Στη σύγχρονη εποχή παρατηρούνται σημαντικές αλλαγές στις παραγωγικές διαδικασίες,

Transcript

1 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 71 AΠOΨEIΣ EKΠAIΔEYTIKΩN ΠPΩTOBAΘMIAΣ EKΠAIΔEYΣHΣ ΓIA TO OΛOHMEPO ΔHMOTIKO ΣXOΛEIO: MIA MEΛETH ΠEPIΠTΩΣHΣ Των: Αμαλίας Α. Υφαντή και Ιωάννη Καραντζή Εισαγωγή Στη σύγχρονη εποχή παρατηρούνται σημαντικές αλλαγές στις παραγωγικές διαδικασίες, στις κοινωνικές δομές, στις συνθήκες εργασίας και απασχόλησης και στη λειτουργία εν γένει των θεσμών (Beck and Beck-Gernsheim, Giddens, 1998, Griffiths, 2004.Υφαντή, 2004). Η οργάνωση της οικογένειας, επίσης, διαφοροποιείται από το γνωστό -επί μακρόν- παραδοσιακό πρότυπο. Ο αριθμός των πυρηνικών οικογενειών αυξάνεται, δεδομένου ότι και οι δύο γονείς συνήθως εργάζονται, ενώ παράλληλα το φαινόμενο των μονογονεϊκών οικογενειών γίνεται όλο και πιο έντονο, εάν αναλογιστούμε τα διαζύγια και τις εκτός γάμου γεννήσεις (Bernandes, Davies, Morgan, Smart et al., 2001). Οι νέες συνθήκες που διαμορφώνονται έχουν αναμφίβολα αντίκτυπο στη λειτουργία του σημερινού δημόσιου σχολείου, το οποίο καλείται να ανταποκριθεί με τη λειτουργία του στις επιτακτικές ανάγκες των εργαζόμενων γονέων για την εξασφάλιση της α- σφαλούς παραμονής των παιδιών τους στο σχολείο καθώς και για τη δημιουργική απασχόλησή τους μετά το πέρας του καθημερινού υποχρεωτικού σχολικού ωραρίου. Συγχρόνως, είναι κοινά αποδεκτή η τάση ανάπτυξης κινήτρων μάθησης στο σχολείο, ενίσχυσης των δεξιοτήτων των μαθητών, με στόχο να διευκολυνθεί η αποδοτικότητά τους στη μαθησιακή διαδικασία αλλά και να αναπτυχθούν τακτικές αντισταθμιστικής διδασκαλίας για όσους μαθητές αντιμετωπίζουν δυσκολίες μάθησης (Βρεττός, Broadfoot, Πυργιωτάκης, Saiti and Saitis, 2006.Υφαντή, 2000). Στην ελληνική πραγματικότητα και στο πλαίσιο των σύγχρονων κοινωνικών και παιδαγωγικών απαιτήσεων, η θέσπιση του Νόμου 2525/1997 εισήγαγε το ολοήμερο σχολείο, νηπιαγωγείο και δημοτικό, που το κύριο χαρακτηριστικό της λειτουργίας του είναι η επέκταση του καθημερινού ωραρίου και η τροποποίηση του προγράμματος σπουδών του. Η Αμαλία Yφαντή είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο γνωστικό αντικείμενο Εκπαιδευτικός Σχεδιασμός και Πολιτική, Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, Πανεπιστήμιο Πατρών. Ο Ιωάννης Καραντζής είναι Λέκτορας στο γνωστικό αντικείμενο Εφαρμογές των Αρχών της Μάθησης στην Εκπαίδευση, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Πατρών.

2 72 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Αναγνωρίζοντας τη σημαντική συμβολή του ολοήμερου δημοτικού σχολείου τόσο στην εξυπηρέτηση βασικών αναγκών της σύγχρονης ελληνικής οικογένειας όσο και στην πολύπλευρη γνωστική και συναισθηματική ανάπτυξη των μαθητών, στην εργασία αυτή παρουσιάζονται τα ευρήματα μιας εμπειρικής έρευνας, η οποία διενεργήθηκε σε δημόσια ολοήμερα δημοτικά σχολεία της ευρύτερης περιοχής του Νομού Αχαΐας, με σκοπό να αποκαλυφθούν οι θέσεις και οι αντιλήψεις των εκπαιδευτικών για τη λειτουργικότητα του ολοήμερου δημοτικού σχολείου και για τη συμβολή του στην ανάπτυξη δεξιοτήτων των μαθητών σε διάφορα πεδία γνώσης και δραστηριοτήτων. Η επιλογή της περιοχής έγινε με το σκεπτικό ότι η πρωτεύουσα του Νομού (Πάτρα) αποτελεί την έδρα του Πανεπιστημίου, του Ανώτατου Τεχνολογικού Ιδρύματος (ΑΤΕΙ), του Ανοιχτού Πανεπιστημίου και του Περιφερειακού Επιμορφωτικού Κέντρου (ΠΕΚ). Ως εκ τούτου, θεωρήσαμε ότι οι εκπαιδευτικοί που θα αποτελούσαν τον πληθυσμό της έ- ρευνάς μας θα είχαν ευκαιρίες ενημέρωσης, εκπαίδευσης, επιμόρφωσης και κατάρτισης, οπότε οι ποικίλες εμπειρίες τους ενδεχομένως να έχουν διαμορφώσει μια κριτική στάση απέναντι στην πολλαπλή λειτουργία του ολοήμερου σχολείου. Επιπλέον, η ευρύτερη περιφέρεια της Αχαΐας αποτελείται από πολλές αστικές και ημιαστικές περιοχές και η πιθανότητα απασχόλησης και των δύο γονέων των μαθητών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης θα ήταν μεγαλύτερη, γεγονός που θα δημιουργούσε ίσως αναγκαία τη φοίτηση των παιδιών τους σε ένα ολοήμερο δημοτικό σχολείο. Στην εργασία αυτή θα παρουσιαστεί πρώτα το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του ο- λοήμερου δημοτικού σχολείου και κατόπιν θα εξεταστούν τα δεδομένα της εμπειρικής έρευνας. Η λειτουργία του ολοήμερου δημοτικού σχολείου στο θεσμικό του πλαίσιο Αντικείμενο της παρούσας εργασίας είναι το ολοήμερο δημοτικό σχολείο. Ο σκοπός λειτουργίας του, το ωράριο καθώς και το περιεχόμενο του προγράμματός του προσδιορίζονται κυρίως από Υπουργικές Αποφάσεις και ορισμένες Eγκυκλίους (Υ.Α.:Φ/50/76/121153/Γ1/ ,Φ.50/57/26650/Γ1/ , Φ.50/58/26861/Γ1/ ,Φ.50/132/90416/Γ1/ , Φ /72/9100/Δ1/29/08/2003. Εγκύκλιος: Φ.50/162/ 88353/Γ1/ ). Σύμφωνα με τις Αποφάσεις αυτές, η επιτυχής εφαρμογή του προγράμματος προϋποθέτει την υ- ποχρεωτική παρακολούθηση από όλους τους μαθητές, που συμμετέχουν στο ολοήμερο σχολείο, μέχρι τη λήξη του, στις 16:00.Το ωράριο λειτουργίας του ολοήμερου δημοτικού σχολείου έως το σχολικό έτος απεικονίζεται στον Πίνακα 1. Από το σχολικό έτος και εξής, με την Εγκύκλιο υπ αριθμόν Φ.50/162/88353/Γ1/ , το ωράριο παρέμεινε αμετάβλητο για τα ολοήμερα δημοτικά σχολεία, που ήταν από μονοθέσια έως και πενταθέσια. Για τα εξαθέσια και περισσοτέρων θέσεων δημοτικά σχολεία προέκυψαν κάποιες αλλαγές, όπως για παράδειγμα η προσθήκη μιας επιπλέον διδακτικής ώρας (16:00 17:00 ), σε προαιρετική βάση, για τους μαθητές όλων των τάξεων (Πίνακας 2). Σε ό,τι αφορά στους βασικούς σκοπούς του προγράμματος σπουδών του ολοήμερου δημοτικού σχολείου, επισημαίνεται ότι αυτοί σχετίζονται με την εμπέδωση των γνώσεων που προσλαμβάνουν οι μαθητές στο πρωινό πρόγραμμα λειτουργίας του σχολείου καθώς και με την ενίσχυση των δεξιοτήτων τους. Έμφαση δίδεται στη μελέτη των μαθημάτων, στις πρόσθετες διδακτικές παρεμβάσεις στη Γλώσσα και στα Μαθηματικά, στην ενισχυτική διδασκαλία σε μαθήματα όπου οι μαθητές παρουσιάζουν δυσκολίες κατανόησης,και/ή

3 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 73 στην εξατομίκευση της διδασκαλίας μαθημάτων για κάποιους μαθητές που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα μαθησιακά προβλήματα. Επιδιώκεται επίσης, όπως ορίζεται στις σχετικές Αποφάσεις, ο εμπλουτισμός του πρωινού προγράμματος με επιπλέον μαθήματα πολιτιστικού και κοινωνικού περιεχομένου, εναρμονισμένα με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών, όπως είναι η Αγγλική Γλώσσα,η Πληροφορική, η Αισθητική Αγωγή (Μουσική, Θεατρική Αγωγή, Εικαστικά), ο Αθλητισμός και ο Χορός. Η διδασκαλία των εν λόγω μαθημάτων διενεργείται από εκπαιδευτικούς των αντίστοιχων ειδικοτήτων. Από το σύνολο των μαθημάτων υποχρεωτικά θεωρούνται η Γλώσσα,τα Μαθηματικά (προετοιμασία και μελέτη) και η Πληροφορική για όλες τις τάξεις (Α - Στ ), ο Αθλητισμός για τις Α και Β τάξεις, και η Ξένη Γλώσσα για τις τάξεις Γ, Δ, Ε, Στ. Ως προαιρετικά μαθήματα/δραστηριότητες χαρακτηρίζονται: ο Αθλητισμός, για τις τάξεις Γ, Δ, Ε, Στ, και τα Εικαστικά, η Θεατρική Αγωγή,η Μουσική, ο Χορός, για όλες τις τάξεις. Από τα προαναφερθέντα προαιρετικά μαθήματα οι μαθητές, ανάλογα με την τάξη όπου φοιτούν, έχουν δικαίωμα να επιλέξουν δύο ως προς τον αριθμό (Πίνακας 3). Επιπλέον, αρκετές είναι οι προϋποθέσεις για την εύρυθμη λειτουργία των ολοήμερων δημοτικών σχολείων, οι οποίες μνημονεύονται και στις σχετικές διατάξεις (ό.π.). Αξίζει να αναφερθούν, για παράδειγμα, η διαμόρφωση της κατάλληλης υλικοτεχνικής υποδομής και η κάλυψη των βασικών λειτουργικών αναγκών (π.χ. αγορά φούρνου μικροκυμάτων και ψυγείου για το μεσημεριανό φαγητό), που χρηματοδοτούνται από το ΥΠΕΠΘ. Άλλες λειτουργικές δαπάνες καλύπτονται από τις σχετικές πιστώσεις των ο- λοήμερων σχολείων, προερχόμενες κυρίως από τη ΔΕΗ και τον ΟΤΕ καθώς και από τις γενικές οικονομικές επιχορηγήσεις, που κατανέμονται στα κατά τόπους σχολεία. Επίσης, σημαντική θεωρείται η ανάπτυξη στενής συνεργασίας μεταξύ εκπαιδευτικών του πρωινού προγράμματος και εκείνων του απογευματινού, μεταξύ των εκπαιδευτικών και του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων και εν γένει μεταξύ της σχολικής μονάδας και των εκπροσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης καθώς και της Διοικητικής και Επιστημονικής Αρχής της περιοχής. Η συνεργασία, ειδικότερα, των εκπαιδευτικών με τους γονείς σχετίζεται, μεταξύ των άλλων, και με το ζήτημα της σίτισης των μαθητών, οι οποίοι λαμβάνουν ένα ελαφρύ γεύμα στο πρώτο διάλειμμα, που το ετοιμάζουν οι γονείς από το σπίτι. Η εμπλοκή των άλλων τοπικών φορέων (κυρίως της Τοπικής Αυτοδιοίκησης) μπορεί να συμβάλει στην καλύτερη οργάνωση του χώρου σίτισης και των λοιπών εγκαταστάσεων που χρησιμοποιούνται κατά τη λειτουργία του ολοήμερου σχολείου. Η συνολική οργάνωση του ολοήμερου προγράμματος του σχολείου εντάσσεται στην εκπαιδευτική διαδικασία, γιατί κυρίως στοχεύει στο να αναπτύξουν οι μαθητές πρωτοβουλίες, αυτενέργεια και αισθήματα αυτοτέλειας, αυτάρκειας και αυτοπροστασίας. Σε ό,τι αφορά στην οργάνωση των τμημάτων του ολοήμερου σχολείου, αυτά χωρίζονται κατά τάξεις, ανάλογα με τον αριθμό των φοιτούντων μαθητών και με βάση τις προτιμήσεις των μαθητών για συγκεκριμένα μαθήματα που το πρόγραμμα προσφέρει (Πίνακας 4). Για παράδειγμα, εάν λειτουργούν δύο τμήματα σε κάποιο σχολείο, αντιστοιχεί ένα τμήμα στις τάξεις Α, Β και ένα άλλο στις τάξεις Γ, Δ, Ε, ΣΤ. Σε περίπτωση λειτουργίας περισσότερων τμημάτων στο σχολείο, η κατανομή γίνεται ανάλογα με τον α- ριθμό των μαθητών κατά τάξη. Ο διαχωρισμός των τμημάτων, με βάση την ηλικία των μαθητών, τα προσφερόμενα γνωστικά αντικείμενα και τις δραστηριότητες που αναπτύσσονται, γίνεται στο τέλος της σχολικής χρονιάς. Οι διευθυντές των σχολικών μονάδων (όπου λειτουργεί το ολοήμερο σύστημα φοίτησης) έχουν ενημερώσει προηγουμένως με επιστολές τούς γονείς και κη-

4 74 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH δεμόνες των μαθητών για την πιθανή ένταξη των παιδιών τους σε τμήμα του ολοήμερου σχολείου, οι οποίοι καλούνται να επιλέξουν δύο δραστηριότητες από τις εξής προτεινόμενες: Αθλητισμός (τάξεις Γ έως Στ ), Εικαστικά, Θεατρική Αγωγή, Μουσική, Χορός (τάξεις: Α έως Στ ). Επίσης, τούς ανακοινώνεται και το πρόγραμμα διδασκαλίας των υ- ποχρεωτικών μαθημάτων, ήτοι: των Αγγλικών, της Πληροφορικής, της Γλώσσας και των Μαθηματικών. Τέλος, όσον αφορά στη στελέχωση του ολοήμερου δημοτικού σχολείου σε εκπαιδευτικό προσωπικό, συνήθως υπηρετούν ένας ή δύο εκπαιδευτικοί (ανάλογα με τον αριθμό των μαθητών), που είναι υπεύθυνος/οι για τα μαθήματα της Γλώσσας και των Μαθηματικών και ένας εκπαιδευτικός ειδικότητας για τα μαθήματα ή δραστηριότητες, ανάλογα με το αντικείμενο, της Πληροφορικής, της Ξένης Γλώσσας, του Αθλητισμού, των Εικαστικών, της Θεατρικής Αγωγής, της Μουσικής και του Χορού, οι οποίοι προσλαμβάνονται από το ΥΠΕΠΘ ως ωρομίσθιοι. Έτσι, στο ολοήμερο σχολείο δεν διδάσκουν οι εκπαιδευτικοί του πρωινού ωραρίου, εκτός ελάχιστων περιπτώσεων, όταν μόνον απαιτείται για κάποιους συμπλήρωση του υποχρεωτικού ημερήσιου ωραρίου τους. Υλικό και Μέθοδος Στην εργασία αυτή χρησιμοποιήθηκε το γραπτό ερωτηματολόγιο για τη συλλογή των δεδομένων, το οποίο ήταν ανώνυμο και συμπληρώθηκε από τους /τις εκπαιδευτικούς (Ν=85), που υπηρετούσαν στα ολοήμερα δημοτικά σχολεία του Νομού Αχαΐας κατά το σχολικό έτος Το ερωτηματολόγιο χορηγήθηκε στους εκπαιδευτικούς με επισκέψεις μας στα σχολεία όπου υπηρετούσαν, τυχαίες ημέρες, κατά το πρωινό ωράριο λειτουργίας των σχολείων. Ο λόγος που επιλέχτηκε η μέθοδος αυτή ήταν η ανάγκη για συλλογή δεδομένων από μεγάλο πληθυσμό, σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα και με αξιόπιστα αποτελέσματα (Βάμβουκας, Κυριαζή, 2002). Το ερωτηματολόγιο περιελάμβανε συνολικά εννέα ερωτήσεις. Από αυτές, μία ήταν διχοτομική (ζητώντας απάντηση Ναι ή Όχι), μία ανοιχτού τύπου και οι υπόλοιπες επτά (7) ήταν τύπου Likert τεσσάρων σημείων (1= καθόλου, 4= πολύ). Κατ αρχάς διερευνήθηκαν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του δείγματος, όπως το φύλο των εκπαιδευτικών, ο συνολικός χρόνος υπηρεσίας τους στην εκπαίδευση και ο χρόνος υπηρεσίας τους σε ο- λοήμερα δημοτικά σχολεία. Με τις κύριες, κατόπιν, ερωτήσεις εξετάστηκαν οι απόψεις των εκπαιδευτικών σχετικά με την ποιότητα της υλικοτεχνικής υποδομής των σχολείων (1 η ερώτηση), τον επαρκή ή μη αριθμό των υπηρετούντων εκπαιδευτικών στο ολοήμερο δημοτικό σχολείο (2 η ε- ρώτηση), τη συμβολή του θεσμού του ολοήμερου δημοτικού σχολείου στην προετοιμασία των μαθητών στα βασικά μαθήματα της Γλώσσας και των Μαθηματικών (3 η ερώτηση) καθώς και στην περαιτέρω ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους στα μαθήματα: Ξένη Γλώσσα, Πληροφορική, Αισθητική Αγωγή (Εικαστικά, Θεατρική Αγωγή, Μουσική), Αθλητισμός και Χορός (ερωτήσεις 4 η,5 η,6 η ). Διερευνήθηκαν, επίσης, με την 7 η ερώτηση, οι θέσεις των εκπαιδευτικών για το ενδεχόμενο επέκτασης του ωραρίου του ολοήμερου δημοτικού σχολείου μετά τις 16:00_ (επίσημη ώρα λήξης της καθημερινής εργασίας).τέλος, με την όγδοη (8 η ) ερώτηση, εξετάστηκε εάν ο θεσμός του ολοήμερου δημοτικού σχολείου θεωρείται από τους εκπαιδευτικούς σημαντικός για κοινωνικούς και μαθησιακούς λόγους, ενώ με την ένατη (9 η ) ερώτηση (ανοιχτού τύπου) επιδιώχθηκε να καταγραφεί ό,τι άλλο κρινόταν απαραίτητο από

5 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 75 τους εκπαιδευτικούς για την αποδοτικότερη προσφορά του ολοήμερου δημοτικού σχολείου προς τους μαθητές του. Η στατιστική ανάλυση των δεδομένων της έρευνας πραγματοποιήθηκε με το στατιστικό πακέτο SPSS (έκδοση 15). Κατ αρχάς, προσδιορίστηκαν τα περιγραφικά στοιχεία της έρευνας (μέσοι όροι, τυπικές αποκλίσεις και συχνότητες των μεταβλητών), που σχετίζονταν με το περιεχόμενο των ερωτήσεων. Ακολούθησε ο έλεγχος για την ύπαρξη ή μη στατιστικής σημαντικότητας μεταξύ του φύλου και των κατηγοριών του χρόνου υπηρεσίας των εκπαιδευτικών του ολοήμερου σχολείου για όλες τις μεταβλητές, αλλά και μεταξύ των ίδιων των μεταβλητών (ανεξάρτητα από το φύλο, τα χρόνια υπηρεσίας στην εκπαίδευση και τα χρόνια υπηρεσίας σε ολοήμερο σχολείο) με το στατιστικό κριτήριο t. Επιπλέον, έγινε σύγκριση μεταξύ των κατηγοριών του χρόνου υπηρεσίας των εκπαιδευτικών (όπως αυτές αναφέρονται στο ερωτηματολόγιο) για όλες τις μεταβλητές με το κριτήριο F (one way anova). Τα δεδομένα Στο πλαίσιο της έρευνας αυτής, επισκεφθήκαμε 96 από τα 120 συνολικά ολοήμερα δημόσια δημοτικά σχολεία του Νομού Αχαΐας, τα οποία επελέγησαν με τη μέθοδο των τυχαίων αριθμών, με την προϋπόθεση βέβαια το δείγμα μας να προέρχεται από όλες τις περιοχές του Νομού Αχαΐας (ευρύτερη περιοχή των Πατρών, περιοχή Αιγιαλείας και περιοχή Καλαβρύτων). Στους εκπαιδευτικούς των σχολείων αυτών δόθηκαν ισάριθμα ερωτηματολόγια (Ν=96), από τα οποία απαντήθηκαν τελικά τα 85 (ποσοστό ανταπόκρισης 88,5 %) (Πίνακας 4). Η έρευνα διεξήχθη κατά το σχολικό έτος και κατά τη διάρκεια του πρωινού ωραρίου των σχολείων. Η κατανομή των εκπαιδευτικών, που ανταποκρίθηκαν στις ερωτήσεις του ερωτηματολογίου (Ν=85), ως προς το φύλο και τα χρόνια υπηρεσίας τους στην εκπαίδευση παρουσιάζεται στον Πίνακα 5, ενώ στον Πίνακα 6 απεικονίζεται η κατανομή των εκπαιδευτικών του δείγματος ως προς το φύλο και τα χρόνια υπηρεσίας τους σε ολοήμερα δημοτικά σχολεία. Λαμβάνοντας υπόψη την αλληλουχία των ερωτήσεων του ερωτηματολογίου, θα παρουσιαστούν στη συνέχεια οι απαντήσεις των εκπαιδευτικών, οι οποίες εξετάστηκαν και ελέχθησαν- όπως αναφέρθηκε ανωτέρω- με τα στατιστικά κριτήρια t και F για την ύ- παρξη ή μη στατιστικής σημαντικότητας, με βάση τρεις παραμέτρους σύγκρισης: το φύλο των εκπαιδευτικών, τις κατηγορίες των χρόνων υπηρεσίας τους στην εκπαίδευση και των χρόνων υπηρεσίας τους σε ολοήμερα δημοτικά σχολεία (Πίνακας 7). Στην πρώτη ερώτηση Η υπάρχουσα υλικοτεχνική υποδομή που σάς παρέχεται διευκολύνει την εργασία σας στο ολοήμερο δημοτικό σχολείο;, η πλειονότητα των εκπαιδευτικών (69,4 %) θεωρεί ότι η υλικοτεχνική υποδομή του σχολείου τούς βοηθά να ε- κτελέσουν αρκετά καλά έως πολύ καλά το έργο τους, ενώ το υπόλοιπο 30,6 % έχει αρνητική στάση (καθόλου έως λίγο). Οι διαφορές που παρατηρούνται μεταξύ των απόψεων των εκπαιδευτικών συγκρινόμενες με το κριτήριο t ή F ως προς το φύλο των εκπαιδευτικών, τις κατηγορίες των χρόνων υπηρεσίας τους στην εκπαίδευση καθώς και τις κατηγορίες των χρόνων υπηρεσίας τους στα ολοήμερα σχολεία δεν είναι στατιστικά σημαντικές (p<0,05). Στην δεύτερη ερώτηση Ο αριθμός των εκπαιδευτικών που υπηρετούν στο ολοήμερο δημοτικό σχολείο καλύπτει τις ανάγκες λειτουργίας του;, η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών (87,1%) απαντά ότι οι ανάγκες λειτουργίας του ολοήμερου σχολείου καλύ-

6 76 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH πτονται αρκετά καλά έως πολύ καλά, ενώ το 12,9% καθόλου έως λίγο. Κατά τη στατιστική ανάλυση με το κριτήριο t ή F δεν παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές (p<0,05) στις απόψεις των εκπαιδευτικών ως προς το φύλο, τα χρόνια υπηρεσίας τους στην εκπαίδευση και τα χρόνια υπηρεσίας τους στα ολοήμερα σχολεία. Στην τρίτη ερώτηση Το ολοήμερο δημοτικό σχολείο συμβάλλει στην εκπαίδευση και την προετοιμασία των μαθητών για το πρόγραμμα της επόμενης ημέρας στα βασικά μαθήματα (Γλώσσα, Μαθηματικά);, η συντριπτική πλειοψηφία (94,1%) διατυπώνει την άποψη ότι το ολοήμερο δημοτικό σχολείο βοηθά αρκετά καλά έως πολύ καλά τα παιδιά στην προετοιμασία τους στα δύο βασικά μαθήματα (Γλώσσα και Μαθηματικά) και μόνον το 5,9% απαντά ότι βοηθά λίγο. Οι απόψεις των δασκάλων δε διαφοροποιούνται σημαντικά (σε επίπεδο σημαντικότητας p<0,05), σύμφωνα με τη στατιστική ανάλυση με το κριτήριο t ή F, ως προς τα προαναφερθέντα κριτήρια σύγκρισης. Στην τέταρτη, πέμπτη και έκτη ερώτηση Το ολοήμερο δημοτικό σχολείο συμβάλλει στην περαιτέρω ανάπτυξη των δεξιοτήτων των μαθητών στα μαθήματα (όπως ομαδοποιούνται): α) Ξένη Γλώσσα, β) Πληροφορική, γ) Αισθητική Αγωγή (ήτοι: Εικαστικά, Θεατρική Αγωγή και Μουσική), Αθλητισμός και Χορός, αντίστοιχα;, η πλειονότητα των εκπαιδευτικών εκφράζει τη γνώμη ότι το ολοήμερο σχολείο συμβάλλει περαιτέρω στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων των μαθητών στα ανωτέρω μαθήματα αρκετά έως πολύ (77,7% (α), 92,9 (β) και 83,6% (γ) αντίστοιχα), ενώ το υπόλοιπο ποσοστό των εκπαιδευτικών (22,4% (α), 7,1% (β) και 16,5% (γ) αντίστοιχα) απαντά καθόλου έως λίγο. Η στατιστική ανάλυση που έγινε με το κριτήριο t ή F απεκάλυψε στατιστικά σημαντικές διαφορές (σε επίπεδο σημαντικότητας p<0,05), με βάση τις κατηγορίες συγκρίσεων στην παρούσα έρευνα. Στην έβδομη ερώτηση Θεωρείτε αναγκαία την επέκταση του ωραρίου του ολοήμερου σχολείου μετά τις 16:00_; ΝΑΙ / ΟΧΙ), η συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών (96,5%), ανεξάρτητα από το φύλο, τα χρόνια υπηρεσίας τους στην εκπαίδευση και τα χρόνια υπηρεσίας τους στα ολοήμερα σχολεία, θεωρεί ότι δεν είναι αναγκαία η επέκταση του ωραρίου λειτουργίας του ολοήμερου δημοτικού σχολείου (έλλειψη στατιστικής σημαντικότητας στο επίπεδο σημαντικότητας p<0,05). Στην όγδοη ερώτηση Κρίνετε ότι ο θεσμός του ολοήμερου δημοτικού σχολείου είναι σημαντικός για κοινωνικούς και μαθησιακούς λόγους και συνεπώς πρέπει να διατηρηθεί και να αναβαθμιστεί;, το 95,3% των εκπαιδευτικών εκφράζεται θετικά (αρκετά καλά έως πολύ καλά), ενώ το 4,7% χαρακτηρίζει το θεσμό του ολοήμερου σχολείου ως λίγο σημαντικό. Ο στατιστικός έλεγχος με το κριτήριο t ή F δεν αποκάλυψε σημαντικές διαφορές (p<0.05) μεταξύ των εκπαιδευτικών, με βάση τις τρεις κατηγορίες σύγκρισης στην ανάλυσή μας. Στην ένατη ερώτηση (ανοιχτού τύπου) επιδιώχθηκε να καταγραφεί ό,τι άλλο οι εκπαιδευτικοί θεωρούσαν απαραίτητο για το θεσμό του ολοήμερου δημοτικού σχολείου, που θα είχε σχέση με την αποτελεσματικότητά του στους τομείς της μάθησης και της κοινωνικοποίησης του μαθητή. Οι κυριότερες παρατηρήσεις και υποδείξεις των εκπαιδευτικών μπορούν να συνοψιστούν κατωτέρω: o Να δημιουργηθούν κατάλληλοι χώροι στο ολοήμερο δημοτικό σχολείο για την ξεκούραση των μικρών μαθητών και να ληφθεί μέριμνα για την αποχώρηση κάποιων μαθητών πριν από την λήξη του απογευματινού ωραρίου (16:00_). o Τα τμήματα των μαθητών για την προετοιμασία τους στα μαθήματα της Γλώσσας και των Μαθηματικών να είναι ολιγομελή, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται συστηματικότερη εκπαίδευση και εξάσκηση των μαθητών με την εξατομικευμένη εργασία.

7 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 77 o o o o Να προβλεφθεί από το Υπουργείο Παιδείας η στελέχωση των ολοήμερων σχολείων με εκπαιδευτικούς ειδικοτήτων με την έναρξη του σχολικού έτους και να ληφθεί μέριμνα για την επιμόρφωσή τους. Να αναπτυχθεί συστηματική συνεργασία των εκπαιδευτικών του πρωινού ωραρίου με τον/τους υπεύθυνο/ους εκπαιδευτικό/ούς του απογευματινού ωραρίου, με στόχο την ενίσχυση των μαθησιακών δεξιοτήτων των μαθητών. Να οργανωθεί καλύτερα το συσσίτιο των μαθητών και να το αναλάβουν άλλοι φορείς (π.χ. Τοπική Αυτοδιοίκηση, σύλλογοι γονέων κ.λπ.). Να είναι υποχρεωτική η φοίτηση στο ολοήμερο σχολείο για όλους τους μαθητές. Γίνεται μάλιστα επίκληση στα 26 πιλοτικά ολοήμερα δημοτικά σχολεία, που λειτουργούν σε όλη την Ελλάδα, τα οποία, ως γνωστόν, έχουν ιδρυθεί με το Νόμο 2525/1997 και το πρόγραμμα λειτουργίας τους ρυθμίζεται με την Υπουργική Απόφαση υπ α- ριθμόν Φ.36/46/4305/Γ1/ Επιχειρήθηκε, στη συνέχεια, να συγκρίνουμε τις εκτιμήσεις όλων των εκπαιδευτικών του δείγματος, πέραν των τριών κατηγοριών σύγκρισης που χρησιμοποιήσαμε στην μελέτη μας για την εξέταση των δεδομένων, σχετικά με τη συμβολή των εργασιών του ο- λοήμερου δημοτικού σχολείου, κατά το απογευματινό ωράριο, στην ανάπτυξη δεξιοτήτων μάθησης και βελτίωσης των επιδόσεων των μαθητών. Αποκαλύφθηκε ότι η εκπαίδευση στα μαθήματα της Γλώσσα, των Μαθηματικών και της Πληροφορικής θεωρείται από τους εκπαιδευτικούς ότι επιφέρει θετικότερα αποτελέσματα στις επιδόσεις των μαθητών σε σύγκριση με τη σπουδή της Ξένης Γλώσσας, της Αισθητικής Αγωγής, και της εκπαίδευσης και δραστηριοποίησης στο Χορό και τον Αθλητισμό. Αυτή η διαφορά επιβεβαιώθηκε στατιστικά κατά τις συγκρίσεις των απόψεων των εκπαιδευτικών για τα μαθήματα: α) Γλώσσα και Μαθηματικά σε σχέση με την Αισθητική Αγωγή, το Χορό και τον Αθλητισμό (t(84)=4,58 και p<0,001), β) Γλώσσα και Μαθηματικά σε σχέση με την Ξένη Γλώσσα (t(84)=5,56 και p<0,001), γ) Πληροφορική σε σχέση με την Αισθητική Αγωγή, το Χορό και τον Αθλητισμό (t(84)=3,65 και p<0,001), δ) Πληροφορική σε σχέση με την Ξένη Γλώσσα t(84)=5,03 και p<0,001) (Διάγραμμα 1). Συζήτηση - Συμπεράσματα Από την εξέταση των δεδομένων της έρευνας φαίνεται ότι οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί του δείγματος (69,4%), ανεξαρτήτως φύλου, χρόνων υπηρεσίας τους στην εκπαίδευση γενικά και στα ολοήμερα σχολεία ειδικότερα, θεωρούν ότι η ποιότητα και το επίπεδο της υφιστάμενης υλικοτεχνικής υποδομής στο ολοήμερο δημοτικό σχολείο, όπου υπηρετούν, τούς διευκολύνει στο έργο τους αρκετά καλά έως πολύ καλά, ενώ το 30,6% είναι ι- διαίτερα επιφυλακτικοί ως προς την επάρκεια της υλικοτεχνικής υποδομής. Τα αποτελέσματα αυτά έρχονται σε αντίθεση με τα ευρήματα δύο άλλων σχετικών ερευνών (Σαΐτης κ.ά. 2003, 2004), οι οποίες είχαν διενεργηθεί σε ευρύτερη κλίμακα, και είχαν αποκαλύψει την ανεπάρκεια της υλικοτεχνικής υποδομής στα ολοήμερα σχολεία. Η διαφοροποίηση των ευρημάτων σε ό,τι αφορά την περιοχή Αχαΐας στην πρόσφατη (παρούσα) μελέτη μπορεί ενδεχομένως να αποδοθεί στο αυξανόμενο ενδιαφέρον για την ενίσχυση ενός τόσο σημαντικού θεσμού και τη βελτίωση ως εκ τούτου ενός καίριου τομέα λειτουργίας του, αυτού της υλικοτεχνικής υποδομής, από ποικίλους φορείς και ομάδες του Νομού, όπως είναι οι τοπικές αρχές, οι γονείς κ.λπ., καθώς και στον χρόνο που έχει μεσολαβήσει από τις προηγούμενες μελέτες μέχρι την τωρινή, οπότε έχει ίσως εκδηλωθεί έμπρακτα -τουλάχιστον για τα ολοήμερα δημοτικά σχολεία της Αχαΐας- μια ιδιαίτερη φροντίδα.

8 78 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Γενικά, η ελλιπής οργάνωση των απαραίτητων υποδομών στα ολοήμερα σχολεία, ό- πως γυμναστηρίων, αιθουσών Πληροφορικής, τραπεζαριών σίτισης, χώρων για άθληση, για θεατρικές και εικαστικές δραστηριότητες, επισημαίνεται, επίσης, με κριτική διάθεση και από τον Πρόεδρο της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδος (ΔΟΕ) σε δημοσίευμα στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ. Συγκεκριμένα, εκφράζει την άποψη ότι ο θεσμός σήμερα δεν στηρίζεται, με αποτέλεσμα να φθίνει, υπαινισσόμενος την περιορισμένη χρηματοδότηση, την ανεπαρκή οργάνωση και το μειωμένο ενδιαφέρον εκ μέρους της Πολιτείας (Εφημ. ΤΟ ΒΗΜΑ, ). Όσον αφορά στην επαρκή στελέχωση σε διδακτικό προσωπικό των ολοήμερων δημοτικών σχολείων του δείγματός μας, η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών (87,1%) την κρίνει θετικά και μόνον το 12,9% εκφράζει επιφυλάξεις και επικαλείται ελλείψεις διδασκόντων. Αξίζει εδώ να επισημανθεί ότι το ΥΠΕΠΘ έχει καλύψει σε πολύ μεγάλο βαθμό τις ανάγκες των ολοήμερων δημοτικών σχολείων της χώρας με εκπαιδευτικούς, δεδομένου ότι έχουν αυξηθεί οι διορισμοί κατά τα τελευταία χρόνια, ενώ με σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις μειώθηκε ο αριθμός των μαθητών ανά τμήμα στα δημοτικά σχολεία (Υ.Α. Φ.3/897/97652/Γ1/ ).Το αίτημα, εξάλλου, για κάλυψη των κενών θέσεων στα ο- λοήμερα δημοτικά σχολεία, με στόχο τη βελτίωση του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου, έχει κατ_ επανάληψη τονιστεί και από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΔΟΕ σε αρκετά δημοσιεύματα στο Διδασκαλικό Βήμα (Βλέπε: Διδασκαλικό Βήμα (Δ.Β.), 1999, αρ. 1100, σ. 2./ Δ.Β., 2000, αρ. 1104, σσ / Δ.Β., 2003, αρ. 1122, σσ / Δ.Β., 2004, αρ. 1125, σ. 5./ Δ.Β αρ. 1130, σ. 17./ Δ.Β., 2005, αρ. 1134, σσ. 1, 9./ Δ.Β., 2006, αρ. 1137, σ. 4./ Δ.Β., 2006, αρ. 1138, σσ. 8-9.). Επίσης, αναφορικά με τη συμβολή του ολοήμερου δημοτικού σχολείου στην προετοιμασία των μαθητών στα βασικά μαθήματα του προγράμματος της επόμενης ημέρας, η συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών του δείγματος, ανεξάρτητα από το φύλο, τα χρόνια υπηρεσίας τους στην εκπαίδευση και στα ολοήμερα σχολεία, τοποθετείται ευνοϊκά. Συγκεκριμένα: 94,1% για τη Γλώσσα και τα Μαθηματικά, 92,9% για την Πληροφορική, 83,6% για την Αισθητική Αγωγή, τον Αθλητισμό και το Χορό και 77,7% για την Ξένη Γλώσσα. Το ωράριο, επίσης, του ολοήμερου δημοτικού σχολείου έχει αποτελέσει συχνά αντικείμενο πολλών συζητήσεων,και υπογραμμίζεται η ανάγκη να υπάρχει ελεύθερος χρόνος για τους μαθητές μετά το πέρας των εργασιών στο σχολείο (Βρεττός,2001).Σε ό,τι αφορά στην επέκταση του απογευματινού ωραρίου μετά τις 16:00, η συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών (96,5%) στην παρούσα έρευνα, ανεξαρτήτως φύλου και χρόνων υπηρεσίας στην εκπαίδευση, θεωρεί ότι δεν είναι αναγκαία, αιτιολογώντας ότι τα παιδιά των μικρών τάξεων κουράζονται με την παραμονή τους επί πολλές ώρες στο σχολείο, ενώ οι μεγαλύτεροι σε ηλικία μαθητές έχουν εξωσχολικές δραστηριότητες κατά τις απογευματινές ώρες, οπότε η επέκταση του ωραρίου μπορεί να επιτείνει την κόπωσή τους. Αξίζει να αναφερθεί εδώ ότι όσοι εκπαιδευτικοί συμφωνούν με την επέκταση του ω- ραρίου (ποσοστό: 3,5%) έχουν υπηρεσία στα ολοήμερα δημοτικά σχολεία από 3 έως 8 έ- τη. Παρατηρείται, μάλιστα, μια σημαντική διαφορά στις απόψεις των εκπαιδευτικών με βάση τα χρόνια υπηρεσίας τους στα ολοήμερα δημοτικά σχολεία. Η διαφορά αυτή των απόψεων ενισχύεται από την παρατηρούμενη στατιστικά σημαντική διαφορά (t(83)=2,51 και p<0,014). Παρ όλα αυτά, επειδή το ανωτέρω ποσοστό των εκπαιδευτικών είναι πολύ μικρό, δεν μας επιτρέπει να δώσουμε μια πειστική και τεκμηριωμένη ερμηνεία στην παρατηρούμενη στατιστική διαφορά.

9 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 79 Τέλος, εξετάζοντας εάν ο θεσμός του ολοήμερου δημοτικού σχολείου είναι σημαντικός για κοινωνικούς και μαθησιακούς λόγους και πρέπει συνεπώς να διατηρηθεί και να αναβαθμιστεί, η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών του δείγματος (95,3%), ανεξαρτήτως φύλου, χρόνων υπηρεσίας στην εκπαίδευση και στα ολοήμερα σχολεία, εκφράζεται θετικά (αρκετά έως πολύ), επιβεβαιώνοντας τη χρησιμότητα του ολοήμερου σχολείου στους μαθητές και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, όπως αυτή αναδεικνύεται και σε άλλες μελέτες (Βλέπε π.χ.: Βρεττός, Περσιάνης, Πυργιωτάκης, Saiti and Saitis, 2006). Η ανάλυση των αποτελεσμάτων της παρούσας έρευνας αποκαλύπτει, λοιπόν, ότι η θέσπιση του ολοήμερου δημοτικού σχολείου ανταποκρίθηκε σε βασικά κοινωνικά αιτήματα, που απασχολούν την σημερινή κοινωνία, παρέχοντας επιπλέον διδακτική υποστήριξη στους μαθητές, ώστε να ενισχύσουν το γνωστικό τους υπόβαθρο σε ορισμένα βασικά μαθήματα και να ασχοληθούν με κάποια άλλα, τα οποία δεν διδάσκονταν ή α- φιερωνόταν πολύ περιορισμένος χρόνος στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα του σχολείου. Γενικά, ο θεσμός του ολοήμερου δημοτικού σχολείου θεωρείται από τη συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών του δείγματος σημαντικός για κοινωνικούς και μαθησιακούς λόγους και πρέπει να διατηρηθεί και να αναβαθμιστεί. Η λειτουργία αυτού του θεσμού απαιτεί βέβαια την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή, χρηματοδότηση, επαρκή στελέχωση σε διδακτικό προσωπικό και οργάνωση του ενδεδειγμένου προγράμματος σπουδών, ώστε, συγχρόνως με την ανταπόκρισή του στις ανάγκες της σύγχρονης οικογένειας, να ενισχύονται οι μαθητές στη μάθηση, να αναπτύσσουν δεξιότητες και να βελτιώνουν τις ικανότητές του. Πηγές Διδασκαλικό Βήμα (1999) αρ. 1100, σ. 2. Διδασκαλικό Βήμα (2000) αρ. 1104, σσ Διδασκαλικό Βήμα (2003) αρ. 1122, σσ Διδασκαλικό Βήμα (2004) αρ. 1125, σ. 5. Διδασκαλικό Βήμα (2004) αρ. 1130, σ. 17. Διδασκαλικό Βήμα (2005) αρ. 1134, σσ. 1,9 Διδασκαλικό Βήμα (2006) αρ. 1137, σ. 4. Διδασκαλικό Βήμα (2006) αρ. 1138, σσ Εγκύκλιος (2006) Φ.50/162/88353/Γ1/ Νόμος 2525/1997 Ενιαίο Λύκειο, πρόσβαση των αποφοίτων στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και άλλες διατάξεις, ΦΕΚ 188/ Υπουργική Απόφαση (2002) Φ/50/76/121153/Γ1/ Υπουργική Απόφαση (2003) Φ.50/57/26650/Γ1/ Υπουργική Απόφαση (2003) Φ.50/58/26861/Γ1/ Υπουργική Απόφαση (2003) Φ.50/132/90416/Γ1/ Υπουργική Απόφαση (2003) Φ /72/9100/Δ1/29/08/2003. Υπουργική Απόφαση (2006) Φ.3/897/97652/Γ1/ Βιβλιογραφία Βάμβουκας, M. (2002) Εισαγωγή στη ψυχοπαιδαγωγική έρευνα και μεθοδολογία, Αθήνα: Γρηγόρης, σσ Beck, U. and Beck- Germsheim, E. (2002) Individualization, London: Sage. Bernandes, J. (1997) Family studies: an introduction, London: Routledge.

10 80 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Βρεττός, Ι.(2001) Το ολοήμερο σχολείο ως πρόταση για εσωτερική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση: το πρόγραμμα διδασκαλίας και οι κατ οίκον εργασίες, Μακεδνόν, 8, σσ Broadfoot, P. (2001) Culture, learning and comparative education, Comparative Education, 37, 3, pp Davies, J. (1993) The family, is it just another lifestyle choice?, London: Institute for Economic Affairs. Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ ( ). Giddens, A. (1998) The third way: the renewal of social democracy, Cambridge: Polity Press. Griffiths, T. (2004) Learning through work experience for the knowledge economy, Luxembourg: Office for the Official Publications of the European Communities. Κυριαζή, Ν. (2002) Η κοινωνιολογική έρευνα: κριτική επισκόπηση των μεθόδων και των τεχνικών, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, σσ Morgan, D. H. J. (1999) Risk and family practices: accounting for change and fluidity in family life, in: Silva, E. and Smart, C. (eds.) The new family?, London: Sage. Περσιάνης, Π. (1997) Φιλοσοφικά, παιδαγωγικά και πρακτικά προβλήματα που σχετίζονται με την καθιέρωση και λειτουργία του ολοήμερου σχολείου, Παιδαγωγική Επιθεώρηση, 26, σσ Πυργιωτάκης, Ι. (2002) Ολοήμερο σχολείο: διεθνείς εξελίξεις και η ελληνική περίπτωση. Στο: Πυργιωτάκης, Ι. Ολοήμερο σχολείο. Λειτουργία και προοπτικές, Αθήνα: Ο.Ε.Δ.Β., σσ Saiti, A. and Saitis, C. (2006) In-service training for teachers who work in full-day schools. Evidence from Greece, European Journal of Teacher Education, 29, 4, pp Σαΐτης, Χ., Σαΐτη, Α., Πανάικας, Π., Κυριάκη, Ρ. (2003) Αντιλήψεις εκπαιδευτικών τμημάτων δημιουργικών δραστηριοτήτων σε θέματα σχετικά με τη στελέχωση και την προοπτική του σχολείου διευρυμένου ωραρίου, Παιδαγωγική Επιθεώρηση, 36, σσ Σαΐτης, Χ., Σαΐτη, Α., Πανάικας, Π., Κυριάκη, Ρ. (2004) Επιμόρφωση και αυτό-αποτελεσματικότητα εκπαιδευτικών ολοήμερου σχολείου (σχολείου διευρυμένου ωραρίου) σε διδακτικές δραστηριότητες δημιουργικής απασχόλησης, Επιθεώρηση Διοικητικής Επιστήμης: Διοικητική Ενημέρωση, 30, σσ Smart, C., Neale, B. and Wade, A. (2001) The changing experience of childhood: families and divorce, Cambridge: Polity Press. Υφαντή, Α.Α. (2000) Εκπαιδευτικές αλλαγές και βελτίωση του σχολείου. Μια πολύπλοκη σχέση, Σύγχρονη Εκπαίδευση, 113, σσ Yφαντή, Α.Α. (2004) Παγκοσμιοποίηση και εκπαίδευση, Επιθεώρηση Διοικητικής Επιστήμης: Διοικητική Ενημέρωση, 31, σσ Πίνακας 1: Το ωράριο λειτουργίας του ολοήμερου δημοτικού σχολείου έως το σχολικό έτος Διδακτικές ώρες Χρονικό διάστημα Παρατηρήσεις 07:00 08:00 Πρωινή ζώνη, εφόσον υπήρχαν από 5 μαθητές και άνω 1 η ώρα 12:50 13:30 Τάξεις Α,Β, Γ 13:30-13:55 Γεύμα Διάλειμμα 2 η ώρα 13:55 14:30 Όλες οι τάξεις 14:30-14:40 Διάλειμμα 3 η ώρα 14:40-15:15 Όλες οι τάξεις 15:15 15:25 Διάλειμμα 4 η ώρα 15:25-16:00 Όλες οι τάξεις

11 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 81 Πίνακας 2:Το ωράριο λειτουργίας του ολοήμερου δημοτικού σχολείου από το σχολικό έτος και εξής (εξαθέσια και άνω) Διδακτικές ώρες Χρονικό διάστημα Παρατηρήσεις 07:00 08:00 Πρωινή ζώνη, εφόσον υπήρχαν από 5 μαθητές και άνω 1 η ώρα 12:35 13:15 Τάξεις Α,Β 13:15-13:20 Διάλειμμα 2 η ώρα 13:20 14:00 Όλες οι τάξεις 14:00-14:50 Φαγητό ξεκούραση χαλάρωση (ή 13:20-14:00, διάλειμμα με απόφαση του συλλόγου των διδασκόντων του σχολείου για τις Α,Β τάξεις) 3 η ώρα 14:50-15:30 Όλες οι τάξεις 15:30 15:40 Διάλειμμα 4 η ώρα 15:40-16:15 Όλες οι τάξεις 5 η ώρα 16:15-17:00 Προαιρετική ζώνη για όλες τις τάξεις Πίνακας 3: Υποχρεωτικά και προαιρετικά μαθήματα στο ολοήμερο δημοτικό σχολείο Υποχρεωτικά Τάξεις Προαιρετικά Τάξεις μαθήματα μαθήματα Γλώσσα, Όλες οι Αθλητισμός Γ,Δ,Ε,Στ Μαθηματικά, τάξεις Πληροφορική Αθλητισμός Α,Β Εικαστικά, Θεατρική Όλες οι Αγωγή, Μουσική τάξεις Χορός Ξένη Γλώσσα Γ,Δ,Ε, Στ

12 82 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Πίνακας 4:Τα ολοήμερα σχολεία στο Νομό Αχαΐας ανά περιοχή που λειτούργησαν το σχολικό έτος και τα ολοήμερα σχολεία όπου δόθηκαν τα ερωτηματολόγια και όσα ανταποκρίθηκαν Περιοχές Νομού Αριθμός (n) Αριθμός (n) Αριθμός (n) Αχαΐας ολοήμερων ολοήμερων ολοήμερων σχολείων που σχολείων που σχολείων που λειτούργησαν δόθηκαν ανταποκρίθηκαν ερωτηματολόγια Ευρύτερη Περιοχή των Πατρών Περιοχή Αιγιαλείας Περιοχή Καλαβρύτων ΣΥΝΟΛΟ Πίνακας 5: Το δείγμα των εκπαιδευτικών της έρευνας ως προς το φύλο και τα χρόνια υπηρεσίας τους Χρόνια υπηρεσίας Φύλο εκπaιδευτικών Αριθμός(n) και ποσοστό (%) (σε έτη) Υποκειμένων συνολικά Άνδρες Γυναίκες (14,1%) (29,4%) Πάνω από (56,5%) ΣΥΝΟΛΟ (100%) (57,6%) (42,4%) Πίνακας 6: Οι εκπαιδευτικοί του δείγματος ως προς το φύλο και τα χρόνια υπηρεσίας τους σε ολοήμερα δημοτικά σχολεία Χρόνια υπηρεσίας Φύλο εκπaιδευτικών Αριθμός(n) και ποσοστό (%) (σε έτη) Υποκειμένων συνολικά Άνδρες Γυναίκες (65,9%) (34,1%) ΣΥΝΟΛΟ (100%)

13 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 83 Πίνακας 7: Κατανομή συχνοτήτων (%) των απαντήσεων των εκπαιδευτικών στις ε- πιμέρους ερωτήσεις (Κλίμακα Likert: 1=καθόλου μέχρι 4=πολύ) Ερωτήσεις Συχνότητες (%) (Καθόλου) (πολύ) Η υπάρχουσα υλικοτεχνική υποδομή διευκολύνει την εργασία των εκπαιδευτικών. 2,4 28,2 60 9,4 Ο αριθμός των εκπαιδευτικών του ολοήμερου σχολείου καλύπτει τις ανάγκες λειτουργίας του. 3,5 9,4 42,4 44,7 Η συμβολή του ολοήμερου σχολείου στη μελέτη - προετοιμασία των μαθητών στη Γλώσσα και τα Μαθηματικά. 0 5,9 43,5 50,6 Η συμβολή του ολοήμερου σχολείου στην περαιτέρω ανάπτυξη των δεξιοτήτων των μαθητών στην Ξένη Γλώσσα. 2, ,3 22,4 Η συμβολή του ολοήμερου σχολείου στην περαιτέρω ανάπτυξη των δεξιοτήτων στην Πληροφορική. 2,4 4,7 48,2 44,7 Η συμβολή του ολοήμερου στην περαιτέρω ανάπτυξη των δεξιοτήτων στην Αισθητική Αγωγή, τον Αθλητισμό και το Χορό. 1,2 15,3 61,2 22,4 Ο θεσμός του ολοήμερου σχολείου είναι σημαντικός για κοινωνικούς και μαθησιακούς λόγους και θα πρέπει να διατηρηθεί και να αναβαθμισθεί. 0 4,7 23,5 71,8 Διάγραμμα 1: Εκτιμήσεις των εκπαιδευτικών για την αποδοτικότητα του ολοημέρου δημοτικού σχολείου στη μάθηση των μαθητών στα προσφερόμενα μαθήματα