοιχα. SO 2 (Kg/TJ) NO X (Kg/TJ) Dust (Kg/TJ) CO 2 (g/tj) Πετρέλαιο Φυσικό Αέριο Άνθρακας Ξύλο Άχυρο Βιοαέριο Πίνακας 2.1: Σύγκριση Βιοαερίου με άλλες μορφή ενέργειας. 23

24 2.4. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις Η σοβαρότητα των επιπτώσεων που σχετίζονται με την υλοποίηση της κατασκευής και τη λειτουργία της μονάδας, εξαρτάται μεταξύ άλλων από το μέγεθος και τη θέση των κατασκευαστικών έργων και αντίστοιχα το μέγεθος των διαφόρων μορφών όχλησης που ενδεχομένως προκύπτουν κατά τη λειτουργία αυτών. Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται συνοπτικά οι σημαντικότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις που συνδέονται με την υλοποίηση και τη λειτουργία του έργου και αναφέρονται ειδικότερα στις εργασίες κατασκευής και λειτουργίας της μονάδας. Επιπτώσεις στο έδαφος Το προτεινόμενο έργο κατά την κατασκευή και λειτουργία του δεν θα έχει επιδράσεις στο έδαφος και δεν θα επιφέρουν αλλαγές στη γεωλογία και τοπογραφία της περιοχής. Οι επιπτώσεις στο έδαφος, μόνο κατά τη διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών, θα προκληθούν από την πιθανή απόρριψη μη επικίνδυνων αποβλήτων (μπάζα, οικοδομικά απόβλητα, απορρίμματα συσκευασιών εξοπλισμού) και σε μικρότερο βαθμό επικίνδυνων στερεών αποβλήτων (δοχεία αποθήκευσης χημικών, μηχανέλαιων, καυσίμων, κλπ), υγρών χημικών αποβλήτων (μεταχειρισμένα μηχανέλαια) και καυσίμων από τη λειτουργία και τη συντήρηση των οχημάτων και του εξοπλισμού, τα οποία θα διαχειριστούν από εξειδικευμένους και αδειοδοτημένους συνεργάτες κατά περίπτωση, βάση κείμενης Νομοθεσίας. Υποβάλουμε σχετικά συμφωνητικά. ΕΔΑΦΟΣ ΝΑΙ ΙΣΩΣ ΟΧΙ Το προτεινόμενο έργο θα προκαλέσει: Α) Ασταθείς καταστάσεις εδάφους ή αλλαγές στη γεωλογική διάταξη των πετρωμάτων. X Β) Διασπάσεις, μετατοπίσεις, συμπιέσεις ή υπερκαλύψεις του επιφανειακού στρώματος του. X εδάφους Γ) Αλλαγές στην τοπογραφία ή στα ανάγλυφα χαρακτηριστικά της επιφάνειας του εδάφους. X Δ) Καταστροφή, επικάλυψη, αλλαγή οποιουδήποτε μοναδικού γεωλογικού ή φυσικού. X χαρακτηριστικού Ε) Οποιαδήποτε αύξηση της διάβρωσης του εδάφους από τον άνεμο ή το νερό, επί τόπου ή.. X μακράν του τόπου αυτού Ζ) Αλλαγές στην εναπόθεση ή διάβρωση που μπορούν να αλλάξουν την κοίτη ενός ποταμού. X ή ρυακιού ή τον πυθμένα της θάλασσας ή οποιουδήποτε κόλπου, ορμίσκου ή λίμνης Η) Κίνδυνο έκθεσης ανθρώπων ή περιουσιών σε γεωλογικές καταστροφές όπως σεισμοί,.. X κατολισθήσεις εδαφών, λάσπης, καθιζήσεις ή παρόμοιες καταστροφές Πίνακας 2.2: Επιπτώσεις στο έδαφος κατά την φάση κατασκευής. Επιπτώσεις στην ποιότητα της ατμόσφαιρας Αέριοι ρύποι: Κατά τη διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών θα παράγονται αέριοι ρύποι από τη λειτουργία των πετρελαιοκινητήρων των μηχανημάτων κατασκευής. Οι περιορισμένες απαιτήσεις σε εξοπλισμό και μηχανήματα κατασκευής (λόγω του μικρού μεγέθους του έργου) και η μικρή διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών έχουν ως αποτέλεσμα οι αναμενόμενες αέριες εκπομπές να είναι αμελητέες και να μην έχουν ουσιαστικά καμία σημαντική επίπτωση στην ποιότητα της ατμόσφαιρας στην περιοχή. Δημιουργία σκόνης: Κατά τη διάρκεια των κατασκευαστικών έργων αναμένεται η δημιουργία σκόνης. Οι κύριες πηγές σκόνης θα είναι: 1) Εκσκαφές, 2) Μεταφορά και προσωρινή εναπόθεση υλικών, 3) Κίνηση οχημάτων και εξοπλισμού. Η γειτνιάζουσα περιοχή αναμένεται να επηρεαστεί από την δημιουργία της σκόνης εντούτοις, μπορεί να θεωρηθεί, ότι οι επιπτώσεις θα είναι αμελητέες λόγω του μικρού μεγέθους του έργου (περιορισμένος όγκος χωματουργικών εργασιών). 24

25 ΑΕΡΑΣ ΝΑΙ ΙΣΩΣ ΟΧΙ Το προτεινόμενο έργο θα προκαλέσει: Α) Εκπομπές στην ατμόσφαιρα ή υποβάθμιση της ποιότητας της ατμόσφαιρας.. X Β) Δυσάρεστες οσμές.. X Γ) Αλλαγή των κινήσεων του αέρα, της υγρασίας ή της θερμοκρασίας ή.. X οποιαδήποτε αλλαγή στο κλίμα είτε τοπικά είτε σε μεγαλύτερη έκταση Πίνακας 2.3: Επιπτώσεις στον αέρα κατά την φάση κατασκευής. Επιπτώσεις στα επιφανειακά και υπόγεια νερά Κατά την διάρκεια της κατασκευής πιθανόν να δημιουργηθούν υγρά απόβλητα από τα μηχανέλαια από τη συντήρηση του απαραίτητου μηχανικού εξοπλισμού, και την πολύ σπάνια περίπτωση απόρριψη χημικών ουσιών από τους μετασχηματιστές της μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Οι ποσότητες που πιθανόν να δημιουργηθούν θα είναι περιορισμένες και επομένως δεν αναμένεται να επηρεαστούν τα επιφανειακά και υπόγεια νερά, ενώ σε αντίστοιχη περίπτωση θα διαχειριστούν κατάλληλα από εξειδικευμένους και αδειοδοτημένους συνεργάτες του Φορέα. Δεν θα προκύψουν αλλαγές στην κίνηση των επιφανειακών νερών ούτε θα μεταβληθεί η σημερινή κατάσταση ως προς τον βαθμό απορρόφησης των νερών ή την απόπλυση των εδαφών. Δεν προβλέπονται επίσης έργα τα οποία θα μπορούσαν να επηρεάσουν την πορεία των νερών από πλημμύρες ή να δημιουργήσουν έμμεσα κινδύνους έκθεσης ανθρώπων ή περιουσιών σε καταστροφές από πλημμυρικά κύματα. Κατά την διάρκεια της λειτουργίας της μονάδας, δεν αναμένεται η δημιουργία υγρών αποβλήτων. Τα στραγγίσματα που θα δημιουργούνται στις δεξαμενές υποδοχής της «πρώτης ύλης» προβλέπεται από τον σχεδιασμό της μονάδας να συλλέγονται και να οδηγούνται στις δεξαμενές αποθήκευσης της πρώτης ύλης, ενώ το παραγόμενο χωνεμένο υπόλειμμα σε υγρής μορφής, θα διατίθεται ως πρώτης ποιότητας οργανικό εδαφοβελτιωτικό. Για τα παραγόμενα λύματα προσωπικού θα χρησιμοποιηθεί στεγανός βόθρος, και εν συνέχεια περισυλλογή και τελική διάθεση από εξειδικευμένο αδειοδοτημένο συνεργάτη. ΝΕΡΟ, ΝΑΙ ΙΣΩΣ ΟΧΙ Το προτεινόμενο έργο θα προκαλέσει: Α) Αλλαγές στα ρεύματα ή αλλαγές στην πορεία ή κατεύθυνση των κινήσεων της.. X πάσης φύσεως επιφανειακών νερών Β) Αλλαγές στο ρυθμό απορρόφησης, στις οδούς αποστράγγισης ή στο ρυθμό.. X και στην ποσότητα απόπλυσης του εδάφους Γ) Μεταβολές στην πορεία ροής των νερών από πλημμύρες.. X Δ) Αλλαγές στην ποσότητα του επιφανειακού νερού σε οποιονδήποτε υδάτινο.. X όγκο Ε) Απορρίψεις υγρών αποβλήτων σε επιφανειακά ή υπόγεια νερά με μεταβολή.. X της ποιότητας τους Ζ) Μεταβολή στην κατεύθυνση ή στην παροχή των υπόγειων υδάτων.. X Η) Αλλαγές στην ποσότητα των υπόγειων υδάτων είτε δι απευθείας προσθήκης.. X νερού ή απόληψης αυτού, είτε διά παρεμποδίσεως ενός υπόγειου τροφοδότη των υδάτων αυτών σε τομές ή ανασκαφές Θ) Σημαντική μείωση της ποσότητας του νερού, που θα ήταν κατά τα άλλα.. X διαθέσιμο για το κοινό Ι) Κίνδυνος έκθεσης ανθρώπων ή περιουσιών σε καταστροφές από νερό, όπως.. X πλημμύρες ή παλιρροιακά κύματα Πίνακας 2.4: Επιπτώσεις στο νερό κατά την φάση κατασκευής και λειτουργίας. Επιπτώσεις στην χλωρίδα Κατά τη διάρκεια της κατασκευής και λειτουργίας δεν αναμένεται να επηρεαστεί ποσοτικά ή ποιοτικά η βιοποικιλότητα του χερσαίου ενδιαιτήματος. Οι επιπτώσεις στην χλωρίδα κατά την φάση των κατασκευαστικών έργων περιορίζεται στην εκχέρσωση περιορισμένης και συνηθισμένης βλάστησης εντός του οικοπέδου εγκατάστασης. Δεν αναμένεται η εισαγωγή νέων ειδών φυτών ή η παρεμπόδιση της φυσιολογικής ανανέωσης των υπαρχόντων ειδών. 25

26 ΧΛΩΡΙΔΑ ΝΑΙ ΙΣΩΣ ΟΧΙ Το προτεινόμενο έργο θα προκαλέσει: Α) Αλλαγή στην ποικιλία των ειδών ή στον αριθμό οποιονδήποτε ειδών.. X φυτών (περιλαμβανομένων και δέντρων, θάμνων κλπ) Β) Μείωση του αριθμού οποιωνδήποτε μοναδικών σπάνιων ή υπό εξαφάνιση.. X ειδών φυτών Γ) Εισαγωγή νέων ειδών φυτών σε κάποια περιοχή ή παρεμπόδιση της.. X φυσιολογικής ανανέωσης των υπαρχόντων ειδών Δ) Μείωση της έκτασης οποιασδήποτε αγροτικής καλλιέργειας.. X Πίνακας 2.5: Επιπτώσεις στην χλωρίδα κατά την φάση κατασκευής και λειτουργίας. Επιπτώσεις στην πανίδα Κατά τη διάρκεια της κατασκευής όσο και κατά τη λειτουργία, η πανίδα επηρεάζεται ποσοτικά από τις αλλαγές στο εύρος κάθε χερσαίου ενδιαιτήματος. Λόγω του μικρού μεγέθους του έργου αυτή η παρενόχληση θα είναι ασήμαντη. Επιπρόσθετα δεν αναμένεται η παρεμπόδιση μετακίνησης της πανίδας και της ορνιθοπανίδας της περιοχής εξαιτίας της ύπαρξης του έργου ούτε η εισαγωγή νέων ειδών ή η παρεμπόδιση της αποδημίας. Οι επιπτώσεις και από τα δύο στάδια εστιάζονται κυρίως σε αυτές που αποτελούν απόρροια των επιπέδων θορύβου που θα δημιουργηθούν στην περιοχή. ΠΑΝΙΔΑ: ΝΑΙ ΙΣΩΣ ΟΧΙ Το προτεινόμενο έργο θα προκαλέσει: Α) Αλλαγές στην ποικιλία των ειδών ή στον αριθμό οποιοδήποτε ειδών.. X ζώων (πτηνών, ζώων περιλαμβανομένων των ερπετών, εντόμων) Β) Μείωση του αριθμού οποιοδήποτε μοναδικών σπάνιων ή υπό.. X εξαφάνιση ειδών ζώων Γ) Εισαγωγή ή νέων ειδών ζώων σε κάποια περιοχή ή παρεμπόδιση της.. X αποδημίας ή των μετακινήσεων των ζώων Δ) Χειροτέρευση του φυσικού περιβάλλοντος των υπαρχόντων άγριων.. X ζώων Πίνακας 2.6: Επιπτώσεις στην πανίδα κατά την φάση κατασκευής και λειτουργίας. Επιπτώσεις από το θόρυβο Κατά τη διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών, η ηχορύπανση στην περιοχή του έργου αναμένεται να αυξηθεί σε γειτνιάζουσες περιοχές. Το επίπεδο του θορύβου δεν αναμένεται να ξεπεράσει τα 50dB. Αναμένεται ότι η περιοχή που θα συνορεύει με τους διαδρόμους που θα χρησιμοποιηθούν από τα βαρέα οχήματα κατασκευής θα επηρεαστεί από την ηχορύπανση που θα δημιουργείται από τη διακίνηση αυτών. Παρόλα αυτά λαμβάνοντας υπόψη την μικρή διάρκεια του έργου, στην περίοδο κατασκευής, την παροδικότητα των επιπτώσεων και την μεγάλη απόσταση των γειτονικών οικισμών οι επιπτώσεις στους ευαίσθητους αποδέκτες θα είναι ασήμαντες. Κατά την διάρκεια της λειτουργίας η κύρια επίπτωση στους γειτονικούς οικισμούς θα προέρχεται από την διακίνηση των οχημάτων /φορτηγών μεταφοράς της «πρώτης ύλης» η οποία όμως δεν θα είναι σημαντική. Ο ανάδοχος του έργου θα εφαρμόσει ένα διαχειριστικό σχέδιο ώστε σε οποιαδήποτε περίπτωση που αλλάξουν οι συνθήκες δημιουργηθούν προβλήματα να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα θεραπείας. ΘΟΡΥΒΟΣ ΝΑΙ ΙΣΩΣ ΟΧΙ Το προτεινόμενο έργο θα προκαλέσει: Α) Αύξηση της υπάρχουσας στάθμης θορύβου στις. Χ. γειτνιάζουσες περιοχές μόνο κατά την διάρκεια κατασκευής Β) Έκθεση ανθρώπων σε υψηλή στάθμη θορύβου.. Χ Πίνακας 2.7: Επιπτώσεις θορύβου κατά την φάση κατασκευής και λειτουργίας. 26

27 Επιπτώσεις στις χρήσεις γης Κατά τη διάρκεια της κατασκευής και της λειτουργίας του έργου οι επιπτώσεις στις χρήσεις γης είναι αμελητέες. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΝΑΙ ΙΣΩΣ ΟΧΙ Το προτεινόμενο έργο θα προκαλέσει: Αλλαγές στη μελλοντική χρήση γης.. X Πίνακας 2.8: Επιπτώσεις χρήσεων γης κατά την φάση κατασκευής και λειτουργίας. Επιπτώσεις στον πληθυσμό της περιοχής Το έργο δεν έχει αρνητικές επιπτώσεις στη σύνθεση και στην εγκατάσταση του πληθυσμού της περιοχής. Αντίθετα το έργο θα συνεισφέρει θετικά στην απασχόληση της περιοχής με τις καινούργιες θέσεις εργασίας που θα δημιουργήσει τόσο κατά το στάδιο της κατασκευής όσο και κατά το στάδιο της λειτουργίας του. Τα πλεονεκτήματα των μονάδων βιοαερίου ανά κλάδο αναφέρονται παρακάτω στο παρόν. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΝΑΙ ΙΣΩΣ ΟΧΙ Το προτεινόμενο έργο θα προκαλέσει: Θα αλλάξει την εγκατάσταση, διασπορά, πυκνότητα ή ρυθμό αύξησης.. X του ανθρώπινου πληθυσμού της περιοχής του έργου; Πίνακας 2.9: Επιπτώσεις στον πληθυσμό κατά την φάση κατασκευής και λειτουργίας. Επιπτώσεις στην κυκλοφορία Δεν αναμένονται επιπτώσεις στο τοπικό οδικό δίκτυο της περιοχής της μελέτης τόσο κατά την διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών όσο και κατά την λειτουργία του. Το υπάρχον οδικό δίκτυο έχει ίδει επιπρόσθετες κινήσεις που δημιουργούνται από τους υπάρχων αγρότες που μεταφέρουν τα φυτικά υπολείμματα ανεξέλεγκτα σε διάφορα μέρει για την προσωρινή αποθήκευση τους. Η συγκεκριμένη μονάδα θα μειώσει την ανεξέλεγκτη μεταφορά των φυτικών υπολειμμάτων για των λόγο ότι θα γίνετε οργανωμένη περισυλλογή των φυτικών υπολειμμάτων, όπου θα διαχειρίζεται ημερησίως περίπου 109,5 t/ημέρα φυτικά υπολείμματα και κατσίγαρο, δηλαδή θα μειώσει την επιβάρυνση της υπάρχων κατάσταση στο οδικό δίκτυο κατά 2-3 φορτηγά ημερησίως με εξαίρεση τους μήνες αιχμής όπου τα φορτηγά θα είναι περίπου στα 4 ημερησίως. Αντίστοιχα για την μεταφορά του χωνεμένου υπολείμματος θα διακινούνται περίπου 3 φορτηγά ημερησίως, όπου θα επιβαρύνει ελάχιστα την δυναμικότητα του συγκεκριμένου οδικού δικτυού με βάση τα στοιχεία του υπουργείου μεταφορών και δικτύων. ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ-ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΝΑΙ ΙΣΩΣ ΟΧΙ Το προτεινόμενο έργο θα προκαλέσει: Α) Δημιουργία σημαντικής επιπρόσθετης κίνησης τροχοφόρων... X Β) Επιπτώσεις στις υπάρχουσες θέσεις στάθμευσης ή στην ανάγκη για νέες... X θέσεις στάθμευσης Γ) Σημαντική επίδραση στα υπάρχοντα συστήματα συγκοινωνίας... X Δ) Μεταβολές στους σημερινούς τρόπους κυκλοφορίας ή κίνησης ανθρώπων... X και/ή αγαθά Ε) Αλλαγές στη θαλάσσια, σιδηροδρομική ή αέρια κυκλοφοριακή κίνηση... X Ζ) Αύξηση των κυκλοφοριακών κινδύνων... X Πίνακας 2.10: Επιπτώσεις στην κυκλοφορία κατά την φάση κατασκευής και λειτουργίας. Επιπτώσεις στους τομείς κοινής ωφέλειας Η μόνη αλλαγή που θα προκύψει θα είναι θετική και αναφέρεται στα ακόλουθα: 27

28 Εξοικονόμηση χρημάτων για τους αγρότες (αντικατάσταση χημικών λιπασμάτων με το χωνεμένο υπόλειμμα το οποίο θεωρείται άριστης ποιότητας εδαφοβελτιωτικό και οργανικό λίπασμα). Βελτιωμένη απόδοση της λίπανσης. Μικρότερες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου. Οικονομική και περιβαλλοντικά αποδεκτή ανακύκλωση οργανικών ζωικών υποπροϊόντων / λυμάτων. Μειωμένες οχλήσεις λόγω απουσίας οσμών και μυγών. Αύξηση του δυναμικού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και ενίσχυση των τοπικών ηλεκτρικών δικτύων. Εκμετάλλευση μιας ανεξάντλητης ανανεώσιμης πηγής ενέργειας. Σταδιακή Απεξάρτηση από εισαγόμενες συμβατικές πηγές ενέργειας. ΤΟΜΕΙΣ ΚΟΙΝΗΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ Το προτεινόμενο έργο θα συντελέσει στην ανάγκη για σημαντική αλλαγή όσον αφορά: ΝΑΙ ΙΣΩΣ ΟΧΙ Α) Ηλεκτρισμό.. X Β) Συστήματα επικοινωνιών.. X Γ) Ύδρευση.. X Δ) Υπόνομους ή σηπτικούς βόθρους.. X Ε) Αποχέτευση νερού βρόχινου.. X Ζ) Στερεά κ υγρά απόβλητα και διάθεση αυτών. X Πίνακας 2.11: Επιπτώσεις στους τομείς κοινής ωφέλειας κατά την φάση κατασκευής και λειτουργίας. Επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και στην ασφάλεια της περιοχής Η δημόσια υγεία και ασφάλεια στην περιοχή δεν θα επηρεαστεί κατά τη διάρκεια της κατασκευής και λειτουργίας του έργου. ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ ΝΑΙ ΙΣΩΣ ΟΧΙ Το προτεινόμενο έργο θα προκαλέσει: Α) Δημιουργία οποιουδήποτε κινδύνου ή πιθανότητας κινδύνου για.. X βλάβη της ανθρώπινης υγείας; Β) Έκθεση ανθρώπων σε πιθανούς κινδύνους βλάβης της υγείας τους;.. X Πίνακας 2.12: Επιπτώσεις στην δημόσια υγεία κατά την φάση κατασκευής και λειτουργίας. Επιπτώσεις στην αισθητική Κατά τη διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών θα γίνεται χρήση διάφορων υλικών και πιθανόν θα δημιουργούνται καθημερινά μικρές ποσότητες στερεών απορριμμάτων. Η πιθανή μη σωστή διαχείριση των απορριμμάτων που θα δημιουργούνται στο εργοτάξιο μπορεί να επιφέρει την αισθητική / οπτική ρύπανση της περιοχής γύρω από το χώρο στον οποίο θα γίνουν τα έργα. Η αισθητική ρύπανση κρίνεται βραχυπρόθεσμη επίπτωση. Οι πρόνοιες που λαμβάνονται όσον αφορά τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η αισθητική όχληση που ενδεχομένως να προκύψει από το προτεινόμενο έργο θα είναι αμελητέα. ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΝΑΙ ΙΣΩΣ ΟΧΙ Το προτεινόμενο έργο θα προκαλέσει: Παρεμπόδιση οποιασδήποτε θέας του ορίζοντα ή οποιασδήποτε κοινής.. X θέας ή θα καταλήξει στη δημιουργία ενός μη αποδεκτού αισθητικά τοπίου, προσιτό στην κοινή θέα; Πίνακας 2.13: Επιπτώσεις στην αισθητική κατά την φάση κατασκευής και λειτουργίας. Συμπεράσματα Η εκτίμηση των πιθανών επιπτώσεων στο περιβάλλον αναφέρεται στην κατασκευή και λειτουργία του προτεινόμενου έργου. Αξιολογώντας τα διαθέσιμα δεδομένα προέκυψε ότι το έργο δεν αναμένεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις μη αναστρέψιμες, απεναντίας θα έχει θετικές επιπτώσεις τόσο στο βιολογικό όσο και στο ανθρωπογενές περιβάλλον: 28

29 Το έργο θα παράγει ηλεκτρική ενέργεια από βιομάζα υποκαθιστώντας εισαγόμενα καύσιμα. Το έργο συνεισφέρει στην ανάπτυξη της μικροοικονομίας της ευρύτερης περιοχής εγκατάστασης. Το έργο συνεισφέρει στην μείωση των εκπομπών του θερμοκηπίου. Το έργο συμβάλλει στην περιβαλλοντικά ορθή αντιμετώπιση της διαχείρισης των λυμάτων από γεωργικές μονάδες. Το έργο συμβάλλει στην καταπολέμηση της ανεργίας με την δημιουργία θέσεων εργασίας στην περιοχή. Το έργο συνεισφέρει στην επίτευξη των εθνικών δεσμεύσεων σχετικά με την περαιτέρω διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας. Το έργο συνεισφέρει στην εξοικονόμηση εθνικών πόρων λόγω της αποφυγής αγοράς δικαιωμάτων ρύπων, μέσω της αποφυγής εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ή καταβολής των σχετικών προστίμων που προβλέπονται από την οδηγία 2003/67. Το έργο συνεισφέρει στην εξοικονόμηση χρημάτων για τους αγρότες (αντικατάσταση χημικών λιπασμάτων με το χωνεμένο υπόλειμμα το οποίο θεωρείται άριστης ποιότητας εδαφοβελτιωτικό και οργανικό λίπασμα). Το έργο συνεισφέρει στην Βελτιωμένη απόδοση της λίπανσης. Το έργο θα επιφέρει οικονομική και περιβαλλοντικά αποδεκτή ανακύκλωση οργανικών ζωικών υποπροϊόντων / λυμάτων. Το έργο θα επιφέρει μειωμένες οχλήσεις λόγω απουσίας οσμών και μυγών. Το έργο θα επιφέρει αύξηση του δυναμικού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και ενίσχυση των τοπικών ηλεκτρικών δικτύων. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΝΑΙ ΙΣΩΣ ΟΧΙ Έχει το προτεινόμενο έργο τη δυνατότητα να προκαλέσει δυσμενείς Χ επιπτώσεις στο περιβάλλον; Πίνακας 2.14: Συμπεράσματα επιπτώσεων κατά την φάση κατασκευής και λειτουργίας Μέτρα, δράσεις και πρωτοβουλίες ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης στο σχεδιασμό του έργου Σε αυτό το στάδιο της μελέτης προτείνονται μέτρα μετριασμού, τα οποία θα εφαρμοστούν από την κατασκευαστική εταιρεία που θα αναλάβει την κατασκευή, ώστε να απαμβλυνθούν κατά το δυνατόν οι έστω και παροδικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Στο συγκεκριμένο σημείο τονίζουμε ιδιαίτερα την μεγάλη εμπειρία στην Ευρώπη της κατασκευάστριας εταιρείας, η οποία αποτελεί το νούμερο ένα τόσο σε κατασκευή μονάδων βιοαερίου όσο και σε εμπειρία. Όλα τα μέτρα, οι δράσεις και οι πρωτοβουλίες που προτείνονται για την ενσωμάτων της περιβαλλοντικής διάστασης κατά την υλοποίηση του έργου αλλά και μετέπειτα της λειτουργίας του, αναλύονται λεπτομερώς στο κεφάλαιο 14 του παρόντος και προέρχονται από τον συνδυασμό της ευρωπαϊκής εμπειρίας και πρακτικής όσο και από τον εναρμονισμό με όλη την ισχύουσα περιβαλλοντική Νομοθεσία Βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις Όπως περιγράφεται αναλυτικότερα στο κεφάλαιο 10 του παρόντος, εξετάσθηκαν λεπτομερώς όλες οι εναλλακτικές λύσεις που υπάρχουν σε εμπορική εφαρμογή και υπάρχει και η αποδεδειγμένη εμπειρία. Οι βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις που εξετάσθηκαν, ως προς τη θέση, το μέγεθος και την κλίμακα, το σχεδιασμό, την τεχνολογία, την παραγωγική διαδικασία καθώς και την διαδικασία κατασκευής του έργου ή της δραστηριότητας, καταλήγουν όλες στο συμπέρασμα, ότι η τεχνολογία της παραγωγή βιοαερίου μέσω της 29

30 τεχνολογίας της Αναερόβιας Χώνευσης αποτελεί την καλύτερη δυνατή λύση, προσφέροντας την καλύτερη λύση τόσο σε οικονομικό, τεχνικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό επίπεδο. Τα οφέλη της τεχνολογίας της Αναερόβιας Χώνευσης και αυτά που προσφέρει αποτελούν την καλύτερη δυνατή λύση τόσο για τον φορέα υλοποίησης, όσο και για το περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής εγκατάστασης. Επίσης πολλαπλά οφέλη θα έχει και η τοπική κοινωνία, τόσο σε επίπεδο διαχείρισης των φυτικών υπολειμμάτων και του κατσίγαρου, όσο και σε επίπεδο ανταποδοτικών εξαιτίας της λήψης του εδαφοβελτιωτικό λιπάσματος και των θέσεων εργασίας που θα δημιουργηθούν Συνοπτική περιγραφή Στόχος, σημασία, αναγκαιότητα και οικονομικά στοιχεία του έργου Συσχέτιση του με άλλα έργο 3.1. Συνοπτική περιγραφή του έργου Η πολιτική της Ευρωπαϊκής Κοινότητας έχει ως αποτέλεσμα τη θέσπιση μέτρων για τη σταδιακή μείωση των ποσοτήτων των οργανικών αποβλήτων που οδηγούνται σε χώρους υγειονομικής ταφής αποβλήτων (ΧΥΤΑ). Πιο συγκεκριμένα, η Οδηγία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας 1999/31/EC, η οποία μεταφέρθηκε στο εθνικό δίκαιο της Ελλάδας ως «Μέτρα και όροι για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων» (ΦΕΚ 1572/2002) θέτει ξεκάθαρους στόχους μείωσης των αποβλήτων που οδηγούνται στους ΧΥΤΑ, ενώ απαγορεύει την εναπόθεση σε αυτούς αποβλήτων όπως ελαιοτριβείων, σφαγείων, τυροκομείων κ.ά. Με βάση αυτή την εθνική νομοθεσία, τα βιοαποικοδομήσιμα απόβλητα πρέπει να μειωθούν στο 75% μέχρι το 2010, στο 50% μέχρι το 2013 και στο 35% μέχρι το Η ποσότητα αυτή, που δε θα οδηγείται στους ΧΥΤΑ, είναι σαφές ότι θα πρέπει να αξιοποιηθεί ενεργειακά και στη συγκεκριμένη περίπτωση η κεντρική μονάδα βιοαερίου είναι η πιο αποτελεσματική λύση. Η αξιοποίηση της ενέργειας των φυτικών υπολειμμάτων στην ευρύτερη περιοχή του έργου και συγκεκριμένα από τα θερμοκήπια, της ελιές και της καλλιέργειες κλπ, μπορεί να πραγματοποιηθεί σε κεντρική μονάδα παραγωγής Βιοαερίου, με την τεχνολογία της Αναερόβιας Χώνευσης, που παράγεται κατά την χώνευση των φυτικών υπολειμμάτων και του κατσίγαρου για την παραγωγή Βιοαερίου, Έπειτα θα παράγεται ηλεκτρική ενέργεια από την καύση του βιοαερίου σε μηχανές εσωτερικής καύσης. Η οικονομική βιωσιμότητα της μονάδας βασίζεται στο γεγονός ότι τα προϊόντα της μονάδος έχουν αναμφισβήτητα εμπορική αξία, αφού εμπίπτουν στις διατάξεις του Νόμου 3851/2010 περί «Επιτάχυνσης της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και άλλες διατάξεις σε θέματα αρμοδιότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής». Η παραγόμενης θερμικής ενέργειας θα χρησιμοποιηθεί στη μονάδα για ιδιοκατανάλωση στις θερμικές κατεργασίες ενδεικτικά θέρμανση χωνευτών, ξήρανση χωνεμένου υπολείμματος. Η κεντρική μονάδα προτείνεται να εγκατασταθεί στην συγκεκριμένη θέση λόγω του δυναμικού των φυτικών υπολειμμάτων που υπάρχει στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και λόγω του μειωμένου κόστος μεταφοράς αυτών, καθώς τα ελαιοτριβεία και οι καλλιέργειες που θα τροφοδοτούν την κεντρική μονάδα, βρίσκονται σε μικρότερη απόσταση από 25 km. Για τη χωροθέτηση της μονάδας συνυπολογίστηκαν όλες οι παράμετροι που επηρεάζουν τη λειτουργία και την απόδοσή της, καθώς επίσης και όλοι οι χωροταξικοί περιορισμοί που προκύπτουν από τους ισχύοντες κανονισμούς και διατάξεις για τη χωροθέτηση των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ο χώρος που επιλέχθηκε να εγκατασταθεί η μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, πληροί όλες τις προϋποθέσεις, καθώς: 30

31 Βρίσκεται σε περιοχή με ευνοϊκά γεωγραφικά χαρακτηριστικά. Στην επιλεγείσα περιοχή υπάρχει εύκολη πρόσβαση, αφού το υφιστάμενο επαρχιακό οδικό δίκτυο, διέρχεται Νότια και παραπλεύρως του γηπέδου εγκατάστασης όπου και θα κατασκευαστεί η είσοδος, χωρίς να απαιτείται περαιτέρω διαμόρφωσή του. Το δίκτυο ηλεκτροδοτήσεως είναι κοντά στη μονάδα σε απόσταση 20m και δεν παρουσιάζει προβλήματα. Ο κοντινότερος οργανωμένος οικιστικός τομέας είναι ο οικισμός της Μακρυλιάς (Βόρεια σε απόσταση περίπου 2 km) Βασικά στοιχεία των φάσεων κατασκευής και λειτουργίας του έργου Η κατασκευή της μονάδας θα εξελιχθεί στις ακόλουθες φάσεις: Χωματουργικές εργασίες διαμόρφωσης του χώρου. Κατασκευαστικές εργασίες ανέγερσης των δεξαμενών υποδοχής των πρώτων υλών και αποθήκευσης υπολειμμάτων ζύμωσης (lagoon). Κατασκευαστικές εργασίες ανέγερσης του αναερόβιων χωνευτών. Κατασκευαστικές εργασίες εγκατάστασης διασωληνώσεων. Κατασκευαστικές εργασίες εγκατάστασης αγωγών μεταφοράς βιοαερίου στην αντλία παραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας. Εργασίες εγκατάστασης του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού. Η συνολική διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών εκτιμάται στους 6 μήνες Απαιτούμενες ποσότητες των πρώτων υλών Οι εισερχόμενες πρώτες ύλες της μονάδας βιοαερίου θα είναι: 1) Στερεά φυτικά υπολείμματα (κηπευτικά, ελιές, φραγκόσυκα κ.α), και 2) Κατσίγαρος από ελαιουργία. Οι ποσότητες των πρώτων υλών που απαιτούνται για την λειτουργιά της μονάδας αναφέροντα στον παρακάτω πινάκα 3.1. Φυτικά υπολείμματα Κατσίγαρος Συνολικό Νωπή μάζα τόνοι / έτος Αποτελεσματική ημερήσια δόση (t/ημέρα) 63,00 46,5 109,5 Πίνακας 3.1: Οι ποσότητες των πρώτων υλών. Η συλλογή των πρώτων υλών θα πραγματοποιείται με φορτηγά κλειστού τύπου είτε βυτία σε ημερήσια βάση σε συνεργασία και συνεννόηση με τους αγρότες και τα ελαιουργία της ευρύτερης περιοχής του Δήμου Ιεράπετρας Μηχανολογικός Εξοπλισμός και η Απαιτούμενες ηλεκτρική ενέργεια Στον παρακάτω πίνακα 3.2. παρουσιάζονται τα τεχνικά χαρακτηριστικά του μηχανολογικού εξοπλισμού της μονάδας και η ηλεκτρική ενέργεια που απαιτείτε για την λειτουργία της. Πίνακας 3.2: Συνολικός εγκαταστημένος μηχανολογικός εξοπλισμός. Εξοπλισμός Κατασκευαστής Τύπος Τάση (Volt) Ισχύς (kw) Ρεύμα (A) Αναδευτήρες δεξαμενής χώνευσης Αναδευτήρας γρήγορος 1 Arnold MD ,5kW 400V 3AC 18,5 39A Αναδευτήρας γρήγορος 2 Arnold MD ,5kW 400V 3AC 18,5 39A Αναδευτήρας αργός 3 Arnold AFG,110,260,52,5,1B,A 400V 3AC 12,6 27A Αναδευτήρας αργός 4 Arnold AFG,110,260,52,5,1B,A 400V 3AC 12,6 27A Easy Lift ELBE Hydraulik 230V AC 1,1 10A Αναδευτήρες δεξαμενής δευτερογενής χώνευσης Αναδευτήρας γρήγορος 1 Arnold MD ,5kW 400V 3AC 18,5 39A Αναδευτήρας γρήγορος 2 Arnold AFG,110,260,52,5,1B,A 400V 3AC 12,6 27A Αναδευτήρας αργός 3 Arnold AFG,110,260,52,5,1B,A 400V 3AC 12,6 27A Easy Lift ELBE Hydraulik 230V AC 1,1 10A Ανεμιστήρες οροφής 31

32 Ανεμιστήρας οροφής δεξαμενής Ventur GSFG-2-133/62-012TEEx 400V 3AC 0,12 0,47A χώνευσης Ανεμιστήρας οροφής δεξαμενής Ventur GSFG-2-133/62-012TEEx 400V 3AC 0,12 0,47A δευτερογενής χώνευσης Αντλίες κυκλοφορίας Αντλία κυκλοφορίας δεξαμενής WILO Wilo Topstars 400V 3AC 0,41 0,78A χώνευσης Αντλία κυκλοφορίας δεξαμενής WILO Wilo Topstars 400V 3AC 0,41 0,78A δευτερογενής χώνευσης Αντλία κυκλοφορίας ΜΣΗΘ WILO Wilo Topstars 400V 3AC 1,5 3,25A Αντλία υποστρώματος 1 Αντλία υποστρώματος 1, κινητήρας Getriebebau Nord SK 132S/4 400V 3AC 7,5 11,4A Siemens Βαλβίδα κίνησης, πλευρά Getriebebau Nord 400V 3AC 0,12 0,6A αναρρόφησης Siemens Βαλβίδα κίνησης, πλευρά πίεσης Getriebebau Nord 400V 3AC 0,12 0,6A Siemens Αντλία λυμάτων ενσιρώματος και ακάθαρτων υδάτων Αντλία λυμάτων ενσιρώματος και WILO TP 80 E 230/40 400V 3AC 5,1 9,5A ακάθαρτων υδάτων Συμπύκνωμα αποστράγγισης 1 Αντλία συμπυκνώματος αποστράγγισης ESPA Acuaria 07N 3 230V AC 0,6 2,8A Συμπύκνωμα αποστράγγισης 2 Αντλία συμπυκνώματος αποστράγγισης ESPA Acuaria 07N 3 230V AC 0,6 2,8A Προ δεξαμενή Αναδευτήρας προδεξαμενής Criman TBM7,5 400V 3AC 7,5 15,8A Αντλία προδεξαμενής Getriebebau Nord SK 132S/4 400V 3AC 5,5 11,1A Siemens Βαλβίδα κίνησης Getriebebau Nord 400V 3AC 0,12 0,6A Τροφοδότης στερεών 1 Υδραυλική αντλία Lammers 12AA 132 M-4 400V 3AC 15 28,6A Οριζόντιος κοχλίας τροφοδοτήσεως 1 Getriebebau Nord SK132M/4 400V 3AC 7,5 14,8A Siemens Οριζόντιος κοχλίας τροφοδοτήσεως 2 Getriebebau Nord SK 132S/4 400V 3AC 5,5 11,4A Οριζόντιος κοχλίας τροφοδοτήσεως 3 Getriebebau Nord SK 100LA/4 400V 3AC 3 Siemens Τροφοδότης στερεών 2 MixBox Αντλία τροφοδοσίας Getriebebau Nord SK33F-132 M/4 400V 3AC 7,5 14,4A MixBox Getriebebau Nord SK 3282AZBH VL- 400V 3AC 7,5 14,4A Siemens 132MH/4 TF Αντλία εκφόρτωσης Getriebebau Nord SK 772,1F160M/4 TF 400V 3AC 11 22A Αντλιοστάσιο Συμπιεστής SBN 350/10/2/50D 400V 3AC 1,5 3,26A Πυρσός έκτακτης ανάγκης Συμπιεστής πυρσού έκτακτης ανάγκης C-Nox 400V 3AC 3,2 7,2A Ξηραντήριο Ανεμιστήρες (5 τεμάχια) 400V 3AC 2,2 Αντλίες (3 τεμάχια) 400V 3AC 2,2 Ενσακισμός Κοχλίας 400V 3AC 4,5 ιαχωριστής Φυγοκεντρικό 400V 3AC 5,5 Παστεριωτής 400V 3AC 32 ΣΥΝΟΛΟ 259, Στόχος σημασία και αναγκαιότητα του έργου Στόχος είναι η εκμετάλλευση του ενεργειακού περιεχομένου των φυτικών υπολειμμάτων για ορθολογική διαχείριση των πόρων, κατά τρόπο που συμβάλλει στο γενικότερο περιορισμό της ρύπανσης της ατμόσφαιρας, του υπεδάφους και των υδάτινων πόρων, λόγω της αντικατάστασης της παραγόμενης ενέργειας από συμβατικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής. Η υλοποίηση της συγκεκριμένης επένδυσης έχει ιδιαίτερη σημασία, τόσο για την τοπική κοινωνία, όσο και για την εθνική οικονομία. Τα οφέλη από την κατασκευή και λειτουργία της προτεινόμενης εγκατάστασης είναι πολλαπλά. 32

33 Η αναγκαιότητα της συγκεκριμένης επένδυσης είναι εμφανής, δεδομένης της συνεισφοράς της στην εθνική προσπάθεια για περαιτέρω ανάπτυξη και υλοποίηση έργων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, καθώς και των δεσμεύσεων της χώρας μας σύμφωνα με τις διατάξεις του Πρωτοκόλλου του Κιότο και ειδικότερα, της Οδηγίας 2001/77/EΚ «Για την προαγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας» (OJ L283/ ). Οι στόχοι αυτοί είναι συμβατοί με τις διεθνείς απαιτήσεις της χώρας, που απορρέουν από το Πρωτόκολλο του Κιότο, που υπογράφτηκε το Δεκέμβριο του 1997 στη σύμβαση πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την αλλαγή του κλίματος. Το πρωτόκολλο του Κιότο προβλέπει για την Ελλάδα συγκράτηση του ρυθμού αύξησης κατά το έτος 2010 του CO2 και άλλων αερίων που επιτείνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, κατά 25% σε σχέση με το έτος βάση Με δεδομένο ότι κατά το έτος 2010 η ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας προβλεπόταν πως θα έφτανε τις 72 TWh, υπάρχει ανάγκη συμμετοχής, των εν λόγω μη συμβατικών ενεργειακών πηγών, σε επίπεδο τάξης 14 TWh. Συνοψίζοντας, το έργο θα οδηγήσει στα ακόλουθα οφέλη: Αύξηση του δυναμικού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και ενίσχυση των τοπικών δικτύων. Εκμετάλλευση μιας ανανεώσιμης πηγής ενέργειας. Μείωση εκπομπών αερίων ρύπων στην ατμόσφαιρα. Αποκεντρωμένη περιφερειακή ανάπτυξη. Απεξάρτηση από εισαγόμενες συμβατικές πηγές ενέργειας. Συμμόρφωση με τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνεισφορά στην επίτευξη των εθνικών δεσμεύσεων σχετικά με την περαιτέρω διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας. Εξοικονόμηση εθνικών πόρων λόγω της αποφυγής αγοράς δικαιωμάτων ρύπων, μέσω της αποφυγής εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, ή καταβολής των σχετικών προστίμων που προβλέπονται από την Οδηγία 2003/67. Σύμφωνα με τον πίνακα 3.3 που ακολουθεί, η παραγωγή 1MWh από ΑΠΕ οδηγεί σε εξοικονόμηση ποσοτήτων συμβατικών καυσίμων (πετρελαίου, λιγνίτη ή φυσικού αερίου), και, κατά συνέπεια, αποφεύγεται η αντίστοιχη έκλυση πρόσθετων ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα στο περιβάλλον. Συμβατικό καύσιμο Εξοικονομούμενη ποσότητα καυσίμου Αποφυγή εκπομπών CO2 Λιγνίτης kg kg Φυσικό αέριο 181 Νm³ 353 kg Βαρύ πετρέλαιο (μαζούτ ΧΘ) 200 kg kg Πίνακας 3.3: Εξοικονομούμενες ποσότητες συμβατικών καυσίμων από τη χρήση ΑΠΕ. Ειδικότερα, το συγκεκριμένο έργο αναμένεται να έχει κυρίως θετικές επιπτώσεις για το περιβάλλον. Οι βασικότερες από αυτές είναι οι ακόλουθες: Παραγωγή καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας, ικανής να τροφοδοτήσει πάνω από 400 νοικοκυριά για όλο το χρόνο. Τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από συμβατικά καύσιμα (πετρέλαιο κ.λπ.) θα καταναλώσουν λιγότερους τόνους ισοδύναμου πετρελαίου προς όφελος της εθνικής οικονομίας. Θα μειωθούν οι εκπεμπόμενοι ρύποι CO2, SO2, SO4, NOx και αιωρούμενων σωματιδίων (τέφρας). Η μείωση των παραπάνω ρύπων, θα συμβάλει στην καταπολέμηση του φαινομένου του θερμοκηπίου, που επιδρά δραματικά στις κλιματολογικές συνθήκες του πλανήτη. 33

34 Επίσης, το προτεινόμενο έργο θα συνεισφέρει στην ικανοποίηση του εθνικού στόχου, σύμφωνα με την Κοινοτική Οδηγία 28/2009, που είναι το μερίδιο ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας το 2020 να ανέλθει σε 18%. Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση 19598/2010 για την επιδιωκόμενη αναλογία εγκατεστημένης ισχύος και την κατανομή της στο χρόνο μεταξύ των διαφόρων τεχνολογιών ΑΠΕ, ισχύει ο ακόλουθος πίνακας. Πιο συγκεκριμένα, αναφορικά με την τεχνολογία της βιομάζας-αερίου η εγκατεστημένη ισχύς είναι 46 ΜW (ΛΑΓΗΕ Μάιος 2013) ενώ το προτεινόμενο έργο σαφώς θα συνεισφέρει στην ικανοποίηση του στόχου των 200 ΜW που προβλέπει η εθνική στρατηγική έως το Παράλληλα, η εν λόγω επένδυση θα συμβάλλει στη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας μας, με ταυτόχρονη αξιοποίηση του τεράστιου δυναμικού της σε ΑΠΕ. Στο σημείο αυτό, πρέπει να επισημανθεί η ιδιαίτερη σημασία της προτεινόμενης επένδυσης αναφορικά με την προσέλκυση μεγάλης κλίμακας επενδύσεων στη χώρα μας. Η προτεινόμενη μονάδα θα λειτουργεί καθ όλη τη διάρκεια του έτους, συνεισφέροντας έτσι στην εξομάλυνση των αιχμών φορτίου, στην αποφυγή black-out και στη μείωση του συνολικού κόστους της ηλεκτροπαραγωγής (δεδομένου ότι η κάλυψη αυτών των αιχμών είναι ιδιαίτερα δαπανηρή). Ειδικότερα επιτυγχάνεται η κεντρική διαχείριση, ανακύκλωση των φυτικών υπολειμμάτων και των υγρών αποβλήτων των ελαιοτριβείων 2 φασικών και 3 φασικών Ιστορική εξέλιξη του έργου Ο Φορέας έχει υποβάλλει στην ΔΕΔΔΗΕ/ΔΔΝ την υπό αριθμό ΑΡ.ΠΡΩΤ. 686/ αίτηση για χορήγηση προσφοράς σύνδεσης για σταθμό βιοαέριο ισχύος 1000Kw Οικονομικά στοιχεία έργου Τιμολόγηση Ενέργειας Η τιμολόγηση της ενέργειας που παράγεται από σταθμούς βιοαερίου (άρθρο 13, παράγραφος 1 του Νόμου 3468/2006, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 5, παράγραφος 2 του Νόμου 3851/2010, όπως τροποποιήθηκε με την ΥΠΟΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ ΙΓ.5 του τον Νόμο 4254/2014 ΦΕΚ Α 85/ ), υπάγεται στην κατηγορία 17 Βιοαέριο που προέρχεται από την Αναερόβια Χώνευση βιομάζας (ενεργειακών καλλιεργειών, ενσιρωμάτων χλωρής νομής γεωργικών καλλιεργειών, κτηνοτροφικών και αγροτοβιομηχανικών οργανικών υπολειμμάτων & αποβλήτων, αποβλήτων βρώσιμων ελαίων και λιπών, ληγμένων τροφίμων) και αξιοποιείται από σταθμούς με εγκατεστημένη ισχύ <= 3MW. Άρα η τιμολόγηση της παραγόμενης ενέργειας ανέρχεται στα 220 /ΜWh, και η σύμβαση πώλησης ισχύει για 20έτη. 34

35 Οικονομικά στοιχειά Για την συγκεκριμένη επένδυση τα βασικά οικονομικά δεδομένα έχουν ως εξής: Ονομαστική ισχύς εγκατάστασης: 1 Mw. Συνολικό κόστος επένδυσης: Οικονομική διάρκεια ζωής της επένδυσης: 20 έτη. Για τον υπολογισμό του κόστους επένδυσης, καθώς και του κόστους προμήθειας, μεταφοράς και του εξοπλισμού λήφθηκαν υπόψη προσφορές από τους αντίστοιχους προμηθευτές, με μεγάλη εμπειρία στην κατασκευή μονάδων βιοαερίου. Για τα έργα πολιτικού μηχανικού έγινε εκτίμηση του κόστους κατασκευής λαμβάνοντας υπόψη ανάλογης φύσης έργα, ενώ επίσης λήφθηκαν υπόψη προσφορές από υπεργολάβους κατασκευαστές της περιοχής. Οι δαπάνες σύνδεσης έχουν υπολογιστεί σύμφωνα με τις τιμές που χρεώνει η ΔΕΗ για τις γραμμές σύνδεσης (δίκτυο μέσης τάσης) και τα ισχύοντα στην αγορά για τον λοιπό εξοπλισμό σύνδεσης. Τέλος, έχουν ληφθεί υπόψη δαπάνες για την ανάπτυξη του εγχειρήματος (συμπεριλαμβανομένου του κόστους για μελέτες και αμοιβές συμβούλων), όπως επίσης και οι δαπάνες για την μίσθωση του οικοπέδου όπου θα εγκατασταθεί η μονάδα και οι οποίες έχουν ήδη πραγματοποιηθεί. ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΚΤΙΡΙΑΚΑ-ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΥ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΥΠΟΔΟΜΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΑΜΟΙΒΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΣΥΝΔΕΟΜΕΝΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ Πίνακας 3.4: Οικονομικά στοιχεία κόστους κατασκευή Σύντομη περιγραφή λειτουργίας της μονάδας Η μονάδα βιοαερίου αποτελείται από το χώρο υποδοχής της πρώτης ύλης, το χώρο προαποθήκευσης, τις δεξαμενές χώνευσης (πρωτογενούς και δευτερογενούς), τη μονάδα συμπαραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας (ΣΗΘ), τον πυρσό εκτάκτου ανάγκης και το μετασχηματιστή τάσης. 35

36 Υγρά Υποδοχή Πρώτης ύλης Προδεξαμενή Ενσίρωση Πρωτογενής Χώνευση Δευτερογενής Χώνευση Ξύρανση υπολειμάτων χώνευσης Στερεά Προς Ηλεκτρικό Δίκτυο Υποσταθμός ΣΗΘ Πυρσός Εκτάκτου Ανάγκης Πρώτη ύλη Βιοαέριο Θερμότητα Ηλεκτρική ενέργεια Διάγραμμα ροής εγκατάστασης βιοαερίου. Αρχικά οι πρώτες ύλες διαχωρισμένες από τα σημεία παραλαβής σε υγρές και στερεές φθάνουν στον χώρο υποδοχής. Οι στερεές πρώτες ύλες μεταφέρονται στο χώρο ενσίρωσης από όπου με κατάλληλο σύστημα τροφοδοσίας τροφοδοτούν τις δεξαμενές πρωτόγεννους χώνευσης. Αντιστοίχως οι υγρές πρώτες ύλες μεταφέρονται μέσω αντλιών σε μία δεξαμενή αποθήκευσης (προδεξαμενή) από την οποία γίνεται επίσης τροφοδοσία των δεξαμενών πρωτόγεννους χώνευσης. Η δεξαμενή δευτερογενούς χώνευσης τροφοδοτείται από τις δεξαμενές πρωτογενούς χώνευσης. Από το χώρο ενσίρωσης το υγρό υπόλειμμα στραγγίσεις τροφοδοτείται στις δεξαμενές χώνευσης. Το παραγόμενο βιοαέριο τόσο από την πρωτογενή όσο και από τη δευτερογενή χώνευση συλλέγεται αφού περάσει από ένα μηχανισμό αποθείωσης, ο οποίος είναι εγκατεστημένος στις οροφές των δεξαμενών, συλλέγεται και οδηγείται προς τη μονάδα συμπαραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας. Στην περίπτωση βλάβης της μονάδας συμπαραγωγής το βιοαέριο οδηγείται στο πυρσό καύσης εκτάκτου ανάγκης όπου γίνεται καύση του παραγόμενου αερίου με ασφαλή τρόπο. Θερμική ενέργεια μεταφέρεται από την μονάδα συμπαραγωγής προς τις δεξαμενές πρωτογενούς και δευτερογενούς χώνευσης για την θέρμανση τους καθώς η διαδικασία της αναερόβιας χώνευσης είναι μεσόφιλη και απαιτεί θερμοκρασία o C περίπου. Η περίσσεια θερμικής ενέργειας χρησιμοποιείται για την ξήρανση του χωνεμένου υπολείμματος. Η ηλεκτρική ενέργεια της μονάδας συμπαραγωγής μεταφέρεται προς τον μετασχηματιστή ανύψωσης τάσης για την διασύνδεση της μονάδας στο ηλεκτρικό δίκτυο μέσης τάσης. Επίσης ηλεκτρική ενέργεια διανέμεται στα διάφορα τμήματα της εγκατάσταση για την τροφοδοσία του μηχανολογικού εξοπλισμού της (αναδευτήρες, αντλίες, συστήματα τροφοδοσίας κ.λ.π.). Τα υπολείμματα από τη διαδικασία της χώνευσης μεταφέρονται στον χώρο ξήρανσης. Μετά από τη διαδικασία αυτή τα υπολείμματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή λιπάσματος στερεής μορφής ή να χρησιμοποιηθούν ως εδαφοβελτιωτικό σε αγροτικές εκτάσεις που χρήζουν εξισορρόπησης θρεπτικών ουσιών και αυτές των προμηθευτών της ως ανταπόδοση 36

37 3.9. Συσχέτιση του έργου με άλλα έργα ή δραστηριότητες Υπάρχει άμεση συσχέτιση του έργου με τις δραστηριότητες της γύρω περιοχής, αφού στην νότια πλευρά του ακινήτου συνορεύει το πρώην ΧΥΤΑ Ιεράπετρας και το πυρηνελαιουργείο. Επίσης υπάρχουν πολλά στρέμματα από Ελιές και θερμοκήπια με πολύ μεγάλη ποσότητα από φυτικά υπολείμματα, υπάρχουν και πολλά ελαιουργεία από τα γύρο χωριά με μεγάλη ποσότητα κατσίγαρου, όπου μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν πρώτες ύλες για τη μονάδα βιοαερίου. Επιπλέον από τις διαδικασίες παραγωγής του βιοαερίου υπάρχει και ένα δευτερεύων προϊόν, το χωνεμένο υπόλειμμα, το οποίο λόγω της περιεκτικότητάς του σε θρεπτικές ουσίες είναι ιδανικό για χρήση ως εδαφοβελτιωτικό. Το παραπάνω εναρμονίζεται πλήρως με την οδηγία 2008/98/ΕΚ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, τον κανονισμό 1069/2009 (που αντικατέστησε τον 1774/2002), με τον κανονισμό 142/2011 για την εφαρμογή του 1069/2009 καθώς και με την Α.Π.: οικ με θέμα «Περιβαλλοντική αδειοδότηση μονάδων παράγωγης ηλεκτρική και θερμικής ενέργειας με χρήση βιοαερίου που προέρχεται από αναερόβια επεξεργασία βιομάζας». Συγκεκριμένα, στο άρθρο 3 του κανονισμού 1069/2009, ως «οργανικό λίπασμα» και «βελτιωτικό εδάφους», ορίζονται τα υλικά ζωικής προέλευσης που χρησιμοποιούνται για την συντήρηση ή τη βελτίωση της τροφής των φυτών και φυσικοχημικών ιδιοτήτων και της βιολογικής δραστηριότητας των εδαφών, μεμονωμένα ή σε συνδυασμό μεταξύ τους. Αυτά είναι δυνατόν να περιλαμβάνουν κόπρο, μη ανοργανοποιημένο γκουανό, περιεχόμενο του πεπτικού συστήματος, λίπασμα και κατάλοιπα διάσπασης. Επίσης στο άρθρο 13 του ιδίου κανονισμού, αναφέρεται ρητά ότι τα υλικά της κατηγορίας 2 και ειδικότερα ο κόπρος μπορούν να λιπασματοποιούνται ή να μετασχηματίζονται στο βιοαέριο. Για τα ίδια υλικά, στο άρθρο 16 αναφέρεται ότι, μετά από έγκριση της δημόσιας αρχής, μπορούν να χρησιμοποιούνται για την παρασκευή και τη διασπορά στο έδαφος βιοδυναμικών παρασκευασμάτων. Επιπλέον, στο άρθρο 32 του ίδιου κανονισμού αναφέρεται ρητά ότι τα κατάλοιπα διάσπασης από μετασχηματισμό σε βιοαέριο ή το λίπασμα, μπορούν να διατεθούν στην αγορά και να χρησιμοποιηθούν ως οργανικά λιπάσματα ή βελτιωτικά εδάφους Κατάσταση Περιβάλλοντος 4.1. Μη βιοτικά χαρακτηριστικά Κλιματολογικά και βιοκλιματικά χαρακτηριστικά Πλήρη στοιχεία κλιματολογικών συνθηκών που επικρατούν στον Δήμο της Ιεράπετρας καταγράφονται από την εθνική μετρολογική υπηρεσία (ΕΜΥ). Με τα δεδομένα, προκύπτει ότι το κλίμα στην ευρύτερη περιοχή της Ιεράπετρας κατατάσσεται στο τυπικό μεσογειακό με κύρια χαρακτηριστικά το χαμηλό ύψος βροχοπτώσεων, τη μακρά περίοδο ανομβρίας, τις υψηλές θερμοκρασίες, και τη μεγάλη διάρκεια και ένταση των ανέμων, με χειμώνα ήπιο. Αναλύοντας τα στοιχεία του σταθμού παρατηρούμε ότι η Απόλυτη μέγιστη θερμοκρασίας είναι 41,0 C και η απόλυτη ελάχιστη θερμοκρασίας είναι 0,0 C. 37

38 1 ο Εξάμηνο ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ Ελάχιστη Μηνιαία Θερμοκρασία Μέση Μηνιαία Θερμοκρασία Μέγιστη Μηνιαία Θερμοκρασία ο Εξάμηνο ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ Ελάχιστη Μηνιαία Θερμοκρασία Μέση Μηνιαία Θερμοκρασία Μέγιστη Μηνιαία Θερμοκρασία Η σχετική υγρασία κατά τη διάρκεια του έτους κυμαίνεται μεταξύ των τιμών 74,3% και 49,4% με ελάχιστες τιμές κατά τους θερινούς μήνες και μέγιστες τιμές κατά τους χειμερινούς. 1 ο Εξάμηνο ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ Μέση Μηνιαία Υγρασία ο Εξάμηνο ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ Μέση Μηνιαία Υγρασία

39 Η σχετική βροχόπτωση κατά τη διάρκεια του έτους κυμαίνεται μεταξύ των τιμών 110,1 mm και 0,2 mm με ελάχιστες τιμές κατά τους θερινούς μήνες και μέγιστες τιμές κατά τους χειμερινούς. 1 ο Εξάμηνο ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ Μέση Μηνιαία Βροχόπτωση Συνολικές Μέρες Βροχής ο Εξάμηνο ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ Μέση Μηνιαία Βροχόπτωση Συνολικές Μέρες Βροχής Όσον αφορά την διεύθυνση και την ταχύτητα των ανέμων παρατηρείται ότι μεγαλύτερη ετήσια συχνότητα εμφάνισης έχουν οι βορειοδυτική άνεμοι κλίμακας 6,4 kt και 10,4 kt. Η μεγαλύτερη ταχύτητα των ανέμων που καταγράφεται με τη μικρότερη ωστόσο ετήσια συχνότητα στο υψόμετρο του μετεωρολογικού σταθμού είναι κλίμακας 13 kt. 1 ο Εξάμηνο ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ Μέση Μηνιαία Διεύθυνση Ανέμων Β Β Β Β Β Β Μέση Μηνιαία Ένταση Ανέμων ο Εξάμηνο ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ Μέση Μηνιαία Διεύθυνση Ανέμων Β Β Β Β Β Β Μέση Μηνιαία Ένταση Ανέμων

40 Μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά Η μορφολογία της περιοχής είναι πεδινή με ήπιες κλίσεις. Η κλάση της ποικιλίας του τοπίου είναι Γ δηλαδή το ανάγλυφο έχει κλίσεις κυρίως έως 35 ο, τα πρανή και οι βραχώδης σχηματισμοί είναι μικροί και σχεδόν απαρατήρητοι. Η βλάστηση είναι συνεχής χωρίς ξέφωτα και χωρίς υποροφο ενώ υπάρχουν εποχιακοί ξεροπόταμοι και μικρά ρέματα και ίσως διαβρώσεις ή αποθέσεις Γεωλογία, τεκτονικά και εδαφολογικά χαρακτηριστικά Στην περιοχή της Σητείας εμφανίζονται οι βασικές αλπικές ενότητες της Κρήτης, που είναι οι «Πλακωδών Ασβεστολίθων», «Φυλλιτών Χαλαζιτών», «Τρίπολης» και «Μαγκασά». Επίσης, περιλαμβάνει μεγάλες ιζηματογενείς σειρές από τις μεταλπικές ενότητες και ειδικότερα πετρώματα των περιόδων «μειόκαινο», «πλειόκαινο» και «πλειστόκαινο». Η ενότητα των «Πλακωδών Ασβεστόλιθων», γνωστή και ως «Plattenkalk» ή ως «Μάνης Κρήτης» είναι η σχετικά αυτόχθονη της Κρήτης με την έννοια ότι βρίσκεται τοποθετημένη στη βάση του οικοδομήματος των αλλεπάλληλων τεκτονικών καλυμμάτων που δομούν τη μεγαλόνησο. Μία ποικιλία διαφορετικών γεωλογικών σχηματισμών εντάσσονται σε αυτήν την ενότητα, συμπεριλαμβανομένων μεταδολομιτών, μαρμάρων, μετακλαστιτών, στρωματολιθικού δολομίτη, πλακωδών μαρμάρων και μεταφλύσχη, όμως στην περιοχή της Σητείας αντιπροσωπεύεται από τους καθαυτούς πλακώδεις ασβεστόλιθους. Ειδικότερα, πρόκειται για πελαγικούς, λεπτοστρωματώδεις μεταμορφωμένους ασβεστόλιθους (μάρμαρα) με πυκνά και εντόνως αισθητά τα επίπεδα στρώσεως. Η ενότητα των Φυλλιτών Χαλαζιτών περιλαμβάνει μεταμορφωμένα πετρώματα κυανοσχιστολιθικού τύπου και βρίσκεται τεκτονικώς επωθημένη πάνω στην προηγούμενη. Εκτός από μεταμορφωμένα, τα πετρώματα της ενότητας αυτής είναι και εντόνως τεκτονισμένα. Τα πετρώματα έχουν ηλικία σχηματισμού από το ανώτερο πέρμιο έως το κάρνιο και έχει διαπιστωθεί ηλικία μεταμόρφωσης κυανοσχιστολιθικού τύπου με γλαυκοφανή, καρφόλιθο και χλωριτοειδή ηλικίας Ανω Ολιγοκαίνου / Κάτω Μειοκαίνου (~20 εκατ. χρόνια). Τα πετρώματα της ενότητας Τρίπολης, τα οποία διακρίνονται σε τρείς κύριες κατηγορίες: Την αργιλοσχιστολιθική σειρά Τα ασβεστολιθικά πετρώματα και Τον φλύσχη Η αργιλοσχιστολιθκή σειρά (στρώματα Ραβδούχα) έχουν ηλικία Άνω Τριαδικό και αποτελείται από αργιλικούς σχιστόλιθους και ιζήματα μαζί με μαύρους δολομίτες, η οποία όμως δεν εμφανίζεται στην περιοχή της Σητείας. Οι ασβεστόλιθοι έχουν ηλικία σχηματισμού από το μέσο Τριαδικό έως το ανώτερο Ηώκαινο, έχουν σχηματιστεί σε περιβάλλον ρηχής θάλασσας (νηρητικοί) και περιέχουν πλήθος χαρακτηριστικών απολιθωμάτων. Παρουσιάζουν δε πολύ έντονα φαινόμενα καρστικής διάβρωσης φιλοξενώντας σχεδόν το σύνολο των καρστικών γεωμορφών όπως τα σπήλαια και τα φαράγγια, ενώ δημιουργούν τους υδροφόρους ορίζοντες της περιοχής. Η επαφή τους με την αργιλοσχιστολιθική σειρά είναι στα περισσότερα σημεία τεκτονική (ρήγμα αποκόλλησης) παρόλο που εντάσσονται στην ίδια ενότητα. Στη μετάβαση από την κλαστική στην ανθρακική σειρά παρατηρούνται λεπτά στρώματα δολομιτών που παρεμβάλλονται μεταξύ σχιστολίθων. Χαρακτηριστικά είναι επίσης τα πετρώματα του φλύσχη που αποτελούνται από ψαμμίτες, κροκαλλοπαγή, αργίλους και άμμους, που δημιουργήθηκε στο ανώτερο Ηώκαινο. 40

41 Η ενότητα της Μαγκασά αντιστοιχεί στην ενότητα Πίνδου της υπόλοιπης Κρήτης. Περιλαμβάνει πελαγικούς ανοιχτόχρωμους ασβεστόλιθους (μικρολατυποπαγείς και ωολιθικούς) οι οποίοι έχουν ηλικία σχηματισμού από το μέσο Ιουρασικό έως το ανώτερο Ηώκαινο. Στην Κρήτη υπάρχει μια μεγάλη ανομοιογένεια πετρωμάτων. Στην Ανατολική Κρήτη επικρατούν κατά κύριο λόγο τα ασβεστολιθικά πετρώματα που προέρχονται από την διάβρωση και αποσύνθεση ασβεστόλιθων. Έτσι και στην επαρχεία της Σητείας το χώμα δημιουργήθηκε από πετρώματα ασβεστόλιθων. Είναι πλούσιο σε περιεκτικότητα καλίου και ανθρακικού ασβεστίου, το οποίο όμως κατά την γνώμη ορισμένων ειδικών μειώνει την δυνατότητα εφοδιασμού των φυτών με φώσφορο. Όσον αφορά τα μεταλλεύματα, η περιοχή έχει κοιτάσματα λιγνίτη αλλά χωρίς εκμετάλλευση. Στην περιοχή που θα κατασκευαστή η μονάδας το έδαφος είναι Messara basin, βλέπε Εικόνα 4.7. Εικόνα 4.7: Το οικοδόμημα των καλυμμάτων της Κρήτης Σεισμικότητα Σύμφωνα με το νέο χάρτη ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας του Ελληνικού Αντισεισμικού Κανονισμού, ΕΑΚ-2000 όπως αυτός τροποποιήθηκε με την Υ.Α. Δ17Α/115/9/ΦΝ275/2003, το σύνολο της νήσου κατατάσσεται στην κατηγορία ΙΙ Ζωνών Σεισμικής Επικινδυνότητας (μέση σεισμική επικινδυνότητα). Στη παρακάτω Εικόνα 17.6 στο κεφάλαιο 17 απεικονίζετε ο χάρτης σεισμικής επικινδυνότητας. Η αναμενόμενη σεισμική επιτάχυνση για την κατηγορία ΙΙ δίνεται από τη σχέση: Α = α. g όπου g: επιτάχυνση βαρύτητας και α: 0,24 για τη ζώνη ΙΙ σεισμικής επικινδυνότητας. 41

42 Εικόνα 4.2: Χάρτης σεισμικής επικινδυνότητας Φυσικό περιβάλλον Γενικά στοιχειά Γεωγραφικά χαρακτηριστικά Δήμου Ιεράπετρας Η επαρχεία της Ιεράπετρας είναι η κεντρική επαρχία του Νομού Λασιθίου έχει το όνομα της από τη μεγαλύτερη πόλη του, την Ιεράπετρα. Ορεινή στο μεγαλύτερο μέρος της περιλαμβάνει τον ισθμό της Ιεράπετρας που αποτελεί και το μόνο εύκολο σημείο επικοινωνίας (12 km) ανάμεσα στο Κρητικό και το Λιβυκό πέλαγος. Ο ισθμός χωρίζεται από τους λόφους της Επισκοπής σε βόρειο και νότιο τμήμα. Και στα δύο αναπτύχθηκαν σημαντικά κέντρα πολιτισμού στα μινωικά χρόνια (Γουρνιά, Βασιλική στο βόρειο και Μύρτος στο νότιο). Δάσος του Σελάκανου Η περιοχή του Σελάκανου είναι μια ορεινή περιοχή στα βορειοδυτικά όρια του Δήμου Ιεράπετρας και αποτελεί ένα από τα ομορφότερα και σπουδαιότερα διασωζόμενα οικοσυστήματα του νησιού, καθώς και ένα σημαντικό πευκόδασος για όλη τη Μεσόγειο. Μέρος της περιοχής καλύπτεται από δάσος κυρίως τραχείας πεύκης, ένα πολύ ανθεκτικό είδος που αντέχει την εξάμηνη ξηρασία και ευδοκιμεί και σε βραχώδες έδαφος. Συναντώνται, επίσης και άλλα είδη όπως είναι ο δενδρώδης πρίνος, κυπαρίσσι, σφένδαμος, πλάτανος κ.α. 42

43 Τεχνητή λίμνη Μπραμιανών Ιεράπετρας Η τεχνητή λίμνη Μπραμιανών κατασκευάστηκε για να καλύψει τις ανάγκες άρδευσης των καλλιεργούμενων στρεμμάτων της ευρύτερης περιοχής Ιεράπετρας και αποπερατώθηκε το Βρίσκεται βορειοδυτικά της πόλης της Ιεράπετρας, σε απόσταση 5km, στον δρόμο προς Καλαμαύκα. Έχει συνολική επιφάνεια 1050 στρέμματα και η χωρητικότητά της σε νερό είναι m³. Η έκταση των 1350 στρεμμάτων ανήκει στο Δημόσιο, ενώ τη διαχείριση του υδάτινου δυναμικού έχει ο ΤΟΕΒ Ιεράπετρας. Νησί Χρυσή (ή Γαϊδουρονήσι) Βρίσκεται 8 μίλια νότια της Ιεράπετρας. Οι Γεραπετρίτες την αποκαλούν απλώς «Νησί» καθώς υπάρχει μια ιδιαίτερη σχέση μεταξύ τους, μια σχέση που χάνεται μέσα στο χρόνο. Για πέντε μήνες, από τα μέσα Μαΐου μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου, υπάρχουν καθημερινά δρομολόγια μικρών επιβατηγών σκαφών, που αναχωρούν από το λιμάνι της Ιεράπετρας με προορισμό το νησί. Το Φαράγγι του Χα Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ανάγλυφου της περιοχής είναι το φαράγγι του Χα. Θεωρείται ένα από τα αγριότερα φαράγγια της Ελλάδας, ένα σπάνιο μορφολογικό φαινόμενο της φύσης, που μόνο ένας ενδογενής παράγοντας, όπως ο τεκτονισμός θα μπορούσε να δημιουργήσει. Η ονομασία του πιθανόν προέρχεται ετυμολογικά από το ρήμα «χάσκω», που σημαίνει σχηματίζω χάσμα, άνοιγμα. Τo Φαράγγι της Σαρακίνας Δυτικά της Ιεράπετρας και σε απόσταση 20 km βρίσκεται το παραδοσιακό χωριό των Μύθων. Σε μικρή απόσταση από αυτό αρχίζει το φαράγγι της Σαρακίνας ή του Σαραντάπηχου κατά τους ντόπιους. Κατά το μύθο ο Σαραντάπηχος (γίγαντας, γιός του Δία) περνώντας από το βουνό έσκυψε για να πιει νερό από το ποτάμι. Η μακριά του γενειάδα έσχιζε το βουνό στα δύο και δημιουργήθηκε το φαράγγι. Το Φαράγγι του Χαυγά Το φαράγγι του Χαυγά είναι ένας πολύ ιδιαίτερος τόπος με εξωτική ομορφιά και σπάνια γεωλογικά χαρακτηριστικά. Βρίσκεται κοντά στο χωριό Καλαμαύκα σε απόσταση 12 km από την Ιεράπετρα και σε υψόμετρο 480m. Είναι εύκολα προσβάσιμο και η διάσχισή του ευχάριστη και ξεκούραστη. Αν και οι τελευταίες πυρκαγιές έχουν αφανίσει το μεγαλύτερο μέρος από το όμορφο πευκοδάσος που υπήρχε στο φαράγγι, τα εναπομείναντα πεύκα μπονσάι που επιβίωσαν στις μικρές σχισμές των βράχων αποζημειώνουν τον επισκέπτη. Φαράγγι του Μέσονα Το Φαράγγι του Μέσονα έχει μήκος 4km και καταλήγει στο χωριό Κερατόκαμπος του Δήμου Βιάννου. Απαιτεί καλή φυσική κατάσταση αλλά η διαδρομή είναι φανταστική αφού θα διασχίσετε το πιο εντυπωσιακό σημείο των βουνών της Βίανου. Και πιο συγκεκριμένα ξεκινάει λίγο πιο κάτω από το ξωκλήσι της Αγ. Κυριακής και στην τοποθεσία αυτή βρίσκεται και μια αρκετά μεγάλη πεδιάδα που συλλέγει νερό από τους πρόποδες του όρους Δίκτη Ειδικές φυσικές περιοχές Αξιόλογα Οικοσυστήματα Η προστασία της χλωρίδας και της πανίδας διαφέρει από χώρα σε χώρα, τόσο ως προς τα διάφορα είδη φυτών και ζώων, όσο και ως προς τα μέσα προστασίας, δηλαδή τη νομοθεσία. Ήταν κοινή διαπίστωση ότι η γενική κατάσταση διατήρησης και προστασίας ενός μεγάλου αριθμού οικοτόπων και ειδών επιδεινώνεται προοδευτικά, με κίνδυνο να οδηγηθούμε σε μια μη αναστρέψιμη απώλεια για την βιοποικιλότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για την πρόληψη αυτού του κινδύνου, η οδηγία 92/43 προέβλεψε την ίδρυση ενός ευρωπαϊκού οικολογικού 43

44 δικτύου για τα κράτη μέλη της Ε.Ε., το οποίο θα περιλαμβάνει και θα συνδέει τους χώρους στους οποίους εμφανίζονται αυτοί οι ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος τύποι οικοτόπων και αυτά τα ενδιαφέροντα ή απειλούμενα είδη φυτών και ζώων. Έτσι προέκυψε το δίκτυο ΦΥΣΗ 2000 (Natura 2000). Στην περιοχή του Δήμου Ιεράπετρας υπάρχουν τρεις περιοχές που έχουν προταθεί για ένταξη στο δίκτυο ΦΥΣΗ Πρόκειται για την περιοχή του Σελάκανου (GR ), για τη Νήσο Χρυσή (GR ) και για το όρος Θρυπτή με τη γύρω περιοχή (GR ). Και οι τρεις αυτές περιοχές που ανήκουν στο Δήμο Ιεράπετρας εμφανίζουν προβλήματα στη διαχείρισή τους και κατ επέκταση και στη διατήρησή τους. Η περιοχή του Σελάκανου ταλανίζεται από την υπέρμετρη μελισσοκομία, η Χρυσή ταλαιπωρείται από την άναρχη τουριστική εκμετάλλευση και η Θρυπτή βασανίζεται από την ανεξέλεγκτη βόσκηση. Η περιοχή μελέτης δεν περιλαμβάνεται στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών NATURA Οι πιο κοντινές περιοχές που είναι ενταγμένες στο εν λόγω δίκτυο είναι στα ανατολικά σε απόσταση περίπου 14 km το «Όρος Θρυπτή» (με κωδικό GR ), δυτικά και σε απόσταση περίπου 20 km το Όρος «Δίκτη: Οροπέδιο Λασιθίου, Καθαρό, Σελένα, Κράσι, Σελάκανος, Χαλασμένη Κορυφή» (με κωδικό GR ) και η περιοχή «Λάζαρος κορυφή Μαδάρα Δίκτυς» (με κωδικό GR ), όπως η «Νοτιοδυτική Θρυπτή Κουφωτό» (με κωδικό GR320014) σε απόσταση 10 km βορειοανατολικά. Οι παραπάνω περιοχές ανήκουν στις Ζώνες Ειδικής Προστασίας για την Ορνιθοπανίδα. Εικόνα 4.3: Περιοχές NATURASCI, SAC, SPA Περιγραφή του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής μελέτης Η βλάστηση της περιοχής, ως αποτέλεσμα των επικρατούντων κλιματοεδαφικών παραγόντων και πάσης φύσεως ανθρωπογενών επιδράσεων, μπορεί να υπαχθεί στην θερμομεσογειακές διάπλαση (Oleo Ceratonion Ανατολικής Μεσογείου. Βλέπε Εικόνα 4.4. Στην Ζώνη αυτή το κλίμα της περιοχής προσομοιάζει στον τύπο του Μεσογειακού κλίματος και μπορεί να χαρακτηρισθεί ως Csa κατά Koeppen, δηλαδή μεσογειακό κλίμα με ήπιους χειμώνες και ξηρό, θερμό καλοκαίρι, ενώ βιοκλιματικά η περιοχή κατατάσσουν στον ημίξηρο βιοκλιματικό όροφο με όχι τόσο κρύους χειμώνες, με αντίστοιχο κλιματικό όροφο βλάστησης τη θερμομεσογειακή διάπλαση Ανατολικής Μεσογείου (Oleo ceratonion). 44

45 Εικόνα 4.4: Ο χάρτης βλάστης της Ελλάδας. Χλωρίδα Τα μεσογειακού τύπου οικοσυστήματα χαρακτηρίζονται από υψηλή ποικιλότητα των φυτικών ειδών (Greuter 1994). Ο συνολικός αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το 20% του παγκόσμιου συνόλου (Cowling et al. 1996). Ειδικότερα, το 50% από τα φυτικά είδη των μεσογειακού τύπου περιοχών, συναντώνται στη Μεσογειακή Λεκάνη, καθιστώντας την έναν από τους αντιπροσωπευτικότερους εκπροσώπους των μεσογειακών οικοσυστημάτων. 45

46 Περισσότερο ολοκληρωμένη, αναλυτική και με σαφώς μεγαλύτερες δυνατότητες καθορισμού των ορίων μιας περιοχής, σύμφωνα με την ομοιογένεια της χλωριδικής σύνθεσης, είναι η προσέγγιση των οικοτόπων. Στους οικοτόπους εμφανίζεται σε μεγάλο βαθμό η βιοτοπική παράμετρος, που εμπεριέχει τη δυνατότητα των αλληλεξαρτήσεων της χλωρίδας και της πανίδας, γεγονός που αποτελεί μαζί με την παρουσία ορισμένων σπάνιων ειδών το σημαντικότερο στοιχείο για την αξιολόγησή τους. Οι οικότοποι άλλωστε αποτελούν και την πάγια πρακτική κατηγοριοποίησης του φυσικού περιβάλλοντος που εφαρμόζεται για την αναγνώριση και περιγραφή των οικολογικά ευαίσθητων περιοχών για την ένταξή τους στο δίκτυο ΦΥΣΗ Συνοπτικά, οι σημαντικότεροι οικότοποι που παρατηρούνται στην περιοχή είναι οι εξής: Θαμνώδης βλάστηση Το σύστημα αυτό απαντάται σε μεγάλες εκτάσεις στη περιοχή μελέτης και παρουσιάζει αρκετή ομοιότητα με την φρυγανική βλάστηση υποστηρίζοντας πληθυσμούς τρωκτικών και ερπετών. Οι καρποί του σχίνου, αν και περιστασιακή τροφή αποτελούν για τα μεσογειακά πουλιά πολύτιμο θρεπτικό πόρο σε περιόδους που τα έντομα λιγοστεύουν. Υποστηρίζει σημαντικό αριθμό διαχειμαζόντων και μεταναστευτικών στρουθιόμορφων πουλιών. (κωδικός οικοτόπου NATURA 2000 : 6310). Φρύγανα Το σύστημα αυτό απαντάται επίσης σε μεγάλες εκτάσεις στην περιοχή μελέτης. Συγκεκριμένα καταλαμβάνει όλη την υπόλοιπη έκταση που δεν καλλιεργείται. Μέσα στη ζώνη των αείφυλλων σκληρόφυλλων ειδών, σχηματίζονται μετά από εκτεταμένη και μακροχρόνια επίδραση του ανθρώπου (βοσκή, εκχερσώσεις, πυρκαγιές) οι διαπλάσεις των φρυγάνων στις οποίες έχουν παραμείνει τα πιο ανθεκτικά και λιγότερο απαιτητικά φυτά. Βασική προσαρμοστική στρατηγική των φυτών αυτών είναι ο εποχικός διμορφισμός κατά τον οποίο τα φυτά έχουν δύο τύπους φύλλων (χειμωνιάτικο φύλλωμα και καλοκαιρινό φύλλωμα). Άλλη σημαντική στρατηγική των φυτών αυτών είναι η αύξηση της φυτρωτικότητας των σπόρων μετά από τη φωτιά (στη περίπτωση της λαδανιάς : φυτά/m² πριν, φυτά/m² μετά). Ο βιότοπος καταλαμβάνει μεγάλη έκταση στην περιοχή μελέτης. Η αφθονία αρθροπόδων κατά τους χειμερινούς μήνες και ορθόπτερων κατά την άνοιξη προσελκύει μεγάλους αριθμούς πουλιών. Ανάλογα επίσης με τη ποικιλότητα της βλάστησης και την βραχοκάλυψη υποστηρίζει σημαντικούς πληθυσμούς ερπετών και τρωκτικών. Για αυτό το λόγο αποτελεί επίσης εξαιρετικό βιότοπο αναζήτησης τροφής για προστατευόμενα αρπακτικά. (κωδικός οικοτόπου NATURA 2000: 5420). Οι παραπάνω φυτικές διαπλάσεις συναντώνται στα διάκενα της Γεωργικής γης και σε χέρσα γη (πλαγιές λόφων με μεγάλη κλίση, αδύνατο να καλλιεργηθούν και στους βοσκότοπους). Μεσογειακά οικοσυστήματα Στεππικής φυσιωγνωμίας με θερόφυτα και αγροστώδη μέσων και χαμηλών υψομέτρων της Κρήτης (κωδικός οικοτόπου NATURA 2000: 6220*). Εμφανίζονται σε εδάφη που προέρχονται από την αποσάθρωση φυλλιτικών πετρωμάτων, κροκαλοπαγών πετρωμάτων, σε κοιλώματα μικρής κλίσης και πεδινές εκτάσεις που έφεραν δασική βλάστηση (ή στα διάκενα των αγρών) και άλλαξαν χρήση και καλλιεργήθηκαν τη δεκαετία του '70 για παραγωγή σιταριού. 46

47 Βραχώδεις οικότοποι Μικρές και μεγαλύτερες βραχώδεις προεξοχές ιδιαίτερα επικλινείς και απρόσιτες από ανθρώπους και ζώα. Αποτελούν υποπεριοχές του φρυγανικού οικοσυστήματος στις οποίες διακόπτεται η βλάστηση των φρυγάνων και των ημίθαμνων. Η αξία αυτών των οικοτόπων έγκειται στο γεγονός ότι σε τέτοιες απρόσιτες περιοχές ανευρίσκονται συχνά ενδημικά και πολύ σπάνια είδη φυτών. Γεωργική γη Γεωργική γη εντοπίζεται σε μεγάλο μέρος της επαρχεία Ιεράπετρας. Η επικρατούσα καλλιέργεια είναι αυτή της ελιάς και των θερμοκηπίων αλλά υπάρχουν επίσης πολλά αμπέλια και εναλλακτικές καλλιέργειες (Φραγκόσυκο, Αλόη, Αβοκάντο, Ιπποφαές κ.α). Η ελιά η οποία είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δέντρα της παραμεσόγειας περιοχής και θεωρείται σαν το αρχαιότερο καλλιεργούμενο φυτό της περιοχής αυτής. Από φυτογεωγραφική άποψη, θεωρείται από πολλούς ότι διαχωρίζει τα όρια του μεσογειακού κλίματος που ονομάσθηκε από αυτούς σαν "κλίμα της ελιάς". Μέσα από την μακρόχρονη παρουσία τους οι ελαιώνες έχουν αναδειχτεί ως το χαρακτηριστικότερο οικοσύστημα της Κρήτης και τα πουλιά, όπως και άλλοι οργανισμοί έχουν προσαρμοστεί απόλυτα, αναγνωρίζοντας τους ώριμους ελαιώνες ως δασικά συστήματα υψηλής αξίας. Είναι το πλέον εκτεταμένο σύστημα στην επαρχεία και εμφανίζει σαφείς διαφορές ως προς το υψόμετρο, την ηλικία των δέντρων, την πυκνότητά τους και την υποκείμενη βλάστηση. Τόσο οι ελιές όσο και τα έντομα και οι αράχνες που αφθονούν υποστηρίζουν τον μεγαλύτερο αριθμό διαχειμαζόντων πουλιών. Την εποχή της καρποφορίας οι ελαιώνες παρουσιάζουν την υψηλότερη ποικιλότητα σε είδη ορνιθοπανίδας. Οι μη εντατικά διαχειριζόμενοι ελαιώνες, που εμφανίζουν υπoόροφο με χαμηλή μακία βλάστηση ή φρύγανα υποστηρίζουν επίσης πλήθος ειδών ερπετοπανίδας και τρωκτικών. (κωδικός οικοτόπου NATURA 2000: 1020, Γεωργικές καλλιέργειες, κυρίως ελαιώνες και αμπέλια.) Σημαντικότερα μέρη της χλωρίδας στην επαρχεία της Ιεράπετρας συναντάμε στο δασός του Σελάκανου ένα σημαντικό πευκόδασος για όλη τη Μεσόγειο, μέρος της περιοχής καλύπτεται από δάσος κυρίως τραχείας πεύκης. Στο Όρος Θρύπτει και στην Τεχνητή λίμνη Μπραμιανών Ιεράπετρας, γύρω από τον υγρότοπο υπάρχουν πεύκα, κυπαρίσσια, λεύκες, πλατάνια και αρμυρίκια. Βρίσκεται σε εξαιρετική για τα μεταναστευτικά πουλιά θέση και ήδη, παρά το μικρό χρόνο ζωής του, λειτουργεί ως ένας από τους σημαντικότερους υγρότοπους στη Νότια Ελλάδα. Πανίδα: Με τον όρο πανίδα ή πανίσκη (καθαρεύουσα: πανίς) χαρακτηρίζεται το σύνολο των ζώων. Είναι όρος της ζωολογίας και παλιοζωολογίας για το σύνολο του ζωικού βασιλείου μιας γεωγραφικής περιοχής ή χώρας ή και γεωλογικής περιόδου. Μπορεί ακόμα να αφορά μία ορισμένη περίοδος του έτους ή ακόμα ορισμένες γεωλογικές περιόδους. Η πανίδα διακρίνεται στη χερσαία και την υδρόβιο όπου η καθεμιά ανάλογα του περιβάλλοντος που βρίσκεται διακρίνεται επιμέρους σε πολική, τροπική, εύκρατη, ωκεάνια ή θαλάσσια, λίμνες και ποτάμια. Όρος υπόβενθος πανίδα (infauna), χαρακτηρίζει γενικά την κοινότητα μικροοργανισμών του κατώτερου τμήματος του βένθους που φωλιάζει στο έδαφος. Όρος επίβενθος πανίδα (epifauna), χαρακτηρίζει γενικά την κοινότητα μικροοργανισμών, του βένθους που αντίθετα των προηγουμένων ζεί στην επιφάνεια της λάσπης. Όρος μικροπανίδα (microfauna), χαρακτηρίζει την κοινότητα μικροοργανισμών, συμπεριλαμβανομένων και των βακτηρίων, των μυκήτων και των αλγών που ζουν σε συγκεκριμένο βιότοπο ή πάνω σε άλλο οργανισμό. όρος μεσοπανίδα (mesofauna), χαρακτηρίζει το σύνολο των ζώων που το μέγεθός τους κυμαίνεται από 200 μm (μικρά) μέχρι ένα cm (εκατοστόμετρο), όπως τέτοια είναι τα μακροσκοπικά ασπόνδυλα του εδάφους, π.χ. αρθρόποδα, γαιοσκώληκες, και νηματώδη. 47

48 Όρος μακροπανίδα (macrofauna), χαρακτηρίζει γενικά: 1. το σύνολο των ζώων που είναι ορατά με γυμνό μάτι. 2. Με τον ίδιο όρο χαρακτηρίζεται και μια πανίδα με ευρύτατη κατανομή. Ορνιθοπανίδα Πτηνά που παρατηρούνται στην ευρύτερη περιοχή στης Σητείας είναι ο λευκοτσικνιάς (Egretta garzetta), ο αρτέμης (Colonectris diomedea), ο θαλασσοκόρακας (Phalacrocorax aristotelis), ο υδροβάτης (Hydrobates pelaficus), ο καλαμόκιρκος (Circus aeruginosus), ο αιγαιόγλαρος (Larus audiouinii) και ο κοκκινοκέφαλος (Lanius sanator sanator). Από τα αρπακτικά και πτωματοφάγα πτηνά, τα πιο χαρακτηριστικά είναι ο μαυροπετρίτης (Falco eleonorae), ο χρυσαετός ή βιτσίλα (Aquila chrysaetos), ο πετρίτης (Falco peregrinus), η γερακίνα (Buteo buteo), το κιρκινέζι (Falco naumanni), το όρνιο (Gyps fulvus) και ο γυπαετός (Gypaetus barbatus). Θηλαστικά Όσον αφορά στα θηλαστικά έχουν καταγραφεί 14 είδη στην περιοχή της Σητείας, τα τέσσερα από οποία είναι κητώδη, όπως τα αυστηρά προστατευόμενα ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus) και μεσογειακή φώκια (Monachus monachus), το Ζωνοδέλφινο (Stenella coruleoalba) και το κοινό δελφίνι (Delphinus delphis). Από τα χερσαία θηλαστικά τα πιο χαρακτηριστικά είναι ο λαγός (Lepus europaeus), η νυφίτσα (Mustela nivalis), το κουνάβι (Martes foina bumites), ο ασβός (Meles meles), και ο ακανθοποντικός (Acomys minous), ενώ μέσα στα σπήλαια συναντούνται οι νυκτερίδες Pipistrellus savii που είναι αυστηρά προστατευόμενο είδος. Αμφίβια Στην περιοχή συναντούνται και τα τρία είδη αμφιβίων της Κρήτης, ο πράσινος φρύνος (Bufo viridis), ο δεντροβάτραχος (Hyla arborea cretensis), ενδημικό είδος στη Κρήτη και ο κοινός λιμνοβάτραχος (Rama ridibunda). Ερπετά: Από τα πιο σημαντικά ερπετά της περιοχής είναι η ποταμοχελώνα (Mauremis caspica), που παρατηρείται σε ρυάκια στο φοινικόδασος του Βάι, στο φαράγγι στη μονή Τοπλού και κυρίως στην Κάτω Ζάκρο. Επίσης, η θαλάσσια χελώνα Caretta caretta αναπαράγεται στις αμμώδεις παραλίες στου φοινικόδασους του Βάι, στον Κουρεμένο και στον Ξερόκαμπο. Πολύ σημαντικά είδη για την περιοχή είναι οι σαύρες Podarcis cretensis και το λιακόνι (Chalcides ocellatus).τα φίδια της περιοχής είναι η δενδρογαλιά (Coluber gemonensis),ι το σπιτόφιδο (Elaphe situla), το και το αγιόφιδο (Telescopus fallax). Στην περιοχή μελέτης του έργου λόγω των ανθρώπινων επεμβάσεων δεν παρατηρούνται ιδιαίτερα είδη πανίδας. Στην περιοχή του έργου υπάρχουν γεωργικές καλλιεργούμενες εκτάσεις (ελαιόδεντρα, κηπευτικά από θερμοκήπια), εποχιακές καλλιέργειες χειμερινής και εαρινής περιόδου καθώς και μικρής έκτασης θαμνότοποι πόες. Βλέπε εικόνα

49 Εικόνα 4.5: Καλύψεις γης περιοχής μελέτης Ανθρωπογενές περιβάλλον Χωροταξικός σχεδιασμός Χρήσεις γης Στην περιοχή έχουν καθοριστεί χρήσεις γης σύμφωνα με το 4852/ (ΦΕΚ 530/ ) Απόφαση Γενικής Γραμματείας της Περιφέρειας Κρήτης του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (πρώην ΣΧΟΟΑΠ) του Δήμου Ιεράπετρας και έχει χαρακτηριστεί Γεωργική Έκταση. Η περιοχή βρίσκεται εκτός προστατευμένων περιοχών (NATURA 2000) και δεν αποτελεί τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλους και με Αρ. Πρωτοκόλλου 460/ της πολεοδομίας Ιεράπετρας επιτρέπονται οι εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές. Η έκταση στην οποία πρόκειται να εγκατασταθεί το έργο είναι άρτια και οικοδομήσιμη κατά κανόνα στην οποία ισχύουν οι εκτός σχεδίου πόλης και εκτός ορίων οικισμών όροι δόμησης και εντός ΓΠΣ του χωροταξικού, με ΦΕΚ 477/ΑΑΠΘ/ & ΠΔ 272/1987, ΦΕΚ 100Α/ & ΚΥΑ 13737/724/2033 ΦΕΚ 1087/Β/ Κατόπιν της ανωτέρω διαδικασίας οι χρήσεις γης που εντοπίστηκαν στο σύνολο της υπό μελέτη περιοχής, σε ακτίνα 1km αλλά και στην ευρύτερη περιοχή αφορούν στα εξής: 223 Ελαιώνες. 221 Αμπελώνες. 243 Γη που καλύπτεται κυρίως από Γεωργία με σημαντικές εκτάσεις φυσικής βλάστησης. Στην Εικόνα 4.6 και 4.7 φαίνονται οι χρήσεις γης για την ευρύτερη περιοχή μελέτης. Η υπό μελέτη έκταση μονάδα η οποία σημειώνεται με κίτρινο, ανήκει στις χρήσεις γης γεωργική έκταση και με πορτοκαλή στην γη με ελαιώνες. 49

50 Εικόνα 4.6: Υπόμνημα χρήσεων γης. 50

51 Εικόνα 4.7: Χρήσεις γης για την ευρύτερη περιοχή μελέτης. Ακολούθως στις παρακάτω εικόνες 4.8 και 4.9 παρουσιάζονται και οι καλύψεις γης, τόσο στην περιοχή μελέτης όσο και στην ευρύτερη περιοχή. Η θέση που εξετάζεται χαρακτηρίζεται ως «γεωργική έκταση». Εικόνα 4.8: Καλύψεις γης περιοχής μελέτης. Εικόνα 4.9: Υπόμνημα καλύψεις γης. 51

52 Η συνολική έκταση του Δήμου Ιεράπετρας είναι m². Το μεγαλύτερο μέρος της έκτασης του Δήμου, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΣΥΕ από την απογραφή του 2001, καλύπτεται από καλλιεργούμενες εκτάσεις και βοσκότοπους. Η πεδινή γη καλύπτει περίπου το 25% περίπου της συνολικής έκτασης της επαρχίας και βρίσκεται κυρίως στον κάμπο της Γράς Λυγίας, Παχιάς Άμμος και στις παραλιακές ζώνες όπου υπάρχει μία πεδινή ζώνη. Οι υπόλοιπες εκτάσεις είναι ημιορεινές (40%) και ορεινές (30%) περίπου. Αναφορικά με τις χρήσεις γης, η γεωργική γη καλύπτει το 35%, οι βοσκότοποι το 52%, τα δάση το 8%, οι οικισμοί το 3% και το υπόλοιπο 2% καλύπτεται από νερό και διάφορες άλλες χρήσεις τα (ποσοστά είναι περίπου). Όπως φαίνεται οι κυρίαρχες χρήσεις γης στην Ιεράπετρας είναι οι ελαιώνες, οι καλλιέργειας από θερμοκήπια, αμπέλια, και εναλλακτικές καλλιέργειες (Φραγκόσυκα, Αλόη, Αβοκάντο, Ιπποφαές, κ.α), σε σημαντικό βαθμό είναι οι ελαιώνες και τα θερμοκήπια. Επίσης, ένα πάρα πολύ μεγάλο μέρος σύμφωνα με την χρήση γης καλύπτετε κυρίως με σημαντικές εκτάσεις φυσικής βλάστησης καθώς και αρκετοί φυσικοί βοσκότοποι. Άξιο παρατήρησης είναι ότι στα Νότια παράλια του δήμου εμφανίζονται σημαντικές εκτάσεις που χαρακτηρίζονται ως μη αρδεύσιμη αρόσιμη γη. Η παρατήρηση αυτή επισφραγίζει το γεγονός ότι ο δήμος έχει έλλειψη σε αρδευτικό νερό. Η ποιμενική αιγοπροβατοτροφία είναι η μοναδική κτηνοτροφική δραστηριότητα και καλύπτει ένα μέρος των αναγκών για κτηνοτροφικά προϊόντα του Δήμου. Η ένταση της δραστηριότητας έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια όπως και οι περισσότερες δραστηριότητες του πρωτογενή τομέα. Ωστόσο η βόσκηση αιγοπροβάτων μπορεί να παρατηρηθεί σχεδόν σε οποιαδήποτε θέση του Δήμου, τόσο σε ορεινούς ελαιώνες όσο και σε δασικές εκτάσεις ενώ ούτε στη ΖΟΕ δεν υπάρχει κάποια ιδιαίτερη ρύθμιση για το θέμα της κτηνοτροφίας. Η δασική εκμετάλλευση είναι περιορισμένη γενικός ο δήμος έχει δυο μεγάλα δάση και επικεντρώνεται στο Σελάκανο, και στην Θρυπτή, όπου εντοπίζονται και οι σημαντικότερες εκτάσεις. Η Ιεράπετρα δεν καλύπτει τις ανάγκες από τη δασική παραγωγή του Δήμου ενώ μετά τις παλιότερες πυρκαγιές το πρόβλημα έγινε οξύτερο και η ανάγκη προστασίας και διαφύλαξης ακόμα μεγαλύτερη. Στη μεταποίηση γεωργικών προϊόντων τη σημαντικότερη θέση κατέχουν τα κηπευτικά από τα θερμοκήπια και τα ελαιοτριβεία που βρίσκονται σε διάφορες θέσεις του Δήμου. Οι περισσότερες δραστηριότητες του τριτογενή τομέα βρίσκονται στην πόλη της Ιεράπετρας που αποτελούν από κοινού το οικονομικό και διοικητικό κέντρο του Δήμου, αλλά και η Γρά Λυγία είναι οικονομικό κέντρο για τα κηπευτικά του δήμου. Θερμοκηπιακές καλλιέργειες Πριν από εξήντα περίπου χρόνια, άρχισαν να εμφανίζονται δειλά-δειλά τα πρώτα θερμοκήπια, στη Σύρο και στην Ιεράπετρα, τις δύο περιοχές της χώρας, που έθεσαν τις βάσεις των θερμοκηπιακών καλλιεργειών. Κάποιοι αγρότες, που η ανέχεια και η ανάγκη επιβίωσης τους έκαμε τολμηρούς, ξεκίνησαν να καλλιεργούν σε υπό κάλυψη πολύ μικρές εκτάσεις, στα μέσα της δεκαετίας του 1950, τζαμένιες στην αρχή, με πλαστικό στη συνέχεια, στις αρχές της δεκαετίας του Οι δυσκολίες ήταν τεράστιες, η γνώση ανύπαρκτη, η τεχνογνωσία το ίδιο. Οι πειραματισμοί έφεραν την εμπειρία και η γνώση άρχισε να αποκτάται σιγά-σιγά και να εξελίσσεται διαρκώς μέχρι σήμερα. Αυτό πιστεύουμε ότι θα συμβαίνει όσο υπάρχουν άνθρωποι και ανάγκες. Σήμερα οι θερμοκηπιακές καλλιέργειες στην Ιεράπετρα ανέρχονται στα στρέμματα, ενώ στη Σύρο δεν ξεπερνούν τα 500 στρέμματα. Η οικονομία της Ιεράπετρας εξακολουθεί να στηρίζεται κυρίως στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες, ενώ η οικονομία της Σύρου στηρίζεται, πλέον, κυρίως στον τουριστικό τομέα. 52

53 Δομημένο περιβάλλον Στην ευρύτερη περιοχή του έργου υπάρχουν και άλλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, όπως στην Νότια πλευρά του ακινήτου είναι το πρώην ΧΥΤΑ Ιεράπετρα και το πυρηνελαιουργείο Ιεράπετρας, και σε 700m περίπου ανατολικά είναι θερμοκήπια. Νοτιοδυτικά σε απόσταση 900m περίπου είναι τρία φωτοβολταϊκό πάρκο ισχύος 240kw. Βορειοδυτικά σε απόσταση 1000m περίπου είναι μια αποθήκη με πλακάκια και μάρμαρα. Νότια σε αποστάσει 800m, 1000 m και 1200 m είναι τρία φωτοβολταϊκά πάρκα ισχύος 80kw το κάθε ένα και σε απόσταση 1600m περίπου νότια είναι ένα συσκευαστήριο για Αγροτικά προϊόντα. όπως φαίνετε και στην παρακάτω Εικόνα 4.10, γενικά στην ευρύτερη περιοχή περιμετρικά σε απόσταση 1000m περίπου υπάρχουν και άλλα θερμοκήπια. Εικόνα 4.10: Περιοχές βιομηχανικές/τουριστικές εγκαταστάσεις Αποστάσεις από οικιστικές δραστηριότητες 2 km Βόρια από τα όρια του οικισμού Μακρυλιά (με πληθυσμό< 2000 κατοίκων) 2,6 km Νοτιοανατολικά από τα όρια του οικισμού Κεντρί (με πληθυσμό < 2000 κατοίκων). 4,5 km Βόρια από τα όρια του οικισμού Μεσελέρους(πληθυσμό < 2000 κατοίκων). 3,5 km Νότια από τα όρια της Ιεράπετρας (με πληθυσμό > 2000 κατοίκων). 40 km Κοντινότερο αεροδρόμιο της Σητείας. 17 km Κοντινότερο Λιμάνι του Αγίου Νικολάου. 0,1 km Ανατολικά από τον Κεντρικό Οδικό Άξονα Καλό Χωρίο Ιεράπετρας. 2 km Από δάση και δασικές εκτάσεις. 4 km Νότια από γραμμή αιγιαλού. 2 km από εγκαταστάσεις κοινωνικής υποδομής. 14 km από όρια περιοχών Θρύπτεις NATURA GR km από όρια περιοχών Σελακάνου NATURA GR

54 Αποστάσεις από περιοχές και στοιχεία πολιτιστικής κληρονομιάς Η θέση εγκατάστασης της μονάδος δεν τοποθετείται πλησίον μνημείων παγκόσμιας κληρονομίας, αρχαιολογικών χώρων και ιστορικών χώρων (απόσταση >5 km). Η θέση εγκαταστάτης βρίσκεται επίσης σε μεγάλη απόσταση 5km από αρχαιολογικούς χώρους και κηρυγμένα πολιτιστικά μνημεία και ιστορικούς τόπους Ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον Ιστορικό περιβάλλον Ιεράπετρας Η Ιεράπετρα ή Νύμφη του Λιβυκού όπως αποκαλείται είναι η νοτιότερη πόλη της Ελλάδας αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης. Βρίσκεται ανάμεσα στην επαρχεία Σητείας ανατολικά, τον κόλπο Μιραμπέλου βόρεια, την επαρχεία Μιραμπέλου και τον νομό Ηρακλείου δυτικά, και νότια βρέχεται από το Λιβυκό πέλαγος. Ο καιρός της είναι πολύ καλός όλο το χρόνο χωρίς βροχές, με θερμοκρασία που σπάνια πέφτει κάτω από τους 12 C. Η Ιεράπετρα είναι η τέταρτη πόλη της Κρήτης σε πληθυσμό και η πρώτη στον Νομό Λασιθίου. Στην αρχαιότητα, στη θέση της σημερινής Ιεράπετρας ήταν η αρχαία πόλη Κύρβα ή Κόρυβα γεμάτη μυθολογικές παραδόσεις. Το όνομά της το πήρε από τον πρώτο οικιστή της τον Κύρβα, έναν από τους Τελχίνες τους μυθικούς κατοίκους της Ρόδου που ήλθε στο νησί με την Ρέα. Αργότερα μετονομάσθηκε σε Πύτινα και Κάμειρος ή Κάμαρος και τέλος Ιεράπυτνα. Η Ιεράπετρα είναι μια σύγχρονη πόλη με μεγάλη οικονομική ανάπτυξη εξ αιτίας των εκτεταμένων πρωίμων κηπευτικών που καλλιεργούνται στα εκεί θερμοκήπια. Οι κάτοικοι της Ιεράπετρας έχουν το μεγαλύτερο κατά κεφαλή εισόδημα σε όλη την Κρήτη. Ένα παμπάλαιο Τζαμί και η ισλαμικού τύπου "κρήνη" του (σιντριβάνι), χαρακτηριστικό απομεινάρι των πρώτων Ισλαμικών χρόνων, έχουν θαυμάσια διατηρηθεί μέχρι σήμερα. Ήταν Ιούλιος του 1726, όταν ο στόλος του Ναπολέοντα, κατά την πορεία του προς την Αίγυπτο, αγκυροβόλησε στα ανοιχτά του λιμανιού και ο Βοναπάρτης φιλοξενήθηκε από μια οικογένεια στην πόλη. Το παλιό Κρητικό σπίτι στην "Κάτω Μέρα" διατηρεί ακόμα την ανάμνηση της ιστορικής αυτής επίσκεψης. Πολιτιστικό περιβάλλον Η Ιεράπετρα έχει χτιστεί στη θέση που βρισκόταν η αρχαία πόλη Ιεράπυτνα. Η αρχική της ονομασία (Κύρβα) αποδίδεται στον Ιδρυτής της, τον Κύρβα ο οποίος ήρθε στη μεγαλόνησο από τη Ρόδο. Το σημερινό της όνομα Ιεράπετρα προηγήθηκαν άλλα ονόματα όπως Κάμιρος, Πύτνα, Ιεράπυτνα και τελικά τα νεότερα χρόνια Ιεράπετρα. Η Ιεράπυτνα βρισκόταν στο μικρότερο άξονα βορρά νότου της Κρήτης και η θέση της εκτός από στρατηγική για τις εμπορικές συναλλαγές της εποχής, της επιφύλασσε και πολλούς ισχυρούς αντιπάλους όπως τη Πραισό στα ανατολικά της και τη Βιάννο στα δυτικά της. Η Πραισός ήταν ο ισχυρότερος αντίπαλος της Ιεράπυτνας αλλά στα 155 π.χ μετά από πολεμική σύρραξη η Πραισός καταστράφηκε και η Ιεράπυτνα έγινε η πόλη με τη περισσότερη γη υπό κυριαρχία σε ολόκληρη τη Κρήτη. Η επικράτεια της πόλης το 350 π.χ. έφτανε από τον Τσούτσουρο μέχρι την Άμπελο ενώ παράλληλα συνάπτει συμμαχίες με τις άλλες ισχυρές πόλεις της Κρήτης (Κνωσό, Γόρτυνα, Λύκτο, Αρκάδες), με τους Μακεδόνες, τους Ρόδιους καθώς και με τον Ευμένη της Περγάμου. Προσάρτησε τη γειτονική Λάρισα (στο χωριό Βαϊνιά), υπέταξε την Πραισό σε συνεργασία με τους Ιτανίους, με τους οποίους άρχισε αγώνα επικράτησης στην ανατολική Κρήτη. Στη διαμάχη τους έβαλαν τέλος οι Ρωμαίοι υποτάσσοντας την Κρήτη. Στη Ρωμαιοκρατία η Ιεράπυτνα ακμάζει και γίνεται μια από τις πιο κοσμοπολίτικες πόλεις της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Παράλληλα το λιμάνι της γίνεται ιδιαίτερα σημαντικό λόγω της εύκολης πρόσβασης προς την Αίγυπτο. Η Ιεράπετρα διατήρησε τη σημασία της κατά τη διάρκεια της Πρώτης Βυζαντινής Περιόδου, αλλά καταστράφηκε από τους Αραβες. 54

55 Μουσεία Το Μουσείο δημιουργήθηκε στα τέλη του περασμένου αιώνα κάτω μάλιστα υπό τουρκική κατοχή. Άλλαζε συχνά αναγκαστικά στέγη. Σήμερα στεγάζεται στην Εμπορική Οθωμανική Σχολή, το κτίριο της οποίας έχει κηρυχθεί διατηρητέο και έχει παραχωρηθεί στο Υπουργείο Πολιτισμού από τον Δήμο Ιεράπετρας. Μνημεία της Ιεράπετρας Το Φρούριο Το Φρούριο που κτίστηκε από τους Ενετούς ο γνωστός «Καλές» των Ιεραπετριτών έχει αναγερθεί πάνω στον πιο νότιο μόλο του αρχαίου λιμανιού προς την πλευρά της «Σαρακήνας» και είναι από τα μνημεία εκείνα του παρελθόντος, που η γερή του κατασκευή σε συνάρτηση με τη χρησιμότητά του, μέχρι τα τελευταία χρόνια του περασμένου αιώνα το έκαναν να διατηρηθεί μέχρι σήμερα, για να θυμίζει δύσκολες για το Έθνος μας εποχές, αλλά και να προβληματίζει και να διδάσκει τους νεώτερους για την αποφυγή λαθών του παρελθόντος. Το Γενοβέζο πειρατή Πεσκατόρε και έκτοτε συνδέθηκε με την ιστορία της πόλης. Το πρώτο, όμως, επίσημο στοιχείο είναι ότι στις 13 Απριλίου του 1307, σε επίσημο έγγραφό της Ενετικής Γερουσίας αναφέρεται η κατασκευή φρουρίου στην Ιεράπετρα. Η επόμενη αναφορά στο φρούριο είναι τον 16 ο αιώνα και ο Sammicheli επιβλέπει την επισκευή του ύστερα από το φοβερό σεισμό του 1508 και τις τουρκικές επιδρομές. Φαίνεται, όμως, ότι οι ζημιές ήταν πολύ σοβαρές και δεν έγιναν οι επιδιορθώσεις που χρειάζονταν. Το 1647, που η Ιεράπετρα έπεσε στα χέρια των Τούρκων, το Φρούριο, παρά τις ταλαιπωρίες του από τον πόλεμο, διατηρήθηκε για τους αμυντικούς σκοπούς των κατακτητών και παρά το ότι έγιναν πολλές μεταρρυθμίσεις κρατήθηκαν και αρκετά ενετικά στοιχεία. Το σπίτι του Ναπολέοντα Ήταν Ιούλιος του 1798, όταν ο στόλος του Ναπολέοντα κατά την πορεία του προς την Αίγυπτο, για την εκστρατεία κατά των Μαμελούκων, αγκυροβόλησε στα ανοιχτά της Ιεράπετρας και ο Βοναπάρτης φιλοξενήθηκε από μια οικογένεια στην πόλη. Το παλιό κρητικό σπίτι στην «Κάτω Μέρα» διατηρεί ακόμα την ανάμνηση της ιστορικής επίσκεψης. Είναι θρύλος ή πραγματικότητα το ότι ο Ναπολέων, στάθμευσε στην Κρήτη και πέρασε μια νύχτα στη Ιεράπετρα, χωρίς να δηλώσει την ταυτότητά του, παρά την άλλη μέρα το πρωί με λακωνικό σημείωμα στο μαξιλάρι του, όταν είχε ήδη αποπλεύσει; Το σημείωμα στα γαλλικά έγραφε επί λέξει: «Αν θέλετε να μάθετε ποιος ήταν ο ξένος σας, μάθετε ότι είμαι ο Ναπολέων Βοναπάρτης». Το σπίτι που φιλοξενήθηκε ο Ναπολέων δείχνεται σήμερα με καμάρι από τους Ιεραπετρίτες σε κάθε περαστικό ξένο, που έχει ή δεν έχει ακουστά την παραπάνω ιστορία. Βρίσκεται στην παλιά πόλη, έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο και έχει αναστηλωθεί από την αρμόδια Υπηρεσία. Είναι ιδιοκτησία του Δήμου Ιεράπετρας, που το αγόρασε από τον τελευταίο κληρονόμο Χαρίδημο Τζωρτζακάκη, απόγονο της κόρης του Περουλιού, Ευγενίας. Το Τζαμί Χτισμένο στην παλιά πόλη (Κάτω Μέρα) περίπου στα τέλη του 19 ου αιώνα όταν, όπως αναφέρεται οι Τούρκοι κατέλαβαν και τροποποίησαν την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη. Είναι μεγάλο κτίριο και ακόμη σε πολύ καλή κατάσταση, που φέρει επιγραφή από το Κοράνι σε μαρμάρινη πλάκα στην είσοδο. Ο μιναρές του επισκευάστηκε το 1953 και εποπτεύει ολόκληρη την περιοχή. Ακριβώς απέναντι υπάρχει η Οθωμανική κρήνη που έχει κι αυτή επισκευαστεί. 55

56 Το Τούρκικο σχολειό Στην πλατεία Κανουπάκη, (όπου βρίσκεται και το Δημαρχείο), υπάρχει ένα στενόμακρο κτίριο, γνωστό σαν Οθωμανική Σχολή ή Μεχτέπι. Χτίστηκε το 1899, μετά την απελευθέρωση, για τα Τουρκόπουλα. Σήμερα στο κτίριο αυτό στεγάζεται η αρχαιολογική συλλογή της Ιεράπετρας, με ευρήματα από την περιοχή, που δεν μεταφέρθηκαν σε μεγαλύτερα μουσεία της Ελλάδας και του εξωτερικού. Αρχαιολογικοί χώροι Τα Γουρνιά με άγνωστη την αρχαία ονομασία είναι το χαρακτηριστικότερο ανασκαμμένο παράδειγμα ενός μεσαίου μεγέθους οικισμού της εποχής της μινωικής ακμής (Υστερομινωική Ι περίοδος : π.χ. και διατηρείται καλά, για αυτό τον ονόμασαν "Πομπηία της μινωικής Κρήτης". Είναι κτισμένος σε χαμηλό λόφο, πολύ κοντά στη θάλασσα, στον Ισθμό της Ιεράπετρας. Μοναστήρια Μονή Παναγίας της Καρυδιανής Η Μονή Καρυδίου βρίσκεται στην περιοχή του δημοτικού διαμερίσματος Μύθων του Δήμου Ιεράπετρας, δυτικά της πόλης και βορειοδυτικά του χωριού Μύθοι, σε οδική απόσταση, μέσω Μουρνιών και Ρίζας, 6 περίπου km, σε υψόμετρο 750m. Για όσους προτιμούν την οδοιπορία υπάρχει μονοπάτι πρόσβασης μέσω των τοποθεσιών Οξά, Λενικά, Κάστελλος, Αβατουλάς, Καρύδι, δύο περίπου ωρών διαδρομή κοπιαστική και δύσκολη, ανατολικότερα της προηγούμενης διαδρομής. Η τοποθεσία Καρύδι είναι ένα ονειρικό τοπίο, ένα μικρό πλάτωμα στις νότιες υπώρειες των Λασιθιώτικων βουνών, που μοιάζει με μπαλκόνι στα φρύδια της Δίκτης. Από εδώ μπορεί κανείς να απολαύσει το πανέμορφο θέαμα της κοιλάδας του ποταμού Σαραντάπηχου και ν' αγναντέψει σε μεγάλο βάθος το Λιβυκό, στο οποίο σαν μια αδρή γραμμή χαράσσεται το Γαϊδουρονήσι, η αρχαία Χρύσα, με την «ουρά» του στο ανατολικό του άκρο, το Μικρονήσι, την αρχαία Λητύη. Η μονή Ψάθης Βοριοανατολικά της μονής Παπλινού, κοντά στο χωριό Άγιος Ιωάννης και μέσα σε κτήματα που παλιά ανήκαν στο Πατριαρχείο Αλεξάνδρειας από αφιέρωση ενός κληρικού ιερέως, ιδρύθηκε πριν 120 χρόνια περίπου ένα μικρό μοναστήρι που ήταν και μονή καλόγερων και ετιμάτο στο όνομα της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και ονομάστηκε μονή Ψάθης από την τοποθεσία που λέγεται Ψαθί ή Ψάθη. Τα κτήματα του Πατριαρχείου τα πήραν δυναμικά στα 1871 οι κάτοικοι του Αγίου Ιωάννου, τα παραχώρησαν στην κοινότητά τους η οποία φρόντισε να εγκατασταθούν καλόγηροι και να φροντίζουν και να καλλιεργούν την κτηματική περιουσία Κοινωνικό περιβάλλον Ο δήμος Ιεράπετρα είναι στην Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου της περιφέρειας Κρήτης που συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης. Προέκυψε από την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Ιεράπετρας και Μακρύ Γιαλού. Έχει έδρα την πολύ Ιεράπετρα και είναι νότια κεντρικά του νομού Λασιθίου. Η έκταση του νέου Δήμου είναι τ.χλμ και ο πληθυσμός του κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του Ο Δήμος Ιεράπετρας χωρίζεται σε δυο Δημοτικές ενότητες και σε 24 τοπικές κοινότητες. 1) Δημοτική ενότητα Ιεράπετρας Έχει πληθυσμό κατοίκους (με απογραφή του 2011) με το νόμο «Ιωάννης Καποδίστριας» Ν. 2539/1997 (ΦΕΚ Α 244/ ). Υπαγόταν διοικητικά στη Νομαρχία Λασιθίου και στη περιφέρεια Κρήτης. Βρίσκεται στα νότια και κεντρικά του νομού Λασιθίου και έχει σαν έδρα την Ιεράπετρα. Η Δημοτική Ενότητα Ιεράπετρας περιλαμβάνει και της 16 τοπικές κοινότητες: 56

57 ΔΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΕΡΑΠΕΤΡΑΣ κατοίκων Δημοτική Κοινότητα Ιεράπετρας Τοπική Κοινότητα Αγίου Ιωάννου Τοπική Κοινότητα Ανατολής Τοπική Κοινότητα Γδοχίων 74 Τοπική Κοινότητα Καβουσίου 563 Τοπική Κοινότητα Καλαμαύκας 464 Τοπική Κοινότητα Κάτω Χωρίου 946 Τοπική Κοινότητα Μακρυλιάς 122 Τοπική Κοινότητα Μαλών 302 Τοπική Κοινότητα Μεσελέρων 135 Τοπική Κοινότητα Μεταξοχωρίου 12 Τοπική Κοινότητα Μουρνιών 137 Τοπική Κοινότητα Μύθων 396 Τοπική Κοινότητα Μύρτου 620 Τοπική Κοινότητα Παχείας Άμμου 846 Τοπική Κοινότητα Ρίζης 72 Τοπική Κοινότητα Χριστού 101 Πινάκας 4.1: Απογραφή Πληθυσμός της Δημοτικής Ενότητας Ιεράπετρας Έτους ) Δημοτική ενότητα Μακρύ Γιαλού Επίσης, με το Πρόγραμμα Καλλικράτης εντάχθηκαν στον Δήμο Ιεράπετρας οι παρακάτω τοπικές κοινότητας της Δημοτικής Ενότητας Μακρύ Γιαλού του Δήμου Ιεράπετρας. Έχει έκταση m², πληθυσμό κατοίκους (με απογραφή του 2011) και έχει μεγαλύτερο χωριό το Σταυροχώρι με πληθυσμό 350. Η Δημοτική Ενότητα Μακρύ Γιαλού περιλαμβάνει και της 8 Τοπικές κοινότητες: ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΑΚΡΥ ΓΙΑΛΟΥ κατοίκων Τοπική Κοινότητα Αγίου Στεφάνου 891 Τοπική Κοινότητα Λιθινών 346 Τοπική Κοινότητα Ορεινού 224 Τοπική Κοινότητα Περιβολακίων 103 Τοπική Κοινότητα Πεύκων 763 Τοπική Κοινότητα Σταυροχωρίου 950 Τοπική Κοινότητα Σχινοκαψάλων 427 Τοπική Κοινότητα Χρυσοπηγής 190 Πινάκας 4.2: Απογραφή Πληθυσμός της Δημοτικής Ενότητας Μακρύ Γιαλού Έτους Οικονομικό περιβάλλον Τεχνικές υποδομές Η οικονομία της Ιεράπετρας βασίζεται κατά κύριο λόγο στο εμπόριο κηπευτικών από θερμοκήπια και στους εξής κύριους τομείς, Τουρισμός, Γεωργία, Κτηνοτροφία και Αλεία. Μία από τις σημαντικότερες οικονομικές δραστηριότητες είναι η ανάπτυξη του τουρισμού όπως άλλωστε και στα περισσότερα μέρη της Κρήτης. Ο Δήμος διαθέτει έναν σημαντικό αριθμό ξενοδοχειακών καταλυμάτων σε όλη την έκτασή του. Πόλος κύριας έλξης των τουριστών αποτελούν οι οικισμοί Κουτσουνάρι, Αγία Φωτιά, Μύρτος, Κουτσουρά, Μακρύ Γιαλός και Αχλιά. Η σημαντικότερη γεωργική δραστηριότητα είναι τα κηπευτικά από θερμοκήπια αφού κατέχει μια μεγάλη αγορά στην Ευρώπη και στην Ελλάδας, έπεισες είναι και η ελαιοπαραγωγή. Οι καλλιέργειες ελιάς που υφίστανται στο νησί από τους αρχαίους χρόνους παρατηρούνται σε μικρές αποστάσεις γύρω από κάθε οικισμό. Σήμερα με την πληθυσμιακή αποδυνάμωση των ορεινών οικισμών αλλά και τη μείωση των απασχολούμενων στον πρωτογενή τομέα, η συστηματική εκμετάλλευση των καλλιεργειών ελιάς περιορίζονται στις λίγες πεδινές περιοχές με ήπιο ανάγλυφο. Σημαντική είναι και η καλλιέργεια αμπελιών για οινοπαραγωγή. 57

58 Σε ικανοποιητικό επίπεδο είναι η κτηνοτροφία και η αλιεία του δήμου που σε αντίθεση όμως με τα 2 βασικά γεωργικά προϊόντα (Κηπευτικά και λάδι) τα οποία κύριο στόχο έχουν την εξαγωγή των προϊόντων στο εξωτερικό και σε άλλους εγχώριους προορισμούς. Περιορίζονται σε τοπικό χαρακτήρα εμπορικού ενδιαφέροντος. Όσον αφορά τις τεχνικές υποδομές η Ιεράπετρας διαθέτει ένα αρκετά ικανοποιητικό οδικό δίκτυο με εθνικές, επαρχιακές οδούς Τεχνικές υποδομές Δίκτυα μεταφοράς Στην ευρύτερη περιοχή του έργου το οδικό δίκτυο αποτελείται από οδικούς άξονες ασφαλτοστρωμένους και χωματόδρομους, καλής γενικά βατότητας και ικανούς να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των κατοίκων αλλά και των τουριστών της περιοχής. Η θέση του έργου γειτνιάζει με αγροτικό δρόμο. Η περιοχή καλύπτεται από διάφορα δίκτυα (ηλεκτρικά, τηλεπικοινωνιακά, συγκοινωνιακά κλπ). Δεν θα απαιτηθεί η επέκταση του δικτύου της μέσης τάσης της ΔΕΗ, αφού διέρχεται στα όρια του γηπέδου εγκατάστασης. Ύδρευση Άρδευση Οι υδρευτικές ανάγκες της περιοχής καλύπτονται από το ΤΟΕΒ Ιεράπετρας και γεωτρήσεις, κάποιες από τις οποίες βρίσκονται πλησίον του γηπέδου του έργου. Στην ευρύτερη περιοχή επίσης η γεωργική δραστηριότητα περιλαμβάνει κυρίως καλλιέργειες ελιάς και θερμοκήπια. Στην άμεση περιοχή του έργου, και σε ακτίνα τουλάχιστον 1km υπάρχουν ως επί τω πλείστον αγροτικές εκμεταλλεύσεις. Αποχέτευση Δεν υπάρχουν υποδομές αποχέτευσης (δίκτυα, κεντρικός βιολογικός καθαρισμός) στην άμεση περιοχή του έργου. Στερεά απόβλητα Τα υλικά συσκευασιών είναι ελάχιστα θα διατίθενται για ανακύκλωση στους πλησιέστερους κάδους αστικών απορριμμάτων της περιοχής ενώ τα οργανικά απόβλητα που θα προκύπτουν από το προσωπικό της μονάδας θα καταλήγουν σε κάδο τα οποία θα περισυλλέγονται από το Δήμο Ιεράπετρας Ανθρωπογενείς πιέσεις στο περιβάλλον Η εκμετάλλευση του εδάφους περιορίζεται στις γεωργικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες, ενώ του υπεδάφους στις γεωτρήσεις (άρδευσης και ύδρευσης) και τις εξορυκτικές δραστηριότητες. Οι παραπάνω εκμεταλλεύσεις, παρόλο που είναι μεγάλης κλίμακας, δεν υποβαθμίζουν σοβαρά την ποιότητα και την γονιμότητα του εδάφους. Όσον αφορά τις καλλιέργειες, γενικά οι ελαιώνες δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως εντατικές μονοκαλλιέργειες, αφού επιτρέπουν την ανάπτυξη υποορόφου με χαμηλή μακία βλάστηση ή φρύγανα, υποστηρίζοντας επίσης πλήθος ειδών ερπετοπανίδας και τρωκτικών. Υπάρχουν όμως και περιοχές με ελαιώνες και αμπελώνες οι οποίοι καλλιεργούνται εντατικά, με την έννοια ότι δεν επιτρέπεται από τους καλλιεργητές η ανάπτυξη υποορόφου, αρδεύονται και γίνεται εντατική χρήση λιπασμάτων. Επίσης πραγματοποιούνται ψεκασμοί το καλοκαίρι και το φθινόπωρο για την καταπολέμηση ασθενειών. Η ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα από τα λιπάσματα (ιδιαίτερα τα αζωτούχα) δεν έχει μελετηθεί στην περιοχή. Σημαντική επιβάρυνση του εδάφους και του υπεδάφους, αποτελεί η διάθεση των αποβλήτων των ελαιοτριβείων. Είναι γνωστό ότι οι «κατσίγαροι» περιέχουν πολυφαινόλες, οι οποίες εάν αφεθούν ανεξέλεγκτες, οξειδώνονται, πολυμερίζονται και μπορούν να δώσουν αντιδράσεις ή να μετατραπούν σε επικίνδυνες ενώσεις για τον άνθρωπο και το περιβάλλον. 58

59 Υπάρχουν πολλές αρδευτικές και υδρευτικές γεωτρήσεις στην ευρύτερη περιοχή οι οποίες καλύπτουν τις ανάγκες της γεωργίας αλλά και της ύδρευσης χωρίς να παρατηρείται υφαλμύρωση ή υποχώρηση του υδροφόρου ορίζοντα. Σημαντικές επιδράσεις στη χλωρίδα και πανίδα της περιοχής μπορούν να θεωρηθούν : Η ανεξέλεγκτη κτηνοτροφία η οποία έχει προκαλέσει μερική υποβάθμιση των οικοσυστημάτων της περιοχής λόγω της μείωσης της ποώδους στρώσης, της εξασθένισης των βοσκούμενων θάμνων και του συνεχούς ποδοπατήματος και συμπίεσης του εδάφους που έχει ως αποτέλεσμα την επικράτηση των φρυγανικών ειδών αντί των αείφυλλων σκληρόφυλλων. Η εντατική γεωργική δραστηριότητα η οποία μπορεί να υποβαθμίσει την ποιότητα του εδάφους και να περιορίσει την ανάπτυξη των φυσικών οικοσυστημάτων. Η χρήση λιπασμάτων και ζιζανιοκτόνων, για την οποία δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, αλλά μάλλον είναι υψηλή αφού υπάρχουν εκτεταμένες καλλιέργειες στην περιοχή. Πυρκαγιές. Λαθροθηρία. Επεκτάσεις πόλεων και οικισμών. Στην περιοχή μελέτης δεν εντοπίζονται εκτενείς ανθρωπογενείς δραστηριότητες, οι οποίες να προκαλούν σημαντικές πιέσεις στο φυσικό περιβάλλον. Υπάρχουν όμως και άλλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, όπως στην Νότια πλευρά του ακινήτου είναι το πρώην ΧΥΤΑ Ιεράπετρα και το πυρηνελαιουργείο Ιεράπετρας, και σε 700m περίπου ανατολικά είναι θερμοκήπια. Νοτιοδυτικά σε απόσταση 900m περίπου είναι τρία φωτοβολταϊκό πάρκο ισχύος 240kw. Βορειοδυτικά σε απόσταση 1000m περίπου είναι μια αποθήκη με πλακάκια και μάρμαρα. Νότια σε αποστάσει 800m, 1000 m και 1200 m είναι τρία φωτοβολταϊκά πάρκα ισχύος 80kw το κάθε ένα και σε απόσταση 1600m περίπου νότια είναι ένα συσκευαστήριο για Αγροτικά προϊόντα. όπως φαίνετε και στην παρακάτω Εικόνα 4.10, γενικά στην ευρύτερη περιοχή περιμετρικά σε απόσταση 1000m περίπου υπάρχουν και άλλα θερμοκήπια Ατμοσφαιρικό περιβάλλον Το ατμοσφαιρικό περιβάλλον στην περιοχή του έργου είναι επιβαρυμένο, καθώς υπάρχουν το πυρηνελαιουργείο Ιεράπετρας και το πρώην ΧΥΤΑ Ιεράπετρα, γενικά δεν υπάρχουν άλλες παραγωγικές δραστηριότητες γύρω από την περιοχή του έργου, που να παράγουν αέριους ρύπους. Η ανεξέλεγκτη διάθεση είναι στην περιοχή Γρά-Λυγία από τις πολλές εκτάσεις θερμοκηπίων στη περιοχή ή και καύση των απορριμμάτων, μπορεί να δημιουργήσει σε τοπικό επίπεδο προβλήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Δεν έχουν εντοπιστεί ανεξέλεγκτοι σκουπιδότοποι στην περιοχή, εκτός από μερικά σημεία παραπλεύρως του δρόμου όπου γίνεται ανεξέλεγκτη ρίψη. Τέλος η κυκλοφορία των οχημάτων στο οδικό δίκτυο της περιοχής, ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και τα συστήματα θέρμανσης κατά τους χειμερινούς μήνες δεν κρίνεται ότι δημιουργούν αξιόλογο πρόβλημα ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ακόμη και σε τοπικό επίπεδο Ακουστικό περιβάλλον, δονήσεις, ακτινοβολίες Το ακουστικό περιβάλλον στην περιοχή του έργου είναι λίγο επιβαρυμένο από το πυρηνελαιουργείο για 4 μήνες που λειτουργεί του, στην περιοχή του έργου δεν υπάρχουν πηγές δονήσεων ή ακτινοβολιών, τουλάχιστον σε βαθμό που η κείμενη νομοθεσία να τα χαρακτηρίζει ως οχλούσα. Όσον αφορά την ηχορύπανση, κατά τους χειμερινούς μήνες εντοπίζεται από την κίνηση των οχημάτων για το πυρηνελαιουργείο. 59

60 Επιφανειακά και υπόγεια νερά Ο δήμος Ιεράπετρας καλύπτει τις υδρευτικές του ανάγκες κυρίως κάνοντας χρήση αρκετών υδρογεωτρήσεων που βρίσκονται εντός των διοικητικών ορίων του και από το φράγμα τον Μπραμιανόν. Εξαιτίας όμως της ενασχόλησης σε μεγάλο βαθμό των μονίμων κατοίκων με τη γεωργία, υπάρχουν επίσης πολύ μεγάλες ανάγκες για αρδευτικό νερό. Το είδος της γεωργίας που παρατηρείται στην περιοχή είναι κυρίως η καλλιέργεια ελαιόδεντρων και η ανάπτυξη σύνθετων συστημάτων καλλιέργειας με θερμοκήπια. Μάλιστα οι ανάγκες για αρδευτικό νερό συνεχώς αυξάνουν, ενώ αντίθετα εξαντλούνται οι διαθέσιμοι υδατικοί πόροι, υπόγειοι και επιφανειακοί, που μπορούν να ανακουφίσουν τις ανάγκες αυτές. Κρίνεται επομένως επιτακτική η δημιουργία νέων αποθεμάτων νερού, που θα αποθηκεύουν μέχρι και την τελευταία σταγόνα νερού που προέρχεται από τις πλημμυρικές απορροές των πολυάριθμων χειμάρρων της δικαιοδοσίας του δήμου. Σύμφωνα με το απόσπασμα φύλλου χάρτη Γ.Υ.Σ. κλίμακας 1:5000 της περιοχής αλλά και από επί τόπια επίσκεψη στην περιοχή μελέτης παρατηρήθηκα μόνο ένα ρεύμα στην ανατολική πλευρά του ακινήτου σε απόσταση 10 μέτρα. Επίσης η περιοχή μελέτης βρίσκεται εκτός από υδρολογικής λεκάνης Τάσεις εξέλιξης του περιβάλλοντος Μηδενική λύση Ένας μύθος που καλλιεργείται έντεχνα τον τελευταίο καιρό από τους θιασώτες των συμβατικών μορφών ενέργειας (κάρβουνου, πετρελαίου και άλλων), απέναντι στης ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), είναι ότι τα ΑΠΕ δεν συνεισφέρουν στη τοπική ανάπτυξη και μη βιώσιμα, με σκοπό που καλλιεργείται ένας τέτοιος μύθος, τελείως ανακριβής αντίληψη, είναι προφανής: να παγιδευτούν οι τοπικές κοινωνίες στο εκβιαστικό δίλημμα ή ρυπογόνες μορφές ενεργειακής ανάπτυξης που προσπορίζουν όμως οικονομικά οφέλη σε τοπικό επίπεδο (απασχόληση, αντισταθμιστικά, κλπ.), ή φιλικά προς το περιβάλλον ανανεώσιμα, χωρίς όμως ουσιαστική συνεισφορά στην τοπική ανάπτυξη. Όμως, η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική και τους διαψεύδει εκκωφαντικά. Η συσσωρευμένη εμπειρία της τελευταίας 15ετίας, τόσο σε διεθνές επίπεδο (μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση λειτουργούν ήδη πάνω από MW σταθμών ΑΠΕ, όσο και στην Ελλάδα, όπου λειτουργούν ήδη περίπου 350 MW ανανεώσιμων, δείχνει καθαρά, και πέρα από κάθε αμφιβολία, ότι η ίδρυση και λειτουργία έργων ΑΠΕ εμπορικής κλίμακας δημιουργεί ισχυρούς πόλους τοπικής ανάπτυξης και περιβαλλοντικής αναβάθμισης και προσπορίζει πολλαπλά, μετρήσιμα και ουσιαστικά οφέλη στις τοπικές κοινωνίες, στις περιοχές των οποίων εγκαθίστανται τα έργα αυτά. Πιο συγκεκριμένα, και με βάση τα καταγεγραμμένα απολογιστικά στοιχεία των εν λειτουργία έργων ΑΠΕ στην Ελλάδα, τα έργα αυτά : Συμβάλλουν σημαντικά στην τοπική απασχόληση. Η συμβολή των έργων ΑΠΕ στην απασχόληση, τόσο την τοπική όσο και αυτήν σε εθνικό επίπεδο, γίνεται πραγματικά εντυπωσιακή εάν συμπεριληφθούν οι προοπτικές εγχώριας κατασκευής / συναρμολόγησης μεγάλων τμημάτων του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού των έργων αυτών. Οι προοπτικές αυτές, οι οποίες έχουν ήδη αρχίσει να υλοποιούνται στην Ελλάδα (εργοστάσιο ΡΟΚΑΣ στην Τρίπολη, εργοστάσιο ΒΙΟΜΕΚ στο Αλιβέρι), μπορούν να εκτοξεύσουν τη σχετιζόμενη με τις ΑΠΕ απασχόληση, ιδιαίτερα την τοπική, στα ύψη. Η λειτουργία έργων ΑΠΕ προσφέρει ένα μόνιμο και σημαντικό ετήσιο έσοδο στους τοπικούς Δήμους (3% επί του τζίρου τους), αλλά και στην τοπική οικονομία γενικότερα. Η κατασκευή έργων ΑΠΕ σε μία περιοχή συνοδεύεται από την παράλληλη υλοποίηση σειράς αντισταθμιστικών οφελών, πέραν των άμεσων και μετρήσιμων οικονομικών εισροών και των δημιουργούμενων θέσεων απασχόλησης. Έτσι : 60

61 Κατασκευάζονται ή / και βελτιώνονται, χωρίς κόστος για τους δημότες, σημαντικά έργα υποδομής στην ευρύτερη περιοχή (οδικό δίκτυο, τηλεπικοινωνίες, ηλεκτρικό δίκτυο). Κατασκευάζονται, ως αντισταθμιστικά οφέλη (χωρίς κόστος) για τους τοπικούς Δήμους, διάφορα κοινωφελή έργα, όπως κοινοτικοί δρόμοι, σχολεία, παιδικοί σταθμοί κ.α., ενώ προσφέρονται από τους επενδυτές και ανάλογες χορηγίες. Προωθούνται νέες, εναλλακτικές και ιδιαίτερα κερδοφόρες μορφές τουρισμού στην περιοχή, όπως π.χ. ο οικοτουρισμός (επισκέψεις σε εγκαταστάσεις οικολογικών μορφών ενέργειας). Συντελούν αποφασιστικά στην προστασία του περιβάλλοντος μιας περιοχής, αφού περιορίζουν σε σημαντικό βαθμό τις εκπομπές επιβλαβών για την υγεία ρυπαντικών ουσιών, που προκαλούνται από την καύση ορυκτών καυσίμων (άνθρακα, πετρελαίου, αερίου). Έτσι, η κατασκευή και λειτουργία μιας μονάδας ΑΠΕ 10 MW στη χώρα μας, έχει ως αποτέλεσμα την αποτροπή έκλυσης στην ατμόσφαιρα περίπου 465 τόνων το χρόνο διοξειδίου του θείου, 36 τόνων το χρόνο οξειδίων του αζώτου, 24 τόνων το χρόνο αιωρούμενων σωματιδίων και τόνων το χρόνο διοξειδίου του άνθρακα (αερίου που είναι υπεύθυνο για το φαινόμενο του θερμοκηπίου). Υπενθυμίζεται ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου θεωρείται πια, σε παγκόσμιο αλλά και σε τοπικό επίπεδο, υπεύθυνο - σε πολύ μεγάλο βαθμό - για τις υπερβολικά αυξημένες θερμοκρασίες, ιδιαίτερα το καλοκαίρι, για την αυξημένη ξηρασία (μείωση της στάθμης των υδροφόρων οριζόντων και των επιφανειακών νερών), αλλά και για την αύξηση της έντασης καιρικών φαινομένων, όπως οι ξαφνικές και καταστρεπτικές πλημμύρες, κ.α. Έγκυρες μελέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδειξαν ότι μία σημαντική υποκατάσταση των συμβατικών καυσίμων με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και κυρίως με αιολικά πάρκα που βρίσκονται ήδη στο στάδιο σχεδιασμού ή υλοποίησης, θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ηλεκτροπαραγωγή τουλάχιστον κατά 11%, και επομένως να περιορίσει αντίστοιχα και τις δυσμενείς επιπτώσεις από το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Μία τελευταία, αλλά πολύ σημαντική πιστεύω, επισήμανση στο θέμα των περιβαλλοντικών επιπτώσεων τοπικών έργων ΑΠΕ : η προοπτική της κατασκευής και λειτουργίας ενός έργου αξιοποίησης εγχώριου και ανανεώσιμου ενεργειακού πόρου δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται από τις αρμόδιες αδειοδοτούσες υπηρεσίες, τις τοπικές και περιφερειακές, αλλά, πολλές φορές, και τις κεντρικές, μέσα σε περιβάλλον κενού. Δηλαδή, για τις υπηρεσίες αυτές, οι όποιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις των έργων ΑΠΕ δεν μπορεί να εξετάζονται αφ'εαυτών αποκλειστικά και η επιλογή να είναι «υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου ή μη υλοποίησή του». Η πραγματική, η εύλογη επιλογή είναι άλλη, είναι «υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου ΑΠΕ ή έργου άλλης ενεργειακής πηγής» (π.χ. λιγνίτη, άνθρακα, φυσικού αερίου, κλπ.), για να καλυφθεί η δεδομένη ενεργειακή ζήτηση σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ολοκληρωμένου ενεργειακού/ αναπτυξιακού/ περιβαλλοντικού σχεδιασμού, θα πρέπει να αποτιμηθούν και οι επιπτώσεις των έργων ΑΠΕ, τα πλεονεκτήματα ή και τα όποια μειονεκτήματά τους, πάντα δηλαδή συγκριτικά με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που παρουσιάζουν οι εναλλακτικές λύσεις του ίδιου ενεργειακού προβλήματος. Εξαγωγή (δηλ. «ξεφόρτωμα») της λύσης σε άλλη περιοχή, και μάλιστα με δραστικά αυξημένο περιβαλλοντικό κόστος (βλ. Πτολεμαϊδα / Μεγαλόπολη και λιγνίτη), είναι ηθικά, στρατηγικά και πολιτικά απαράδεκτη Ειδικό πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης Μετά από την έγκριση του «ΕΙΔΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΑΥΤΟΥ» έχουμε να πούμε τα εξής: 61

62 Σύμφωνα με το Κεφάλαιο Δ «ΚΑΝΟΝΕΣ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ ΛΟΙΠΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ» και το άρθρο 18 περί Κριτηρίων χωροθέτησης εγκαταστάσεων και εκμετάλλευσης βιομάζας: Ως προνομιακές περιοχές χωροθέτησης εγκαταστάσεων εκμετάλλευσης της ενέργειας από βιομάζα ή βιοαέριο, θεωρούνται ενδεικτικά, οι χώροι που ευρίσκονται πλησίον γεωργικών εκμεταλλεύσεων παραγωγής της πρώτης ύλης, ΧΥΤΑ, εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων, μεγάλων κτηνοτροφικών ή πτηνοτροφικών μονάδων, μονάδων παραγωγής χαρτοπολτού, μονάδων παραγωγής χυμών και τοματοπολτού, πάσης φύσεως γεωργικών ή κτηνοτροφικών βιομηχανιών, ζωοτροφών κλπ. Ως ζώνες αποκλεισμού για τη χωροθέτηση εγκαταστάσεων εκμετάλλευσης της ενέργειας από βιομάζα ή βιοαέριο, δηλαδή ζώνες στις οποίες πρέπει να αποκλείεται η εγκατάστασή τους, ορίζονται οι περιοχές που προβλέπονται στο άρθρο 6 παρ.1 της παρούσας απόφασης. Των κηρυγμένων διατηρητέων μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς και των άλλων μνημείων μείζονος σημασίας της παρ. 5 ββ) του άρθρου 50 του ν. 3028/2002, καθώς και των οριοθετημένων αρχαιολογικών ζωνών προστασίας Α που έχουν καθορισθεί κατά τις διατάξεις του άρθρου 91 του ν. 1892/1991 ή καθορίζονται κατά τις διατάξεις του ν. 3028/2002. Των περιοχών απολύτου προστασίας της φύσης και προστασίας της φύσης που καθορίζονται κατά τις διατάξεις των άρθρων 19 παρ. 1 και 2 και 21 του ν. 1650/1986. Των πυρήνων των εθνικών δρυμών, των κηρυγμένων μνημείων της φύσης και των αισθητικών δασών που δεν περιλαμβάνονται στις περιοχές της περιπτώσεως β του παρόντος άρθρου. Των οικοτόπων προτεραιότητας περιοχών της Επικράτειας που έχουν ενταχθεί ως τόποι κοινοτικής σημασίας στο δίκτυο ΦΥΣΗ 2000 σύμφωνα με την απόφαση 2006/613/ΕΚ της Επιτροπής (ΕΕ L 259 της , σ. 1). Των εντός σχεδίων πόλεων και ορίων οικισμών προ του 1923 ή κάτω των κατοίκων περιοχών. Των Π.Ο.Τ.Α. του άρθρου 29 του ν. 2545/97, των Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Παραγωγικών Δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα του άρθρου 10 του ν. 2742/99, των θεματικών πάρκων και των τουριστικών λιμένων. Των ατύπως διαμορφωμένων, στο πλαίσιο της εκτός σχεδίου δόμησης, τουριστικών και οικιστικών περιοχών, όπως αυτές θα αναγνωρίζονται ειδικότερα στο πλαίσιο της οικείας ΠΠΕΑ και ΜΠΩΕς. ατύπως διαμορφωμένες τουριστικές και οικιστικές περιοχές για την εφαρμογή του παρόντος νοούνται οι περιοχές που περιλαμβάνουν 5 τουλάχιστον δομημένες ιδιοκτησίες με χρήση τουριστική ή κατοικία, οι οποίες ανά δύο βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 100 μέτρων, και συνολική δυναμικότητα 150 κλίνες τουλάχιστον. Για τον υπολογισμό της δυναμικότητας κάθε δομημένη ιδιοκτησία με χρήση κατοικίας θεωρείται ισοδύναμη με 4 κλίνες ανεξαρτήτως εμβαδού. Οι εγκαταστάσεις εκμετάλλευσης της ενέργειας από βιομάζα ή βιοαέριο πρέπει να τηρούν τις ελάχιστες αποστάσεις από τις γειτνιάζουσες χρήσεις γης, δραστηριότητες και δίκτυα τεχνικής υποδομής που καθορίζονται στους πίνακες του Παραρτήματος VI της παρούσας απόφασης. Τα κριτήρια χωροθέτησης που ορίζονται στο παρόν άρθρο αφορούν τις κύριες εγκαταστάσεις εκμετάλλευσης της ενέργειας από βιομάζα ή βιοαέριο. Οι όροι χωροθέτησης των συνοδευτικών τους έργων πρέπει να καθορίζονται, κατά περίπτωση, στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, σύμφωνα με τα γενικά κριτήρια της νομοθεσίας και τους τυχόν ειδικούς κανονισμούς και πρότυπα που έχουν θεσμοθετηθεί για ορισμένες κατηγορίες συνοδευτικών έργων (πχ. γραμμές μεταφοράς ΥΤ). 62

63 Τέλος η υπό μελέτη εγκατάσταση δεν πραγματοποιείται σε αγροτεμάχιο που ανήκει σε δάσος όπως επίσης και σε αρχαιολογική περιοχή. Με το Ν. 3851/2010, οι περιοχές προστασίας της Επικράτειας, δεν αποτελούν πλέον κόκκινη γραμμή για την εγκατάσταση ΑΠΕ, αλλά πρέπει να εγκριθούν αρμοδίως οι μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, δηλαδή υπόκεινται σε Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων. Σύμφωνα λοιπόν με όλα τα ανωτέρω η εγκατάσταση του υπό μελέτη έργου, δεν αντιτίθεται ούτε καν στο νέο χωροταξικό σχέδιο που εκπόνησε το ΥΠΕΧΩΔΕ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Αναλυτική Περιγραφή Λειτουργιάς Του Έργου 5.1. Εισαγωγή Το περιγραφόμενο έργο αφορά την κατασκευή μονάδας ανακύκλωσης φυτικών υπολειμμάτων και κατσίγαρου για παραγωγή βιοαερίου και παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από μονάδα συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας (ΣΗΘ) με καύση βιοαερίου. Η παραγωγή του βιοαερίου βασίζεται στην τεχνολογία της Αναερόβιας Χώνευσης. Η μονάδα θα εγκατασταθεί στην θέση Πλατιά Όψη στην περιοχής Μακρυλιά του Δήμου Ιεράπετρας της Π.Ε. Λασιθίου, Περιφέρεια Κρήτης. Τα φυτικά υπολείμματα και ο Κατσίγαρος θα συλλέγονται από τις διάφορα μέρει της ευρύτερης περιοχή του Δήμου Ιεράπετρας και με κατάλληλα φορτηγά και βυτιοφόρα θα μεταφέρονται στην κεντρική μονάδα, όπου μέσω συστήματος τροφοδοσίας θα οδηγούνται στους χωνευτές (βλέπε Εικόνα 5.1) για να ξεκινήσει η διαδικασία της Αναερόβιας Χώνευσης, που λαμβάνει χώρα σε θερμοκρασία 40ºC (μεσόφιλη) κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες υγιεινής, μειώνοντας τις δυσάρεστες οσμές και τη μόλυνση του περιβάλλοντος. Το μίγμα των πρώτων υλών θερμαίνεται με τη χρήση ζεστού νερού, το οποίο προέρχεται από την μηχανή ΜΕΚ ως πηγή θερμότητας. Εικόνα 5.1: Χωνευτές, δεξαμενές όπου λαμβάνει χώρα η διεργασία της Αναερόβιας Χώνευσης Τεχνική περιγραφή της εγκατάστασης Αρχικά οι πρώτες ύλες διαχωρισμένες από τα σημεία παραλαβής σε υγρές και στερεές φθάνουν στον χώρο υποδοχής. Οι στερεές πρώτες ύλες μεταφέρονται στο χώρο συγκέντρωσης στερεών πρώτων υλών από όπου με κατάλληλο σύστημα τροφοδοσίας τροφοδοτούν τις δεξαμενές πρωτόγεννους χώνευσης. 63

64 Αντιστοίχως οι υγρές πρώτες ύλες μεταφέρονται μέσω αντλιών σε μία δεξαμενή αποθήκευσης (προδεξαμενή) από την οποία γίνεται επίσης τροφοδοσία των δεξαμενών πρωτόγεννους χώνευσης. Η δεξαμενή δευτερογενούς χώνευσης τροφοδοτείται από τις δεξαμενές πρωτογενούς χώνευσης. Από το χώρο συγκέντρωσης το υγρό υπόλειμμα στραγγίσης τροφοδοτείται στις δεξαμενές χώνευσης. Το παραγόμενο βιοαέριο τόσο από της πρωτογενής όσο και από τη δευτερογενή χώνευση (Εικόνα 5.2). συλλέγεται αφού περάσει από ένα μηχανισμό βιολογικής αποθείωσης οποίος είναι εγκατεστημένος στις οροφές των δεξαμενών, καθώς και από ένα σύστημα αφύγρανσης συλλέγεται και οδηγείται προς τη μονάδα συμπαραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας (Εικόνα 5.3). Στην περίπτωση βλάβης της μονάδας συμπαραγωγής το βιοαέριο οδηγείται στο πυρσό καύσης εκτάκτου ανάγκης όπου γίνεται καύση του παραγόμενου αερίου με ασφαλή τρόπο. Εικόνα 5.2: Αεροφυλάκιο επί οροφής χωνευτή. Εικόνα 5.3: Μονάδα συμπαραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας (ΜΕΚ). 64

65 Η μονάδα συνολικά περιλαμβάνει βάση υποδοχής και αποθήκευσης στερεών υπολειμμάτων (φυτικά υπολείμματα), μια δεξαμενή υποδοχής και αποθήκευσης υγρών εισερχομένων (κατσίγαρος), δυο πρωτογενής χωνευτής, έναν δευτερογενή χωνευτή, ένα σύστημα τροφοδοσίας στερεών υλών, μια βάση αποθήκευσης στερεού χωνεμένου υπολείμματος, δεξαμενή αποθήκευσης υγρού χωνεμένου υπολείμματος (lagoon), μια μηχανή συμπαραγωγής (CHP) ηλεκτρισμού και θερμότητας, έναν πυρσό έκτακτης ανάγκης και ένα σύστημα μηχανικού διαχωρισμού χωνεμένου υπολείμματος όπως επίσης και ένα σύστημα ξήρανσης χωνεμένου υπολείμματος το οποίο θα παράγει ξηρό ενσακισμένο εδαφοβελτιωτικό στην υγρασία που επιθυμεί ο αγροτικός τομέας. Τέλος η μονάδα περιλαμβάνει κτήριο διοίκησης και ελέγχου, χώρο στάθμευσης, και σύστημα ζύγισης. Περιγραφή των πραγματοποιούμενων διεργασιών Διάγραμμα ροής Η λειτουργία της μονάδος βιοαερίου αναλυτικά, περιγράφεται ως ακολούθως: 1. Τα στερεά υπολείμματα μεταφέρονται στην μονάδα με φορτηγά, όπου αποθηκεύονται προσωρινά σε βάση σκυροδέματος. Τα υγρά υπολείμματα μεταφέρονται στην μονάδα με βυτιοφόρα, και αποθηκεύονται εντός της δεξαμενής υποδοχής. 2. Στην συνέχεια τα στερεά εισερχόμενα μεταφέρονται από την βάση στον τροφοδότη στερεών με την βοήθεια περονοφόρου οχήματος. Από εκεί μεταφέρονται στον πρωτογενή χωνευτή μέσω συστήματος μίξης υγρών και στερεών για την αποφυγή εισόδου ξένων υλικών μέσα στους χωνευτές. Η ανακυκλοφορία υγρού υποστρώματος στο σύστημα τροφοδοσίας προέρχεται από τον διαχωριστή υγρών/στερεών. Το υγρά εισερχόμενα μεταφέρονται εντός του πρωτογενή χωνευτή μέσω αντλίας. 3. Ποσότητα νερού μεταφέρεται στον πρωτογενή χωνευτή με αντλητικό σύστημα (περίπου κυβικά ετησίως έγκριση από την αρμόδια υπηρεσία ΤΟΕΒ Ιεράπετρας). 4. Το μίγμα παραμένει στον πρωτογενή χωνευτή όπου θερμαίνεται, σε θερμοκρασία περίπου 40 o C, και παράγεται το μεγαλύτερο μέρος του βιοαερίου (60-80%). Η τροφοδοσία των πρώτων υλών στον χωνευτή πραγματοποιείται συνήθως μια φορά κάθε ώρα, ενώ το υπόστρωμα αναμιγνύεται δύο φορές την ώρα. 5. Στην συνέχεια το υπόστρωμα μεταφέρεται στον δευτερογενή χωνευτή όπου ολοκληρώνεται η παραγωγή βιοαερίου (40-20%). 6. Σε συνέχεια της χώνευσης το χωνεμένο υπόστρωμα διέρχεται μέσω συστήματος διαχωρισμού υγρού και στερεού κλάσματος. Μέρος του χωνεμένου υπολείμματος, επανακυκλοφορεί στο προηγουμένως περιγραφόμενο σύστημα, για την περαιτέρω υγροποίηση και ομογενοποίηση του υποστρώματος. 7. Το παραγόμενο βιοαέριο, επιδέχεται διεργασίες αποθείωσης (μέσα στις οροφές των βιοαντιδραστήρων) και αφύγρανσης και στην συνέχεια καίγεται σε μια (1) μηχανή εσωτερικής καύσης (CHP), ηλεκτρικής ισχύος 1000 kwe. Μέρος της παραγόμενης θερμότητας χρησιμοποιείται για τη θέρμανση των χωνευτών. 8. Σε περίπτωση που η μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας τεθεί προσωρινά εκτός λειτουργίας, το παραγόμενο βιοαέριο καίγεται με ελεγχόμενο τρόπο σε έναν (1) μόνιμα εγκατεστημένο πυρσό που χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Η εγκατάσταση παραγωγής βιοαερίου αποτελείται κυρίως από τα παρακάτω στοιχεία: Συστήματα τροφοδοσίας. Δεξαμενή πρωτογενής χώνευσης. Δεξαμενή δευτερογενούς χώνευσης. Μονάδα συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας (ΣΗΘ)-CHP. Πυρσός εκτάκτου ανάγκης. Μετασχηματιστής χαμηλής-μέσης τάσης. Σύστημα ξήρανσης χωνευμένου υπολείμματος. Δωμάτιο ελέγχου. 65

66 Περιγραφή λειτουργίας και χρησιμοποιούμενης τεχνολογίας Λειτουργική μονάδα 1: Υποδοχή, αποθήκευση και τροφοδοσία πρώτων υλών. Λειτουργική μονάδα 2: Ζύμωση και ανακυκλοφορία. Λειτουργική μονάδα 3: Αποθήκευση υπολειμμάτων ζύμωσης / χωνεμένου υπολείμματος. Λειτουργική μονάδα 4: Εκμετάλλευση αερίου. Λειτουργική μονάδα 5: Ηλεκτρολογικό σύστημα ελέγχου. Εικόνα 5.4: Σκαρίφημα Χωροθέτησης μονάδας Υποδοχή, αποθήκευση και τροφοδοσία υποστρώματος Τα υλικά που απαιτούνται για τη διεργασία της χώνευσης συλλέγονται στη λειτουργική μονάδα 1. Συγκεκριμένα: 1) Στερεό υπόλειμμα επεξεργασίας (φυτικά υπολείμματα). 2) Υγρό υπόλειμμα επεξεργασίας ελιάς (κατσίγαρου). Παραλαβή και αποθήκευση πρώτων υλών Η συλλογή των στερεών πρώτων υλών πραγματοποιείται με φορτηγά οχήματα, ενώ η συλλογή των υγρών πρώτων υλών πραγματοποιείται με βυτιοφόρα. Τα φορτηγά / βυτιοφόρα θα συλλέγουν τις πρώτες ύλες σύμφωνα με καθορισμένο πρόγραμμα εφοδιαστική αλυσίδας. Κάθε φορτηγό/βυτιοφόρο θα επισκέπτεται μια μονάδα μέχρι εξαντλήσεως της μεταφερόμενης ποσότητας. Η συλλογή θα πραγματοποιείται ημερησίως ή σε χρόνο που επιβάλει η ορθή λειτουργία των εγκαταστάσεων των αγροτοκτηνοτροφικών μονάδων (περίοδοι αιχμής εποχικές καλλιέργειες κλπ). Η προσωρινή αποθήκευση των στερεών πρώτης υλών θα πραγματοποιείται σε βάσεις σκυροδέματος, όπου οι εισερχόμενες ποσότητες θα τοποθετούνται σε μορφή «σωρού» με μέγιστο ύψος τα 2m. Οι σωροί επί των βάσεων αποθήκευσης καλύπτονται προς αποφυγή δυσάρεστων οσμών καθώς και ενεργειακών απωλειών. Η κάλυψη των στερεών πρώτων υλών πραγματοποιείται με ειδικά κατασκευασμένες μεμβράνες (HDPE) ανεκτικές σε καιρικές συνθήκες. Οι μεμβράνες στερεοποιούνται επί της πρώτης ύλης με την χρήση είτε βαριδιών στο κάτω μέρος των μεμβρανών είτε καθόλα την έκταση αυτών. 66

67 Εικόνα 5.5: Βάση σκυροδέματος για αποθήκευση στερεής πρώτης ύλης. Εικόνα 5.6: Διαδικασία κάλυψης σωρού. Εικόνα 5.7: Απεικόνιση αποθήκευσης πρώτων υλών. Επεξεργασία πρώτων υλών Τα υγρά οργανικά (κατσίγαρος) μεταφέρονται στην μονάδα με βυτιοφόρο της εταιρίας λειτουργίας της μονάδος και αποθηκεύονται σε δεξαμενές τύπου Lagoon Χωρητικότητας m 3, βλέπε εικόνα 5.12, 5.13 και 5.14, όμοια με δεξαμενή αποθήκευσης υγρού χωνεμένου υπολείμματος. Ομογενοποιούνται με ανάδευση μέσα στην υπόγεια κλειστή δεξαμενή παραλαβής, η οποία θα επιτυγχάνεται με κατάλληλο αριθμό εμβαπτισμένων αναδευτήρων. Τα φυτικά υπολείμματα προσκομίζονται από τους παραγωγούς απευθείας στο χώρο αποθήκευσης τους και απορρίπτονται εντός των χώρων υποδοχής και αποθήκευσης. Κατά τη μεταφορά τους θα οδηγούνται με κάδο μεταφορέα σε συσκευή κοπής, όπου και θα 67

68 μειώνεται το μέγεθός τους στα 10mm αφού διαχωριστούν από τυχόν ξένα υλικά πχ πολυπροπυλαίνιο κ.α. Στη συνέχει θα μεταφέρονται σε κλειστό δοχείο ανάμιξης όπου και θα αναμιγνύονται με το υγρό κλάσμα χωνεμένης βιοϊλύος με σκοπό την επίτευξη καλύτερης ρευστότητας του υλικού. Από το δοχείο ανάμιξης το μίγμα θα αντλείται από δοσομετρικά συστήματα με τη βοήθεια αντλίας μεταλλικής παροχής και σωλήνωσης που θα καταλήγει στη βάση του αντιδραστήρα. Βιολογική αποικοδόμηση μίγματος Στη δεξαμενή υποδοχής θα ξεκινάει η βιολογική αποικοδόμηση του μίγματος των οργανικών αποβλήτων, δηλαδή θα πραγματοποιείται η μετατροπή των υδρογονανθράκων σε σάκχαρα, των λιπιδίων σε λιπαρά οξέα και των πρωτεϊνών σε αμινοξέα. Η συγκεκριμένη δεξαμενή θα είναι θερμαινόμενη και θα διαθέτει εμβαπτισμένους αναδευτήρες. Η βιοϊλύς θα αντλείται μέσω της αντλίας ιλύος και μέσω σωληνώσεων προς το σύστημα ρύθμισης θερμοκρασίας και παστερίωσης. Τροφοδοσία στερεών πρώτων υλών Το σύστημα τροφοδοσίας στερεών πρώτων υλών τροφοδοτεί την εγκατάσταση παραγωγής βιοαερίου με μη-αντλήσιμη βιομάζα, όπως τα ενσιρώματα οργανικών φυτικά υπολείμματα κλπ. Το σύστημα τροφοδοσίας περιλαμβάνει χώρο αποθήκευσης, κινούμενο δάπεδο, ηλεκτροκίνητους κοχλίες (οριζόντιους και κάθετους κοχλίες, κλπ.) και ένα σύστημα ζύγισης. Οι ανανεώσιμοι πόροι μεταφέρονται στον οριζόντιο κοχλία από το χώρο αποθήκευσης μέσω του κινούμενου δαπέδου και στη συνέχεια τροφοδοτούνται στη δεξαμενή χώνευσης μέσω του καθοδικού κοχλία. Εικόνα 5.8: Διάγραμμα τροφοδότη στερεών. Εικόνα 5.9: Σύστημα ανάμειξης υγρών και στερεών προς υγρή τροφοδοσία χωνευτών. 68

69 Το σύστημα τροφοδοσίας είναι αυτοματοποιημένο, διότι η τροφοδοσία των πρώτων υλών στην εγκατάσταση παραγωγής βιοαερίου πρέπει να πραγματοποιείται αρκετές φορές την ημέρα σε καθορισμένα χρονικά διαστήματα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η σταθερή και αδιάκοπη παραγωγή αερίου. Τροφοδοσίας υγρών πρώτων υλών Για την τροφοδοσία των υγρών πρώτων υλών στις δεξαμενές χρησιμοποιείται κατάλληλο αντλητικό συγκρότημά το οποίο αντλεί τις υγρές πρώτες ύλες από τη δεξαμενή προαποθήκευσης Αναερόβια χώνευση και ανακυκλοφορία Χώνευση και Παραγωγή βιοαερίου: Οι πρωτογενής χωνευτές έχουν καθαρή δυναμικότητα 7041,97m³ (διάμετρος 29 m, ύψος 8m) ο κάθε ένας και είναι κατασκευασμένος από ενισχυμένο σκυρόδεμα. Ο δεύτερος χωνευτής έχει καθαρή δυναμικότητα 7041,97m³ (διάμετρος 29 m, ύψος 8m) και είναι κατασκευασμένος από ενισχυμένο σκυρόδεμα. Ο κάθε χωνευτής σκεπάζεται αεροστεγώς με διπλή μεμβράνη κωνικού σχήματος (υλικό άνω μεμβράνης: ύφασμα PVC υλικό κάτω μεμβράνης: PE υψηλής ελαστικότητας), η οποία στερεώνεται σε ειδική ράγα συγκράτησης. Μεταξύ των δύο μεμβρανών, δημιουργείται πίεση 1,5 mbar με χρήση φυσητήρα και βαλβίδας υπερπίεσης. Το ακατέργαστο αέριο, το οποίο παράγεται από την αναερόβια διαδικασία, αποθηκεύεται πάνω από την επιφάνεια του μίγματος. Ο έλεγχος της πίεσης του χώρου αποθήκευσης βιοαερίου στη δεξαμενή χώνευσης υλοποιείται με τη βοήθεια κατάλληλων συσκευών ελέγχου ασφαλείας υπερπίεσης και υποπίεσης, οι οποίες εξασφαλίζουν ότι η υπερπίεση βιοαερίου δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 3 mbar και η υποπίεση του βιοαερίου δεν μπορεί να είναι χαμηλότερη από 1 mbar. Ο τρόπος που είναι κομμένη η μεμβράνη, έχει ως αποτέλεσμα το κάλυμμα να φαίνεται κωνικό από έξω. Ο χώρος κάτω από αυτόν τον αερο-υποστηριζόμενο κώνο επιτρέπει στη μεμβράνη να ανυψώνεται και να χαμηλώνει ανάλογα με την παραγωγή και την κατανάλωση βιοαερίου, ενώ παράλληλα προστατεύεται από τις καιρικές συνθήκες. Οι μεμβράνες παρέχουν επίσης προκαθορισμένο σημείο ρήξης με επαρκή συντελεστή ασφαλείας. Προσφέρουν απολύτως αξιόπιστη προστασία στις δεξαμενές από φθορές όλων των ειδών που μπορούν να δημιουργηθούν λόγω επίπτωσης πίεσης. Οι δυνάμεις που ασκούνται στα τοιχώματα της δεξαμενής λόγω της μεμβράνης είναι πολύ μικρές και ασκούνται ομοιόμορφα στον τοίχο της δεξαμενής. Αυτό σημαίνει ότι η κυκλική δεξαμενή σκυροδέματος δεν χρειάζεται να πληρεί συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Η θερμομόνωση της δεξαμενής χώνευσης είναι πυράντοχη. Η κατασκευή και η λειτουργία του χώρου αποθήκευσης βιοαερίου χαμηλής πίεσης πληρεί όλες τις απαιτήσεις ασφαλείας για τις εγκαταστάσεις παραγωγής βιοαερίου. Η κάθε οροφή συλλογής και αποθείωσης παραγόμενου βιοαερίου έχει δυναμικότητα περίπου m 3. Ο κάθε χωνευτής διαθέτει τέσσερις αναδευτήρες, οι οποίοι χρησιμοποιούνται για την ανάμιξη του υποστρώματος ώστε να διασφαλίζεται η συνεχής και ομογενής ανάμιξη κατά τη ζύμωση. 69

70 Εικόνα 5.10: Αναδευτήρες διατήρησης ροής/ομογενοποίησης. Εικόνα 5.11: Ειδικά σχεδιασμένη οροφή αποθήκευσης παραγόμενου βιοαερίου. Ειδικό σύστημα μηχανικού διαχωρισμού, τοποθετείται σε συνέχεια των χωνευτών, από το οποίο μέρος του χωνεμένου υπολείμματος στέλνετε ξανά στην πρωτογενή χώνευση (βλ. ισοζύγιο μάζας), δημιουργώντας έτσι ένα κλειστό κύκλωμα ανακυκλοφορίας. Το σύστημα αυτό αποτελείται από έναν διαχωριστή τύπου Decanter. Αποθείωση: Το παραγόμενο βιοαέριο περιλαμβάνει ένα μικρό ποσοστό υδρόθειου (H 2 S), το οποίο πρέπει να απομακρυνθεί πριν από τη χρήση του αερίου στην ΜΕΚ. Για τον λόγο αυτόν, ο αεριοθάλαμος του χωνευτή και μεταχωνευτή είναι εξοπλισμένος με ένα σύστημα βιολογικής αποθείωσης. Κατά την διεργασία αυτή μικρές ποσότητες αέρα τροφοδοτούνται στον αεριοθάλαμο των χωνευτών με ελεγχόμενο τρόπο. Η παροχή αέρα πραγματοποιείται μέσω ενός συμπιεστή ο οποίος ρυθμίζεται αυτόματα σύμφωνα με την ποσότητα του παραγόμενου βιοαερίου καθώς και την ανάλυση του (η μονάδα διαθέτει αναλυτή βιοαερίου). Η παροχή αέρα για την αποθείωση του ακατέργαστου αερίου περιορίζεται στο 6% κατ όγκο (σε σχέση με την παροχή του ακατέργαστου αερίου) με κατάλληλη δοσολογία. Ιπτάμενες μικτές καλλιέργειες βακτηρίων δημιουργούν ίζημα στοιχειώδους θείου και θειικών αλάτων μέσω οξείδωσης θειικού οξέως. Οποιοδήποτε συμπύκνωμα από τη διαδικασία αφύγρανσης του βιοαερίου οδηγείται εκ νέου στην εγκατάσταση παραγωγής βιοαερίου, χωρίς να αφήνει υπολείμματα. 70

71 Ο εισερχόμενος αέρας τροφοδοτείται στην οροφή κάθε δεξαμενής όπου βρίσκεται το βιοαέριο και βάση βιολογικών χημικών αντιδράσεων το περιεχόμενο στο βιοαέριο υδρόθειο αποδομείται, παράγοντας θείο. Το στοιχειακό θείο σχηματίζεται στις επιφάνειες των χωνευτών, ειδικά στα στρώματα των αποθέσεων, και είναι αναγνωρίσιμα μέσω της κιτρινωπής τους επιφάνειας. Αυτές οι αποθέσεις στοιχειακού θείου απομακρύνονται διαδοχικά με τα υπολείμματα της ζύμωσης. Στην συγκεκριμένη μονάδα δεν χρησιμοποιείται εξωτερική χημική διαδικασία αποθείωσης καθώς δεν απαιτείται από τις εισερχόμενες πρώτες ύλες. Όπως αναφέρεται και προηγουμένως δεν υπάρχουν απόβλητα από την αποθείωση του βιοαερίου καθώς το παραγόμενο θείο ενσωματώνεται με το υπόστρωμα ζύμωσης, χωρίς καμία περαιτέρω επίπτωση Αποθήκευση υπολειμμάτων της χώνευσης Το χωνεμένο υπόλειμμα σε συνέχεια της διαδικασίας διαχωρισμού μεταφέρεται σε δεξαμενή αποθήκευσης (lagoon) (υγρό μέρος) και σε βάση αποθήκευσης σε σωρούς (στερεό μέρος) όπου και αποθηκεύεται. Υγρό χωνεμένο υπόλειμμα: Ολόκληρη η πάνω επιφάνεια των δεξαμενών αποθήκευσης -τύπου lagoon (βλ. εικόνα) καλύπτεται από ειδική μεμβράνη, συνεπώς πρόκειται για κλειστές δεξαμενές. Η χωρητικότητα της δεξαμενής ανέρχεται περίπου στα m 3. Το χωνεμένο υπόλειμμα στην συνέχεια μέσω τροφοδότη αυτού φορτώνεται στα βυτιοφόρα οχήματα και οδηγείται προς διασκορπισμό στα χωράφια σύμφωνα με τα συμφωνητικά που θα συναφθούν με τους αγρότες της περιοχής. Παρά το γεγονός του ότι το χωνεμένο υπόλειμμα σε συνέχεια της παραμονής του εντός των χωνευτών δεν έχει επιπλέον παραγωγική ικανότητα, η δεξαμενή καλύπτεται με ειδική μεμβράνη η οποία απαγορεύει σε πιθανές οσμές και εκκρίσεις να διαφύγουν στο περιβάλλον. (βλέπε παρακάτω εικόνες 5.12). Εικόνα 5.12: Ειδική μεμβράνη κάλυψης δεξαμενής για την στεγανή αποθήκευση του κατσίγαρου και του παραγόμενου χωνεμένου υπολείμματος. Εικόνα 5.13: Ειδική μεμβράνη κάλυψης δεξαμενής με πλωτήρες για την στεγανή αποθήκευση του κατσίγαρου και του παραγόμενου χωνεμένου υπολείμματος. 71

72 Εικόνα 5.14: Ειδική μεμβράνη κάλυψης δεξαμενής για την στεγανή αποθήκευση του κατσίγαρου και του παραγόμενου χωνεμένου υπολείμματος. Στερεό χωνεμένο υπόλειμμα: Οι ποσότητες στερεού υπολείμματος (βλ. εικόνες 5.15) αποθηκεύονται προσωρινά σε βάση αποθήκευσες σε σωρούς παρόμοια με αυτά των στερών εισερχομένων. Θα κατασκευαστεί βάση σκυροδέματος και θα αποθηκευτεί το υπόλειμμα, σε «σωρούς» με μέγιστο ύψος τα 2.5m σε έκταση 252m 2. Οι σωροί θα καλύπτονται με ειδική μεμβράνη για αποφυγή τυχόν αέριων εκπομπών ή οσμών, καθώς και προστασία του χωνεμένου υπολείμματος από τα κατακρημνίσματα (αποφυγή απορροών). Οι βάση θα διαθέτει σύστημα απορροής τυχόν διαρροιών οι οποίες θα οδηγούνται σε μικρές δεξαμενές και από εκεί μέσω αντλιών στην lagoon. Το χωνεμένο υπόλειμμα δεν παράγει οσμές καθότι η παραμονή του έχει εξαντλήσει κάθε περιθώριο παραγωγής μεθανίου. Εικόνα 5.15: Διαχωριστής χωνεμένου υπολείμματος και προσωρινή αποθήκευση σε συνέχεια του διαχωρισμού Εκμετάλλευση αερίου Ο εξοπλισμός εκμετάλλευσης αερίου τοποθετείται στη λειτουργική μονάδα 4. Μια (1) μηχανή εσωτερικής καύσης (CHP), παρατίθενται για τη λειτουργία της ως παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας, εγκατεστημένης ισχύος 1000kWe. Για να είναι δυνατή η χρήση του βιοαερίου στην μηχανή εσωτερικής καύσης, η πίεση του αερίου πρέπει να είναι αυξημένη χρησιμοποιώντας κατάλληλο συμπιεστή, του οποίου η δυναμικότητα είναι ρυθμιζόμενη. Για την αποφυγή εκπομπής θορύβου, ο εξοπλισμός είναι τοποθετημένος σε κατάλληλη απομονωμένη καμπίνα (container). Η μηχανή εσωτερικής καύσης, καθώς και ο αεροσυμπιεστής και όλα τα απαραίτητα εξαρτήματα είναι τοποθετημένα στο container της μηχανής. Το βιοαέριο καίγεται στην μηχανή εσωτερικής καύσης και η προκύπτουσα ενέργεια μετατρέπεται σε ηλεκτρισμό. Ο αέρας καύσης λαμβάνεται από το εξωτερικό μέσω ανεμιστήρα. Τα απαέρια εξέρχονται από τον σιγαστήρα, ενώ οι δίοδοι εισόδου και εξόδου αέρα είναι εξοπλισμένες με ειδικούς 72

73 απορροφητές για περιορισμό του θορύβου. Η δίοδος εισόδου είναι επιπροσθέτως εξοπλισμένη με σακόφιλτρο. Ο σιγαστήρας των απαερίων είναι σχεδιασμένος να είναι m πάνω από την επιφάνεια του εδάφους ή ανάλογα με τους υπολογισμούς του ύψους της καμινάδας. Η Μηχανή Εσωτερικής Καύσης, πέραν της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγει (μέσω της γεννήτριας) παράγει και θερμική ενέργεια. Η παράγωγη της θερμικής ενέργειας πραγματοποιείται με την εκμετάλλευση της εκλυόμενης θερμότητας κατά την διάρκεια της καύσης του βιοαερίου και συγκεκριμένα χρησιμοποιείται ένας εναλλάκτης θερμότητας σε κύκλωμα νερού. Ένα μεγάλο μέρος της θερμότητας που παράγεται ανακτάται και χρησιμοποιείται για τη θέρμανση των χωνευτών, μέσω δικτύου σωληνώσεων θερμού και ψυχρού νερού. Συγκεκριμένα νερό διέρχεται μέσα από ειδικά σχεδιασμένο σύστημα εντός του container της μηχανής, θερμαίνεται και στην συνέχεια οδηγείται στους χωνευτές. Σε συνέχεια θέρμανσης αυτών (μείωση θερμοκρασίας νερού) οδηγείται και πάλι στην μηχανή, πραγματοποιώντας έναν κύκλο. Το σύνηθες ποσοστό της παραγόμενης θερμότητας που χρησιμοποιείται για την θέρμανση των χωνευτών είναι της τάξης του 45-50%. Το υπόλοιπο ποσοστό θερμότητας χρησιμοποιηθεί για άλλες χρήσεις θέρμανσης, όπως ένα 5% της θέρμανση πάει στα γραφεία της μονάδας και το υπόλοιπη 50% της θέρμανσης πάει για την ξήρανση του χωνεμένου υπολείμματος. Άρα όλη η θερμότητα καταναλώνετε από την ίδια την μονάδα Σε συμμόρφωση με τους κανονισμούς ασφάλειας για αγροτικά συστήματα βιοαερίου, οι ποσότητες αερίου που πρέπει να απελευθερωθούν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης πρέπει να είναι κάτω από 20 m³/h. Για τον λόγο αυτόν, o πυρσός αερίου φέρει σύστημα ελέγχου της πίεσης και λειτουργεί αυτόματα. Όσον αφορά τις απαιτήσεις την μονάδας σε ηλεκτρική ενέργεια αυτές θα καλύπτονται από το δίκτυο. Ολόκληρη η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια από την καύση του βιοαερίου θα παρέχεται στο δίκτυο χωρίς παρακράτηση του απαιτούμενου ποσού ιδιοκατανάλωσης (περίπου 8-11% της συνολικής παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας). Για την έναρξη λειτουργίας της μονάδας θα χρησιμοποιηθεί εξωτερική μονάδα λέβητα για την αρχική θέρμανση των χωνευτών μέχρι την έναρξη παραγωγής του βιοαερίου. Σε συνέχεια παραγωγής αυτού πραγματοποιείται εκκίνηση της μηχανής και συνεπώς κάλυψη της μονάδος σε θερμικές απαιτήσεις. Ο λέβητας θα είναι ισχύος 350kW και τα τεχνικά χαρακτηριστικά του δίνονται στον ακόλουθο πίνακα. Τεχνικά Χαρακτηριστικά MHZ 350 Θερμική απόδοση kw Διαστάσεις 3,7 x 2.35 x 2.55 mm Βάρος Aprox kg Μέσο θέρμανσης Θερμό νερό (90/70oC) Πίεση ασφαλείας 3bar θέρμανσης Τεχνολογία ασφαλείας DIN EN Χαρακτηριστικά αντλίας νερού 17m 3 /h, 8 Mwh Όσον αφορά τις περιπτώσεις διακοπής παροχής ηλεκτρικής ενέργειας από το δίκτυο το παραγόμενο βιοαέριο θα καίγεται στον πυρσό έκτακτης ανάγκης ο οποίος θα λειτουργεί καθώς διαθέτει εφεδρικό σύστημα λειτουργίας (μπαταρία). Τα υπόλοιπα στοιχεία της μονάδας δεν απαιτούν λειτουργία για την εξασφάλιση της ασφάλειας της μονάδος καθώς δεν πραγματοποιείται τροφοδοσία και συνεπώς το υπόστρωμα θα παραμείνει εντός των χωνευτών. Η θερμοκρασία του υποστρώματος, λόγω του αυξημένου όγκου του εντός των δεξαμενών και λόγω της σχετικά υψηλής μέσης θερμοκρασίας της περιοχής δεν αναμένεται να χαθεί. Τυχόν πτώση θερμοκρασίας 1-2 βαθμούς κελσίου αναμένεται να εμφανιστεί σε συνέχεια διακοπής θέρμανσης μεγαλύτερης των 7-10 ημερών. 73

74 Πυρσός έκτακτης ανάγκης: Η μονάδα παραγωγής βιοαερίου είναι εξοπλισμένη με έναν (1) εγκατεστημένο πυρσό έκτακτης ανάγκης ο οποίος είναι τοποθετημένος σε ασφαλή απόσταση, έχοντας 8 m απόσταση από την πλησιέστερη εγκατάσταση. Ο πυρσός έκτακτης ανάγκης χρησιμοποιείται μόνο σε περίπτωση δυσλειτουργίας, καθώς οι περιπτώσεις διακοπής λειτουργίας της μηχανής εσωτερικής καύσης μπορεί να μειωθούν με τη λήψη κατάλληλων μέτρων λειτουργίας. Εικόνα 5.16: Πυρσός έκτακτης ανάγκης Ηλεκτρολογικό σύστημα, μονάδα ελέγχου Η λειτουργική μονάδα 5 αποτελείται από το ηλεκτρολογικό σύστημα και τη μονάδα ελέγχου της εγκατάστασης. Στο δωμάτιο των πινάκων ελέγχου υπάρχουν οι πίνακες και ο ηλεκτρονικός υπολογιστής με την αντίστοιχη οθόνη για τη μονάδα παραγωγής βιοαερίου. Η οθόνη χρησιμοποιείται για την επιλογή του τρόπου λειτουργίας (χειροκίνητα ή αυτόματα) και της κατάστασης λειτουργίας, καθώς εμφανίζει τις πληροφορίες και παράγει αναφορές. Ο πίνακας ελέγχου βρίσκεται απομονωμένος μαζί με ένα σύστημα έκτακτης παύσης Αναλυτική Περιγραφή Της Αναερόβιας Χώνευσης 6.1. Αναερόβια Χώνευση Η διεργασία της Αναερόβιας Χώνευσης είναι μια αρκετά γνωστή και δοκιμασμένη τεχνολογία για την επεξεργασία των οργανικών αποβλήτων. Η ιστορία της χρονολογείται από το 1630 όταν επιστήμονες αντιλήφθηκαν ότι από αποσύνθεση οργανικής ύλης αναπτύσσονται καύσιμα αέρια. Το 1776 ο Α. Volta κατέληγε στο συμπέρασμα ότι υπάρχει ποσοτική σχέση μεταξύ του ποσού της οργανικής ύλης και του αερίου που παράγεται, συλλέγοντας αέριο σε ελώδεις περιοχές της λίμνης Κόμο στην Ιταλία. Το 1794 ο J. Dalton θα αποδείξει ότι το αέριο το οποίο παράγεται σε ελώδεις περιοχές είναι το μεθάνιο καθορίζοντας και την πυκνότητα του. Το 1808 από την αναερόβια χώνευση κοπριάς αγελάδων οριστικοποιείται ότι το αέριο το οποίο παράγεται είναι το μεθάνιο. Η πρώτη εφαρμογή αναερόβιας χώνευσης πραγματοποιήθηκε στο Exeter στην Αγγλία το 1895 και συγκεκριμένα οι λάμπες του δημοτικού φωτισμού της πόλης λειτουργούσαν από καύση βιοαερίου που προερχόταν από τα αστικά λύματα. 74

75 Η Αναερόβια Χώνευση είναι μια φυσική διαδικασία κατά την οποία η οργανική ύλη αποσυντίθεται παρουσία μικροοργανισμών σε συνθήκες απουσίας οξυγόνου. Το αποτέλεσμα αυτής της διεργασίας είναι το βιοαέριο (ένα μίγμα διοξειδίου του άνθρακα και μεθανίου) και το χωνεμένο υπόλειμμα. Το βιοαέριο δύναται να χρησιμοποιηθεί για τη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας αφού μπορεί να καεί απευθείας σε μηχανές συμπαραγωγής, είτε μπορεί να καθαριστεί και να αναβαθμιστεί με σκοπό τη τροφοδοσία του στο δίκτυο του φυσικού αερίου ή να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο στις μεταφορές. Από την άλλη το χωνεμένο υπόλειμμα που παραμένει στον χωνευτή μετά την διαδικασία της Αναερόβια Χώνευση μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν οργανικό λίπασμα είναι ένα εξαιρετικό εδαφοβελτιωτικό και παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα. Με κατάλληλες τεχνικές οι οποίες μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν διαχωρισμό, ιζηματογένεση, αντίστροφη όσμωση να διαχωριστεί σε στερεό εδαφοβελτιωτικό αρίστης ποιότητας και σε νερό άρδευσης. Οι οσμές του υπολείμματος είναι κατά πολύ μειωμένες και τα θρεπτικά στοιχεία του για την ανάπτυξη των φυτών είναι βελτιωμένα, με αποτέλεσμα να αποτελεί ένα εξαιρετικό οργανικό εδαφοβελτιωτικό Υποστρώματα της Αναερόβιας Χώνευσης Στη διαδικασία της Αναερόβιας Χώνευσης μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μια πληθώρα υποστρωμάτων (πρώτων υλών) για τη παραγωγή βιοαερίου. Οι πιο κοινές πρώτες ύλες είναι τα απόβλητα τροφίμων (σε οικιακό και βιομηχανικό επίπεδο), η κοπριά και η λυματολάσπη καθώς και οι ενεργειακές καλλιέργειες. Τα υποστρώματα της Αναερόβιας Χώνευσης μπορούν να ταξινομηθούν σύμφωνα με διάφορα κριτήρια: την προέλευσή τους, το περιεχόμενό τους σε ξηρή ουσία (ΞΟ), την παραγωγή μεθανίου κ.λπ. Τα υποστρώματα με περιεκτικότητα ΞΟ χαμηλότερη από 20% χρησιμοποιούνται για τη λεγόμενη υγρή χώνευση (υγρή ζύμωση). Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει τις ζωικές στερεές και υδαρείς κοπριές καθώς επίσης και διάφορα υγρά οργανικά απόβλητα από βιομηχανίες τροφίμων. Όταν η περιεκτικότητα σε ΞΟ είναι αρκετά υψηλή (π.χ. 35%), τότε μιλάμε για ξηρή χώνευση (ξηρή ζύμωση), που είναι χαρακτηριστική για τις ενεργειακές καλλιέργειες και τις χορτονομές. Η επιλογή του τύπου και της ποσότητας της πρώτης ύλης για το μείγμα του υποστρώματος της ΑX εξαρτάται από την περιεκτικότητα σε ΞΟ καθώς επίσης και από την περιεκτικότητα σε σάκχαρα, λιπίδια και πρωτεΐνες. Οι πιο κοινές κατηγορίες βιομάζας, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως υποστρώματα είναι: Ενεργειακές καλλιέργειες - Γεωργικά υπολείμματα. Στερεή και υδαρής κοπριά. Οργανικό κλάσμα αστικών αποβλήτων και απόβλητα τροφίμων. Λυματολάσπη Παραγωγή βιοαερίου από την Αναερόβια Χώνευση Το βιοαέριο παράγεται σε κατάλληλους χωνευτές (digesters) με την τεχνολογία της Αναερόβιας Χώνευσης (ΑΧ), κατηγορία ιδ και ιε του Νόμου 3851/2010) χρησιμοποιώντας σαν πρώτη ύλη κυρίως: Ζωικά υποπροϊόντα της κατηγορίας 2 και 3 σύμφωνα με το άρθρο3 παράγραφος 22 και το άρθρο 32 παράγραφος1 του κανονισμού 1096/2009/ΕΚ. Υποπροϊόντα από γεωργία, κηπευτική, υδατοκαλλιέργεια, δασοκομία, θήρα και αλιεία προετοιμασία και επεξεργασία τροφίμων (Κωδικός 02 του Ευρωπαϊκού Καταλόγου αποβλήτων). Ενσιρώματα και υπολείμματα ενεργειακών φυτών, τα οποία αναφέρονται σύμφωνα με την Δ1/Α/οικ.10839/12 (ΦΕΚ1667 Β/ ), άρθρο 2 εξειδίκευση πρώτων υλών - ως απόβλητα και υπολείμματα για την παραγωγή βιοαερίου. 75

76 Η παραγωγή του βιοαερίου γίνεται σε χωνευτές μέσα από την Αναερόβια Χώνευση οργανικών κυρίως αποβλήτων, όπως είναι τα λύματα των ελαιουργείων, σφαγείων, τυροκομείων καθώς και άλλων κτηνοτροφικών ή αγροτοβιομηχανικών μονάδων (χοιροστασίων, πτηνοτροφείων, βουστασίων, ιχθυοτροφεία κ.α). Καθώς τα φυτά και τα ζώα αποσυντίθενται παράγουν ένα άχρωμο και άοσμο αέριο το μεθάνιο. Το μεθάνιο είναι πλούσιο σε ενέργεια και αποτελεί το κύριο συστατικό του βιοαερίου. Το βιοαέριο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή θερμότητας και ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και ως καύσιμο για μηχανές εσωτερικής καύσης. Το βιοαέριο αποτελείται κυρίως από μεθάνιο (CH 4 ) 55-70% και διοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ) 30-45%. Κατά την καύση του βιοαερίου με περιεκτικότητα 55-70% σε μεθάνιο παράγεται μπλε φλόγα ενώ παράλληλα εκλύεται θερμογόνος δύναμη 22 MJ/Nm 3 = 6,1 kwh/nm 3 = 19,3 MJ/kg ή 23 MJ/Nm 3 = 6,5 kwh/ Nm 3 = 20,2 MJ/kg, με πυκνότητα μεθανίου 0,72kg/m 3 σε 20 0 C, υδρογόνου 0,09kg/m 3 σε 20 0 C και διοξειδίου του άνθρακα 1,97kg/m 3 σε 20 0 C, αντιστοίχως. Το 1m 3 βιοαερίου παράγει 2,44kWh ή 2,60kWh αντιστοίχως Το βιοαέριο είναι πολύ σταθερό, μη-τοξικό, άχρωμο, άοσμο και άγευστο αέριο. Παρόλα αυτό το μικρό ποσοστό υδρόθειου που περιέχει το μίγμα, ενδέχεται να του προσδώσει μια ελαφριά μυρωδιά σάπιου αυγού ιδίως κατά την καύση. Εξαιτίας του μεγάλου ποσοστού διοξειδίου του άνθρακα που περιέχει αποτρέπεται ο κίνδυνος έκρηξης, επομένως το βιοαέριο θεωρείται ένα πολύ ασφαλές καύσιμο για τις αγροτικές κατοικίες. Υγρά Υποδοχή Πρώτης ύλης Προδεξαμενή Ενσίρωση Πρωτογενής Χώνευση Δευτερογενής Χώνευση Ξύρανση υπολειμάτων χώνευσης Στερεά Προς Ηλεκτρικό Δίκτυο Υποσταθμός ΣΗΘ Πυρσός Εκτάκτου Ανάγκης Πρώτη ύλη Θερμότητα Βιοαέριο Ηλεκτρική ενέργεια Εικόνα 6.1: Διάγραμμα ροής βιοαερίου. Η καύση 1 m³ βιοαερίου θα παράγει kcal/m 3 ή ( ΜJ/m 3 ) θερμικής ενέργειας. Όταν η καύση του γίνεται σε ειδικά σχεδιασμένους καυστήρες, οι οποίοι έχουν απόδοση περίπου 60%, θα μας δώσει kcal/m 3 ή ( ΜJ/m 3 ) ωφέλιμης ενέργειας. Ως 1 kcal έχει οριστεί η θερμότητα που απαιτείται για την αύξηση της θερμοκρασίας 1 kg νερού κατά 1 ο C (βαθμό Κελσίου). Συνεπώς αυτή η ωφέλιμη θερμότητα (π.χ kcal/m 3 κατά μέσο όρο) επαρκεί για βράσει περίπου 100 kg νερού από τους 20 βαθμούς Κελσίου, ή να ανάψει μια λάμπα των Watt για 4-5 ώρες. Βλέπε πίνακα

77 1 m 3 βιοαέριο 5,0 7,5 kwh σύνολο 1 m 3 βιοαέριο 2,44 2,60 kwh el 1 μονάδα ζώου 500 kg σωματικό βάρος 1 ha σοδειά καλαμποκιού m 3 βιοαέριο 1 m 3 μεθανίου (CH 4 ) 9,97 kwh Βαθμός απόδοσης ΣΗΘ el 30-45% Βαθμός απόδοσης ΣΗΘ θερμότητα 35-60% Βαθμός απόδοσης ΣΗΘ σύνολο 85% Χρόνος λειτουργίας ώρες/έτος Κόστη επένδυσης ΣΗΘ (Κινητήρας αερίου) 100 kwel 900 /kwel ΣΗΘ (Κινητήρας αερίου) 250 kwel 740 /kwel Αναερόβιος χωνευτής μέχρι 100 kwel /kwel Αναερόβιος χωνευτής kwel /kwel Εργατικά 3-7 ώρες/kwel Πινάκας 6.1: Βασικά μεγέθη αναερόβιας χώνευσης. Το βιοαέριο μπορεί να τροφοδοτήσει μηχανές εσωτερικής καύσης (ΜΕΚ), καυστήρες αερίου ή αεριοστρόβιλους για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μικρο-αεριοστροβίλους δυναμικότητος από 25kW έως 100kW για παραγωγή ενέργειας. Παράλληλα χρησιμοποιείται ως καύσιμο μεταφορών, αφού καθαριστεί και απομακρυνθούν τα σωματίδια H 2 S, ΝΗ 3, Η 2 Ο και αφού αναβαθμιστεί (με απομάκρυνση του CO 2 και προσθήκη προπανίου), όπως επίσης και να διοχετευτεί σε δίκτυο φυσικού αερίου. Τέλος το αναβαθμισμένο βιοαέριο αν αναμορφωθεί μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή βιο-υδρογόνου και δύναται να χρησιμοποιηθεί σε κυψέλες καυσίμου (fuell cell) για την αποθήκευση ενέργειας Βιοαέριο χημική σύσταση Κατά την αναερόβια χώνευση οργανικών υλικών που περιέχουν συγκεκριμένες ομάδες αναερόβιων μικροοργανισμών, γίνεται μετατροπή της οργανικής ύλης σε βιοαέριο, ένα αέριο καύσιμο μίγμα που έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί σε πολλές σημαντικές εφαρμογές για την παραγωγή ενέργειας. Η βασική ένωση που περιέχεται στο μίγμα του βιοαερίου και του προσδίδει ιδιότητες καυσίμου είναι το μεθάνιο (CH 4 ). Το μεθάνιο καίγεται με μεγάλη ευκολία σύμφωνα με την γνωστή εξώθερμη αντίδραση καύσης: CH 4 + 2O 2 CO 2 + 2H 2 O Kcal/mol Η τέλεια καύση 1 m 3 μεθανίου παράγει kcal/m 3 βιοαέριο μπορεί να έχει τις ακόλουθες χρήσεις: θερμότητας. Κατά συνέπεια, το Να καεί απευθείας σε λέβητες για την παραγωγή θερμότητας. Να διοχετευθεί, μετά από κατάλληλη επεξεργασίας, σε μηχανές εσωτερικής καύσης για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας από το σύστημα συμπαραγωγής. Να αναμορφωθεί σε βιομεθάνιο και να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο κίνησης οχημάτων. Εναλλακτικά ως αναμορφωμένο βιομεθάνιο μπορεί να αντικαταστήσει το φυσικό αέριο, που είναι μη ανανεώσιμο καύσιμο, στη χημική βιομηχανία. Εκτός από μεθάνιο, το μίγμα του βιοαερίου περιέχει και σημαντικές ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ), το οποίο είναι μη καύσιμο αέριο, καθώς και μικρότερες ποσότητες και ίχνη από άλλες ενώσεις. Μια τυπική σύσταση του βιοαερίου δίνεται στον ακόλουθο πίνακα

78 Βιοαέριο % κατ όγκο Μεθάνιο (Methane) 63,8 Διοξείδιο άνθρακος (Carbon Dioxide) 33,6 Οξυγόνο (Oxygen) 0,16 Άζωτο (Nitrogen) 2,4 Υδρογόνο (Hydrogen) 0,05 Μονοξείδιο άνθρακος (Carbon Monoxide) 0,001 Κορεσμένοι υδρογονάνθρακες (Saturated Hydrocarbons) 0,005 Ακόρεστα συστατικά (Unsaturated Compounds) 0,009 Οξυγονούχα συστατικά (Halogenated Compounds) 0,00002 Υδρόθειο (Hydrogen Sulphide) 0,00002 Οργανοθειικά συστατικά (Organosulphur Compounds) 0,00001 Αλκοόλες (Alcohols) 0,00001 Αλλά (Other) 0,00005 Νερό (Water) 0,001-0,004 Πίνακας 6.2: Τυπική χημική σύσταση του βιοαερίου. Αναφέρεται επίσης ότι βάση ΒΔΤ η σύνθεση του βιοαερίου πρέπει να κυμαίνεται στα ακόλουθα επίπεδα. Συστατικό Ποσοστό (%) CH CO Λοιπά αέρια 1-5 H H 2 s 0-3 Η κατώτερη θερμογόνος δύναμη του βιοαερίου που παράγεται από κεντρική μονάδα είναι 3,6 MJ/Nm 3, 10 kwh/ Nm 3, και 3 MJ/kg, με πυκνότητα 1,2 kg/ Nm 3. Το διοξείδιο του άνθρακα απομακρύνεται μόνο στις μονάδες αναβάθμισης του βιοαερίου σε βιομεθάνιο (σε ισοδύναμο φυσικού αερίου, δηλαδή). Στις συμβατικές μονάδες συμπαραγωγής με βιοαέριο δεν χρησιμοποιείται εξοπλισμός δέσμευσης του CO 2.Το άζωτο και το οξυγόνο στο βιοαέριο βρίσκονται, συνήθως, σε αναλογία 4:1. Η παρουσία τους οφείλεται στην εσκεμμένη ανάμιξη του θερμού βιοαερίου με αέρα, για την απομάκρυνση του υδρόθειου. Η περιεκτικότητα της αμμωνίας στο βιοαέριο είναι στις περισσότερες περιπτώσεις πολύ μικρή και δεν υπερβαίνει τα 0,1 mg/m 3. Η ύπαρξη αυξημένων συγκεντρώσεων αμμωνίας υποδηλώνει ότι έχει χρησιμοποιηθεί κατά την αναερόβια χώνευση υλικό με υψηλή συγκέντρωση σε άζωτο (π.χ. κοπριά πουλερικών). Αντιθέτως, η συγκέντρωση του υδρόθειου στο βιοαέριο είναι καθοριστικός παράγοντας για την ποιότητα του βιοαερίου. Χωρίς να χρησιμοποιηθεί κάποιο στάδιο αποθείωσης του βιοαερίου η συγκέντρωση του μπορεί να ξεπεράσει τα 0,2% κ.ο, ποσότητα ικανή για να δημιουργήσει σημαντικές φθορές λόγω διάβρωσης στις μετέπειτα σωληνώσεις και στην μηχανή συμπαραγωγής. Πολλοί κατασκευαστές μηχανών, μάλιστα, θέτουν ως ανώτατο όριο στην συγκέντρωση υδρόθειου στο βιοαέριο την τιμή του 0,05 % κ.ο. Ένα επιπλέον θέμα που προκύπτει από την ύπαρξη υδρόθειου σε υψηλά επίπεδα είναι οι αυξημένες εκπομπές διοξειδίου του θείου (SΟ 2 ) από την μονάδα. Για τους λόγου αυτούς το βιοαέριο πριν την καύση περνά από ένα σύστημα προεπεξεργασία του βιοαερίου για την απομάκρυνση του υδρόθειου, διοξειδίου του θείου (SΟ 2 ) και του νερού. 78

79 Η παρουσία του νερού, υπό την μορφή υδρατμών, είναι αναπόφευκτη λόγω των βιοχημικών αντιδράσεων που λαμβάνουν χώρα κατά την αναερόβια χώνευση. Όπως και το υδρόθειο, έτσι και η παρουσία των υδρατμών είναι ανεπιθύμητη στο ρεύμα βιοαερίου που οδηγείται στη μηχανή συμπαραγωγής λόγω της διάβρωσης που μπορεί να προκαλέσει στον μηχανολογικό εξοπλισμό. Υψηλές συγκεντρώσεις υδρατμών καθιστούν ακόμα και το διοξείδιο του άνθρακα επιβλαβές, λόγω του σχηματισμού μικρών ποσοτήτων ανθρακικού οξέος. Κατά συνέπεια, η απομάκρυνση της υγρασίας είναι ένα ακόμα βήμα για την προεπεξεργασία του βιοαερίου, πριν την εισαγωγή του σε μηχανή συμπαραγωγής. Οι σιλοξάνες, τέλος, είναι ενώσεις του πυριτίου και προέρχονται ως επί τω πλείστον από συγκεκριμένες κατηγορίες υλικών που συμμετάσχουν στην Αναερόβια Χώνευση. Τέτοια υλικά είναι τα αστικά στερεά ή υγρά απόβλητα. Έτσι η παρουσία τους είναι έντονη στο βιοαέριο χωματερής ή εκείνο από βιολογικούς καθαρισμούς, ενώ δεν αποτελεί πρόβλημα για τις αγροτικές μονάδες βιοαερίου. Η παρουσία των σιλοξανών στο βιοαέριο είναι ιδιαίτερα ανεπιθύμητη, καθώς έχουν την τάση, σε υψηλές θερμοκρασίες, να αντιδρούν με το οξυγόνο και να σχηματίζουν διοξείδιο του πυριτίου (SiO 2 ) το οποίο επικάθεται σε διάφορα μέρη του μηχανολογικού εξοπλισμού δημιουργώντας τους σοβαρότατες φθορές. Στην Εικόνα 6.2 παρουσιάζονται οι χρήσης του βιοαερίου. Μετά την Αναερόβια Χώνευση το βιοαέριο υφίσταται καθαρισμό (που συνίσταται σε απομάκρυνση των σωματιδίων H 2 S, NH 3, H 2 O), αναβάθμιση (δηλ. απομάκρυνση CO 2 και προσθήκη προπανίου) και τέλος απόσμηση. Το παραγόμενο αέριο ονομάζεται βιομεθάνιο και διακρίνεται σεβιομεθάνιο ποιότητας L (89% CH 4 ), το οποίο χρησιμοποιείται μόνο στην Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία και Βέλγιοή ποιότητας H (96% CH 4 ), βάση της οδηγίας 2003/55/ΕC. Το βιομεθάνιο που προέρχεται από την τεχνολογία της ΑΧ ανήκει στα βιοκαύσιμα πρώτης γενιάς, ενώ αυτό που προέρχεται από την αεριοποίηση θεωρείται βιοκαύσιμο δεύτερης γενεάς. To βιομεθάνιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο μεταφορών, ή εναλλακτικά να διοχετευτεί στο δίκτυο του φυσικού αερίου (injection). Εικόνα 6.2: Χρήσεις Βιοαερίου (πηγή ΚΑΠΕ). 79

80 Οριακές τιμές ΝΟx CO H 2 S 1000 ppm 1000 ppm 5 ppm 6.5. Τα βακτηρία στην Αναερόβια Χώνευση Το βιοαέριο είναι ένα μεταβολικό προϊόν βακτηριδίων του μεθανίου. Παράγεται από τη ζύμωση οργανικής ύλης σε Αναερόβιο περιβάλλον, με την απουσία φωτός και οξυγόνου. Βακτηρία μεθανίου μπορούν να υπάρξουν μόνο κάτω από ιδανικές συνθήκες, δηλαδή αν η βιομάζα έχει μια επαρκή περιεκτικότητα σε υγρασία (> 50% H 2 O). Η αναερόβια αποσύνθεση / αποδόμηση των οργανικών ουσιών πραγματοποιείται σε τέσσερα βήματα: Υδρόλυση, Οξεογένεση, Οξικογένεση και Μεθανογένεση. Κατά τα πρώτα δύο βήματα, τα υλικά είναι υγροποιημένα και λιωμένα, ενώ η πραγματική μετατροπή σε μεθάνιο συμβαίνει στα δυο τελευταία στάδια. Τα επιμέρους στάδια δεν διαφέρουν μόνο όσον αφορά τους μικροοργανισμού που συμμετέχουν και παραγόμενα προϊόντα, αλλά επίσης και ως προς τις απαραίτητες περιβαλλοντικές συνθήκες. Παρακάτω αναλύονται τα βήματα της αποσύνθεσης των οργανικών ουσιών. Εικόνα 6.3: Βήματα Αναερόβιας Χώνευσης. Υδρόλυση Κατά τη διάρκεια αυτής της αρχικής φάσης αποδόμησης, υψηλού μοριακού σχηματισμού ουσίες όπως υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και λίπη χωρίζονται με τη βοήθεια εξοενζύμων σε χαμηλού μοριακού σχηματισμού υδατοδιαλυτές ουσίες. 80

81 Αύξηση της Οξύτητας (Οξεογένεση) Τα μονομερή και ολιγομερή, που σχηματίζονται κατά τη φάση της υδρόλυσης, απορροφούνται από τα ίδια βακτήρια, που είναι ενεργά κατά τη φάση της υδρόλυσης και αποδομούνται περαιτέρω. Το μεγαλύτερο μέρος των προϊόντων που προκύπτουν, αποτελείται από μικρής αλυσίδας καρβοξυλικά οξέα, αλκοόλες, υδρογόνο και διοξείδιο του άνθρακα ή όξινο ανθρακικό. Η σύνθεση των προϊόντων αποδόμησης που προκύπτουν, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον όγκο τροφοδοσίας των πρώτων υλών στη δεξαμενή και την τιμή του ph. Η ιδανική τιμή του ph για τους μικροοργανισμούς κατά την υδρόλυση και την οξεογένεση είναι μεταξύ 5,3 και 6,7. Σχηματισμός Οξικών (Οξικογένεση) Οι οξικογενείς μικροοργανισμοί (ουσίες δημιουργίας οξικών) είναι οι συνδετικοί κρίκοι μεταξύ της οξίνισης και του σχηματισμού μεθανίου. Τα μεταβολικά προϊόντα των οξικογενών μικροοργανισμών μετατρέπονται σε χρήσιμα για τη μεθανογένεση στοιχεία όπως το οξικό οξύ, όξινο ανθρακικό, υδρογόνο και διοξείδιο του άνθρακα από τους οξικογενείς μικροοργανισμούς. Για λόγους κινητικών αντιδράσεων και για να μην παρεμποδίζονται από το προϊόν έκκρισης τους (υδρογόνο), οι μικροοργανισμοί κατά τη διάρκεια αυτού του βήματος πρέπει να συνυπάρχουν συμβιώνοντας με τους μεθανογενείς μικροοργανισμούς. Κατά τη διάρκεια αυτών των αντιδράσεων οι πρώτες ύλες προετοιμάζονται για το τελευταίο βήμα της αναερόβιας αποδόμησης, τη μεθανογένεση. Σχηματισμός Μεθανίου (Μεθανογένεση) Τα βακτηρίδια μεθανίου ειδικεύονται σε ορισμένες ουσίες ως πρώτες ύλες, πράγμα που σημαίνει ότι μπορούν να μετατρέψουν μόνο μερικές ουσίες, όπως οξικό οξύ, μυρμηκικό οξύ, μεθανόλη και διοξείδιο του άνθρακα. Το υδρογόνο χρησιμοποιείται ως γενική ουσία και το διοξείδιο του άνθρακα χρησιμεύει ως πηγή άνθρακα και δέκτης ηλεκτρονίων. Πρέπει να εξασφαλιστεί η μικρή απόσταση των συμβιωτικών μικροοργανισμών της οξικογένεσης και της μεθανογένεσης. Η ιδανική τιμή του ph για τους μικροοργανισμούς στην οξικογένεση και μεθανογένεση βρίσκεται μεταξύ 6,8 και 7,5. Το θερμοκρασιακό εύρος λειτουργίας των βακτηρίων μεθανίου είναι μεταξύ 5 και 70 C. Μεσόφιλες αντιδράσεις πραγματοποιούνται σε θερμοκρασίες C και θερμόφιλες από C. Μεταξύ άλλων, οι παρακάτω συνθήκες παίζουν σημαντικό ρόλο για την μετατροπή σε μεθάνιο: η τιμή του ph του μίγματος των πρώτων υλών, η ποιότητα και η συνεχής παροχή θρεπτικών ουσιών, η επιφάνεια του μίγματος των πρώτων υλών στη δεξαμενή χώνευσης, οι αναστολείς στο μίγμα, ο όγκος τροφοδοσίας πρώτων υλών στη δεξαμενή χώνευσης, ο χρόνος παραγωγής του βιοαερίου από το μίγμα και ο χρόνος παραμονής του μίγματος στη δεξαμενή. μεθανογενή βακτηρίδια Οξικό οξύ > άνθρακα + διοξείδιο μεθάνιο μεθανογενή βακτηρίδια Υδρογόνο + διοξείδιο του άνθρακα > μεθάνιο+ νερό (Πηγή: Ιωάννης Σανδάλης «Παραγωγή βιοαερίου από αναερόβια χώνευση απορριμμάτων») Συνθήκες λειτουργίας της Αναερόβια Χώνευση Η αναερόβια παραγωγή βιοαερίου πραγματοποιείται μέσω βιολογικής αποδόμησης της οργανικής ύλης από τα βακτήρια του μεθανίου, απουσία φωτός και οξυγόνου, σε καθορισμένη θερμοκρασία. Η θερμοκρασία ζύμωσης και ο χρόνος παραμονής είναι ουσιώδεις παράμετροι για την αναερόβια διαδικασία. Η προτεινόμενη εγκατάσταση 81

82 παραγωγής βιοαερίου λειτουργεί εντός του εύρους της μεσόφιλης ζυμώσεως στους περίπου 40 C. Υπό την προϋπόθεση επαρκούς χρόνου παραμονής της βιομάζας κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ζύμωσης, είναι δυνατή η επίτευξη της εξυγίανσης και της σταθεροποίησης του μίγματος των πρώτων υλών. Η δοσολογημένη τροφοδοσία της βιομάζας στην λειτουργούσα εγκατάσταση παραγωγής βιοαερίου και άρα η παροχή θρεπτικών συστατικών για τα βακτηρίδια μεθανίου, οδηγεί στην παραγωγή ενεργειακά πλούσιου βιοαερίου. Η αναερόβια ζύμωση και η παραγωγή βιοαερίου, που προκύπτει από αυτή, ελέγχονται και κατευθύνονται μέσω της τροφοδοσίας των πρώτων υλών. Το βιοαέριο που προκύπτει περιέχει μεθάνιο έως και 75% κατ' όγκο. Περαιτέρω συστατικά, που αξίζει να αναφερθούν είναι το νερό και το υδρόθειο. Πριν από την καύση του ακατέργαστου αερίου στην μονάδα συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας, γίνεται αφαίρεση του νερού με φυσικό τρόπο και βιολογική αποθείωση. Εικόνα 6.4: Σχετικοί ρυθμοί παραγωγής βιοαερίου ανάλογα με την θερμοκρασία και τον χρόνο παραμονής. Η αφαίρεση του νερού από το βιοαέριο πριν από τη χρήση του για παραγωγή ενέργειας έχει ως στόχο τη διατήρηση της θερμιδικής του αξίας και συνεπώς, της αποτελεσματικότητάς του κατά τη διάρκεια της ενεργειακής του χρήσης, καθώς και την αποφυγή οποιασδήποτε απώλειας πίεσης στο εσωτερικό του συστήματος αγωγών του αερίου και την πρόληψη διάβρωσης. Για να γίνει η συμπύκνωση του περιεχόμενου νερού του ακατέργαστου φυσικού αερίου, ο αγωγός του αερίου ψύχεται και το νερό που εμπεριέχεται στο αέριο συμπυκνώνεται φυσικά κρατώντας τη θερμοκρασία ψύξης πάντα χαμηλότερη από τη θερμοκρασία υγροποιήσεως των υδρατμών. Το συμπύκνωμα έπειτα οδηγείται πίσω στην εγκατάσταση παραγωγής βιοαερίου όπου για την δέσμευση του υδρόθειου, διοχετεύεται αέρας στο ακατέργαστο αέριο. Το υποτυπώδες θειώδες άλας, το οποίο παραμένει στην επιφάνεια του μίγματος, αυξάνει τις λιπαντικές ιδιότητες του χωνευμένου υπολείμματος Πρώτες ύλες και απόδοση αυτών Αρχικά πρέπει να επιλέγουμε υλικά που δεν περιέχουν βαρέα μέταλλα, όπως ζωικά υποπροϊόντα (κοπριά, σφαγεία, απόβλητα μονάδων επεξεργασίας τροφίμων, κλπ.) και αγροτικά απόβλητα, πράσινα. Η εκτιμώμενες ποσότητες αποβλήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρώτες ύλες, σε μονάδες βιοαερίου αναφέροντα στον παρακάτω πινάκα 6.3. (Gendebien, et al.,2001). 82

83 Πρώτη ύλη Παραγωγή σε εκατομμύρια τόνους Ζωική κοπριά 1,200 Απόβλητα επεξεργασίας ζαχαρότευτλων 25 Απόβλητα ελαιουργείου 7 Απόβλητα επεξεργασίας φρούτων και λαχανικών 30 Απόβλητα από άλλες βιομηχανίες τροφίμων 40 Απόβλητα κλωστοϋφαντουργίας (οργανικές ίνες) 5 Πίνακας 6.3: Η εκτιμώμενες ποσότητες αποβλήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ως πρώτη ύλη μπορεί να χρησιμοποιηθεί οτιδήποτε οργανικό το όποιο μπορεί να αποικοδομηθεί από τους Αναερόβιους μικροοργανισμούς. Για λόγους όμως οικονομίας χρησιμοποιούνται κυρίως οργανικά απόβλητα από βιομηχανικές ή αγροτοκτηνοτροφικές μονάδες. Επειδή όμως δεν έχουν όλα τα οργανικά απόβλητα την ίδια απόδοση σε βιοαέριο παρακάτω παρατίθεται πίνακας με διάφορα απόβλητα και την απόδοσή τους σε αέριο. Τύποι βιομάζας Περιεκτικότητα νερού (%) Περιεκτικότητα στερεάς ύλης σε οργανική ύλη (%) Απόδοση σε βιοαέριο (m 3 /kg) Πολτός μήλου ,5 Υπολείμματα φρούτων Υπολείμματα σφαγείου 0,3-0,7 Φρέσκα λαχανικά ,4-0,8 Ενσίρωμα γκαζόν ,6-0,7 Σανό ,5 Φύλλα ζαχαρότευτλου ,4-0,8 Ζαχαρότευτλο ,9 Μίσχος πατάτας ,8-1 Τριφύλλι ,6-0,8 Ενσίρωμα καλαμποκιού ,6-0,7 Άχυρο δημητριακών ,2-0,5 Άχυρο καλαμποκιού ,4-1 Άχυρο ρυζιού ,55-0,62 Πολτός πατάτας (μαζί με την φλούδα) ,3-0,9 Πολτός δημητριακών ,9 Απόβλητα αποστακτηρίου ,42 Μελάσα Οκτ ,3-0,7 Σιτάλευρο ,7 Μπαγιάτικο ψωμί Οκτ ,8-1,2 Λίπη 0,1 99,9 1,2 Υγρά απόβλητα βοοειδών ,1-0,8 Υγρά απόβλητα χοίρων ,3-0,8 Άχυρο σιταριού 18 0,43 Κοπριά αλόγου 0,2-0,3 Πολτός χοίρων ,25-0,5 Πολτός βοοειδών ,2-0,3 Πολτός πουλερικών ,35-0,6 Περιεχόμενα στομαχιών, εντέρων ,4-0,68 Τυρόγαλο ,35-0,8 Συμπυκνωμένος ορός γάλακτος ,8-0,95 Ξηρό ενσίρωμα αραβοσίτου 20 0,6 Υγρά απόβλητα ελαιοτριβείων: 1 t/καρπού > ~1 m 3 απόβλητων > 25 Nm 3 /t Biogas Πίνακας 6.4. Διάφορα υποστρώματα και η απόδοσή τους. 83

84 6.8. Παραπροϊόντα μονάδων βιοαερίου και προοπτικές για περαιτέρω ανάπτυξη Το χωνεμένο υπόλειμμα που βρίσκεται στον χωνευτή μετά την διαδικασία της Αναερόβια Χώνευση είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί σαν αυτούσιο οργανικό λίπασμα ή με κατάλληλες τεχνικές όπως διαχωρισμό, ιζηματογένεση, υπέρ-διήθηση, αντίστροφη όσμωση, stripper, για την παραγωγή: α) 6% στερεού λιπάσματος, με αναλογία θρεπτικών συστατικών 17%Ν, 40%P, 20%K, β) 20% υγρού λιπάσματος, με αναλογία θρεπτικών συστατικών 83%Ν, 60%P, 80%K, και 74% νερού άρδευσης (Εικόνα 6.5). Τα ποσοστά των θρεπτικών συστατικών είναι ενδεικτικά και εξαρτώνται από την πρώτη ύλη ανά περίπτωση. Εικόνα 6.5: Επεξεργασία χωνεμένου υπολείμματος. Θρεπτικά Μακροστοιχεία Θρεπτικά Μικροστοιχεία / Ιχνοστοιχεία Βαρέα μέταλλα Θρεπτικά στοιχεία στα φυτά και στα ζωικά προϊόντα. Άζωτο(N), Φώσφορος(P), Κάλιο(K), Ασβέστιο(Ca), Μαγνήσιο(Mg), Θείο(S). Χαλκός(Cu), Κοβάλτιο(Co), Χλώριο(Cl), Σίδηρος(Fe), Νικέλιο(Ni), Σελήνιο(Se), Ψευδάργυρος(Zn). Μόλυβδος(Pb), Χρώμιο(Cr), Κάδμιο(Cd), Υδράργυρος(Hg). Πίνακας 6.5: Θρεπτικά στοιχεία στα φυτά και στα ζωικά προϊόντα. Το χωνεμένο υπόλειμμα έχει βελτιωμένη ικανότητα λίπανσης, λόγω της ομοιογένειας και της υψηλότερης διαθεσιμότητας θρεπτικών. Είναι πλούσιο σε άζωτο, φώσφορο, κάλιο και ιχνοστοιχεία. Μπορεί να διατεθεί στο έδαφος όπως η υδαρής κοπριά (ανάλογα με την πρώτη ύλη). Άλλα πλεονεκτήματα του χωνεμένου υπολείμματος, σε σχέση με την κοπριά, είναι οι μειωμένες οσμές και η απουσία εντόμων, λόγω της βιοαποικοδόμησης και της βελτιωμένης κτηνιατρικής ασφάλειας, καθώς η Αναερόβια Χώνευση αφαιρεί τους παθογόνους παράγοντες. Επίσης, τα απόβλητα πρέπει να υποβληθούν σε πρόσθετη ελεγχόμενη διαδικασία εξυγίανσης. 84

85 Το χωνεμένο υπόλειμμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αντικατάσταση συνθετικών λιπασμάτων. Για το λόγο αυτό περιορίζεται η παραγωγή επιπρόσθετων θρεπτικών. Το γεγονός αυτό συμβάλλει στην εκπλήρωση των στόχων των Οδηγιών της Ε.Ε., όπως η Οδηγία για τη νιτρορύπανση. Πρώτη Ύλη Συνολικό N NH 4 -N P K Ενσίρωμα αραβοσίτου 1 1,1-2,0 0,15-0,3 0,2-0,3 4,2 Απόβλητα γαλακτοβιομηχανίας 1 1,0 0,1 0,4 0,2 Λάσπη αστικών λυμάτων2 0,26-0,4 0,02 Απόβλητα σφαγείου (αίμα)2 14,0 1,3 1,1 1,1 Πινάκας 6.6: Συγκεντρώσεις μακροθρεπτικών στοιχείων σε συνήθης πρώτες ύλες για την παραγωγή βιοαερίου (Kg/t νωπού βάρους)(1davis 1999, 2Kuhl et al.,1995). Συγκεντρώσεις ιχνοστοιχείων και βαρέων μετάλλων (mg kg -1 ξηράς ουσίας) σε ορισμένες πρώτες ύλες (Davis and Rudd 1999). Πρώτη Ύλη Zn Cu Ni Pb Cr Cd Hg Ζώα Κοπριά αγελάδων ,0 5,5 4,79 5,13 0,20 - Κοπριά χοίρων ,8 <1,0 2, Κοπριά πουλερικών ,6 6,1 9,77 4,79 1,03 - Καλλιέργειες Ενσίρωμα χλωρήςνομής ,1-9,5 2,1 3,0-0,2 - Ενσίρωμα αραβόσιτου ,5-5,0 5,0 2,0 0,5 0,2 - Άλλες πρώτες ύλες Απόβληταγαλακτοβ/νιας 3,7 1,4 <1,0 <1,0 <0,1 <0,25 <0,01 Απόβλητα σφαγείου(αίμα) 6,1 1,6 <0,1 <0,1 <0,1 <0,25 <0,01 Απόβλητα ζυθοποιίας 3,8 3,7 <0,1 0,25 <0,1 <0,25 <0,01 Πινάκας 6.7: Συγκεντρώσεις ιχνοστοιχείων και βαρέων μετάλλων (mg kg -1 ξηράς ουσίας) σε ορισμένες πρώτες ύλες (Davis and Rudd 1999). Πλεονεκτήματα του διαχωρισμού του χωνευμένου υπολείμματος Παραγωγή ενός εύκολου προς αποθήκευση ξηρούκλάσματος και ενός εύκολα προς άντληση υγρούκλάσματος. Μικρότερος όγκος υγρού υπολείμματος προς αποθήκευση. Δυνατότητα διαχωρισμού ινών και θρεπτικών συστατικών. Υγρό κλάσμα με υψηλή απόδοση στην απορρόφηση του αζώτου από τις καλλιέργειες. Μεγαλύτερες δυνατότητες εκμετάλλευσης του υγρού υπολείμματος. Περιβαλλοντικά οφέλη της χρήσης του χωνευμένου υπολείμματος Μείωση της χρήσης χημικών λιπασμάτων. Μείωση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου. Μείωση της νιτρορύπανσης των υδάτινων αποδεκτών. Αποτελεσματική μέθοδος για την ανακύκλωση των πόρων. Μείωση όχλησης από οσμές. Μείωση παθογενειών και μικροβίων. Μείωση εξάπλωσης ζιζανίων. 85

86 Μείωση παθογόνων Μονάδα Βιοαερίου Νωπή κοπριά Παθογόνα 70 C (δευτ.) 53 C (ώρες) 35 C (ημ.) C (εβδ.) 6-16 C (εβδ.) Salmonella sp. 6 0,7 2,4 2,0 5,9 Coliform bacteria 20 0,6 3,1 2,1 9,3 Staphylococcus aureus 8 0,5 0,9 0,9 7,1 Mycobacteriumparatuberculosis 8 0,7 6,0 - - Streptococcus faecalis 3,92 λεπτά 1,0 2,0 - - Group D Streptococci 20 2,0 7,1 5,7 21,4 Mycobacterium bovis ,0 25,0 Προνύμφες νηματωδών <0,6 <0,7 <2,4 <2,0 <5,9 Πινάκας 6.8: Σύγκριση του χρόνου επιβίωσης παθογόνων και νηματωδών στο χωνευμένο υπόλειμμα και στη νωπή κοπριά. Δυνατότητα του χωνευμένου υπολείμματος ως στερεό καύσιμο Δυνατότητα χρήσης του χωνευμένου υπολείμματος ως στερεό καύσιμο Παραδείγματα πρώτων υλών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μονάδες βιοαερίου για την περαιτέρω επεξεργασία του ως στερεά καύσιμα. Χωνευμένο υπόλειμμα Πρώτες Ύλες % 1 Ενσίρωμα αραβοσίτου 50 Ενσίρωμα χλωρής νομής 40 Γεώμηλα 10 Σύνολο Ενσίρωμα αραβοσίτου 81 Γλυκό Σόργο 9 Κοπριά πουλερικών 7 Κώνος αραβόσιτου 3 Σύνολο 100 Υλικό Υγρασία Κατώτερη θερμογόνος αξία (kwh) Χωνευμένο υπόλειμμα 1 9,2 4,16 Χωνευμένο υπόλειμμα 2 9,9 4,38 Ξύλο πεύκου 12,0 4,53 Πινάκας 6.9: Θερμογόνος αξία από την καύση των πέλλετ που προέρχονται από χωνευμένο υπόλειμμα και από ξύλο πεύκου Ενεργειακή μελέτη Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια της μονάδος εξαρτάται, κατά κύριο λόγο, από την ποσότητα και την ποιότητα του βιοαερίου, που παράγεται κατά την Αναερόβια Χώνευση των εισερχομένων πρώτων υλών. Κατά συνέπεια, η οργανική ανάλυση των πρώτων υλών, δηλαδή η περιεκτικότητα τους σε ξηρή ουσία (ΞΟ), οργανική ξηρή ουσία (οξο), ποσοστό μεθανίου, ορίζει τις ποσότητες κάθε πρώτης ύλης. Τα χαρακτηριστικά των πρώτων υλών της μελετώμενης μονάδας παραγωγής βιοαερίου δίνονται στον ακόλουθο πίνακα Περιεχόμενο ΞΟ [%] Περιεχόμενο oξο [%] Παραγωγή βιοαερίου [m³/t oξο] Παραγωγή βιοαερίου [m³/t ΦΠΥ] Περιεχόμενο Σε μεθάνιο [%] Χορτονομή χλόης 40 85, Πίνακας 6.10: Τυπικά δεδομένα για μια σειρά πρώτων υλών προερχόμενων από αγροκτήματα (FINSTERWALDER 2008). 86

87 Φυτικά υπολείμματα Κατσίγαρος Συνολικό Νωπή μάζα τόνοι / έτος Αποτελεσματική ημερήσια δόση (t/ημέρα) 63,00 46,5 109,5 Περιεκτικότητα σε Ξ.Ο % 40,0 % 15,0 % 27,5% Περιεκτικότητα σε Οργανική Ξ.Ο. % 85,6 % 89,56% 87,58% Ξηρή Ύλη Ξ.Ο (Kg/ ημέρα) Αποικοδόμηση Οργανική Ξ.Ο (kg/ημέρα) Μονάδα απόδοση βιοαερίου (m 3 /kg) 0,60 0,40 0,528 Ποσότητα Βιοαέριο (m³/ημέρα) Ποσότητα Βιοαέριο (m³/ετησιος) Πίνακας 6.11: Χρησιμοποιούμενες πρώτες ύλες. Το παραγόμενο βιοαέριο στην συνέχεια καίγεται σε μηχανή εσωτερικής καύσης (ΜΕΚ), παράγοντας ηλεκτρισμό και θερμότητα. Η ηλεκτρική και θερμική ισχύς ορίζονται από τον βαθμό απόδοσης της ΜΕΚ, ενώ η παραγωγή kwh εξαρτάται από την διαθεσιμότητα του καυσίμου (βιοαέριο) και τις ώρες λειτουργίας της μηχανής. Τα ενεργειακά στοιχεία δίνονται στον ακόλουθο πίνακα Ενέργεια βιοαερίου kwh/d Παραγόμενη ηλεκτρική ισχύς 1000 Kw Παραγόμενη θερμική ισχύς 1062 Μικτή παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας kwh/y Καθαρή παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας kwh/y Ηλεκτρική ενέργεια για ιδία κατανάλωση kwh/y Μικτή παραγωγή θερμικής ενέργειας kwh/y Καθαρή παραγωγή θερμικής ενέργειας kwh/y Θερμική ενέργεια για ιδία κατανάλωση kwh/y Ηλεκτρική απόδοση μηχανής 39,0 % Θερμική απόδοση μηχανής 41,0 % Ώρες λειτουργίας μηχανής Hr/y Πίνακας 6.11: Τα ενεργειακά στοιχεία της μονάδας 1000kw Ισοζύγιο μάζας Σε συνέχεια των ενεργειακών δεδομένων των πρώτων υλών ακολούθως παρουσιάζεται το ισοζύγιο μάζας της ύλης εντός του συστήματος παραγωγής του βιοαερίου. Σημειώνεται ότι η μονάδα διαθέτει δυο πρωτογενής χωνευτές και έναν δευτερογενή χωνευτή, ενώ χρησιμοποιείται και νερό για την ομογενοποίηση και διάλυση του εισερχόμενου μείγματος. Εισερχόμενη ποσότητα πρώτων υλών στο σύστημα/ημέρα: 109,5 t/ημέρα. Εισερχόμενη ποσότητα νερού: 13,7 t/ημέρα. Ανακυκλοφορία (δευτερογενή χωνευτή): 60 t/ημέρα. Ποσότητα παραμένουσα σε κάθε πρωτογενή χωνευτή: 189,5 t/ημέρα (το άθροισμα του συνόλου των εισερχομένων, (63+46,5+80)=189,5). Παραμονή στον πρωτογενή χωνευτή: 22 ημέρες (καθαρή παραμονή, χωρίς τον συνυπολογισμό της ανακυκλοφορίας). Όγκος πρωτογενή χωνευτή: 7041,97 X 2 =1483,94 m 3. Εξερχόμενα από πρωτογενή χωνευτή: 177,1 m 3 /d (12,4 t μετατρέπονται σε βιοαέριο. Συνεπώς 189,5 12,4 =177,1). Ποσότητα παραμένουσα στον δευτερογενή χωνευτή: 97,1 t/ημέρα (εξερχόμενα πρωτογενή χωνευτή μείον ανακυκλοφορία, 177,1-80= 97,1). Παραμονή στον δευτερογενή χωνευτή: 34ημέρες (καθαρή παραμονή, χωρίς τον συνυπολογισμό της ανακυκλοφορίας). 87

88 Όγκος δευτερογενή χωνευτή: 7041,97m 3. Ποσότητα μείωσης λόγω χώνευσης: 17,2 t/ημέρα (12,4 t στον πρωτογενή χωνευτή και 4,8 t στον δευτερογενή χωνευτή). Εξερχόμενη ποσότητα από τον δεύτερο χωνευτό.: 92,3 t/ημέρα (4,8 t μετατρέπονται σε βιοαέριο. Συνεπώς 97,1-4,8=92,3). Ποσοστό διαχωρισμού στον διαχωριστή του υγρό λιπάσματος σε νερό ανακύκλωσης: 20,0%. Εξερχόμενο υγρό κλάσμα από τον διαχωριστή: 73,84 t/ημέρα (80% των εξερχομένων από τον δευτερογενή χωνευτή 92,3 Χ 0,80=73,84). Εξερχόμενο στερεό κλάσμα από τον διαχωριστή: 18,46 t/ημέρα (20% των εξερχομένων από τον δευτερογενή χωνευτή 92,3 Χ 0,20=18,46). Σύμφωνα με το ισοζύγιο μάζας της μονάδας η ημερήσια ποσότητα υγρού υπολείμματος στην λιμνοδεξαμενή Lagoon είναι 73,84 t/day. Το υγρό χωνεμένο υπόλειμμα, σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία, αποθηκεύεται για διάστημα 240 ημερών σε λιμνοδεξαμενή, η οποία θα έχει δυναμικότητα για 73,84t/day για διάστημα 70 ημερών και συγκεκριμένα συνολική χωρητικότητα m 3. Διάγραμμα 6.1: Ροών πρώτων υλών της μονάδας. Οι ποσότητες που θα διαχειρίζεται η επιχείρηση είναι ( τόνοι φυτικά υπολείμματα και τόνοι κατσίγαρο ετησίως) δεν αναμένεται να δημιουργήσουν πρόβλημα ελλείψεων, δεδομένου ότι εκ των προτέρων θα πραγματοποιούνται συμφωνίες με παραγωγούς για τις παραδοθείσες ποσότητες γεγονός που θα εξασφαλίζει την αναμενόμενη επάρκεια. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι πρώτες ύλες συμμετέχουν κατά 50 % στην διαμόρφωση του κόστους παραγωγής. Οι αγορές των πρώτων υλών θα διαμορφώνονται ανάλογα με την παραγωγική δυναμικότητα της μονάδας και συνεπώς θα παρουσιάσουν σταδιακή αύξηση κατά την πρώτη πενταετία και μέχρι την επίτευξη της μέγιστης δυναμικότητας. Σύμφωνα με την δυναμικότητα του προτεινόμενου μηχανολογικού εξοπλισμού, η επιχείρηση θα παράγει ετησίως υπό συνθήκες μέγιστης αξιοποίησης της δυναμικότητάς της, MWh ηλεκτρικό ρεύμα. Η δυναμικότητα της επένδυσης θα φτάσει την μέγιστη τιμή της σε διάστημα πέντε ετών από την ολοκλήρωση της επένδυσης και θα εμφανίσει κλιμάκωση ξεκινώντας από ποσοστό 90%. 88

89 7.0. Τεχνικά στοιχειά της Μονάδας Η κύρια διαδικασία στην μονάδα βιοαερίου αποτελείται από αυτήν της αναερόβιας χώνευσης. Η διαδικασία αυτή πραγματοποιείται εντός τους πρωτογενής και δευτερογενή χωνευτή, με την βοήθεια του περιφερειακού εξοπλισμού Δεξαμενές χώνευσης Πιο συγκριμένα δυο πρωτογενής χωνευτές έχει καθαρή δυναμικότητα 7041,97 m³ ο κάθε ένας (διάμετρος 29 m, ύψος 8m) και είναι κατασκευασμένος από ενισχυμένο σκυρόδεμα. Το τμήμα του τοίχου που βρίσκεται πάνω από την στάθμη του εδάφους μονώνεται με πλάκες εξηλασμένης πολυστερίνης πάχους 10 εκ. Οι πλάκες πολυστερίνης στερεώνονται με περιμετρική ταινία γαλβανισμένου χάλυβα (80 mm x 0,8 mm) σε ολόκληρη την περίμετρο της δεξαμενής. O τοίχος πάνω από το έδαφος καλύπτεται με τραπεζοειδή φύλλα αλουμινίου. Τα φύλλα είναι στερεωμένα στην περιμετρική ταινία χάλυβα με βίδες αυτοδιάτρησης. Η δεξαμενή εγκαθίσταται σε βάθος εκσκαφής 1.2m. Ο δευτερογενής χωνευτής έχει καθαρή δυναμικότητα 7041,97 m³ (διάμετρος 29 m, ύψος 8m) και είναι κατασκευασμένος από ενισχυμένο σκυρόδεμα. Ο κάθε χωνευτής σκεπάζεται αεροστεγώς με διπλή μεμβράνη κωνικού σχήματος (υλικό άνω μεμβράνης: ύφασμα PVC υλικό κάτω μεμβράνης: PE υψηλής ελαστικότητας), η οποία στερεώνεται σε ειδική ράγα συγκράτησης. Μεταξύ των δύο μεμβρανών, δημιουργείται πίεση 1,5 mbar με χρήση φυσητήρα και βαλβίδας υπερπίεσης. Ο κάθε χωνευτής διαθέτει τέσσερις αναδευτήρες, οι οποίοι χρησιμοποιούνται για την ανάμιξη του υποστρώματος ώστε να διασφαλίζεται η συνεχής και ομογενής ανάμιξη κατά τη ζύμωση. Οι αναδευτήρες μπορούν να αναδιατάσσονται για τη βελτίωση της ομογενούς φύσης του μίγματος και την αποτροπή σχηματισμού ανεπιθύμητων στρωμάτων. Οι αναδευτήρες χρησιμοποιούνται μόνο υποβρυχίως. Είναι κατασκευασμένοι από ανοξείδωτο χάλυβα, με θερμοκρασία λειτουργίας έως 70 C, κατάλληλοι για υπόστρωμα περιεκτικότητα έως 12% σε στερεά Αντλιοστάσιο (δωμάτιο ελέγχου) Η βασική διαδικασία άντλησης του υποστρώματος από τους πρωτογενής χωνευτές στον δευτερογενή καθώς και οι διαδικασίες ανακυκλοφορίας για την μίξη του εισερχόμενου μίγματος πραγματοποιείται από την κεντρική αντλία, η οποία βρίσκεται εντός του κτηρίου που είναι εγκατεστημένο ανάμεσα στους δύο χωνευτές. Το αντλιοστάσιο (όπως θα αναφέρεται στο εξής) έχει διαστάσεις όπως παρουσιάζεται στα συνημμένα σχέδια, δύο από τους τέσσερις τοίχους του είναι καθέτως προσκείμενοι στους χωνευτές αφήνοντας έτσι τον ρόλο των υπολειπόμενων 2 τοίχων στους ίδιους του χωνευτές. Το αντλιοστάσιο είναι κατασκευασμένο επίσης από ενισχυμένο σκυρόδεμα. Πέραν της κεντρικής αντλίας, εντός του αντλιοστασίου εγκαθίσταται η αντλία τροφοδοσίας του διαχωριστή καθώς και το σύστημα σωληνώσεων διανομής του υποστρώματος. Πέραν των σωληνώσεων υποστρώματος, εντός του αντλιοστασίου, υπάρχει το σύστημα νερού, το σύστημα διανομής θέρμανσης (ψυχρού/ υγρού μέσου), ο σύστημα διανομής αέρα για την διαδικασία της αποθείωσης εντός των χωνευτών καθώς και πνευματικό σύστημα λειτουργίας των πνευματικών αντλιών. Εντός του αντλιοστασίου εγκαθίστανται και οι πίνακες ελέγχου της μονάδας, για τον καλύτερο και πιο άμεσο έλεγχο της λειτουργίας. 89

90 7.3. Σύστημα τροφοδοσίας Όπως περιγράφεται και στα προηγούμενα υποκεφάλαια ένας τροφοδότης στερεών είναι εγκατεστημένος πλησίον των χωνευτών από όπου και οι στερεές πρώτες ύλες μεταφέρονται μέσω συστήματος μίξης υγρών-στερεών στον πρωτογενή χωνευτή. Ο τροφοδότης αποτελείται από ένα μεταλλικό ανοξείδωτο κάδο ο οποίος διαθέτει κινούμενο διάδρομο, για την μεταφορά της πρώτης ύλης, και τύμπανα μέσω των οποίων η πρώτη ύλη συνθλίβεται και ομογενοποιείται προτού εισέλθει στο σύστημα μίξης υγρών/ στερεών. Ο κάδος είναι χωρητικότητας περίπου 100m 3 και είναι τοποθετημένος επί βάσης σκυροδέματος 14,85 x 4,0 m, στην οποία και δίνεται κλίση της τάξης του 1% για την συλλογή τυχόν απορροών εντός μικρής δεξαμενής απορροών. Σε συνέχεια του τροφοδότη η στερεή πρώτη ύλη τροφοδοτείται εντός της αντίς μίξης η οποία είναι επίσης εγκατεστημένη επί βάσης σκυροδέματος 3,25 x 5,0 m. Σε συνέχεια της αντλίας σωλήνωση οδηγεί την εισερχόμενη πρώτη ύλη εντός του πρωτογενή χωνευτή Διαχωριστής Ειδικό σύστημα μηχανικού διαχωρισμού, τοποθετείται σε συνέχεια των χωνευτών, από το οποίο μέρος του χωνεμένου υπολείμματος στέλνετε ξανά στην πρωτογενή χώνευση (βλ. ισοζύγιο μάζας), δημιουργώντας έτσι ένα κλειστό κύκλωμα κυκλοφορίας. Το σύστημα αυτό αποτελείται από έναν διαχωριστή τυμπάνου, ο οποίος είναι εγκατεστημένος επί μεταλλικής κατασκευής σε ύψος περίπου 6-7m. Η μεταλλική κατασκευή στηρίζεται επί τοιχίων σκυροδέματος, ενώ η βάση της εγκατάστασης είναι επίσης από ενισχυμένο σκυρόδεμα. Επί κάτοψης η εγκατάσταση έχει διαστάσεις 5x2,5m περίπου Δεξαμενή χωνεμένης βιοϊλύος Η χωνεμένη βιοϊλύς θα αντλείται από τον πυθμένα των βιοαντιδραστήρων και θα οδηγείται προς τη δεξαμενή βιοϊλύος διαμέτρου 3,8m και ύψος 4m με δυνατότητα χωρητικότητας 181,37m 3. Εκεί θα πραγματοποιείται συμπληρωματική αποικοδόμηση του οργανικού υλικού και παραγωγή βιοαερίου. Ο μέσος χρόνος παραμονής της βιοϊλύος στη δεξαμενή θα είναι 3 μέρες. Στη συνέχεια η βιοϊλύς θα αντλείται από τον πυθμένα της δεξαμενής με αντλία και σύστημα παγίδας βιοαερίου προς το σύστημα διαχωρισμού φάσεων χωνεμένης βιοϊλύος Κατεργασία βιοαερίου: Αποθείωση και αφύγρανση Το βιοαέριο που παράγεται στους αντιδραστήρες χώνευσης είναι κορεσμένο σε υδρατμούς (H 2 Ο) και περιέχει εκτός από μεθάνιο (CH 4 ), διοξείδιο του άνθρακα (CΟ 2 ) και υδρόθειο (H 2 S). Το υδρόθειο (H 2 S) είναι τοξικό και δε θα πρέπει να αποβάλλεται στην ατμόσφαιρα. Η αφαίρεση του υδρόθειου (H 2 S) από το βιοαέριο (αποθείωση) πραγματοποιείται με βιολογικές και χημικές διεργασίες, εσωτερικά και εξωτερικά των αντιδραστήρων. Βιολογική αποθείωση εντός των αντιδραστήρων: Το πρώτο στάδιο της αποθείωσης, η βιολογική οξείδωση, πραγματοποιείται στο εσωτερικό των αντιδραστήρων. Ο αεριοθάλαμος του κάθε βιοαντιδραστήρα θα είναι εξοπλισμένος με ένα σύστημα βιολογικής αποθείωσης. Κατά τη διεργασία αυτή μικρές ποσότητες αέρα θα τροφοδοτούνται στον αεριοθάλαμο κάθε βιοαντιδραστήρα με ελεγχόμενο τρόπο ώστε το υδρόθειο (H 2 S) να αποικοδομηθεί από τα βακτήρια, που βρίσκονται ήδη μέσα στον αντιδραστήρα, σε στοιχειακό θείο (S). Η εξασφάλιση της απαραίτητης ποσότητας οξυγόνου γίνεται με έγχυση μιας μικρής ποσότητας αέρα (2-8%) στο ακατέργαστο βιοαέριο από το επάνω μέρος του αντιδραστήρα με τη χρήση ενός αεροσυμπιεστή. Με αυτόν τον τρόπο, το υδρόθειο (H 2 S) οξειδώνεται βιολογικά είτε σε ελεύθερο (στερεό στοιχειακό) θείο (S) είτε σε υδροδιαλυτό θειούχο οξύ (H 2 SO 3 ). Το στοιχειακό θείο (S) θα αποτίθεται στις επιφάνειες του βιοαντιδραστήρα, από όπου και θα απομακρύνεται με τα υπολείμματα της αναερόβιας ζύμωσης. 90

91 Αφύγρανση: Η σχετική υγρασία του βιοαερίου μέσα στον αντιδραστήρα είναι 100%, οπότε το παραγόμενο βιοαέριο είναι κορεσμένο με υδρατμούς (Η 2 Ο). Για να προστατευθεί η μηχανή εσωτερικής καύσης από τη διάβρωση θα πρέπει να αφαιρεθεί η υγρασία από αυτό. Αυτό γίνεται μέσα στις σωληνώσεις που το μεταφέρουν από το αεριοφυλάκιο στη μηχανή εσωτερικής καύσης. Το νερό (Η 2 Ο) συμπυκνώνεται στα τοιχώματα των κεκλιμένων σωλήνων και συλλέγεται σε μια διάταξη συλλογής συμπυκνωμάτων, στο χαμηλότερο σημείο των σωληνώσεων. Για την αποτελεσματικότερη ψύξη του βιοαερίου οι σωληνώσεις είναι υπόγειες. Εκτός από τους υδρατμούς (Η 2 Ο), με τη συμπύκνωση τους αφαιρούνται και άλλα υδροδιαλυτά αέρια και αερολύματα. Τέλος, πραγματοποιείται και δεύτερη ξήρανση του βιοαερίου με την ψύξη του σε εναλλάκτη θερμότητας, σε θερμοκρασίες κάτω από τους 10 C. Το νερό που προκύπτει από την αφύγρανση του βιοαερίου διοχετεύεται στους αντιδραστήρες χώνευσης Μονάδα συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας (ΣΗΘ) Η μονάδα συμπαραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής (ΣΗΘ) ενέργειας βασίζεται σε ένα ηλεκτροπαραγωγό ζεύγος (Η/Ζ) το οποίο αποτελείται από μια (1) μηχανή εσωτερικής καύσης (ΜΕΚ) του τύπου JGS 320 GS-C25 του οίκου GE Jenbacher Gmb H & Co OHC σε συνδυασμό με μια ηλεκτρογεννήτρια της εταιρίας STAMFORD μοντέλο PE734C ονομαστικής ισχύος 1000 kwe. Το Η.Ζ θα είναι εγκατεστημένο σε ειδικό container με τα κατάλληλα συστήματα απαγωγής θερμότητας. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά στης μονάδας ΣΗΘ περιγράφονται στο παρακάτω πίνακα 7.1. Container με κινητήρα συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας (ΣΗΘ) CHP Κατασκευαστής του κινητήρα GE Jenbacher GmbH & Co OHG Τύπος: JGS 320 GS-C25 Θερμική ισχύς* Pzu: 1029 kw Ηλεκτρική ισχύς** Pel: 1000 kw Καύσιμο: Βιοαέριο 547 Nm³/h Όγκος των καυσαερίων: Nm³/h Σύστημα απαγωγής καυσαερίων: Καμινάδα από χάλυβα 250 DIN Χρόνος λειτουργίας: Όλο το χρόνο, από Δευτέρα έως Κυριακή, όλο το Πίνακας 7.1: Τεχνικά χαρακτηριστικά μονάδας ΣΗΘ. * Θερμική ικανότητα που σχετίζεται με την ποιότητα καυσίμου ** Ρεύμα ηλεκτρογεννήτριας σταθερής συχνότητας Μηχανή εσωτερικής καύσης H μηχανή εσωτερικής καύσης (ΜΕΚ) που θα εγκατασταθεί στη ΣΗΘ είναι το μοντέλο J 320 GS-C25 του οίκου GE Jenbacher. Πρόκειται για μια υψηλής απόδοσης ΜΕΚ βιοαερίου τετράχρονη σε διάταξη V. Τα βασικά χαρακτηριστικά της παρουσιάζονται στον πίνακα 7.2. Στην Εικόνα 7.2 παρουσιάζεται η ΜΕΚ που θα χρησιμοποιηθεί. Χαρακτηριστικό Μονάδα Τιμή Τύπος μηχανής J 320 GS-C25 Δομή V70 Αριθμός κυλίνδρων 20 Διάμετρος mm 135 Διαδρομή mm 170 Εκτόπισμα πιστονιού lit 48,67 Ονομαστική ταχύτητα rpm Μέση ταχύτητα πιστονιού m/s 8,50 Συντελεστής συμπίεσης Epsilon 12,5 Ισχύς παύσης καυσίμου κατά ΙCFN kw 1029 Ειδική κατανάλωση καυσίμου kwh/kwh 2,39 91

92 Ειδική κατανάλωση ελαίου g/kwh 0,30 Δυναμικότητα πλήρωσης ελαίου lit 342 Επίπεδο ηχητικής πίεσης (μηχανή, μέση τιμή 1 m) db(a) 117 Επίπεδο ηχητικής πίεσης απαερίων (μέση τιμή 1 m) db(a) 130 Ροή απαερίων (ξηρού) κατά μάζα kg/h Ροή απαερίων (ξηρού) κατά όγκο Nm³/h Μέγιστη αποδεκτή πίεση απαερίων μετά τη μηχανή mbar 60 Θερμοκρασία απαερίων σε πλήρες φορτίο C 457 Ροή αέρα καύσης κατά μάζα kg/h Ροή αέρα καύσης κατά όγκο Nm³/h Μέγιστη θερμοκρασία νερού ψύξης (intercooler) C 77.7 Μέγιστη πτώση πίεσης πριν το φίλτρο εισόδου αέρα mbar 10 Πίνακας 7.2: Τεχνικά χαρακτηριστικά μονάδας ΣΗΘ. Εικόνα 7.2: Μηχανή εσωτερικής καύσης τύπου J 312 GS-C221 του οίκου JENBACHER Γεννήτρια Η γεννήτρια που χρησιμοποιείται είναι το μοντέλο CHI634H του οίκου STAMFORD. Όλες οι γεννήτριες STAMFORD συμμορφώνονται με το πρότυπο BS EN και με διάφορα εθνικά πρότυπα όπως τα BS5000, VDE 0530, NEMAMG1-32, IEC60034, CSA C , AS1359. Η σειρά γεννητριών STAMFORD PE είναι μια σειρά σύγχρονων AC γεννητριών χωρίς ψήκτρες με περιστρεφόμενο πεδίο. Η διέγερση τους βασίζεται στην τεχνολογία Permanent Magnet Generator (PMG). Η διέγερση αποτελείται από ένα σύστημα υψηλής συχνότητας τοποθετημένο στο στροφείο το οποίο παρέχει συνεχή τροφοδοσία μέσω ενός αυτομάτου ρυθμιστή τάσης (Automatic Voltage Regulator - AVR). H έξοδος του συστήματος αυτού τροφοδοτεί τον κύριο ρότορα μέσω ενός ανορθωτή πλήρους κύματος ο οποίος διαθέτει προστασία υπέρτασης. Οι γεννήτριες της σειράς PE διατίθεται με ένα ή δύο AVR. Κάθε AVR έχει σύστημα soft start και ενσωματωμένη προστασία έναντι παρατεταμένης υπερ-διέγερσης, η οποία θα αποδιεγείρει τη γεννήτρια μετά από 8 δευτερόλεπτα. Στους αυτόματους ρυθμιστές τάσης υπάρχει σύστημα προστασίας χαμηλής ταχύτητας περιστροφής (UnderSpeed protection - UFRO). Το σύστημα αυτό μειώνει την τάση εξόδου της γεννήτριας όταν η ταχύτητα περιστροφής της γεννήτριας πέσουν κάτω από ένα ρυθμιζόμενο όριο. 92

93 Οι στάτορες της γεννήτριας έχουν τυλίγματα με βήμα 2/3 εξαλείφοντας τις αρμονικές τρίτης τάξης (3η 5η 15η.) αποτελώντας βέλτιστη λύση για τροφοδοσία μη γραμμικών φορτίων. Ο σχεδιασμός βήματος 2/3 αποτρέπει το σχηματισμό δείνορευμάτων που συναντώνται σε τυλίγματα με μεγαλύτερο βήμα. Ένα σύστημα απόσβεσης ελαχιστοποιεί τις ταλαντώσεις κατά τον παραλληλισμό στο δίκτυο. Η σχεδίαση αυτή εγγυάται πολύ μικρή παραμόρφωση στην τάση εξόδου. Τα κινούμενα μέρη των γεννητριών της Stamford έχουν ζυγοσταθμιστεί σύμφωνα με το πρότυπο BS6861:Part 1 Grade 2.5 προσφέροντας ελάχιστες δονήσεις κατά τη λειτουργία. Στην Εικόνα 7.3 φαίνεται η γεννήτρια που θα χρησιμοποιηθεί. Εικόνα 7.3: H Γεννήτρια Stamford CHI634H. Στον ακόλουθο πίνακα 7.3, παρουσιάζονται τα βασικά χαρακτηριστικά της χρησιμοποιούμενης γεννήτριας. Κατασκευαστής Stamford Τύπος PE734C Ονομαστική Ισχύς 1335 kva Μέγιστος Ρυθμός περιστροφής 2250 rpm Ρυθμός περιστροφής 1500 rpm Βάρος 2967Kg Τάξη ραδιοπερεμβολών κατά VDE 0875 Ν Απόδοση p.f. = 1,0 97,1% Απόδοση at p.f. = 0,8 96,1% Ονομαστική Ισχύς at p.f. = 1,0 999 KW Ονομαστική Ισχύς at p.f. = 0,8 989 KW Συχνότητα εξόδου 50 HZ Τάση εξόδου 400 V Συνολική Αρμονική Παραμόρφωση 1,5% Τάξη προστασίας IP 23 Πίνακας 7.3: Τεχνικά χαρακτηριστικά της Γεννήτρια Stamford PE734C Υποσταθμός Ο υποσταθμός θα είναι τοποθετημένος σε κατάλληλο μεταλλικό οικίσκο. Οι συνολικές διαστάσεις του οικίσκου είναι: 4m x 2m x 2.8m, ο οποίος αποτελείται από 3 διαμερίσματα: 93

94 Διαμέρισμα Μέσης Τάσης. Διαμέρισμα Μ/Σ ισχύος. Διαμέρισμα Χαμηλής Τάσης. Ο οικίσκος είναι κατασκευασμένος από γαλβανισμένη λαμαρίνα πάχους 2mm. Ο σκελετός είναι κατασκευασμένος από τετράγωνο γαλβανιζέ κοιλοδοκό διαστάσεων (50x50x3)mm, ενώ η βάση του από δοκό IPE140, κατάλληλα για τοποθέτηση σε βάση από μπετόν. Η οροφή του οικίσκου είναι δίριχτη, ενώ η επένδυσή της γίνεται από συμπαγή θερμομονωτικό πάνελ τύπου νεργκάλ με μόνωση πολυουρεθάνης πάχους 4cm. Ο βαθμός προστασίας του είναι IP55 ενώ του διαμερίσματος του Μ/Σ θα είναι IP43. Η βαφή του οικίσκου είναι ηλεκτροστατική με πολυεσταιρική πούδρα αντισκωρικής βαφής φούρνου σε απόχρωση ώχρας, τύπου 6734 EL4041 της AKZO NOBEL πάχους >120μm. Για τον αερισμό του χώρου προβλέπεται ανεμιστήρας με θερμοστάτη ψύξης χώρου 2.350m³/h κατανάλωσης 100W τύπος αξονικός πλαισίου HCFB/4-315H, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται εξαναγκασμένη κυκλοφορία αέρα. Ο φωτισμός στα διαμερίσματα του Υ/Σ εξασφαλίζεται με φωτιστικά φθορισμού 1x36W, τα οποία λειτουργούν με εσωτερικό διακόπτη ενώ προβλέπεται και ένας ρευματοδότης εργασίας 220V. Στο διαμέρισμα του Μ/Σ έχουν προβλεφθεί περσίδες διπλές για τον αερισμό του χώρου του Μ/Σ. Για την προστασία του Μ/Σ από αύξηση της θερμοκρασίας και από έλλειψη ελαίου έχει προβλεφθεί σύστημα αυτοματισμού το οποίο διακόπτει την παροχή της Μέσης Τάσης στον Μ/Σ στην περίπτωση trip στον δεύτερο πλωτήρα του Buchholz ή στην δεύτερη επαφή του θερμομέτρου ενώ ταυτόχρονα δίνει εντολή στον οπτικοακουστικό συναγερμό. Αντίστοιχα η πρώτη επαφή του θερμομέτρου και ο πρώτος πλωτήρας του Buchholz δίνουν εντολή προειδοποίησης alarm. Ο οικίσκος θα αποτελείται από τρία ανεξάρτητα διαμερίσματα (Μέσης Τάσης, Μ/Σ ισχύος, Χαμηλής Τάσης). Η πρόσβαση σε κάθε διαμέρισμα θα γίνεται με εξωτερικά ανοιγόμενες θύρες στα σημεία χειρισμών. Η είσοδος και έξοδος των καλωδίων γίνεται από το κάτω μέρος του οικίσκου, γι αυτό και πρέπει να προβλεφθούν κατάλληλα ανοίγματα στη βάση του οικίσκου. Πριν την εγκατάσταση του οικίσκου θα σας δοθούν από την εταιρεία μας πλήρη και λεπτομερή σχέδια για την κατασκευή της βάσης του οικίσκου. Ο Υ/Σ θα είναι κατασκευασμένος σύμφωνα με τις προδιαγραφές IEC και IEC-298 και συνοδεύεται από πλήρη τεχνικό φάκελο με ηλεκτρολογικά σχέδια, λίστα υλικών και πιστοποιητικά δοκιμών. Η κατασκευή του πίνακα μέσης τάσης θα είναι εναρμονισμένη με τα ακόλουθα πρότυπα: Κοινές προδιαγραφές για πίνακες μέσης τάσης IEC Πίνακες μέσης τάσης με μεταλλικό περίβλημα (1 το 52kV) IEC Διακόπτης φορτίου υψηλής τάσης AC IEC Αποζεύκτης και γειωτής IEC Αυτόματος διακόπτης ισχύος μέσης τάσης AC IEC Ρελέ μέσης τάσης AC IEC Συνδυασμένοι διακόπτες με ασφάλειες, υψηλής τάσης IEC Μετασχηματιστές έντασης IEC Μετασχηματιστές τάσης IEC Ασφάλειες υψηλής τάσης IEC Ηλεκτρονόμοι προστασίας IEC Ηλεκτρομαγνητική συμβατότητα για μετρήσεις και όργανα ελέγχου IEC Δείκτης προστασίας περιβλημάτων (IP) IEC Σύστημα ξήρανσης χωνευμένου υπολείμματος 94

95 Το σύστημα ξήρανσης χωνεμένου υπολείμματος κατασκευάζεται από διάτρητες λαμαρίνες χάλυβα με επικάλυψη ειδικής σκόνης. Στο μηχανολογικό του εξοπλισμό περιλαμβάνονται κοχλίες μεταφοράς ξηρού υπολείμματος, σύστημα εξαερισμού, εναλλάκτες θερμότητας και σταθμός κίνησης με κινητό ιμάντα μεταφοράς. Το σύστημα τροφοδοτείται από τον χώρο αποθήκευσης χωνεμένου υπολείμματος. Η απαιτούμενη θερμική ενέργεια για τη λειτουργία του υποσταθμού προέρχεται από την μονάδα ΣΗΘ Δωμάτιο ελέγχου Το δωμάτιο ελέγχου της μονάδας περιέχει τις κατάλληλες διατάξεις για το χειρισμό του μηχανολογικού εξοπλισμού της μονάδας. Διαθέτει σύστημα οπτικοποίησης και τηλεχειρισμού (SCADA) ολόκληρης της διαδικασίας της αναερόβιας χώνευσης και της συμπαραγωγής Βοηθητικές εγκαταστάσεις και έργα / δραστηριότητες Βάσεις αποθήκευσης εισερχόμενης πρώτης ύλης και στερεού χωνεμένου υπολείμματος Για την αποθήκευση της στερεής πρώτης ύλης θα κατασκευαστούν βάσεις σκυροδέματος, πάνω στις οποίες θα αποθηκεύεται η εισερχόμενη πρώτη ύλη για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, σε μορφή σωρού. Συγκεκριμένα, για τα εισερχόμενο φυτικά υπολείμματα (στερεή πρώτη ύλη), η αποθήκευση θα γίνεται σε βάση σκυροδέματος με διαστάσεις 35 x 20m. Το ύψος της σωρού υπολογίζεται στα 2,5m, με όγκου 1750m 3, όπως παρουσιάζεται στα συνημμένα σχέδια. Βάση σκυροδέματος θα χρησιμοποιηθεί και για την αποθήκευση του στερεού χωνεμένου υπολείμματος. Συγκεκριμένα, η βάση σκυροδέματος θα έχει διαστάσεις 18 x 14m. Το ύψος της σωρού υπολογίζεται περίπου στα 2.5m, όγκου 630m 3. Το υγρό χωνεμένο υπόλειμμα, σε συνέχεια διαχωρισμού του θα αποθηκεύεται για χρονικό διάστημα μέχρι 70 ημερών σε lagoon, συνολικού όγκου 5600m 3, οι διαστάσεις των οποίων αναπαρίστανται στα συνημμένα σχέδια. 40X 28X 5 m = m 3. Δεξαμενή υποδοχής υγρών εισερχομένων Τα υγρά εισερχόμενα (κατσίγαρος) αποθηκεύονται προσωρινά σε δυο lagoon, συνολικού όγκου 4.375m 3, οι διαστάσεις των οποίων αναπαρίστανται στα συνημμένα σχέδια. 35X 25X 5 m = m 3. Δεξαμενή συμπυκνωμάτων Πρόκειται για υπόγεια δεξαμενή κατασκευασμένη από σκυρόδεμα διαστάσεων 1,5 x 2,5m. Η δεξαμενή εγκαθίσταται υπογείως στο χαμηλότερο σημείο του δικτύου σωληνώσεων βιοαερίου. Εντός της δεξαμενής εγκαθίσταται αντλία συμπυκνωμάτων. Βάση εγκατάστασης οικίσκου γραφείων Οικίσκος που θα εξυπηρετεί ως γραφείο αλλά και ως αποδυτήρια και χώροι υγιεινής προσωπικού θα εγκατασταθεί επί βάσης σκυροδέματος διαστάσεων 2.5 x 6m. Γεφυροπλάστιγγα Για τον έλεγχο των εισερχομένων πρώτων υλών θα χρησιμοποιηθεί γεφυροπλάστιγγα, με διαστάσεις 10 x 2,15m Τεχνική περιγραφή και σχετικό διάγραμμα μηχανολογικών εγκαταστάσεων Υπόστρωμα Όπως αναφέρεται και σε προηγούμενο κεφάλαιο η βασική διεργασία / διαδικασία που ακολουθείται στην μονάδα είναι τροφοδοσία χώνευση - διαχωρισμός. Λόγω όμως της ανακυκλοφορίας τόσο εντός του συστήματος όσο και για την ανάγκη της υγρής τροφοδοσίας 95

96 της πρώτης ύλης, το σύστημα διανομής σωληνώσεων και αντλιών είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα άντλησης από και προς τους χωνευτές. Αναλυτικότερα: Ο αγωγός τροφοδοσίας της πρώτης ύλης (σε συνέχεια της αντλίας και του τροφοδότη στερεών, καθώς και ο αγωγός της δεξαμενής υποδοχής) διαθέτει σύνδεση τόσο με τον πρωτογενή χωνευτή όσο και με την κεντρική διανομή του αντλιοστασίου. Η άντληση ελέγχεται από την αντλία τροφοδοσίας, η οποία έχει δυναμικότητα m 3 /hr και ισχύ 15kW. O αγωγός άντλησης από τον πρωτογενή χωνευτή είναι συνδεδεμένος με το κεντρικό σύστημα διανομής στο αντλιοστάσιο. Η άντληση από τον πρωτογενή χωνευτή πραγματοποιείται με την κεντρική αντλία, η οποία έχει δυναμικότητα 20-60m 3 /hr και ισχύ 18kW. Ο αγωγός ανακυκλοφορίας στον πρωτογενή χωνευτή είναι συνδεδεμένος με το κεντρικό σύστημα διανομής στο αντλιοστάσιο. O αγωγός άντλησης από τον δευτερογενή χωνευτή (προς ανακυκλοφορίας) είναι συνδεδεμένος με το κεντρικό σύστημα διανομής στο αντλιοστάσιο. Η άντληση από τον πρωτογενή χωνευτή πραγματοποιείται με την κεντρική αντλία, η οποία έχει δυναμικότητα 20-60m 3 /hr και ισχύ 18kW. O αγωγός άντλησης από τον δευτερογενή χωνευτή (προς διαχωρισμό) είναι συνδεδεμένος με τον διαχωριστή. Η άντληση από τον δευτερογενή χωνευτή πραγματοποιείται με την αντλία του διαχωριστή, η οποία έχει δυναμικότητα 15-30m 3 /hr και ισχύ 15kW. Ο αγωγός ανακυκλοφορίας από τον διαχωριστή είναι συνδεδεμένος με το κεντρικό σύστημα διανομής στο αντλιοστάσιο. Η άντληση από τον διαχωριστή πραγματοποιείται με αντλία εγκατεστημένη στην δεξαμενή μετά τον διαχωριστή, η οποία έχει δυναμικότητα 20-60m 3 /hr και ισχύ 11kW. Από το κεντρικό σύστημα διανομής και με την βοήθεια των αντλιών του συστήματος είναι δυνατή η κατεύθυνση του υποστρώματος προς όλα τα σημεία εντός της μονάδος (χωνευτές, διαχωριστής, σύστημα τροφοδοσίας). Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται η ελαστικότητα στην λειτουργία. Βιοαέριο Όπως περιγράφεται και σε προηγούμενη ενότητα ο κάθε χωνευτής διαθέτει μεμβράνη επί της οροφής για την συλλογή του παραγόμενου βιοαερίου. Για λόγους ομογενοποίησης το παραγόμενο βιοαέριο στον πρωτογενή χωνευτή διοχετεύεται τον δευτερογενή χωνευτή και από εκεί αναρροφάται από την μονάδα καύσης. Για τον λόγο αυτό υπάρχει σωλήνωση βιοαερίου που συνδέει του 3 χωνευτές και στην συνέχεια σωλήνωση που συνδέει τον δευτερογενή χωνευτή με την ΜΕΚ. Για λόγους ασφάλειας ο πρωτογενής χωνευτής είναι επίσης συνδεδεμένος με την σωλήνωση της ΜΕΚ, έτσι ώστε σε περίπτωση μη λειτουργίας του δευτερογενή χωνευτή να μην υπάρχει απώλεια του παραγόμενου βιοαερίου. Για την καλύτερη λειτουργία της ΜΕΚ το παραγόμενο βιοαέριο ψύχεται από τους 38 o C στους 11 o C περίπου, δημιουργώντας συμπυκνώματα. Τα συμπυκνώματα αυτά συλλέγονται στην δεξαμενή συμπυκνωμάτων μέσω της κλίσης που δίνεται στο δίκτυο της σωλήνωσης (περίπου 1-2%). Από την δεξαμενή συμπυκνωμάτων το νερό (συμπύκνωμα) αντλείται μέσω σωλήνωσης στον δευτερογενή χωνευτή. Αέρας συστήματος Για την διαδικασία της βιολογικής αποθείωσης εντός των χωνευτών διοχετεύονται μικρές ποσότητες αέρα στις οροφές τους. Ο αέρας αυτός συμπιέζεται από ένα συμπιεστή εντός του κεντρικού αντλιοστασίου και στέλνετε μέσω σωληνώσεων σε κάθε χωνευτή. 96

97 Πεπιεσμένος αέρας Για την λειτουργία των πνευματικών βαλβίδων χρησιμοποιείται συμπιεστής για την παροχή πεπιεσμένου αέρα. Ο συμπιεστής βρίσκεται εγκατεστημένος εντός του κεντρικού αντλιοστασίου. Νερό θέρμανσης Για την θέρμανση των χωνευτών χρησιμοποιείται κύκλωμα θερμού/ψυχρού νερού. Το νερό το οποίο διοχετεύεται μέσα στο κλειστό κύκλωμα θερμαίνεται στον εναλλάκτη θερμότητας της ΜΕΚ. Από εκεί αντλείται στο σύστημα διανομής θέρμανσης του κεντρικού αντλιοστασίου και στην συνέχεια διοχετεύεται στις σωληνώσεις που υπάρχουν εγκατεστημένες εντός των χωνευτών. Σε συνέχεια θέρμανσης του υποστρώματος (ψύξη νερού), το νερό επιστρέφει πίσω στο σύστημα διανομής και από εκεί στην ΜΕΚ για να θερμανθεί και να επανεκκινήσεις τον κύκλο του Όροι και προστασία διασύνδεσης με ΔΕΗ Για τη σύνδεση της μονάδας βιοαερίου, θα τηρούνται οι προϋποθέσεις παράλληλης λειτουργίας, όπως αυτές καθορίζονται στην Οδηγία Διανομής Νο 129 ΔΕΗ/ ΤΗΚ/ ΤΤΕ/ ΤΜΟ. Συγκεκριμένα: Η παρουσία της μονάδας στο δίκτυο διανομής, δεν θα επηρεάσει την κανονική του λειτουργία, όπως τον κύκλο πτώσεων επαναφορών των μέσων προστασίας των εναέριων γραμμών μέσης τάσης. Το σύστημα προστασίας της μονάδας θα συνδυάζεται με το σύστημα προστασίας του δικτύου, ώστε σφάλματα σε οποιαδήποτε πλευρά να ανιχνεύονται και να ξεκαθαρίζονται. Η είσοδος αρμονικών στο δίκτυο δεν θα υπερβαίνει τα προκαθορισμένα όρια (3%-5%). Οι διαταραχές που προκαλούνται κατά την ζεύξη και απόζευξη του αυτοπαραγωγού δεν θα υπερβαίνουν τα προκαθορισμένα όρια. Θα εξασφαλίζεται ανά πάσα στιγμή η δυνατότητα αυτόματης ή χειροκίνητης απομόνωσης της μονάδας, για να αποφευχθούν κίνδυνοι για το προσωπικό της ΔΕΗ που εκτελεί εργασίες σε κάποιο τμήμα του δικτύου. Για τη σύνδεση της μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας θα χρησιμοποιηθούν τα ακόλουθα στοιχεία διακοπής: Στοιχείο που επιτρέπει την απομόνωση της μονάδας από το δίκτυο, όταν αυτό απαιτείται από την ΔΕΗ. Στοιχείο που επιτρέπει την απομόνωση της μονάδας από το δίκτυο, όταν αυτό απαιτείται από τον αυτοπαραγωγό. Στοιχείο που απομονώνει την μονάδα βιοαερίου από το δίκτυο, όταν αυτό απαιτείται από προβλήματα στην διασύνδεση. Στοιχεία για την προστασία της γεννήτριας. Το μέσο διακοπής, ο αυτόματος διακόπτης της διασύνδεσης (ΑΔΔ), το σύστημα προστασίας και οι μετρητικές διατάξεις, θα εγκατασταθούν σε οικίσκο προσιτό ανά πάσα στιγμή στα πρόσωπα της ΔΕΗ για μετρήσεις και ελέγχους του συστήματος προστασίας και περιγράφονται αναλυτικά στην παρούσα. Η μέθοδος γείωσης της μονάδας θα είναι η ουδετέρωση και όλα τα μεταλλικά στοιχεία του εξοπλισμού θα συνδέονται μόνιμα σε ισοδυναμικό πλέγμα του οικίσκου. Επίσης θα υφίστανται οι δυνατότητες γείωσης των γειώσεων στοιχείων για την εκτέλεση εργασιών με την χρήση κατάλληλων συσκευών Βάνα δειγματοληψίας 1,5 Για την λήψη δειγμάτων υποστρώματος κατά την διάρκεια λειτουργίας της μονάδας υπάρχει ορειχάλκινη σφαιρική βάνα 1,5, η οποία είναι τοποθετημένη και στεγανοποιημένη με ανοξείδωτη πλάκα και στριφώνια στο τοιχίο της δεξαμενής σε ύψος 0,5 m πάνω από τη στάθμη του διαμορφωμένου εδάφους. Αυτές οι βάνες βρίσκονται αντιπαγετικά τοποθετημένες 97

98 στα μονωμένα ερμάρια θέρμανσης μεταξύ των δεξαμενών και κλείνονται επιπρόσθετα με τάπα 1,5. Η σωστή εγκατάσταση και λειτουργία πιστοποιείται από την εταιρεία MT-Energie GmbH μετά το πέρας των εργασιών κατασκευής Οπές στα τοιχία για όδευση του συστήματος θέρμανσης της δεξαμενής χώνευσης και της δεξαμενής δευτερογενούς χώνευσης Στη δεξαμενή χώνευσης και στη δεξαμενή δευτερογενούς χώνευσης τοποθετείται σύστημα θέρμανσης πολλαπλών βρόγχων, για την εξασφάλιση της ιδανικής θερμοκρασίας χώνευσης στις δεξαμενές. Οι βρόγχοι θέρμανσης διαπερνάνε τα τοιχία σε ύψος ενός μέτρου περίπου πάνω από τη στάθμη του διαμορφωμένου εδάφους και βρίσκονται αντιπαγετικά τοποθετημένοι σε μονωμένα ερμάρια μεταξύ των δεξαμενών. Το επιτοίχιο σύστημα θέρμανσης συμπεριλαμβανομένου του συστήματος στεγάνωσης των οπών των τοιχίων τοποθετείται από την εταιρεία MT-Energie GmbH. Η σωστή εγκατάσταση και λειτουργία πιστοποιείται από την εταιρεία MT-Energie GmbH μετά το πέρας των εργασιών κατασκευής Κατασκευή δικτύου σωληνώσεων Οι σωληνώσεις μεταξύ των δεξαμενών στις οποίες ρέει υπόστρωμα υπό πίεση κατασκευάζονται από σωλήνες PVC (ΡΝ10 = επιτρεπόμενη πίεση λειτουργίας 10 bar). Οι ενώσεις γίνονται με συγκολητές μούφες. Η πίεση λειτουργίας της μονάδας σε κανονική λειτουργία είναι 1 bar. Μόλις προκύψουν πιέσεις > 2 bar στη λειτουργία της μονάδας, η αντλία απενεργοποιείται αυτόματα Σύστημα συναγερμού διαρροής υγρών Στο δάπεδο του αντλιοστασίου εγκαθίσταται αισθητήρας υγρασίας, ο οποίος ενεργοποιεί συναγερμό σε περίπτωση διαρροής υγρών. Ο συναγερμός προωθείται στο κινητό τηλέφωνο του ιδιοκτήτη της μονάδας και στα κινητά τηλέφωνα άλλων εξουσιοδοτημένων ατόμων Συσκευή ασφαλείας υπερπίεσης / υποπίεσης Η συσκευή ασφαλείας υπερπίεσης / υποπίεσης αποτρέπει την δημιουργία ανεπίτρεπτων πιέσεων στις δεξαμενές. Η συσκευή ασφαλείας υπερπίεσης / υποπίεσης μπορεί να ρυθμιστεί σε μέγιστη υπερπίεση ανταπόκρισης 5 mbar και σε μέγιστη υποπίεση ανταπόκρισης 5 mbar. Για χρήση με το αεροϋποστηριζόμενο κάλυμμα μεμβράνης της ΜΤ, η συσκευή ασφαλείας υπερπίεσης / υποπίεσης πρέπει να ρυθμιστεί σε πίεση ανταπόκρισης υπερπίεσης 3.5 mbar και σε πίεση ανταπόκρισης υποπίεσης 1 mbar. Η παροχή αερίου δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 1000 m³/h. Αν αναμένεται μεγαλύτερη παροχή θα εγκατασταθούν επιπρόσθετες συσκευές υπερπίεσης. Στο παρακάτω σχέδιο παρουσιάζεται ένα σκαρήφημα της συσκευής ασφαλείας υπερπίεσης /υποπίεσης. Το τυποποιημένο μοντέλο της συσκευής είναι κατάλληλο για εγκατάσταση σε περιοχές με εκρηκτική ατμόσφαιρα. Υπάρχει πιθανότητα εξόδου βιοαερίου από τα ανοίγματα εξόδου της συσκευής ασφαλείας υπερπίεσης / υποπίεσης Μια σφαιρική ζώνη 3 μέτρων γύρω από την δεξαμενή και στο άνοιγμα εξόδου της συσκευής ασφαλείας υπερπίεσης / υποπίεσης είναι ζώνη προστασίας εκρήξεων Προστασία από έκρηξη πυρκαγιά Λόγω της σύστασης του το βιοαέριο σε περίπτωση που απελευθερωθεί (διαρροή) καθώς είναι ελαφρύτερο από τον αέρα θα κινηθεί προς τον ουρανό και σε ελάχιστα δευτερόλεπτα θα διαλυθεί από τον αέρα με αποτέλεσμα να είναι ελάχιστη η πιθανότητα πυρκαγιάς λόγω διαρροής. Σε κάθε περίπτωση θα εφαρμοστούν τα ακόλουθα μέτρα προστασίας σύμφωνα με το Π.Δ. 42/2003: 98

99 Οι υποβρύχιοι αναδευτήρες ή οι υποβρύχιες αντλίες θα ανήκουν τουλάχιστον στην κατηγορία προστασίας ΙΡ 68 (στεγανά σε νερό υπό πίεση) και θα λειτουργούν μόνο όταν είναι βυθισμένα. Στους αγωγούς βιοαερίου πριν την μονάδα χρήσης του βιοαερίου υπάρχουν εγκατεστημένες εγκεκριμένες φλογοπαγίδες, οι οποίες κλείνουν όταν σταματάει να λειτουργεί ο κινητήρας εσωτερικής καύσης. Εκτός αυτών υπάρχουν εγκατεστημένες βαλβίδες ασφαλείας διακοπής, οι οποίες κλείνουν επίσης όταν σταματάει να λειτουργεί ο κινητήρας εσωτερικής καύσης. Πριν το χώρο λειτουργίας της μονάδας χρήσης του βιοαερίου υπάρχει εγκατεστημένη στον αγωγό του βιοαερίου κεντρική βαλβίδα ασφαλείας. Οι αγωγοί που τοποθετούνται είναι κατασκευασμένοι από μη σιδηρούχα μέταλλα και από υλικά ανθεκτικά σε διάβρωση όπως ατσάλι, γαλβανισμένο ατσάλι, ανοξείδωτο ατσάλι, πολυαιθυλένιο (PEHD) και πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC). Οι ηλεκτρικές διατάξεις στις περιοχές που κινδυνεύουν από δημιουργία εκρηκτικής ατμόσφαιρας τίθενται σε λειτουργία μετά τον έλεγχο της συμμόρφωσης τους με τον κανονισμό προστασίας από εκρήξεις, που διεξάγεται από εξειδικευμένο ηλεκτρολόγο και επιβεβαιώνεται από τους εγκαταστάτες. Οι διατάξεις των κατευθυντήριων γραμμών για προστασία από εκρήξεις και όλοι οι ισχύοντες κανονισμοί για επικίνδυνες για έκρηξη περιοχές πρέπει να τηρούνται. Η σήμανση των επικίνδυνων για έκρηξη περιοχών γίνεται σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς ασφάλειας εργασίας και πρόληψης εργατικών ατυχημάτων. Οι ηλεκτρικές συσκευές στις επικίνδυνες για έκρηξη ζώνες συμπεριλαμβανομένων των διακοπτών, πριζών και λοιπού ηλεκτρολογικού υλικού πρέπει να είναι προστατευμένες για πρόκληση εκρήξεων (αντιεκρηκτικού τύπου σύμφωνα με Υ.Α. Β 44203/2137/99, Υ.Α. Β 17081/2964/1996). Οι αρχικοί και οι επαναληπτικοί έλεγχοι των ηλεκτρικών στοιχείων πραγματοποιούνται από ειδικούς ηλεκτρολόγους σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς. Τα αγώγιμα αντικείμενα που βρίσκονται σε επικίνδυνες περιοχές για έκρηξη πρέπει να γειώνονται. Εφίσταται η προσοχή, με οδηγίες λειτουργίας και επί τόπου σήμανση, στις παρακάτω συμπεριφορές μέσα και περιμετρικά από τις επικίνδυνες για έκρηξη περιοχές: Απαγόρευση καπνίσματος και φωτιάς. Απαγόρευση εργασιών φλόγιστρο, ηλεκτροσυγκολλήσεων και εργασιών συγκόλλησης με καλάι καθώς και διεργασιών κατά τις οποίες προκύπτουν ανεπίτρεπτες αυξήσεις θερμοκρασίας όπως για παράδειγμα εργασίες κοπής και λείανσης με τροχό. Η διεξαγωγή εργασιών επιτρέπεται μόνο με γραπτή έγκριση του υπευθύνου και σε στάση λειτουργίας του συγκεκριμένου τμήματος της μονάδας και μόνο αφού απομακρυνθεί το αέριο από την συγκεκριμένη περιοχή και καθαριστεί σχολαστικά η περιοχή των εργασιών. Χρήση μόνο προστατευμένων για πρόκληση έκρηξης ηλεκτρικών εργαλείων χειρός στις επικίνδυνες περιοχές για έκρηξη. Τακτικός καθαρισμός διατάξεων στις οποίες δημιουργείται σκόνη και άμεση απομάκρυνση απελευθερωμένης σκόνης με κατάλληλες συσκευές καθαρισμού αναρρόφησης. Οι μεμβράνες αποθήκευσης βιοαερίου σε όλες τις δεξαμενές κατασκευάζονται σύμφωνα με τις απαιτήσεις και κατά τέτοιο τρόπο ώστε να είναι αεροστεγείς, ανθεκτικές σε πίεση, σε φθορά, σε υπέρυθρη ακτινοβολία και σε θερμοκρασία. Στην εγκατάσταση και κατά την λειτουργία αυτών των μεμβρανών πρέπει να τηρούνται οι απαιτήσεις των κανονισμών ασφαλείας για μονάδες βιοαερίου, ενώ τα προληπτικά μέτρα πυροπροστασίας που πρέπει να εφαρμόζονται συγκεκριμένα είναι τα παρακάτω: 99

100 1. Η θέση των αποθηκών βιοαερίου πάνω από όλες τις δεξαμενές εξασφαλίζει την προστασία από μηχανικές βλάβες. 2. Η στεγανότητα των αποθηκών βιοαερίου ελέγχεται πριν από την εκκίνηση της μονάδας. 3. Ανεπίτρεπτες αλλαγές της πίεσης εμποδίζονται ανά πάσα στιγμή από τις διατάξεις ασφαλείας, οι οποίες είναι η παρακολούθηση υποπίεσης και η ασφάλεια υπερπίεσηςυποπίεσης με υγρό σφράγισης. Οι ασφάλειες υπερπίεσης-υποπίεσης είναι κατασκευασμένες με τέτοιο τρόπο, ώστε το σφραγιστικό υγρό να επιστρέφει μόνο του στη θέση του σε περίπτωση υπερπίεσης-υποπίεσης. Το στόμιο των αγωγών έκφυσης βρίσκεται έξω από τον χώρο του αερίου. Άτομα ή μέρη της μονάδας δεν κινδυνεύουν από το εξερχόμενο αέριο. Οι πηγές ανάφλεξης αποκλείονται στην περιοχή των αγωγών έκφυσης. Επιπλέον υπάρχει διάταξη ασφαλείας πίεσης στις αποθήκες βιοαερίου, η οποία παρακολουθεί την υποπίεση και σε περίπτωση υποπίεσης για παράδειγμα - 0,5 mbar (εξαρτάται από τον σχεδιασμό της μονάδας) απενεργοποιεί όλους τους καταναλωτές βιοαερίου Η περιοχή της ζώνης 2 (σύμφωνα με το ΠΔ 42/2003 ) γύρω από τις δεξαμενές με αποθήκη βιοαερίου χαμηλής πίεσης περιλαμβάνει ακτίνα 3 μέτρων προς τα πάνω και πλαγίως και 2 μέτρων προς τα κάτω με γωνία 45. Στην περιοχή αυτή απαγορεύεται αυστηρώς το κάπνισμα, η φωτιά και η δημιουργία σπίθας. 4. Ο χώρος της ΜΣΗΘ φέρει ανοίγματα αερισμού και ανεμιστήρες απαερισμού. Η ισχύς των ανεμιστήρων ελέγχεται ανάλογα με την θερμοκρασία και ο αέρας παρακολουθείται με αισθητήρα μεθανίου. 5. Σε περίπτωση διαρροής ή προβλήματος στην εγκατάσταση ειδικό ηχητικό και οπτικό σήμα θα ενημερώνει το προσωπικό ώστε να απομακρύνεται από τους επικινδύνους χώρους Κατασκευές Κτιριακές εγκαταστάσεις Οι κύριες κατασκευές της μονάδος αφορούν την κατασκευή: Δεξαμενών πρωτεύων χώνευσης, δυο κυκλικές δεξαμενές με εμβαδό 660,19m²Χ2=1.320,38m 2. Δεξαμενή δευτερεύων χώνευσης, κυκλική δεξαμενή με εμβαδό 660,19m². Προδεξαμενή Χωνεμένου υπολείμματος με εμβαδό 45,34 m². Δωμάτιο έλεγχου 30m². Οικίσκος Γραφεία 60m². Τα υπόλοιπα κατασκευαστικά έργα αφορούν την κατασκευή εδαφόπλακών (βάσεις) για την τοποθέτηση της Μονάδας ΣΥΘ, του τροφοδότη στερεάς πρώτης ύλης, του αντλιοστασίου, διαχωριστήρα, αποξυραντήρα και του υποσταθμού. Η συνολική κάλυψη του έργου είναι 2.115,91 m² παρουσιάζεται στο αντίστοιχο διάγραμμα κάλυψης που επισυνάπτεται στο παράρτημα. Χώροι Στάθμευσης Στον ακάλυπτο χώρο του γηπέδου προβλέπονται χώροι στάθμευσης για τις ανάγκες της μονάδας Προκαταρκτική εκτίμηση του τρόπου σύνδεσης με το δίκτυο ή το σύστημα Ο σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας θα συνδεθεί με γραμμή ΜΤ 20 kv σε Υποσταθμό 150 kv/m.t., συμφωνά με τις προδιαγραφές Διαχειριστή του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ). Η απόσταση από τον υποσταθμό που θα συνδεθεί η προτεινόμενη εγκατάσταση ανέρχεται στα τριάντα (5) μέτρα από τα όρια του γηπέδου. Θα γίνει επέκταση του δικτύου μέχρι τα όρια του οικοπέδου. Ο αγωγός μέσης τάσης θα είναι τύπου CU/XLPE/PVC 1x70mm 2 και θα 100

101 συνδέεται στους ακροδέκτες της κολώνας της Δ.Ε.Η. με ακροκιβώτια εξωτερικού χώρου, στηριγμένος σε ειδική κατασκευή από γαλβανισμένο μορφοσίδηρο (σιδερογωνιά) διαστάσεων (40x40x4mm) με στηρίγματα αλουμινίου. Θα χρησιμοποιηθεί 1αγωγός /φάση. Η κάθοδος από την κολώνα θα γίνεται μέσω ειδικού καναλιού (2,5m) κατασκευασμένο από γαλβανισμένη λαμαρίνα πάχους 1,5mm βαμμένη με ηλεκτροστατική πολυεστερική βαφή φούρνου σε απόχρωση ώχρας τύπου 6734 EL4041 της AKZO NOBEL και 3 ή 4 στηριγμάτων(ανάλογα το ύψος της κολώνας) κατασκευασμένων από μορφοσίδηρο (σιδερογωνιά) διαστάσεων (30x30x3mm). Οι αγωγοί μέσης τάσης θα οδεύουν υπογείως σε κανάλι βάθους κατ ελάχιστον 1m μέχρι τον χώρο της κυψέλης μέσης τάσης του υποσταθμού, όπου και θα συνδέονται στα Αλεξικέραυνα Μέσης Τάσης της κυψέλης εισόδου Μέσης Τάσης με ακροκιβώτια εσωτερικού χώρου. Οι ελάχιστες προδιαγραφές που θα διέπουν την σύνδεση θα είναι: 1. Εγκατάσταση η οποία θα επενεργεί στον αυτόματο διακόπτη της διασύνδεσης (ΑΔΔ) του σταθμού ο οποίος θα περιλαμβάνει ηλεκτρονόμο ορίων τάσης, ηλεκτρονόμο ορίων συχνότητας, ηλεκτρονόμο ομοπολικής συνιστώσας της τάσης και ηλεκτρονόμο υπερεντάσεως. 2. Τοποθέτηση μέσου ορατής απόζευξης με διάταξη ασφάλισης σε θέση απομόνωσης, προσιτό ανά πάσα στιγμή σε αρμόδιους υπαλλήλους της ΔΕΗ, ώστε να εξασφαλίζεται η απομόνωση του σταθμού όταν πρόκειται να εκτελεστούν εργασίες στο δίκτυο. Στα πλαίσια έκδοσης των όρων σύνδεσης, ο ΔΕΔΔΗΕ. θα καθορίσει τους ακριβείς όρους σύνδεσης στο δίκτυο και στα πλαίσια της υπογραφής σύμβασης με τον ΔΕΔΔΗΕ. θα καθοριστούν οι ακριβείς τεχνικές προδιαγραφές τόσο της γραμμής σύνδεσης όσο και των μετρητικών διατάξεων και πιθανών προσθηκών και αναδιατάξεων που θα απαιτηθούν στον υποσταθμό. Ο ΔΕΔΔΗΕ, επίσης θα έχει την επίβλεψη κατασκευής των παραπάνω έργων σύνδεσης Φάση Κατασκευή Της Μονάδας 8.1. Προγραμματισμός και χρονοδιάγραμμα εργασιών και σταδίων κατασκευής. Η συνολική διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών εκτιμάται στους 6 μήνες. Η κατασκευή της μονάδας θα εξελιχθεί στις ακόλουθες φάσεις: Χωματουργικές εργασίες διαμόρφωσης του χώρου. Κατασκευαστικές εργασίες ανέγερσης των δεξαμενών υποδοχής των πρώτων υλών και αποθήκευσης υπολειμμάτων ζύμωσης (lagoon). Κατασκευαστικές εργασίες ανέγερσης του αναερόβιων αντιδραστήρων. Κατασκευαστικές εργασίες εγκατάστασης διασωληνώσεων. Κατασκευαστικές εργασίες εγκατάστασης αγωγών μεταφοράς βιοαερίου στην αντλία παραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας. Εργασίες εγκατάστασης του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού. Οι εργασίες προετοιμασίας οικοπέδου περιλαμβάνουν: Εγκατάσταση εργοταξίου και προετοιμασία των γενικών εργασιών. Οροθεσία περιμέτρου και εκκαθάριση της περιοχής ανάπτυξης των έργων. Χωματουργικά έργα όπως εκσκαφές και επιχωματώσεις για να επιτευχθεί η επιθυμητή διευθέτηση των προφίλ βάσης. Εγκατάσταση του εξοπλισμού εξυπηρέτησης του προσωπικού κατασκευής (χημικές τουαλέτες, κ.λπ). 101

102 Οι εργασίες για τη διαμόρφωση του εξωτερικού χώρου περιλαμβάνουν: Εγκατάσταση δικτύων υπηρεσιών κοινής ωφέλειας. Ισοπέδωση επιφάνειας. Ασφαλτόστρωση. Δεντροφυτέψει. Διαγράμμιση για τον καθορισμό των διαδρόμων και σημείων στάθμευσης των βυτιοφόρων. Κατασκευή περίφραξης. Εγκατάσταση προειδοποιητικών/ ενημερωτικών πινακίδων. Εγκατάσταση συστήματος εξωτερικού φωτισμού. Οι εργασίες κατασκευής του Κτιρίου Εγκατάστασης περιλαμβάνουν: Υπόγεια κατασκευή - Τοποθέτηση θεμελίων, πλακών και εγκατάσταση των υπόγειων συστημάτων. Υπέργεια κατασκευή - Εγκατάσταση δομικών στοιχείων κτιρίων. Προσόψεις και οροφή. Αποπεράτωση εσωτερικών εργασιών - διαχωρισμός, ηλεκτρολογικές, υδραυλικές εργασίες, οροφές, τοποθετήσεις. Οι εργασίες για τη διαμόρφωση του χώρου για την εγκατάσταση των δεξαμενών της μονάδας περιλαμβάνουν: Εκσκαφή χώρου εγκατάστασης. Διαμόρφωση του περιβλήματος του χώρου από σκυρόδεμα. Διαμόρφωση βάσης εγκατάστασης των δεξαμενών. Εργασίες κατασκευής των δεξαμενών. Εργασίες εγκατάστασης των υποσυστημάτων λειτουργίας των δεξαμενών. Οι εργασίες για την εγκατάσταση του εξοπλισμού περιλαμβάνουν: Μεταφορά στον χώρο και εγκατάσταση των δεξαμενών. Προσαρμογή συστημάτων ασφαλείας και εποπτείας της διαδικασίας. Εγκατάσταση συστήματος πυρόσβεσης. Εγκατάσταση αντλιών φορτοεκφόρτωσης. Εγκατάσταση μονάδας συμπαραγωγής. Σύνδεση με τα δίκτυα παροχής ηλεκτρικής ενέργειας. Έλεγχος ποιότητας κατασκευής. Τελικός έλεγχος λειτουργίας. Επιμέρους τεχνικά έργα του βασικού έργου. Η κατασκευή της μονάδας βιοαερίου θεωρείται ολοκληρωματική και δεν χωρίζεται σε επιμέρους μικρότερα έργα. Υποστηρικτικές εγκαταστάσεις της κατασκευής Οι υποστηρικτικές εγκαταστάσεις που θα απαιτηθούν για την κατασκευή της μονάδας είναι: Η εγκατάσταση container για την αποθήκευση και φύλαξη εξοπλισμού. Η εγκατάσταση container για την χρήση του ως γραφείο προσωπικού. Η εγκατάσταση χημικών τουαλετών για την χρήση τους από το προσωπικό. Η εγκατάσταση ηλεκτρικών γεννητριών (μέχρι το εργοτάξιο να συνδεθεί με το δίκτυο ηλεκτροδότησης). Η παροχή νερού. Η συνολική κατασκευή της μονάδος πραγματοποιείται επί του οικοπέδου και για τον λόγο αυτό αποτελεί ένα και μοναδικό εργοτάξιο. 102

103 8.2. Αναγκαία υλικά κατασκευής Οι ανάγκες σε εξοπλισμό (είδος και δυναμικότητα μηχανημάτων) που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν στην κατασκευή της μονάδας, δίνονται στον παρακάτω Πίνακα 8.1. Φάση Κατασκευής Δραστηριότητες Κύριος Εξοπλισμός Μέγεθος (kw) Προετοιμασία Χωματουργικά 1 Φορτωτής 200 Οικοπέδου Έργα 1 Υδραυλικός εκσκαφέας 186 Εκσκαφές Κατασκευαστικές Εργασίες Εσωτερικές Εργασίες Εγκατάσταση Μονάδας Εξωτερικές Εγκαταστάσεις Χωματουργικά Έργα Υπόγειες Εργασίες Κτιριακή Υποδομή Οικοδομικές Εργασίες Εγκατάσταση Εξοπλισμού 1 Προωθητήρας γαιών Βαρύ Φορτηγό Φορτωτής Υδραυλικός εκσκαφέας Προωθητήρας γαιών Βαρύ Φορτηγό Υδραυλικός εκσκαφέας Βαρύ Φορτηγό Βαρέλα 50 1 Γερανός Βαρύ Φορτηγό Αντλία σκυροδέματος Βαρέλα 50 1 Γερανός Αναβατόριο Σκαλωσιές 2 Αυτοκινούμενοι Γερανοί Αναβατόρια Πλατφόρμες Σκαλωσιές Επίστρωση 1 Ασφαλτοστρωτήρας Φορτηγό 200 Πίνακας 8.1: Κατάλογος χρησιμοποιούμενου εξοπλισμού κατά τη διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών. Η προμήθεια των ανωτέρω μηχανημάτων θα πραγματοποιηθεί από τον εργολάβο του έργου και υπεύθυνο εργοταξίου στην φάση κατασκευής. Οι ποσότητες σκυροδέματος που θα χρησιμοποιηθούν εξαρτώνται άμεσα από την στατική μελέτη η οποία δεν έχει πραγματοποιηθεί ακόμα. Βάση γενικού κανόνα αναφέρεται ότι οι βάσεις των χωνευτών έχουν cm πάχος, ενώ τα τοιχία αυτών 25-35cm. Οι ποσότητες σιδήρου για την όπλιση του σκυροδέματος εξαρτάται επίσης από την στατική μελέτη. Κατανάλωση ενέργειας και καυσίμων Η εκτίμηση της κατανάλωσης καυσίμων (diesel) κατά τη διάρκεια των φάσεων εκτέλεσης των χωματουργικών έργων, εξωτερικών εργασιών και εργασιών κατασκευής υπό/υπερκατασκευών, έγινε με βάση την εκτίμηση των αναγκών σε εξοπλισμό, όπως παρουσιάζεται στον Πίνακα 8.2, υποθέτοντας 10ωρο ωράριο εργασίας ανά ημέρα (αυτό αφορά την χειρότερη περίπτωση δεδομένου ότι το κανονικό ωράριο ανά εργάσιμη ημέρα θα είναι 8 ώρες, με υπερωρίες 2 ωρών κατά τη διάρκεια της περιόδου κατασκευής αιχμής). Μηχανήματα Ώρες Λειτουργίας (hr) Ειδική κατανάλωση (lt/hr) Συνολική κατανάλωση (lt) Προωθητήρας Γαιών Εκσκαφέας Φορτηγό Αντλία Σκυροδέματος Φορτωτής Γερανός

104 Βαρέλα Ασφαλτοστρωτήρας Σύνολο Πίνακας 8.2: Κατανάλωση καυσίμων κατά το στάδιο των κατασκευαστικών εργασιών. Κατανάλωση Νερού Κατά τη διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών, η εκτίμηση των αναγκών σε νερό παρουσιάζεται στον Πίνακα 8.3, χρησιμοποιώντας μέσο όρο διάρκειας κατασκευής 6 μήνες. Δραστηριότητες Κατανάλωση (m 3 ) Εργαζόμενοι 6 Πλύση Αυτοκινήτων 10 Πλύση τροχών 35 Χωματουργικά Έργα 425 Περιορισμός Σκόνης Διάφορα π.χ. καθαρισμός χώρων 110 Σύνολο 660 Πίνακας 8.3: Κατανάλωση νερού κατά την κατασκευή Εκροές υγρών αποβλήτων με εκτίμηση ποσοτικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών Κατά την διάρκεια της κατασκευής μοναδικό υγρό απόβλητο αναμένεται να είναι τα μηχανέλαια που θα χρησιμοποιηθούν από τον εξοπλισμό. Η παραγωγή μεταχειρισμένων μηχανέλαιων από τις εργασίες συντήρησης του εξοπλισμού και των οχημάτων κατασκευής (εάν θα γίνουν στον χώρο του εργοταξίου) δίνεται στον Πίνακα 8.4. Επίσης κατά τη φάση κατασκευής αναμένεται να παραχθούν μικρές ποσότητες υγρών αστικών λυμάτων από την παρουσία των εργαζομένων τα οποία θα ανέρχονται ημερησίως στα 0.3 m 3. Στο χώρο του εργοταξίου θα υπάρχουν εγκατεστημένες χημικές τουαλέτες από τις οποίες θα μαζεύονται τα υγρά αστικά λύματα και θα απορρίπτονται σε σταθμούς επεξεργασίας. Μηχανήματα Ώρες Λειτουργίας (hr) Ποσότητα μηχανέλαιων ανά αλλαγή (lt/hr) Συχνότητα αλλαγής (hr) Ποσότητες παραγομένων μεταχειρισμένων μηχανέλαιων (lt) Προωθητήρας Γαιών Εκσκαφέας Φορτηγά Αντλία Σκυροδέματος Φορτωτές Γερανός Μπετονιέρα Ασφαλτοστρωτήρας Σύνολο 168 Πίνακας 8.4: Κατανάλωση μεταχειρισμένων μηχανέλαιων κατά το στάδιο των κατασκευαστικών εργασιών (lt). Πλεονάζοντα ή άχρηστα υλικά ή στερεά απόβλητα που θα παραχθούν Από τη φύση του έργου δεν αναμένεται σημαντικής κλίμακας παραγωγή στερεών απορριμμάτων. Ωστόσο, αναμένεται μικρής έκτασης παραγωγή στερεών απορριμμάτων (ΕΚΑ , , , , , ) τα οποία εκτιμάται ότι θα ανέρχονται στα 4 kg/ημέρα (8ωρο), λόγω της ύπαρξης εργατών και επιβλέποντος προσωπικού επί καθημερινής βάσης. Τα στερεά απορρίμματα που αναμένονται να παραχθούν θα απορριφθούν σε ειδικούς αδειοδοτημένους χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων. 104

105 Επίσης αναμένεται να παραχθούν μικρές ποσότητες αδρανών υλικών κατασκευής (ΕΚΑ , , , , , , , ), τα οποία, θα απορριφθούν επίσης σε ειδικούς αδειοδοτημένους χώρους απόρριψης (σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, ΚΥΑ 36259/1757/Ε103, ΦΕΚ 1312/Β/ ). Θα δημιουργηθούν επίσης απορρίμματα συσκευασιών (χαρτόνι, πλαστικό, μέταλλο, ξύλο) από τις συσκευασίες του εξοπλισμού που θα εγκατασταθεί στην μονάδα. Ανεξάρτητα βέβαια από τις ποσότητες που θα δημιουργηθούν, ο ανάδοχος του έργου θα πρέπει να διαχειριστεί τις ποσότητες αυτές με βάση την νομοθεσία για διαχείριση των υλικών και απορριμμάτων των συσκευασιών. Κατά τη διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών του προτεινόμενου έργου, θα δημιουργηθούν μπάζα από τις εκσκαφές για την εγκατάσταση των δεξαμενών και του αντιδραστήρα. Μια προκαταρκτική εκτίμηση (με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία στην φάση της Προμελέτης) των παραγομένων μπαζών τα υπολογίζει σε m 3. Τα m 3 περίπου θα επαναχρησιμοποιηθούν για τις επιχωματώσεις. Θα καταβληθεί προσπάθεια ώστε το μέγιστο δυνατό ποσοστό των ποσοτήτων μπαζών που προκύψουν από τις εκσκαφές να αξιοποιηθεί για τις επιχωματώσεις του περιβάλλοντος χώρου και αν υπάρχει περίσσεια θα τοποθετηθεί σε αδειωδοτημένος χώρο που θα υποδειχθεί από το Δήμο Ιεράπετρας Εκπομπές ρύπων στον αέρα από την κατασκευή του έργου Οι πιθανές επιπτώσεις στην ποιότητα της ατμόσφαιρας της ευρύτερης περιοχής του έργου αναμένεται ότι θα προέλθουν από τις εκπομπές των μηχανημάτων κατασκευής και του σχετικού εξοπλισμού που θα χρησιμοποιηθούν σε όλες τις φάσεις των κατασκευαστικών εργασιών. Οι εγκαταστάσεις, ο εξοπλισμός και τα οχήματα κατασκευής εκπέμπουν αέριους ρύπους, ως αποτέλεσμα της καύσης υγρών καυσίμων, συμπεριλαμβανομένων των αερίων του θερμοκηπίου. Επιπρόσθετα, σκόνη θα δημιουργηθεί από τη συσσώρευση και αποθήκευση υλικών στο χώρο των εργοταξίων καθ όλη τη διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών. Συμβάλλουν επίσης, σε μικρότερο βαθμό, η χρήση τσιμέντου, άμμου και άλλων λεπτόκοκκων υλικών και η κίνηση των διαφόρων μηχανημάτων στους χώρους των εργοταξίων για την εκτέλεση των εργασιών διαμόρφωσης της επιφάνειας του εδάφους, αποθήκευσης υλικών και της κίνησης των οχημάτων και του κατασκευαστικού εξοπλισμού στο χώρο των εργασιών. Με βάση το πρόγραμμα των κατασκευαστικών εργασιών και τις εκτιμώμενες ανάγκες σε εξοπλισμό (είδος και δυναμικότητα μηχανημάτων) που παρουσιάζεται στον Πίνακα 8.1, οι εκπομπές από την λειτουργία των μηχανημάτων που αναμένονται κατά το στάδιο κατασκευής του έργου φαίνονται στον Πίνακα 8.5 που ακολουθεί. Οι εργασίες κατασκευής των εγκαταστάσεων της μονάδας αποτελούν την βασικότερη πηγή έκλυσης σκόνης η οποία μπορεί να έχει σημαντικές αλλά παροδικού χαρακτήρα επιπτώσεις στην ποιότητα του αέρα της περιοχής. Η εκτίμηση των ελκυόμενων ποσοτήτων σκόνης από τα έργα κατασκευής γίνεται από την εμπειρική σχέση: e1 = 1.2 τον / δεκάριο / μήνα δραστηριότητας 1 (1 Πηγή: Compilation of air pollutant emission factors, Chapter 13: Miscellaneous Sources, AP-42, December 2003, U.S. Environmental Protection Agency, U.S.A). 105

106 Η παραπάνω σχέση ισχύει για κατασκευαστικές εργασίες μέσης έντασης (συνήθους έντασης), συνήθους σύστασης του χώματος και καιρικών συνθηκών ημίξηρων περιοχών (semiarid). Η εκτίμηση των εκπομπών από την συσσώρευση και αποθήκευση υλικών (χώμα, άμμος, κτλ) στον χώρο των εργοταξίων, γίνεται από την εμπειρική σχέση: e2 = 1.9 (s / 1,5) * (365 P / 235) * (f / 15) kg/ημέρα/εκτάριο όπου s: η περιεκτικότητα σε ιλή (60%) P :ο αριθμός ημερών με βροχόπτωση > 0,25 mm f :το ποσοστό του χρόνου (%) με ταχύτητα ανέμου >5,4 m/sec στο μέσο ύψος του σωρού Οι εκπομπές από την κυκλοφορία των οχημάτων κατασκευής εντοπίζονται στην έκλυση σκόνης από την κίνηση τους στους χώρους των εργοταξίων και των βοηθητικών χωμάτινων δρόμων και στους αέριους ρύπους από τη λειτουργία των κινήτρων τους (πετρελαιοκινητήρες). Οι ποσότητες σκόνης που εκλύονται από την κίνηση οχημάτων σε χωμάτινους δρόμους εξαρτώνται γραμμικά από τον κυκλοφοριακό φόρτο, την μέση ταχύτητα κίνησης, το μέσο βάρος των οχημάτων, τον μέσο αριθμό τροχών του οχημάτων, την υφή και την υγρασία της επιφάνειας του εδάφους. Η εκτίμηση των ποσοτήτων της εκλυόμενης σκόνης από την κίνηση των οχημάτων στους χώρους των εργοταξίων και στους βοηθητικούς χωμάτινους δρόμους, γίνεται με χρήση της εμπειρικής σχέσης: e 3 = 1,7 *(s / 12) * (s / 48) * (W / 2,7) 0,7 * (w / 4) 0,5 * (365-P / 365) K kg/οχήματα. χλη όπου : e 3 = o συντελεστής εκπομπής. k = αδιάστατη παράμετρος ως συνάρτηση του μεγέθους των κόκκων του υλικού. s = περιεκτικότητα (%) σε ιλύ. S= μέση ταχύτητα κίνησης (km/hr). W= μέσο βάρος του οχήματος (Mg). w= μέσος αριθμός τροχών των οχημάτων. p= αριθμός ημερών με βροχόπτωση > 0,25 mm. Ο υπολογισμός των ποσοτήτων σκόνης που θα εκλυθούν από την κυκλοφορία των οχημάτων κατασκευής στους χώρους του εργοταξίου και τους βοηθητικούς και παράπλευρους χωμάτινους δρόμους, έγινε με βάση την σύνθεση του εργοταξίου κατασκευής και την προηγούμενη σχέση, και κάνοντας τις υποθέσεις εργασίας ότι τα βαρέα οχήματα κινούνται με ταχύτητα km/ώρα, διανύουν απόσταση περίπου 5 km εντός της περιμέτρου του χώρου των κατασκευαστικών εργασιών και κάθε ένα από τα φορτηγά εκτελεί 10 δρομολόγια την ημέρα. Περιγραφή Ποσότητες Επιφάνεια εκσκαφών (m 2 ) 6,000 m 2 Εκπομπές σκόνης από τις 7 t/μήνα χωματουργικές εργασίες 20 kg/ώρα συνεχούς δραστηριότητας Επιφάνεια συσσωρευμένων υλικών 50 Χ 50= 2,500 Εκπομπές σκόνης από την 32 kg/ημέρα συσσώρευση και αποθήκευση υλικών 2 Kg/ώρα συνεχούς δραστηριότητας Εκπομπές σκόνης από την διακίνηση 2 τον/ημέρα των οχημάτων 120 Kg/ώρα συνεχούς δραστηριότητας Πίνακας 8.5: Εκπομπές σκόνης κατά τις εργασίες κατασκευής. 106

107 Εκσκαφέας g/ hr g/ kwh Φορτηγό g/ hr g/ kwh Αντλία σκυροδέματος g/ hr g/ kwh Αντλία σκυροδέματος g/ hr g/ kwh Φορτωτής g/ hr g/ kwh Γερανός g/ hr g/ kwh Προωθητήρας γαιών g/ hr g/ kwh Βαρέλα g/ hr g/ kwh CO HC NOx SO 2 PΜ , , ,7 87 0, , , , , ,7 92 3, , , ,50 34,4 1,14 26,4 0, , , , , ,50 34,4 1,14 26,4 0, , , , , ,80 82,5 1, , , ,7 92 3, , ,63 Πίνακας 8.6: Συντελεστές εκπομπής κατασκευαστικών μηχανημάτων. CO HC NOx SO 2 PΜ 10 Φορτωτήρες Εκσκαφείς Προωθητήρας γαιών Φορτηγά Αντλία σκυροδέματος Βαρέλα Γερανός Ασφαλτοστρωτήρας Σύνολο (gr) Σύνολο (gr/hr) Σύνολο (kg/hr) 0,03 0,72 0,11 0,11 0,28 Πίνακας 8.7: Επίπεδα εκπομπών αέριων ρύπων κατά τα κατασκευαστικά έργα Εκπομπές θορύβου και δονήσεων από τις εργασίες κατασκευής του έργου Δεν αναμένονται επιπτώσεις σε γειτονικές αναπτύξεις (έξω από τα όρια του εργοταξίου) εξαιτίας του θορύβου που θα δημιουργηθεί κατά το στάδιο των κατασκευαστικών εργασιών. Οι υπολογισμοί δείχνουν ότι το κριτήριο των 50 db LAeq (9 hour) στη θέση των αποδεκτών ικανοποιείται σε απόσταση m από το εργοτάξιο. Υπενθυμίζεται ότι οι εργασίες θα πραγματοποιούνται μόνο κατά τη διάρκεια της ημέρας οπότε δε θα προκύπτει ηχητική όχληση κατά τις βραδινές ώρες Εκπομπές ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας Κατά τη φάση λειτουργίας του έργου δεν προβλέπονται εκπομπές ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας εκτός από το διαμέρισμα του μετασχηματιστή μέσης τάσης στο οποίο τηρούνται τα προβλεπόμενα στο ΦΕΚ 512/

108 8.7. Συνοδευτικά έργα Στα συνοδευτικά έργα που σχετίζονται με το υπό μελέτη έργο περιλαμβάνονται τα ακόλουθα: Σύνδεση με το δίκτυο του ΔΕΔΔΗΕ. Ο Σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας θα συνδεθεί στο υφιστάμενο δίκτυο Μέσης Τάσης του ΔΕΔΔΗΕ, το οποίο διέρχεται πλησίον της ιδιοκτησίας. Οδοποιία Πρόσβασης. Το γήπεδο έχει πρόσωπο σε αγροτική οδό, στην οποία δεν θα απαιτηθούν εργασίες διαμόρφωσης, κατά τη φάση κατασκευής και λειτουργίας της μονάδας. Διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου και οικίσκος κεντρικού ελέγχου της εγκατάστασης. Η κατάλληλη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου συνεισφέρει στην αρμονική ενσωμάτωση της μονάδας με το φυσικό περιβάλλον. Επιπροσθέτως, θα κατασκευαστεί περίφραξη από σειρά σιδερένιων στύλων, περιμετρικά του χώρου εγκατάστασης. Οι στύλοι θα στερεωθούν επί περιμετρικού τοιχίου ύψους 0,2m και θα καλυφθούν από γαλβάνιζε πλέγμα, το οποίο σε ύψος 2,5m θα αναδιπλωθεί για να καταλήξει να στερεωθεί και επί της εσωτερικής σειράς των στύλων, ενώ θα τοποθετηθεί και τριπλή σειρά αγκαθωτού σύρματος. Επί του φράκτη θα τοποθετηθεί ευκρινής σήμανση απαγόρευσης εισόδου, κινδύνου ηλεκτροπληξίας και ύπαρξης συστήματος φύλαξης ανά τακτά διαστήματα. Σύστημα φύλαξης. Στην εγκατάσταση θα τοποθετηθεί σύστημα φύλαξης που θα δομείται από υποσύστημα συναγερμού και υποσύστημα Κλειστού Κυκλώματος Τηλεόρασης (CCTV), σε συνεργασία με εταιρεία φύλαξης η οποία θα παρέχει υπηρεσίες Κέντρου Λήψης Σημάτων και Άμεσης Επέμβασης Ανώμαλες και επικίνδυνες καταστάσεις Η παρούσα Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων στηρίχθηκε κατά ένα μεγάλο ποσοστό στην πληθώρα των διαθέσιμων στοιχείων. Δεδομένου ότι η προτεινόμενη τεχνολογία είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη σε διεθνές επίπεδο, δεν παρουσιάστηκαν ουσιαστικά εμπόδια που θα καταχτούσαν ανέφικτη την εκπόνηση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και, κατά συνέπεια, την υλοποίηση του εγχειρήματος Φάση Λειτουργιάς Της Μονάδας 9.1. Εισροές υλικών, ενέργειας και νερού κατά τη λειτουργία του έργου Κατανάλωση / Παροχή ενέργειας Η μονάδα θα καλύπτει πλήρως τις ενεργειακές της ανάγκες από την ενέργεια που θα παράγει με τη καύση του βιοαερίου, το οποίο θα παράγει με την αναερόβια επεξεργασία των οργανικών εισερχομένων. Όσο αφορά τη θερμική ενέργεια θα χρησιμοποιείται για τη θέρμανση του αναερόβιου αντιδραστήρα (χωνευτή) και τη διατήρηση της θερμοκρασίας τους στους 40 o C. Την θέρμανση των γραφείων και την υπόλοιπη θερμική ενέργεια θα πηγαίνει στον αποξηραντήρα του κομπόστ. Στη μονάδα θα υπάρχει εγκατεστημένο σύστημα ελέγχου έτσι ώστε σε περίπτωση βλάβης να κλείσει το σύστημα ή το μέρος του όλου συστήματος έτσι ώστε να μην καταναλωθεί ενέργεια η οποία να είναι χαμένη. Παροχή νερού Η μονάδα κατά τη λειτουργία της εκτιμάται ότι θα χρειάζεται περίπου 1 m 3 ανά ημέρα για σκοπούς καθαρισμού, πυροπροστασία και άρδευση. Επίσης εκτιμάται ότι θα χρειάζεται ακόμα 0.3 m 3 /ημέρα για την κάλυψη των αναγκών του προσωπικού της μονάδας για λόγους υγιεινής. Τέλος για την χρήση του νερού στην διαδικασία της χώνευσης απαιτείται 7 x 365 = m 3 /έτος. Οι παραπάνω ανάγκες σε νερό θα καλύπτονται από το δίκτυο ύδρευσης του Δήμου Ιεράπετρας. Εναλλακτικά, εάν το παραπάνω δεν είναι άμεσα εφικτό, οι ανάγκες θα καλύπτονται από βυτία νερού. 108

109 9.2. Εκροές υγρών αποβλήτων με εκτίμηση ποσοτικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών Οι περιοχές φόρτωσης και εκφόρτωσης των «πρώτων υλών» είναι εξοπλισμένες με διατάξεις προστασίας έναντι διαρροών υγρών, οι οποίες σε τακτά χρονικά διαστήματα αδειάζουν και μεταφέρονται στην δεξαμενή υποδοχής. Συνεπώς δεν παράγονται υγρά απόβλητα κατά την φάση υποδοχής των «πρώτων υλών». Αντίστοιχα δεν παράγονται άλλα υγρά απόβλητα κατά τις άλλες διεργασίες της μονάδας. Οι αναμενόμενες ποσότητες υγρών αποβλήτων από τι εγκαταστάσεις υγιεινής του προσωπικού και από τον καθαρισμό των χώρων της μονάδας εκτιμώνται στα m 3 /ημέρα και θα καταλήγουν σε στεγανό βόθρο. Υγρά απόβλητα, του τύπου χρησιμοποιημένα μηχανέλαια αναμένονται να παραχθούν κατά τη λειτουργία του έργου κατά τη συντήρηση του μηχανολογικού εξοπλισμού σε μικρές ποσότητες οι οποίες εκτιμάται ότι θα ανέρχονται στα 1230 kg ετησίως. Η προσωρινή αποθήκευση τους θα πραγματοποιείται καταλλήλως (πχ. Βαρέλια) ενώ η συλλογή τους θα πραγματοποιείται από αρμόδια εταιρία διαχείρισης χρησιμοποιούμενων ορυκτελαίων σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία (ΠΔ 82/2004). Λύματα προσωπικού Τα λύματα προσωπικού θα οδηγούνται σε στεγανό βόθρο, και στην συνέχεια θα διατίθενται από ειδικό συνεργάτη. Λόγω της θέσης της εγκατάστασης και της ποιότητας των λυμάτων καταλληλότερο σύστημα διάθεσης είναι η αποθήκευση σε στεγανό βόθρο, που θα επαρκεί για την αποθήκευση λυμάτων για τουλάχιστον επτά (7) ημέρες Ως ειδική παραγωγή λυμάτων προσωπικού λαμβάνεται αντίστοιχη με αυτήν εργαζομένων σε διάφορες βιομηχανίες και υπηρεσίες όπως αναφέρεται και στα ειδικά για τις περιπτώσεις αυτές συγγράμματα και μελέτες, ίση με 300 λίτρα ημερησίως ανά άτομο και πιο συγκεκριμένα για τον υπολογισμό μας λαμβάνεται ίση με 100 λίτρα ανά άτομο ημερησίως για μέση 24ωρη κατανάλωση και 200 λίτρα ημερησίως ανά άτομο για αποθήκευση λάσπης. Η υδραυλική φόρτιση σε λύματα από το προσωπικό αναμένεται να είναι: QΛ = 1,7 m 3 ημερησίως Με βάση την Υγειονομική διάταξη Ε1β/221/ η χωρητικότητα του στεγανού βόθρου θα πρέπει να είναι τέτοια ώστε να επαρκεί για την εναποθήκευση της μεγίστης ημερησίας παροχής λυμάτων για τουλάχιστον εφτά (7) ημέρες. Ο βόθρος εκκενώνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα (ανά 7 ημέρες) και τα λύματα θα μεταφέρονται με βυτιοφόρο όχημα (μέσω αδειοδοτημένου συνεργάτη) στον Βιολογικό Σταθμό της περιοχής. Για τον υπολογισμό λαμβάνεται η μέση ημερήσια παροχή λυμάτων δηλαδή, QΛ = 1,7 m 3 / ημέρα. Η ελάχιστη ωφέλιμη χωρητικότητα στεγανού βόθρου υπολογίζεται σε 1,7m 3. X 7ημ. = 11,9 m 3. Για τον στεγανό βόθρο των λυμάτων υπολογίζονται οι διαστάσεις: Μήκος (μ): 3 m, Πλάτος (π):3 m, Συνολικό Ύψος (Η):3 m. Η χωρητικότητα του στεγανού βόθρου θα είναι 27 m 3 > 11,9 m 3. Για τον υπολογισμό των ποσοτήτων απόνερων από την πλύση των φορτηγώνβυτιοφόρων υπολογίζεται η χρήση περίπου 260m 3 ετησίως, ήτοι περίπου 5 m 3 εβδομαδιαίως. Για τον στεγανό βόθρο των απόνερων πλύσης υπολογίζονται οι διαστάσεις: Μήκος (μ): 3 m, Πλάτος (π):3 m, Συνολικό Ύψος (Η):3 m. Η χωρητικότητα του στεγανού βόθρου θα είναι 27 m 3 > 5 m

110 9.3. Υγρό χωνεμένο υπόλειμμα Περιγραφή Νομοθεσίας που διέπει το χωνεμένο υπόλειμμα Επιπλέον από τις διαδικασίες παραγωγής του βιοαερίου το δευτερεύων προϊόν, το χωνεμένο υπόλειμμα, λόγω της περιεκτικότητάς του σε θρεπτικές ουσίες είναι ιδανικό για εδαφοβελτιωτικό. Μάλιστα ο φορέας υλοποίησης του έργου σκοπεύει να δραστηριοποιηθεί στην εμπορική διάθεση του συγκεκριμένου προϊόντος. Βάση της υπουργικής απόφασης οικ , με θέμα την Περιβαλλοντική Αδειοδότηση Μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας με χρήση βιοαερίου που προέρχεται από αναερόβια επεξεργασία βιομάζας. «Το χωνεμένο υπόλειμμα που εξέρχεται από τον βιοαντιδραστήρα (χωνευτή) μετά την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από μονάδες βιοαερίου με την τεχνολογία της αναερόβιας χώνευσης (κατηγορία ιδ και ιε του Νόμου 3851/2010) οι οποίες χρησιμοποιούν σαν πρώτη ύλη: 1. Ζωικά υποπροϊόντα της κατηγορίας 2 και 3 σύμφωνα με το άρθρο 3, παράγραφος 22 και το άρθρο 32, Παράγραφος 1 του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 1069/2009/ΕΚ, με την προϋπόθεση ότι ικανοποιούν (όσον αφορά την επεξεργασία τους) τα αναφερόμενα στο άρθρο 15 και σε κάθε περίπτωση προέρχονται από εγκεκριμένες και καταχωρημένες σε μητρώα εγκαταστάσεις ή μονάδες. 2. "Απόβλητα από γεωργία, κηπευτική, υδατοκαλλιέργεια, δασοκομία, θήρα και αλιεία, προετοιμασία και επεξεργασία τροφίμων" (ΚΩΔΙΚΟΣ 02 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Αποβλήτων), εκτός από τους κωδικούς ΕΚΑ , , , , , , , , , , Ενσιρώματα και υπολείμματα ενεργειακών φυτών. Αποτελεί οργανικό υγρό / στερεό λίπασμα και βελτιωτικό εδάφους. Επίσης σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2008/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19ης Νοεμβρίου 2008 για τα απόβλητα και την κατάργηση ορισμένων οδηγιών, καθώς και του δελτίου τύπου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής προς παρουσίαση Νόμου-πλαισίου «για τα απόβλητα» στο Υπουργικό Συμβούλιο και εναρμόνιση του με την προαναφερθείσα οδηγία αναφέρεται στο κεφάλαιο 1, άρθρο 2, παράγραφος 2: Τα ακόλουθα εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας, εφόσον καλύπτονται από άλλες κοινοτικές νομοθετικές πράξεις: a) Λύματα. b) Ζωικά υποπροϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των μεταποιημένων προϊόντων που καλύπτονται από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1774/2002, εκτός από εκείνα που προορίζονται για αποτέφρωση, υγειονομική ταφή ή χρήση σε εγκαταστάσεις βιοαερίου ή κομποστοποίησης. c) ( )». Ως απόρροια των παραπάνω το κατάλοιπο διάσπασης από τις μονάδες βιοαερίου, (όπως ορίζεται σε κείμενη μονοθεσία η οποία παρουσιάζεται παρακάτω), καθότι καλύπτεται από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθμό. 1774/2002 και όσων τον συμπληρώνουν ή καταργούν, δεν θεωρείται απόβλητο και για τον λόγο αυτό, δεν αντιμετωπίζεται κατά τέτοιο τρόπο. Επίσης το χωνεμένο υπόλειμμα εναρμονίζεται πλήρως με το άρθρο 5 της ίδιας οδηγίας στο οποίο αναφέρεται πως «Μια ουσία ή αντικείμενο που προκύπτει από διαδικασία παραγωγής, πρωταρχικός σκοπός της οποίας δεν είναι η παραγωγή αυτού του στοιχείου, μπορεί να θεωρείται ότι δεν συνιστά απόβλητο όπως αναφέρεται στο άρθρο 3, σημείο 1) (ορισμός έννοιας «απόβλητου») αλλά υποπροϊόν μόνον εάν πληρούνται οι ακόλουθοι όροι: 110

111 a) Είναι βέβαιη η περαιτέρω χρήση της ουσίας ή του αντικειμένου. b) Η ουσία ή το αντικείμενο είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν απ ευθείας χωρίς άλλη επεξεργασία πέραν της συνήθους βιομηχανικής πρακτικής. c) Η ουσία ή το αντικείμενο παράγεται ως αναπόσπαστο μέρος μιας παραγωγικής διαδικασίας, και d) Η περαιτέρω χρήση είναι σύννομη, δηλαδή η ουσία ή το αντικείμενο πληροί όλες τις σχετικές απαιτήσεις περί προϊόντων και προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας για τη συγκεκριμένη χρήση και δεν πρόκειται να έχει δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον ή την ανθρώπινη υγεία». Συνεπώς το παραγόμενο χωνεμένο υπόλειμμα από μονάδες βιοαερίου καθότι: Η περεταίρω χρήση του είναι βέβαιη (κανονισμός 1069/2009, 142/2011). Είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί χωρίς άλλη επεξεργασία. Παράγεται ως αναπόσπαστο μέρος της παραγωγικής διαδικασίας βιοαερίου/ ηλεκτρικής ενέργειας, και Η περαιτέρω χρήση του είναι σύννομη (κανονισμός 1069/2009, 142/2011), δεν καθίσταται απόβλητο αλλά υποπροϊόν και συνεπώς δεν διέπεται από τους κανονισμούς, οδηγίες της ευρωπαϊκής νομοθεσίας ή της εθνικής νομοθεσίας για τα απόβλητα, αλλά από άλλες νομοθετικές διατάξεις ευρωπαϊκού ή εθνικού επιπέδου, όπως αυτές αναφέρονται παρακάτω. Τέλος, για τον σαφή προσδιορισμό της παραπάνω πρότασης αναφέρεται πως παρά το γεγονός ότι το «υγρό από την αναερόβια επεξεργασία ζωικών και φυτικών προϊόντων» καθώς και τα «προϊόντα ζύμωσης από την αναερόβια επεξεργασία ζωικών και φυτικών προϊόντων» βρίσκονται στον κατάλογο αποβλήτων της απόφασης 2000/532/ ΕΚ, το άρθρο 7 της οδηγίας 2008/98/ΕΚ ορίζει ρητά το παρακάτω: «..Η καταχώρηση μιας ουσίας η αντικειμένου στον κατάλογο δεν σημαίνει κατ ανάγκη ότι συνιστά απόβλητο υπό οιεσδήποτε συνθήκες. Μια ουσία ή αντικείμενο θεωρούνται απόβλητα μόνο εφόσον ανταποκρίνονται στον ορισμό του άρθρου 3, σημείο 1)», γεγονός που δεν ανταποκρίνεται στην περίπτωση του χωνεμένου υπολείμματος όπως αυτό αποσαφηνίστηκε στα προηγούμενα εδάφια της παρούσας εισήγησης. Έως την 4η Μαρτίου 2011, το κατάλοιπο διάσπασης μονάδων βιοαερίου διεπόταν από τον κανονισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης 1774/2002, από την 4η Μαρτίου 2011, πλέον, ο κανονισμός 1774/2002 καταργείται από τον κανονισμό με αριθμό. 1069/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Οκτωβρίου 2009, περί «υγειονομικών κανόνων για τα ζωικά υποπροϊόντα και τα παράγωγα προϊόντα που δεν προορίζονται για κατανάλωση από τον άνθρωπο και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθμό. 1774/2002». Πέραν του 1069/2009 κανονισμού η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε κανονισμό (ΕΚ) με αριθμό. 142/2011 της επιτροπής της 25ης Φεβρουαρίου 2011 για «την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθμό. 1069/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί «υγειονομικών κανόνων για τα ζωικά υποπροϊόντα και τα παράγωγα προϊόντα που δεν προορίζονται για κατανάλωση από τον άνθρωπο και για την εφαρμογή της οδηγίας 97/78/ΕΚ του Συμβουλίου, όσον αφορά ορισμένα δείγματα και τεμάχια που εξαιρούνται από κτηνιατρικούς ελέγχους στα σύνορα οι οποίοι αναφέρονται στην εν λόγω οδηγία» στον οποίο και αναφέρεται ρητά ότι «για λόγους συνοχής της ενωσιακής νομοθεσίας, οι διεργασίες με βάση τις οποίες τα ζωικά υποπροϊόντα και τα παράγωγα προϊόντα μετασχηματίζονται σε βιοαέριο και λιπασματοποιούνται θα πρέπει να συνάδουν με τους υγειονομικούς κανόνες του παρόντος κανονισμού, καθώς και μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος που προβλέπονται στην οδηγία 2008/98/ΕΚ». 111

112 Επίσης στον εν λόγω κανονισμό (142/2011) αναφέρεται ότι «η αρμόδια αρχή ενός κράτους μέλους θα πρέπει να είναι σε θέση να εγκρίνει εναλλακτικές παραμέτρους για τον μετασχηματισμό ζωικών υποπροϊόντων σε βιοαέριο ή για τη λιπασματοποίηση τους κατόπιν επικύρωσης σύμφωνα με εναρμονισμένο υπόδειγμα, σε αυτήν την περίπτωση, θα πρέπει να είναι δυνατή η διάθεση καταλοίπων διάσπασης και προϊόντων λιπασματοποίησης σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση». Σε συνέχεια των παραπάνω, στον εν λόγω κανονισμό το παραγόμενο χωνεμένο υπόλειμμα δεν ορίζεται ως απόβλητο αλλά ως κατάλοιπο διάσπασης, συγκεκριμένα ο ορισμός που δίνεται στο Παράρτημα 1, παράγραφος 23 είναι: «κατάλοιπα διάσπασης»: κατάλοιπα προερχόμενα από τον μετασχηματισμό ζωικών υποπροϊόντων σε μονάδα παραγωγής βιοαερίου». Σε συνέχεια των ορισμών, σύμφωνα με το άρθρο 3, παράγραφος 22 του κανονισμού 1069/2009, ως «οργανικό λίπασμα» και «βελτιωτικό εδάφους», ορίζονται: «υλικά ζωικής προέλευσης που χρησιμοποιούνται για την συντήρηση ή τη βελτίωση της τροφής των φυτών και των φυσικοχημικών ιδιοτήτων και της βιολογικής δραστηριότητας των εδαφών, μεμονωμένα ή σε συνδυασμό μεταξύ τους, αυτά είναι δυνατόν να περιλαμβάνουν κόπρο, μη ανοργανοποιημένο γκουανό, περιεχόμενο του πεπτικού συστήματος, λίπασμα και κατάλοιπα διάσπασης». Ο ορισμός αυτός αποσαφηνίζει καθαρά την υπόσταση του παραγόμενου χωνεμένου υπολείμματος κατατάσσοντας το στην κατηγορία οργανικού λιπάσματος. Επίσης στο άρθρο 13 του ιδίου κανονισμού (1069/2009), αναφέρεται ρητά, στην παράγραφο (ε-i) και (ε-ii) ότι τα υλικά της κατηγορίας 2 όπως αυτά ορίζονται στο άρθρο 9 του ιδίου κανονισμού και στα οποία βάση της παραγράφου (α) περιλαμβάνεται η «κόπρος, το ανοργανοποιημένο γκουανό και το περιεχόμενο του πεπτικού συστήματος», «λιπασματοποιούνται ή μετασχηματίζονται σε βιοαέριο: i) έπειτα από μεταποίησης με αποστείρωση υπό πίεση και αφού το υλικό που προκύπτει επισημανθεί με ανεξίτηλο τρόπο, ή ii) εάν πρόκειται για κόπρο, πεπτικό σύστημα και το περιεχόμενο του, γάλα προϊόντα με βάση το γάλα, πρωτόγαλα, αυτά και προϊόντα αυγών εφόσον η αρμόδια αρχή κρίνει ότι δεν αντιπροσωπεύουν κίνδυνο μετάδοσης οιασδήποτε σοβαρής μεταδοτικής νόσου, με ή χωρίς εκ των προτέρων μεταποίηση». Για τα ίδια υλικά, στο άρθρο 16 αναφέρεται ότι, μετά από έγκριση της δημόσιας αρχής, μπορούν να χρησιμοποιούνται για την παρασκευή και τη διασπορά στο έδαφος βιοδυναμικών παρασκευασμάτων. Επιπλέον, στο άρθρο 32 του ίδιου κανονισμού, παράγραφος 1 αναφέρεται ρητά ότι: «τα οργανικά λιπάσματα και τα βελτιωτικά εδάφους μπορούν να διατίθενται στην αγορά και να χρησιμοποιούνται εφόσον: (α) προέρχονται από υλικά της κατηγορίας 2 ή της κατηγορίας 3 ( ) Επιπλέον τα κατάλοιπα διάσπασης από μετασχηματισμό σε βιοαέριο ή το λίπασμα μπορούν να διατεθούν στην αγορά και να χρησιμοποιηθούν ως βελτιωτικά εδάφους ( )». Τέλος σύμφωνα με το Παράρτημα XI του κανονισμού υπ αριθμό. 142/2011, κεφάλαιο I, τμήμα 2, για την διάθεση στην αγορά μεταποιημένης κόπρου, θα πρέπει μεταξύ άλλων να προέρχεται από μονάδα μετασχηματισμού σε βιοαέριο (σημείο α). Στην συνέχεια του ιδίου παραρτήματος, κεφάλαιο ΙΙ, τμήμα 1, περί απαιτήσεων σχετικών με ορισμένα οργανικά λιπάσματα και βελτιωτικά εδάφους αναφέρεται ότι: «Τα οργανικά λιπάσματα και τα βελτιωτικά εδάφους, εκτός από την κόπρο, το περιεχόμενο του πεπτικού συστήματος, το προϊόν λιπασματοποίησης, το γάλα, τα προϊόντα με βάση το γάλα, τα παράγωγα του γάλακτος, το πρωτόγαλα, τα προϊόντα με βάση το πρωτόγαλα και τα κατάλοιπα διάσπασης από τον μετασχηματισμό ζωικών υποπροϊόντων ή παράγωγων προϊόντων σε βιοαέριο, πρέπει να παρασκευάζονται: 112

113 a) Με την εφαρμογή της μεθόδου μεταποίησης 1 (αποστείρωση υπό πίεση), όταν υλικό της κατηγορίας 2 χρησιμοποιείται ως αρχικό υλικό. b) Με την χρήση μεταποιημένης ζωικής πρωτεΐνης ( ). c) Με την εφαρμογή οποιασδήποτε από τις μεθόδους μεταποίησης 1 έως 7 ( )». Βάση του ανωτέρου σημείου τα παράγωγα προϊόντα από βιοαέριο δεν υπόκεινται σε προκαταρτικές διεργασίες όπως αυτές περιγράφονται παραπάνω για την διάθεση τους ως οργανικά λιπάσματα παρά διατίθενται κατευθείαν. Σε συνέχεια των παραπάνω και βάση του κανονισμού 834/2007 για την βιολογική παραγωγή και την επισήμανση βιολογικών προϊόντων, όπως αυτός καταργεί τον 2092/91 κανονισμό, και σε συνέχεια αναφοράς αυτού στον κανονισμό 1069/2009, αναφέρονται τα ακόλουθα: 1. Άρθρο 5, παράγραφος (γ): «επιπλέον των γενικών αρχών που διατυπώνονται στο άρθρο 4, η βιολογική γεωργία βασίζεται στις ακόλουθες αρχές: ανακύκλωση των αποβλήτων και των παραπροϊόντων ζωικής και φυτικής προέλευσης μέσω εισροής τους στην φυτική και ζωική παραγωγή» 2. Άρθρο 12, παράγραφος β): «η γονιμότητα και η βιολογική δραστικότητα του εδάφους διατηρούνται και βελτιώνονται με πολυετή αμειψισπορά που περιλαμβάνει ψυχανθή και άλλες καλλιέργειες χλωρής ρύπανσης, και με τη διασπορά κόπρου ζώων ή οργανικών υλών, αμφότερων κατά προτίμηση λιπασματοποιημένων, από βιολογική παραγωγή». Συνεπώς, σε συνδυασμό με τον ορισμό του χωνεμένου υπολείμματος ως λίπασμα, ενδυναμώνεται η δυνατότητα χρήσης του, ιδιαίτερα σε βιολογικές καλλιέργειες. Σύμφωνα με τα παραπάνω το παραγόμενο χωνεμένο υπόλειμμα, όπως χαρακτηρίζεται στην Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, θεωρείται και αναγνωρίζεται ως οργανικό λίπασμα και εδαφοβελτιωτικό. Επιπλέον των παραπάνω αναφερόμενων σύμφωνα με μια έκθεση του ΠΑΣΕΓΕΣ σε συνεργασία με το πρόγραμμα AGROBIOGAS σχετικά με τις «συστάσεις για τη χρήση ιλύος από Αναερόβια Χώνευση ως βίο-λίπασμα για γεωργικές εφαρμογές», αναφέρονται τα παρακάτω σχετικά με τα πλεονεκτήματα της χρήσης του χωνεμένου υπολείμματος Έκθεση του ΠΑΣΕΓΕΣ σχετικά με το χωνεμένο υπόλειμμα Αύξηση της δυνατότητας λίπανσης της κοπριάς Κατά τη μεθανογένεση, οι ενώσεις που περιέχουν Ν στο υπόστρωμα υπόκεινται σε μεταλλοποίηση. Ένα μέρος του ΝΗ 4 + γίνεται αμμωνία που θεωρείται ότι είναι πιο προσλήψιμη από τα φυτά. Από την άλλη πλευρά, η αμμωνία είναι πιο πτητική και διαφεύγει εύκολα, απαιτώντας ειδικές συνθήκες εφαρμογής (για παράδειγμα γρήγορη εφαρμογή στο έδαφος, κάλυψη της δεξαμενής). Ορισμένες μελέτες έχουν εκπονηθεί στη Δανία (Arhuus University Peter Sorensen) σχετικά με τη χρήση κοπριάς πλούσιας σε άζωτο που προέρχεται από διεργασίες ΑΧ. Συγκεκριμένα, έχουν αναλυθεί οι ακόλουθες πλευρές: οι μετατροπές και απώλειες του αζώτου από τη μια πλευρά και από την άλλη η απορρόφηση αζώτου από τις καλλιέργειες, το υπολειμματικό άζωτο στο έδαφος και οι αντίστοιχες απώλειες. 113

114 Ειδικότερα, έχει γίνει έλεγχος για το άζωτο 15N (15NH 4 ) ως προς τη μέτρηση των ποσοτήτων υπολειμματικού αζώτου στο έδαφος (απορρόφηση από φυτά και διήθηση) για τα επόμενα έτη. Η πρώτη προσέγγιση σχετιζόταν με τη διαφορά μεταξύ του μεταλλικού λιπάσματος και του αζώτου από κοπριά. Η μελέτη περίπτωσης αφορούσε την εφαρμογή διαφορετικών πηγών αζώτου (μέσω διασποράς ουρίας, κοπριάς από πρόβατα και μεταλλικού αζώτου) σε ένα χωράφι με κριθάρι την άνοιξη του Όπως φαίνεται και στην Εικόνα 9.1, προέκυψε ότι η απορρόφηση του μεταλλικού αζώτου από τα φυτά ήταν πιο εύκολη, ακολουθούμενη από την ουρία, αν και ήταν λιγότερη διαθέσιμη το επόμενο έτος. Στην περίπτωση της ουρίας και της κοπριάς μετά από ένα έτος, το άζωτο ήταν αρκετά υψηλό σε όλες τις περιπτώσεις εκτός από το μεταλλικό άζωτο. Εικόνα 9.1: Απορρόφηση και διήθηση αζώτου στο έδαφος. Από την άλλη πλευρά, είναι προφανές ότι στην τελευταία περίπτωση η χρήση αζώτου είναι πολύ υψηλότερη. Επιπροσθέτως, η χωνεμένη κοπριά έχει συγκριθεί με την ανεπεξέργαστη κοπριά και είναι εμφανές ότι, στην περίπτωση της κοπριάς τόσο από χοίρους όσο και από βοοειδή, η καθαρή έκλυση μετάλλων (ως ποσοστό του ολικού N) ήταν υψηλότερη στην περίπτωση της χωνεμένης κοπριάς (βλ. Εικόνα 9.2). Εικόνα 9.2: Αξία ως προς την αντικατάσταση λιπάσματος της χωνεμένης κοπριάς. 114

115 Εικόνα 9.3: Διαθεσιμότητα Ν από χωνεμένη κοπριά μετά την εφαρμογή στο έδαφος. Τα τελικά συμπεράσματα, μετά από τους προαναφερόμενους ελέγχους που διεξήχθηκαν στη Δανία προκειμένου να αποδειχθεί η καλύτερη δυνατότητα απορρόφησης αζώτου, στην περίπτωση του χωνεμένου υπολείμματος σε σύγκριση με την κοπριά, περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: Χαμηλότερη ποσότητα οργανικού Ν και κατά συνέπεια μικρότερος κίνδυνος διήθησης μακροπρόθεσμα. Υψηλότερη χρήση κατά το πρώτο έτος αλλά χαμηλότερη επίπτωση ως προς υπολειμματικό Ν. Μεγαλύτερη διαθεσιμότητα για τα φυτά και χαμηλότερη οργανική ύλη στο έδαφος Βελτιωμένη δυνατότητα διήθησης. Μειωμένες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (CΗ 4, Ν 2 Ο, CΟ 2 ). Ο Erwin Pfundther, από τον Αυστριακό Οργανισμό Ασφάλειας Υγείας και Τροφίμων (Austrian Agency for Health and Food Safety), επιβεβαιώνει την υψηλότερη αξία του χωνεμένου υπολείμματος σε σύγκριση με τη μη επεξεργασμένη κοπριά. Στην πράξη, η διεργασία της χώνευσης προκαλεί μια μείωση της ξηρής ύλης και τον περιορισμό του ιξώδους του χωνεμένου υπολείμματος, σε σύγκριση με την ανεπεξέργαστη κοπριά λόγω της αποδόμησης των ανθρακικών δομών σε μεθάνιο και διοξείδιο του άνθρακα μέσω των βακτηρίων. Οι ρυθμοί αποδόμησης στην ανάλυση αυτή (Pfunther, 2000) (μη επεξεργασμένη κοπριά σε υπολείμματα τροφίμων και λιπών από τη μια πλευρά και χωνεμένο υπόλειμμα από τρεις μονάδες χώνευσης στη Νότια Αυστρία από την άλλη πλευρά), κυμαίνονται μεταξύ 44% και 65% ανάλογα με το είδος της τροφοδοσίας και τον υδραυλικό χρόνο παραμονής, ο οποίος μπορεί να ποικίλει μεταξύ 18 και 70 ημέρες. Όταν το χωνεμένο υπόλειμμα διατίθεται σε φυτά που αναπτύσσονται, διασταλάζει γρηγορότερα από τα φυτά και διηθείται πιο γρήγορα στο έδαφος σε σχέση με την ανεπεξέργαστη κοπριά. Για την αγροτική πρακτική αυτό υποδηλώνει έναν μικρότερο κίνδυνο απωλειών φυτών και αμμωνίας μετά την εφαρμογή σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις και έτσι μικρότερη όχληση από οσμές. Στα οργανικά απόβλητα και στην κοπριά, οι μεγαλύτερες ποσότητες αζώτου βρίσκονται στις πρωτεΐνες και δεν είναι αμέσως διαθέσιμες για τη θρέψη των φυτών. Κατά τη διεργασία της χώνευσης, ένα μέρος του οργανικού αζώτου μειώνεται σε διαλυμένο αμμώνιο μέσω απαμίνωσης. Ως συνέπεια αυτής της διεργασίας, το ποσοστό αμμωνίου ως προς το συνολικό ποσοστό αζώτου στο χωνεμένο υπόλειμμα ευνοείται, καθώς αυξάνεται μεταξύ 0,2% έως 27% σε αμμώνιο εξαρτάται από τον υδραυλικό χρόνο παραμονής στον χωνευτή, όπως η μείωση της οργανικής ξηρής ύλης. Με κατάλληλη εφαρμογή, αυτό το ενισχυμένο περιεχόμενο σε μεταλλικό άζωτο οδηγεί σε γρηγορότερη και καλύτερη απορρόφηση από τα φυτά. 115

116 Σύμφωνα με το Fachagentur Nachwachsende Rohstoffe (FNR), τον Γερμανικό Οργανισμό για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, το ποσοστό του αμμωνίου στο χωνεμένο υπόλειμμα αυξάνεται κατά 5-10% στην περίπτωση του χωνεμένου υπολείμματος σε σύγκριση με τη μη χωνεμένη υγρή κοπριά. Όταν η κοπριά υφίσταται χώνευση, το περιεχόμενο σε αμμώνιο μπορεί ακόμα και να διπλασιαστεί. Το άζωτο στο χωνεμένο υπόλειμμα των μονάδων βιοαερίου χρησιμοποιείται επομένως κατά 10-20% καλύτερο τρόπο σε σχέση με την ανεπεξέργαστη κοπριά, αλλά δεν επιτυγχάνονται τα χαρακτηριστικά των μεταλλικών λιπασμάτων. Για τον FNR, η απορροή αζώτου της χωνεμένης κοπριάς είναι χαμηλότερη σε σχέση με την ανεπεξέργαστη κοπριά. Υπό συνθήκες φωτός, ένα ποσοστό έως 23% του αζώτου της πρώτης ύλης (ανεπεξέργαστης κοπριάς) απομακρύνεται, ενώ για τη χωνεμένη κοπριά η αντίστοιχη τιμή κυμαίνεται περίπου στο 14%. Μια μελέτη που έγινε από τους Svensson et al (2004) δείχνει ότι περισσότερο από το μισό του περιεχομένου σε άζωτο παρουσιάζεται ως αμμώνιο στο χωνεμένο υπόλειμμα των μονάδων βιοαερίου, ενώ μόνο μικρές ποσότητες μεταλλικού αζώτου, κυρίως υπό μορφή νιτρικών (ΝΟ 3 -), εμφανίζονται στο εδαφοβελτιωτικό. Ωστόσο, ούτε το εδαφοβελτιωτικό ούτε το χωνεμένο υπόλειμμα δε μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μοναδικά λιπάσματα σε εντατικές καλλιέργειες. Το χωνεμένο υπόλειμμα θα πρέπει να θεωρείται ως πηγή λίπανσης μεταλλικού αζώτου. Κατά προτίμηση, καλλιέργειες με σύντομες και εντατικές περιόδους απορρόφησης Ν, όπως το κριθάρι, είναι οι καλύτεροι στόχοι για τα υπολείμματα από μονάδες βιοαερίου. Λόγω του χαμηλού του περιεχομένου σε φωσφόρο (Ρ), το χωνεμένο υπόλειμμα πρέπει να συμπληρώνεται με υπερφοσφωρικό άλας για την αποφυγή φαινομένων ελλειμμάτων Ρ στο έδαφος. Σύμφωνα με τους Holm-Nielsen et al (1997), η εκτίμηση για τις πιο κατάλληλες χειμερινές καλλιέργειες για τη χρήση του χωνεμένου υπολείμματος είναι το σιτάρι, το κριθάρι, η σίκαλη και η αγριοκράμβη. Αυτές οι καλλιέργειες μπορούν να καλύψουν τις απαιτήσεις τους σε Ν κατά 50-70% από το χωνεμένο υπόλειμμα. Ως προς την εξάτμιση της αμμωνίας, τα αποτελέσματα που βρίσκονται στη βιβλιογραφία αποκλίνουν. Κατά τη διάρκεια μιας ημερίδας στο Sesto, παρουσιάστηκαν ορισμένα αποτελέσματα, τα οποία φαίνονται στην Εικόνα 9.4. Σε χωνεμένη κοπριά από χοιροτροφεία, οι απώλειες είναι χαμηλότερες, οδηγώντας σε υψηλότερη αξία λίπανσης. Η απώλεια κυμαίνεται μεταξύ %. Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με τον Jakel (2002), η απώλεια αμμωνίας είναι κατά 21-67% υψηλότερη σε χωνεμένη κοπριά σε σχέση με την ανεπεξέργαστη κοπριά. Μια ακόμη μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης (BOKU) έδειξε ότι οι απώλειες αζώτου είναι σχεδόν παρόμοιες. Εικόνα 9.4: Εξάτμιση αμμωνίας σε θερινό κριθάρι. 116

117 Σύμφωνα με μελέτες των Kupper και Fuchts (2007), φαίνεται ότι το χωνεμένο υπόλειμμα που δε διαχειρίζεται με ορθολογικό τρόπο (π.χ. με σφάλματα κατά την επεξεργασία του χωνεμένου υπολείμματος όπως η εντατική ξήρανση) ενισχύει τις απώλειες αμμωνίας. Ως προς άλλες θρεπτικές ουσίες, δεν υπάρχει απώλεια φωσφορικών αλάτων, καλίου, μαγνησίου και ασβεστίου, σύμφωνα με τον FNR (2006). Ωστόσο, κατά τον Potsch (2005), τα αποτελέσματα πειραμάτων οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι ποσότητες των ίδιων θρεπτικών ουσιών είναι χαμηλότερες στο χωνεμένο υπόλειμμα σε σχέση με την ανεπεξέργαστη κοπριά. Το αποτέλεσμα αυτό είναι δύσκολο να εξηγηθεί, καθώς το αναμενόμενο είναι οι απόλυτες ποσότητες Ρ, Κ, Μg ή Cα να μην επηρεάζονται από τη διεργασία της χώνευσης. Αυτές οι απόλυτες τιμές θα έπρεπε να είναι σχεδόν οι ίδιες στο χωνεμένο υπόλειμμα και την ανεπεξέργαστη κοπριά και έτσι, λόγω της μετατροπής του οργανικού άνθρακα σε CΗ 4 και CO 2, η συγκέντρωση αυτών των στοιχείων θα έπρεπε να είναι υψηλότερη στο χωνεμένο υπόλειμμα σε σχέση με την ανεπεξέργαστη κοπριά. Μείωση της χρήσης μεταλλικών λιπασμάτων Λόγω της υψηλότερης αξίας λίπανσης η χωνεμένη ιλύς οδηγεί σε χαμηλότερη χρήση μεταλλικών λιπασμάτων και, κατά συνέπεια, σε εξοικονόμηση πόρων (όπως φαίνεται και στην Εικόνα 9.5 ακολούθως). Ωστόσο, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η διασπορά υδατικού χωνεμένου υπολείμματος, με υψηλό ποσοστό νερού, καταναλώνει περισσότερα καύσιμα. Εικόνα 9.5: Σχέδιο λίπανσης για έκταση από χορτάρι επιφάνειας. Προστασία του περιβάλλοντος Κατ αρχήν, ως συνέπεια της πιο έντονης χρήσης αζώτου από τα φυτά, η χρήση χωνεμένου υπολείμματος σε σχέση με ανεπεξέργαστη κοπριά επιτρέπει τη μείωση της ρύπανσης των υδάτινων αποδεκτών από ευτροφισμό. Επιπλέον, μια ακόμα θετική επίπτωση έγκειται στη μείωση των οσμών. Τα πτητικά λιπαρά οξέα φαίνεται ότι ευθύνονται για την έκλυση οσμών κατά τη μεθανογένεση, όπου γίνεται η μετατροπή αυτών των ενώσεων. Ένα ακόμα σημείο ενδιαφέροντος είναι η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Οι αέριες εκπομπές που προέρχονται από την αποδόμηση της κοπριάς, στην περίπτωση της μεθανογένεσης, έχουν μια «δεύτερη περίοδο ζωής». Στην περίπτωση της ανεπεξέργαστης κοπριάς, οι αέριες εκπομπές είναι ανεξέλεγκτες. Τέλος, η ελεγχόμενη ανακύκλωση οργανικών αποβλήτων, μέσω της μετατροπής των αποβλήτων σε χρήσιμο είδος λιπάσματος, συνιστά ένα ακόμη πλεονέκτημα. Υγειονομικά πλεονεκτήματα: μείωση παθογενειών και μικροβίων Κατά τη διεργασία της μεθανογένεσης, ορισμένες παράμετροι επηρεάζουν τους πληθυσμούς των μικροοργανισμών. Οι κύριες παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι ο χρόνος και η θερμοκρασία. 117

118 Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμών Ασφάλειας Τροφίμων (European Food Safety Authority, 2007) ρωτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να γνωμοδοτήσει σχετικά με την ασφάλεια ως προς τον βιολογικό κίνδυνο από μεσοφιλικές μονάδες βιοαερίου και εγκαταστάσεις κομποστοποίησης ζωικών υποπροϊόντων (Κατηγορίας 3). Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι η μεσοφιλική αναερόβια χώνευση, με επαρκή χρόνο παραμονής, θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά τον αριθμό των παθογενειών. Ανάλογα με τους τύπους των αποβλήτων που αναμιγνύονται και υφίστανται τη διεργασία της χώνευσης, επιτρέπονται συνδυασμοί για τις θερμοκρασίες και τους ελάχιστους εγγυημένους χρόνους παραμονής σε χώρες όπως η Δανία (Al Seadi, 2002). Κατά την αποθήκευση κοπριάς ή την κομποστοποίηση σε μεσοφιλικές θερμοκρασίας, η απαίτηση για τον περιορισμό των παθογόνων βακτηρίων ανέρχεται σε ορισμένες εβδομάδες, ενώ έχουν αναφερθεί μελέτες για συντομότερη επεξεργασία που έχουν οδηγήσει σε αποτυχία ως προς την αδρανοποίηση των βακτηρίων. Για λόγους σύγκρισης, έλεγχοι που περιγράφονται από τον Danish Agricultural Advisory Service (βλ. Εικόνα 9.6), δείχνουν το ποσοστό μείωσης των βακτηρίων με το χρόνο για υγρή κοπριά υπό μεσοφιλικές συνθήκες, θερμοφιλικές συνθήκες ή εντός δεξαμενής. Εικόνα 9.6: Δράση βακτηρίων στο χωνεμένο υπόλειμμα ανάλογα με το χρόνο. Η διεργασία χώνευσης έχει πάντα επιπτώσεις στην εξουδετέρωση των μικροβίων. Ωστόσο, ο ρυθμός αποδόμησης εξαρτάται από τον χρόνο παραμονής του υποστρώματος στον χωνευτή, από τη θερμοκρασία, και από τις φυσικές και χημικές συνθήκες. Σε έναν εντελώς αναδευόμενο χωνευτή, υπάρχει ο κίνδυνος επαναφοράς υποστρώματος από το εσωτερικό του χωνευτή. Έτσι, είναι πιθανή η παραμονή μικροβίων εντός του χωνευτή για ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα με επιπτώσεις στην υγιεινή. Παθογένειες (βακτήρια, ιοί και παράσιτα) που είναι προβληματικά ως προς τον υγειονομικό έλεγχο των επιδημιών μειώνονται κατά τη μεσοφιλική διεργασία ζύμωσης, αν και δεν εξουδετερώνονται πλήρως. Σε θερμοφιλικές μονάδες ωστόσο, η εξουδετέρωση είναι πλήρης. Για τον EFSA, η μεσοφιλική επεξεργασία της κοπριάς δεν αυξάνει τον βιολογικό κίνδυνο, σε σύγκριση με την ανεπεξέργαστη κοπριά. Στοπεριοδικό Water Science &Technology", ένα άρθρο των Engeli H. Etal. (1993) περιγράφει την επιβίωση του Plasmodiophora brassicae. Η μελέτη έδειξε ότι η χώνευση υπό τους 55 C μειώνει σχεδόν πλήρως τη δυνατότητα επιμόλυνσης φυτών. Πληροφορίες για τον χρόνο παραμονής θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην κατανόηση των αποτελεσμάτων της μελέτης. 118

119 Σε συνεχείς διεργασίες Αναερόβια Χώνευση μεγάλης κλίμακας, η επιβίωση μυκήτων εξαρτάται επίσης από την τροφοδοσία και τον ρυθμό εκφόρτωσης, καθώς και τη διεργασία μετεπεξεργασίας (Zetterstrom, 2008). Σε μια συνεχή διεργασία, υπάρχει η πιθανότητα σπόροι να περάσουν από τον αντιδραστήρα καθώς και τη δεξαμενή μετά τη χώνευση και να έχουν επιβιώσει ακόμα και στο τελικό χωνεμένο υπόλειμμα. Ωστόσο, λόγω της γρήγορης μείωσης των μυκήτων κατά την ΑΧ, ο κίνδυνος μετάδοσης παθογενειών κατά τη χρήση του χωνεμένου υπολείμματος ως λίπασμα είναι χαμηλός. Βελτίωση της υγείας των φυτών Κατά την ακετογένεση και μεθανογένεση, λαμβάνει χώρα η αποσύνθεση των πτητικών λιπαρών οξέων. Το ρη της χωνεμένης κοπριάς είναι υψηλότερο σε σχέση με την ανεπεξέργαστη κοπριά. Έτσι, προκύπτουν λιγότερες αρνητικές επιπτώσεις στα φυτά. Ωστόσο, σύμφωνα με τους Kupper και Fuchs (2007), το φρέσκο χωνεμένο υπόλειμμα είναι πολύ φυτοτοξικό. Το γεγονός αυτό αλλάζει βαθμιαία μετά την μετεπεξεργασία για ορισμένες εβδομάδες. Μείωση ζιζανίων Οι σπορές φυτών έχουν χαμηλή ανθεκτικότητα σε υψηλές θερμοκρασίες. Σε μεσοφιλικές μονάδες, οι σπορές αλλοιώνονται υπό μέσους χρόνους παραμονής. Σε θερμοφιλικές μονάδες, η διεργασία επιταχύνεται. Ακολούθως παρατίθενται ορισμένα αποτελέσματα από διάφορες μελέτες σχετικά με ζιζάνια και την επίπτωση της χώνευσης. Ένα άρθρο που παρουσιάστηκε σε μια χειμερινή ημερίδα για γεωπόνους το 1984 (Jeyanayagam S.S. et al) αφορούσε χωνευτές διαλείποντος και συνεχούς έργου που μελετήθηκαν ως προς την επίδραση της συγκέντρωσης και χρόνου παραμονής στη βιωσιμότητα των σπόρων. Βρέθηκε ότι οι σπόροι του είδους Fall Panicum ήταν λιγότερο ανθεκτικοί στη χώνευση σε σχέση με το είδος Johnsongrass. Μεγαλύτερες καταστροφές σπόρων επιτυγχάνονται για χώνευση σε διάστημα 20 ημερών παρά σε διάστημα 15 ημερών. Η χώνευση ήταν πιο αποτελεσματική στην καταστροφή ενεργών παρά αδρανών σπόρων, ενώ οι συγκεντρώσεις στερεών δεν επηρέαζαν τη βιωσιμότητα των σπόρων. Επιπροσθέτως, στο Περιοδικό Water Science & Technology", το άρθρο των Engeli H. Et al (1993) περιγράφει την επιβίωση των ζιζανίων μετά την ΑΧ. Οι σπόροι Rumex obtusifolius και Lycopersicon (τομάτες) καταστράφηκαν ολοκληρωτικά στους 55 C σε χρόνο χώνευσης 14 ημερών, σε εργαστηριακούς χωνευτές διαλείποντος έργου. Τα πειράματα που έγιναν σε μια πιλοτική μονάδα δύο σταδίων (Leach-Bed solid Phase batch Digester for hydrolysis and a pulsating dynamic anaerobic filter for methanogenesis) έδειξαν ότι οι συνθήκες υδρόλυσης ευθύνονται κατά κύριο λόγο για την εξουδετέρωση των ζιζανίων. Ειδικά για τους βοσκότοπους, το φυτό Rumex L. είναι το πλέον προβληματικό ζιζάνιο. Πειράματα από τον Potsch (2005), αλλά και άλλους ακαδημαϊκούς [FNR (2006), Jakel & al (1999), Reinhold & al (2004)] έχουν δείξει ότι η ζύμωση διακόπτει αποτελεσματικά τον κύκλο των σπόρων. Επομένως, η ζύμωσης είναι μια πολύ αποτελεσματική μέθοδος διακοπής της μικροβιακής δράσης των ζιζανίων. Μείωση όχλησης από οσμές Τα πτητικά λιπαρά οξέα ευθύνονται μερικώς για την έκλυση οσμών από την κοπριά. Κατά τη φάση της ακετογένεσης της μεθανογένεσης, λαμβάνει χώρα η αποσύνθεση αυτών των οξέων. Έτσι, η μείωση των οσμών είναι σχετική, ειδικά για την υγρή κοπριά. Ο ρυθμός αποσύνθεσης των οργανικών οξέων εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τον χρόνο παραμονής στον χωνευτή. Για κοπριά από αγελάδες, ο χρόνος παραμονής 25 ημερών είναι επαρκής. Για την πλήρη εξάλειψη των οσμών είναι απαραίτητη η κάλυψη της δεξαμενής αποθήκευσης (lagoon). 119

120 Μείωση αισθητικών προβλημάτων Οι μονάδες φαίνονται λιγότερο «βρώμικες» με το χωνεμένο υπόλειμμα, παρά με την ανεπεξέργαστη κοπριά. Η κοπριά από μονάδες βιοαερίου έχει καλύτερη ροή, διεισδύει πιο γρήγορα και μυρίζει λιγότερο. Έτσι, οι μονάδες που λιπαίνονται με χωνεμένο υπόλειμμα έχουν υψηλότερο ρυθμό λήψης τροφής. Βελτίωση της διασποράς στο έδαφος Με τη ρύθμιση του ιξώδους, σύμφωνα με το Danish Agricultural Advisory Service, τα πλεονεκτήματα από τη χρήση χωνεμένου υπολείμματος αντί για μεταλλικό λίπασμα συνίστανται επίσης στη διασπορά ενός ομογενούς και ελαφρού υγρού. Εξοικονόμηση χρημάτων Όταν η ιλύς Αναερόβιας Χώνευσης χρησιμοποιείται αντί για χημικά λιπάσματα, μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει θετική επίδραση στο περιβάλλον. Πράγματι, η αποφυγή παραγωγής του λιπάσματος συνιστά ένα πρόσθετο ενεργειακό όφελος και συνεισφέρει στην αποφυγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ωστόσο, όπως έχει ήδη αναφερθεί, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η διασπορά ενός υδατικού χωνεμένου υπολείμματος, με υψηλή περιεκτικότητα σε νερό, συμβάλλει στην κατανάλωση μεγαλύτερων ποσοτήτων καυσίμων μεταφοράς. Επίσης μπορεί να προκαλέσει φθορές στο έδαφος λόγω συμπίεσης. Ορισμένοι γεωργοί αναγκάζονται να πληρώσουν για τη διάθεση της περίσσειας κοπριάς. Σε περίπτωση που διατηρούν και χρησιμοποιούν οι ίδιοι την κοπριά, αυτό συνιστά επίσης ένα είδος κέρδους. Για τον Danish Agricultural Advisory Service, τα κόστη που συνδέονται με τη μεταφορά της κοπριάς μειώνονται στην πραγματικότητα. Βελτίωση των χαρακτηριστικών του εδάφους Από μελέτες στη Σουηδία, όπου συγκρίνονται οι επιδράσεις λίπανσης μεταξύ βιολογικών καλλιεργειών και καλλιεργειών όπου χρησιμοποιούνται μεταλλικά λιπάσματα, σε πέντε μελέτες (για ζαχαροκάλαμο, πατάτα, δημητριακά, βρώμη και κριθάρι) για περίοδο από 2 έως 7 ετών, οι μοναδικές σημαντικές επιπτώσεις που αναφέρονται ήταν η ενίσχυση της διαπνοής του εδάφους και της μεταλλοποίησης αζώτου. Ωστόσο, μακροχρόνια πειράματα χρειάστηκαν για την ολοκληρωμένη αποτίμηση των φαινομένων. Τα συμπεράσματα ήταν ότι τα βιολιπάσματα λειτουργούν ως γρήγορα λιπάσματα, αν και μπορεί να απαιτηθούν ισχυρές αρχικές δοσολογίες. Μια εναλλακτική στρατηγική θα μπορούσε να ενισχύσει τα βιολιπάσματα με φώσφορο. Επίσης, από την προαναφερθείσα μελέτη, άλλα πειράματα που έχουν διεξαχθεί δείχνουν την επίδραση των βιο-λιπασμάτων στις ιδιότητες του εδάφους. Πρώτον, το πείραμα που καλείται Organic Residues in Circulation (ORC) στοχεύει στην αποτίμηση της επίδρασης των λιπασμάτων από οργανικά απόβλητα (εδαφοβελτιωτικό και χωνεμένο υπόλειμμα από προδιαλεγμένα οικιακά απόβλητα, ιλύ από επεξεργασία υγρών αποβλήτων, κοπριά και μεταλλικό λίπασμα). Το κύριο συμπέρασμα είναι ότι τα λιπάσματα από εδαφοβελτιωτικό, αναερόβιο χωνεμένο υπόλειμμα και ιλύ από την επεξεργασία υγρών αποβλήτων δείχνουν αρκετές θετικές επιπτώσεις στη συγκομιδή και την ποιότητά της, καθώς και τα χημικά και μικροβιακά χαρακτηριστικά του εδάφους. Δεύτερον, σε μια Διδακτορική Διατριβή, διερευνήθηκε η επίδραση βιολογικά επεξεργασμένων οργανικών αποβλήτων και υπολειμμάτων στη δομή και λειτουργία βακτηρίων που οξειδώνονται και συνολικών πληθυσμών βακτηρίων σε γεωργικά εδάφη. Ειδικότερα, διάφοροι τύποι οργανικών αποβλήτων περιείχαν οργανικές ενώσεις που εμπόδιζαν τα οξειδωτικά βακτήρια, ενώ ήταν πιθανή η αναγνώριση μιας συσχέτισης μεταξύ του βαθμού παρακώλυσης της δράσης αυτής και της συγκέντρωσης φαινόλης (μίας φυτοτοξικής ουσίας) στα βιο-λιπάσματα. 120

121 Η πιο προεξέχουσα επίδραση είναι ότι το χωνεμένο υπόλειμμα αυξάνει τη διαπνοή του υποστρώματος, το ποσοστό των ενεργών μικροοργανισμών και της μεταλλοποίησης αζώτου, καθώς και το δυναμικό οξείδωσης της αμμωνίας (Odlare et al, 2007). Το χωνεμένο υπόλειμμα περιέχει υψηλότερες συγκεντρώσεις μεταλλικού αζώτου και εύκολα αποδομήσιμου άνθρακα, και είναι επομένως πιο αποδοτική η παροχή αζώτου στα φυτά και η προώθηση της βιολογικής δράσης στο έδαφος σε σχέση με άλλα οργανικά απόβλητα. Έτσι, η επανακυκλοφορία των βιολογικά επεξεργασμένων οργανικών αποβλήτων στο έδαφος μπορεί να συνεισφέρει στην προώθηση της αειφόρου αγροτικής ανάπτυξης. Ωστόσο, αν και η χρήση αυτών των υπολειμμάτων ως λιπασμάτων γενικά έχει ευεργετικές συνέπειες για το οικοσύστημα, υπάρχει ακόμα ένας προβληματισμός ως προς την περιεκτικότητά τους σε ρυπαντές. Αναφορικά με τους ρυπαντές, το χωνεμένο υπόλειμμα θα μπορούσε να περιέχει ορισμένους μικρο-ρύπους [πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (PAHs), πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCBs),...]. Μελέτες έχουν εκπονηθεί στην Ελβετία (Kupper and Fuchs, 2007) ως προς το σημείο αυτό. Τα αποτελέσματα οικοτοξικολογικών ερευνών έδειξαν ότι η αφομοίωση των μικρο-ρύπων από το έδαφος δεν παρουσιάζει κανενός είδους άμεσο κίνδυνο για το έδαφος. Από την άλλη πλευρά, προς το παρόν, δεν μπορούν να αποκλεισθούν αρνητικές συνέπειες λόγω της μεγάλης δια Σχετικά με την περιεκτικότητα του εδάφους, οι Kupper και Fuchs (2007) παρατήρησαν μια αύξηση του περιεχομένου σε ασβέστιο, χωρίς όμως, καμία σταθερή επίδραση για το περιεχόμενο σε Ρ, Κ και Μg του εδάφους. Επιπλέον, οι τιμές ph του εδάφους ήταν κατά μέσο όρο μεταξύ 0.5 έως 1 μονάδα υψηλότερες. Το ερώτημα στο τέλος των μελετών ήταν αν οι επιπτώσεις αυτές θα ήταν μεσοπρόθεσμες ή μακροπρόθεσμες. Κτηνιατρικές και υγιεινολογικές απόψεις Αναφορικά με τη μείωση των παθογενειών και μικροβίων, από την άποψη του EFSA (2007) που αναφέρθηκε ανωτέρω, ακόμα και αν μια μεγάλης διάρκειας έκθεση στη διεργασία της Αναερόβια Χώνευσης υπό μεσοφιλικές θερμοκρασίες μπορεί να μειώσει τη δυνατότητα επιβίωσης των παθογενειών, στην πράξη η μεσοφιλική Αναερόβιας Χώνευσης δε μπορεί να παράγει συνεχώς ιλύ χωρίς παθογόνους οργανισμούς. Επιπροσθέτως, ο πραγματικός χρόνος παραμονής στους αντιδραστήρες χώνευσης συνεχούς ή ημι-συνεχούς έργου μπορεί να είναι πολύ μικρότεροι από τους ονομαστικούς. Έτσι, δεν είναι πιθανή η αποτίμηση ως προς την επίτευξη μείωσης του κινδύνου από την κοπριά με μεσοφιλική επεξεργασία. Ο Κανονισμός ΕΕ/208/2006 θα μπορούσε να ακολουθηθεί για τη διεργασία. Αλλιώς, τα επεξεργασμένα ζωικά υποπροϊόντα πρέπει να θεωρούνται ως μη επεξεργασμένα ως προς τους βιολογικούς κινδύνους. Συμπεράσματα Η μεθανογένεση επηρεάζει τη σύσταση και τα χαρακτηριστικά των γεωργικών αποβλήτων. Ως προς τη σύσταση, η ποσότητα άνθρακα μειώνεται, αλλά όχι και η ποσότητα αζώτου, άλλων θρεπτικών και βαρέων μετάλλων. Λόγω του ότι η σύσταση διαφέρει μεταξύ των μονάδων και των υποστρωμάτων, συνιστάται η συνεχής μέτρηση της σύστασης του χωνεμένου υπολείμματος και των χαρακτηριστικών λίπανσής του, ειδικά ως προς το άζωτο (ολικό, αμμωνιακό), το κάλιο, τον φώσφορο, καθώς και τα βαρέα μέταλλα. Σε αντίθεση με την ανεπεξέργαστη κοπριά, το χωνεμένο υπόλειμμα έχει μεγαλύτερο δυναμικό λίπανσης, αν και δεν είναι επαρκές για την παροχή θρεπτικών συστατικών στο έδαφος. Σε αντίθεση με τα μεταλλικά λιπάσματα, το χωνεμένο υπόλειμμα έχει το πλεονέκτημα της οργανικής ύλης προς εμπλουτισμό του εδάφους. Έτσι, το χωνεμένο υπόλειμμα που χρησιμοποιείται ως βιο-λίπασμα έχει περισσότερα πλεονεκτήματα σε σχέση με την ανεπεξέργαστη κοπριά, αν και απαιτούνται συμπληρωματικές ποσότητες μεταλλικών λιπασμάτων. 121

122 Επίσης, η διεργασία επιτρέπει τη βελτίωση άλλων παραμέτρων. Περιορίζονται οχλήσεις λόγω οσμών, προβλήματα αισθητικής και ζιζάνια. Βελτιώνεται η διασπορά στο έδαφος, λόγω της μείωσης του ιξώδους. Συνεισφέρει στην εξοικονόμηση χρημάτων και συνιστά έναν πολύ καλό τρόπο προστασίας του περιβάλλοντος, τουλάχιστον χάρις στον περιορισμό των μεταλλικών λιπασμάτων. Με τη μεθανογένεση, τα απόβλητα υγιεινοποιούνται αν και αυτό εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά της διεργασίας (χρόνος παραμονής, θερμοκρασία). Επίσης, αν το χωνεμένο υπόλειμμα περιλαμβάνει ορισμένες ύλες όπως απόβλητα, το νομοθετικό πλαίσιο θα πρέπει να τηρείται στον τομέα αυτόν Διάθεση χωνεμένου υπολείμματος Οι παράμετροι που λαμβάνονται υπόψη για την εκτίμηση του φορτίου ρύπανσης των αποβλήτων, περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, εκτός από τον όγκο, το βιοχημικά και χημικά απαιτούμενο οξυγόνο (BOD5, COD), τα ολικά και πτητικά στερεά, το ολικό άζωτο (Ν), το φώσφορο (P 2 O 5 ) και το κάλιο (K 2 O). Σύμφωνα με την βιβλιογραφία τα χαρακτηριστικά των εισερχόμενων αποβλήτων ελαιουργείων δίνονται στους κάτωθι πίνακες: Παράμετρος Ελαιόλαδο (g/l) 1-7 Οργανική ουσία (%) 4-16 Ανόργανα συστατικά (%) 0,5 ph 4,5-6,0 COD (g/l) BOD5 (g/l) Φαινόλες (g/l) 0,5 8,0 Άζωτο (%) 1,2-2,4 Κάλιο (%) 1,2-2,7 Φώσφορος (%) 0,02 (Inasoop, 2005). Sierra J., Marti E, Montserrat G,. Gruanaw R, Garau M.A. (2001). Για τους υπολογισμούς στην παρούσα μελέτη θα χρησιμοποιηθούν οι παρακάτω ποσότητες, επιλέγοντας τις υψηλότερες τιμές για τις συγκεντρώσεις Αζώτου, Φωσφόρου και Καλίου και θεωρώντας μέση τιμή ΞΟ αποβλήτων 40%, ο ΞΟ 92% και πυκνότητα 800kg/m 3. (40% ΞΟ ισοδυναμεί με 400gr/kg και βάση πυκνότητας 400gr/ m 3 = gr/m 3 = mg/lt). 122

123 Τιμή BOD5 (mg/lt) COD (mg/lt) TTS (mg/lt) TVS (mg/lt) N (mg/lt) P 2 O 5 (mg/lt) K 2 O (mg/lt) Πίνακας 9.1: Συνολικά αποτελέσματα υπολογισμών χαρακτηριστικών πρώτων υλών Η Αναερόβια Χώνευση (ΑΧ) είναι μια βιοχημική διεργασία κατά τη διάρκεια της οποίας σύνθετα οργανικά στοιχεία αποσυντίθεται απουσία οξυγόνου από διάφορους τύπους αναερόβιων μικροοργανισμών. Η διεργασία της Αναερόβιας Χώνευσης είναι κοινή σε πολλά φυσικά περιβάλλοντα όπως τα ιζήματα θαλάσσιου ύδατος, το στομάχι των μηρυκαστικών ή τα έλη τύρφης. Σε μία μονάδα βιοαερίου, το αποτέλεσμα της διεργασίας της Αναερόβιας Χώνευσης είναι το βιοαέριο και το χωνεμένο υπόλειμμα. Όταν το υπόστρωμα για την Αναερόβια Χώνευση είναι ένα ομοιογενές μείγμα από δύο ή περισσότερους τύπους φοροποίησης των ειδών και της ελλιπούς γνώσης για τα οικοσυστήματα γενικά. Κατά τη διάρκεια της Αναερόβια Χώνευση παράγεται πολύ λίγη θερμότητα σε αντίθεση με την αερόβια αποσύνθεση (παρουσία οξυγόνου), όπως είναι η κομποστοποίηση. Η ενέργεια, που είναι χημικά δεσμευμένη μέσα στο υπόστρωμα, παραμένει κυρίως στο παραγόμενο βιοαέριο με τη μορφή μεθανίου. Η διεργασία σχηματισμού του βιοαερίου είναι ένα αποτέλεσμα συνδυαστικών σταδίων, στα οποία το αρχικό υλικό συνεχώς διασπάται σε μικρότερα στοιχεία. Ειδικές ομάδες μικροοργανισμών εμπλέκονται σε καθένα από τα μεμονωμένα αυτά στάδια. Αυτοί οι οργανισμοί αποσυνθέτουν διαδοχικά τα προϊόντα των προηγούμενων σταδίων (TeodoritaAlSeadi, 2008). Τα στάδια της διεργασίας αυτής είναι: Η Υδρόλυση Η Oξογένεση Η Oξικογένεση H Μεθανογένεση Στο τέλος των σταδίων αυτών, δηλαδή στο τέλος της Αναερόβιας Χώνευσης (ΑΧ) έχει επιτευχθεί μείωση 80-85% BOD5, 95% COD και 48% TSS (Suleyman Sakar, 2009), (Τ. Patterson, 2009), (USEPA, 2005), (Αϊβαζίδης, 2000), (Αϊβαζίδης, 2000), ενώ επέρχεται σημαντική μείωση της ποσόστωσης του περιεχόμενου Αζώτου. Έτσι στην υπό μελέτη μονάδα μετά την ΑΧ θα έχουμε τις παρακάτω τιμές: Τιμή BOD5 (mg/lt) COD (mg/lt) Ολικά στερεά TTS (mg/lt) Πίνακας 9.2: Τιμές BOD5, COD, TTS χωνεμένου υπολείμματος σε συνέχεια ΑΧ. Κατά τον διαχωρισμό στερεών μετά την αναερόβια χώνευση (διαχωριστής), η μάζα των στερεών στο εναπομένον υγρό μειώνεται κατά 96% (USEPA, 2005), (Τ. Patterson, 2009). Η μείωση του οργανικού φορτίου είναι 30-40%. Η μείωση του COD είναι ίδια περίπου με αυτή του BOD5 ήτοι 30-40%, ενώ αυξημένη είναι και η μείωση του περιεχόμενου Αζώτου. Συνεπώς, στο στάδιο του Διαχωριστή οι συγκεντρώσεις των BOD5, COD και στερεών θα γίνουν: 123

124 Τιμή BOD5 (mg/lt) COD (mg/lt) Ολικά στερεά TTS (mg/lt) Πίνακας 9.3: Τιμές BOD5, COD, TTS χωνεμένου υπολείμματος σε συνέχεια διαχωρισμού. Τέλος, το χωνεμένο υπόλειμμα σε συνέχεια της διαδικασίας διαχωρισμού μεταφέρεται στις δεξαμενές αποθήκευσης τύπου Lagoon όπου και αποθηκεύεται για διάστημα 240 ημερών (8 μήνες). Οι δεξαμενές είναι μονωμένες. Η παραμονή του χωνεμένου υπολείμματος στη Lagoon επιφέρει επιπλέον μείωση στις συγκεντρώσεις των ρυπαντικών του στοιχείων. Έτσι, σύμφωνα με βιβλιογραφικές καταγραφές πραγματοποιείται μείωση κατά 60% BOD5, 60% COD, 95% Αιωρούμενων Στερεών (TSS) (Μαρκαντωνάτος, 1990), (USEPA, 2005) δηλαδή: Τιμή BOD5 (mg/lt) COD (mg/lt) Ολικά στερεά TTS (mg/lt) 332,8 Πίνακας 9.4: Τιμές BOD5, COD, TTS χωνεμένου υπολείμματος σε συνέχεια παραμονής στις lagoon. Επιπλέον, κατά τους χειρισμούς, την αποθήκευση, την αερόβια αναερόβια ζύμωση και τη διάθεση του χωνεμένου υπολείμματος στο έδαφος συντελείται μείωση των θρεπτικών συστατικών του. Τέλος αναφέρεται σύμφωνα με βιβλιογραφικές καταγραφές κατά τη μεταφορά και διάθεση του χωνεμένου υπολείμματος παρατηρούνται μεγάλες απώλειες αζώτου και φωσφόρου σε ποσοστά 80% και 85% αντίστοιχα. Εμείς δεχόμαστε 80% μείωση αζώτου και 80% φωσφόρου για συντηρητικούς υπολογισμούς. Οι απώλειες Καλίου καταγράφονται σε ποσοστά μέχρι και 70%, ενώ εμείς δεχόμαστε 60% για συντηρητικούς υπολογισμούς. Τιμή Ν (mg/lt) P 2 O 5 (mg/lt) 220 K 2 O (mg/lt) Πίνακας 9.5: Τιμές Ν, P 2 O 5, K 2 O χωνεμένου υπολείμματος σε συνέχεια παραμονής στις lagoon Απαιτούμενη εδαφική έκταση Το χωνεμένο υπόλειμμα (εδαφοβελτιωτικό) θα διατίθενται επιφανειακά στο έδαφος και συγκεκριμένα σε αγρούς, τα προϊόντα των οποίων στη συνέχεια θα χρησιμοποιούνται ως πρώτες ύλες για τη μονάδα παραγωγής βιοαερίου. Πριν από την διάθεση θα οργώνεται ο αγρός, προκειμένου να εξασφαλίζεται καλύτερη απορρόφηση του υδραυλικού φορτίου και καλύτερη αφομοίωση των θρεπτικών συστατικών κάτω από αερόβιες συνθήκες. Κατά την διάθεση του εδαφοβελτιωτικού θα πραγματοποιούνται τακτικές εδαφολογικές αναλύσεις του εδάφους ενώ θα παρακολουθούνται και τα ιχνοστοιχεία. Ο ρυθμός διάθεσης του εδαφοβελτιωτικού εξαρτάται μεταξύ των άλλων από τη φυσική δυνατότητα να ενσωματωθεί στην εκάστοτε καλλιέργεια. Τα θρεπτικά υλικά που διατίθενται είναι κυρίως ενώσεις του αζώτου, του φωσφόρου και του καλίου (ΝΟ 2, Ρ 2 Ο 5, Κ 2 Ο). Τα υλικά αυτά αφομοιώνονται από τα φυτά με ορισμένο ρυθμό κάθε χρόνο ανάλογα με το είδος και την απόδοση των καλλιεργειών. Για τον υπολογισμό της απαιτούμενης αρδευόμενης επιφάνειας γίνονται οι υπολογισμοί με βάση: Το οργανικό φορτίο. Το φορτίο αιωρούμενων στερεών, και Το φορτίο των θρεπτικών. 124

125 Ολικά στερεά TTS (mg/lt) 332,8 Ετήσια χωνεμένου υπολείμματος Q.= m 3 /yr Υπολογισμοί Α) Οργανικό φορτίο Ημερήσια παροχή BOD5: Από ισοζύγιο εγκατάστασης προκύπτει m 3 /y υγρού χωνεμένου υπολείμματος και 166,4mg/lt τελική συγκέντρωση. Βάση της βιβλιογραφίας για τα επιτρεπτά όρια διάθεσης του κάθε στοιχείου, στο BOD και στο TSS δεν έχει ημερήσια παροχή, έχει ωριαία και ετήσια αντίστοιχα. Για τον υπολογισμό της μέρας θεωρούμε 120 μέρες και για τον υπολογισμό της ώρας 12 ώρες. Αρά έχουμε 4.484,48 kg/ημέρα. ΒΟD5 = (1/12) * 4.484,48 = 373,70 kg/h F2 = (373,70 kg BOD5/h) / (3,35 kg BOD/ha.h) = 111,554 ha= 1115,54 στρε Με οργανική φόρτιση BOD5 για έδαφος με καλλιέργεια = 3,35 kg/ha.yr (Μαρκαντωνάτος, 1990). Ημερήσια παροχή TSS: Από ισοζύγιο εγκατάστασης προκύπτει m 3 /yr υγρού χωνεμένου υπολείμματος και 332,8mg/lt τελική συγκέντρωση. Βάση της βιβλιογραφίας για τα επιτρεπτά όρια διάθεσης του κάθε στοιχείου, στο BOD και στο TSS δεν έχει ημερήσια παροχή, έχει ωριαία και ετήσια αντίστοιχα. Για τον υπολογισμό της μέρας θεωρούμε 120 μέρες και για τον υπολογισμό της ώρας 12 ώρες. Άρα m 3 /yr * 332,8mg/lt = 8.968,96kg/ημέρα. F4 = (8.968,69 kg TSS/d) / (80kgTSS/ha.d) = 112,108 ha = 1121,08 στρε Με επιτρεπτό φορτίο για αιωρούμενα στερεά Lmax = 80kgTSS/ha.d (Μαρκαντωνάτος, 1990). Γ) Φόρτιση θρεπτικών υλικών Απαιτούμενη έκταση σε για το: Άζωτο: Ετήσια παροχή N: Από ισοζύγιο εγκατάστασης προκύπτει m 3 /yr υγρού χωνεμένου υπολείμματος και 3.000mg/lt τελική συγκέντρωση. Άρα m 3 /yr * 3000mg/lt = kg/έτος F5 = (80.850kg /yr) / (170kg/ha.yr) = 475,588 ha = 4755,88 στρε Φώσφορο: Ετήσια παροχή: Από ισοζύγιο εγκατάστασης προκύπτει m 3 /yr υγρού χωνεμένου υπολείμματος και 220mg/lt τελική συγκέντρωση. Άρα m 3 /yr * 220mg/lt = P2O5: kg/έτος F6= (5.929 kg/yr) / (90 kg/ha. Yr ) = 65,877 ha = 658,77 στρε 125

126 Κάλιο: Ετήσια παροχή K 2 O: Από ισοζύγιο εγκατάστασης προκύπτει m 3 /yr υγρού χωνεμένου υπολείμματος και 2.880mg/lt τελική συγκέντρωση. Άρα m 3 /yr * 2.880mg/lt = kg/έτος F7 = ( kg / yr) / ( 269 kg/ha.yr) = 288,535ha = 2.885,35 στρε Επίσης, κάθε χρόνο θα γίνονται εδαφολογικές αναλύσεις προκειμένου να παρακολουθείται η ποιότητα των εδαφών. Οι ποσότητες των οργανικών και θρεπτικών στοιχείων στην έξοδο της μονάδας υπολογίστηκαν με συντηρητικούς υπολογισμούς και με βάση διεθνή βιβλιογραφικά στοιχεία. Η συνολική απαιτούμενη έκταση ανέρχεται περίπου σε στρέμματα Προγράμματα παρακολούθησης Πρόσθετα μέτρα προστασίας Για την ασφαλή διάθεση του εδαφοβελτιωτικού που προέρχεται από την συνολική διεργασία θα πρέπει να γίνονται οι εξής ενέργειες: Παρακολούθηση των ποιοτικών χαρακτηριστικών τόσο του εδαφοβελτιωτικού όσο και της αρδευόμενης επιφάνειας. Αυτό θα γίνεται με δειγματοληψίες τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο. Αν θεωρηθεί απαραίτητο οι καλλιέργειες που χρησιμοποιούνται για το σκοπό αυτό μπορούν να περιφραχθούν ώστε να ελέγχεται πλήρως ο χώρος και να εμποδίζεται η είσοδος σε ζώα. Η εφαρμογή του εδαφοβελτιωτικού στα αγροκτήματα προτείνεται να γίνεται με εύκαμπτους συρόμενους σωλήνες. Εφαρμογή στην αρχή της περιόδου ανάπτυξης ή κατά τη διάρκεια της βλαστητικής αύξησης. Επισημάνσεις 1. Το χωνεμένο υπόλειμμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επιφανειακό εδαφοβελτιωτικό στις καλλιέργειες σε πλήρη ανάπτυξη. 2. Η διάθεση του χωνεμένου υπολείμματος ως εδαφοβελτιωτικό στις καλλιέργειες είναι μέσω υπεύθυνων δηλώσεων των γεωργικών παραγωγών που θα προσκομιστούν και θα αποτελούν και αυτοί μέρος του κλειστού συστήματος της συνολικής δραστηριότητας (μονάδας παραγωγής βιοαερίου). Σύμφωνα και πάλι με την εγκύκλιο 4, οικ η μονάδα παραγωγής βιοαερίου θα κάνει χρήση εξωτερικού εργαστηρίου, προς ανάλυση του παραγόμενου χωνεμένου υπολείμματος. Το εργαστήριο πρέπει να διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για τη διενέργεια των αναγκαίων αναλύσεων και να είναι εγκεκριμένο από την αρμόδια αρχή, να είναι διαπιστευμένο σύμφωνα με διεθνώς αναγνωρισμένα πρότυπα ή να υπόκειται σε τακτικούς ελέγχους από την αρμόδια αρχή. Στην ίδια υπουργική απόφαση αναφέρεται ότι Λαμβάνοντας υπόψη τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό 142/2011/ΕΚ, τα προϊόντα της ανωτέρω αναερόβιας επεξεργασίας (τα οργανικά λιπάσματα και βελτιωτικά εδάφους) μπορούν να χρησιμοποιηθούν στους αγρούς χωρίς περαιτέρω επεξεργασία ή διαχείριση (142/2011/ΕΚ, Παράρτημα XI, Κεφάλαιο II, Τμήμα 1) ή επιπλέον αδειοδότηση. Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους, όσον αφορά την περιεκτικότητα σε βαρέα μέταλλα, είναι σύμφωνα με την απόφαση της Επιτροπής με αριθμό Ε (2006) 5369 [Παράρτημα οικολογικά κριτήρια, Εδάφιο 2 (μείωση των επικίνδυνων ουσιών)]. Επίσης αναφέρεται ότι σε περίπτωση που χρησιμοποιούνται πρόσθετα για την μεγιστοποίηση παραγωγής βιοαερίου στο χωνευτή, αυτά θα πρέπει να έχουν λάβει νόμιμη άδεια κυκλοφορίας. Στην μελετώμενη μονάδα δεν προβλέπεται χρήση αντίστοιχων προσθέτων. 126

127 Επισημαίνεται επίσης ότι σύμφωνα με το άρθρο 10 «Απαιτήσεις σχετικά με τον μετασχηματισμό ζωικών υποπροϊόντων και παράγωγων προϊόντων σε βιοαέριο και τη λιπασματοποίησή τους» του Κανονισμού 142/2011 «Οι υπεύθυνοι των μονάδων παραγωγής βιοαερίου μεριμνούν ώστε οι εγκαταστάσεις ή μονάδες υπό τον έλεγχο τους να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις του παραρτήματος V σχετικά με τον μετασχηματισμό ζωικών υποπροϊόντων και παράγωγων προϊόντων σε βιοαέριο και συγκεκριμένα τις απαιτήσεις του κεφαλαίου Ι, τις απαιτήσεις υγιεινής του κεφαλαίου II, τις τυποποιημένες παραμέτρους μετασχηματισμού οι οποίες καθορίζονται στο κεφάλαιο III τμήμα 1 και τα πρότυπα για τα κατάλοιπα διάσπασης τα οποία ορίζονται στο κεφάλαιο III τμήμα 3». Η εξεταζόμενη μονάδα δεν θα δέχεται στην παρούσα φάση ζωικά υποπροϊόντα. Σε περίπτωση που προχωρήσει στην επέκταση και υποδοχή αυτών των υποπροϊόντων, θα γίνει τροποποίηση της ΜΠΕ και κατ επέκταση της Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων. Επίσης αναφέρεται ότι η διάθεση του χωνεμένου υγρού / στερεού υπολείμματος θα συνοδεύετε από τα απαραίτητα έγγραφα που προβλέπονται από την Απόφαση Ε (2006) 5369, καθώς και οδηγίες χρήσεως όπου είναι απαραίτητο. Όσον αφορά τα χαρακτηριστικά που πρόκειται να πληρεί το οργανικό λίπασμα για την χρήση του στους αγρούς, και σύμφωνα με το τμήμα 3 του Παραρτήματος V του κανονισμού 142/2011 τα αντιπροσωπευτικά δείγματα των καταλοίπων διάσπασης, όπως αυτά θα κατά τη διάρκεια του μετασχηματισμού, αμέσως μετά την διαδικασία της Αναερόβια Χώνευση, κατά την διάρκεια της αποθήκευσης και πριν την τελική διάθεση, θα συμμορφώνονται με τα ακόλουθα πρότυπα: Escherichia coli: n =5, c=1, m=1000, Μ = 5000 σε 1 g ή Enterococcaceae: n =5, c =1, m =1000, Μ =5000 σε 1 g όπου, n = ο αριθμός των προς έλεγχο δειγμάτων. m = η κατώτατη τιμή για τον αριθμό των βακτηρίων το αποτέλεσμα θεωρείται ικανοποιητικό, αν ο αριθμός των βακτηρίων σε όλα τα δείγματα δεν υπερβαίνει το m. Μ = η μέγιστη τιμή για τον αριθμό βακτηρίων το αποτέλεσμα θεωρείται μη ικανοποιητικό, αν ο αριθμός των βακτηρίων σε ένα ή περισσότερα δείγματα είναι ίσος ή μεγαλύτερος από Μ. ε = ο αριθμός των δειγμάτων στον οποίο ο αριθμός των βακτηρίων μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ n και Μ. Το δείγμα θεωρείται αποδεκτό αν ο αριθμός των βακτηρίων των υπολοίπων δειγμάτων είναι ίσος ή μικρότερος από n. Τα κατάλοιπα διάσπασης, τα οποία δεν θα συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις όπως αυτές παρουσιάζονται παραπάνω, θα υποβάλλονται σε μετασχηματισμό σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Όπως αναφέρεται και σε προηγούμενη παράγραφο τα δείγματα θα στέλνονται σε εξειδικευμένο εργαστήριο προς ανάλυση και θα διατηρούνται αρχεία όλων των δειγματοληψιών. Συχνότητα δειγματοληψίας ανά παραγωγικό στάδιο Τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας χωρίζονται σε τέσσερις βασικές φάσεις: Φάση 1η: Εισερχόμενες πρώτες ύλες. Φάση 2η: Πρωτογενής χώνευση. Φάση 3η: Δευτερογενής χώνευση. Φάση 4η: Χωνεμένο υπόλειμμα (στερεό και υγρό μέρος). Η δειγματοληψία σε κάθε φάση, όπως αυτές περιγράφονται παραπάνω θα πραγματοποιείται Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία (ΕΚ 1069/2009, ΕΚ142/2011, ΕΚ749/2011, ΚΥΑ 80568/4225/1991). Σύμφωνα με τις ανάγκες τις μονάδας για την ορθή και απρόσκοπτη λειτουργία της. 127

128 Βάση των προηγουμένων και σύμφωνα με την φάση της παραγωγικής διαδικασίας συντάσσεται ο παρακάτω πίνακας 9.6. Φάση Δειγματοληψία 1η: Εισερχόμενες Α ύλες Συχνότητα Μηνιαίως (για τον έλεγχο ποιότητας πρώτης ύλης) Μετρώμενα μεγέθη Ξηρά ουσία (%), Οργανική Ξηρά ουσία (%), Παραγωγή βιοαερίου (m 3 /o kg), Περιεκτικότητα μεθανίου (CH4%), Αντιβιοτικά (%), Βαρέα μέταλλα (%) 2η: Πρωτ. Χώνευση Συχνότητα Μηνιαίως Μετρώμενα μεγέθη Ξηρά ουσία (%), Οργανική Ξηρά ουσία (%), Παραγωγή βιοαερίου (m 3 /o kg), Περιεκτικότητα μεθανίου (CH4%), θρεπτικά συστατικά (/εξάμηνο), διοξείδιο άνθρακα (εβδομαδιαίως), ph (εβδομαδιαίως) 3η: Δευτερ. Χώνευση Συχνότητα Μηνιαίως Μετρώμενα μεγέθη Ξηρά ουσία (%), Οργανική Ξηρά ουσία (%), Παραγωγή βιοαερίου (m 3 /o kg), Περιεκτικότητα μεθανίου (CH4%), θρεπτικά συστατικά (/εξάμηνο), διοξείδιο άνθρακα (εβδομαδιαίως), ph (εβδομαδιαίως) 4η: Χωνεμένο υπόλειμμα Συχνότητα 4-6 μήνες Μετρώμενα μεγέθη Ξηρά ουσία (%), Οργανική Ξηρά ουσία (%), ph, άζωτο (%), φώσφορο (%), κάλιο (%),Βαρέα μέταλλα (%), Escherichia coli, enterococcaceae, σαλμονέλα Πίνακας 9.6: Χαρακτηριστικά δειγματοληψίας ανά φάση παραγωγικής διαδικασία Εκροές στερεών αποβλήτων Αστικά απορρίμματα (ΕΚΑ , , , , , ) αναμένονται να παράγονται από το προσωπικό και συλλέγονται από αρμόδια εταιρία διαχείρισης (δημόσια ή ιδιωτική) και θα μεταφέρονται στον πλησιέστερο ΧΥΤΑ. Οι ποσότητες εκτιμάται ότι θα είναι 1,25 t/ετησίως, λαμβάνοντας υπόψη ότι στην μονάδα οι εργαζόμενοι θα απασχολούνται, για 365 ημέρες τον χρόνο και 8 εργάσιμες ώρες. Τι στερεό παραγόμενο χωνεμένο υπόλειμμα ανέρχεται σε περίπου τόνους ετησίως. Το μέρος στερεού χωνεμένου υπολείμματος αυτό θα ενσακίζεται και θα προορίζεται για εμπορική χρήση σε εξειδικευμένο συνεργάτη σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία Εκπομπές ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου στον αέρα από τη λειτουργία του έργου Σκόνη δεν αναμένεται κατά την τροφοδοσία των πρώτων υλών στην μονάδα. Τα απαέρια της διεργασίας είναι κάτω από τα αποδεκτά όρια μέσω της εγκατάστασης συστημάτων φίλτρανσης. Οι χωνευτές είναι σχεδιασμένοι ώστε να είναι αεροστεγείς και εξοπλισμένοι με βαλβίδα ανακούφισης πίεσης, η οποία λειτουργεί σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Συνεπώς δεν αναμένονται εκπομπές στους χωνευτές. Το υπόστρωμα της Αναερόβιας χώνευσης (υπολείμματα) αποθηκεύεται σε μια κλειστή δεξαμενή αποθήκευσης με κάλυμμα πολυαιθυλενίου για οροφή και ανοίγματα αερισμού (lagoon). Τα υπολείμματα απορρίπτονται για γεωργική χρήση μέσω ενός σταθμού απόρριψης από την δεξαμενή αποθήκευσης (lagoon) με αποδεκτό τρόπο, με βυτιοφόρα κλειστού τύπου. Το βιοαέριο που παράγεται από την Αναερόβια Χώνευση θα καίγεται στην μηχανή εσωτερικής καύσης ισχύος 1000kw, ενώ η εκπομπή των απαερίων είναι συμβατά με τα επιτρεπτά όρια εκπομπής. Οι αναμενόμενες ποσότητες εκπομπής ρύπων παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα

129 Ρύπος Ποσότητα (g/kwh) CO 2 ~ 0 SO NOx PM VOC ~ 0 Πίνακας 9.7: Αέριες εκπομπές από τη καύση βιοαερίου. Πηγή: Οι οριακές τιμές ποιότητας της ατμόσφαιρας καθορίζονται από τις διατάξεις της Κ.Υ.Α με Α.Η.Π 14122/549/Ε.103 (ΦΕΚ 488/Β/ ), «Μέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2008/50/ΕΚ (για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη) του Ε.Κ και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 21 ης Μαΐου 2008». Ο καθορισμός των απαιτήσεων για την εκτίμηση των συγκεντρώσεων Διοξειδίου του Θείου, Διοξειδίου του Αζώτου και Οξειδίων του Αζώτου, Σωματιδίων (ΑΣ 10 και ΑΣ 2,5 ), Μόλυβδου, Βενζολίου και Μονοξειδίου του Άνθρακα στον ατμοσφαιρικό αέρα εντός ζώνης ή οικισμού, αναφέρονται παρακάτω οι ανώτερες και οι κατώτερες οριακές εκτίμησης. Ανώτερο όριο εκτίμησης Κατώτερο όριο εκτίμησης Διοξείδιο του Θείου Προστασία της υγείας 60% της εικοσιτετράωρης οριακής τιμής (75 μg/m 3, δεν πρέπει να υπερβαίνεται περισσότερο από 3 φορές σε ένα ημερολογιακό έτος 40% της εικοσιτετράωρης οριακής τιμής (50 μg/m 3, δεν πρέπει να υπερβαίνεται περισσότερο από 3 φορές σε ένα ημερολογιακό έτος Προστασία της βλάστησης 60% του χειμερινού κρίσιμου επιπέδου (12 μg/m 3 ) 40% του χειμερινού κρίσιμου επιπέδου (8 μg/m 3 ) Ανώτερο όριο εκτίμησης Κατώτερο όριο εκτίμησης Διοξείδιο του Αζώτου & Οξείδια του Αζώτου Ωριαία οριακή τιμή για την προστασία της υγείας του ανθρώπου (ΝΟ 2 ) 70% της οριακής τιμής (140 μg/m 3, δεν πρέπει να υπερβαίνεται περισσότερο από 18 φορές σε ένα ημερολογιακό έτος) 50% της οριακής τιμής (100 μg/m 3, δεν πρέπει να υπερβαίνεται περισσότερο από 3 φορές σε ένα ημερολογιακό έτος Ετήσια οριακή τιμή για την προστασία της υγείας του ανθρώπου (ΝΟ 2 ) 80% της οριακής τιμής (32 μg/m 3 ) 65% της οριακής τιμής (26 μg/m 3 ) Ετήσια κρίσιμο επίπεδο για την προστασία της βλάστησης και των φυσικών οικοσυστημάτων (ΝΟ χ ) 80% του κρίσιμου επιπέδου (24 μg/m 3 ) 65% του κρίσιμου επιπέδου (19,5 μg/m 3 ) Ανώτερο όριο εκτίμησης Κατώτερο όριο εκτίμησης Μέσος όρος 24 ωρών ΑΣ 10 Σωματίδια (ΑΣ 10 /ΑΣ 2,5 ) 70% της οριακής τιμής (35 μg/m 3, δεν πρέπει να υπερβαίνεται περισσότερο από 35 φορές σε ένα ημερολογιακό έτος) 50% της οριακής τιμής (25 μg/m 3, δεν πρέπει να υπερβαίνεται περισσότερο από 35 φορές σε ένα ημερολογιακό έτος Μέσος ετήσιος όρος ΑΣ 10 70% της οριακής τιμής (28 μg/m 3 ) 50% της οριακής τιμής (20 μg/m 3 ) Μέσος ετήσιος όρος ΑΣ 2,5 (1) 70% της οριακής τιμής (17 μg/m 3 ) 50% της οριακής τιμής (12 μg/m 3 ) (1) Το ανώτερο όριο εκτίμησης και το κατώτερο όριο εκτίμησης για τα ΑΣ2,5 δεν ισχύουν για τις μετρήσεις για την εκτίμηση της συμμόρφωσης προς το στόχο της έκθεσης σε σωματίδια ΑΣ 2,5 που αποσκοπεί στην προστασία της ανθρώπινης υγείας. 129

130 Μόλυβδος Ετήσιος μέσος όρος Ανώτερο όριο εκτίμησης 70% της οριακής τιμής (0,35 μg/m 3 ) Κατώτερο όριο εκτίμησης 50% της οριακής τιμής (0,25 μg/m 3 ) Βενζόλιο Ετήσιος μέσος όρος Ανώτερο όριο εκτίμησης 70% της οριακής τιμής (3,5 μg/m 3 ) Κατώτερο όριο εκτίμησης 40% της οριακής τιμής (2 μg/m 3 ) Μονοξείδιο του Άνθρακα Μέσος όρος 8 ωρών Ανώτερο όριο εκτίμησης 70% της οριακής τιμής (7 μg/m 3 ) Κατώτερο όριο εκτίμησης 50% της οριακής τιμής (5 μg/m 3 ) Επίσης οι οριακές τιμές ποιότητας της ατμόσφαιρας καθορίζονται και από τις διατάξεις της Κ.Υ.Α με Α.Η.Π 22306/1075/Ε103/07 (ΦΕΚ 920/Β/ ) με την οποία καθορίζονται τιμέςστόχοι και όρια εκτίμησης των συγκεντρώσεων του αρσενικού, του καδμίου, του υδραργύρου, του νικελίου και των πολυκυκλικών αρωματικών υδρογοναθράκων στον ατμοσφαιρικό αέρα, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2004/107/ΕΚ «Σχετικά με το αρσενικό, το κάδμιο, τον υδράργυρο, το νικέλιο και τους πολυκυκλικούς υδρογονάνθρακες στον ατμοσφαιρικό αέρα» του Συμβουλίου της 15 ης Δεκεμβρίου 2004 των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων» 1. Τιμές στόχου για το αρσενικό, το κάδμιο, το νικέλιο και το βενζο(a)πυρένιο. Ρύπος Τιμή στόχος( 1 ) Αρσενικό 6 ng/m 3 Κάδμιο 5 ng/m 3 Νικέλιο 20 ng/m 3 Βενζο(a)πυρένιο 1 ng/m 3 ( 1 ) Για τη συνολική περιεκτικότητα στο κλάσμα των ΑΣ10 ως μέση τιμή ενός ημερολογιακού έτους 2. Προσδιορισμός των απαιτήσεων για την εκτίμηση των συγκεντρώσεων αρσενικού, καδμίου, νικελίου και βενζο(a)πυρενίου στον ατμοσφαιρικό αέρα εντός ζώνης ή οικισμού. Ανώτατα και κατώτατα όρια εκτίμησης, ισχύουν τα ακόλουθα ανώτατα και κατώτατα όρια εκτίμησης: Ανώτατο όριο εκτίμησης ως ποσοστό της τιμής στόχου Κατώτατο όριο εκτίμησης ως ποσοστό της τιμής στόχου Αρσενικό Κάδμιο Νικέλιο BaP 60% (3,6 ng/m 3 ) 40% (2,4 ng/m 3 ) 60% (3 ng/m 3 ) 40% (2 ng/m 3 ) 70% (14 ng/m 3 ) 50% (10 ng/m 3 ) 60% (0,6 ng/m 3 ) 40% (0,4 ng/m 3 ) Οι οριακές εκπομπές καπνού και σωματιδιακής ύλης καθορίζονται στο Π.Δ 1180/81. Συγκεκριμένα: 1. Η τιμή για τον καπνό-δείκτη αιθάλης καθορίζεται στον 1 βαθμό της κλίμακας Riengelmann. Η οριακή τιμή καθώς και οι επιτρεπόμενες υπερβάσεις καθορίζονται στο άρθρο 2 του Π.Δ 1180/81 (ΦΕΚ293/Α). Για τις σημειακές εκπομπές στερεών εν αιωρήσει (σκόνες) από εργοτάξια και εγκαταστάσεις του έργου ισχύει το καθοριζόμενο από το άρθρο 2 παραγ. δ του Π.Δ. 1180/81 (ΦΕΚ 293/Α/ ) όριο των 100mg/m 3 ή από τις εκάστοτε εν ισχύ σχετικές διατάξεις. 130

131 Η χρησιμοποιούμενη ΜΕΚ διαθέτει ειδικό σύστημα καύσης εισερχόμενου καυσίμου μειώνοντας τις εκπομπές στα επιτρεπτά όρια. Συγκεκριμένα, και βάση τεχνικών προδιαγραφών του κινητήρα οι εκπομπές NOx φτάνουν το μέγιστο τα 500mg/mn 3 NC. Συγκεκριμένα ο κινητήρας διαθέτει σύστημα anti-knock (αντικροτικό σύστημα) με αισθητήρες για την παρακολούθηση κάθε κυλίνδρου, επιτρέποντας την λειτουργία του κινητήρα με την καλύτερη δυνατή απόδοση στο υψηλότερο επίπεδο απόδοσης, διατηρώντας παράλληλα τα όρια εκπομπών. Επίσης η μέση θερμοκρασία κάθε κυλίνδρου μετράται και ρυθμίζεται για την περαιτέρω ρύθμιση και έλεγχο των εκπομπών. Το Προτεινόμενο έργο δεν αναμένεται να επηρεάσει την ποιότητα της Ατμόσφαιρας της περιοχής, αντιθέτως αναμένεται να επιδράσει θετικά στη μείωση των ρύπων της ΔΕΗ. Η λειτουργία της μονάδας αυτής θα υποκαταστήσει τα συμβατικά καύσιμα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και την κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Με αυτό τον τρόπο θα συντελέσει στη μείωση των ρύπων της ΔΕΗ για την παραγωγή ενέργειας και ταυτόχρονα θα συμβάλει στον περιορισμό του φαινομένου του θερμοκηπίου, τη βελτίωση του παγκόσμιου κλίματος, μειώνοντας παράλληλα την κατανάλωση των συμβατικών καυσίμων. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Δ.Ε.Η. Α.Ε, οι εκπομπές αέριων ρύπων από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για όλο το συνδεδεμένο ηπειρωτικό δίκτυο της χώρας σε g/kwh μέχρι το 2006 παρουσιάζονται στον Πίνακα 9.8. CO 2 SO 2 CO NOx H/C Σωματίδια ,1 0,18 1,2 0,05 0,8 Πίνακας 9.8: Εκπομπές Αέριων Ρύπων σταθμών της ΔΕΗ (g/kwh). Λαμβάνοντας υπόψη ότι η υπό μελέτη μονάδα θα παράγει περίπου kwh το έτος, η αποφυγή εκπομπών ρύπων από τις μονάδες της ΔΕΗ θα ανέρχονται περίπου σε: CO 2 SO 2 CO NOx H/C Σωματίδια ,59 1,425 9,504 0,396 6,336 Πίνακας 9.9: Αποφυγή εκπομπών αέριων ρύπων σταθμών της ΔΕΗ (ton/έτος)*. * στους υπολογισμούς έχει ληφθεί υπόψη η παραγωγή αέριων ρύπων από την λειτουργία της μονάδας. Οσμές δεν αναμένονται να προκληθούν κατά την διάρκεια της λειτουργίας της μονάδας, εκτός από τις περιπτώσεις τροφοδοσίας της δεξαμενής υπολειμμάτων ζύμωσης, όπου στην περίπτωση αυτή οι οσμές διοχετεύονται στην ατμόσφαιρα λόγω της υποκατάστασης του παγιδευμένου αέρα στο εσωτερικό των δεξαμενών από τις ποσότητες των υπολειμμάτων. Οι ποσότητες αυτές είναι πολύ μικρές (περίπου 1.2 m 3 για χρονικό διάστημα 5 λεπτών) και λαμβάνοντας υπόψη το ύψος εκπομπής και της διαφυγής τους μέσω ανοιγμάτων στην οροφή των δεξαμενών, δεν αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά την ποιότητα της ατμόσφαιρας ή τις συνθήκες διαβίωσης των περιοίκων. Τέλος σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης εκπομπές στην ατμόσφαιρα θα προκύψουν από την καύση του βιοαερίου στον ένα πυρσό ο οποίος όμως είναι σχεδιασμένος για ασφαλή και άοσμη καύση Εκπομπές θορύβου και δονήσεων από τη λειτουργία του έργου Τα ανώτατα επιτρεπόμενα όρια θορύβου ορίζονται από Π.Δ. 1180/81, ΦΕΚ 293Α/ «περί ρύθμισης θεμάτων αναγόμενων εις τα της ιδρύσεως και λειτουργίας βιομηχανιών, βιοτεχνιών, πάσης φύσεως μηχανολογικών εγκαταστάσεων και αποθηκών και της εκ τούτων διασφαλίσεως περιβάλλοντος εν γένει». Το εν λόγω Π.Δ. προβλέπει σε περιοχή χωριού ως μέγιστη επιτρεπόμενη στάθμη θορύβου την ημέρα τα 50 db(a) και τη νύχτα τα 45dB(A). 131

132 Τα επίπεδα ηχητικής πίεσης για τη μηχανή στο 1m απόσταση είναι 97 db(a) και το επίπεδο ηχητικής πίεσης των απαερίων στο 1m απόσταση και 30 ο κλίση είναι 115 db(a). Γι αυτό το λόγο, οι μηχανές εσωτερικής καύσης τοποθετούνται εντός θαλάμου με ειδική προστασία έναντι του θορύβου. Τα συστήματα αερισμού των μηχανών εσωτερικής καύσης είναι εξοπλισμένα με διατάξεις απορρόφησης του θορύβου. Όλες οι μονάδες θα είναι εξοπλισμένες με κατάλληλες διατάξεις απορρόφησης των δονήσεων και του θορύβου. Όλος ο υπόλοιπος εξοπλισμός που μπορεί να παράγει θόρυβο τοποθετείται εντός του κτιρίου εγκαταστάσεων έτσι ώστε να μην διαχέεται ο θόρυβος στη γύρω περιοχή. Οι αναδευτήρες που μπορούν να παράγουν υψηλά επίπεδα θορύβου θα είναι τοποθετημένα υποβρυχίως Κυκλοφορία οχημάτων Η αποτελεσματική ημερήσια δόση της μονάδας ανέρχεται σε 109,5 τόνου / ημέρα. Οι πρώτες ύλες αυτές θα μεταφέρονται στη μονάδα με φορτηγά και βυτία. Με μέσο όγκο φορτίου 20/όχημα στη μονάδα θα πρέπει να εισέρχονται περίπου 5 με 6 οχήματα (3 φορτηγά και 3 βυτία) ανά ημέρα. Η κυκλοφορία των οχημάτων αυτών θα γίνεται κατά το δυνατό μέσω του οδικού δικτύου της περιοχής (Ιεράπετρας Μεσελέρους), δημιουργώντας ελάχιστη επιβάρυνση στον κυκλοφοριακό φόρτο της πόλης. Η ποσότητά του χωνεμένου υπολείμματος είναι 73,9 m 3 / ημέρα. Τα προϊόντα αυτά θα απομακρύνονται με βυτία (3 οχήματα) μέσω του οδικού δικτύου της περιοχής (Ιεράπετρας Μεσελέρους). Κατά την διάρκεια της ελαιοκομικής περιόδου καθημερινά για τους μήνες Νοέμβριο έως Φεβρουάριο θα απαιτηθεί επιπλέον κίνηση 1 βυτιοφόρων για την αποθήκευση του παραγόμενου κατσίγαρου από τα ελαιοτριβεία που συνεργάζονται με την μονάδα η όποια θα πραγματοποιείται μέσω του επαρχιακού δικτύου της περιοχής Εκπομπές ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας Κατά τη φάση λειτουργίας του έργου δεν προβλέπονται εκπομπές ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας εκτός από το διαμέρισμα του μετασχηματιστή μέσης τάσης στο οποίο τηρούνται τα προβλεπόμενα στο ΦΕΚ 512/ Παύση λειτουργίας αποκατάσταση Εκτίμηση χρόνου ή συνθηκών παύσης λειτουργίας. Το έργο αναμένεται να έχει χρονική διάρκεια ζωής τουλάχιστον 20 έτους διάρκειας. Οι κατασκευές από σκυρόδεμα τηρούν αυτές τις προδιαγραφές (με μια συντήρηση τουλάχιστον στην 10 ετίας) ενώ ο μηχανολογικός εξοπλισμός θα συντηρείται και θα αλλάζεται βάση οδηγιών του εκάστοτε κατασκευαστή. Πέραν των ανωτέρω η σύμβαση πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας που υπογράφεται με τον διαχειριστή έχει επίσης 20 έτη διάρκεια. Καθαίρεση μόνιμων κατασκευών, απομάκρυνση εξοπλισμού και υλικών και τρόποι διάθεσής τους (διαδικασίες, χρονοδιάγραμμα). Στην περίπτωση της διακοπής της λειτουργίας της μονάδας θα πρέπει να ληφθεί πρόνοια από τον ανάδοχο του έργου για τις εργασίες αποκατάστασης της περιοχής στην αρχική της κατάσταση. Οι βασικές εργασίες περιλαμβάνουν: Εργασίες αποξήλωσης του εξοπλισμού (δεξαμενών, μονάδων παραγωγής ενέργειας, ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός, ηλεκτρικό δίκτυο, μετασχηματιστές, κ.τλ). Εργασίες κατεδάφισης των εγκαταστάσεων. Εργασίες αποκατάστασης του χώρου. Οι επιπτώσεις από τις εργασίες αυτές περιλαμβάνουν: Επιπτώσεις από την απομάκρυνση των υλικών που θα είναι αποθηκευμένα στις δεξαμενές και χώρους αποθήκευσης, στον χωνευτή, στο δίκτυο σωληνώσεων. Επιπτώσεις από τα απόβλητα των εργασιών καθαρισμού των εγκαταστάσεων. Επιπτώσεις από τα απόβλητα των εργασιών αποξήλωσης. 132

133 Η φύση του έργου είναι τέτοια ώστε ο ανάδοχος αν θα εφαρμόσει ένα διαχειριστικό πρόγραμμα παρόμοιο με αυτό που θα εφαρμόσει κατά το στάδιο της κατασκευής και λειτουργίας της μονάδας, οι επιπτώσεις κατά το στάδιο αυτό θα είναι μικρές. Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δοθεί στα θέματα ασφάλειας και υγείας του προσωπικού για να προληφθούν ατυχήματα εξαιτίας εκρήξεων ή πυρκαγιάς ή τραυματισμών. Αποκατάσταση εδάφους Η αποκατάσταση του εδάφους δεν αναμένεται να δημιουργήσει όποια προβλήματα καθώς το έδαφος δεν έχει αλλαχθεί ή αλλοιωθεί. Είναι πιθανή η χρήση μηχανημάτων για το γέμισμα τυχόν τρυπών λόγω θεμελίωσης. Έκτακτες συνθήκες και κίνδυνοι για το περιβάλλον Η μονάδα βιοαερίου είναι σχεδιασμένη κατά τέτοιο τρόπο ώστε να διαθέτει αισθητήρες σε όλα τα σημεία που θεωρούνται κρίσιμα. Έτσι η μονάδα διαθέτει αισθητήρες ελέγχου στάθμης υποστρώματος στις δεξαμενές, αισθητήρες αφρού εντός των χωνευτών, αισθητήρες στάθμης βιοαερίου εντός των οροφών, μετρητές βιοαερίου και υποστρώματος, αισθητήρες πίεσης και θερμοκρασίας σε όλες τις αντλίες για την αποφυγή δυσλειτουργιών. Πιθανή ενεργοποίηση των αισθητήρων οδηγεί στην παραγωγή σήματος προειδοποίησης στο σύστημα ελέγχου. Σε έκτακτες συνθήκες ισχύουν τα ακόλουθα: Παύση λειτουργίας ΜΕΚ: έναρξη λειτουργίας πυρσού έκτακτης ανάγκης, έτσι δεν υπάρχει διαρροή βιοαερίου. Παύση λειτουργίας συστήματος ΜΕΚ και πυρσού: παύση λειτουργίας συστήματος τροφοδοσίας για την παύση παραγωγής βιοαερίου. Αύξηση πίεσης εντός των χωνευτών: άνοιγμα βαλβίδας ασφαλείας και διοχέτευση βιοαερίου στην ατμόσφαιρα για αποφυγή εκτίναξης οροφών. Μείωση πίεσης εντός των χωνευτών: άνοιγμα της βαλβίδας ασφαλείας και αναρροφή αέρα Εναλλακτικές Λύσεις Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις που εξετάσθηκαν, ως προς την θέση, το μέγεθος και την κλίμακα, το σχεδιασμό, την τεχνολογία, την παραγωγική διαδικασία καθώς και την διαδικασία κατασκευής του έργου ή της δραστηριότητας. Επίσης περιλαμβάνεται και η μηδενική λύση (μη-υλοποίηση προτεινόμενου έργου/ δραστηριότητας), με αναφορά στις συνέπειες που θα έχει στο επηρεαζόμενο έργο ή και δραστηριότητα, καθώς και σε άλλα στοιχεία του ανθρωπογενούς και φυσικού περιβάλλοντος Επιλογή χωροθέτησης Λόγω της ιδιαιτερότητας της εγκατάστασης και της ύπαρξης ΓΠΣ στην περιοχή δεν ήταν δυνατό να υπάρξουν βιώσιμες λύσεις πέραν γηπέδων σε άμεση εγγύτητα με το προτεινόμενο λόγω της έγκρισης χρήσης γης. Το αγροτεμάχιο επιλέχθηκε καθώς βρίσκεται: Βρίσκεται πλησίον του δικτύου σύνδεσης. Βρίσκεται παραπλεύρως αγροτικής οδού. Έχει την απαιτούμενη έκταση και σχήμα. Είναι άρτιο και οικοδομήσιμο. Δεν βρίσκεται κοντά σε αρχαιολογικούς χώρους. Δεν είναι δασικό. Βρίσκεται παραπλεύρως από το πυρηνελαιουργείο και το πρώην ΧΥΤΑ Ιεράπετρας. 133

134 Οι εναλλακτικές λύσεις που εξετάστηκαν απορρίφθηκαν κυρίως λόγω της έλλειψης υποδομών και των έργων οδοποιίας που απαιτούνταν. Το αγροτεμάχιο επιλέχθηκε λόγω της εγγύτητας του με το δίκτυο και της μη απαίτησης κατασκευής συνοδών έργων καθώς υπάρχουν όλες οι απαραίτητες υποδομές. Αποτέλεσμα αυτού είναι να αποτελεί την βέλτιστη οικονομοτεχνική λύση ενώ οι αρνητικές επιπτώσεις του στο ανθρωπογενές και στο φυσικό περιβάλλον είναι μηδαμινές σε αντίθεση με τις θετικές οι οποίες είναι σημαντικές Τάσεις εξέλιξης του περιβάλλοντος Μηδενική λύση Από οικοσυστημικής άποψης η Μηδενική Λύση δεν έχει να διαφυλάξει πολλά πράγματα στην περίπτωση της περιοχής εγκατάστασης. Η χλωρίδα στις θέσεις εγκατάστασης κρίνεται φτωχή, η επανεγκατάσταση της θεωρείται αδύνατη, ενώ δε μπορεί να επιχειρηθεί αναδάσωση στην εν λόγω περιοχή. Εξ άλλου, η εξέλιξη της βλάστησης εξαρτάται κυρίως από το κλίμα, το έδαφος, την υδρολογία και το ανάγλυφο κάθε περιοχής και ακολουθεί συγκεκριμένη διαδοχή φυτοκοινωνιών για να καταλήξει στη φυτοκοινωνική ένωση κλίμαξ. Δηλαδή, οι πρωτοεμφανιζόμενες σε γυμνές εκτάσεις φυτοκοινωνίες αποτελούνται από πρόσκοπα είδη. Με το πέρασμα του χρόνου και με την προοδευτική διαδοχή των φυτοκοινωνιών εγκαθίσταται η τελική φυτοκοινωνία, που αποτελεί τη φυτοκοινωνική ένωση κλίμαξ. Κάθε βήμα εξέλιξης της βλάστησης που διακρίνεται σαφώς ονομάζεται στάδιο εξέλιξης και χαρακτηρίζεται από τυπικές φυτοκοινωνίες. Πόες, θάμνοι, δένδρα και συνωδά είδη. Σε περίπτωση διατάραξης της διαδοχής (π.χ. πλημμύρες, ξηρασία, πυρκαγιά, αλλαγή χρήσης γης), η εξέλιξη της βλάστησης είναι παλινδρομική και η διαδοχή οπισθοδρομική. Ακριβώς αυτή είναι η κατάσταση της περιοχής μελέτης. Οι πιέσεις από την υπερβόσκηση, παλαιότερα από τη μη ορθολογική υλοτομία και πιθανόν διαδοχικές δασικές πυρκαγιές, οδήγησαν σε παλινδρόμηση και οπισθοδρόμηση της διαδοχής. Η κατάσταση θα ήταν αναστρέψιμη υπό δύο προϋποθέσεις: Την παύση πίεσης των αιτίων που οδήγησαν στη διατάραξη. Τη διατήρηση του εδαφικού υποστρώματος. Δυστυχώς, όμως, όταν αρχίσει η διαδικασία της ερημοποίησης, η οποία επιταχύνεται από τις κλίσεις των πρανών, την έκθεση στα καιρικά φαινόμενα, τυχόν επαναλαμβανόμενες πυρκαγιές και άλλα αίτια, η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη. Επί της ουσίας, η τάση εξέλιξης του περιβάλλοντος τείνει προς την υποβάθμιση και καθορίζεται από την ένταση της ερημοποίησης. Η πορεία της ερημοποίησης θα συνεχιστεί και αν συνεχιστεί και η υπερβόσκηση, θα επιταχυνθεί. Όσον αφορά την πανίδα, η χερσαία πανίδα της περιοχής δεν θεωρείται σημαντική και σίγουρα δε θα προτιμά για φωλεασμό τη γυμνή από βλάστηση και τόσο εκτεθειμένη στα καιρικά φαινόμενα περιοχή της θέσης, όπου προτείνεται να εγκατασταθεί η εν λόγω μονάδα Ενεργειακή αξιοποίηση αποβλήτων με τεχνολογία αεριοποίησης πλάσματος Γενικά Ως μια εναλλακτική τεχνολογία σε σχέση με την προτεινόμενη της αναερόβιας χώνευσης των οργανικών αποβλήτων μπορεί να χρησιμοποιηθεί η τεχνολογία της αεριοποίησης πλάσματος (Μουντούρης κ.ά). Η αεριοποίηση πλάσματος αποτελεί μια προηγμένη τεχνολογικά και περιβαλλοντικά φιλική διεργασία επεξεργασίας και αξιοποίησης αποβλήτων μέσω της μετατροπής τους σε εμπορεύσιμα προϊόντα, με σημαντικότερο την ηλεκτρική ενέργεια. Η αεριοποίηση πλάσματος είναι μια θερμική μέθοδος που χρησιμοποιεί εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες, για την αποσύνθεση του τροφοδοτούμενου αποβλήτου. Το προϊόν της διεργασίας είναι ένα καύσιμο αέριο σύνθεσης, αποτελούμενο κυρίως από υδρογόνο και μονοξείδιο του άνθρακα, και ένα αδρανές υαλώδες υλικό. Επιπροσθέτως, η διεργασία ικανοποιεί τα περιβαλλοντικά όρια για τις αέριες εκπομπές και για τις τιμές εκχυλισιμότητας βαρέων μετάλλων. 134

135 Όσον αφορά στην ενεργειακή συμπεριφορά της διεργασίας, η ανάκτηση ενέργειας που επιτυγχάνεται καλύπτει τις ενεργειακές απαιτήσεις της διεργασίας, και ταυτόχρονα παράγει ένα ποσό ηλεκτρικής ενέργειας διαθέσιμο προς πώληση. Μια μονάδα επεξεργασίας αποβλήτων βασιζόμενη στην τεχνολογία πλάσματος αποτελείται από τρία (3) βασικά τμήματα: Αεριοποιητής πλάσματος, όπου λαμβάνει χώρα μετατροπή του οργανικού κλάσματος των αποβλήτων σε αέριο σύνθεσης ενώ το ανόργανο κλάσμα των αποβλήτων μετατρέπεται, λόγω των πολύ υψηλών θερμοκρασιών, σε ένα υαλώδες υλικό. Το παραγόμενο αέριο σύνθεσης χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας ενώ το υαλώδες υλικό είναι αδρανές και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρόσθετο υλικό κατασκευών ή ως αποξεστικό υλικό σε εργασίες αμμοβολής. Σύστημα καθαρισμού του πρωτογενούς παραγόμενου αερίου σύνθεσης, και Σύστημα ανάκτησης ενέργειας. Το διάγραμμα ροής της διεργασίας πλάσματος παρατίθεται στο παρακάτω σχήμα (Εικόνα 10.1). Εικόνα 10.1: Διάγραμμα ροής διεργασίας πλάσματος. Προεπεξεργασία Τα στάδιο της προεπεξεργασίας δεν είναι απαραίτητο για τους περισσότερους τύπους αποβλήτων. Η προεπεξεργασία απαιτείται κυρίως για υλικά με πολύ μεγάλες διαστάσεις ή για υλικά με πολύ υψηλό ποσοστό υγρασίας. Στην τελευταία περίπτωση δεν απαιτείται ξήρανση μέχρι υψηλού ποσοστού, αφού ένα ποσοστό υγρασίας είναι απαραίτητο για την παραγωγή του αερίου σύνθεσης με υψηλή θερμογόνο δύναμη. Στη συνέχεια τα απόβλητα τροφοδοτούνται στον πρωτεύοντα θάλαμο αεριοποίησης κάμινο πλάσματος. Αεριοποίηση πλάσματος Το κεντρικό στάδιο της διεργασίας αποτελείται από τον πρωτεύοντα και δευτερεύοντα αεριοποιητή πλάσματος. Ο πρωτεύων αεριοποιητής πλάσματος είναι στην ουσία μια κάμινος πλάσματος στο εσωτερικό της οποίας διοχετεύεται ηλεκτρική ενέργεια μέσω δύο ηλεκτροδίων γραφίτη που έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία συνθηκών υψηλής θερμοκρασίας που προκαλούν την αεριοποίηση του οργανικού κλάσματος των αποβλήτων. Το ανόργανο κλάσμα των αποβλήτων, υπό την επίδραση των πολύ υψηλών θερμοκρασιών στον πυθμένα της καμίνου (> 5000 C), τήκεται και εξέρχεται από την κάμινο υπό τη μορφή υαλοποιημένου υλικού ή τηγμένου καθαρού μετάλλου, ανάλογα με τις συγκεντρώσεις των ανόργανων συστατικών. 135

136 Το οργανικό κλάσμα των αποβλήτων μετά την έξοδο του από τον πρωτεύοντα αεριοποιητή υφίσταται ένα δεύτερο στάδιο αεριοποίησης, ώστε να εξασφαλιστεί η τέλεια αεριοποίηση των συστατικών του και η μετατροπή τους σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ποσοστό υδρογόνου και μονοξειδίου του άνθρακα (αέριο σύνθεσης). Το δεύτερο αυτό στάδιο αεριοποίησης πραγματοποιείται στο εσωτερικό ενός πυρσού πλάσματος. Καθαρισμός αερίου σύνθεσης Για την αποφυγή περιβαλλοντικών προβλημάτων αλλά και προβλημάτων που ενδέχεται να εμφανιστούν στο σύστημα ανάκτησης ενέργειας (π.χ. υψηλές συγκεντρώσεις όξινων αερίων), το πρωτογενές αέριο σύνθεσης διέρχεται από ένα στάδιο καθαρισμού το οποίο περιλαμβάνει επιμέρους διατάξεις για μείωση της θερμοκρασίας, απομάκρυνση της υγρασίας, των αιωρούμενων σωματιδίων, των ενώσεων θείου, και χλωρίου και των βαρέων μετάλλων. Ενεργειακή αξιοποίηση Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας Το καθαρό πλέον αέριο σύνθεσης οδηγείται στο τελικό στάδιο της ενεργειακής αξιοποίησης του, το οποίο στην απλούστερη περίπτωση περιλαμβάνει μηχανή αερίου εσωτερικής καύσης κατάλληλη για καύση χαμηλής έως μέσης θερμογόνου δυνάμεως αέριων καυσίμων. Για μεγαλύτερες ενεργειακές αποδόσεις χρησιμοποιείται σύστημα συμπαραγωγής ενέργειας. Περιβαλλοντική συμμόρφωση - Πλεονεκτήματα Η περιβαλλοντική συμπεριφορά της διεργασίας είναι ίσως το σημαντικότερο χαρακτηριστικό της, αν λάβουμε υπόψη ότι οι προδιαγραφές που αφορούν τις αέριες εκπομπές και το στερεό υπόλειμμα έχουν γίνει ιδιαίτερα αυστηρές, όπως αυτές αναφέρονται στις τελευταίες οδηγίες και αποφάσεις τις Ευρωπαϊκής Κοινότητας (Οδηγίες 2000/76/EC και 2003/33/EC). Η διεργασία αεριοποίησης πλάσματος λόγω των πολύ υψηλών θερμοκρασιών και του αναγωγικού περιβάλλοντος (συνθήκες μερικής έλλειψης οξυγόνου) επιτυγχάνει την αποφυγή δημιουργίας διοξινών, φουρανίων και άλλων ιδιαιτέρως τοξικών ενώσεων χλωρίου στα τελικά καυσαέρια. Οι υπόλοιπες ρυπογόνες προσμίξεις στο αέριο σύνθεσης απομακρύνονται με τη βοήθεια του συστήματος καθαρισμού και το καθαρό πλέον καύσιμο αέριο οδηγείται στο σύστημα ενεργειακής αξιοποίησης. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονιστεί ότι δεν απαιτείται μεγάλων διαστάσεων σύστημα καθαρισμού λόγω της περιορισμένης ποσότητας οξυγόνου κατά την αεριοποίηση, εν αντιθέσει με τις διεργασίες συμβατικής καύσης όπου ο όγκος των παραγόμενων καυσαερίων επιβάλει την παρουσία ενός συστήματος καθαρισμού μεγάλου όγκου και υψηλού κόστους. Η τεχνολογία πλάσματος έχει σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι άλλων μεθόδων θερμικής επεξεργασίας. Αποφεύγει τον κίνδυνο παραγωγής διοξινών, φουρανίων και άλλων τοξικών στοιχείων λόγω της φύσης της διεργασίας και του συστήματος καθαρισμού των αερίων. Με τη συγκεκριμένη τεχνολογία ελαχιστοποιείται η ποσότητα του στερεού υπολείμματος προς τελική ταφή, στο οποίο εγκλωβίζονται οι ανόργανες τοξικές ουσίες όπως τα βαρέα μέταλλα, και το οποίο χαρακτηρίζεται ως αδρανές λόγω των πολύ χαμηλών επιπέδων εκχυλισιμότητας τοξικών ουσιών. Επιπροσθέτως, η τεχνολογία πλάσματος μετατρέπει τα απόβλητα σε χρήσιμα προϊόντα, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε για παραγωγή ενέργειας (αέριο σύνθεσης) ή ως υλικά κατασκευών (υαλώδες υλικό, μέταλλα). Τέλος, αποτελεί μια ολοκληρωμένη και περιβαλλοντικά φιλική τεχνολογία ενεργειακής αξιοποίησης αστικών απορριμμάτων και άλλων επικίνδυνων αποβλήτων, όπως η ιλύς από μονάδες βιολογικού καθαρισμού ή τα νοσοκομειακά απόβλητα. 136

137 Μειονεκτήματα Η εφαρμογή της τεχνολογίας πλάσματος για την ολοκληρωμένη επεξεργασία και την ενεργειακή αξιοποίηση αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων και των αστικών απορριμμάτων, έχει ξεκινήσει μόλις την τελευταία δεκαετία, αν και κάποιες μονάδες λειτουργούν στην Ιαπωνία σε εμπορική κλίμακα, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η κατασκευή μονάδων πλάσματος για την επεξεργασία αστικών απορριμμάτων στις ΗΠΑ και στον Καναδά. Το γεγονός αυτό αποτελεί το κυριότερο μειονέκτημα της μεθόδου, καθώς η εμπορική λειτουργία της σε πραγματικές συνθήκες αγοράς δεν έχει ακόμα αποδειχθεί. Επιπροσθέτως, το κόστος ανάπτυξης και υλοποίησης ενός τέτοιου εγχειρήματος είναι πολύ υψηλότερο σε σύγκριση με την προτεινόμενη μέθοδο, λόγω του υψηλού κόστους κατασκευής, αλλά και των λειτουργικών δαπανών Εναλλακτικές μέθοδοι κομποστοποίησης Διάφορες τεχνολογίες έχουν αναπτυχθεί για τη διεργασία της κομποστοποίησης όπως αναδευόμενα σειράδια, στατικά σειράδια, κατακόρυφοι και οριζόντιοι αντιδραστήρες καθώς και περιστρεφόμενα τύμπανα. Τα συστήματα αυτά περιγράφονται παρακάτω: Αναδευόμενα σειράδια Τα σειράδια ορίζονται σαν σωστά διαμορφωμένοι επιμήκεις σωροί, σε σχήμα θημωνιάς, σε τομή, και μήκους συνήθως από 100m και άνω (Εικόνα 10.2). Ο έλεγχος της διεργασίας γίνεται συνήθως μέσω της διαμόρφωσης του σειραδίου, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί και πεπιεσμένος αερισμός. Οι διαστάσεις της διατομής ποικίλουν με την τροφοδοσία και τα μηχανήματα διαμόρφωσης, αλλά τα περισσότερα σειράδια έχουν ύψος 1,5 3m και πλάτος 3 6m. Μεμονωμένα σειράδια μπορούν να διαμορφωθούν σε χρόνο από μερικές ημέρες έως εβδομάδες, αλλά συνήθως το καθένα αντιμετωπίζεται σαν ξεχωριστή παρτίδα. Τα σειράδια μπορούν να διαμορφωθούν με φορτωτή, με ανατρεπόμενο φορτηγό ή με ταινιόδρομο. Υπάρχουν διάφορα μηχανήματα ανάδευσης/μορφοποίησης, αν και ένας φορτωτής μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για το σκοπό αυτό, εφόσον ο χειριστής είναι κατάλληλα εκπαιδευμένος. Τα μηχανήματα διαμόρφωσης των σειραδίων πρέπει να εκτελούν διάφορες λειτουργίες: αύξηση του πορώδους της σωρού, ανακατανομή υλικού για επιτάχυνση της διεργασίας ομογενοποίησης και διάλυση των συσσωματωμάτων για βελτίωση της συνοχής του προϊόντος. Μερικά μηχανήματα εκτελούν και λειτουργίες τεμαχισμού και διαβροχής, και μπορούν εν μέρει να αντικαταστήσουν άλλα βήματα της διεργασίας, επιταχύνοντας έτσι την αποσύνθεση. Εικόνα 10.2: Αναδευόμενο σειράδιο κομποστοποίησης. 137

138 Κατακόρυφοι αντιδραστήρες Οι αντιδραστήρες κατακόρυφης λιπασματοποίησης έχουν συνήθως ύψος 4 m και μπορεί να στεγάζονται σε σιλό ή σε άλλες μεγάλες κατασκευές. Η οργανική ύλη τροφοδοτείται στον αντιδραστήρα από την οροφή μέσω ενός μηχανισμού διανομής και πέφτει με τη βαρύτητα σε έναν μη φορτισμένο μηχανισμό στη βάση. Ο έλεγχος της διεργασίας γίνεται συνήθως με την άσκηση πίεσης μέσω αερισμού, όπου η ροή αέρα είναι αντίθετη της ροής των σωματιδίων. Το ύψος αυτών των αντιδραστήρων καθιστά δύσκολο τον έλεγχο της διεργασίας, λόγω των υψηλών ρυθμών ροής αέρα που απαιτούνται ανά μονάδα κατανομής της επιφάνειας. Ούτε η θερμοκρασία αλλά ούτε και το οξυγόνο μπορούν να διατηρηθούν σε βέλτιστα επίπεδα σε όλο τον αντιδραστήρα, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ζωνών με όχι βέλτιστη δραστηριότητα. Μερικοί οίκοι έχουν ελαχιστοποιήσει αυτές τις δυσκολίες με επιταχυνόμενη διανομή του αέρα και συστήματα συλλογής, συμπεριλαμβανομένης της αλλαγής της κατεύθυνσης ροής του αέρα από κατακόρυφη σε οριζόντια, μεταξύ εναλλασσόμενων σωλήνων εκροής και εισροής αέρα. Όπως και με τα στατικά σειράδια, μία σταθερή, πορώδης δομή είναι βασική στους κατακόρυφους αντιδραστήρες, οι οποίοι συνήθως στερούνται εσωτερικής ανάμιξης. Οι ψηλοί κατακόρυφοι αντιδραστήρες έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία στην βιομηχανία λιπασματοποίησης λάσπης, όπου ομοιόμορφες τροφοδοσίες και πορώδη βελτιωτικά ελαχιστοποιούν τις δυσκολίες ελέγχου της διεργασίας, αλλά σπανίως χρησιμοποιούνται σε ετερογενή υλικά. Εικόνα 10.3: Κατακόρυφος αντιδραστήρας κομποστοποίησης. Οριζόντιοι αντιδραστήρες Οι οριζόντιοι αντιδραστήρες αποφεύγουν τις υψηλές τιμές θερμοκρασίας, οξυγόνου και υγρασίας των κατακόρυφων αντιδραστήρων, διατηρώντας μία μικρή δίοδο ροής αέρα. Υπάρχουν σε μεγάλο εύρος μορφών, και μπορεί να είναι στατικοί ή ανακινούμενοι, με χρήση πεπιεσμένου αέρα ή/και υποπίεσης. Τα ανακινούμενα συστήματα συνήθως χρησιμοποιούν τη διεργασία ανατροπής για τη διακίνηση του υλικού μέσα στο σύστημα με συνεχές τρόπο, ενώ τα στατικά συστήματα προϋποθέτουν ένα μηχανισμό φόρτωσης και εκφόρτωσης. Τα μηχανήματα χειρισμού των υλικών μπορούν και να τα τεμαχίζουν έως ένα βαθμό, δημιουργώντας έτσι νέες επιφάνειες προς αποσύνθεση, αλλά ο υπερβολικός τεμαχισμός μπορεί να μειώσει σημαντικά το πορώδες. Τα συστήματα αερισμού τοποθετούνται συνήθως στη βάση του αντιδραστήρα και μπορεί να χρησιμοποιούν τη θερμοκρασία ή και το οξυγόνο ως μεταβλητές ελέγχου. Συστήματα με ανακίνηση και βάθη στρώσεων περίπου 2 έως 3 m, εμφανίζονται αποτελεσματικά για ετερογενή υλικά. 138

139 Εικόνα 10.4: Οριζόντιος αντιδραστήρας κομποστοποίησης Εναλλακτικές τεχνολογίες Εναλλακτικές τεχνολογίες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για αυτής της κατηγορίας τα απόβλητα δεν υπάρχουν, καθώς άλλες διαδικασίες όπως η πυρόλυση, η καύση ή η αεριοποίηση βιομάζας διαχειρίζονται κυρίως στερεά υπολείμματα αγροτικών και αγροτοβιομηχανικών εγκαταστάσεων. Παράλληλα η διαδικασία της αναερόβιας χώνευσης αποτελεί μια ολιστική διαχείριση αποβλήτων καθώς δεν δημιούργει νέα απόβλητα, πλην των εκπομπών της ΜΕΚ που είναι παρόμοιες σε όλες τις τεχνολογίες, ενώ επιστρέφει μέρος τους στον φυσικό κύκλο αντικαθιστώντας χημικά λιπάσματα. Οι εναλλακτικές τεχνολογίες ενώ παρουσιάζουν πλεονεκτήματα όπως το μειωμένο κόστος, το μικρότερο μέγεθος των εγκαταστάσεων κτλ, δεν αντιμετωπίζουν συνολικά το πρόβλημα των αγροτοβιομηχανικών αποβλήτων, δημιουργούν νέας μορφής απόβλητα και συμβάλλουν σε μικρότερο βαθμό στο περιβαλλοντικό ισοζύγιο. Μειονεκτήματα Η διεργασία της κομποστοποίησης μπορεί να γίνει είτε σε ένα επιταχυνόμενο κλειστό σύστημα, ώστε οι απαιτήσεις σε χώρο να είναι μειωμένες και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις περιορισμένες, είτε σε ένα ανοιχτό σύστημα με τη μέθοδο των στατικών ή αναδευόμενων σειραδίων. Η εφαρμογή της μεθόδου προϋποθέτει την ανάπτυξη της τεχνολογίας με πολύ μεγάλες εκτάσεις, κυρίως λόγω των αναγκών για τη διατήρηση του υλικού για χρονικό διάστημα μεταξύ 3 και 4 μηνών συνολικά έως ότου ωριμάσει και είναι έτοιμο προς τελική διάθεση. Έτσι, η εφαρμογή της συγκεκριμένης μεθόδου για την επεξεργασία των εισερχόμενων οργανικών αποβλήτων στην προτεινόμενη εγκατάσταση απαιτεί τεράστιες εκτάσεις σε σχέση με τη διαθέσιμη εντός του γηπέδου της μονάδας. Επίσης, κατά τη διεργασία της κομποστοποίησης παράγονται οσμές κατά τη βιολογική αποδόμηση, οι οποίες πρέπει να οδηγούνται σε ειδική διάταξη απόσμησης. Από την άλλη πλευρά, η κατασκευή κλειστών κτιρίων για τη στέγαση των σειραδίων κομποστοποίησης για τις ποσότητες που θα πρέπει να επεξεργάζεται η μονάδα επεξεργασίας απαιτεί υψηλό κόστος κεφαλαίου. Επιπροσθέτως, η συγκεκριμένη διεργασία απαιτεί τη συλλογή των υγρών αποβλήτων από μια ιδιαίτερα μεγάλη έκταση. Το κόστος του εξοπλισμού συλλογής στην περίπτωση αυτή είναι σημαντικό, ενώ απαιτείται η επεξεργασία των συλλεγόμενων υγρών αποβλήτων πριν τη διάθεσή τους στον τελικό αποδέκτη. Πέρα από τα ανωτέρω, το σημαντικότερο μειονέκτημα της συγκεκριμένης διεργασίας είναι η αδυναμία εξασφάλισης της διάθεσης του τελικού προϊόντος. Η μέχρι σήμερα πρακτική δείχνει ότι το συγκεκριμένο προϊόν που προκύπτει από την επεξεργασία αποβλήτων είναι περιορισμένης εμπορευσιμότητας, εκτός από την περίπτωση που παράγεται από την επεξεργασία πράσινων οργανικών υπολειμμάτων. Έτσι, δεδομένου και της κλίμακας της προτεινόμενης επένδυσης, είναι αδύνατη η εξασφάλιση διάθεσης των απαιτούμενων 139

140 ποσοτήτων σε κατάλληλη τιμή, ώστε να καθίσταται οικονομικά αποδοτικό το επενδυτικό εγχείρημα. Κατόπιν των ανωτέρω, η διεργασία της κομποστοποίησης δεν παρουσιάζει πλεονεκτήματα σε σχέση με την προτεινόμενη μέθοδο διαχείρισης και επεξεργασίας των εισερχόμενων οργανικών αποβλήτων Εναλλακτική λύση επεξεργασίας υγρού χωνεμένου υπολείμματος Για την επεξεργασία του υγρού χωνεμένου υπολείμματος προτείνεται η επεξεργασία του με την μέθοδο των Γεωχημικών Ενεργών Αργιλικών Ιζημάτων. Η βάση της μεθόδου είναι η χρήση ειδικών μειγμάτων Ενεργών Αργιλικών Ιζημάτων τα οποία είναι μοναδικά για κάθε περίπτωση και μπορούν να εφαρμοστούν σχεδόν στο σύνολο των αποβλήτων, υγρών και στερεών, επικινδύνων και μη. Το κύριο χαρακτηριστικό της καινοτόμου Γεωχημικής Μεθόδου είναι στη χρήση των φυσικών υλικών τα οποία έχουν την ικανότητα στις κατάλληλες αναλογίες να δεσμεύσουν το ρυπαντικό φορτίο των αποβλήτων, με αποτέλεσμα την παραγωγή υψηλών ποιοτικών χαρακτηριστικών νερού το οποίο μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί εντός υφιστάμενων εγκαταστάσεων ή να διατεθεί αμέσως στο περιβάλλον χωρίς επιπλέον επεξεργασία, καλύπτοντας τις προδιαγραφές που θέτει η κείμενη νομοθεσία. Η καινοτόμος Γεωχημική Μέθοδος συμμορφώνεται πλήρως με τις προδιαγραφές, οι οποίες οριοθετούνται στην πρόσφατη αναπροσαρμογή της κείμενης νομοθεσίας (ΚΥΑ οικ ΦΕΚ 354/Β/ ) σχετικά με την διαχείριση των αποβλήτων και η οποία δημιουργεί στις Μονάδες Ξενοδοχείων, Επεξεργασίας Βρώσιμης Ελιάς, Ελαιοτριβείων, Τυροκομείων, την απαίτηση για την επίτευξη των παρακάτω στόχων: 1. Παραγωγή υγρού αποβλήτου υψηλότερων προδιαγραφών ώστε να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της νομοθεσίας. 2. Ανακύκλωση στο μέγιστο δυνατό βαθμό του παραγόμενου υγρού αποβλήτου. 3. Μείωση των ποσοτήτων της παραγόμενης λάσπης με ταυτόχρονη αναβάθμιση των ποιοτικών της χαρακτηριστικών, δεδομένου ότι δε θα επιτρέπει πλέον η ανεξέλεγκτη διάθεσή της ή η εναπόθεσή της σε ΧΥΤΑ Αξιολόγηση και αιτιολόγηση της τελικής επιλογής σε σχέση με τις επιπτώσεις στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον Εναλλακτικές θέσεις του έργου Σύμφωνα με το άρθρο 18 της Απόφασης αρ. οικ /2008 (ΦΕΚ 2464/ , Άρθρο 18), οι γεωργικές εκτάσεις θεωρούνται προνομιακές για την χωροθέτηση μονάδας ηλεκτροπαραγωγής από βιοαέριο. Βασικό στοιχείο που δικαιολογεί την ανωτέρω πρόταση είναι (α) η χρήση ενεργειακών καλλιεργειών ή και υπολειμμάτων καλλιέργειας στην διαδικασία χώνευσης και (β) η λίπανση των γεωργικών εκτάσεων με το παραγόμενο χωνεμένο υπόλειμμα το οποίο και αποτελεί πρώτης τάξεως οργανικό λίπασμα / εδαφοβελτιωτικό. Πέραν των γεωργικών εκτάσεων και συγκεκριμένα στις μονάδας που χρησιμοποιούν ως πρώτη ύλης κτηνοτροφικά υποπροϊόντα είναι πολύ σημαντικό, οι αποστάσεις της μονάδας από τις κτηνοτροφικές μονάδες / παρόχους να είναι η ελάχιστη δυνατή. Σε χώρες του εξωτερικό όπου η τεχνολογία βιοαερίου χρησιμοποιείται ευρέως (Γερμανία, Ουγγαρία κλπ) παρατηρείται συχνά ο φαινόμενο η μονάδα βιοαερίου να είναι εγκατεστημένη παραπλεύρως μεγάλων κτηνοτροφικών μονάδων. 140

141 Στην περίπτωση της μελετώμενης μονάδας και βάση του γεγονότος ότι οι κτηνοτροφικές μονάδες στην Ελλάδα, σαν γενικό χαρακτηριστικό, δεν είναι αρκετά μεγάλες ώστε να σταθούν μοναδικό τροφοδότη μιας μονάδας βιοαερίου (σχετικά μεγάλης ισχύος >250kW), η θέση αυτής θα έπρεπε να επιλεγεί ώστε να έχει τις μικρότερες δυνατές αποστάσεις από τους παραγωγούς. H μελετώμενη μονάδα βιοαερίου είναι πλαισιωμένη από τους παραγωγούς που θα την τροφοδοτήσουν και αυτό το γεγονός είναι το σημαντικότερο κριτήριο επιλογής της θέσης. Επηρεάζει τόσος την ποιότητα της πρώτης ύλης όσο και την βιωσιμότητα του έργου. Συνεπώς ο συνδυασμός γεωργικής περιοχής χωροθετημένης εντός ορίων κτηνοτροφικών περιοχών ή και ελαιοτριβείων αποτελεί τον βέλτιστο για την εγκατάσταση της μελετώμενης μονάδας. Ο ανωτέρω συνδυασμός είναι δυνατόν να απαντηθεί σε περισσότερα σημεία στην Ελλάδα. Ιδιαίτερα η ευρύτερη περιοχή της θέσης εγκατάστασης παρόλα αυτά δεν παύει να κατέχει μεγάλη πυκνότητα εγκαταστάσεων επεξεργασίας ελιάς. Βασικό χαρακτηριστικό αυτής της κατάστασης είναι και η μεγάλη παραγωγή λυμάτων. Τα λύματα αυτά δεν είναι δυνατόν να διατεθούν στις αγροτικές εκτάσεις χωρίς πρότερη επεξεργασία λόγω των βασικών κανόνων λίπανσης του εδάφους. Η μονάδα βιοαερίου έρχεται να δώσει λύση στο μεγάλο πρόβλημα της ρύπανσης του εδάφους και του υπεδάφους από τις ανεξέλεγκτα διαθέσιμες ποσότητες κοπριάς, διαχειρίζονταν την με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Συνοψίζοντας αναφέρεται ότι η θέση εγκατάστασης Βρίσκεται σε γεωργική περιοχή, η οποία αποτελεί βέλτιστη χωροθετική επιλογή. Βρίσκεται εν μέσω περιοχή με ανεπτυγμένη γεωργία και ελαιουργική δραστηριότητα, γεγονός το οποίο διευκολύνει τον τρόπο συλλογής και χρήσης της πρώτης ύλης. Βρίσκεται σε περιοχή με αυξημένο το πρόβλημα ρύπανσης από την ανεξέλεγκτη διάθεση των φυτικών επαλειμμάτων. Για τους ανωτέρω λόγους, η επιλεγμένη θέση εγκατάστασης θεωρείται η βέλτιστη δυνατή. Τυχόν εγκατάσταση σε διαφορετική θέση θα μπορούσε να έχει τον εξής αντίκτυπο: Μη γεωργική περιοχή: αδυναμία εγκατάστασης βιομηχανικής εγκατάστασης, αυξημένο κόστος χρήσης χωνεμένου υπολείμματος ως λιπαντικό μέσο. Περιοχή με μειωμένη γεωργία από κηπευτικά: έλλειψη πρώτων υλών, απαγορευτικό κόστος μεταφοράς τους στην μονάδα. Εναλλακτικό μέγεθος του έργου Το μέγεθος του έργου μπορεί να αποτυπωθεί με την εγκατεστημένη του ισχύ, ίση με 1000kW. Βασικός λόγος επιλογής της συγκεκριμένης ισχύος είναι η ευνοϊκότερη νομοθεσία που αφορά την διαδικασία αδειοδότησης έργων με ισχύ μικρότερη του 1MW. Συγκεκριμένα Βάση Ν.3851/2010 άρθρο 2, παράγραφος 12 «12. Το άρθρο 4 του ν. 3468/2006, όπως ισχύει, αντικαθίσταται ως εξής: Εξαιρούνται από την υποχρέωση να λάβουν άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ή άλλη διαπιστωτική απόφαση φυσικά ή νομικά πρόσωπα που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια από τις εξής κατηγορίες εγκαταστάσεων ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ: 1. Γεωθερμικούς σταθμούς με εγκατεστημένη ηλεκτρική ισχύ μικρότερη ή ίση του μισού (0,5) MW. 2. Σταθμούς βιομάζας, βιοαερίου και βιοκαυσίμων με εγκατεστημένη ηλεκτρική ισχύ μικρότερη ή ίση του ενός (1) MW. 3. Φωτοβολταϊκούς ή ηλιοθερμικούς σταθμούς με εγκατεστημένη ηλεκτρική ισχύ μικρότερη ή ίση του ενός (1) MWp. 4. Το όριο ισχύος στις περιπτώσεις γ και δ ισχύει για το σύνολο των σταθμών που ανήκουν στο ίδιο φυσικό ή νομικό πρόσωπο και εγκαθίστανται στο ίδιο ή όμορο ακίνητο και η τιμολόγηση γίνεται με βάση την αθροιστική ισχύ του συνόλου των σταθμών». 141

142 Σύμφωνα με τα παραπάνω η μονάδας παραγωγής βιοαερίου ισχύος 1000kW εξαιρείται από την υποχρέωση λήψης άδειας παραγωγής. Βάση Νόμου 3851/2010, άρθρο 3, Παράγραφος 13: «Οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ που εξαιρούνται από την υποχρέωση άδειας παραγωγής σύμφωνα με το άρθρο 4, απαλλάσσονται και από την υποχρέωση να λάβουν άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας (.).». Σύμφωνα με τα παραπάνω η μονάδας παραγωγής βιοαερίου ισχύος 1000kW εξαιρείται από την υποχρέωση λήψης άδειας εγκατάστασης. Ειδικότερα όσον αφορά την έκδοση άδειας παραγωγής η μείωση χρόνου μειοδοσίας είναι δυνατόν να μειωθεί και κατά 1-1,5 χρόνια Επιλογή τεχνολογίας Αναερόβιας Χώνευσης Γενικά Η τεχνολογία ενεργειακής αξιοποίησης του εκλυόμενου βιοαερίου κατά τη ζύμωση των οργανικών αποβλήτων επιλέγεται για την υλοποίηση της προτεινόμενης επένδυσης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ λόγω των σημαντικών πλεονεκτημάτων σε σχέση με άλλες τεχνολογίες ΑΠΕ, αλλά και τις συμβατικές. Τα βασικά χαρακτηριστικά των εν λόγω συστημάτων, που τα διαφοροποιούν από τις άλλες μορφές ΑΠΕ αναφέρονται συνοπτικά ακολούθως. Ειδικότερα, για την προτεινόμενη επένδυση δεν απαιτούνται ειδικές συνθήκες αναφορικά με το χώρο εγκατάστασης, σε αντίθεση με άλλες πηγές. Για παράδειγμα, για την οικονομικά ανταποδοτική λειτουργία ενός αιολικού πάρκου απαιτείται υψηλό αιολικό δυναμικό, η απόδοση των φωτοβολταϊκών συστημάτων εξαρτάται από την ηλιοφάνεια της περιοχής, ενώ η διαθεσιμότητα υδάτων απαιτεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη λειτουργία υδροηλεκτρικών σταθμών. Η μοναδική ουσιαστική προϋπόθεση για τη λειτουργία της προτεινόμενης εγκατάστασης συνίσταται στη δυνατότητα τροφοδοσίας των μηχανών εσωτερικής καύσης με βιοαέριο το οποίο παράγεται κατά τη ζύμωση των οργανικών εισερχομένων στον χώρο εγκατάστασης. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ακόμη και σε πολύ μικρή κλίμακα είναι εφικτή, με δυνατότητα εγκατάστασης σχεδόν οπουδήποτε χωρίς να προσβάλλουν αισθητικά το περιβάλλον, ενώ μπορούν εύκολα να συνδυαστούν με άλλες πηγές ενέργειας για τη δημιουργία υβριδικών συστημάτων. Ένα σημαντικό πλεονέκτημα της προτεινόμενης τεχνολογίας έγκειται στο γεγονός ότι τέτοιου είδους συστήματα είναι εύκολα επεκτάσιμα με την προσθήκη νέων μηχανών εσωτερικής καύσης και υπό προϋποθέσεις μεταφέρονται χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία ή μετατροπή του αρχικού συστήματος. Εξάλλου, τα συγκεκριμένα συστήματα είναι κατάλληλα τόσο για κεντρική όσο και για κατανεμημένη παραγωγή ισχύος και ενέργειας, καθώς μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στη λεγόμενη «Διάσπαρτη Παραγωγή Ενέργειας» (Distributed Power Generation), η οποία αποτελεί το νέο μοντέλο ανάπτυξης σύγχρονων ενεργειακών συστημάτων παραγωγής, μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας. Η διαφοροποίηση στην παραγωγή ενέργειας, που προσφέρεται από τις μηχανές εσωτερικής καύσης, σε συνδυασμό με την κατά μεγάλο ποσοστό απεξάρτηση από το πετρέλαιο και την αποφυγή περαιτέρω ρύπανσης του περιβάλλοντος, μπορούν να δημιουργήσουν συνθήκες οικονομικής ανάπτυξης σε ένα νέο ενεργειακό τοπίο που αυτή τη στιγμή διαμορφώνεται στις αναπτυγμένες χώρες. Παράλληλα, η προτεινόμενη τεχνολογία χρησιμοποιεί ως καύσιμο το βιοαέριο που παράγεται κατά τη ζύμωση των οργανικών αποβλήτων που ουσιαστικά αποτελεί μια πρακτικά ανεξάντλητη πηγή. Δεδομένης της αφθονίας που χαρακτηρίζει τις «πρώτες ύλες» της εγκατάστασης, η εν λόγω ενεργειακή πηγή μπορεί εύκολα να γίνεται άμεσα διαθέσιμη προς εκμετάλλευση. 142

143 Τέλος, η σημαντική διάρκεια ζωής μιας αντίστοιχης επένδυσης που μπορεί να ξεπεράσει τα 25 έτη με χαμηλό κόστος συντήρησης και λειτουργίας συνιστά ένα σημαντικό πλεονέκτημα της εν λόγω τεχνολογίας. Πλεονεκτήματα για τον αγροτικό πληθυσμό από την επεξεργασία των υγρών οργανικών λυμάτων με την τεχνολογία της αναερόβιας χώνευσης Η μεικτή χώνευση κοπριάς ζώων και άλλων κατηγοριών κατάλληλων οργανικών αποβλήτων και λυμάτων σε κεντρικές εγκαταστάσεις βιοαερίου είναι μία ολοκληρωμένη διαδικασία, μιας και πέρα της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμους πόρους, έχει αλληλένδετα περιβαλλοντικά και γεωργικά οφέλη, όπως: Μικρότερες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (κυρίως του εξαιρετικά επικίνδυνου CH 4 ). Εξοικονόμηση χρημάτων για τους αγρότες. Βελτιωμένη απόδοση της λίπανσης. Οικονομική και περιβαλλοντικά αποδεκτή ανακύκλωση φυτικών επαλειμμάτων. Μειωμένες οχλήσεις λόγω εξάλειψης των οσμών και των ενοχλητικών εντόμων (π.χ. μύγες, κουνούπια). Μείωση παθογόνων οργανισμών στα χωνευμένα φυτικά υπολείμματα. Το παρακάτω σχήμα (Εικόνα 10.5) δείχνει τους κύριους δρόμους της ολοκληρωμένης επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων και των οργανικών λυμάτων με την τεχνολογία της αναερόβιας χώνευσης. Εικόνα 10.5: Διάγραμμα ροής ολοκληρωμένης επεξεργασίας βιο-λυμάτων. Τα πιο εμπορικά και τεχνικά ώριμα συστήματα Αναερόβιας Χώνευσης είναι αυτά που σχεδιάστηκαν για την χώνευση της κοπριάς των ζώων, τόσο στο αγρόκτημα όσο και έξω από αυτό, καθώς και για την κοινή χώνευση κοπριάς ζώων και υπολειμμάτων από βιομηχανίες τροφίμων. Η βιολογική ιλύς συνιστά μία άλλη ενδιαφέρουσα πρώτη ύλη, όσον αφορά στην χώνευση και στην κοινή χώνευση. Η χώνευση βιολογικής ιλύος είναι μία συνήθης πρακτική σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κυρίως σε εγκαταστάσεις μεσαίου και μεγάλου μεγέθους, που ανήκουν σε κοινότητες και άλλες εμπλεκόμενες εταιρείες. Όμως, περιβαλλοντικές επιφυλάξεις ως προς την περιεκτικότητα σε βαρέα μέταλλα και μη βιοδιασπώμενα οργανικά χημικά θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. 143

144 Επιπλέον, και όσον αφορά την παραγωγή λιπασμάτων, τα περιβαλλοντικά οφέλη από την εφαρμογή τεχνολογιών αναερόβιας χώνευσης τόσο των ζωικών υποπροϊόντων/λυμάτων, όσο και άλλων οργανικών λυμάτων, απεικονίζονται στον Πίνακα Α. Σε επίπεδο αγροτών Β. Σε επίπεδο κοινωνίας 1. Βελτίωση της ποιότητας των οργανικών 1. Μείωση των ρυπαντών και οσμών λιπασμάτων / Μείωση των ανόργανων λιπασμάτων 2. Μείωση φυτοτοξικών ουσιών & οσμών 2. Θετική επίδραση στην προστασία των υδάτινων πόρων 3. Μείωση ζιζανίων και άλλων εχθρών 3. Θετική επίδραση στην προστασία του κλίματος 4. Σταθεροποίηση & βελτίωση της γονιμότητας των 4. Συγκρινόμενο με τα άλλα καύσιμα το βιοαέριο εδαφών / Μείωση της τάσης ερημοποίησης παρουσιάζει θετική συμπεριφορά Πίνακας 10.1: Περιβαλλοντικά οφέλη από την εφαρμογή τεχνολογιών αναερόβιας χώνευσης Εναλλακτικές πρώτες ύλες Οι εναλλακτικές πρώτες ύλες που θα μπορούσε να δεχτεί ο χωνευτής από την γύρω περιοχή σε ακτίνα 25-30km είναι: Τυρόγαλο (Απόβλητα Τυροκομείου). Θερμοκηπιακά φυτικά υπολείμματα. Κουτσουλιές (κουνέλια, χοίρους, αιγοπρόβατα, πτηνοτροφικών μονάδων κ.α). Ζωικά απόβλητα από Σφαγεία. Οργανικά απόβλητα από λαϊκές αγορές. Κατσίγαρο από ελαιουργεία. Πάστα κατσίγαρου από πυρηνελαιουργείο Ο χωνευτής έχει την δυνατότητα αλλά και οι χώροι της μονάδας είναι αρκετοί για να δεχτούν τις επιπλέον ποσότητες. Για τα σφαγεία θα πρέπει να τοποθετηθεί παστεριωτής όπου και θα επανέλθει η εταιρία μας πριν την τοποθέτηση και χρήση σφαγείων στον χωνευτή, με την τροποποίηση και έγκριση των περιβαλλοντικών όρων για την τοποθέτηση και χρήση αυτών. Η καθημερινή δίαιτα του χωνευτή θα παρέχεται από το Biological Support από τον πάροχο της τεχνολογίας και θα ελέγχεται on line 24 ώρες, 365 ημέρες. Σημαντικό είναι ότι οι μονάδα μας σχεδιάζεται για να μπορεί να δεχτεί διάφορες οργανικές πρώτες ύλες. Για την έγκριση των παραπάνω πρώτων υλών πέραν από τον κατσίγαρο και τα φυτικά υπολείμματα οι οποίες θα είναι και οι βασικές πρώτες ύλες της μονάδας, η εταιρία θα επανέλθει προς τροποποίηση και έγκριση της παρούσας περιβαλλοντικής μελέτης για να μπορέσει να παραλάβει και να χρησιμοποιήσει τα παραπάνω υλικά Εκτίμηση & Αξιολόγηση των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων με Εκτίμηση των Αθροιστικών & Συνεργιστικών Επιπτώσεων Μεθοδολογικές απαιτήσεις Στο παρόν Κεφάλαιο γίνεται αναλυτική εκτίμηση και αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την κατασκευή και λειτουργία του υπό μελέτη έργου στην άμεση και ευρύτερη περιοχή μελέτης. Η εκτίμηση και αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων γίνεται ανά περιβαλλοντική παράμετρο ή μέσο και οι επιπτώσεις διακρίνονται σε αμελητέες (πρακτικά μηδενικές), μη σημαντικές, μετρίως σημαντικές, σημαντικές και σύμφωνα με τους ορισμούς που δίνονται παρακάτω: 144

145 Αμελητέα επίπτωση: Ως αμελητέα επίπτωση επί μιας περιβαλλοντικής παραμέτρου χαρακτηρίζεται εκείνη η επίπτωση η οποία προκαλεί διαφοροποιήσεις οι οποίες είναι πρακτικά μηδενικές τόσο σε επίπεδο άμεσης όσο και ευρύτερης περιοχής μελέτης. Μη σημαντική επίπτωση: Ως μη σημαντική επίπτωση επί μιας περιβαλλοντικής παραμέτρου χαρακτηρίζεται εκείνη η επίπτωση η οποία προξενεί μη μετρήσιμες, τοπικά περιορισμένες διαφοροποιήσεις στην φυσική κατάσταση ή και την περιβαλλοντική αξία ή και την παραγωγική δυνατότητα ή και τη χρήση του περιβαλλοντικού μέσου. Μετρίως σημαντική επίπτωση: Ως μετρίως σημαντική επίπτωση επί μιας περιβαλλοντικής παραμέτρου χαρακτηρίζεται εκείνη η επίπτωση η οποία προξενεί μετρήσιμες διαφοροποιήσεις στη φυσική κατάσταση ή και την περιβαλλοντική αξία ή και την παραγωγική δυνατότητα ή και τη χρήση της παραμέτρου, χωρίς όμως εκ των διαφοροποιήσεων αυτών να προκύπτουν ουσιώδεις αλλαγές στα παραπάνω χαρακτηριστικά της παραμέτρου. Σημαντική επίπτωση: Ως σημαντική επίπτωση επί μιας περιβαλλοντικής παραμέτρου χαρακτηρίζεται εκείνη η επίπτωση η οποία προξενεί μετρήσιμες διαφοροποιήσεις στην φυσική κατάσταση ή και την περιβαλλοντική αξία ή και την παραγωγική δυνατότητα ή και τη χρήση της παραμέτρου, προξενώντας ταυτόχρονα ουσιώδεις αλλαγές στα παραπάνω χαρακτηριστικά της παραμέτρου. Με εξαίρεση την 1 η κατηγορία σημαντικότητας των επιπτώσεων (αμελητέες), οι υπόλοιπες διακρίνονται σε μόνιμες ή παροδικές ανάλογα με την χρονική διάρκεια της επίπτωσης. Σε γενικές γραμμές, μόνιμες χαρακτηρίζονται εκείνες οι επιπτώσεις που συνεχίζουν να υφίστανται και μετά την ολοκλήρωση του έργου ενώ ως παροδικές χαρακτηρίζονται εκείνες που παύουν να υφίστανται μετά το πέρας της περιόδου κατασκευής ή και λειτουργίας του έργου. Τέλος, σε περίπτωση που οι επιπτώσεις που προκύπτουν δεν είναι μηδενικές, μπορούν να διακριθούν σε αναστρέψιμες ή μη αναστρέψιμες ανάλογα με τη δυνατότητα της περιβαλλοντικής παραμέτρου ή μέσου να επιστρέψουν στην αρχική τους κατάσταση (πριν την κατασκευή του έργου) μετά την εφαρμογή μιας σειράς επανορθωτικών μέτρων εφόσον αυτά απαιτούνται. Ακολούθως, οι αναστρέψιμες επιπτώσεις διακρίνονται σε μερικώς ή ολικώς αναστρέψιμες ανάλογα με την δυνατότητα ολικής ή μερικής αναστροφής της επίπτωσης μετά την εφαρμογή των επανορθωτικών μέτρων. Στην παρούσα ενότητα εξετάζονται και αξιολογούνται οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκαλούνται από το έργο και οι οποίες διακρίνονται σε δύο φάσεις: Περιβαλλοντικές επιπτώσεις κατά τη διάρκεια κατασκευής του έργου. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις κατά τη διάρκεια λειτουργίας του έργου Επιπτώσεις στο περιβάλλον από την κατασκευή του έργου Σε αυτό το στάδιο της μελέτης περιγράφονται και αναλύονται οι επιπτώσεις που πιθανόν να προκληθούν στο περιβάλλον κατά την φάση της κατασκευής του έργου, οι οποίες είναι προσωρινές και διάρκειας περίπου 6 μηνών. Το κεφάλαιο είναι δομημένο έτσι ώστε οι πιθανές επιπτώσεις να συζητούνται για κάθε περιβαλλοντική πλευρά ξεχωριστά. Επαναληπτικώς αναφέρεται ότι τα σημαντικότερα κατασκευαστικά έργα που θα γίνουν για την υλοποίηση του προτεινόμενου έργου, αφορούν κυρίως τις ακόλουθες δραστηριότητες: Χωματουργικές εργασίες διαμόρφωσης του χώρου. Κατασκευαστικές εργασίες ανέγερσης των δεξαμενών υποδοχής των πρώτων υλών. Κατασκευαστικές εργασίες ανέγερσης του αναερόβιων αντιδραστήρων. Κατασκευαστικές εργασίες εγκατάστασης διασωληνώσεων. Κατασκευαστικές εργασίες εγκατάστασης αγωγών μεταφοράς βιοαερίου στην μονάδα. παραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας. Εργασίες εγκατάστασης του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού. 145

146 Επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον Επιπτώσεις στα επιφανειακά και υπόγεια νερά Οι κατασκευαστικές εργασίες αναμένεται να έχουν τις παρακάτω προσωρινές και μόνο κατά την διάρκεια κατασκευής μικρές επιπτώσεις στα επιφανειακά και υπόγεια νερά: Συγκεντρώσεις αιωρούμενων στερεών στα επιφανειακά νερά από την έκλυση σκόνης κατά τα κατασκευαστικά έργα και κυρίως τις χωματουργικές εργασίες. Συγκεντρώσεις υδρογονανθράκων και βαρέων μετάλλων στα επιφανειακά και υπόγεια νερά, από τις πιθανές απορρίψεις ή διαρροές πετρελαιοειδών, καυσίμων, λιπαντικών ή άλλων χημικών ουσιών. Οι κατασκευαστικές εργασίες ανέγερσης του προτεινόμενου έργου αναμένονται να έχουν μικρής έκτασης και μικρού χρονικού διαστήματος επιπτώσεις στα υπόγεια και επιφανειακά νερά. Συνεπώς οι επιπτώσεις αυτές θεωρούνται αμελητέες. Επιπτώσεις στο έδαφος μη επικίνδυνα στερεά απόβλητα Οι σημαντικότερες επιπτώσεις στο έδαφος από τις κατασκευαστικές εργασίες αναμένεται να προέλθουν από την επιτόπου διάθεση των υλικών εκσκαφής (μπάζα), στην περίπτωση που δε χρησιμοποιηθούν στις εργασίες επιχωμάτωσης και διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου. Οι επιπτώσεις αυτές σχετίζονται με: Πιθανές αλλαγές στο φυσικό σύστημα αποστράγγισης, εάν απορριφθούν ανεξέλεγκτα. Αλλαγή της τοπογραφίας και της γεωμετρίας των χώρων απόθεσης. Απώλεια της χλωρίδας και του επιφανειακού εδάφους στους χώρους απόθεσης. Επιπτώσεις στις περιοχές βιότοπων. Αύξηση της διάβρωσης και ιζηματοποίησης των γυμνών επιφανειών των σωρών των μπαζών και αύξηση της μεταφοράς ιζημάτων προς τον κατάντη χώρο, με αποτέλεσμα τη διατάραξη των φυσικών συστημάτων σε μεγάλη απόσταση. Δημιουργία λιμναζόντων νερών. Οπτικές επιπτώσεις που συνδέονται με τις αλλαγές του τοπίου εξαιτίας της εναπόθεσης των μπαζών. Επικίνδυνα απόβλητα Οι σημαντικότερες επιπτώσεις στο έδαφος από τις κατασκευαστικές εργασίες αναμένεται να προέλθουν από την πιθανή ανεξέλεγκτη απόρριψη ή διαρροή λόγω ατυχήματος στο έδαφος υγρών χημικών αποβλήτων και καυσίμων από τη λειτουργία και συντήρηση των οχημάτων και του εξοπλισμού του εργοταξίου. Αστικά υγρά απόβλητα Η ημερήσια παραγωγή αστικών υγρών αποβλήτων αναμένεται να ανέρχεται σε 300 lt, τα οποία θα συλλέγονται σε χημικές τουαλέτες οι οποίες θα εκκενώνονται περιοδικά. Επιπτώσεις θα υπάρξουν σε περίπτωση ατυχήματος και διαρροής κατά τη εκκένωση των λυμάτων. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα πρόληψης ενός τέτοιου ατυχήματος. Στην περίπτωση που μέρος των μπαζών εξόρυξης θα πρέπει να απορριφθεί στο έδαφος, ο εργολάβος θα πρέπει να επιλέξει την κατάλληλη θέση και με την έγκριση των τοπικών αρχών και των αρμόδιων δημόσιων υπηρεσιών. Ο εργολάβος θα πρέπει να εξεύρει κατάλληλους χώρους για την αποθήκευση των χημικών υγρών αποβλήτων και να λάβει όλες τις αναγκαίες πρόνοιες ώστε να αποφευχθεί η ρύπανση του εδάφους. Επίσης θα πρέπει να αποθηκεύει προσωρινά τα χημικά υγρά απόβλητα σε κατάλληλα δοχεία στεγανά έτσι ώστε να μην υπάρξει σε καμία περίπτωση διαρροή. Ο εργολάβος υποχρεούται να διαθέτει τα απόβλητα προς διαχείριση, σε αδειοδοτημένους διαχειριστές επικινδύνων αποβλήτων. 146

147 Επιπτώσεις στο ατμοσφαιρικό περιβάλλον Οι επιπτώσεις στο ατμοσφαιρικό περιβάλλον είναι μόνο θετικές. Τα περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα των επενδύσεων ΑΠΕ είναι αδιαμφισβήτητα. Κάθε κιλοβατώρα που παράγεται από μονάδες ΑΠΕ και άρα όχι από συμβατικά καύσιμα, συνεπάγεται την αποφυγή έκλυσης 1,1 κιλών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα (με βάση το σημερινό ενεργειακό μείγμα στην Ελλάδα και τις μέσες απώλειες του δικτύου). Επιπλέον, συνεπάγεται λιγότερες εκπομπές άλλων επικίνδυνων ρύπων (όπως τα αιωρούμενα μικροσωματίδια, τα οξείδια του αζώτου, οι ενώσεις του θείου, κ.λπ). Κατά τη φάση κατασκευής της μονάδας θα υπάρξει σε μικρή κλίμακα δημιουργία σκόνης λόγω των διαφόρων χωματουργικών εργασιών που θα λάβουν χώρα για την κατασκευή του έργου και οι οποίες θα διαρκέσουν λιγότερο από 4 μήνες. Για την μείωση των εκπομπών σκόνης κατά την κατασκευή θα πραγματοποιείται διαβροχή του χώρου της μονάδας. Επιπλέον κατά τη φάση κατασκευής θα υπάρξουν εκπομπές αερίων ρύπων από τον μηχανοκίνητο εξοπλισμό που θα χρησιμοποιηθεί στις κατασκευαστικές εργασίες. Οι εκπομπές αυτές θα είναι πολύ περιορισμένες λόγω του μικρού αριθμού μηχανοκίνητου εξοπλισμού που θα χρησιμοποιηθεί, αλλά και της μικρής χρονικής διάρκειας των κατασκευαστικών εργασιών. Κατά τη λειτουργία της μονάδας οι εκπομπές αερίων ρύπων περιλαμβάνουν τα καυσαέρια που θα προκύπτουν από την καύση του βιοαερίου στην μονάδα συμπαραγωγής. Καθώς θα πραγματοποιείται επεξεργασία του βιοαερίου πριν την καύση του σε σειρά συστημάτων καθαρισμού (χρήση πλυντρίδας, σύστημα αφύγρανσης και αποθείωσης), το παραγόμενο βιοαέριο θα παρουσιάζει χαμηλή περιεκτικότητα σε υδρόθειο (<250 ppm), σχετική υγρασία κάτω του 10%, ενώ οι συγκεντρώσεις σιλοξανών θα βρίσκονται σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα. Με βάση τα στοιχεία αυτά και τα χαρακτηριστικά της μονάδας συμπαραγωγής οι εκπομπές αέριων ρύπων θα είναι χαμηλές. Επιπλέον, οι εκπομπές αέριων ρύπων όπως δίνονται από τις τεχνικές προδιαγραφές για την μονάδα συμπαραγωγής θα είναι: Συγκέντρωση σε ξηρό καυσαέριο με περιεκτικότητα O 2 στο 5%. NOx (εκφρασμένο ως ΝΟ 2 ) < 300 mg/nm 3 CO (χωρίς καταλύτη) < 1000 mg/nm 3 CO (με καταλύτη) < 300 mg/nm 3 SO2 < 200 mg/nm 3 PM10 < 50 mg/nm 3 Εκπομπές αέριων ρύπων μονάδας συμπαραγωγής Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί ότι η εταιρεία θα προβαίνει σε περιοδικές μετρήσεις των αερίων αποβλήτων στην συχνότητα που θα επιβάλλει η ελεγκτική αρχή με σκοπό τον έλεγχο της άρτιας και καλής λειτουργίας του σταθμού. Επιπλέον, η μονάδα πρόκειται να δρομολογεί τακτικές εργασίες συντήρησης στα συστήματα κατακράτησης των αιωρούμενων σωματιδίων, αλλά και της μηχανής εσωτερικής καύσης για τον περιορισμό της αέριας ρύπανσης. Τέλος κατά τη φάση λειτουργίας του έργου θα υπάρχει καθημερινή είσοδος και έξοδος από το σταθμό φορτηγών που θα μεταφέρουν την πρώτη ύλη προς επεξεργασία. Αναμένονται 3 4 δρομολόγια φορτηγών καθημερινά, χωρητικότητας τόνων έκαστο. Από τη λειτουργία της μονάδας είναι πιθανόν να υπάρχει εκπομπή οσμών ή οποία θα προέρχεται από τα οργανικά απόβλητα. Με στόχο την εξάλειψη τέτοιας πιθανότητας, όλες οι διαδικασίες παραλαβής, αποθήκευσης και επεξεργασίας των αποβλήτων θα πραγματοποιούνται σε εσωτερικούς χώρους και με κλειστές διαδικασίες. Στην αναφερόμενη τεχνολογία της Αναερόβιας Χώνευσης δεν έχουμε εκπομπές διοξινών/φουρανίων για το λόγο ότι έχουμε καθαρό βιοαέριο, το φαινόμενο του διοξινών/φουρανίων υπάρχει στην τεχνολογία της Αεριοποίησης και της πυρόλυσης. 147

148 Επιπτώσεις στους βιολογικούς πόρους Κατά τη διάρκεια των κατασκευαστικών έργων αναμένεται να προκληθούν επιπτώσεις στο οικοσύστημα, περιορισμένες τοπικά στην περιοχή που καταλαμβάνει το έργο όπως: Υποβάθμιση της πανίδας και της χλωρίδας λόγω εκσκαφών και δημιουργίας σκόνης. Ρύπανση είτε από ατυχήματα είτε λόγω των διεργασιών. Λόγω της υποβαθμισμένης ήδη περιοχής τα κατασκευαστικά έργα αυτά μπορεί να επιφέρουν μικρές παροδικές αλλαγές, αλλά αναμένεται ότι το περιβάλλον θα επανέλθει στην αρχική του κατάσταση. Οι επιπτώσεις στους βιολογικούς πόρους είναι μικρές ως ακολούθως: Η δραστηριότητα θα εμφανιστεί κατά τη διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών. Τα είδη χλωρίδας και πανίδας που επηρεάζονται χαρακτηρίζονται ως χαμηλής αξίας και η έκταση της επίδρασης των επιπτώσεων ως μικρή. Επιπτώσεις στο τοπίο και αισθητική ρύπανση Κατά τη διάρκεια της κατασκευής του έργου η παρουσία και λειτουργία του εργοταξίου κατασκευής θα προκαλέσουν αναπόφευκτα μικρή οπτική παρενόχληση στην περιοχή, η οποία σε συνδυασμό με τη δημιουργία θορύβου και σκόνης θα υποβαθμίσει την αισθητική της περιοχής. Οι επιπτώσεις αυτές θα έχουν παροδικό χαρακτήρα και θα πάψουν να υφίστανται με την περάτωση των εργασιών κατασκευής. Οι επιπτώσεις στο τοπίο είναι αμελητέες λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος των επιδράσεων, το μικρό χρονικό ορίζοντα εκτέλεσης των εργασιών, την περιβαλλοντική ευαισθησία της περιοχής και την εγγύτητα προς οπτικούς αποδέκτες, ως ακολούθως: Η δραστηριότητα θα εμφανιστεί κατά τη διάρκεια των έργων κατασκευής. Η ευαισθησία του τοπίου χαρακτηρίζεται ως μέτρια και το μέγεθος της αλλαγής ως αποτέλεσμα των κατασκευαστικών εργασιών μικρό. Επιπτώσεις στους φυσικούς πόρους Οι αναμενόμενες επιπτώσεις σχετίζονται τόσο με την κατανάλωση συμβατικών καυσίμων (πετρέλαιο diesel) που εισάγονται στην Ελλάδα αλλά και με την εκπομπή στην ατμόσφαιρα αέριων ρύπων, οι οποίοι, συνεισφέρουν στην υποβάθμιση της ποιότητας της ατμόσφαιρας. Οι εκπομπές αέριων ρύπων που σχετίζονται με την κατανάλωση καυσίμων είναι πολύ μικρές. Επιπρόσθετα η καλή ατμοσφαιρική διασπορά αναμένεται να αποτρέψει τη συγκέντρωση των αέριων εκπομπών στην περιοχή του έργου και συνεπώς οι επιπτώσεις στην ποιότητα της ατμόσφαιρας της περιοχής του έργου θα είναι μικρές. Επίσης η κατανάλωση νερού κατά τη κατασκευή του προγραμματιζόμενου έργου εκτιμάται ότι δεν θα είναι μεγάλη έτσι ώστε να έχει αρνητικές επιπτώσεις είτε στο δίκτυο της περιοχής είτε στον υδροφόρο ορίζοντα. Επιπτώσεις είναι πιθανό να υπάρξουν σε περίπτωση διαρροής και σπατάλης του νερού Επιπτώσεις στο ανθρωπογενές περιβάλλον Επιπτώσεις στην υγεία (θόρυβος δονήσεις ασφάλεια) Δεν αναμένονται επιπτώσεις σε γειτονικές αναπτύξεις (έξω από τα όρια του εργοταξίου) εξαιτίας του θορύβου που θα δημιουργηθεί κατά το στάδιο των κατασκευαστικών εργασιών. Οι υπολογισμοί δείχνουν ότι το κριτήριο των 50 db LAeq (9 hour) στη θέση των αποδεκτών ικανοποιείται σε απόσταση m από το εργοτάξιο. Υπενθυμίζεται ότι οι εργασίες θα πραγματοποιούνται μόνο κατά τη διάρκεια της ημέρας οπότε δε θα προκύπτει ηχητική όχληση κατά τις βραδινές ώρες. 148

149 Επιπτώσεις στο κυκλοφοριακό Η αναμενόμενη αύξηση του κυκλοφοριακού φόρτου κατά το στάδιο μεταφοράς του εξοπλισμού και των υλικών κατασκευής της μονάδας θα είναι 5-6 οχήματα διαδρομές βαρέων φορτηγών την ημέρα (και στις δύο κατευθύνσεις), οι οποίες δεν αναμένεται να επιδεινώσουν τις κυκλοφοριακές συνθήκες του οδικού δικτύου της περιοχής παρά μόνον περιστασιακά, δηλαδή τη στιγμή που θα συναντηθούν με άλλο αυτοκίνητο σε σημείο του οδικού δικτύου που θα είναι δύσκολη η προσπέραση. Βέβαια, αυτού του είδους η επίπτωση είναι παροδική και πολύ μικρής διάρκειας. Παρότι η αύξηση στο σύνολο των διακινούμενων οχημάτων (παντός τύπου) είναι πολύ μικρή (αναμένεται να είναι με βάση προκαταρκτικούς υπολογισμούς < 10%), αυτή όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως αναμένεται ότι θα επηρεάσει ελάχιστα την ομαλή κυκλοφορία, αφενός γιατί η ταχύτητα των οχημάτων του εργοταξίου θα είναι μικρή αφού θα μεταφέρουν υλικά κατασκευής και αφετέρου γιατί η κίνηση των οχημάτων σε μία λωρίδα κυκλοφορίας, θα δημιουργήσει συνθήκες κυκλοφοριακής συμφόρησης. Συμπερασματικά, οι επιπτώσεις στο κυκλοφοριακό λόγω των εργασιών κατασκευής θα είναι αμελητέες. Επιπτώσεις στους τομείς κοινής ωφέλειας Η κατασκευή της Μονάδας Παραγωγής Βιοαερίου συμβάλει στην ενεργειακή αυτάρκεια της χώρας, υποκαθιστώντας εισαγόμενα, συμβατικά καύσιμα. Αποτελεί μία εναλλακτική λύση με σημαντικά πλεονεκτήματα, καθώς προσφέρει περιβαλλοντικά φιλική ενέργεια ενώ ταυτόχρονα επιλύει το πρόβλημα της διαχείρισης των λυμάτων διάφορων γεωργόκτηνοτροφικών μονάδων που έχουν μεγάλο οργανικό φορτίο και η επεξεργασία και διαχείρισή τους έχει πολλές προκλήσεις. Τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά και ενεργειακά οφέλη που προσφέρει η υπό μελέτη μονάδα συνοψίζονται στα παρακάτω: Εξοικονόμηση χρημάτων για τους κτηνοτρόφους. Εξοικονόμηση χρημάτων για τους αγρότες. Βελτιωμένη απόδοση της λίπανσης. Μικρότερες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου. Οικονομική και περιβαλλοντικά αποδεκτή ανακύκλωση αποβλήτων. Μειωμένες οχλήσεις λόγω οσμών και παρουσίας μυγών. Αύξηση του δυναμικού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και ενίσχυση των τοπικών ηλεκτρικών δικτύων. Εκμετάλλευση μιας ανεξάντλητης ανανεώσιμης πηγής ενέργειας. Απεξάρτηση από εισαγόμενες συμβατικές πηγές ενέργειας. Κοινωνικές Επιπτώσεις (Απασχόληση) Η υλοποίηση του έργου έχει και σημαντικές κοινωνικές επιπτώσεις αφού θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας σε τοπικό επίπεδο, τόσο κατά το στάδιο της κατασκευής (διάρκειας 6 μηνών) όσο και κατά το στάδιο της λειτουργίας του συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Το έργο με την κατασκευή και λειτουργία του αναμένεται να αποτελέσει πυρήνα για την αναζωογόνηση της περιοχής και πόλο για την τοπική ανάπτυξη με την προώθηση συναφών επενδύσεων. Βασική ανάπτυξη θα παρουσιάσουν ο κλάδος της κτηνοτροφίας και της γεωργίας. Άλλα γενικότερα κοινωνικά οφέλη που σχετίζονται με την κατασκευή και λειτουργία του έργου περιλαμβάνουν: Αποκεντρωμένη περιφερειακή ανάπτυξη. Συμμόρφωση με τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνεισφορά στην επίτευξη των εθνικών δεσμεύσεων σχετικά με την περαιτέρω διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας. Εξοικονόμηση εθνικών πόρων λόγω της αποφυγής αγοράς δικαιωμάτων ρύπων, μέσω της αποφυγής εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ή καταβολής των σχετικών προστίμων που προβλέπονται από την οδηγία 2003/

150 Επιπτώσεις στη ασφάλεια των εργαζομένων και των χρηστών της περιοχής Από αστάθεια του εδάφους: Στη θέση κατασκευής της Μονάδας Παραγωγής του βιοαερίου, υπάρχει ο κίνδυνος της μετακίνησης του εδάφους εάν η μέθοδος κατασκευής και εκσκαφών δεν μπορεί να υποστηρίξει τα φορτία των οχημάτων και των μηχανημάτων. Οι περιπτώσεις αυτές εγκυμονούν μεγάλους κινδύνους τραυματισμού τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για το κοινό που πιθανόν παρευρίσκεται την στιγμή του ατυχήματος στον χώρο. Επιπρόσθετα δυνητικά υπάρχει και κίνδυνος μόλυνσης του εδάφους από την διαρροή καυσίμων ή μηχανέλαιων από το οχήματα ή τον εξοπλισμό που θα ανατραπεί. Καταιγίδες και άλλα φυσικά φαινόμενα (σεισμός): Μετά από οποιοδήποτε τέτοιο φυσικό φαινόμενο μπορεί να προκληθεί αστάθεια του εδάφους η οποία μπορεί να επηρεάσει την σταθερότητα των προσωρινών κατασκευών εργασίας. Εάν το γεγονός αυτό δεν εντοπιστεί έγκαιρα η χρήση των προσωρινών κατασκευών μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την σωματική ακεραιότητα και την ζωή των εργαζομένων και του κοινού. Τροχαία κίνηση: Επειδή η πρόσβαση των φορτηγών και των μηχανημάτων κατασκευής στο εργοτάξιο θα γίνεται από το τοπικό οδικό δίκτυο υπάρχει ο κίνδυνος της πρόκλησης ατυχημάτων. Οι επιπτώσεις από ένα τέτοιο γεγονός μπορεί να είναι υλικές ζημιές, τραυματισμοί αλλά και απώλεια ζωής, εάν δεν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα ασφαλείας. Λειτουργία εργοταξίου: Οι κίνδυνοι που ενδέχεται να παρουσιαστούν κατά την εκτέλεση του έργου αναφέρονται τουλάχιστον στα ακόλουθα θέματα: Μετακίνηση υλικών. Εγκαταστάσεις διανομής ενέργειας. Κίνηση και χρήση μηχανημάτων. Οχήματα, χωματουργικά μηχανήματα και μηχανήματα διακίνησης υλικών. Εκσκαφές, φρεάτια, χωματουργικές εργασίες. Ανυψωτικά μηχανήματα. Εργασίες σε ύψος και οροφές. Ικριώματα και κλίμακες. Διασυνοριακές επιπτώσεις Οι δύο κύριες επιπτώσεις που μπορούν να συσχετιστούν με επεισόδια διασυνοριακής ρύπανσης είναι οι εκπομπές αέριων ρύπων στην ατμόσφαιρα και διαρροές πετρελαίου. Δεν προβλέπεται να προκύψει καμία διασυνοριακή επίδραση κατά την φάση κατασκευής του έργου Επιπτώσεις στο περιβάλλον από την λειτουργία του έργου Στο μέρος αυτό της μελέτης θα εξεταστούν όλες οι σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις (άμεσες ή έμμεσες, βραχυχρόνιες ή μακροχρόνιες, θετικές ή αρνητικές, αναστρέψιμες ή μη αναστρέψιμες) στην ποιότητα του περιβάλλοντος, στη δημόσια υγεία και στην ασφάλεια της περιοχής που θα προκύψουν από τη λειτουργία του έργου Επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον Οι επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον από τη λειτουργία της μονάδας αφορούν πρωτίστως τις επιπτώσεις στην ατμόσφαιρα, θέματα αισθητικής και οπτικής ρύπανσης και θέματα επηρεασμού του οικοσυστήματος της περιοχής. Το σύνολο των παραμέτρων που επηρεάζονται αναφέρονται στο κεφάλαιο αυτό, μαζί με προτεινόμενες διορθωτικές δράσεις, όπου αυτό είναι δυνατόν. 150

151 Επιπτώσεις στα επιφανειακά και υπόγεια νερά Κατά το στάδιο της λειτουργίας της Μονάδας παραγωγής βιοαερίου δεν αναμένονται επιπτώσεις στα επιφανειακά και υπόγεια νερά αφού τα εισερχόμενα φυτικά υπολείμματα / κατσίγαρο που θα εισέρχονται στην μονάδα, θα εκφορτώνονται στην δεξαμενή υποδοχής από κατάλληλα φορτηγά. Κατά αντιστοιχία το παραγόμενο χωνεμένο υπόλειμμα θα φορτώνεται στα βυτιοφόρα από την δεξαμενή αποθήκευσης αυτού, μέσω σταθμού πλήρωσης, ο οποίος διαθέτει ειδικούς υποδοχείς και σημεία σύνδεσης στεγανά, ώστε αποφεύγονται όποιες διαρροές. Συνοψίζοντας, εκτιμάται ότι: Αναμένεται η δημιουργία μικρών ποσοτήτων μεταχειρισμένων μηχανέλαιων και υγρών αποβλήτων κατά την κανονική λειτουργία της μονάδας. Η επίδραση είναι πολύ απίθανο να εμφανιστεί κατά τη διάρκεια των κανονικών συνθηκών λειτουργίας αλλά μπορεί να εμφανιστεί σε εξαιρετικές περιστάσεις λόγω λειτουργικών προβλημάτων. Συνεπώς οι επιπτώσεις θα είναι αμελητέες ως ακολούθως: Δεν αναμένεται η δημιουργία υγρών αποβλήτων κατά την κανονική λειτουργία του έργου αλλά μπορεί να συμβεί σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Η δριμύτητα των επιπτώσεων είναι μικρή. Επιπτώσεις στο έδαφος Η λειτουργία της μονάδας δε θα προκαλέσει οποιεσδήποτε αρνητικές επιπτώσεις στο έδαφος, λόγω των διεργασιών που θα επιτελούνται. Προβλήματα θα δημιουργηθούν μόνο σε περίπτωση ατυχήματος, έκτακτης ανάγκης και διαρροών σε αγωγούς, σωληνώσεις και δεξαμενές. Σε κάθε περίπτωση, η μονάδα θα λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Επιπτώσεις στην ποιότητα της ατμόσφαιρας Αέριοι ρύποι Κατά τη διαδικασία της μεταφοράς και εκφόρτωσης των πρώτων υλών, οι εκπομπές στη συγκεκριμένη περιοχή του υποδοχέα περιορίζονται μέσω του κλειστού καλύμματος της δεξαμενής. Επίσης τα φορτηγά που θα χρησιμοποιηθούν για την μεταφορά των πρώτων υλών, θα τηρούν τις απαραίτητες προδιαγραφές εκπομπών ρύπων, συμμορφωμένα στην νομοθεσία Euro 6. Οι μέσες αέριες εκπομπές ενός φορτηγού δίνονται στον πίνακα NOx (g/kwh) PM (g/kwh) HC (g/kwh) CO (g/kwh) Euro Πίνακας 11. 1: Εκπομπές φορτηγών αυτοκινήτων τύπου Euro 6. Οι χωνευτές είναι σχεδιασμένοι ώστε να είναι αεροστεγείς και εξοπλισμένοι με βαλβίδα ανακούφισης πίεσης, η οποία λειτουργεί σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Σε γενικές γραμμές, δεν αναμένονται εκπομπές στους χωνευτές. Το υπόστρωμα της χώνευσης (υπολείμματα) αποθηκεύεται σε κλειστή αποθήκη με στεγανή οροφή και ανοίγματα αερισμού. Τα υπολείμματα της χώνευσης έχουν χαμηλή πιθανότητα για παραγωγή δυσάρεστων οσμών. Τα υπολείμματα απορρίπτονται για χρήση μέσω ενός σταθμού απόρριψης, με αποδεκτό τρόπο, σε αγροτικού τύπου οχήματα, συνεπώς δεν αναμένεται παραγωγή αέριων ρύπων από το παραγόμενο χωνεμένο υπόλειμμα και την αποθήκευση του. 151

152 Κατά την αποθείωση δεν αναμένεται να εκλύεται θείο στην ατμόσφαιρα γιατί η διαδικασία αυτή λαμβάνει χώρα στο εσωτερικό του χωνευτή και οι αποθέσεις στοιχειακού θείου σχηματίζονται στα στρώματα του χωνευτή και απομακρύνονται με τα υπολείμματα της ζύμωσης. Κατά τη λειτουργία του προτεινόμενου έργου εκτιμάται ότι θα εκλυθούν μικρές ποσότητες αερίων ρύπων κατά την ενεργειακή αξιοποίηση του εκλυόμενου βιοαερίου. Η χρήση βιοαερίου όμως, προσφέρει και επιπλέον οφέλη σε σχέση με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, καθώς το βιοαέριο είναι ανανεώσιμο καύσιμο και σαν τέτοιο ελευθερώνει κατά την καύση του διοξείδιο του άνθρακα που όμως πριν, είχε δεσμευτεί από την ατμόσφαιρα. Επιπροσθέτως, η χρήση του βιοαερίου εξασφαλίζει ότι το μεθάνιο που παράγεται, συλλέγεται και δεν διαφεύγει στην ατμόσφαιρα. Οσμές Η λειτουργία της προτεινόμενης μονάδας δεν αναμένεται να προκαλεί δυσάρεστες οσμές γιατί οι δεξαμενές καλύπτονται με μόνιμο σύστημα οροφής, το οποίο δεν αφήνει τις δυσάρεστες οσμές να διαφύγουν στην ατμόσφαιρα. Πιθανή όμως ελάχιστη διαρροή οσμών στην ατμόσφαιρα μπορεί να προκληθεί κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εκφόρτωσης πρώτων υλών στις δεξαμενές υποδοχής και φόρτωσης λάσπης (υγρή-στερεή φάση). Επιπτώσεις στους φυσικούς πόρους Οι επιπτώσεις στους φυσικούς πόρους από τη λειτουργία της μονάδας εντοπίζονται κυρίως στην κατανάλωση νερού για την ψύξη των μηχανών εσωτερικής καύσης. Οι θερμικές απαιτήσεις του χωνευτή και οι απαιτήσεις σε ηλεκτρικό φορτίο για την ανάδευση των αποβλήτων στους χωνευτές, για τη λειτουργία των αντλιών και του τροφοδότη θα καλύπτονται από την ηλεκτρική ενέργεια που θα παράγεται από τη μονάδα. Γενικότερα, η μονάδα θα παράγει μια ανεξάντλητη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας με χαμηλότερες εκπομπές αέριων εκπομπών και συμμόρφωση με τις Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η χρήση του νερού περιορίζεται στην κάλυψη των αναγκών του προσωπικού της μονάδας για λόγους υγιεινής, πυροπροστασίας και άρδευσης. Σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στο παραπάνω Κεφάλαιο οι απαιτήσεις σε νερό κατά την λειτουργία δεν θα ξεπερνούν τα 13m 3 για χρήση στον χωνευτή και 2 m 3 για την χρήση του προσωπικού αλλά και πλύσεις φορτηγών την ημέρα. Επιπτώσεις στο τοπίο και στην αισθητική ρύπανση Η χωροθέτηση της μονάδας δεν έχει δυσμενείς επιπτώσεις στο τοπίο της περιοχής λόγω του ήδη υποβαθμισμένου χαρακτήρα της εξαιτίας του μεγάλου αριθμού θερμοκηπιακών μονάδων που είναι εγκατεστημένες κοντά στην θέση εγκατάστασης. Η αισθητική υποβάθμιση είναι μικρή λόγω της μη ύπαρξης τουριστικών ή αρχαιολογικών υποδομών στην περιοχή του έργου. Συνεπώς, μια τέτοιου είδους μονάδα δε συνιστά αντιαισθητική εγκατάσταση, λαμβάνοντας υπόψη τα περιβαλλοντικά οφέλη από την υλοποίηση του έργου μέσω της διασφάλισης καθαρότερου περιβάλλοντος σε εκλύσεις αερίων του θερμοκηπίου και οσμών. Επιπτώσεις στις χρήσεις γης Η λειτουργία του προτεινόμενου έργου, λόγω κυρίως της απόστασης από τις οικιστικές ζώνες της περιοχής αλλά και της αποτελεσματικής διαχείρισης ολόκληρου του συστήματος, εκτιμάται ότι δε θα έχει οποιεσδήποτε σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στις γειτονικές χρήσεις γης. Επιπτώσεις στο βιολογικό περιβάλλον Η λειτουργία του προτεινόμενου έργου δεν αναμένεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η τεχνολογία που θα χρησιμοποιηθεί, θεωρείται φιλική στο περιβάλλον και η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θα αξιοποιηθεί, υποκαθιστώντας τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα. 152

153 Η περιοχή όπου θα εγκατασταθεί το έργο δεν εντάσσεται σε προστατευόμενη ζώνη σύμφωνα με τις διεθνείς συνθήκες ή προγράμματα, ούτε σε εθνικό καθεστώς προστασίας. Επίσης δεν εντάσσεται σε περιοχές του προγράμματος ΦΥΣΗ 2000 ενώ δεν είναι σημαντική για πουλιά. Η ύπαρξη πολύ αραιής και χαμηλής βλάστησης και η απουσία δέντρων ελαχιστοποιεί τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Με την λειτουργία του έργου δεν αναμένεται να μεταβληθεί η ποικιλία ή ο αριθμός ειδών χερσαίας χλωρίδας και οικοτόπων. Δεν αναμένεται επίσης η μεταβολή της ποικιλίας ή του αριθμού των ειδών χερσαίας πανίδας και ορνιθοπανίδας ούτε η μετακίνηση ζώων, ή η εισαγωγή νέων ειδών σε κάποια περιοχή ή παρεμπόδιση της αποδημίας. Συνεπώς οι αναμενόμενες επιπτώσεις θα είναι αμελητέες Επιπτώσεις στο ανθρωπογενές περιβάλλον Επιπτώσεις στο οδικό δίκτυο Η λειτουργία του προτεινόμενου έργου, θα επηρεάζει σε μικρό βαθμό το οδικό δίκτυο της περιοχής μελέτης. Η επιβάρυνση του οδικού δικτύου θα πραγματοποιείται κατά τη μεταφορά των πρώτων υλών και των τελικών προϊόντων σε κατάλληλα φορτηγά. Επιπτώσεις θορύβου από τη λειτουργία της μονάδας Η Μονάδα παραγωγής βιοαερίου θα δημιουργεί θόρυβο, ο οποίος μπορεί να μειωθεί και αποτραπεί από καλό σχεδιασμό των διεργασιών και εγκαταστάσεων, όπως επίσης και από την καλή συντήρηση της μονάδας. Ο θόρυβος μπορεί να ελαχιστοποιηθεί στην πηγή του με την τήρηση κανόνων ορθής πρακτικής στις διεργασίες της μονάδας στα πλαίσια ενός διαχειριστικού προγράμματος αντιμετώπισης της ηχορύπανσης. Επιπτώσεις στους τομείς κοινής ωφέλειας Η λειτουργία της μονάδας έχει θετική επίπτωση στους τομείς κοινής ωφέλειας, η οποία αναφέρεται κυρίως: Παραγωγή ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας χαμηλότερου κόστους. Μετατροπή του υψηλού οργανικού φορτίου των ζωικών υποπροϊόντων σε υψηλής ποιότητα εδαφοβελτιωτικό με χρήση στις καλλιεργούμενες εκτάσεις. Καθαρότερο περιβάλλον όσον αφορά τα απόβλητα λόγω οσμών και μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου. Απεξάρτηση από εισαγόμενες συμβατικές πηγές ενέργειας. Προώθηση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Τόνωση της τοπικής επιχειρηματικότητας. Επιπτώσεις στη ασφάλεια των εργαζομένων και των χρηστών της περιοχής Η ύπαρξη της μονάδας κοντά σε περιοχές, οι οποίες, χρησιμοποιούνται από ανθρώπους εγκυμονεί κάποιους κινδύνους για τους χρήστες, όπως κατά την πιθανότητα ατυχήματος και καταστάσεων έκτακτης ανάγκης Επιπτώσεις από την διακοπή λειτουργίας της μονάδας Στην περίπτωση της διακοπής της λειτουργίας της μονάδας θα πρέπει να ληφθεί πρόνοια από τον ανάδοχο του έργου για τις εργασίες αποκατάστασης της περιοχής στην αρχική της κατάσταση. Οι βασικές εργασίες περιλαμβάνουν: Εργασίες αποξήλωσης του εξοπλισμού (δεξαμενών, μονάδων παραγωγής ενέργειας, ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός, ηλεκτρικό δίκτυο, μετασχηματιστές, κ.τλ). Εργασίες κατεδάφισης των εγκαταστάσεων. Εργασίες αποκατάστασης του χώρου. Οι επιπτώσεις από τις εργασίες αυτές περιλαμβάνουν: 153

154 Επιπτώσεις από την απομάκρυνση των υλικών που θα είναι αποθηκευμένα στις δεξαμενές και χώρους αποθήκευσης, στον χωνευτή, στο δίκτυο σωληνώσεων. Επιπτώσεις από τα απόβλητα των εργασιών καθαρισμού των εγκαταστάσεων. Επιπτώσεις από τα απόβλητα των εργασιών αποξήλωσης. Η φύση του έργου είναι τέτοια ώστε ο ανάδοχος αν θα εφαρμόσει ένα διαχειριστικό πρόγραμμα παρόμοιο με αυτό που θα εφαρμόσει κατά το στάδιο της κατασκευής και λειτουργίας της μονάδας, οι επιπτώσεις κατά το στάδιο αυτό θα είναι μικρές. Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δοθεί στα θέματα ασφάλειας και υγείας του προσωπικού για να προληφθούν ατυχήματα εξαιτίας εκρήξεων ή πυρκαγιάς ή τραυματισμών Κωδικοί παραγόμενων αποβλήτων καθώς και εργασιών διάθεσης και εργασιών αξιοποίησης αυτών Τύπος αποβλήτων Κωδικός αποβλήτων Περιγραφή αποβλήτων Λύματα προσωπικού Απόβλητα από τον καθαρισμό λυμάτων Λιπαντικά έλαια ΜΕΚ Συνθετικά έλαια μηχανής, κιβωτίου ταχυτήτων και λίπανσης Πίνακας 11.2: Εκπομπές φορτηγών αυτοκινήτων τύπου Euro 6. Τύπος αποβλήτων Κωδικός αποβλήτων Περιγραφή αποβλήτων Κατσίγαρος Απόβλητα από την προπαρασκευή και κατεργασία φρούτων, λαχανικών, δημητριακών, βρώσιμων ελαίων, κακάο, καφέ, τσαγιού και καπνού, παραγωγή κονσερβών, παραγωγή ζύμης και εκζυλισμάτων ζύμης, προπαρασκευή και ζύμωση μελάσας Φυτικά Απόβλητα από γεωργία Πίνακας 11.3: Κωδικοί εργασιών αξιοποίησης αποβλήτων σύμφωνα με το Παράρτημα ΙΙ του Νόμου 4042 (ΦΕΚ 24 Α/ ). Τύπος Κωδικός Περιγραφή Κωδικός διεργασίας Περιγραφή διεργασίας αποβλήτων αποβλήτων αποβλήτων αξιοποίησης Λύματα προσωπικού Απόβλητα από τον καθαρισμό λυμάτων - Προκαταρκτική αποθήκευση προς διαχείριση από εξουσιοδοτημένο και αδειοδοτημένο συνεργάτη Λιπαντικά έλαια ΜΕΚ Συνθετικά έλαια μηχανής, κιβωτίου ταχυτήτων και λίπανσης - Προκαταρκτική αποθήκευση προς διαχείριση από εξουσιοδοτημένο και αδειοδοτημένο συνεργάτη Πίνακας 11.4: Κωδικοί εργασιών διάθεσης αποβλήτων σύμφωνα με το Παράρτημα Ι του Νόμου 4042 (ΦΕΚ 24 Α/ ) Σωρευτικές- Συνεργάστηκες Επιπτώσεις Στην ευρύτερη περιοχή του έργου, δεν υπάρχουν δραστηριότητες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν καθοριστικά την κατασκευή και λειτουργία της μονάδας βιοαερίου, ή να επηρεαστούν από τη λειτουργία της. Αυτό ισχύει λόγω τις ιδιαιτερότητας του Δ. Ιεράπετρας να διαθέτει χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα στρέμματα τα οποία καλλιεργούνται από κηπευτικά και που μπορούν να διαθέσουν ικανοποιητικό αριθμό εκατοντάδων χιλιάδων τόνων φυτικά υπολείμματα. Στον δήμου Ιεράπετρας μάλιστα υπάρχουν περίπου στρέμματα από θερμοκήπια έχοντας την δυνατότητα θα παρέχουν t/ετησίως φυτικά υπολείμματα. Η μονάδα για τη λειτουργία της θα χρειαστεί t/ετησίως φυτικά υπολείμματα. 154

155 Οι παραπάνω εκτάσεις είναι ικανές να απορροφήσουν όλο το παραγόμενο οργανικό λίπασμα από την μονάδα αφού απατούνται περίπου στρέμματα θερμοκήπιο. Γενικά οι συσσωρευτικές αρνητικές επιδράσεις κατά την εγκατάσταση πολλών μονάδων βιοαερίου στην ίδια περιοχή ανάγονται κυρίως στην έλλειψη πρώτων υλών και στην ανάγκη δημιουργίας καλλιεργειών ενεργειακών φυτών για την ανεύρεση πρώτης ύλης. Καθώς όμως αποτελεί νέα τεχνολογία δεν έχουν εγκατασταθεί άλλες αντίστοιχες μονάδες ενώ και τα υφιστάμενα φυτικά υπολείμματα και Κατσίγαρος είναι επαρκείς για την λειτουργία περισσότερων από μια μονάδων. Είναι σημαντικό για αυτό το λόγο να αναζητηθούν αντίστοιχα έργα που λειτουργούν ή έχουν λάβει άδεια παραγωγής στην ευρύτερη περιοχή του έργου και να διερευνηθεί αν αθροιστικά επιβαρύνουν το περιβάλλον Αντιμετώπιση Των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 12.1 Φάση κατασκευής Σε αυτό το στάδιο της μελέτης προτείνονται μέτρα μετριασμού, τα οποία θα εφαρμοστούν από την κατασκευαστική εταιρεία που θα αναλάβει την κατασκευή, ώστε να απαμβλυνθούν κατά το δυνατόν οι έστω και παροδικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Στο συγκεκριμένο σημείο τονίζουμε ιδιαίτερα την μεγάλη εμπειρία στην Ευρώπη της κατασκευάστριας εταιρείας Επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον Επιπτώσεις στα επιφανειακά και υπόγεια νερά Στη συνέχεια, προτείνονται μια σειρά μέτρων μετριασμού και ελέγχου, που μπορούν να εφαρμοστούν για να περιοριστεί η πιθανότητα, ώστε τα κατασκευαστικά έργα να προκαλέσουν υψηλές συγκεντρώσεις αιωρούμενων στερεών στα επιφανειακά ύδατα της περιοχής. Αυτά περιλαμβάνουν: Παρακολούθηση των εργασιών του εργολάβου για αποφυγή υιοθέτησης μεθόδων κατασκευής που επιτείνουν το πρόβλημα δημιουργίας σκόνης. Κατάλληλη χωροταξική επιλογή της θέσης συσσώρευσης των υλικών ώστε να ελαχιστοποιείται η πιθανότητα συμπαράσυρσης των υλικών από τις επιφανειακές απορροές σε περίπτωση βροχόπτωσης. Αποφυγή των συνεχών και άσκοπων μετακινήσεων και επανατοποθετήσεων των μπαζών της εκσκαφής καθώς επίσης και των άσκοπων μετακινήσεων των μηχανημάτων και προσωπικού μέσα και γύρω από τον χώρο του εργοταξίου. Ελαχιστοποίηση της συνολικής ακάλυπτης χωμάτινης επιφάνειας του εργοταξίου. Μείωση της ταχύτητας με την οποία τα οχήματα κινούνται στις χωμάτινες επιφάνειες του εργοταξίου. Κάλυψη των φορτίων των οχημάτων που μεταφέρουν χώμα ή άλλα δομικά υλικά (άμμος, χαλίκια, κτλ) με κατάλληλα καλύμματα. Χρήση εξοπλισμού πλυσίματος των ελαστικών των οχημάτων του εργοταξίου που κινούνται στο οδικό δίκτυο, όπου απαιτείται, ώστε να μειωθούν οι ποσότητες σκόνης/λάσπης που μπορούν να μεταφερθούν στο οδικό δίκτυο της περιοχής του Έργου. Με αυτά τα μέτρα μετριασμού, οι επιπτώσεις στα επιφανειακά νερά της περιοχής του έργου που συνδέονται με τα αιωρούμενα στερεά αναμένεται να είναι αμελητέες. Τα μέτρα μετριασμού και ελέγχου, που μπορούν να εφαρμοστούν για να περιοριστεί η πιθανότητα διαρροών υγρών χημικών αποβλήτων στα επιφανειακά και υπόγεια ύδατα της περιοχής του έργου (ποτάμια και χείμαρροι, υπόγειος υδροφορέας) περιλαμβάνουν: 155

156 Οι εγκαταστάσεις και τα μηχανήματα κατασκευής θα σταθμεύουν μακριά από τα επιφανειακά νερά της περιοχής και θα είναι εξοπλισμένα με συστήματα συλλογής των διαρροών λιπαντικών και καυσίμου από τις δεξαμενές καυσίμου, τις μηχανές εσωτερικής καύσης, το κιβώτιο ταχυτήτων ενώ θα ελέγχονται και θα εκκενώνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα μέσω εξουσιοδοτημένου χειριστή. Το εργοτάξιο κατασκευής θα είναι εξοπλισμένο με τον κατάλληλο εξοπλισμό για την αντιμετώπιση περιστατικών διαρροής και λιπαντικών και αποκατάστασης της ρύπανσης του εδάφους μετά από ένα τέτοιο περιστατικό. Το προσωπικό του εργοταξίου θα λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση για την αντιμετώπιση ατυχημάτων διαρροής πετρελαιοειδών. Οι κατασκευαστικές εργασίες ανέγερσης του προτεινόμενου έργου αναμένονται να έχουν μικρής έκτασης και μικρού χρονικού διαστήματος επιπτώσεις στα υπόγεια και επιφανειακά νερά. Συνεπώς οι επιπτώσεις αυτές θεωρούνται αμελητέες. Επιπτώσεις στο έδαφος Ανακυκλωμένα υλικά όπως σίδηρος, ατσάλι, μη σιδηρούχα απορρίμματα, απόβλητα συγκόλλησης, μπαταρίες και χρησιμοποιημένα μηχανέλαια θα συλλέγονται και θα μεταφέρονται για περαιτέρω επεξεργασία. Απόβλητα τα οποία δεν μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ή να ανακυκλωθούν θα μεταφερθούν σε περιοχή διάθεσης αποβλήτων στην περιοχή. Ανακύκλωση Ο ανάδοχος που θα αναλάβει θα αναπτύξει και θα εφαρμόσει ένα σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων που θα περιλαμβάνει όλα τα προτεινόμενα έργα. Το σχέδιο θα στηρίζεται στην φιλοσοφία των 3R δηλ: Reduce, Re-use, Recycle ( μείωση, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση). Ο ανάδοχος θα πρέπει να χρησιμοποιήσει όλους τους τοπικά διαθέσιμους φορείς που ενεργοποιούνται στους τομείς αυτούς. Όπου η απόθεση αποβλήτων είναι η μόνη επιλογή για τα απόβλητα, αυτή θα πρέπει να γίνει λαμβάνοντας υπόψη τα ακόλουθα: Μη επικίνδυνα στερεά απόβλητα Όλα τα μη επικίνδυνα απόβλητα πρέπει να αποθηκευτούν, να συλλεχθούν και να αποτεθούν σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ελληνικής νομοθεσίας. Επικίνδυνα απόβλητα Η διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων θα γίνει σύμφωνα με τις διατάξεις της ΚΥΑ 13588/725/2006, Μέτρα όροι και περιορισμοί για τη διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων. και τους σχετικούς κανονισμούς για την διαχείριση των πετρελαιοειδών αποβλήτων, των μπαταριών και συσσωρευτών, των PCB και PCT, των συσκευασιών και υλικών συσκευασίας, και των οικοδομικών υλικών. Περίσσεια χώματος από τις εργασίες εκσκαφής Από τις ποσότητες χώματος που θα προκύψουν ως αποτέλεσμα των εκσκαφών ένα μέρος θα επαναχρησιμοποιηθεί ενώ θα υπολογίζεται ότι περίπου 500 m 3 χώματος θα πρέπει να απορριφθεί. Όπως αναφέρεται αναλυτικά στο παραπάνω Κεφάλαιο η διάθεσή τους σε χώρους εκτός του χώρου των έργων θα γίνεται μετά από συνεννόηση με τις αρμόδιες αρχές σε συνάφεια με την κείμενη νομοθεσία (ΚΥΑ 36259/1757/Ε103 (ΦΕΚ 1312/Β/ ). Ο ανάδοχος έχει δεσμευτεί για την διεξαγωγή μιας κατάλληλης αξιολόγησης των επιπτώσεων που θα έχει η επιτόπου απόρριψη των μπαζών εκσκαφής στον χώρο των έργων με μια ή όλες τις προαναφερθέντες μεθόδους. Για την αξιολόγηση θα πρέπει να εξεταστούν οι πιο κάτω παράμετροι: Πιθανές αλλαγές στο φυσικό σύστημα επιφανειακών απορροών και επόμενες πιθανές αλλαγές υδρολογικό και υδρογεωλογικό σύστημα της περιοχής. 156

157 Επιπτώσεις στις περιοχές των βιότοπων. Οπτικές επιπτώσεις που συνδέονται με τις αλλαγές του τοπίου εξαιτίας της εναπόθεσης όγκων χωμάτων. Επιπτώσεις στην ποιότητα της ατμόσφαιρας Οι αέριες εκπομπές που παράγονται κατά τη λειτουργία του εξοπλισμού και των οχημάτων θα ελαχιστοποιηθούν μέσω: Της χρήσης (όπου απαιτείται) καταλυτικών μετατροπέων. Της χρήσης καυσίμων χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο. Της κανονικής συντήρησης του εξοπλισμού ώστε να εξασφαλιστεί η λειτουργία τους σύμφωνα με τις προδιαγραφές των κατασκευαστών. Τη διακοπή της λειτουργίας του εξοπλισμού όταν δε θα χρησιμοποιείται για μεγάλο χρονικό διάστημα, ώστε να περιοριστούν οι εκπομπές από την άσκοπη λειτουργία του. Του τακτικού καθαρισμού και βρεξίματος του εδάφους του εργοταξίου, ώστε να μειωθεί η δημιουργία σκόνης. Η ύγρανση του εδάφους και των σωρών των αποθηκευμένων υλικών μπαζών αποτελεί το κυριότερο μέτρο για την μείωση των εκπομπών από σκόνη. Η κάλυψη των σωρών με κατάλληλα καλύμματα επίσης περιορίζει τις εκπομπές αν και δεν είναι πρακτικό για όλες τις περιπτώσεις κατά το στάδιο των κατασκευαστικών εργασιών. Το κατάβρεγμα του εδάφους συνεισφέρει επίσης και στη μείωση της σκόνης από τη διακίνηση των οχημάτων στον χώρο του εργοταξίου. Με την εφαρμογή των συγκεκριμένων μέτρων οι εκπομπές σκόνης είναι δυνατόν να μειωθούν σε ποσοστό έως και 90%. Επιπτώσεις στους βιολογικούς πόρους Οι επιπτώσεις στους βιολογικούς πόρους, αν και μικρές, θα ελαχιστοποιηθούν κατά το στάδιο των κατασκευαστικών εργασιών οπού θα παρθούν τα αναγκαία μέτρα (διαχειριστικό σχέδιο) ώστε να μην διαταραχθούν οι οικότοποι και η χλωρίδα και η πανίδα της περιοχής κατά το μέτρο του δυνατού. Γενικότερα ο μετριασμός των επιπτώσεων από τη διατάραξη των οικοτόπων της περιοχής μπορεί να επιτευχθεί με τη δεντροφύτευση και τη βελτίωση της αισθητικής του τοπίου λόγω των εγκαταστάσεων. Επιπτώσεις στο τοπίο και αισθητική ρύπανση Τα μέτρα μετριασμού που θα υιοθετηθούν κατά τη διάρκεια των εργασιών κατασκευής περιλαμβάνουν: Χρησιμοποίηση κατάλληλης περίφραξης ώστε να προφυλαχθούν από τις εργασίες κατασκευής περιοχές που μπορεί να υποστούν ανεπανόρθωτη περιβαλλοντική υποβάθμιση. Αποκατάσταση του φυσικού τοπίου του εργοταξίου αμέσως μετά την ολοκλήρωση των εργασιών. Οι επιπτώσεις στο τοπίο είναι αμελητέες λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος των επιδράσεων, το μικρό χρονικό ορίζοντα εκτέλεσης των εργασιών, την περιβαλλοντική ευαισθησία της περιοχής και την εγγύτητα προς οπτικούς αποδέκτες, ως ακολούθως: Η δραστηριότητα θα εμφανιστεί κατά τη διάρκεια των έργων κατασκευής. Η ευαισθησία του τοπίου χαρακτηρίζεται ως μέτρια και το μέγεθος της αλλαγής ως αποτέλεσμα των κατασκευαστικών εργασιών μικρό. Επιπτώσεις στους φυσικούς πόρους Όλες οι μηχανές των φορτηγών και των άλλων μηχανημάτων που θα χρησιμοποιηθούν, θα πρέπει να συντηρούνται και να λειτουργούν σύμφωνα με τα πρότυπα των κατασκευαστών ώστε να εξασφαλιστεί η αποδοτική λειτουργία τους και έτσι να μην καταναλώνουν περισσότερο καύσιμο ή λιπαντικό έλαιο από όσο αναγράφεται στα τεχνικά χαρακτηριστικά τους. 157

158 Θα πρέπει ο εργολάβος να θέσει κάποια μέτρα εξοικονόμησης του νερού έτσι ώστε σε καμία περίπτωση να μην δημιουργηθεί πρόβλημα διαρροής και σπατάλης του Επιπτώσεις στο ανθρωπογενές περιβάλλον Επιπτώσεις στην υγεία (θόρυβος δονήσεις ασφάλεια) Ανεξάρτητα το μικρών αναμενόμενων επιπτώσεων από το θόρυβο, ο ανάδοχος του έργου θα πρέπει να είναι έτοιμος να εφαρμόσει συγκεκριμένα μέτρα μετριασμού των επιπτώσεων στην περίπτωση που δημιουργηθούν συνθήκες τέτοιες που ο θόρυβος να αποτελεί πρόβλημα. Μερικά από τα μέτρα αυτά είναι: Καλές σχέσεις με τους ανθρώπους που εργάζονται και μένουν ή εργάζονται κοντά στη περιοχή του έργου, επεξηγώντας τη διάρκεια και τους τρόπους και χρόνους εφαρμογής των διαφόρων σταδίων του έργου, καθώς και τη τήρηση του ωραρίου εργασίας. Αυτό συνεπάγεται τη σοβαρή αντιμετώπιση παραπόνων για λήψη μέτρων, αν χρειάζεται. Αν ο εργολάβος, με τη τακτική που θα ακολουθεί, δείχνει κατανόηση προς τους παραπονούμενους, τότε και οι παραπονούμενοι θα είναι πιο ανεκτικοί. Να υπάρχει παρακολούθηση των επιπέδων θορύβου με ηχομετρητές στις ευαίσθητες περιοχές για να προλαμβάνονται παράπονα. Ο εργολάβος να εκπαιδεύσει τους εργάτες του έτσι ώστε να ακολουθηθούν καλοί τρόποι διαχείρισης του έργου (good engineering practice). Να αποφεύγεται θόρυβος από αχρείαστες ενέργειες. Να αποφεύγεται η λανθασμένη τοποθέτηση μηχανημάτων (σε σχέση με τους γείτονες). Να χρησιμοποιούνται ηχοπετάσματα γύρω από θορυβώδη μηχανήματα. Να γίνεται χρήση σιγαστήρων εκεί που υπάρχουν. Να αναφέρονται ελαττωματικά μηχανήματα κ.α. Πέραν των πιο πάνω και σε περίπτωση που υπάρχει σοβαρή αντίδραση των περίοικων, ο εργολάβος θα πρέπει να εφαρμόσει ηχοπετάσματα έστω περιορισμένου ύψους που θα μετριάσουν την κατάσταση. Με βάση τα προηγούμενα, οι εναπομένουσες επιπτώσεις από το θόρυβο κατά τη διάρκεια των κατασκευαστικών αναμένεται να είναι μικρές ως ακολούθως: H δραστηριότητα θα εμφανιστεί κατά τη διάρκεια των έργων κατασκευής. H στάθμη θορύβου κατά τη διάρκεια της ημέρας (07:30-16:00) δεν θα είναι μεγαλύτερη από 50 db(α). Επιπτώσεις στο κυκλοφοριακό Κύριο μέτρο για το μετριασμό των επιπτώσεων αυτών αποτελεί ο σωστός προγραμματισμός και σχεδιασμός της εκτέλεσης των διάφορων φάσεων του έργου, ώστε να αποφευχθεί η ταυτόχρονη παρουσία πολλών δομικών μηχανημάτων, στις περιπτώσεις βέβαια που αυτό είναι εφικτό. Συμπερασματικά, οι επιπτώσεις στο κυκλοφοριακό λόγω των εργασιών κατασκευής θα είναι αμελητέες Επιπτώσεις στη ασφάλεια των εργαζομένων και των χρηστών της περιοχής Αστάθεια του εδάφους: ο εργολάβος θα πρέπει να διενεργήσει τους δικούς τους ελέγχους του υπεδάφους για να βεβαιωθεί ότι όλες οι προσωρινές πλατφόρμες εργασίας και οι δρόμοι πρόσβασης κατασκευάζονται από κατάλληλα υλικά τα οποία μπορούν να φέρουν τα φορτία των οχημάτων και των μηχανημάτων. Όλα τα υλικά για την κατασκευή των προσβάσεων θα πρέπει να απομακρύνονται και η περιοχή να αποκαθίσταται στην αρχική της κατάσταση μετά το πέρας των εργασιών. 158

159 Καταιγίδες και άλλα φυσικά φαινόμενα (σεισμός): μετά από κάθε τέτοιο καιρικό φαινόμενο ο εργολάβος θα πρέπει να ελέγχει την επάρκεια των κατασκευών. Σε περίπτωση διάγνωσης προβλημάτων θα πρέπει να λαμβάνονται τα αναγκαία διορθωτικά μέτρα που θα αναιρέσουν την αιτία του προβλήματος. Σε κάθε περίπτωση οι εργαζόμενοι δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούν τις κατασκευές αυτές προτού αυτές αποκτήσουν την απαιτούμενη επάρκεια. Τροχαία κίνηση: Ο εργολάβος του έργου θα πρέπει να λαμβάνει όλα τα κατάλληλα μέτρα για την ασφαλή είσοδο και έξοδο των οχημάτων κατασκευής στους δημόσιους δρόμους της περιοχής του έργου. Προς τούτο θα πρέπει να χρησιμοποιείται η κατάλληλη σήμανση τόσο στους δημόσιους δόμους όσο και στους προσωρινούς δρόμους πρόσβασης και στα σημείου εισόδου και εξόδου. Επειδή οι εργασίες κατασκευής θα διαρκέσουν περίπου 6 μήνες, ώστε η ύπαρξη των εργοταξίων και η κίνηση των βαρέων οχημάτων να γίνει «συνήθεια» στους εργαζόμενους αλλά και στους χρήστες της περιοχής ο εργολάβος σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές και την αστυνομία θα πρέπει να μεριμνήσει για τη σωστή και τακτική ενημέρωση όλων των εργαζομένων και υπεργολάβων στο έργο για την τήρηση των κανονισμών ασφαλείας κατά την είσοδο και έξοδο από τους χώρους των εργοταξίων, αλλά και των χρηστών της περιοχής για τη θέση των εισόδων και εξόδων των εργοστασίων, ενώ απαραίτητο είναι να ενημερώνονται για οποιαδήποτε αλλαγή γίνεται στη θέση και συνθήκες λειτουργίας των εργοταξίων. Τέλος κατά την ετοιμασία των κανονισμών του εργοταξίου θα πρέπει να καθοριστούν τα σημεία εισόδου και εξόδου σε αυτά από τους δημόσιους δρόμους και θα πρέπει να γίνεται η κατάλληλη σήμανση σε συνεννόηση με τον τοπικό αστυνομικό σταθμό. Λειτουργία εργοταξίου: Ο εργολάβος θα πρέπει να λάβει προληπτικά όλα τα ενδεδειγμένα για κάθε περίπτωση μέτρα για την πρόληψη και αποτροπή των κινδύνων και γενικά την ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων. Εάν ληφθούν όλα τα προαναφερθέντα μέτρα, οι αναμενόμενες επιπτώσεις εξαιτίας καταστάσεων έκτακτης ανάγκης τόσο στο φυσικό περιβάλλον όσο και στο ανθρώπινο θα είναι αμελητέες Συσωρευτικές επιπτώσεις Τα μέτρα μετριασμού που έχουν περιγραφεί στις προηγούμενες παραγράφους και αναφέρονται στις επιπτώσεις που έχουν προσδιοριστεί για κάθε περιβαλλοντική πλευρά του υπό μελέτη έργου, έχουν ως σκοπό να εξαλείψουν τις επιπτώσεις αυτές ή να τις μειώσουν στα αποδεκτά όρια. Ο αποτελεσματικός μετριασμός των συσσωρευτικών επιδράσεων απαιτεί την ολοκλήρωση όλων αυτών των μέτρων ώστε η αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων να μην γίνεται αποσπασματικά για κάθε επίπτωση Φάση λειτουργίας Στο μέρος αυτό της μελέτης θα εξεταστούν όλες οι σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις (άμεσες ή έμμεσες, βραχυχρόνιες ή μακροχρόνιες, θετικές ή αρνητικές, αναστρέψιμες ή μη αναστρέψιμες) στην ποιότητα του περιβάλλοντος, στη δημόσια υγεία και στην ασφάλεια της περιοχής που θα προκύψουν από τη λειτουργία του έργου. Πιο αναλυτικά στο Κεφαλαίο 13 γίνεται εκτενέστερη περιγραφή των Πηγών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον Επιπτώσεις στα επιφανειακά και υπόγεια νερά Καθότι οι επιπτώσεις αναμένονται αμελητέες συνοπτικά αναφέρεται ότι Δεν αναμένονται διαρροές από την φόρτωσης / εκφόρτωση των πρώτων υλών. Δεν αναμένονται διαρροές από την φόρτωση / εκφόρτωσης του χωνεμένου υπολείμματος. 159

160 Σε περίπτωση βροχόπτωσης και δημιουργίας διαρροών οι χώροι αποθήκευσης διαθέτουν σύστημα αποστραγγισμάτων καθώς και ειδική αντλία απαγωγής αυτών. Επιπτώσεις στο έδαφος Συνοπτικά αναφέρεται ότι τα μέτρα εξάλειψης όποιων επιπτώσεων επί εδάφους συνοψίζονται στα εξής: Κατασκευή και χρήση σηπτικού βόθρου. Ύπαρξη συστήματος αποστράγγισης διαρροιών από τις θέσεις αποθήκευσης. Συνεργασία με αδειοδοτημένους συνεργάτες για την διαχείριση μηχανέλαιων. Επιπτώσεις στην ποιότητα της ατμόσφαιρας Αέριοι ρύποι Η συνολική λειτουργία της μονάδος όπως έχει σχεδιαστεί συμβάλλει στην μείωση των παραγόμενων εκπομπών. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου οι ΒΔΤ, στις μονάδες βιοαερίου αναφέρουν μόνο το μεθάνιο. Πέραν της συμβολής της μονάδας στην μείωση του ελευθερωμένου μεθανίου στην ατμόσφαιρα, σε περίπτωση ελεύθερης διάθεσης της κοπριάς αναφέρονται ακολούθως τα λαμβανόμενα μέτρα για την αποφυγή διαρροών μεθανίου στην ατμόσφαιρα. Κατασκευή στεγανών χωνευτών και οροφών αποθήκευσης βιοαερίου. Στεγανές συνδέσεις οροφών και σωληνώσεων για την μη απαγωγή βιοαερίου κατά την μεταφορά αυτού στην ΜΕΚ. Σύστημα μέτρησης βιοαερίου στις εξόδους των χωνευτών. Προληπτική μέτρηση βιοαερίου στην ατμόσφαιρα σε υποδεικνυόμενες περιοχές (ως περιοχές ATEX). Σύστημα καύσης βιοαερίου σε περίπτωση μη λειτουργίας της ΜΕΚ ή αυξημένης παραγωγής. Οσμές Ακολούθως αναφέρονται μέθοδοι οι οποίες θα περιορίσουν τις οσμές στην ατμόσφαιρα όπως: Χρήση μεθόδων απόσμησης. Περιορισμός του χρόνου διαδικασιών προεπεξεργασίας. Χρήση σκεπασμένων τμημάτων. Σχολαστική καθαριότητα των εγκαταστάσεων (χωνευτές, τοιχώματα δεξαμενών). Οι ανωτέρω διαδικασίες θα ακολουθηθούν, με την χρήση στεγνού καθαρισμού περιοχών, οχημάτων και εξοπλισμού καθώς και με την χρήση μετρητή νερού για την βέλτιστη κατανάλωση αυτού. Επιπτώσεις στους φυσικούς πόρους Για την προσπάθεια της όσο δυνατόν μείωσης της κατανάλωσης νερού, θα χρησιμοποιηθεί σύστημα μέτρησης κατανάλωσης νερού. Επίσης η χρήση νερού θα ακολουθεί ένα πρόγραμμα βάση του προγράμματος περιβαλλοντικής διαχείρισης. Επιπτώσεις στο τοπίο και στην αισθητική ρύπανση Προτείνεται όπως περιμετρικά των εγκαταστάσεων της Μονάδας γίνει δεντροφύτευση, η οποία θα παρέχει επαρκή οπτικά κάλυψη των εγκαταστάσεων. 160

161 Επιπτώσεις στο ανθρωπογενές περιβάλλον Επιπτώσεις στο οδικό δίκτυο Για την όσο δυνατόν μειωμένη φόρτωση του οδικού δικτύου θα χρησιμοποιούνται μη κεντρικές αρτηρίες κατοικήσιμων περιοχών. Επιπτώσεις θορύβου από τη λειτουργία της μονάδας Ο θορυβώδης εξοπλισμός θα προσανατολίζεται σε μια κατεύθυνση έτσι ώστε να κατευθύνεται μακριά από τις ευαίσθητες περιοχές. Τα σημεία φόρτωσης / εκφόρτωσης μπορούν να ηχομονωθούν με την χρήση φυσικών εμποδίων. Οι μηχανές εσωτερικής καύσης και ο υπόλοιπος θορυβώδης εξοπλισμός πρέπει να τοποθετηθούν εντός κτιρίων που να παρέχουν σχετική ηχομόνωση. Τα ανώτατα επιτρεπόμενα όρια θορύβου ορίζονται από το Π.Δ. 1180/81, ΦΕΚ 293Α/ περί ρύθμισης θεμάτων αναγομένων εις τα της ιδρύσεως και λειτουργίας βιομηχανιών, βιοτεχνιών πάσης φύσεως μηχανολογικών εγκαταστάσεων και αποθηκών και της εκ τούτων διασφαλίσεως του περιβάλλοντος εν γένει. Το διαχειριστικό σχέδιο αντιμετώπισης των πιθανών προβλημάτων ηχορύπανσης θα πρέπει να λάβει υπόψη επίσης τις πρόνοιες της Ελληνική Νομοθεσίας όπως αυτές περιγράφονται στις εξής Υπ. Αποφάσεις: Υπ. Απόφαση 56206/1613/ΦΕΚ 570/Β/ «περί προσδιορισμού της ηχητικής εκπομπής των μηχανημάτων και συσκευών εργοταξίου σε συμμόρφωση προς τις οδηγίες 79/113/ΕΟΚ, 81/1051/ΕΟΚ και 85/405/ΕΟΚ. Υπ. Απόφαση 69001/1921/ ΔΕΚ 751/Β/ «περί έγκρισης τύπου ΕΟΚ για την οριακή τιμή στάθμης θορύβου μηχανημάτων και συσκευών εργοταξίου». Υπ. Απόφαση Α5/2375 ΦΕΚ 689/Β/ «περί της χρήσεως κατασιγασμένων αεροσφυρών» Επίσης θα πραγματοποιηθεί πρόγραμμα ελέγχου θορύβου, με μετρήσεις του βασικού εξοπλισμού Επιπτώσεις στη ασφάλεια των εργαζομένων και των χρηστών της περιοχής Είναι εφικτή, η τοποθέτηση προειδοποιητικών πινακίδων και σήμανσης που υποδηλώνουν κίνδυνο σε έκτακτες συνθήκες και περιστατικά. Επιπρόσθετα, η μονάδα θα εξοπλιστεί με σύστημα ελέγχου της εγκατάστασης και πίνακα ελέγχου εφοδιασμένο με διάταξη προειδοποίησης για φωτιά. Πέραν των ανωτέρω και με βάση τις ΔΒΤ οι εργαζόμενοι θα δέχονται εκπαίδευση τόσο πριν την κατασκευή και λειτουργία της μονάδας όσο και κατά την παράδοση αυτής στον Φορέα από τον Κατασκευαστή καθώς και ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Με αυτόν τον τρόπο θα είναι δυνατός και ο έλεγχος πρόληψης ατυχημάτων Περιβαλλοντική Διαχείριση και Παρακολούθηση Περιβαλλοντική διαχείριση Στο παρόν υποκεφάλαιο δομείται και προτείνεται σχέδιο περιβαλλοντικής διαχείρισης που θα εφαρμοστεί με σκοπό να διασφαλίζεται σε όλες τις φάσεις του έργου ή της δραστηριότητας η αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος. Το πλήρες σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης, που να ανταποκρίνεται στα πρότυπα ISO και EMAS απαρτίζεται από τις εξής επτά ενότητες-υποσυστήματα. 161

162 Ενότητα 1: Η εταιρική στρατηγική και το περιβάλλον. Ενότητα 2: Επιδόσεις και διαχειριστικές πρακτικές. Αρχική επισκόπηση. Ενότητα 3: Σχεδίαση περιβαλλοντικής πολιτικής. Ενότητα 4: Εφαρμογή περιβαλλοντικής πολιτικής. Ενότητα 5: Παρακολούθηση συστήματος. Ενότητα 6: Έλεγχος και αξιολόγηση. Ενότητα 7: Επικοινωνιακή περιβαλλοντική πολιτική. Η λειτουργική επικοινωνία των επί μέρους ενοτήτων απεικονίζεται στο επόμενο σχήμα (εικόνα 13.1). Εικόνα 13.1: Δομή του συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης. Το Σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης θα αποτελείται από Καθορισμό περιβαλλοντικής πολιτικής. Καθορισμό και σχεδιασμό στόχων. Καθορισμό και σχεδιασμό διαδικασιών. Καθορισμό και σχεδιασμό μέτρων αντιμετώπισης. Σύνταξη περιβαλλοντικών αναφορών. Μέσα στον καθορισμό δραστηριοτήτων θα ορίζονται και πρωτόκολλα επικοινωνίας, εμπλοκή εργαζομένων ανά επίπεδο λειτουργίας, τεχνική τεκμηρίωση εξοπλισμού, σύστημα ελέγχου διαδικασιών, πρόγραμμα συντήρησης (προληπτικό, τακτικό). Ο κύριος στόχος του Σχεδίου Περιβαλλοντικής και Κοινωνικής Διαχείρισης είναι να παρέχει ένα πλαίσιο για την εφαρμογή των μέτρων που προσδιορίστηκαν στην εκτίμηση των επιπτώσεων για την αποφυγή, τον μετριασμό ή την αντιστάθμιση των αρνητικών επιπτώσεων και για την ελαχιστοποίηση και τη διαχείριση των κινδύνων για το περιβάλλον, για το προσωπικό κατασκευής και λειτουργίας και για τον τοπικό πληθυσμό από τις δραστηριότητες του έργου. 162

ΜΕΛΕΤΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΜΕΛΕΤΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΕΛΕΤΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΓΙΑ ΙΔΡΥΣΗ ΜΟΝΑΔΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΒΙΟΑΕΡΙΟ ΙΣΧΥΟΣ 1000 kw Θέση «ΑΚΡΕΒΑΤΟΙ» ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΒΑΪΝΙΑΣ ΔHMOY ΙΕΡΑΠΕΤΡΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Οργανικά απόβλητα στην Κρήτη

Οργανικά απόβλητα στην Κρήτη Οργανικά απόβλητα στην Κρήτη Τα κύρια οργανικά απόβλητα που παράγονται στην ευρύτερη περιοχή της Κρήτης είναι: Απόβλητα από τη λειτουργία σφαγείων Απόβλητα από τη λειτουργία ελαιουργείων Απόβλητα από τη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΛΕΤΗΣ

ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ 1.2 ΕΙΔΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΟΣ ΕΡΓΟΥ 1.3 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΑΓΩΓΗ ΕΡΓΟΥ 1.4 ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΟΥ ΡΓΟΥ 1.5 ΦΟΡΕΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ 1.6 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή KΕΦΑΛΑΙΟ 1: Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Θεσμικό Πλαίσιο... 3

Εισαγωγή KΕΦΑΛΑΙΟ 1: Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Θεσμικό Πλαίσιο... 3 Εισαγωγή... 1 KΕΦΑΛΑΙΟ 1: Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Θεσμικό Πλαίσιο... 3 1.1 Η Ευρωπαϊκή Οδηγία για την Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων... 4 1.2 Η Ευρωπαϊκή Οδηγία για τη Στρατηγική Περιβαλλοντική

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Έργων Βιοαερίου στην Κρήτη

Ανάπτυξη Έργων Βιοαερίου στην Κρήτη Ανάπτυξη Έργων Βιοαερίου στην Κρήτη Ομιλητής: Αντώνης Πουντουράκης, MSc Μηχανικός Περιβάλλοντος Εμπορικός Διευθυντής Plasis Τεχνική - Ενεργειακή Χανιά Νοέμβριος 2015 Plasis Τεχνική-Ενεργειακή Δραστηριοποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Διπλ. Μηχανικός Βασιλειάδης Μιχαήλ ΑΟΥΤΕΒ ΜΗΧΑΝΙΚΗ Α.Ε. 04 Φεβρουαρίου 2011 Hotel King George II Palace Πλατεία Συντάγματος Αθήνα

Διπλ. Μηχανικός Βασιλειάδης Μιχαήλ ΑΟΥΤΕΒ ΜΗΧΑΝΙΚΗ Α.Ε. 04 Φεβρουαρίου 2011 Hotel King George II Palace Πλατεία Συντάγματος Αθήνα Διπλ. Μηχανικός Βασιλειάδης Μιχαήλ ΑΟΥΤΕΒ ΜΗΧΑΝΙΚΗ Α.Ε. 04 Φεβρουαρίου 2011 Hotel King George II Palace Πλατεία Συντάγματος Αθήνα Είδη πρώτων υλών Αγροτικού τομέα Κτηνοτροφικού τομέα Αστικά απόβλητα Αγροτικός

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργειακή Αξιοποίηση Βιομάζας. Δρ Θρασύβουλος Μανιός Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Κρήτης ΣΕΠ στην ΠΣΕ50

Ενεργειακή Αξιοποίηση Βιομάζας. Δρ Θρασύβουλος Μανιός Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Κρήτης ΣΕΠ στην ΠΣΕ50 Ενεργειακή Αξιοποίηση Βιομάζας Δρ Θρασύβουλος Μανιός Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Κρήτης ΣΕΠ στην ΠΣΕ50 Τι ορίζουμε ως «βιομάζα» Ως βιομάζα ορίζεται η ύλη που έχει βιολογική (οργανική) προέλευση. Πρακτικά,

Διαβάστε περισσότερα

Ορθή περιβαλλοντικά λειτουργία μονάδων παραγωγής βιοαερίου με την αξιοποίηση βιομάζας

Ορθή περιβαλλοντικά λειτουργία μονάδων παραγωγής βιοαερίου με την αξιοποίηση βιομάζας Ορθή περιβαλλοντικά λειτουργία μονάδων παραγωγής βιοαερίου με την αξιοποίηση βιομάζας ΑΡΓΥΡΩ ΛΑΓΟΥΔΗ Δρ. Χημικός TERRA NOVA ΕΠΕ περιβαλλοντική τεχνική συμβουλευτική ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΕΕ «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ»

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της βιομάζας για την ανάπτυξη της Ελληνικής οικονομίας

Ο ρόλος της βιομάζας για την ανάπτυξη της Ελληνικής οικονομίας 4η Ενότητα: «Βιοκαύσιμα 2ης Γενιάς» Ο ρόλος της βιομάζας για την ανάπτυξη της Ελληνικής οικονομίας Αντώνης Γερασίμου Πρόεδρος Δ.Σ. Ελληνικής Εταιρείας Βιοµάζας ΕΛ.Ε.Α.ΒΙΟΜ ΒΙΟΜΑΖΑ Η αδικημένη μορφή ΑΠΕ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΑΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΕ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΒΙΟΑΕΡΙΩΝ

ΓΑΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΕ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΒΙΟΑΕΡΙΩΝ ΓΑΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΕ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΒΙΟΑΕΡΙΩΝ Χρήστος Πετρόχειλος Γεν.Δ/ντης kiefer ΕΠΕ συνεργάτης Γαιοανάπτυξη ΑΕ Γιάννης Κλωνάρης Δ/ντης Έργων ΑΠΕ kiefer ΕΠΕ συνεργάτης Γαιοανάπτυξη ΑΕ Σωτηρία Πατσιαλή Υπέυθυνη

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση από Νικόλαο Σαμαρά.

Παρουσίαση από Νικόλαο Σαμαρά. Παρουσίαση από Νικόλαο Σαμαρά. από το 1957 με γνώση και μεράκι Βασικές Αγορές Βιομηχανία Οικίες Βιομάζα Με τον όρο βιομάζα ονομάζουμε οποιοδήποτε υλικό παράγεται από ζωντανούς οργανισμούς (όπως είναι το

Διαβάστε περισσότερα

Β Ι Ο Μ Α Ζ Α. Το Νέο Νομοθετικό Πλαίσιο Αδειοδότηση - Τιμολόγηση Προοπτικές. Ilia Gavriotou, LL.M www.mstr-law.gr. Ilia Gavriotou.

Β Ι Ο Μ Α Ζ Α. Το Νέο Νομοθετικό Πλαίσιο Αδειοδότηση - Τιμολόγηση Προοπτικές. Ilia Gavriotou, LL.M www.mstr-law.gr. Ilia Gavriotou. Β Ι Ο Μ Α Ζ Α Το Νέο Νομοθετικό Πλαίσιο Αδειοδότηση - Τιμολόγηση Προοπτικές ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ Ευνοϊκές ρυθμίσεις αδειοδότησης και τιμολόγησης Ν. 3468/2006 Ν. 3851/2010 (αναθεώρηση Ν. 3468/2006)

Διαβάστε περισσότερα

Ε Γ Κ Υ Κ Λ Ι Ο Σ ΘΕΜΑ:

Ε Γ Κ Υ Κ Λ Ι Ο Σ ΘΕΜΑ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΥΔΑΤΩΝ Ε Γ Κ Υ Κ Λ Ι Ο Σ ΘΕΜΑ: «Περιεχόμενο φακέλου για την εφαρμογή του άρθρου 7 της Κ.Υ.Α. 20488/10 (ΦΕΚ

Διαβάστε περισσότερα

Ενέργεια από Μονάδα Βιοαερίου

Ενέργεια από Μονάδα Βιοαερίου Ενέργεια από Μονάδα Βιοαερίου... Επενδυτικές Ευκαιρίες σε Μονάδες Βιοαερίου. - Βασικά στοιχεία για το Βιοαέριο - Οι Βασικές Πρώτες Ύλες για την λειτουργία μονάδας και εργοστασίου παραγωγής - Παραδείγματα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ Η παρούσα Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων συντάσσεται στο πλαίσιο υλοποίησης του έργου με τίτλο: «Εγκατάσταση Επεξεργασίας Απορριμμάτων και ΧΥΤΥ Σητείας» 1.2 ΕΙΔΟΣ & ΜΕΓΕΘΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Οφέλη για την γεωργία

Οφέλη για την γεωργία Οφέλη για την γεωργία Το βιοαέριο προσφέρει μια σειρά εξαιρετικών αλληλεπιδράσεων, ιδίως όσον αφορά τις μεθόδους της κτηνοτροφίας. Οι αγρότες χοιροειδών και πουλερικών, ειδικότερα, χρειάζονται σημαντική

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ Περιφερειακό Τμήμα Νομού Αιτωλοακαρνανίας

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ Περιφερειακό Τμήμα Νομού Αιτωλοακαρνανίας ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ Περιφερειακό Τμήμα Νομού Αιτωλοακαρνανίας Παρατηρήσεις για την λειτουργία μονάδας ηλεκτροπαραγωγής με χρήση βιορευστών καυσίμων, στον Δήμο Μεσολογγίου. Αγρίνιο 10-7-2017 1.

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ενότητα 1: Εισαγωγή στην Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων

Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ενότητα 1: Εισαγωγή στην Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ενότητα 1: Εισαγωγή στην Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Καθηγητής Α. Κούγκολος Δρ Στ. Τσιτσιφλή Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.)

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.) Ενότητα 6: Βιομάζα Σπύρος Τσιώλης Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών ΤΕ Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΚΑΥΣΗ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΚΑΥΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΚΑΥΣΗ Την εργασία επιμελήθηκαν οι: Αναστασοπούλου Ευτυχία Ανδρεοπούλου Μαρία Αρβανίτη Αγγελίνα Ηρακλέους Κυριακή Καραβιώτη Θεοδώρα Καραβιώτης Στέλιος Σπυρόπουλος Παντελής Τσάτος Σπύρος

Διαβάστε περισσότερα

Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία. Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων

Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία. Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ορισμένα στοιχεία Η.Π.Α.: Από την εφαρμογή του θεσμού έχουν εκπονηθεί πλέον των 15.000 ΜΠΕ. Τα τελευταία 10 χρόνια οι ΜΠΕ αριθμούνται σε 1.000 περίπου ετησίως, με πτωτική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΑΠΕ. Βισκαδούρος Γ. Ι. Φραγκιαδάκης Φ. Μαυροματάκης

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΑΠΕ. Βισκαδούρος Γ. Ι. Φραγκιαδάκης Φ. Μαυροματάκης ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΑΠΕ Βισκαδούρος Γ. Ι. Φραγκιαδάκης Φ. Μαυροματάκης ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο όρος βιομάζα μπορεί να δηλώσει : α) Τα υλικά ή τα υποπροϊόντα και κατάλοιπα της φυσικής, ζωικής δασικής και αλιευτικής παραγωγής

Διαβάστε περισσότερα

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Εισηγητές : Βασιλική Σπ. Γεμενή Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός Δ.Π.Θ Θεόδωρος Γ. Μπιτσόλας Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός Π.Δ.Μ Λάρισα 2013 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΑΠΕ 2. Ηλιακή ενέργεια

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία και Κωδικοποίηση Νομοθεσίας ΑΠΕ: (πηγή: http://www.lagie.gr/)

Ιστορία και Κωδικοποίηση Νομοθεσίας ΑΠΕ: (πηγή: http://www.lagie.gr/) Ιστορία και Κωδικοποίηση Νομοθεσίας ΑΠΕ: (πηγή: http://www.lagie.gr/) Το ελληνικό κράτος το 1994 με τον Ν.2244 (ΦΕΚ.Α 168) κάνει το πρώτο βήμα για τη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τρίτους εκτός της

Διαβάστε περισσότερα

Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση Στρατηγική ΜΠΕ Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη. Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή

Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση Στρατηγική ΜΠΕ Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη. Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση Στρατηγική ΜΠΕ Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Ειδικές περιπτώσεις περιβαλλοντικών μελετών: - Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα ΜΠΕ. Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή

Περιεχόμενα ΜΠΕ. Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή Περιεχόμενα ΜΠΕ Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΔΙΑΛΕΞΗΣ Γενικά στοιχεία σχετικά με τα περιεχόμενα κάθε Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) ανεξάρτητα από το είδος του έργου ή της δραστηριότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΦΟΙΤΗΤΗΣ: ΔΗΜΑΣ ΝΙΚΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΕΙΡΑΙΑ ΣΧΟΛΗ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ: ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ

ΦΟΙΤΗΤΗΣ: ΔΗΜΑΣ ΝΙΚΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΕΙΡΑΙΑ ΣΧΟΛΗ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ: ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΦΟΙΤΗΤΗΣ: ΔΗΜΑΣ ΝΙΚΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΕΙΡΑΙΑ ΣΧΟΛΗ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ: ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα της εργασίας είναι Η αξιοποίηση βιομάζας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Πρόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Η αγροτική Βιομάζα και οι δυνατότητες αξιοποίησής της στην Ελλάδα. Αντώνης Γερασίμου Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρίας Ανάπτυξης Βιομάζας

Η αγροτική Βιομάζα και οι δυνατότητες αξιοποίησής της στην Ελλάδα. Αντώνης Γερασίμου Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρίας Ανάπτυξης Βιομάζας Η αγροτική Βιομάζα και οι δυνατότητες αξιοποίησής της στην Ελλάδα Αντώνης Γερασίμου Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρίας Ανάπτυξης Βιομάζας 1 Η ΕΛΕΑΒΙΟΜ και ο ρόλος της Η Ελληνική Εταιρία (Σύνδεσμος) Ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικές Ορθής Διαχείρισης Στερεών Γεωργικών Υπολειμμάτων

Πρακτικές Ορθής Διαχείρισης Στερεών Γεωργικών Υπολειμμάτων Πρακτικές Ορθής Διαχείρισης Στερεών Γεωργικών Υπολειμμάτων ΚΑΤΣΑΜΠΑΣ ΗΛΙΑΣ Δρ. Χημικός Μηχανικός Προϊστάμενος Τμήματος Περιβάλλοντος & Υδροοικονομίας Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας Περιφέρειας Πελοποννήσου

Διαβάστε περισσότερα

Ενέργεια από Μονάδα Βιοαερίου

Ενέργεια από Μονάδα Βιοαερίου Ενέργεια από Μονάδα Βιοαερίου... Επενδυτικές Ευκαιρίες και Προοπτικές Ανάπτυξης. - Οφέλη του Βιοαερίου για την κοινωνία - Οφέλη του Βιοαερίου για τους γεωργούς. - Το δυναμικό του Βιοαερίου στη χώρα μας.

Διαβάστε περισσότερα

Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή ΤΕΙ Θεσσαλίας

Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή ΤΕΙ Θεσσαλίας Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή ΤΕΙ Θεσσαλίας ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Διεθνώς αναγνωρισμένο θεσμικό εργαλείο που αποτελεί το κυριότερο μέσο αξιολόγησης των επιπτώσεων διαφόρων έργων και δραστηριοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α. ΔΗΛΩΣΗ ΥΠΑΓΩΓΗΣ ΣΕ ΠΡΟΤΥΠΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ (Π.Π.Δ.) ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ Β της ΥΑ 1958/2012 (ΦΕΚ 21 Β ), όπως ισχύει

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α. ΔΗΛΩΣΗ ΥΠΑΓΩΓΗΣ ΣΕ ΠΡΟΤΥΠΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ (Π.Π.Δ.) ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ Β της ΥΑ 1958/2012 (ΦΕΚ 21 Β ), όπως ισχύει ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΔΗΛΩΣΗ ΥΠΑΓΩΓΗΣ ΣΕ ΠΡΟΤΥΠΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ (Π.Π.Δ.) ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ Β της ΥΑ 1958/2012 (ΦΕΚ 21 Β ), όπως ισχύει Α. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Α.1 Στοιχεία δραστηριότητας Α.1.1

Διαβάστε περισσότερα

Φυσικοί πόροι και η ενεργειακή τους αξιοποίηση. Βασίλειος Διαμαντής Δρ. Μηχανικός Περιβάλλοντος

Φυσικοί πόροι και η ενεργειακή τους αξιοποίηση. Βασίλειος Διαμαντής Δρ. Μηχανικός Περιβάλλοντος Φυσικοί πόροι και η ενεργειακή τους αξιοποίηση Βασίλειος Διαμαντής Δρ. Μηχανικός Περιβάλλοντος Paolo Bacigalupi (2012) Το κουρδιστό κορίτσι. Εκδόσεις ΣΕΛΙΝΙ, 478 σελ. (μετάφρ: Κωνσταντίνα Γεωργούλια)

Διαβάστε περισσότερα

Προστατεύει το. περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας.

Προστατεύει το. περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας. Προστατεύει το περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 αξιοποιεί τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Με την αξιοποίηση των ΑΠΕ αναδεικνύεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΒΙΟΑΕΡΙΟΥ ΑΠΟ ΒΙΟΜΑΖΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΒΙΟΑΕΡΙΟΥ ΑΠΟ ΒΙΟΜΑΖΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΒΙΟΑΕΡΙΟΥ ΑΠΟ ΒΙΟΜΑΖΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ 1 ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΠΟ ΒΙΟΑΕΡΙΟ Το Βιοαέριο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στις τρεις μορφές ενέργειας όπου επιδιώκεται περιστολή των εκπομπών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΌ ΛΥΜΑΤΑ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΒΙΟΑΕΡΙΟ ΑΦΟΙ ΣΕΪΤΗ Α.Ε. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΑΕΡΙΟΥ ΣΥΝΘΕΣΗ ΒΙΟΑΕΡΙΟΥ ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΝΑΕΡΟΒΙΑΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΌ ΛΥΜΑΤΑ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΒΙΟΑΕΡΙΟ ΑΦΟΙ ΣΕΪΤΗ Α.Ε. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΑΕΡΙΟΥ ΣΥΝΘΕΣΗ ΒΙΟΑΕΡΙΟΥ ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΝΑΕΡΟΒΙΑΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΌ ΛΥΜΑΤΑ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΒΙΟΑΕΡΙΟ ΑΦΟΙ ΣΕΪΤΗ Α.Ε. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΑΕΡΙΟΥ ΣΥΝΘΕΣΗ ΒΙΟΑΕΡΙΟΥ ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΝΑΕΡΟΒΙΑΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑΣ ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Άρθρο 4 Προσαρτώνται και αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της παρούσας απόφασης τα Παραρτήματα Ι έως και ΧΙΙ που ακολουθούν.

Άρθρο 4 Προσαρτώνται και αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της παρούσας απόφασης τα Παραρτήματα Ι έως και ΧΙΙ που ακολουθούν. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ 1 Άρθρο 1 Αποσκοπεί στην εφαρμογή της παρ. 4 του άρθρου 1 του Ν. 4014/2011 (Α 209) για την κατάταξη σε κατηγορίες, ανάλογα με τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον. Τα ανωτέρω έργα και δραστηριότητες

Διαβάστε περισσότερα

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Ορισμός «Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) είναι οι μη ορυκτές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, δηλαδή η αιολική, η ηλιακή και η γεωθερμική ενέργεια, η ενέργεια κυμάτων, η παλιρροϊκή ενέργεια, η υδραυλική

Διαβάστε περισσότερα

NON TECHNICAL REPORT_FARSALA III 1 MW ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ

NON TECHNICAL REPORT_FARSALA III 1 MW ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αφορά το έργο της εγκατάστασης και λειτουργίας Φωτοβολταϊκού Σταθμού Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας, συνολικής ισχύος 1 MW σε μισθωμένο γήπεδο

Διαβάστε περισσότερα

Ατομικό Θέμα: Συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας από ελαιοπυρηνόξυλο μέσω θερμοχημικής ή βιοχημικής μετατροπής

Ατομικό Θέμα: Συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας από ελαιοπυρηνόξυλο μέσω θερμοχημικής ή βιοχημικής μετατροπής Ατομικό Θέμα: Συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας από ελαιοπυρηνόξυλο μέσω θερμοχημικής ή βιοχημικής μετατροπής Τζιάσιου Γεωργία Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο είναι δύο μίγματα υδρογονανθράκων που χρησιμοποιούνται σε διάφορους τομείς από τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Διαβάστε περισσότερα

4. Ύστερα από τα παραπάνω, παρακαλούμε για την κατά περίπτωση εφαρμογή των ανωτέρω (δ) έως (ζ) σχετικών, σύμφωνα με τον Πίνακα 2 του Παραρτήματος.

4. Ύστερα από τα παραπάνω, παρακαλούμε για την κατά περίπτωση εφαρμογή των ανωτέρω (δ) έως (ζ) σχετικών, σύμφωνα με τον Πίνακα 2 του Παραρτήματος. ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ EΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΠΥΡΟΣΕΣΤΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ Γραφείο 3ο: Έκδοσης και Εφαρμογής

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΑΠΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ»

ΒΑΣΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΑΠΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ» ΒΑΣΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΑΠΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ» 1. Καθορίζεται εθνικός δεσμευτικός στόχος 20% για τη συμμετοχή των ΑΠΕ στην κάλυψη

Διαβάστε περισσότερα

Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή ΤΕΙ Θεσσαλίας

Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή ΤΕΙ Θεσσαλίας Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή ΤΕΙ Θεσσαλίας Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός είναι η διαδικασία με την οποία εκτιμώνται και αντιμετωπίζονται οι συνέπειες που προκαλούνται από τα έργα και

Διαβάστε περισσότερα

Έγκριση ειδικών όρων για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και ηλιακών συστημάτων επί κτισμάτων και ακαλύπτων χώρων αυτών

Έγκριση ειδικών όρων για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και ηλιακών συστημάτων επί κτισμάτων και ακαλύπτων χώρων αυτών Έγκριση ειδικών όρων για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και ηλιακών συστημάτων σε κτίρια και οικόπεδα εντός σχεδίου περιοχών, και σε οικισμούς (Αριθ. 36720 ΦΕΚ Α 376, 06-09-2010) όπως τροποποιήθηκε μετά

Διαβάστε περισσότερα

Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία

Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ορισμένα στοιχεία Η.Π.Α.: Από την εφαρμογή του θεσμού έχουν εκπονηθεί πλέον των 15.000 ΜΠΕ. Τα τελευταία 10 χρόνια οι ΜΠΕ αριθμούνται σε 1.000 περίπου ετησίως, με πτωτική

Διαβάστε περισσότερα

Ο θεσμός των Ενεργειακών Κοινοτήτων Πλαίσιο και πολιτικές στην πορεία της ενεργειακής μετάβασης

Ο θεσμός των Ενεργειακών Κοινοτήτων Πλαίσιο και πολιτικές στην πορεία της ενεργειακής μετάβασης Ο θεσμός των Ενεργειακών Κοινοτήτων Πλαίσιο και πολιτικές στην πορεία της ενεργειακής μετάβασης Στόχοι της Ευρωπαϊκής και Εθνικής Ενεργειακής Πολιτικής: Η Προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και η

Διαβάστε περισσότερα

Υποστήριξη της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα σε όλους τους τομείς

Υποστήριξη της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα σε όλους τους τομείς 2014-20202020 Υποστήριξη της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα σε όλους τους τομείς Γιάννης Βουγιουκλάκης PhD, Διπλ. Μηχ. Μηχανικός Υπεύθυνος Τμήματος Ανάπτυξης Αγοράς Θεματικός στόχος

Διαβάστε περισσότερα

οικονομία- Τεχνολογία ΜΑΘΗΜΑ: : OικιακήO : Σχολικό έτος:2011 Β2 Γυμνασίου Νεάπολης Κοζάνης

οικονομία- Τεχνολογία ΜΑΘΗΜΑ: : OικιακήO : Σχολικό έτος:2011 Β2 Γυμνασίου Νεάπολης Κοζάνης ΜΑΘΗΜΑ: : OικιακήO οικονομία- Τεχνολογία Σχολικό έτος:2011 :2011-20122012 Β2 Γυμνασίου Νεάπολης Κοζάνης ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΥΜΒΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ: J ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΑΝΤ J ΣΤΕΡΓΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΔΑ: ΒΕΤ9Β-ΣΧΠ. ΑΔΑ: ΑΘΗΝΑ 26 / 2 / 2013 Αρ. Πρωτ. 599/26167

ΑΔΑ: ΒΕΤ9Β-ΣΧΠ. ΑΔΑ: ΑΘΗΝΑ 26 / 2 / 2013 Αρ. Πρωτ. 599/26167 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ &ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΔΙΟΙΚ. ΥΠΟΣ/ΞΗΣ Δ/ΝΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΩΝ ΔΙΚ/ΤΩΝ & ΝΟΜ. ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΤΑΧ. Δ/ΝΣΗ : Δεστούνη 2 και Αχαρνών 381 - Αθήνα ΤΑΧ.

Διαβάστε περισσότερα

19/03/2013 «ΕΡΕΥΝΑ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕΓΑΛΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Φ/Β & ΗΛΙΟΘΕΡΜΙΚΩΝ ΙΣΧΥΟΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ»

19/03/2013 «ΕΡΕΥΝΑ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕΓΑΛΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Φ/Β & ΗΛΙΟΘΕΡΜΙΚΩΝ ΙΣΧΥΟΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ» 19/03/2013 «ΕΡΕΥΝΑ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕΓΑΛΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Φ/Β & ΗΛΙΟΘΕΡΜΙΚΩΝ ΙΣΧΥΟΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ» ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ, ΤΜΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ & ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ Α ΕΙΟ ΟΤΗΣΗΣ ΣΤΑΘΜΩΝ ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ & ΘΕΡΜΙΚΗΣ (ΣΗΘ) ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΒΙΟΑΕΡΙΟΥ Αντώνης Κατσαµάς ρ Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗ ΙΟΙΚΗΣΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Χρηματοδότηση δράσεων στον Τομέα του Περιβάλλοντος. Προγραμματική Περίοδος 2014-2020

Χρηματοδότηση δράσεων στον Τομέα του Περιβάλλοντος. Προγραμματική Περίοδος 2014-2020 Χρηματοδότηση δράσεων στον Τομέα του Περιβάλλοντος Προγραμματική Περίοδος 2014-2020 ΠΟΡΟΙ Π.Π 2014-2020 ΕΠ - ΥΜΕ - ΠΕΡΑΑ (ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ) ΤΑΜΕΙΟ ΚΑΤΑΝΟΜΕΣ ΠΟΡΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΜΕΤΑΦΟΡΕ ΠΕΠ ΣΥΝΔΡΟΜΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: «Ακύρωση της με αριθμ. πρωτ. 128/ απόφασης υπογραφής του Αναπληρωτή Γενικού Διευθυντή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης»

ΘΕΜΑ: «Ακύρωση της με αριθμ. πρωτ. 128/ απόφασης υπογραφής του Αναπληρωτή Γενικού Διευθυντή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης» ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤYO ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ, Αθήνα, 22/5/2015 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Αριθμ. πρωτ.: 18358 ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΓΟΥ Ταχ.

Διαβάστε περισσότερα

CARBONTOUR. Στρατηγικός σχεδιασμός προς ένα ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα στον τομέα των τουριστικών καταλυμάτων

CARBONTOUR. Στρατηγικός σχεδιασμός προς ένα ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα στον τομέα των τουριστικών καταλυμάτων LIFE09 ENV/GR/000297 Στρατηγικός σχεδιασμός προς ένα ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα στον τομέα CARBONTOUR ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ 2.1: Προσδιορισμός και αξιολόγηση των πηγών εκπομπών ισοδύναμου CO 2 των τουριστικών καταλυμάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ PROJECT

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ PROJECT ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ PROJECT Οι μαθήτριες : Αναγνωστοπούλου Πηνελόπη Αποστολοπούλου Εύα Βαλλιάνου Λυδία Γερονικόλα Πηνελόπη Ηλιοπούλου Ναταλία Click to edit Master subtitle style ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012 Η ΟΜΑΔΑ

Διαβάστε περισσότερα

Εναλλακτικών & Ανανεώσιμων Καυσίμων FUELS

Εναλλακτικών & Ανανεώσιμων Καυσίμων FUELS ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΖΩΙΚΩΝ ΥΠΟΠΡΟΙOΝΤΩΝ - ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΕ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ Λέκτορας,

Διαβάστε περισσότερα

Σίσκος Ιωάννης, Μηχανολόγος Μηχανικός

Σίσκος Ιωάννης, Μηχανολόγος Μηχανικός Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας, Τύποι Μηχανών Συμπαραγωγής, μελέτη εσωτερικής εγκατάστασης για Συμπαραγωγή, Κλιματισμός με Φυσικό Αέριο Σίσκος Ιωάννης, Μηχανολόγος Μηχανικός Ι. Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού

Διαβάστε περισσότερα

Το σήμερα και το αύριο της αξιοποίησης βιομάζας στην ελληνική πραγματικότητα. Αντώνιος Ε. Γερασίμου Πρόεδρος ΕΛΕΑΒΙΟΜ

Το σήμερα και το αύριο της αξιοποίησης βιομάζας στην ελληνική πραγματικότητα. Αντώνιος Ε. Γερασίμου Πρόεδρος ΕΛΕΑΒΙΟΜ Το σήμερα και το αύριο της αξιοποίησης βιομάζας στην ελληνική πραγματικότητα Αντώνιος Ε. Γερασίμου Πρόεδρος ΕΛΕΑΒΙΟΜ 1 2 Η ΕΛΕΑΒΙΟΜ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ Η Ελληνική Εταιρεία Ανάπτυξης Βιομάζας (ΕΛΕΑΒΙΟΜ) είναι

Διαβάστε περισσότερα

«Βιοκαύσιμα και περιβάλλον σε όλο τον κύκλο ζωής»

«Βιοκαύσιμα και περιβάλλον σε όλο τον κύκλο ζωής» «Βιοκαύσιμα και περιβάλλον σε όλο τον κύκλο ζωής» Δρ Γιώργος Αγερίδης Μηχανολόγος Μηχανικός Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του Ecocity Υπεύθυνος της Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών & Διαχείρισης του

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ενότητα 4: Περιεχόμενα Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) - ΙI

Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ενότητα 4: Περιεχόμενα Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) - ΙI Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ενότητα 4: Περιεχόμενα Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) - ΙI Καθηγητής Α. Κούγκολος Δρ Στ. Τσιτσιφλή Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική μηχανική

Περιβαλλοντική μηχανική Περιβαλλοντική μηχανική 2 Εισαγωγή στην Περιβαλλοντική μηχανική Enve-Lab Enve-Lab, 2015 1 Environmental Μεγάλης κλίμακας περιβαλλοντικά προβλήματα Παγκόσμια κλιματική αλλαγή Όξινη βροχή Μείωση στρατοσφαιρικού

Διαβάστε περισσότερα

Η ελληνική αγορά Βιομάζας: Τάσεις και εξελίξεις. Αντώνης Γερασίµου Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Βιοµάζας

Η ελληνική αγορά Βιομάζας: Τάσεις και εξελίξεις. Αντώνης Γερασίµου Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Βιοµάζας 1 ο στρατηγικόσυνέδριογιατονκλάδοτηςενέργειας, «ΕΠΕΝ ΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» Η ελληνική αγορά Βιομάζας: Τάσεις και εξελίξεις Αθήνα, 31 Οκτωβρίου 2011 Αντώνης Γερασίµου Πρόεδρος Ελληνικής

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΛΟ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΣΗΜΕΡΑ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ 24% ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ 25% ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 6% ΛΙΓΝΙΤΗΣ 45%

ΣΥΝΟΛΟ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΣΗΜΕΡΑ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ 24% ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ 25% ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 6% ΛΙΓΝΙΤΗΣ 45% Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα Εισαγωγική γ εισήγηση η της Μόνιμης Επιτροπής Ενέργειας του ΤΕΕ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΜΙΓΜΑ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ Ορυκτά καύσιμα που μετέχουν σήμερα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΠΟ ΒΙΟΑΕΡΙΟ Βασικές γνώσεις - Παραδείγματα

ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΠΟ ΒΙΟΑΕΡΙΟ Βασικές γνώσεις - Παραδείγματα ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΠΟ ΒΙΟΑΕΡΙΟ Βασικές γνώσεις - Παραδείγματα Dr. Stefan Junne Chair of Bioprocess Engineering, TU Berlin Seite 1 Γιατί βιοαέριο? Α)Είναι η μόνη Ανανεώσιμη Πηγή Ενέργειας που είναι ανεξάρτητη

Διαβάστε περισσότερα

Πικέρμι, 21/10/2011. Αρ. Πρωτ.: 2284 ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Πικέρμι, 21/10/2011. Αρ. Πρωτ.: 2284 ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ Πικέρμι, 21/10/2011 Αρ. Πρωτ.: 2284 ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ Το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών & Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ), Φορέας Υλοποίησης του Έργου: «Πράσινο Νησί Αη Στράτης», καλεί εντός δέκα πέντε (15 ) ημερών από

Διαβάστε περισσότερα

NON TECHNICAL REPORT_VAFIOHORI 1 MW ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ

NON TECHNICAL REPORT_VAFIOHORI 1 MW ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αφορά το έργο της εγκατάστασης και λειτουργίας Φωτοβολταϊκού Σταθμού Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας, συνολικής ισχύος 1 MW σε μισθωμένο γήπεδο

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι του υποπρογράμματος «Περιβάλλον», για τον τομέα προτεραιότητας «Περιβάλλον και Αποδοτικότητα Πόρων» & Θέματα έργων

Στόχοι του υποπρογράμματος «Περιβάλλον», για τον τομέα προτεραιότητας «Περιβάλλον και Αποδοτικότητα Πόρων» & Θέματα έργων Στόχοι του υποπρογράμματος «Περιβάλλον», για τον τομέα προτεραιότητας «Περιβάλλον και Αποδοτικότητα Πόρων» & Θέματα έργων Δημήτρης Χωματίδης, Εμπειρογνώμονας Περιβάλλοντος & Αποδοτικότητας Πόρων - GRLTF

Διαβάστε περισσότερα

Στερεά απόβλητα απορρίμματα

Στερεά απόβλητα απορρίμματα Στερεά απόβλητα απορρίμματα Αναπλ. Καθηγητής Δημοσθένης Σαρηγιάννης 1 Ο δυτικός τρόπος ζωής είναι βασισμένος στην υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων και στη μετατροπή τους σε απορρίμματα Κάθε ευρωπαίος

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ. 3 η Άσκηση - Εισαγωγή. Ακριβή Λέκα Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός, Δρ. Ε.Μ.Π., Μέλος Ε.Δ.Ι.Π. Ε.Μ.Π.

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ. 3 η Άσκηση - Εισαγωγή. Ακριβή Λέκα Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός, Δρ. Ε.Μ.Π., Μέλος Ε.Δ.Ι.Π. Ε.Μ.Π. ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ 3 η Άσκηση - Εισαγωγή Ακριβή Λέκα Αγρονόμος Τοπογράφος

Διαβάστε περισσότερα

NON TECHNICAL REPORT_PIKROLIMNI II 1,012 MW ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ

NON TECHNICAL REPORT_PIKROLIMNI II 1,012 MW ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αφορά το έργο της εγκατάστασης και λειτουργίας Φωτοβολταϊκού Σταθμού Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας, συνολικής ισχύος 1 MW σε μισθωμένο γήπεδο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΔΑ: Β43ΓΟΡ1Φ-ΒΝΧ. Τρίπολη 1-10-2012

ΑΔΑ: Β43ΓΟΡ1Φ-ΒΝΧ. Τρίπολη 1-10-2012 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ, ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ & ΙΟΝΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΧΩΡΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων

Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ενότητα 7: Στρατηγική ΜΠΕ Καθηγητής Α. Κούγκολος Δρ Στ. Τσιτσιφλή Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

A8-0392/337. Dario Tamburrano, Piernicola Pedicini, Eleonora Evi, David Borrelli, Rosa D'Amato, Marco Zullo εξ ονόματος της Ομάδας EFDD

A8-0392/337. Dario Tamburrano, Piernicola Pedicini, Eleonora Evi, David Borrelli, Rosa D'Amato, Marco Zullo εξ ονόματος της Ομάδας EFDD 11.1.2018 A8-0392/337 337 Αιτιολογική σκέψη 7 (7) Είναι επομένως σκόπιμο να τεθεί ενωσιακός δεσμευτικός στόχος για μερίδιο ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές της τάξης του 27 % τουλάχιστον. Τα κράτη μέλη

Διαβάστε περισσότερα

«Συστήματα Συμπαραγωγής και Κλιματική Αλλαγή»

«Συστήματα Συμπαραγωγής και Κλιματική Αλλαγή» «Συστήματα Συμπαραγωγής και Κλιματική Αλλαγή» Δρ Γιώργος Αγερίδης Μηχανολόγος Μηχανικός Πρόεδρος Ελληνικός Σύνδεσμος Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας (Ε.Σ.Σ.Η.Θ) e-mail: hachp@hachp.gr Ποιο είναι

Διαβάστε περισσότερα

Α/Π 44 MW ΣΤΗ ΘΕΣΗ «ΡΑΧΟΥΛΑ ΠΑΣΧΑΛΙΕΣ» ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Α/Π 44 MW ΣΤΗ ΘΕΣΗ «ΡΑΧΟΥΛΑ ΠΑΣΧΑΛΙΕΣ» ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Α/Π 44 MW ΣΤΗ ΘΕΣΗ «ΡΑΧΟΥΛΑ ΠΑΣΧΑΛΙΕΣ» ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το έργο της εταιρείας ΑΙΟΛΙΚΗ ΡΑΧΟΥΛΑΣ ΔΕΡΒΕΝΟΧΩΡΙΩΝ Α.Ε., θυγατρικής της ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΒΕΤΕ, στη θέση «ΡΑΧΟΥΛΑ ΠΑΣΧΑΛΙΕΣ» της Δημοτικής Ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑνΕΚ ΤΟΣ Περιβάλλον. Τομεακό Σχέδιο. Αθήνα,

ΕΠΑνΕΚ ΤΟΣ Περιβάλλον. Τομεακό Σχέδιο. Αθήνα, ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 ΤΟΣ Περιβάλλον Τομεακό Σχέδιο Αθήνα, 27.3.2014 1. Προτεινόμενη στρατηγική ανάπτυξης του τομέα Η στρατηγική ανάπτυξης του τομέα εκτείνεται σε δραστηριότητες που έχουν μεγάλες προοπτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1-1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1-1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1-1 1.1. ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ... 1-1 1.2. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΚΡΗΤΗΣ... 1-2 1.3. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ...

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Διάσταση των Τεχνολογιών ΑΠΕ

Περιβαλλοντική Διάσταση των Τεχνολογιών ΑΠΕ Περιβαλλοντική Διάσταση των Τεχνολογιών ΑΠΕ Ομιλητές: Ι. Νικολετάτος Σ. Τεντζεράκης, Ε. Τζέν ΚΑΠΕ ΑΠΕ και Περιβάλλον Είναι κοινά αποδεκτό ότι οι ΑΠΕ προκαλούν συγκριτικά τη μικρότερη δυνατή περιβαλλοντική

Διαβάστε περισσότερα

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος της διάθεσης των παραπάνω αποβλήτων, τα Ελληνικά τυροκομεία ως επί το πλείστον:

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος της διάθεσης των παραπάνω αποβλήτων, τα Ελληνικά τυροκομεία ως επί το πλείστον: Ο κλάδος της τυροκόμησης είναι παραδοσιακά ο κλάδος με τη μικρότερη απόδοση προϊόντων σε σχέση με την πρώτη ύλη. Για κάθε τόνο γάλακτος παράγονται περίπου 350 κιλά προϊόντος και περίπου 2,6 τόνοι απόβλητα

Διαβάστε περισσότερα

Οι περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις από τον οικιακό χώρο

Οι περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις από τον οικιακό χώρο Οι περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις από τον οικιακό χώρο Κ. Αμπελιώτης, Λέκτορας Τμ. Οικιακής Οικονομίας και Οικολογίας Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Οι επιβαρύνσεις συνοπτικά Κατανάλωση φυσικών πόρων Ρύπανση Στην

Διαβάστε περισσότερα

-ΕΙΣΑΓΩΓΗ- -ΥΓΡΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Είδη αποβλήτων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άρδευση: Επεξεργασμένα αστικά απόβλητα

-ΕΙΣΑΓΩΓΗ- -ΥΓΡΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Είδη αποβλήτων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άρδευση: Επεξεργασμένα αστικά απόβλητα -ΕΙΣΑΓΩΓΗ- Είδη αποβλήτων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άρδευση: Επαναχρησιμοποίηση υγρών αποβλήτων Θεσμικό πλαίσιο και περιπτώσεις εφαρμογής Επεξεργασμένα αστικά απόβλητα Επεξεργασμένα κτηνοτροφικά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ Ρ.Α.Ε. ΥΠ ΑΡΙΘΜ. 400/2014

ΑΠΟΦΑΣΗ Ρ.Α.Ε. ΥΠ ΑΡΙΘΜ. 400/2014 Πειραιώς 132 118 54 Αθήνα Τηλ.: 210-3727400 Fax: 210-3255460 E-mail: info@rae.gr Web: www.rae.gr ΑΠΟΦΑΣΗ Ρ.Α.Ε. ΥΠ ΑΡΙΘΜ. 400/2014 Χορήγηση άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από σταθμό παραγωγής βιοαερίου

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Περιβάλλοντος - Νομοθεσία

Διαχείριση Περιβάλλοντος - Νομοθεσία Διαχείριση Περιβάλλοντος - Νομοθεσία Ενότητα 2: Περιβαλλοντική Νομοθεσία Μ.Π.Ε. Δ. Καλιαμπάκος - Δ. Δαμίγος Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Έγκριση ειδικών όρων για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων και ηλιακών συστημάτων σε γήπεδα και κτίρια σε εκτός σχεδίου περιοχές

ΘΕΜΑ: Έγκριση ειδικών όρων για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων και ηλιακών συστημάτων σε γήπεδα και κτίρια σε εκτός σχεδίου περιοχές ΘΕΜΑ: Έγκριση ειδικών όρων για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων και ηλιακών συστημάτων σε γήπεδα και κτίρια σε εκτός σχεδίου περιοχές Η ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ E ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 26759 10 Αυγούστου 2016 ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 2471 ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Αριθμ. ΔΙΠΑ/οικ. 37674 Τροποποίηση και κωδικοποίηση της υπουργικής απόφασης 1958/2012

Διαβάστε περισσότερα

Η χώρα μας παρουσίασε το καλοκαίρι του 2010 το ΕθνικότηςΣχέδιο ράσηςγιατιςαπε(ορίζοντας )

Η χώρα μας παρουσίασε το καλοκαίρι του 2010 το ΕθνικότηςΣχέδιο ράσηςγιατιςαπε(ορίζοντας ) Το Εθνικό Σχέδιο ράσης για τις ΑΠΕ 2010-2020 και το Υποστηρικτικό του Θεσμικό Πλαίσιο ρ. Π.Κ. Χαβιαρόπουλος Επικεφαλής Υπηρεσίας ΑΠΕ,, ΥΠΕΚΑ Απρίλιος 2011 1 Εθνικό Σχέδιο ράσης ΑΠΕ (2010-2020) 2020) Η

Διαβάστε περισσότερα

Φιλική προς το περιβάλλον παραγωγή βιομάζας Θ.Α. ΓΕΜΤΟΣ ΕΥ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Φιλική προς το περιβάλλον παραγωγή βιομάζας Θ.Α. ΓΕΜΤΟΣ ΕΥ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Φιλική προς το περιβάλλον παραγωγή βιομάζας Θ.Α. ΓΕΜΤΟΣ ΕΥ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Εισαγωγή Όπως είναι γνωστό η χώρα μας πρέπει να συμμορφωθεί με διεθνείς συμβάσεις που την υποχρεώνουν να επιτύχει μέχρι το 2020

Διαβάστε περισσότερα

Ολοκληρωμένη αξιοποίηση αποβλήτων από αγροτοβιομηχανίες. για την παραγωγή ενέργειας. Μιχαήλ Κορνάρος Αναπλ. Καθηγητής

Ολοκληρωμένη αξιοποίηση αποβλήτων από αγροτοβιομηχανίες. για την παραγωγή ενέργειας. Μιχαήλ Κορνάρος Αναπλ. Καθηγητής Ολοκληρωμένη αξιοποίηση αποβλήτων από αγροτοβιομηχανίες για την παραγωγή ενέργειας Μιχαήλ Κορνάρος Αναπλ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ Τμήμα Χημικών Μηχανικών Εργαστήριο Βιοχημικής Μηχανικής και Τεχνολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ ΡΑΕ ΥΠ ΑΡΙΘΜ. 306/2016

ΑΠΟΦΑΣΗ ΡΑΕ ΥΠ ΑΡΙΘΜ. 306/2016 Πειραιώς 132 118 54 Αθήνα Τηλ.: 210-3727400 Fax: 210-3255460 E-mail: info@rae.gr Web: www.rae.gr ΑΠΟΦΑΣΗ ΡΑΕ ΥΠ ΑΡΙΘΜ. 306/2016 Χορήγηση άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από σταθμό βιοαερίου ισχύος

Διαβάστε περισσότερα

Εναλλακτική Διαχείριση Αγροτοβιομηχανικών & Κτηνοτροφικών Αποβλήτων

Εναλλακτική Διαχείριση Αγροτοβιομηχανικών & Κτηνοτροφικών Αποβλήτων Εναλλακτική Διαχείριση Αγροτοβιομηχανικών & Κτηνοτροφικών Αποβλήτων Δρ Θρασύβουλος Μανιός Αναπληρωτής Καθηγητής Εργαστήριο Διαχείριση Στερεών Υπολειμμάτων & Υγρών Αποβλήτων Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας

Διαβάστε περισσότερα

Προσαρμογή καλλιεργητικών πρακτικών για μείωση του αποτυπώματος άνθρακα στην ελαιοκαλλιέργεια Δρ. Γεώργιος Ψαρράς, Δρ. Γεώργιος Κουμπούρης

Προσαρμογή καλλιεργητικών πρακτικών για μείωση του αποτυπώματος άνθρακα στην ελαιοκαλλιέργεια Δρ. Γεώργιος Ψαρράς, Δρ. Γεώργιος Κουμπούρης ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΗΤΡΑ Ινστιτούτο Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών & Αμπέλου Προσαρμογή καλλιεργητικών πρακτικών για μείωση του αποτυπώματος άνθρακα στην ελαιοκαλλιέργεια Δρ. Γεώργιος Ψαρράς, Δρ.

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΕΡΟΒΙΑΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΥΡΟΚΟΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΕΡΟΒΙΑΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΥΡΟΚΟΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΕΡΟΒΙΑΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΥΡΟΚΟΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Τα υγρά απόβλητα μονάδων επεξεργασίας τυροκομικών προϊόντων περιέχουν υψηλό οργανικό φορτίο και προκαλούν αυξημένα περιβαλλοντικά

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Σπύρος Κωνσταντόπουλος Πολιτικός Μηχανικός Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Ιωαννιτών Πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Στερεών Περίγραμμα Παρουσίασης Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Βιομάζα - Δυνατότητες

Βιομάζα - Δυνατότητες Νίκος Πλουμής Μηχανολόγος Μηχανικός, MSc Προϊστάμενος Τμήματος Θερμοηλεκτρικών Έργων Βιομάζα - Δυνατότητες Οι δυνατότητες ανάπτυξης της βιομάζας στην Ελληνική αγορά σήμερα είναι πολύ σημαντικές: Το δυναμικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚ ΗΛΩΣΗΣ ΕΝ ΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚ ΗΛΩΣΗΣ ΕΝ ΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ Νάξος, 28-6-13 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΚΥΚΛΑ ΩΝ ΗΜΟΣ ΝΑΞΟΥ & ΜΙΚΡΩΝ ΚΥΚΛΑ ΩΝ Αρ. Πρωτ.: 8450 Ταχ. ιεύθυνση : Χώρα Νάξος Ταχ. Κώδικας : 84 300 Τηλέφωνο : 2285360100 Fax : 2285023570 ΠΡΟΣ: ΚΑΘΕ ΕΝ ΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ εκπόνηση μελετών για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις μεθοδολογία, σύνταξη, αξιολόγηση

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ εκπόνηση μελετών για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις μεθοδολογία, σύνταξη, αξιολόγηση ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ εκπόνηση μελετών για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις μεθοδολογία, σύνταξη, αξιολόγηση ΕΚΔΟΣΗ 1.0 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΜΕΛΕΤΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ,

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ. Εργασία των μαθητριών: Μπουδαλάκη Κλεοπάτρα, Λιολιοσίδου Χριστίνα, Υψηλοπούλου Δέσποινα.

ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ. Εργασία των μαθητριών: Μπουδαλάκη Κλεοπάτρα, Λιολιοσίδου Χριστίνα, Υψηλοπούλου Δέσποινα. ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ Εργασία των μαθητριών: Μπουδαλάκη Κλεοπάτρα, Λιολιοσίδου Χριστίνα, Υψηλοπούλου Δέσποινα. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ Το φυσικό αέριο είναι: Το φυσικό αέριο είναι ένα φυσικό προϊόν που βρίσκεται

Διαβάστε περισσότερα

Χανιά, Νοέμβριος 2013 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

Χανιά, Νοέμβριος 2013 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΧΡΗΜΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα 2008/98/ΕΚ Ιεράρχηση αποβλήτων Η επαναχρησιμοποίηση λυμάτων στα υψηλότερα επίπεδα της πυραμίδας Ιεράρχηση

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις για το Σχέδιο Νόμου(ΣΝ) «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής»

Θέσεις για το Σχέδιο Νόμου(ΣΝ) «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής» Αθήνα, 15-01-2010 Αριθμ. Πρωτ. 385 Θέσεις για το Σχέδιο Νόμου(ΣΝ) «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής» Εισαγωγή Ο Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων

Διαβάστε περισσότερα