[ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ]

Transcript

1 [3 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ] [ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ] [ΚΙΝΗΤΩΝ ΤΗΛΕΦΩΝΩΝ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ]

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος Εισαγωγή Ορισµός Παραγωγή ηλεκτρονικών αποβλήτων Περιβαλλοντικές επιπτώσεις Τα επιβλαβή στοιχεία των συσκευών και η δηµιουργία συσκευών φιλικών προς το περιβάλλον Υπολογιστές και µόλυνση περιβάλλοντος Επικίνδυνες ουσίες υπολογιστών Μόλυνση περιβάλλοντος Λύσεις Πως µπορώ να συµβάλω στη µείωση της µόλυνσης του περιβάλλοντος Τι είναι εναλλακτική διαχείριση Ορθολογική διαχείριση των ΑΗΗΕ Πρόγραµµα συλλογής ηλεκτρονικών αποβλήτων στην Ε.Ε Προορισµοί παράνοµου εµπορίου ηλεκτρονικών αποβλήτων από την Ε.Ε Απόρριψη ηλεκτρονικών αποβλήτων σε χώρες της Ασίας Απόρριψη ηλεκτρονικών αποβλήτων στην Ινδία και στο Πακιστάν ιαχείριση Ηλεκτρονικών Αποβλήτων Υφιστάµενη κατάσταση στην Ελλάδα Τόποι υγειονοµικής ταφής στις Η.Π.Α. και στην Ελλάδα Τόποι για απόβλητα Επιπλέον προορισµοί ταφής των ηλεκτρονικών αποβλήτων στην Ελλάδα Γενικά στοιχεία Ανακύκλωση Α.Η.Η.Ε. στην Ελλάδα

3 5.3 Μέθοδοι Επεξεργασίας Α.Η.Η.Ε Απορρύπανση Αποσυναρµολόγηση Τεµαχισµός Ηλεκτροµαγνήτης Αεροδιαχωρισµός Επαγωγικός ιαχωρισµός (Eddy Current) Συµπίεση υλικών...23 Ανακύκλωση Μερική ή ολική επαχρησιµοποίηση Επιπτώσεις των ηλεκτρονικών αποβλήτων του Η/Υ και του κινητού τηλεφώνου στο φυσικό περιβάλλον ιαγράµµατα Πηγές..60 3

4 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σκοπός της έρευνας είναι οι µαθητές να µάθουν τι είναι τα ηλεκτρονικά απόβλητα, από πού προέρχονται, που καταλήγουν, πώς µπορούνε να αξιοποιηθούν καταλλήλως και πως επηρεάζουν τη ζωή και το φυσικό περιβάλλον της Γης. Επίσης έχει δηµιουργηθεί ένα ερωτηµατολόγιο µε το οποίο µέσω των αποτελεσµάτων του ερευνήσαµε για ένα ποσοστό ανθρώπων τις γνώσεις τους για την ανακύκλωση των ηλεκτρονικών αποβλήτων µε έµφαση στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τα κινητά τηλέφωνα. Η εργασία έγινε υπό την καθοδήγηση και την βοήθεια του καθηγητή Χαντζάρα Βασιλείου ΠΕ19 Πληροφορικού και συµµετείχαν κατά αλφαβητική σειρά οι µαθητές Βαλαβάνος Γεώργιος Βερυκοκάκης Αντώνιος-Γεώργιος Γιαννακοπούλου Νίκη Γκουβάτσος Νικόλαος Γκούµα Οδυσσέας Θεοδωρίδη Ροδάνθη-Μαρία Λέκα Ανδρέα Μαγουλάς Φώτιος-Μάριος Ντούπας ηµήτριος Παλαιοκρασσά Αικατερίνη Πλεύρης Κωνσταντίνος Πρόντα Ανδρέα Ρίνος Θωµάς Σιορώκος Ιωάννης-Ευάγγελος Τσεπέντα Κωνσταντίνος Φικιώρης Ιωάννης Φωτοπούλου Ευφροσύνη Χλιάρας Έκτωρ-Νικόλαος Ψαρρέας Νικόλαος-Ελευθέριος 4

5 1.1 Εισαγωγή Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται µια αυξανόµενη αναγνώριση της επίδρασής µας στο περιβάλλον εξαιτίας του τρόπου ζωής µας, ενώ η ανάγκη να υιοθετήσουµε µια πιο βιώσιµη προσέγγιση όσον αφορά τις καταναλωτικές µας συνήθειες αναγνωρίζεται ως ένα θέµα εξαιρετικής σηµασίας. Η τάση αυτή αφορά τους βιοµηχανικούς τοµείς οι οποίοι επηρεάζουν τις καταναλωτικές συνήθειες και ειδικά την ηλεκτρονική βιοµηχανία, όπου οι µικρής διάρκειας κύκλοι ζωής και η ταχέως αναπτυσσοµένη τεχνολογία έχουν οδηγήσει σε αυξανόµενους όγκους ηλεκτρονικών αποβλήτων (e-waste) όπως είναι ο απορριφθείς ηλεκτρονικός εξοπλισµός. Η πλειοψηφία αυτών των στοιχείων καταλήγει σε χώρους υγειονοµικής ταφής. Ωστόσο, η µερική ανακυκλωσιµότητά τους λόγω της υλικής τους σύνθεσης (συνδυασµός διαφόρων µετάλλων όπως χαλκού, αλουµινίου και ατσαλιού, καλυµµένα ή αναµειγµένα µε διαφόρων τύπων πλαστικά και κεραµικά) µαζί µε τους αναπόφευκτους περιορισµούς στους χώρους ταφής, έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη τεχνικών ανάκτησης για την ανακύκλωση και επαναχρησιµοποίησή τους, αναδεικνύοντας και τη σηµαντικότητα της ανακύκλωσης των e-waste όχι µόνο από τη σκοπιά της διαχείρισης αποβλήτων αλλά και από τη πλευρά της ανάκτησης πολύτιµων υλικών. Τα e-waste συχνά παρερµηνεύεται ότι αφορούν παλαιούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές ή εξοπλισµό πληροφορικής εν γένει, όµως στην πραγµατικότητα δεν είναι µόνο αυτά. 1.2 Ορισµός Σύµφωνα µε το Basel Action Network τα ηλεκτρονικά απόβλητα περικλείουν ένα πλατύ και αναπτυσσόµενο εύρος ηλεκτρονικών συσκευών που ποικίλουν από µεγάλες οικιακές συσκευές όπως ψυγεία, κλιµατιστικά, κινητά τηλέφωνα, ηχοσυστήµατα και αναλώσιµα ηλεκτρονικά, µέχρι υπολογιστές οι οποίοι έχουν απορριφθεί από τους χρήστες τους. Σύµφωνα µε την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2002/96/EC ηλεκτρονικά απόβλητα ορίζονται ο Απόβλητος ηλεκτρικός ή ηλεκτρονικός εξοπλισµός συµπεριλαµβανοµένων όλων των εξαρτηµάτων, υποσυστηµάτων και αναλώσιµων υλικών τα οποία αποτελούν µέρος του προϊόντος την στιγµή της απόρριψης. 1.3 Παραγωγή ηλεκτρονικών αποβλήτων Η παγκόσµια παραγωγή ηλεκτρονικών αποβλήτων εκτιµάται παγκοσµίως σε Μt/έτος (εκτίµηση του ΟΗΕ, 2006), και το 1-3% της εκτιµώµενης παγκόσµιας παραγωγής αστικών αποβλήτων. Οι ΗΥ, τα κινητά τηλέφωνα και οι 5

6 τηλεοράσεις εκτιµάτε ότι συνεισφέρουν 5.5 Μt το έτος και θα ανέλθουν σε 9.8 Μt το Στις πλουσιότερες χώρες τα ηλεκτρονικά απόβλητα θα συνεισφέρουν το 8% του όγκου των αστικών αποβλήτων. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές (ΗΥ) µε µέση διάρκεια ζωής 3 έτη, συµβάλλουν σε σηµαντικότερο βαθµό στο συνολικό ρεύµα των ηλεκτρονικών αποβλήτων σε σχέση µε τα ψυγεία και τις ηλεκτρικές κουζίνες που έχουν µέση διάρκεια ζωής έτη. 1.4 Περιβαλλοντικές επιπτώσεις Η χηµική σύνθεση των ηλεκτρονικών αποβλήτων εξαρτάται από το είδος και την ηλικία του απορριπτόµενου ηλεκτρονικού αντικειµένου. Συνήθως κυριαρχούν διάφορα κράµατα µετάλλων, ιδιαίτερα χαλκού, αλουµινίου και σιδήρου συνδεδεµένα, καλυµµένα ή αναµεµιγµένα µε διάφορα πλαστικά ή κεραµικά υλικά. Μερικές ουσίες ρυπαντές που συνδέονται µε τα ηλεκτρονικά απόβλητα είναι τα βαρέα µέταλλα που χρησιµοποιούνται στην παραγωγή ηλεκτρονικών ειδών, ενώ άλλες όπως οι Πολυκυκλικοί Αρωµατικοί Υδρογονάνθρακες (PAHs) παράγονται από την καύση σε χαµηλές θερµοκρασίες των ηλεκτρονικών αποβλήτων. Η καύση του µονωτικού πλαστικού των καλωδίων που λαµβάνει χώρα σε ανοικτά βαρέλια παράγει 100 φορές περισσότερες διοξίνες από την καύση των οικιακών απορριµµάτων. Τα παραπάνω προβλήµατα διογκώνονται αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι η µεγαλύτερη ποσότητα των ηλεκτρονικών αποβλήτων δεν ανακυκλώνεται διότι τα διάφορα ηλεκτρονικά και ηλεκτρικά είδη απορρίπτονται µαζί µε οικιακά απορρίµµατα και δεν υφίστανται καµιά επιπλέον κατεργασία. 1.5 Τα επιβλαβή στοιχεία των συσκευών και η δηµιουργία συσκευών φιλικών προς το περιβάλλον Mε τις εγκαταστάσεις των επιχειρήσεων και την πλειονότητα των σπιτιών να µετατρέπονται σταδιακά σε αποθήκες πεπαλαιωµένου ηλεκτρονικού και ηλεκτρικού εξοπλισµού, η ανακύκλωση συσκευών και χρησιµοποιηµένων αναλώσιµων είναι πλέον θέµα περιβαλλοντικής προτεραιότητας, υπό τον άµεσο κίνδυνο πολλά από αυτά τα υλικά να καταλήξουν τελικά ανεξέλεγκτα σε κάποια χωµατερή, επιβαρύνοντας µε ιδιαίτερα τοξικά στοιχεία το υπέδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα. Αρκετοί από τους µεγάλους κατασκευαστές ηλεκτρονικών έχουν θέσει την τελευταία δεκαετία σε προτεραιότητα τη δηµιουργία προϊόντων απαλλαγµένων από επιβλαβή στοιχεία, τα οποία επίσης καταναλώνουν πολύ λιγότερο ρεύµα, ιδιαίτερα σε κατάσταση αναµονής. Παράλληλα, προωθούν την επαναχρησιµοποίηση εξαρτηµάτων και την παραγωγή άλλων από ανακυκλώσιµο πλαστικό, ενώ κάποιοι εστιάζουν τις προσπάθειες τους και στις συσκευασίες, προκειµένου να µειώσουν περαιτέρω το ενεργειακό αποτύπωµα που αφήνει πίσω της η αλυσίδα παραγωγής, διακίνησης και διάθεσης του 6

7 προϊόντος. Σε κάθε περίπτωση το κέρδος που προκύπτει είναι πολλαπλό, καθώς η διαδικασία και άµεσα οικονοµικά οφέλη αποφέρει και την εικόνα της όποιας εταιρείας ενισχύει. Βέβαια, ακούγονται διαρκώς οι φωνές εκείνων που -όχι άτοπαυποστηρίζουν ότι µια φιλική για το περιβάλλον (και τον χρήστη) ηλεκτρονική συσκευή, ενεργειακά αποδοτική και απαλλαγµένη από τοξικά στοιχεία, κατασκευασµένη από «ευγενή» υλικά (όπως το αλουµίνιο και το γυαλί) και αµπαλαρισµένη σε συσκευασία από ελάχιστο χαρτί και πλαστικό, συχνά παράγεται σε υπέρ-εργοστάσια όπου τα ανθρώπινα και εργασιακά δικαιώµατα καταπατούνται συστηµατικά και σε κάποιες περιπτώσεις η λειτουργία τους δεν συµβαδίζει µε αντίστοιχους περιβαλλοντικούς όρους. Είναι, πάντως, ενθαρρυντικό πως η HP ο µεγαλύτερος κατασκευαστής ηλεκτρονικών υπολογιστών και συστηµάτων εκτύπωσης στον κόσµο και πρωτοπόρος από το 1991 στα προγράµµατα ανακύκλωσης- έχει κρατήσει περίπου ενάµιση δισ. πλαστικά µπουκάλια και 160 εκατοµµύρια χρησιµοποιηµένα δοχεία µελάνης µακριά από τις χωµατερές, χρησιµοποιώντας ανακυκλωµένο πλαστικό στην παραγωγή νέων προϊόντων, καθώς τα περισσότερα σχεδιάζονται πλέον µε προδιαγραφές που διευκολύνουν τη µελλοντική τους επαναχρησιµοποίηση. Μόνο το 2010, 69 εκατοµµύρια δοχεία µελάνης και τόνερ εκτυπωτών επιστράφηκαν για ανακύκλωση µέσω του προγράµµατος «HP Planet Partners». Στο ίδιο διάστηµα συλλέχτηκαν συνολικά τόνοι ηλεκτρονικών προϊόντων και χρησιµοποιηµένων αναλώσιµων. 2.1 Υπολογιστές και µόλυνση περιβάλλοντος 2.2 Επικίνδυνες ουσίες υπολογιστών Όπως σε όλα τα ηλεκτρονικά είδη, έτσι και στους υπολογιστές υπάρχουν πολλές βλαβερές ουσίες, που είναι άκρως επικίνδυνες, τόσο για τον άνθρωπο, όσο και για το περιβάλλον. Θα µπορούσαµε ενδεικτικά να αναφέρουµε µερικές, όπως ο µόλυβδος, το κάδµιο, ο υδράργυρος, το πλαστικό. Οι οθόνες των υπολογιστών και τηλεοράσεων παλιάς τεχνολογίας (CRT) και οι πλακέτες στο εσωτερικό των µονάδων των υπολογιστών περιέχουν σηµαντική ποσότητα µολύβδου η οποία µπορεί να απελευθερωθεί στο περιβάλλον ρυπαίνοντας το νερό µέσω των διασταλαζόντων υγρών των ΧΥΤΑ και να προκαλέσει βλάβες στα νεφρά, στο νευρικό, στο ενδοκρινικό και στο περιφερικό σύστηµα. Το 22% του υδραργύρου που καταναλώνεται κάθε χρόνο σε όλο τον κόσµο χρησιµοποιείται σε είδη ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού. Αν και απαγορεύτηκε η χρήση του από την 1η Ιουλίου 2006, υπάρχει ακόµη σε πολλές παλιές ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές. Ο υδράργυρος διαχέεται στο νερό και συσσωρεύεται στους ζωντανούς οργανισµούς, άρα και στον άνθρωπο, προκαλώντας βλάβες στον εγκέφαλο. Παρόλο που οι συσκευές καινούριας τεχνολογίας δεν περιέχουν πια αµίαντο, µικρές ηλεκτρικές συσκευές παλιάς τεχνολογίας (τοστιέρες, σίδερα, καφετιέρες), αλλά και ηλεκτρικά καλοριφέρ και άλλες συσκευές θέρµανσης περιέχουν. Ο αµίαντος είναι καρκινογενές υλικό και έχει έντονη τοξικότητα αν έρθει σε επαφή µε τα µάτια και το δέρµα. Το κάδµιο προκαλεί καρκίνο. 7

8 2.3 Μόλυνση περιβάλλοντος Σύµφωνα µε µία έρευνα, η οθόνη ενός υπολογιστή περιέχει 1-3 κιλά µόλυβδου και σε περίπτωση που αυτή η οθόνη πεταχτεί στα σκουπίδια µπορεί να µολύνει µία µικρή λίµνη. Ο βαθµός επικινδυνότητας της µόλυνσης του περιβάλλοντος µεγαλώνει ραγδαία, αν ληφθεί υπόψη ότι παράγονται ολοένα και περισσότεροι υπολογιστές και ο µέσος όρος ζωής τους µειώνεται κάθε χρόνο δραµατικά (την προηγούµενη δεκαετία ο µέσος όρος ζωής του υπολογιστή ήταν 5-7 έτη και τώρα είναι 2-3 έτη).αυτοί οι 2 παραπάνω παράγοντες βρήκαν τον πλανήτη τελείως απροετοίµαστο για να αντιµετωπίσει το πρόβληµα. Η παγκόσµια κοινότητα επαφίεται πιο πολύ στην ατοµική συµπεριφορά, παρά σε οργανωµένη προσπάθεια. 2.4 Λύσεις 1.Θα πρέπει ο παλαιός υπολογιστής να επιδιορθώνεται και να ξαναχρησιµοποιείται. Ενδεικνυόµενο θα ήταν οι εταιρίες να παρέχουν εγγύηση έως 5 χρόνια. Ο επιδιορθωµένος υπολογιστής, ακόµη κι αν έχει παλιό λογισµικό, είναι απαραίτητος ως back up,ή για να κατεβάζει κάποιος αρχεία από το Ιντερνετ και να τα ελέγχει µε το antivirus πριν τα περάσει σε κάποιον καινούργιο υπολογιστή. 2. Σε περίπτωση που η επισκευή του υπολογιστή δεν είναι εφικτή ή είναι ασύµφορη, τότε θα πρέπει να γίνεται ανακύκλωση υλικών και υγειονοµική ταφή σε χώρους που δεν µπορεί να προκληθεί µόλυνση στο περιβάλλον. Αρχικά είχε υιοθετηθεί η λύση της απόρριψης των ηλεκτρονικών αποβλήτων σε χωµατερές. Επειδή όµως η µέθοδος αυτή ήταν αρκετά ανθυγιεινή, αντικαταστάθηκε από την ταφή και την ανακύκλωση. Τα απόβλητα τοποθετούνται και συµπιέζονται για µικρότερο όγκο και καλύπτονται από υλικά που προφυλάσσουν το περιβάλλον. Τα περισσότερα υλικά που περιέχει ένας υπολογιστής, µπορούν να ανακυκλωθούν. Ακόµη, υπάρχει Κοινοτική Οδηγία, σύµφωνα µε την οποία αξιώνει τους κατασκευαστές να χρησιµοποιούν όλο και λιγότερες βλαπτικές ουσίες. 2.5 Πως µπορώ να συµβάλω στη µείωση της µόλυνσης του περιβάλλοντος 1. εν πρέπει να πετάµε τον παλαιό υπολογιστή γιατί θα καταλήξει σε χωµατερή. 2.Να µην τον πουλήσουµε για σίδερο κλπ. Γιατί θα τον αγοράσουν επιτήδειοι, θα κρατήσουν κάποια υλικά και ο υπόλοιπες θα καταλήξουν στη χωµατερή 3.Να απευθυνθούµε σε κάποιον φορέα ανακύκλωσης. 8

9 3.1 Τι είναι εναλλακτική διαχείριση Εναλλακτική διαχείριση αποτελούν οι εργασίες συλλογής,προσωρινής αποθήκευσης, επαναχρησιµοποίησης και αξιοποίησης (ανακύκλωσης και ανάκτησης ενέργειας) των ΑΗΗΕ ή και των κατασκευαστικών τους στοιχείων και των συναρµολογηµένων µερών αυτών, ώστε µετά την επαναχρησιµοποίηση ή επεξεργασία τους αντίστοιχα να επιστραφούν στο ρεύµα της αγοράς. 3.2 Ορθολογική διαχείριση των ΑΗΗΕ Τα ΑΗΗΕ έχουν προσδιοριστεί από την κοινοτική και την εθνική νοµοθεσία ως απόβλητα προτεραιότητας. Αυτό οφείλεται στο ότι η παραγωγή ΗΗΕ έχει πολύ πιο επιβλαβής για το περιβάλλον αλλά και στο ότι ο όγκος τον ΗΗΕ είναι πολύ µεγαλύτερος από αυτόν των οικιακών αποβλήτων. Σύµφωνα µε έρευνες, από το 2003 ως το 2006 η ετήσια παραγωγή ΑΗΗΕ οικιακής προέλευσης φτάνει τους µε τόνους. Επίσης έχει υπολογιστεί ότι κατά µέσο όρο αντιστοιχούν 14,5 κιλά ΑΗΗΕ ανά κάτοικο ετησίως. Πιστεύεται ότι περίπου το 90% των παραγόµενων ΑΗΗΕ, καταλήγουν χωρίς προηγούµενη διεργασία απευθείας στους ΧΥΤΑ ή στην ανακύκλωση µετάλλων. Στη σηµερινή κοινωνία, βάση της νοµοθεσίας που σχετίζεται µε την εναλλακτική διαχείριση των ΑΗΗΕ, απαγορεύεται η συλλογή, προσωρινή αποθήκευση και µεταφορά των ΑΗΗΕ από κοινού µε τα οικιακά απόβλητα. Η χωριστή συλλογή των ΑΗΗΕ οικιακής προέλευσης είναι υποχρεωτική και πραγµατοποιείται σε ειδικούς χώρους (σηµεία συλλογής) που φέρουν κατάλληλη επισήµανση. Αυτοί είναι δηµόσια σηµεία συλλογής και καταστήµατα λιανικού εµπορίου. Αυτό φαίνεται και από το σήµα το οποίο βρίσκεται συνήθως κολληµένο στις συσκευασίες των συσκευών και είναι το ακόλουθο 3.3 Πρόγραµµα συλλογής ηλεκτρονικών αποβλήτων στην Ε.Ε. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εκπονήσει από το 2000 σχέδιο δράσης για την πρόληψη και τον περιορισµό της δηµιουργίας ηλεκτρονικών αποβλήτων, την προώθηση της επαναχρησιµοποίησης και της ανακύκλωσης του άχρηστου εξοπλισµού στα κράτη - µέλη της. Επίσης, αξιώνει από τους κατασκευαστές ηλεκτρονικών ειδών την αντικατάσταση ορισµένων επικίνδυνων ουσιών 9

10 (µολύβδου, υδραργύρου, καδµίου, εξασθενούς χρωµίου, πολυβρωµοδιφαινυλίων και πολυβρωµοδιφαινυλαιθέρων) από 1ης Ιουλίου 2006, µε άλλες, ακίνδυνες ουσίες. Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής και µε χρηµατοδότηση από την ΕΕ κατά 50%, η ελληνική Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης υλοποίησε µεταξύ 11/2001 και 11/2003 το πιλοτικό πρόγραµµα "Βιώσιµη ιαχείριση Απορριµµάτων Ηλεκτρονικών Υπολογιστών". Κατά τη διάρκεια του προγράµµατος συλλέχθηκαν 73 τόνοι ηλεκτρονικών απορριµµάτων, τα οποία ελέγχθηκαν από τεχνικούς, και είτε επισκευάσθηκαν είτε στάλθηκαν για ανακύκλωση είτε κατέληξαν σε χώρους υγειονοµικής ταφής. Στο πρόγραµµα µπορούσε να συµµετάσχει οποιοσδήποτε είχε στην κατοχή του ηλεκτρονικό υπολογιστή ή εκτυπωτή (ιδιώτες, βιοµηχανίες, εταιρίες, δηµόσιες υπηρεσίες κ.ά.), παραχωρώντας τον "άχρηστο" εξοπλισµό του για ανάκτηση/ανακύκλωση και περιβαλλοντική διαχείριση. Με ένα τηλεφώνηµα οι ενδιαφερόµενοι µπορούσαν να κλείσουν ραντεβού µε το φορτηγό της Οικολογικής Εταιρίας Ανακύκλωσης, το οποίο παραλάµβανε τις συσκευές από το χώρο τους. Επίσης, οι ενδιαφερόµενοι µπορούσαν να παραδίδουν οι ίδιοι τις συσκευές τους στο χώρο του εργαστηρίου. Το πρόγραµµα αποτέλεσε και αποτελεί την ερευνητική, θεωρητική και πρακτική βάση, για την υλοποίηση του επόµενου µεγάλου βήµατος: τη σύσταση εθνικού φορέα, που θα αναλάβει τη διαχείριση των άχρηστων ηλεκτρονικών συσκευών, σύµφωνα µε σχετική Κοινοτική Οδηγία. Ο φορέας θα φέρει το διακριτικό τίτλο "Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε." και θα απαρτίζεται από κρατικούς οργανισµούς και ιδιωτικές εταιρίες που κατασκευάζουν ηλεκτρονικό εξοπλισµό. Η ενεργοποίηση του εν λόγω φορέα αναµένεται να πραγµατοποιηθεί εντός του Προορισµοί παράνοµου εµπορίου ηλεκτρονικών αποβλήτων από την Ε.Ε. Ένα µεγάλο µέρος των ηλεκτρονικών αποβλήτων της Ευρώπης καταλήγει στη υτική Αφρική, κυρίως στη Νιγηρία και στη Γκάνα. Καθώς οι οικονοµίες των αναπτυσσόµενων χωρών µεγεθύνονται, το ίδιο γίνεται και µε τη ζήτηση για ηλεκτρονικά αγαθά, ιδιαίτερα για καλό µεταχειρισµένο εξοπλισµό. Όµως αποστολές του εν λόγω εξοπλισµού που φθάνει στα λιµάνια της υτικής Αφρικής είναι κατά το πλείστον ηλεκτρονικά απόβλητα, αφού περίπου το 75% των φορτίων περιέχουν κατεστραµµένο ηλεκτρονικό εξοπλισµό. Φαίνεται ότι οι εισαγωγείς είναι πρόθυµοι να µεταφέρουν εµπορευµατοκιβώτια γεµάτα µε ηλεκτρονικά απόβλητα αφού η ζήτηση για ηλεκτρονικά προϊόντα είναι τόσο µεγάλη και οι αγοραστές είναι έτοιµοι να αγοράσουν χωρίς αυτά να έχουν δοκιµαστεί αν λειτουργούν. Η κλίµακα αυτού του εµπορίου είναι τεράστια. Μόνο στη πρωτεύουσα της Νιγηρίας, το Λάγκος, µισό εκατοµµύριο ηλεκτρονικοί υπολογιστές καταφθάνουν κάθε µήνα. Μεγάλο µέρος αυτών των φορτίων προέρχεται από την Ευρώπη και µεταφέρεται από υπηκόους των χωρών της υτικής Αφρικής, που συνήθως αποκαλούνται «τουρίστες αποβλήτων» και διαθέτουν οικογενειακές ή επιχειρηµατικές επαφές σε χώρες όπως το Ηνωµένο Βασίλειο. 10

11 3.5 Απόρριψη ηλεκτρονικών αποβλήτων σε χώρες της Ασίας Τα ηλεκτρονικά απόβλητα αντιµετωπίζονται µε τρόπο που προκαλεί σοβαρή ζηµιά στις περισσότερες από τις αναπτυσσόµενες χώρες. Συνήθως, τα απόβλητα προϊόντα διαλύονται κάτω από µη ασφαλείς συνθήκες σπάζοντας τα ή καίγοντας τα σε πρόχειρες εγκαταστάσεις. Οι εργάτες προσπαθούν να αποµονώσουν τα πολύτιµα µέταλλα, τα οποία µπορούν να πουλήσουν στην αγορά µετάλλων. Επίσης καίνε τα πλαστικά, τα οποία εκλύουν θανατηφόρες διοξίνες. Ζεσταίνουν τα τυπωµένα κυκλώµατα για να λιώσουν τις συγκολλήσεις µολύβδου και εισπνέουν το δηλητηριώδη καπνό που παράγεται κατά τη διαδικασία. Χρησιµοποιούν οξέα για να αφαιρέσουν το χρυσό από τις πλακέτες των τυπωµένων κυκλωµάτων. Στην περιοχή Γκιγού της Κίνας, πετούν το µολυβδούχο γυαλί από αποσυναρµολογηµένες οθόνες καθοδικού σωλήνα και τηλεοράσεις στα κοντινότερα φρεάτια αποχέτευσης. ιαχειριζόµενοι ηλεκτρονικά απόβλητα µε τόσο πρωτόγονο τρόπο εκθέτουν τους εαυτούς τους σε σηµαντικές ποσότητες τοξικών χηµικών ουσιών και ρυπαίνουν ανεπανόρθωτα το περιβάλλον. Οι επιπτώσεις στην υγεία των εργαζοµένων σε αυτές τις πρόχειρες εγκαταστάσεις που χρησιµοποιούν µη ασφαλείς πρακτικές είναι προφανείς. Ιατρικές µελέτες που έχουν διεξαχθεί στην περιοχή Γκιγού της Κίνας όπου διαλύεται ένας µεγάλος όγκος ηλεκτρονικών αποβλήτων δείχνουν ότι περισσότερα από το 80% των παιδιών έχουν δηλητηριαστεί από το µόλυβδο, το νερό είναι επικίνδυνο για πόση, και τα σώµατα των εργαζοµένων περιέχουν εξαιρετικά υψηλά επίπεδα τοξικών ουσιών που προέρχονται από επιβραδυντές φλόγας και των υποπροϊόντων τους. 3.6 Απόρριψη ηλεκτρονικών αποβλήτων στην Ινδία και στο Πακιστάν Προκαταρκτικές έρευνες στο Πακιστάν και στην Ινδία αποκαλύπτουν ότι αυτές οι χώρες υποδέχονται και επεξεργάζονται ηλεκτρονικά απόβλητα που προέρχονται από τις χώρες του υτικού κόσµου µε παρόµοιες διαδικασίες όπως αυτές που καταγράφηκαν στην Κίνα. Είναι σαφές, από τις έρευνες, στις δυο αυτές χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας ότι η µεταφορά ηλεκτρονικών αποβλήτων δεν περιορίζεται µόνο στην Κίνα. Πράγµατι, όπως η Κίνα θα αρχίσει να επιβάλει τους σχετικούς νόµους απαγόρευσης εισαγωγών ηλεκτρονικών αποβλήτων, ενδέχεται ότι όλο και περισσότερα ηλεκτρονικά απόβλητα θα αρχίσουν να διοχετεύονται στις χώρες µε ακόµη λιγότερες υποδοµές και την ικανότητα των κυβερνητικών αρχών να προστατεύσουν τους πολίτες τους από τις εργασιακές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις από αυτές που διαθέτει η Κίνα. Αν µη τι άλλο, µια πρώτη µατιά στην Ινδία και στο Πακιστάν αποκαλύπτει τις προϋποθέσεις η κατάσταση να είναι ακόµη χειρότερη από αυτή που βρέθηκε στην Κίνα. Για παράδειγµα, στο Πακιστάν, τα τυπωµένα κυκλώµατα λιώνονται µε καµινέτα χωρίς ανεµιστήρες εξαερισµού. Οι δε εργασίες µε οξέα πραγµατοποιούνται σε εσωτερικούς χώρους µε ακόµη λιγότερο εξαερισµό. Στην Ινδία, η ανοιχτή καύση τυπωµένων κυκλωµάτων σε γειτονιές του Νέου ελχί αποτελούν ρουτίνα, όπως είναι η εκµετάλλευση της παιδικής εργασίας για την εκτέλεση αυτών των εργασιών. 11

12 4.1 ιαχείριση Ηλεκτρονικών Αποβλήτων Υφιστάµενη κατάσταση στην Ελλάδα Η µέση ετήσια παραγωγή ηλεκτρονικών αποβλήτων στην Ελλάδα για την περίοδο ανήλθε στους 170 Kt περίπου, αντιπροσωπεύοντας το 3.8% της συνολικής ποσότητας των οικιακών στερεών αποβλήτων. Το 90% των ηλεκτρονικών αποβλήτων για την ίδια περίοδο είχε αναµειχθεί µε άλλα αστικά στερεά απόβλητα ή είχε ανακυκλωθεί µε άλλα υλικά (π.χ. άχρηστα µέταλλα), χωρίς προηγούµενη επεξεργασία («γκρι ανακύκλωση»). Για να αντιµετωπιστούν τόσο το αναπτυσσόµενο πρόβληµα της «γκρι ανακύκλωσης» όσο και οι αυξανόµενες ποσότητες των e-waste, ξεκίνησε το 2004 η λειτουργία ενός εξουσιοδοτηµένου εναλλακτικού συστήµατος διαχείρισης ηλεκτρονικών αποβλήτων µε κύριες υπευθυνότητες τη συλλογή, µεταφορά και κατεργασία σε ειδικές εγκαταστάσεις. Το σύστηµα συνέλεξε 0.1 Kt περίπου για το 2005 που ήταν και ο 1ος χρόνος λειτουργίας του, 31.5 kt για το 2007, 47 Kt για το 2008 και 52Kt για το 2009, υπερκαλύπτοντας τον εθνικό στόχο όπως αυτός καθορίζεται από την Ευρωπαϊκή και την Ελληνική νοµοθεσία. Οι στόχοι αυτοί περιλαµβάνουν τη χωριστή συλλογή τουλάχιστον 4 kg ανά κάτοικο ανά έτος, ηλεκτρονικών αποβλήτων οικιακής προέλευσης, δηλαδή συνολικά 44 Kt/έτος για την Ελλάδα. Πάντως ακόµη και σήµερα οι οικιακές συσκευές διατίθενται µε µη ελεγχόµενο τρόπο µε συνέπεια τη συλλογή τους από µικροπωλητές και τη προώθησή τους σε µονάδες ανάκτησης µετάλλων και κραµάτων. Ετος Συνολικός πληθυσµός Ποσότητα σε (t) αποτελέσµατα για την παραγωγή ΑΗΗΕ στην Ελλάδα Στην Ελλάδα η διαχείριση των ΑΗΗΕ ξεκινά το 2001 µε το νόµο 2030/ στη συνέχεια ενσωµατώθηκαν στο Εθνικό ίκαιο οι Κοινοτικές Οδηγίες 2002/96/ΕΚ 195 και 2002/95ΕΚ 196, όπου το 2003 κατατίθεται η πρόταση για τη δηµιουργία εναλλακτικού συστήµατος διαχείρισης ΑΗΗΕ. Το Προεδρικό ιάταγµα 117/04,το οποίο εκδόθηκε το 2004, έχει ως σκοπό να οργανώσει το Εθνικό Συλλογικό Σύστηµα Εναλλακτικής ιαχείρισης ΑΗΗΕ και 12

13 για την κάλυψη των απαιτήσεων του προεδρικού διατάγµατος, δηµιουργήθηκε η «Ανακύκλωση Συσκευών ΑΕ», µια µη κερδοσκοπική εταιρία. Η εταιρία «Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε.» είναι µια εταιρία που ως κύριο σκοπό της έχει την οργάνωση της διαχείρισης ΑΗΗΕ.Η εταιρία αυτή δηµιουργήθηκε το 2004 και στόχος της για την Ελλάδα ήταν να καλυφτεί το 90% των ελληνικών νοικοκυριών και να ανακτηθούν τόνοι ΑΗΗΕ σε χρονικό διάστηµα 2 χρόνων. Επίσης ένας άλλος στόχος της ήταν η αξιοποίηση και ανακύκλωση των ΑΗΗΕ. Αυτή όµως η αξιοποίηση των ΑΗΗΕ κατηγοριοποιήθηκε. Συγκεκριµένα για τον εξοπλισµό πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών (µια κατηγορία στην οποία ανήκουν ο Η/Υ και το κινητό τηλέφωνο) ορίστηκε το 75% κατά βάρος ως το ελάχιστο ποσοστό ανάκτησης, ενώ το ποσοστό ανακύκλωσης και επαναχρησιµοποίησης υλικών ανέρχεται στο 65% κατά βάρος. Όσον αφορά τις εταιρίες και τους δήµους που έχουν ενταχθεί στο συλλογικό αυτό σύστηµα, µέχρι το Φεβρουάριο του 2006 οι εταιρίες ανέρχονταν στις 400 ενώ οι δήµοι οι οποίοι συµµετείχαν ήταν µόλις 40. Βάση των σηµερινών δεδοµένων µια ραγδαία αύξηση είχε ως αποτέλεσµα την αλλαγή των παλαιών δεδοµένων και την συµµετοχή 354 δήµων οι οποίοι εξυπηρετούν σχεδόν ανθρώπους. Με την δηµιουργία και τη λειτουργία της εταιρίας «Ανακύκλωσης Συσκευών Α.Ε.» έχει επιτευχθεί η µείωση του όγκου των αποβλήτων στους ΧΥΤΑ (χώρους υγειονοµικής ταφής απορριµµάτων) µε τη δηµιουργία ενός δικτύου συλλογής ΑΗΗΕ που εκτείνεται σε όλη τη χώρα. Ο µόνος αδειοδοτηµένος αρµόδιος της Ελλάδας είναι η συγκεκριµένη εταιρία και είναι υπεύθυνη για την οργάνωση και τη λειτουργία του συλλογικού συστήµατος εναλλακτικής διαχείρισης των ΑΗΗΕ. Μέληµά της είναι η εναλλακτική διαχείριση των ΑΗΗΕ που γίνεται µε τη συλλογή, µεταφορά, την προσωρινή αποθήκευση, το διαχωρισµό, την επεξεργασία, την ανάκτηση ενέργειας και την αξιοποίηση των ΑΗΗΕ και των κατασκευαστικών στοιχείων αυτών έτσι ώστε αυτά να αποκτήσουν τα κατάλληλα χαρακτηριστικά που θα τα καθιστούν ικανά να επαναδιοχετευθούν στο ρεύµα αγοράς. 4.2 Τόποι υγειονοµικής ταφής στις Η.Π.Α. και στην Ελλάδα 4.3 Τόποι για απόβλητα Η πλειονότητα των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων µεταφέρεται σήµερα σε χωµατερές. Σύµφωνα µε την Αµερικανική Περιβαλλοντική Υπηρεσία, το 1997 περισσότεροι από 3,7 εκατοµµύρια τόνοι ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων στις ΗΠΑ κατέληξαν σε χωµατερές της χώρας. Υπολογίζεται ότι το 70% των βαρέων µετάλλων (συµπεριλαµβανοµένων υδραργύρου και του καδµίου) στις χωµατερές προέρχεται από αυτά τα απόβλητα. Η εναπόθεση σε χωµατερές αντικαθιστάται τα τελευταία χρόνια µε την υγειονοµική ταφή. Τα απόβλητα διαστρώνονται, συµπιέζονται ώστε να αποκτήσουν τον µικρότερο δυνατό όγκο και καλύπτονται συστηµατικά για 13

14 κατάλληλο υλικό-ως επί των πλείστον χώµα-,ώστε να προφυλάσσεται το περιβάλλον από την ρύπανση. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τους µη ελεγχόµενους χώρους υγειονοµικής ταφής είναι σοβαρότατες. Στην Ελλάδα, υπάρχουν εν λειτουργία µόνο 31 χώροι υγειονοµικής ταφής, ενώ άλλοι βρίσκονται υπό κατασκευή. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο περιέρχονται στην ατµόσφαιρα 36 τόνοι υδραργύρου και 16 τόνοι καδµίου από την αποτέφρωση αποβλήτων. Συνήθως αυτό πιθανότατα ισχύει σε µεγάλο βαθµό στην Ελλάδα, σε συνδυασµό µε την εναπόθεσή τους στις χωµατερές, παλαιοί υπολογιστές, περιφερειακά, κινητά τηλέφωνα και οθόνες παραµένουν στις αποθήκες τα 3/4 του συνόλου των Η/Υ που έχουν πουληθεί µέχρι σήµερα στις ΗΠΑ παραµένουν στοιβαγµένα σε γκαράζ ή άλλους αποθηκευτικούς χώρους. 4.4 Επιπλέον προορισµοί ταφής των ηλεκτρονικών αποβλήτων στην Ελλάδα Η οικολογική εταιρεία ανακύκλωσης έχει εταίρους φορείς από Ευρωπαϊκές χώρες που δραστηριοποιούνται στη συλλογή και την ανακύκλωση ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών. Πρόκειται για τον Γερµανικό όµιλο εταιρειών GOAB, που ασχολείται µε την συλλογή και την αξιοποίηση χρησιµοποιηµένων ηλεκτρονικών και ηλεκτρικών συσκευών, την εκπαίδευση και την κατάρτιση σε σχετικές δραστηριότητες καθώς και την πιστοποίησή τους. Από την άλλη πλευρά, όσοι από τους υπολογιστές δεν επισκευάζονται, αποσυναρµολογούνται και υποβάλλονται σε έλεγχο. Όποιες συσκευές περιέχουν επικίνδυνες ουσίες αποθηκεύονται χωριστά, σε ειδικά κοντέινερ για να οδηγηθούν κατόπιν σε µονάδες ανακύκλωσης στην GOAB στην Γερµανία. Ότι αποµένει, καταλήγει στο χώρο υγειονοµικής ταφής στα Άνω Λιόσια. Ολοκλήρωση σύναψης συµφωνιών µέχρι σήµερα µε επτά νέες µονάδες επεξεργασίας ΑΗΗΕ 2 µονάδες στη Β. Ελλάδα - περιοχή Θεσσαλονίκης 1 µονάδα στη Λάρισα υψηλής εξειδίκευσης σε αµιγώς ηλεκτρονικά (επαναχρησιµοποίηση πλακετών ειδικής τεχνολογίας) 3 µονάδες στο νοµό Αττικής 1 µονάδα στη Μυτιλήνη (θα λειτουργεί ως µονάδα απορρύπανσης για µείωση του κόστους των logistics) 5.1 Γενικά στοιχεία Η διαχείριση των στερεών αποβλήτων αποτελεί ένα σηµαντικό και διαρκώς επιδεινούµενο πρόβληµα. Τα ΑΗΗΕ είναι ένα ρεύµα αποβλήτων ταχύτατης ανάπτυξης και εγκυµονεί πολλούς κινδύνους για την ανθρώπινη υγειά και το περιβάλλον, λόγω της πολύπλοκης σύνθεσής τους η οποία βέβαια αναµένεται να διαφοροποιηθεί σηµαντικά λόγω των τεχνολογικών και νοµοθετικών εξελίξεων (απαγόρευση χρήσης κάποιων επικίνδυνων χηµικών ουσιών, οικολογικός σχεδιασµός συσκευών). Οι επικίνδυνες ουσίες που περιέχονται στα είδη αυτά, σε συνδυασµό µε την ολοένα και µεγαλύτερη αύξηση των ΑΗΗΕ, τα καθιστούν µία από τις δυσκολότερες κατηγορίες αποβλήτων όσον αφορά στη διαχείριση τους η οποία θα πρέπει να γίνεται µε καθορισµένο τρόπο. Τα 14

15 απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού, έχουν προσδιοριστεί από την κοινοτική και εθνική µας νοµοθεσία ως ρεύµα αποβλήτων προτεραιότητας για τους λόγους που προαναφέρθηκαν. Μέχρι και λίγα χρονιά πριν η διαχείριση τους δεν ήταν η δέουσα, καθώς εστιάζονταν κυρίως στην υγειονοµική ταφή, αποτέφρωση και ανάκτηση εν αντιθέσει µε την διαχείριση σήµερα, οπού η υγειονοµική ταφή είναι η τελευταία και χείριστη επιλογή µε πρώτη και σηµαντικότερη την πρόληψη. Σχετικά πρόσφατα θεσπίσθηκε το απαραίτητο νοµοθετικό πλαίσιο σε Ευρωπαϊκό και Εθνικό επίπεδο για την ορθή διαχείριση τους. Το 2004 έχει συσταθεί στην Ελλάδα ο πρώτος φορέας εναλλακτικής διαχείρισης ΑΗΗΕ. Εντός της ΕΕ, οι πρακτικές επεξεργασίας για την ανακύκλωση διαφέρουν σηµαντικά. Σε ορισµένα κράτη της ΕΕ, οι τεχνολογίες ακµάζουν, ενώ σε άλλα δεν υπάρχει ουσιαστικά καµία απολύτως εµπειρία. Ένα πολύ σηµαντικό πρόβληµα επίσης που χρήζει άµεσης επίλυσης είναι οι παράνοµες εξαγωγές στις αναπτυσσόµενες χώρες τεραστίων ποσοτήτων ηλεκτρονικών αποβλήτων, µε πρόφαση την «επαναχρησιµοποίηση», όπου συχνά υποβάλλονται σε επεξεργασία υπό µη ασφαλείς συνθήκες, ακόµη και από παιδιά. Την ιδία στιγµή γίνονται προσπάθειες από διάφορες εταιρείες σε όλο τον κόσµο να αποσύρουν και να διαχειρίζονται τα προϊόντα τους µετά το τέλος του κύκλου ζωής τους. 5.2 Ανακύκλωση Α.Η.Η.Ε. στην Ελλάδα Η ανακύκλωση των e-waste περιλαµβάνει την αποσυναρµολόγηση και καταστροφή των επιµέρους τµηµάτων για την ανάκτηση διάφορων υλικών. Μέσω της ανακύκλωσης µπορεί να ανακτηθεί το 95% των χρήσιµων υλικών ενός υπολογιστή και το 45% των υλικών από ένα καθοδικό σωλήνα οθόνης. Η διαδικασίες ανακύκλωσης έχουν ελάχιστες περιβαλλοντικές επιπτώσεις όταν συνδυάζονται µε την εφαρµογή κατάλληλης τεχνολογίας, όπως π.χ. στην Ιαπωνία ενώ αντίθετα µε τις χρησιµοποιούµενες πρακτικές στις αναπτυσσόµενες χώρες (π.χ. παιδική εργασία, καύση των e-waste και εκποµπή διάφορων ρυπαντών στην ατµόσφαιρα, διήθηση στραγγισµάτων σε υπόγειους και επιφανειακούς υδροφορείς κτλ.) το τελικό περιβαλλοντικό ισοζύγιο ωφελειών-επιπτώσεων δεν είναι πάντα υπέρ των ωφελειών. Επίσης θα πρέπει να τονιστεί ότι οποιαδήποτε περιβαλλοντική ωφέλεια από την ανακύκλωση εξανεµίζεται όταν το προς ανακύκλωση απόβλητο µεταφέρεται σε µεγάλες αποστάσεις εξαιτίας των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη δαπανώµενη ενέργεια για τη µεταφορά του, ενώ η ανακύκλωση σε κάθε περίπτωση έχει µικρότερο οικολογικό αποτύπωµα από την ταφή και την καύση των e-waste. 15

16 5.3 Μέθοδοι Επεξεργασίας Α.Η.Η.Ε. Η επεξεργασία των Α.Η.Η.Ε. γίνεται σε επτά στάδια τα οποία φαίνονται στον ακόλουθο πίνακα 16

17 Βλέπουµε λοιπόν πως τα επτά αυτά στάδια είναι τα ακόλουθα: Απορρύπανση Αποσυναρµολόγηση Τεµαχισµός Ηλεκτροµαγνήτης Αεροδιαχωριστής Επαγωγικός διαχωριστής (Eddy Current) Συµπιεστής Ας δούµε λοιπόν για το καθένα ξεχωριστά Απορρύπανση Σε αυτό το τµήµα γίνεται ο διαχωρισµός των Α.Η.Η.Ε. αφού κάποιες ουσίες, παρασκευάσµατα και κατασκευαστικά στοιχεία πρέπει να συλλέγονται ξεχωριστά. Αυτά είναι τα εξής : Πυκνωτές που περιέχουν πολυχλωριωµένα διφαινύλια (PCB) Κατασκευαστικά στοιχεία που περιέχουν υδράργυρο, όπως διακόπτες και οπισθοφωτιστικές λυχνίες Μπαταρίες Πλακέτες τυπωµένων κυκλωµάτων από κινητά τηλέφωνα εν γένει και από άλλες συσκευές αν η επιφάνεια της πλακέτας υπερβαίνει τα 10 τετραγωνικά εκατοστά οχεία υγρών ή κολλωδών µελανιών καθώς και έγχρωµων Πλαστικά υλικά που περιέχουν βρωµιούχους φλογοεπιβραδυντές Αµιαντούχα απόβλητα και κατασκευαστικά στοιχεία που περιέχουν αµίαντο Καθοδικές λυχνίες Χλωροφθοράνθρακες (CFC), υδροχλωροφθοράνθρακες (HCFC) υδροφθοράνθρακες (HFC), υδρογονάνθρακες (HC) Λαµπτήρες εκκένωσης αερίων Οθόνες υγρών κρυστάλλων (µαζί µε το περίβληµά τους, όπου ενδείκνυται), η επιφάνεια των οποίων υπερβαίνει τα 100 τετραγωνικά εκατοστά, καθώς και οθόνες φωτιζόµενες από το πίσω µέρος τους µε λαµπτήρες εκκένωσης αερίων Εξωτερικά ηλεκτρικά καλώδια 17

18 Κατασκευαστικά στοιχεία µε επικίνδυνες πυρίµαχες κεραµικές ίνες. Κατασκευαστικά στοιχεία µε ραδιενεργές ουσίες. Ηλεκτρολυτικοί πυκνωτές που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες (ύψος > 25 mm, διάµετρος > 25 mm ή ανάλογος όγκος). Παρακάτω θα δούµε κάποια κατασκευαστικά στοιχεία των Α.Η.Η.Ε. τα οποία πρέπει να συλλέγονται ξεχωριστά και να περνούν από επεξεργασία. Επίσης στον εξοπλισµό που περιέχει αέρια τα οποία καταστρέφουν το στρώµα του όζοντος πρέπει να αφαιρούνται τα αέρια αυτά και να υποβάλλονται σε κατάλληλη επεξεργασία. Ειδικότερα: Καθοδικές λυχνίες (CRT) Οι καθοδικές λυχνίες αντιπροσωπεύουν το 60% του βάρους των συσκευών τηλεοράσεως και των οθονών των υπολογιστών. Η λυχνία περιέχει δύο είδη γυαλιού. Το κωνικό γυαλί έχει υψηλή περιεκτικότητα σε µόλυβδο (τυπικά 10-24%), και το γυαλί της οθόνης περιέχει βάριο (τυπικά 2-14%). Το γυαλί µε οξείδιο του µολύβδου που χρησιµοποιείται στις CRT είναι ακριβό, και οι κατασκευαστές για χρόνια αναζητούν µεθόδους για τη µείωση της χρήσης του. Η βασική διαδικασία αποσυναρµολόγησης και ανακύκλωσης των CRT είναι: Η αποµάκρυνση του συστήµατος εκτόξευσης ηλεκτρονίων (αυτό περιέχει πολύτιµα µέταλλα) Ο διαχωρισµός του κωνικού γυαλιού και του γυαλιού της οθόνης. Ένας αριθµός µεθόδων για τον διαχωρισµό του κωνικού γυαλιού και του γυαλιού της οθόνης έχουν αναπτυχθεί, όµως η χρήση θερµαινόµενης ταινίας ίσως να είναι η καλύτερη επιλογή. Η αποµάκρυνση των επιστρωµάτων από το γυαλί. 18

19 Λαµπτήρες εκκένωσης Από τους λαµπτήρες εκκένωσης αερίων αφαιρείται ο υδράργυρος. Πλακέτες ηλεκτρονικών κυκλωµάτων Οι πλακέτες κυκλώµατος γενικά στέλνονται σε εξειδικευµένες εγκαταστάσεις. Η διαδικασία που χρησιµοποιείται στις εγκαταστάσεις µπορεί να αντιµετωπίσει τους βρωµιούχους επιβραδυντές καύσης στις πλακέτες κυκλώµατος και το µη-µεταλλικό υλικό παρέχεται ως καύσιµο. Το κύριο πρόβληµα µε την επεξεργασία των πλακετών κυκλώµατος όσον αφορά την τήξη του χαλκού είναι το οικονοµικό κόστος και η πληρωτέα τιµή εξαρτάται από το περιεχόµενο σε χαλκό και πολύτιµο µέταλλο. Ο τεµαχισµός πριν από την εξαγωγή του µετάλλου µέσω της τήξεως επιτρέπει την ανάκτηση του χάλυβα και του αλουµινίου, όµως οι διαδικασίες διαχωρισµού κατανέµουν τα πολύτιµα µέταλλα στις διάφορες ροές Στην Ιαπωνία διεξάγεται έρευνα για να αναπτυχθεί µέθοδος αποµάκρυνσης των εξαρτηµάτων από τις πλακέτες κυκλωµάτων ώστε να είναι δυνατή η ανακύκλωση τους. Η πλακέτα κυκλώµατος θερµαίνεται σε θερµοκρασία κατά την οποία τήκεται το συγκολλητικό κράµα και τα εξαρτήµατα αποµακρύνονται µηχανικά. Στην συνέχεια τεµαχίζεται, και διαχωρίζεται σε ίνες γυαλιού και χαλκό. Τα εξαρτήµατα που αφαιρούνται από τις πλακέτες ηλεκτρονικών κυκλωµάτων αναµορφώνονται και χρησιµοποιούνται ως καινούρια στην παραγωγή πλακετών 19

20 Αποσυναρµολόγηση Υπάρχουν δύο είδη αποσυναρµολόγησης: Α) η επιλεκτική αποσυναρµολόγηση Β) η πλήρης αποσυναρµολόγηση Επιλεκτική αποσυναρµολόγηση αποµακρύνονται µόνο τα εξαρτήµατα που είναι πολύτιµα ή όσα περιέχουν επικίνδυνες ουσίες. Πλήρης αποσυναρµολόγηση αποµακρύνονται όλα τα εξαρτήµατα και µετά ταξινοµούνται Τεµαχισµός Η βασική αρχή της επεξεργασίας αυτής είναι: Τεµαχισµός τον συσκευών σε πολύ µικρά τµήµατα και κατόπιν διαχωρισµός των διαφόρων υλικών µε κατάλληλες διεργασίες. Για να γίνει ο τεµαχισµός συσκευές εισάγονται σε κυλινδρικό δοχείο, όπου κοµµατιάζονται από περιστρεφόµενα σφυριά, µέχρι να φτάσουν στο κατάλληλο µέγεθος ( συνήθως mm).Με τεµαχισµό νοείται η διαίρεση της δοµής στερεών αντικειµένων µέσω µηχανικής δύναµης, ώστε να επιτυγχάνεται αύξηση της ειδικής επιφάνειας και διαχωρισµός των διάφορων οµάδων των υλικών. Τα υλικά θρυµµατίζονται µε πτώση, µε άλεση ή µε κοπή, εφαρµόζοντας επάνω τους µηχανική πίεση, είτε µε εναλλασσόµενη προσέγγιση 20

21 και αποµάκρυνση των επιφανειών, είτε µε συνεχή κίνηση των επιφανειών θραύσης, είτε µε πρόσκρουση των υλικών πάνω σε σταθερή επιφάνεια Ηλεκτροµαγνήτης Οι φυσικές ιδιότητες των υλικών που χρησιµοποιούνται για τον διαχωρισµό είναι η µαγνητική ικανότητα και η ηλεκτρική αγωγιµότητα. Ο ηλεκτρικός διαχωρισµός χρησιµοποιείται συνήθως για τον διαχωρισµό του χαρτιού από τα πλαστικά και των µη σιδηρούχων µετάλλων από τα υπόλοιπα απορρίµµατα. Από την άλλη µεριά η αποµάκρυνση των µαγνητιζόµενων υλικών από τα απορρίµµατα χρησιµοποιείται εδώ και αρκετό καιρό σε πάρα πολλές εγκαταστάσεις. Για την αποµάκρυνση των σιδηρούχων υλικών δεν απαιτείται ισχυρό µαγνητικό πεδίο. Ως επί το πλείστον χρησιµοποιούνται δύο είδη µαγνητών, το µαγνητικό τύµπανο και ο µαγνητικός ιµάντας. Το µαγνητικό τύµπανο παρουσιάζει ποικιλότροπη χρήση για τον διαχωρισµό των σιδηρούχων υλικών από άλλα. Η κατασκευή και λειτουργία του εξαρτάται από το είδος της εγκατάστασης και τον διατιθέµενο χώρο. Τα σιδηρούχα µέταλλα κατακρατούνται από το τύµπανο και αποµακρύνονται σε µια χοάνη όταν περάσουν το µαγνητικό πεδίο. 21

22 Ο µαγνητικός ιµάντας τοποθετείται επάνω από την µεταφορική ταινία, έλκει τα σιδηρούχα µέταλλα, τα οποία και µεταφέρονται εκτός πεδίου. Ανάλογα µε την τοποθέτηση του µαγνήτη ξεχωρίζει κανείς µαγνήτες οι οποίοι τοποθετούνται κατά πλάτος ή κατά µήκος του διαχωριστικού πεδίου. Οι τελευταίοι χρησιµοποιούνται όταν υπάρχει µεγάλη ταχύτητα απορριµµάτων. Πολλές φορές παρασύρονται µαζί µε τα µέταλλα και άλλα υλικά. Για την λύση αυτού του προβλήµατος έχουν αναπτυχθεί στις ΗΠΑ µαγνητικοί ιµάντες µε τρεις µαγνήτες. Τα σιδηροµαγνητικά υλικά µπορούν να διαχωριστούν µε µαγνητικές µεθόδους οι οποίες είναι πολύ απλές. Τα πολύτιµα µέταλλα, όπως χρυσός και ασήµι, µπορούν να αποµακρυνθούν από τα printed circuit boards µε χηµικές µεθόδους Αεροδιαχωρισµός Ο αεροδιαχωρισµός είναι η ταξινόµηση ενός µείγµατος σε διάφορα υλικά υπό την επίδραση του αέρα. Ο διαχωρισµός βασίζεται στις διαφορετικές τροχιές των σωµατιδίων µέσα στο στρώµα αέρα και στην βαρύτητα. Η επιτυχία του διαχωρισµού εξαρτάται από την ταχύτητα του αέρα, το χρόνο παραµονής, την υγρασία, το βάρος και το σχήµα του υλικού. Ο αεροδιαχωριστήρας τύπου ΖΙΚ ΖΑΚ αποτελείται από ένα ή περισσότερα κανάλια µε ορθογώνια τοµή, τα οποία συνδέονται µεταξύ τους µε µία ορισµένη γωνία ώστε να σχηµατίζουν ένα σχήµα ΖΙΚ ΖΑΚ. Το προς διαχωρισµό υλικό πέφτει στο κανάλι από µία περιστρεφόµενη βαλβίδα, ενώ παράλληλα από το κάτω µέρος του καναλιού τροφοδοτείται αέρας. Τα ελαφρά σωµατίδια παρασύρονται προς τα επάνω ενώ τα βαρύτερα κατευθύνονται προς τα κάτω, κατά µήκος του καναλιού. Ο αέρας λόγω των ακµών που προεξέχουν, σχηµατίζει µία δίνη και τα βαριά αντικείµενα πέφτουν στο παρακάτω τµήµα του καναλιού. Τα τοιχώµατα του αεροδιαχωριστήρα είναι καλυµµένα µε ελαστικό στρώµα, ενώ ένα σύστηµα δόνησης εµποδίζει την συγκέντρωση σε ένα σηµείο Επαγωγικός ιαχωρισµός (Eddy Current) Με αυτές τις τεχνικές επιτυγχάνεται ο διαχωρισµός και η ανάκτηση του αλουµινίου. Ο διαχωριστής αποτελείται από έναν περιστρεφόµενο ρότορα κατασκευασµένο από φυσικό µόνιµο µαγνήτη που περιστρέφεται µε ταχύτητα µέσα σε ένα µεταλλικό τύµπανο. Η κίνηση αυτή δηµιουργεί επαγωγικά µαγνητικά πεδία ικανά να έλκουν και να αποµακρύνουν το αλουµίνιο. Σχεδόν όλες οι µέθοδοι συγκέντρωσης που χρησιµοποιούνται στις βιοµηχανίες ανακύκλωσης µετάλλων έχουν αναπτυχθεί από τεχνολογίες επεξεργασίας βελτιωτικών υλικών από ορυκτά (mineral beneficiation technology). Η σηµαντικότερη εξαίρεση είναι ο διαχωρισµός µε ρεύµατα στροβίλου (Eddy 22

23 current separation). Εξαιτίας του µεγάλου µεγέθους µορίων και της ποικιλίας των σχηµάτων που αντιµετωπίζονται, οι τεχνικές διαχωρισµού µε βάση τη βαρύτητα δεν µπορούν να παρέχουν υψηλό βαθµό συγκέντρωσης µη σιδηρούχων µετάλλων. Με την εφαρµογή της παραπάνω τεχνικής µπορούν να ανακτηθούν τρία κλάσµατα: ένα µη σιδηρούχο κλάσµα, ένα σιδηρούχο και ένα µη µεταλλικό κλάσµα Συµπίεση υλικών Με τα µηχανήµατα συµπίεσης, πλινθοποίησης και µπρικετοποίησης επιτυγχάνεται ελάττωση της επιφάνειας, αύξηση της πυκνότητας και ευκολότερο χειρισµό των υλικών, διαµορφώνοντας έτσι ιδανικότερες συνθήκες αποθήκευσης και µεταφοράς τους. Για τα εξεταζόµενα υλικά ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι πρέσες που τα διαµορφώνουν σε µπάλες. Το προς συµπίεση υλικό µεταφέρεται µέσω δοσοµετρικής χοάνης στο θάλαµο συµπίεσης. Το έµβολο συµπίεσης, συµπιέζει το υλικό στον κώνο συµπίεσης µε την επιθυµητή πίεση και η λειτουργία αυτή επαναλαµβάνεται. Τα συµπιεσµένα υλικά ή συσκευάζονται σε πλαστικό ή δένονται καταλλήλως. Οι πρέσες δουλεύουν συνήθως αυτόµατα µε χρήση φωτοκύτταρου. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ Η ανακύκλωση είναι η επανεπεξεργασία ήδη επεξεργασµένων υλικών, ιδιαίτερα απορριµµάτων, σε νέα προϊόντα. Η ανακύκλωση µειώνει την κατανάλωση πρώτων υλών και την χρήση ενέργειας και ως εκ τούτου τις εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου. Η ανακύκλωση αποτελεί µια βασική έννοια της σύγχρονης διαχείρισης των αποβλήτων. Τα ανακυκλώσιµα υλικά, αποκαλούµενα επίσης "recyclables" ή "recyclates", µπορούν να προέλθουν από πολλές πηγές, συµπεριλαµβανοµένων των σπιτιών, των δηµόσιων υπηρεσιών και των βιοµηχανιών. Περιλαµβάνουν το γυαλί, το χαρτί, το αλουµίνιο και άλλα µέταλλα όπως ο χαλκός και ο σίδηρος, την άσφαλτο, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και τα πλαστικά. Οι ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές είναι ανακυκλώσιµες όχι µόνον γιατί επιβαρύνουν το περιβάλλον αλλά και γιατί βλάπτουν την υγεία µας. Τα βιοδιασπάσιµα απόβλητα, όπως τα υπολείµµατα τροφίµων ή τα απόβλητα κήπων και καλλιεργειών, είναι επίσης ανακυκλώσιµα µε τη βοήθεια µικροοργανισµών µέσω της λιπασµατοποίησης (κοµποστοποίησης) ή της αναερόβιας χώνευσης. Σήµερα (2006) η Ελλάδα κατέχει την τελευταία θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως προς την ανακύκλωση. Ένας λόγος είναι ότι δεν υπάρχουν για τους πολίτες 23

24 και τις εταιρίες κίνητρα να συµµετέχουν σε προγράµµατα ανακύκλωσης. Ανακυκλώσιµες Συσκευές Μεγάλες οικιακές συσκευές (ψυγεία, πλυντήρια κλπ.), Μικροσυσκευές που διευκολύνουν τη ζωή µας (κλιµατιστικά, φωτιστικά είδη, συσκευές τηλεπικοινωνίας κλπ.), Προϊόντα εικόνας και ήχου, Εξοπλισµοί πληροφορικής Ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά εργαλεία και παιχνίδια, Ιατροτεχνολογικά προϊόντα, Όργανα παρακολούθησης και ελέγχου, καθώς και Συσκευές αυτόµατης διανοµής. Σηµασία της ανακύκλωσης Πρώτα-πρώτα µειώνονται τα σκουπίδια και τα προβλήµατα διαχείρισής τους. Εξοικονοµούνται ενέργεια και φυσικοί πόροι, που παίρνουµε συνεχώς από τη φύση. Μειώνεται η ρύπανση της ατµόσφαιρας, του εδάφους και των υπόγειων νερών (σώζεται το περιβάλλον). Εξοικονοµείται η ενέργεια που χρειάζεται για την κατασκευή όλων αυτών των πραγµάτων. Μακροπρόθεσµη πτώση (ή µη αύξηση) των τιµών των προϊόντων καθώς δεν απαιτείται εκ νέου παραγωγή πρώτης ύλης. Σώζεται η υγεία και το µέλλον των παιδιών µας. ηµιουργούνται νέες θέσεις εργασίας σε τοµείς θετικών ενεργειών για την διάσωση του πλανήτη. ηµιουργείται ευχάριστη αίσθηση και ικανοποίηση για την συµµετοχή στην βελτίωση του περιβάλλοντος και των συνθηκών ζωής. Η ανακύκλωση είναι µια διαδικασία όπου τα απορριπτόµενα υλικά συλλέγονται, ταξινοµούνται και µετατρέπονται σε πρώτη ύλη και στην συνέχεια µπορούν να χρησιµοποιηθούν για την παραγωγή νέων προϊόντων. Πρέπει να 24

25 σηµειώσουµε ότι στην ανακύκλωση θα συµπεριλάβουµε και την κοµποστοποίηση επειδή ουσιαστικά είναι µία διαδικασία που µετατρέπει τα βιοαποδοµήσιµα απόβλητα σε ένα χρήσιµο προϊόν (κοµπόστ). Σε µερικές περιπτώσεις η ανακύκλωση απαιτεί σηµαντικές ποσότητες ενέργειας και είναι µια ρυπογόνος διαδικασία. Ωστόσο θεωρείτε ως µία πολύ σηµαντική πρακτική αν την συγκρίνουµε µε την ενέργεια που απαιτείται και την µόλυνση που παράγεται κατά την παραγωγή από παρθένα υλικά. Επίσης τα περιβαλλοντικά και οικονοµικά οφέλη που προκύπτουν από την ανακύκλωση υπερβαίνουν κατά πολύ από αυτά της υγειονοµικής ταφής ή της αποτέφρωσης. Τα πλεονεκτήµατα της ανακύκλωσης είναι τα εξής: Εξοικονόµηση των φυσικών πόρων. Η τεχνολογική εξέλιξη στις διαδικασίες ανακύκλωσης έχουν βελτιώσει πολύ την ποιότητα των ανακυκλωµένων υλικών. Επίσης πρέπει να σηµειώσουµε ότι έχει επεκταθεί η ποικιλία των δευτερογενή αντικειµένων που µπορούν να παραχθούν από ανακυκλώσιµα υλικά. Αντί λοιπόν να υποβαθµίζουµε το φυσικό περιβάλλον µε την συνεχή εξαγωγή των πρώτων υλών, µπορούµε να µειώσουµε την συγκεκριµένη επίδραση µετατρέποντας µερικά από τα απόβλητα σε Α ύλη. Με την ανακύκλωση µπορούµε επίσης να εξοικονοµήσουµε ενέργεια, να µειώσουµε τη ρύπανση και τις ανάγκες µεταφοράς σε σύγκριση φυσικά µε την παραγωγή που προκύπτει από τις πρώτων υλών. Το ανακυκλωµένο αλουµίνιο παραδείγµατος χάριν απαιτεί µόνο το 5% της ενέργειας που χρειάζεται από την αρχική παραγωγή του, έτσι ανακυκλώνοντας ένα κουτάκι αλουµινίου µπορείτε να εξοικονοµήσετε αρκετή ηλεκτρική ενέργεια για να λειτουργήσει µια τηλεόραση για τρεις ώρες! (από την Ιστοσελίδα Μείωση της ρύπανσης και των υγειονοµικών κινδύνων που σχετίζονται µε την αποτέφρωση και την υγειονοµική ταφή. Η υγειονοµική ταφή ρυπαίνει µεγάλες περιοχές του εδάφους για αιώνες και παράγει υγρά απόβλητα (στραγγίσµατα) που µπορούν να µολύνουν τα υπεδάφια ύδατα, ενώ η αποτέφρωση παράγει τοξική τέφρα και ρυπογόνες αέριες εκποµπές. Η ανακύκλωση αποτρέπει ένα µεγάλο µέρος των ογκωδών αποβλήτων να χρησιµοποιηθούν από τις παραπάνω µεθόδους διαχείρισης οι οποίες είναι επικίνδυνες για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Μείωση της ποσότητας των αποβλήτων και του κόστους διάθεσης. Με την ανακύκλωση των ογκωδών υλικών όπως το γυαλί, το χαρτί, την συσκευασία και την κοµποστοποίηση των βιοαποδοµήσιµων απόβλητων µπορείτε να εξοικονοµήσετε χρήµατα από την αγορά κάδων υποδοχής των αποβλήτων και από την διάθεση των αποβλήτων. Κατά την ανακύκλωση προκύπτουν έξι θέσεις εργασίας, ενώ κατά την διάθεση των αποβλήτων µε υγειονοµική ταφή µόνο µία θέση εργασίας. Στην 25

26 ανακύκλωση δηµιουργούνται θέσεις εργασίας όχι µόνο στην αποκοµιδή και στην ταξινόµηση των αποβλήτων, αλλά και στην επεξεργασία των υλικών και την κατασκευή νέων αντικειµένων. Οικονοµικοί πόροι Το κύριο κόστος της ανακύκλωσης προκύπτει από την ταξινόµηση και την αποθήκευση των υλικών. Για την ανακύκλωση των διάφορων υλικών µπορείτε να αγοράσετε ειδικά σχεδιασµένους κάδους που να εµφανίζουν και αντίστοιχο σήµα (δείτε παρακάτω τις συνδέσεις), ωστόσο µπορείτε να ελαχιστοποιήσετε τις συγκεκριµένες δαπάνες µε την χρήση επαναχρησιµοποιηµένων κάδων. Το κόστος διάθεσης εξαρτάται από τη διαθεσιµότητα των τοπικών εγκαταστάσεων ανακύκλωσης. Εάν οι υπηρεσίες των τοπικών αρχών είναι ανεπαρκείς, αξίζει τον κόπο να ερευνήσετε εξουσιοδοτηµένες ιδιωτικές εταιρίες ανακύκλωσης. Το κόστος ανακύκλωσης µπορεί να είναι λιγότερο από την ενοικίαση επιπρόσθετων κάδων υποδοχής των αποβλήτων και από την διάθεση των αποβλήτων (έχει παρατηρηθεί ότι το κόστος διάθεσης των αποβλήτων προς τις χωµατερές αυξάνεται όσο εφαρµόζεται η Νοµοθεσία για την Υγειονοµική Ταφή). Επίσης ερευνήστε τη δυνατότητα να συνεργαστείτε µε γειτονικές επιχειρήσεις ώστε να µειώσετε το κόστος ανακύκλωσης. Χρόνος και ανθρώπινο δυναµικό Απαιτείται κάποιος χρόνος και προσπάθεια για την ανάπτυξη και την εφαρµογή ενός αποτελεσµατικού σχεδίου ανακύκλωσης. Θα πρέπει να αποφασίσετε τι αντικείµενα µπορεί να ανακυκλώσει η επιχείρησή σας, και µε ποιο τρόπο. Τέλος για να εφαρµοστεί ένα σχέδιο ανακύκλωσης, θα πρέπει όλοι οι υπάλληλοι της επιχείρησης σας να υποστηρίξουν την πρωτοβουλία και να γνωρίζουν ποιες είναι οι ευθύνες τους. Υπάρχουν δύο τρόποι όπου ο καθένας µπορεί να συµβάλει στην ανακύκλωση. Ο πρώτος τρόπος είναι η ανακύκλωση αποβλήτων που διαφορετικά θα υποβάλλονταν σε υγειονοµική ταφή ή αποτέφρωση, και ο δεύτερος είναι να αγοράσετε προϊόντα που προέκυψαν από ανακυκλωµένα υλικά. Και οι δύο πρακτικές αποτρέπουν την διάθεση των αποβλήτων µε υγειονοµική ταφή ή αποτέφρωση, µειώνουν την αρνητική επίδραση προς το φυσικό περιβάλλον και αποτελούν µια πιο βιώσιµη επιλογή. Κάθε επιχείρηση µπορεί να ανακυκλώσει τουλάχιστον µερικά από τα απόβλητά της. Ξεκινήστε µε τα αντικείµενα που παρουσιάζουν τις εξής ιδιαιτερότητες: ογκώδη αντικείµενα, αντικείµενα που παράγονται σε µεγάλες ποσότητες και συλλέγονται εύκολα καθώς επίσης και αντικείµενα για τα οποία είναι διαθέσιµες οι τοπικές εγκαταστάσεις ανακύκλωσης. Όταν καθιερώσετε ένα σύστηµα ανακύκλωσης, τότε είναι εύκολο να επεκτείνετε και το είδος των αντικειµένων που µπορούν να χρησιµοποιηθούν για ανακύκλωση. 26

27 Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει τα πιο συνηθισµένα υλικά που µπορούν να ανακυκλωθούν. Επειδή όµως ο συγκεκριµένος πίνακας δεν είναι πλήρης, καλό θα ήταν να ρίξετε µια µατιά στις παρακάτω χρήσιµες συνδέσεις για να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε την ανακύκλωση των αποβλήτων. Τα ανακυκλωµένα αντικείµενα πρέπει να συλλέγονται µε κατάλληλο τρόπο και να αποθηκεύονται µέχρι έως ότου αποµακρυνθούν από την επιχείρηση σας. Τοποθετήστε τους κάδους ανακύκλωσης σε κατάλληλες περιοχές ώστε να διευκολύνεται και το προσωπικό αλλά και οι υπηρεσίες αποµάκρυνσης των αποβλήτων και σιγουρευτείτε ότι οι κάδοι ανακύκλωσης παρουσιάζουν την σωστή αναγνωριστική ετικέτα επειδή η απόδοση της διαδικασίας ανακύκλωσης είναι πολύ ευαίσθητη από τη µόλυνση των δειγµάτων. Από τον Πανελλήνιο Σύνδεσµο Επιχειρήσεων Προστασίας Περιβάλλοντος (ΠΑΣΕΠΠΕ) µπορείτε να βρείτε διάφορες επιχειρήσεις που εµπορεύονται εξοπλισµό, ο οποίος είναι κατάλληλος για την εφαρµογή της ανακύκλωσης. Οι τοπικές αρχές στην Ελλάδα έχουν αρχίσει να εφαρµόζουν όλο και περισσότερο την πρακτική της ανακύκλωσης. Η συγκεκριµένη διαδικασία γίνετε όλο και πιο δηµοφιλής καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι ζητούν υπηρεσίες ανακύκλωσης. Στην περίπτωση που οι τοπικές αρχές δεν προσφέρουν υπηρεσίες ανακύκλωσης, υπάρχουν πολλές ιδιωτικές επιχειρήσεις οι οποίες συλλέγουν απόβλητα για να τα ανακυκλώσουν, έναντι φυσικά αµοιβής. Επίσης είναι σηµαντικό να σιγουρευτείτε ότι οι συγκεκριµένες επιχειρήσεις είναι εξουσιοδοτηµένες έτσι ώστε να είστε σίγουροι ότι τα απόβλητα σας καταλήγουν στην διαδικασία της ανακύκλωσης. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΧΑΡΤΙΟΥ Ανακυκλώνοντας ένα τόνο χαρτί γλιτώνουµε 17 δέντρα, 6953 γαλόνια νερού, 463 γαλόνια πετρελαίου, 587 κυβικά εκατοστά αέρα, 306 κυβικές γιάρδες γης και 4077 kw ενέργεια. Το 1996 ανακυκλώθηκαν 42,3 τόνοι χαρτί στην Αµερική µόνο. Το ανακυκλωµένο χαρτί περιέχει: δέντρα που µεγαλώνουνε γρήγορα, τροπικά δέντρα, δέντρα από όλο τον κόσµο. Τα δέντρα, τα κλήµατα, τα χόρτα και τα άχυρα αποτελούνται κατά το ένα τρίτο περίπου του βάρους τους από κυτταρίνη. Έτσι, τεράστιες ποσότητες συσσωρεύονται ως απορρίµµατα της βιοµηχανίας τροφίµων, της υλοτοµίας, της χαρτοποιίας, και της συγκοµιδής δηµητριακών. Στο πελώριο όγκο κυτταρικών απορριµµάτων συµβάλλουν επίσης τα άχρηστα χαρτιά της δηµόσιας διοίκησης και της βιοµηχανίας, τα ράκη, τα κιβώτια, τα χόρτα και τα φύλλα. Άχυρα δηµητριακών και βαγάς έχουν χρησιµοποιεί για την κατασκευή διαχωριστικών τοιχωµάτων και ψαθοσκεπών. 27