ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ - ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

Transcript

1

2 ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΜΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ - ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΕΧΕΙ: Ανάλυση διατάξεων Ν. 2238/94 Ερμηνεία διατάξεων Ν. 3296/04, Ν. 2859/2000 Παραδείγματα στο Εισόδημα Φ.Π.Α. Ν. 2859/ Κ.Β.Σ. Μπόσκου Βασιλική Πρώην Οικονομικός Επιθεωρητής Πτυχιούχος Νομικής Master Δημόσιας Διοίκησης Α.Π.Θ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

3

4 «Σ αυτό τον κόσμο τίποτα δεν είναι τόσο βέβαιο όσο ο θάνατος και η πληρωμή φόρου» Βενιαμίν Φραγκλίνος

5

6 Η πολυετής θητεία μου στο Υπουργείο Οικονομικών και η πείρα μου ως συνεργάτης στο Τ.Ε.Ε. Tμήμα Κεντρικής Μακεδονίας με οδήγησε να γράψω αυτό το βιβλίο που αφορά τους ελεύθερους επαγγελματίες μηχανικούς. Η συγγραφή αυτού του βιβλίου συνδυάζει τη θεωρία με τη πράξη, διότι εκτός από εντελώς απλή παράθεση των σχετικών διατάξεων, περιέχει ανάλυση και ερμηνεία αυτών με παραδείγματα, Αποφάσεις, Εγκυκλίους, λύσεις και αποφάσεις του Ν.Σ.Κ. Πιστεύω ότι είναι απαραίτητο βοήθημα για τους διπλωματούχους μηχανικούς διότι θα βρουν μέσα σ αυτό απαντήσεις σε φορολογικά θέματα που τους απασχολούν λόγω της ιδιαιτερότητας του επαγγέλματός τους. Βασιλική Μπόσκου

7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ Έννοια Εισοδήματος 11 Πηγές Εισοδήματος 11 Β ΚΕΦΑΛΑΙΟ Συνολικό εισόδημα 12 Φορολογία συζύγων και ανήλικων τέκνων 12 Απαλλαγές - Ποσά που δεν αποτελούν εισόδημα 15 Γ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ακαθάριστο εισόδημα Ελευθέριων Επαγγελμάτων Αρχιτεκτόνων Μηχανικών 17 Αμοιβές από διδασκαλία - Σεμινάρια 19 Αποζημιώσεις 20 Εισόδημα που δεν μπορεί να ενταχθεί σε άλλη πηγή 21 Δ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Καθαρό εισόδημα Ελευθέριων Επαγγελμάτων Αρχιτεκτόνων Μηχανικών 24 Χρόνος απόκτησης εισοδήματος 33 Ε ΚΕΦΑΛΑΙΟ Εκπιπτόμενες Δαπάνες 34 Στ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Αυτοτελής Φορολόγηση 41 Ζ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Εταιρίες Μηχανικών 44 Η ΚΕΦΑΛΑΙΟ Προκαταβλητέος Φόρος 50 Θ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Παρακρατηθείς Φόρος 57 8 ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ - ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

8 Ι ΚΕΦΑΛΑΙΟ Έλεγχος - Αυτοπεραίωση - Παραγραφή 62 ΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Φ.Π.Α. 65 ΙΒ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Κ.Β.Σ. 68 ΙΓ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Μητρώο - Έναρξη - Διακοπή 75 ΙΔ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Κωδικός Αριθμός Δραστηριότητας 76 ΙΕ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Εισόδημα από ακίνητα 84 ΙΣτ ΚΕΦΑΛΑΙO Υποχρέωση υποβολής δηλώσεων 88 Ι Ζ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Πρόσθετοι φόροι - Προσαυξήσεις 89 ΙΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δικαιώματα φορολογούμενου 92 ΙΘ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Διατάξεις για πάταξη φοροδιαφυγής 93 9

9 10 ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ - ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

10 A ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ Παρ. 1 Έννοια Εισοδήματος: Για να χαρακτηριστεί κάποιο έσοδο ως εισόδημα και να υπαχθεί σε φορολογία, απαιτείται: Α) να έχει περιοδικό χαρακτήρα, δηλαδή να επαναλαμβάνεται κατά τακτά χρονικά διαστήματα Β) να έχει μόνιμη πηγή προέλευσης ή όποια μπορεί να συνίσταται, είτε σε κεφάλαιο (ακίνητα - τίτλοι κ.λ.π.), είτε σε εργασία, είτε και τα δύο. Γ) να γίνεται εκμετάλλευση της πηγής αυτής (να αποφέρει δηλαδή έσοδα) Παρ. 2 Πηγές Εισοδήματος Τα έσοδα ανάλογα με την πηγή προέλευσής τους διακρίνονται σε 6 κατηγορίες: Α -Β Εισόδημα από ακίνητα (γαίες, οικίες καταστήματα) Γ Εισόδημα από κινητές αξίες (τόκος κ.λ.π.) Δ Εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις Ε Εισόδημα από γεωργικές επιχειρήσεις Στ Εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες Ζ Εισόδημα από υπηρεσίες ελευθερίων επαγγελμάτων. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΗΓΕΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ 1. Ζ ΠΗΓΗ 1.1 ΜΕΛΕΤΕΣ ΟΙΚΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Ή ΜΕΛΕΤΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ Π.Χ. ΧΗΜΙΚΕΣ - ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ 1.2 ΕΡΕΥΝΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ 1.3 ΑΜΟΙΒΕΣ ΑΠΟ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΕ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΜΕ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΟΥ 1.4 ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΕ ΠΑΣΗΣ ΦΥΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ ΜΕ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΟΥ 1.5 ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΗ 2. Δ ΠΗΓΗ 2.1 ΑΝΕΓΕΡΣΗ ΟΙΚΟΔΟΜΩΝ 2.2 ΕΡΓΟΛΑΒΙΚΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ Ή ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ 2.3 ΕΜΠΟΡΙΑ Π.Χ. ΥΛΙΚΩΝ - ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΛΠ 3. Στ ΠΗΓΗ 3.1 ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΜΕ ΣΧΕΣΗ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΜΙΣΘΩΤΟΣ) A ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ 11

11 B ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ Παρ. 1 Το συνολικό εισόδημα εξευρίσκεται με την άθροιση των εισοδημάτων όλων των πηγών.- Με τα δύο πρώτα εδάφια της 3 του άρθρου 4 του Κ.Φ.Ε. ορίζεται ότι για να βρεθεί το συνολικό εισόδημα, αθροίζονται τα επί μέρους εισοδήματα των κατηγοριών Α έως Ζ της προηγούμενης παραγράφου τα οποία αποκτώνται από κάθε φυσικό πρόσωπο κατά το ημερολογιακό ή διαχειριστικό ή γεωργικό έτος το οποίο έληξε μέσα στο προηγούμενο από τη φορολογία οικονομικό έτος, κατά την άθροιση δε αυτή συμψηφίζονται τα θετικά και αρνητικά στοιχεία των επί μέρους εισοδημάτων. Σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές εάν μεν το εισόδημα προέρχεται από μία πηγή, τούτο θα λαμβάνεται αυτοτελώς προς φορολογία, γιατί αυτό αποτελεί και το συνολικό εισόδημα του φορολογουμένου, εάν δε το εισόδημα προέρχεται από περισσότερες από μία πηγές τότε για την εξεύρεση του συνολικού εισοδήματος θα ενεργείται άθροιση των επί μέρους εισοδημάτων των πηγών από τις οποίες προέρχεται. Κατά την άθροιση αυτή θα συμψηφίζονται τα θετικά και αρνητικά στοιχεία των επί μέρους εισοδημάτων, έτσι ώστε να υπαχθεί σε φόρο το καθαρό εισόδημα που πράγματι αποκτήθηκε από τον υπόχρεο, εάν απομένει τέτοιο. Έτσι εάν π.χ. ο Α αποκτά ετησίως καθαρό εισόδημα: α) Από ακίνητα , θα υπαχθεί σε φόρο για το ποσό των , καθόσον το ποσό τούτο αποτελεί το συνολικό του εισόδημα. β) Από ακίνητα και από κινητές αξίες 6.000, θα υπαχθεί σε φόρο για το ποσό των , καθόσον το ποσό τούτο αποτελεί το συνολικό του εισόδημα. Σημειώνεται ότι στην περίπτωση που ο φορολογούμενος αποκτά εισοδήματα τα οποία είτε απαλλάσσονται του φόρου είτε φορολογούνται με ειδικό τρόπο με εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης είτε φορολογούνται μόνο στο όνομα της εταιρίας από την οποία προέρχονται, τα εισοδήματα αυτά θα αφαιρούνται από το συνολικό του εισόδημα. Παρ. 2 Φορολογία των εισοδημάτων των συζύγων και των ανήλικων τέκνων Α. Φορολογία των εισοδημάτων των συζύγων Οι σύζυγοι υποβάλλουν υποχρεωτικά κοινή δήλωση.- Με την 1του άρθρου 5 του Κ.Φ.Ε. ορίζεται ότι κατά τη διάρκεια του γάμου οι σύζυγοι έχουν υποχρέωση να υποβάλλουν κοινή δήλωση των εισοδημάτων τους. Επομένως και σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές όταν υφίσταται γάμος, οι σύζυγοι υποχρεούνται να υποβάλλουν κοινή δήλωση για τα εισοδήματα τους και δεν έχουν το δικαίωμα να υποβάλλουν χωριστές δηλώσεις, παρά μόνο στις περιπτώσεις που τούτο ορίζεται ρητά από το νόμο: α) έχει διακοπεί η έγγαμη συμβίωση (το βάρος της απόδειξης φέρει ο φορολογούμενος), β) είναι σε κατάσταση πτώχευσης ο ένας εκ των συζύγων, και γ) έχει υποβληθεί σε δικαστική συμπαράσταση ο ένας εκ των συζύγων. Παράδειγμα Ο Α παντρεύτηκε με τη Β στις Στην περίπτωση αυτή για τα εισοδήματα τους του έτους (οικον. έτος 2008) υποχρεούνται να υποβάλλουν κοινή δήλωση. Στην κοινή δήλωση των συζύγων ο φόρος υπολογίζεται ξεχωριστά στο εισόδημα του καθενός.- Με την 1 του άρθρου 5 του Κ.Φ.Ε. ορίζεται ότι κατά τη διάρκεια του γάμου οι σύζυγοι έχουν υποχρέωση να υποβάλλουν κοινή δήλωση των εισοδημάτων τους, στα οποία ο φόρος, τα τέλη και οι εισφορές που αναλογούν υπολογίζονται χωριστά στο εισόδημα καθενός συζύγου. (σχετ. Ε. 1290/ΠΟΛ 19/ διαταγή). Το εισόδημα του ενός συζύγου που προέρχεται από ατομική επιχείρηση που εξαρτάται οικονομικά από τον άλλο σύζυγο φορολογείται στο όνομα του άλλου συζύγου.- Με την 2 του άρθρου 5 του Κ.Φ.Ε. ορίζεται ότι το εισόδημα του 12 ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ - ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

12 ενός συζύγου το οποίο προέρχεται από επιχείρηση που εξαρτάται οικονομικά από τον άλλο σύζυγο προστίθεται στα εισοδήματα του άλλου συζύγου και φορολογείται στο όνομα του. Επομένως και σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές αν ο ένας σύζυγος αποκτά εισόδημα από την άσκηση ατομικής επιχείρησης, η οποία ασκείται μεν στο όνομα του, αλλά εξαρτάται οικονομικά από τον άλλο σύζυγο, το εισόδημα αυτό δεν φορολογείται στο όνομα του συζύγου που ασκεί την επιχείρηση αλλά στο όνομα του άλλου συζύγου. Βέβαια το ζήτημα της οικονομικής εξάρτησης της ατομικής επιχείρησης του ενός συζύγου από τον άλλο σύζυγο είναι θέμα πραγματικό και υπάγεται στην ελεγκτική αρμοδιότητα του προϊσταμένου της αρμόδιας φορολογικής αρχής. Το εισόδημα του ενός συζύγου που προέρχεται από εταιρική επιχείρηση στην οποία συμμετέχει και ο άλλος σύζυγος δεν φορολογείται στο όνομα του άλλου συζύγου.- Με την 2 του άρθρου 5 του Κ.Φ.Ε. ορίζεται ότι το εισόδημα του ενός συζύγου το οποίο προέρχεται από επιχείρηση που εξαρτάται οικονομικά από τον άλλο σύζυγο προστίθεται στα εισοδήματα του άλλου συζύγου και φορολογείται στο όνομα του. Όμως το αν υφίσταται οικονομική εξάρτηση της επιχείρησης του ενός συζύγου από τον άλλο σύζυγο εξετάζεται μόνο στην περίπτωση των ατομικών επιχειρήσεων των συζύγων και όχι στην περίπτωση των εταιρικών επιχειρήσεων μεταξύ συζύγων. Επομένως το εισόδημα του ενός συζύγου από τη συμμετοχή του σε εταιρία κ.λπ. στην οποία συμμετέχει και ο άλλος σύζυγος φορολογείται στο όνομα του πρώτου συζύγου (σχετ /2447/Α0012/ έγγραφο). Η επιχειρηματική αμοιβή του ενός συζύγου από εταιρία ή κοινωνία στην οποία συμμετέχει και ο άλλος σύζυγος δεν φορολογείται στο όνομα του άλλου συζύγου.- Με την 2 του άρθρου 5 του Κ.Φ.Ε. ορίζεται ότι το εισόδημα του ενός συζύγου το οποίο προέρχεται από επιχείρηση που εξαρτάται οικονομικά από τον άλλο σύζυγο προστίθεται στα εισοδήματα του άλλου συζύγου και φορολογείται στο όνομα του. Όμως σε περίπτωση συμμετοχής και των δύο συζύγων ως ομόρρυθμων εταίρων στην ίδια Ο.Ε. ή Ε.Ε. και εφόσον δικαιούνται και οι δύο επιχειρηματικής αμοιβής, δεν υφίσταται θέμα συνάθροισης της επιχειρηματικής αμοιβής του ενός συζύγου στα εισοδήματα του άλλου συζύγου που έχει το μεγαλύτερο συνολικό εισόδημα από όλες τις πηγές (σχετ /310/Α0012/ΠΟΛ 1071/ διαταγή). Το ίδιο ισχύει ανάλογα και στην περίπτωση συμμετοχής των συζύγων σε Ε.Π.Ε. ή σε κοινωνία κληρονομικού δικαίου στην οποία συμμετέχουν και ανήλικοι, από την οποία δικαιούνται επιχειρηματική αμοιβή. Β. Φορολογία των εισοδημάτων των ανήλικων τέκνων Εισοδήματα των ανήλικων τέκνων που φορολογούνται στο όνομά τους Οι αμοιβές των ανήλικων τέκνων από παροχή ανεξάρτητων υπηρεσιών φορολογούνται στο όνομα τους.- Από το συνδυασμό της 3, της περίπτ. α του πρώτου εδαφίου και το δεύτερο εδάφιο της 4 του άρθρου 5 του Κ.Φ.Ε. προκύπτει ότι οι αμοιβές που αποκτούν τα ανήλικα τέκνα από την παροχή ανεξάρτητων υπηρεσιών ή υπηρεσιών στα πλαίσια εκτέλεσης σύμβασης έργου, οι οποίες μπορεί να αποτελούν εισοδήματα από εμπορικές επιχειρήσεις ή από ελευθέρια επαγγέλματα, φορολογούνται στο όνομα τους και όχι στο όνομα του πατέρα ή της μητέρας τους. Οι μισθοί ή τα ημερομίσθια των ανήλικων τέκνων από παροχή εξαρτημένης εργασίας φορολογούνται στο όνομα τους.- Από το συνδυασμό της 3, της περιπτ. α του πρώτου εδαφίου και το δεύτερο εδάφιο της 4 του άρθρου 5 του Κ.Φ.Ε. προκύπτει ότι οι μισθοί ή τα ημερομίσθια που αποκτούν τα ανήλικα τέκνα από την παροχή εξαρτημένης εργασίας, δηλαδή τα εισοδήματα τους από μισθωτές υπηρεσίες, φορολογούνται στο όνομα τους και όχι στο όνομα του πατέρα ή της μητέρας τους. Οι συντάξεις των ανήλικων τέκνων οι οποίες τους απονέμονται λόγω θανάτου του πατέρα ή της μητέρας τους φορολογούνται στο όνομα τους.- Από το συνδυασμό της 3, της περιπτ. ε του πρώτου εδαφίου και το δεύτερο εδάφιο της 4 του όρθρου 5 του Κ.Φ.Ε. προκύπτει ότι οι συντάξεις που απονέμονται στα ανήλικα τέκνα λόγω θανάτου του πατέρα ή της μητέρας τους φορολογούνται στο όνομα των ανήλικων τέκνων και όχι στο όνομα του πατέρα ή της μητέρας τους. Το εισόδημα των ανήλικων τέκνων από ακίνητο που απέκτησαν με γονική παροχή ή δωρεά από γονέα τους, εφόσον προκύπτει μετά το θάνατο του γονέα, φορολογείται στο όνομα τους.- Από το συνδυασμό της 3, της περιπτ. δ του πρώτου εδαφίου και το δεύτερο εδάφιο της 4 του άρθρου 5 του Κ.Φ.Ε. προκύπτει ότι το εισόδημα που αποκτάται από ανήλικο τέκνο μετά το θάνατο του γονέα του και το οποίο προέρχεται από ακίνητο που μεταβίβασε αυτός ο γονέας στο ανήλικο τέκνο με δωρεά ή γονική παροχή, φορολογείται στο όνομα του ανήλικου τέκνου και όχι στο όνομα αυτού του γονέα. Παράδειγμα Ο Α είχε ένα διαμέρισμα, το οποίο είχε εκμισθώσει έναντι 700 ανά μήνα. Στις το κατάστημα αυτό το δώρισε στο ανήλικο γιο του και μεταγενέστερα, στις , απεβίωσε. Στην περίπτωση αυτή υπόκεινται σε φορολογία στο όνομα του ανήλικου γιου μόνο τα μισθώματα που αποκτά από και μετά, γιατί μόνο αυτό προκύπτουν μετά το θάνατο του γονέα του, ενώ τα μισθώματα που απέκτησε πριν από το θάνατο του γονέα του, δηλαδή στο διάστημα από , θα φορολογηθούν στο όνομα του γονέα του που απεβίωσε. B ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ 13

13 Το εισόδημα των ανήλικων τέκνων από ακίνητο του οποίου απέκτησαν με δωρεά το δικαίωμα ενάσκησης επικαρπίας φορολογείται στο όνομα τους.- Από το συνδυασμό της 1 του άρθρου 20, της 3 και της περιπτ. γ της 4 του άρθρου 5 και της περιπτ. δ της 1 του άρθρου 61 του Κ.Φ.Ε. προκύπτει ότι εφόσον έχει μεταβιβαστεί με οριστικό συμβόλαιο δωρεάς σε ανήλικο τέκνο από το θείο του το δικαίωμα ενάσκησης επικαρπίας ενός ακινήτου, το εισόδημα από την εκμίσθωση αυτού του ακινήτου που προέκυψε τη χρήση 2004 υπάρχει υποχρέωση να δηλωθεί και να φορολογηθεί στο όνομα του ανήλικου τέκνου (σχετ /159/Α0012/ έγγραφο). Το εισόδημα των ανήλικων τέκνων από ακίνητο που κληρονόμησαν από οποιονδήποτε φορολογείται στο όνομα τους.- Από το συνδυασμό της 3, της περιπτ. β του πρώτου εδαφίου και το δεύτερο εδάφιο της 4 του άρθρου 5 του Κ.Φ.Ε. προκύπτει ότι εάν ανήλικο τέκνο κληρονομήσει ακίνητο από οποιοδήποτε πρόσωπο (τον πατέρα του, τη μητέρα του, τον παππού του, τη γιαγιά του, θείο του κ.λπ.), τότε το εισόδημα που αποκτά το ανήλικο τέκνο από αυτό το ακίνητο, είτε από εκμίσθωση είτε από δωρεάν παραχώρηση κ.λπ., υπόκειται σε φορολογία στο δικό του όνομα και όχι στο όνομα του πατέρα ή της μητέρας του (σχετ /457/Α0012/ έγγραφο). Παράδειγμα Ο Α είχε ένα κατάστημα, το οποίο είχε εκμισθώσει έναντι ανά μήνα. Στις απεβίωσε και μοναδικοί κληρονόμοι του είναι τα δύο ανήλικα τέκνα του. Στην περίπτωση αυτή τα μισθώματα από αυτή την εκμίσθωση που αποκτούν τα ανήλικα τέκνα του από και μετά υπόκεινται σε φορολογία στο όνομα τους. Το εισόδημα των ανήλικων τέκνων από γεωργικές επιχειρήσεις από κτήμα που κληρονόμησαν από οποιονδήποτε φορολογείται στο όνομα τους.- Από το συνδυασμό της 3, της περιπτ. β του πρώτου εδαφίου και το δεύτερο εδάφιο της 4 του άρθρου 5 του Κ.Φ.Ε. προκύπτει ότι εάν ανήλικο τέκνο κληρονομήσει αγρό, κτήμα κ.λπ. από οποιοδήποτε πρόσωπο (τον πατέρα του, τη μητέρα του, τον παππού του, τη γιαγιά του, θείο του κ.λπ.), τότε το εισόδημα από γεωργικές επιχειρήσεις που αποκτά το ανήλικο τέκνο από το εν λόγω ακίνητο φορολογείται στο όνομα του και όχι στο όνομα του πατέρα ή της μητέρας του. Παράδειγμα Ο Α είχε ένα κτήμα, στο οποίο καλλιεργείται βαμβάκι. Στις απεβίωσε και μοναδικός κληρονόμος του είναι η ανήλικη κόρη του. Στην περίπτωση αυτή το γεωργικό εισόδημα που αποκτά η ανήλικη κόρη του από αυτό το κτήμα από και μετά υπόκειται σε φορολογία στο όνομα της. Εισοδήματα των ανήλικων τέκνων που φορολογούνται στο όνομα του πατέρα ή της μητέρας τους Το εισόδημα των ανήλικων τέκνων από ακίνητο που αγόρασαν φορολογείται στο όνομα του πατέρα ή της μητέρας τους.- Από το συνδυασμό της 3, των περιπτ. β, γ και δ του πρώτου εδαφίου και το δεύτερο εδάφιο της 4 του άρθρου 5 του Κ.Φ.Ε. προκύπτει ότι το εισόδημα που προέρχεται από ακίνητο που αγοράστηκε από ανήλικο τέκνο προστίθεται στα εισοδήματα του γονέα που έχει το μεγαλύτερο συνολικό εισόδημα και φορολογείται στο όνομα του. Αν οι γονείς έχουν ίσο ποσό συνολικού εισοδήματος το εισόδημα αυτό του ανήλικου τέκνου προστίθεται στο εισόδημα του πατέρα και φορολογείται στο όνομα του. Αν ο υπόχρεος γονέας δεν έχει τη γονική μέριμνα, το εισόδημα τούτο προστίθεται στα εισοδήματα του άλλου γονέα και φορολογείται στο όνομα του. Τούτο, γιατί το ακίνητο αυτό δεν αποκτήθηκε από το τέκνο α) από κληρονομιά ή β) από χαριστική παροχή από πρόσωπο εκτός των γονέων του ή γ) από χαριστική παροχή γονέα του που έχει αποβιώσει κατά το χρόνο που προκύπτει το εισόδημα από το ακίνητο (σχετ /1454/Α0012/ έγγραφο). Το εισόδημα των ανήλικων τέκνων από ακίνητο που αγόρασαν με χρηματικές δωρεές τρίτων προσώπων φορολογείται στο όνομα του πατέρα ή της μητέρας τους.- Από το συνδυασμό της 3, της περιπτ. β του πρώτου εδαφίου και το δεύτερο εδάφιο της 4 του άρθρου 5 του Κ.Φ.Ε. προκύπτει ότι τα μισθώματα που προέρχονται από την εκμίσθωση ακινήτου το οποίο αγοράσθηκε από το ανήλικο με χρήματα που του δώρισαν πρόσωπα εκτός των γονέων του προστίθεται στα εισοδήματα του γονέα που έχει το μεγαλύτερο συνολικό εισόδημα και φορολογείται στο όνομα του. Αν οι γονείς έχουν ίσο ποσό συνολικού εισοδήματος, το εισόδημα αυτό του ανήλικου τέκνου προστίθεται στο εισόδημα του πατέρα και φορολογείται στο όνομα του. Αν ο υπόχρεος γονέας δεν έχει τη γονική μέριμνα, το εισόδημα τούτο προστίθεται στα εισοδήματα του άλλου γονέα και φορολογείται στο όνομα του. Τούτο, επειδή τα τρίτα πρόσωπα δώρισαν στο ανήλικο τέκνο χρήματα και όχι το ίδιο το ακίνητο (σχετ / 1517/Α0012/ΠΟΛ 1198/ διαταγή). Το εισόδημα των ανήλικων τέκνων από ακίνητο που απέκτησαν με γονική παροχή ή δωρεά από γονέα τους, εφόσον προκύπτει κατά το χρόνο που ζει ο γονέας τους, φορολογείται στο όνομα του γονέα.- Από το συνδυασμό της 3, των περιπτ. γ και δ του πρώτου εδαφίου, το δεύτερο και το προτελευταίο εδάφιο της 4 του άρθρου 5 του Κ.Φ.Ε. προκύπτει ότι στην περίπτωση που γονέας μεταβιβάσει σε ανήλικο τέκνο του ακίνητο με δωρεά ή γονική παροχή, τότε το εισόδημα που αποκτά το ανήλικο τέκνο από το ακίνητο αυτό κατά το χρονικό διάστημα που ζει ο γονέας του φορολογείται στο όνομα του γονέα του και όχι στο όνομα του ανήλικου τέκνου. 14 ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ - ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

14 Ως μεγαλύτερο συνολικό εισόδημα νοείται το συνολικό εισόδημα από όλες τις πηγές το οποίο υπόκειται σε φορολογία με τις γενικές διατάξεις, δηλαδή με την κλίμακα, και όχι άλλου είδους εισοδήματα. Επομένως αν ο ένας σύζυγος αποκτά εισόδημα φορολογούμενο με τις γενικές διατάξεις και ο άλλος σύζυγος αποκτά εισόδημα απαλλασσόμενο από το φόρο ή φορολογούμενο με ειδικό τρόπο ή εισόδημα από μερίσματα ημεδαπής Α.Ε , ως σύζυγος που έχει το μεγαλύτερο συνολικό εισόδημα θεωρείται ο πρώτος. Παράδειγμα Ο Α είχε ένα διαμέρισμα, το οποίο είχε εκμισθώσει έναντι 700 ανά μήνα. Στις το κατάστημα αυτό το δώρισε στον ανήλικο γιο του και μεταγενέστερα, στις , απεβίωσε. Στην περίπτωση αυτή τα μισθώματα που απέκτησε ο ανήλικος γιος από , δηλαδή κατά το χρονικό διάστημα που ζούσε ο γονέας του, φορολογούνται στο όνομα του γονέα του που απεβίωσε, ενώ τα μισθώματα που αποκτά από και μετά φορολογούνται στο όνομά του. Παρ. 3 Ποσά που δεν αποτελούν εισόδημα 3.1 Αμοιβές Οι αμοιβές φορολογουμένου από την άσκηση ελευθέριου επαγγέλματος που εισπράττονται μετά το θάνατο του από τους κληρονόμους δεν αποτελούν εισόδημα.- Οι αμοιβές αυτές εφόσον ο δικαιούχος δεν είχε πιστωθεί με το ποσό τούτων μέχρι το θάνατό του στα βιβλία του οφειλέτη μετά από προηγούμενη με απόδειξη αναγγελία δεν αποτελούν εισόδημα ούτε του δικαιούχου ούτε των κληρονόμων του και δεν υπάγονται σε φόρο εισοδήματος. Οι εν λόγω αμοιβές αποτελούν στοιχείο της κληρονομιαίας περιουσίας του δικαιούχου. 3.2 Απαλλαγές στο εισόδημα από παραχώρηση δωρεάν της χρήσης ακινήτων To τεκμαρτό εισόδημα από δωρεάν παραχώρηση της χρήσης Ακίνητων σε Δήμους απαλλάσσεται από το φόρο.- Κατά το άρθρο 102 του ισχύοντος Συν/τάγματος οι δήμοι αποτελούν δημόσια νομικά πρόσωπα που υπάγονται στην πρώτη βαθμίδα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Επομένως και σύμφωνα με την περίπτ. ε της 2 του άρθρου 6 του Κ.Φ.Ε. το τεκμαρτό εισόδημα που προκύπτει από τη δωρεάν παραχώρηση της χρήσης ακινήτων σε δήμους, το οποίο αποκτάται από τον κύριο, νομέα ή επικαρπωτή των ακινήτων, απαλλάσσεται από το φόρο (σχετ /1411/Α0012/ έγγραφο). Το τεκμαρτό εισόδημα από δωρεάν παραχώρηση της χρήσης κατοικίας έως 200 τ.μ. από γονέα σε τέκνο το ή από τέκνο σε γονέα του απαλλάσσεται από το φόρο.- Η απαλλαγή αυτή, που παρέχεται με την περίπτ. γ της 2 του άρθρου 6 του Κ.Φ.Ε., αφορά το γονέα που έχει την κυριότητα ή την επικαρπία του ακινήτου και ισχύει για μία κατοικία έως 200 τ.μ. την οποία παραχωρεί χωρίς αντάλλαγμα στο τέκνο του, προκειμένου αυτή να τη χρησιμοποιήσει ως κύρια ή δευτερεύουσα κατοικία του. Το ίδιο ισχύει και στην αντίθετη περίπτωση, κατά την οποία η παραχώρηση γίνεται από το τέκνο που έχει την κυριότητα ή την επικαρπία της κατοικίας, την οποία παραχωρεί χωρίς αντάλλαγμα σε γονέα του, για να τη χρησιμοποιήσει ως κύρια ή δευτερεύουσα κατοικία του (στον ένα ή και στους δύο γονείς του). Απαραίτητες προϋποθέσεις για την εφαρμογή αυτής της περίπτωσης είναι: α) η παραχώρηση χωρίς αντάλλαγμα να γίνεται μόνο από το γονέα προς το τέκνο του ή από το τέκνο προς το γονέα του, συνεπώς δεν καταλαμβάνει τυχόν άλλες περιπτώσεις παραχώρησης κατοικίας μεταξύ τρίτων, β) να παραχωρείται μία μόνο κι όχι περισσότερες κατοικίες στο ίδιο πρόσωπο (στο γονέα ή στο τέκνο), επομένως αν παραχωρηθούν περισσότερες από μία, τότε απαλλάσσεται το τεκμαρτό εισόδημα που προκύπτει από τη μία, γ) το ακίνητο που παραχωρείται να χρησιμοποιείται από το χρήστη μόνο ως κατοικία του (κύρια ή δευτερεύουσα) κι όχι για οποιαδήποτε άλλη χρήση, όπως π.χ. ως επαγγελματική στέγη κ.λπ. Σημειώνεται όμως ότι ο ιδιοκτήτης ή επικαρπωτής του ακινήτου οφείλει να το αναγράψει στο έντυπο Ε2, σημειώνοντας στις οικείες στήλες την ένδειξη «Παραχώρηση χωρίς αντάλλαγμα στον... (π.χ. πατέρα μου)» (σχετ /211/Α0012/ΠΟΛ 1030/ διαταγή). 3.3 Απαλλαγές στα χρηματικά βραβεία Προϋποθέσεις απαλλαγής από το φόρο των χρηματικών βραβείων που καταβάλλονται από το Δημόσιο, την Ακαδημία Αθηνών κ.λπ.- Η απαλλαγή της περίπτ. β της 6 του Κ.Φ.Ε. παρέχεται και όταν τα παραπάνω χρηματικά βραβεία απονέμονται από ν.π.δ.δ. μετά από προκήρυξη νομίμως σχετικού δημόσιου διαγωνισμού. Επομένως οι αναγκαίες προϋποθέσεις για να τύχουν απαλλαγής τα χρηματικά βραβεία που απονέμονται είναι: α) η καταβολή τους να γίνεται από το Δημόσιο ή την Ακαδημία Αθηνών ή τον Οργανισμό Μεγάρου Μουσικής Αθηνών ή β) η απονομή τους - να γίνεται από ν.π.δ.δ., αφού προηγηθεί όμως προκήρυξη νομίμως σχετικού δημόσιου διαγωνισμού. Βασικό κριτήριο για την εφαρμογή της παραπάνω περίπτωσης είναι ο χαρακτηρισμός του χρηματικού ποσού που καταβάλλεται στο δικαιούχο ως βραβείο. Κατά τα γνωστά το βραβείο απονέμεται με τη μορφή ηθικής και υλικής αμοιβής και απο- 15

15 τελεί αναγνώριση και κοινωνική επιδοκιμασία των ατομικών ικανοτήτων ή επιδόσεων ή αρετών κάποιου προσώπου οι οποίες προάγουν το γενικό συμφέρον και αποβλέπουν στο κοινωνικό σύνολο. Η αθλοθέτηση αυτού έχει σκοπό την πρόκληση ευγενούς άμιλλας μεταξύ ομότεχνων, επαγγελματικών ή κοινωνικών ομάδων με κίνητρο την ανύψωση του κοινωνικού συνόλου. Τα χρηματικά ποσά με τα οποία πιθανόν να συνοδεύεται το βραβείο δεν αποτελούν κέρδος από προσφερόμενη εργασία, ώστε να υπαχθούν σε φορολογία, αλλά απλώς συμβολίζουν την αναγνώριση της προσπάθειας των βραβευόμενων προσώπων και συμπληρώνουν την τιμητική διάκριση που τους απονέμεται. Εάν γίνει προκήρυξη διαγωνισμού της οποίας περιεχόμενο είναι η υπόσχεση απονομής βραβείου για την εκτέλεση κάποιας εργασίας, η οποία υπόσχεση θα πραγματοποιηθεί μετά τη διενέργεια διαγωνισμού και το αποτέλεσμα της εργασίας (έργο) θα περιέλθει κατά τους όρους της προκήρυξης στην ιδιοκτησία του αγωνοθέτη και όχι του διαγωνιζόμενου του οποίου θα προκριθεί το έργο, τότε το «αθλοθετούμενο έπαθλο» δεν αποτελεί βραβείο με την έννοια που δόθηκε παραπάνω, αλλά αμοιβή για την εκπόνηση του έργου που θα προκριθεί και τη μεταβίβαση της κυριότητας του στον αγωνοθέτη. Τούτο αφενός γιατί τα υπόψη έργα που βραβεύονται δεν παραμένουν και μετά τη βράβευση τους στην ιδιοκτησία του δημιουργού τους και αφετέρου η αθλοθέτηση αυτού του επάθλου έχει σκοπό την πρόκληση επαγγελματικού συναγωνισμού μεταξύ των διαγωνιζομένων με κίνητρο κατά κύριο λόγο την ανάληψη της εργασίας ή του έργου και την είσπραξη της αντίστοιχης αμοιβής με τη μορφή «βραβείου» ως το αποκορύφωμα της επαγγελματικής δραστηριότητας εκείνου που θα προκριθεί. Τέλος εξυπηρετεί και τα συμφέροντα του αγωνοθέτη, ο οποίος χωρίς να καταβάλλει αμοιβή σε όλους όσους θα συμμετάσχουν στο διαγωνισμό, έχει τη δυνατότητα να επιλέγει το καλύτερο έργο, ακόμη και αν «βραβεύσει» περισσότερα έργα, καθόσον κίνητρο για την προκήρυξη του διαγωνισμού έχει τη δική του εξυπηρέτηση, έστω και εάν δεν χρησιμοποιήσει αμέσως τα βραβευθέντα έργα, αλλά απλώς θα έχει τη δυνατότητα να τα χρησιμοποιήσει στο μέλλον χωρίς άλλη (εκτός του ποσού του βραβείου) καταβολή αμοιβής στον βραβευθέντα ή με καταβολή ποσού σημαντικά κατώτερου της αξίας του βραβευθέντος έργου. Επομένως για τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται με τη μορφή βραβείου κατά την παραπάνω διαδικασία δεν εφαρμόζονται οι προαναφερόμενες απαλλαγές της περίπτ. β της 6 του άρθρου 6 του Κ.Φ.Ε. και μάλιστα ανεξάρτητα της νομικής υπόστασης του φορέα που διενεργεί την προκήρυξη (σχετ /779/Α0012/ΠΟΑ 1135/ διαταγή) Στην έννοια των χρηματικών βραβείων που απαλλάσσονται από το φόρο περιλαμβάνονται και οι χρηματικοί έπαινοι.- Στην έννοια των χρηματικών βραβείων που καταβάλλονται από το Δημόσιο ή την Ακαδημία Αθηνών για τη βράβευση επιστημονικών, καλλιτεχνικών και πνευματικών γενικά επιδόσεων και απαλλάσσονται του φόρου σύμφωνα με την περίπτ. β της 6 του άρθρου 6 του Κ.Φ.Ε., περιλαμβάνονται και οι χρηματικοί έπαινοι (σχετ. Λ. 2844/ έγγραφο). 3.4 Απαλλαγές στις υποτροφίες Οι υποτροφίες υπηκόων άλλων κρατών από το Ελλ. Δημόσιο ή ν.π.δ.δ. δεν απαλλάσσονται από το φόρο.- Τόσο από την εισηγητική έκθεση του ν. 1160/1981, με τον οποίο θεσπίσθηκαν το πρώτον οι απαλλακτικές διατάξεις της περίπτ. γ της 6 του άρθρου 6 του Κ.Φ.Ε., όσο και από την Ε /Εγκ. 13/ διαταγή προκύπτει ότι η απαλλαγή αυτή αποβλέπει στη δημιουργία κινήτρου στους τομείς αυτούς τόσο από πλευράς φορέων όσο και από πλευράς υποτρόφων, προκειμένου να προωθηθεί η ανάπτυξη του μορφωτικού και πολιτιστικού δυναμικού της χώρας. Επομένως μόνο τα ποσά των υποτροφιών που δίνονται σε Έλληνες από τους πιο πάνω φορείς απαλλάσσονται από το φόρο εισοδήματος και όχι τα ποσά των υποτροφιών που χορηγούνται σε υπηκόους άλλων κρατών (σχετ /2537/Α0012/ έγγραφο). Η υποτροφία των δικαιούχων από το Ινστιτούτο Βιομηχανικών Συστημάτων δεν απαλλάσσεται από το φόρο.- Στο Ινστιτούτο αυτό, το οποίο είναι ν.π.ι.δ. μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα εποπτευόμενο από το Υπ. Ανάπτυξης, απασχολούνται σε ερευνητικά προγράμματα του μεταπτυχιακοί υπότροφοι του Πανεπιστημίου Πατρών στους οποίους την υποτροφία χορηγεί το Ινστιτούτο αυτό. Επομένως εφόσον το Ινστιτούτο αυτό είναι ν.π.ι.δ. και όχι ν.π.δ.δ., δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις της περίπτ. γ της 6 του άρθρου 6 του Κ.Φ.Ε. για απαλλαγή από το φόρο εισοδήματος της υποτροφίας, η οποία αποτελεί για τους δικαιούχους εισόδημα από υπηρεσίες ελευθέριων επαγγελμάτων της 3 του άρθρου 48 του Κ.Φ.Ε. και στο οποίο γίνεται παρακράτηση φόρου με συντελεστή 20% (σχετ /1076/Α0012/ έγγραφο). Για την απαλλαγή των υποτροφιών που χορηγούν αλλοδαποί σε Έλληνες απαιτείται τα οικεία δικαιολογητικά να είναι μεταφρασμένα στην ελληνική γλώσσα.- Με την περίπτ. γ της 6 του άρθρου 6 του Κ.Φ.Ε. προβλέπεται μεταξύ άλλων ότι τα ποσά των υποτροφιών που παρέχονται σε Έλληνες υποτρόφους από ξένα κράτη ή αλλοδαπά ιδρύματα και οργανισμούς απαλλάσσονται από το φόρο. Στις περιπτώσεις που οι εκδότες των πιο πάνω δικαιολογητικών είναι αλλοδαποί και τα δικαιολογητικά αυτά είναι διατυπωμένα σε ξένη γλώσσα, πρέπει μαζί με καθένα από αυτά τα δικαιολογητικά να υποβάλλεται και μετάφραση του στα ελληνικά. Η μετάφραση αυτή μπορεί να γίνεται από οποιαδήποτε αρχή γενικά ή πρόσωπο που έχει το σχετικό δικαίωμα. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η συγκεκριμένη υποτροφία είναι αφορολόγητη, εφόσον από τη βεβαίωση και τη μετάφραση της προκύπτει ότι το ποσό αυτό έχει δοθεί από Πανεπιστήμιο ή ίδρυμα ή οργανισμό της Αγγλίας σύμφωνα με την περίπτ. γ της 6 του άρθρου 6 του Κ.Φ.Ε. (σχετ /1189/Α0012/ έγγραφο). 16 ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ - ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

16 Γ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΠΟ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ Παρ. 1 Εισόδημα από υπηρεσίες ελευθέριων επαγγελμάτων είναι το σύνολο των αμοιβών από την άσκηση του ελευθερίου επαγγέλματος του: ιατρού, οδοντιάτρου, κτηνίατρου, φυσιοθεραπευτή, βιολόγου, ψυχολόγου, μαίας, δικηγόρου, δικολάβου, συμβολαιογράφου, άμισθου υποθηκοφύλακα, δικαστικού επιμελητή, αρχιτέκτονα, μηχανικού, τοπογράφου, χημικού, γεωπόνου, γεωλόγου, δασολόγου, ωκεανογράφου, σχεδιαστή, δημοσιογράφου, συγγραφέα, διερμηνέα, ξεναγού, μεταφραστή, καθηγητή ή δασκάλου, καλλιτέχνη, χορευτή, χορογράφου, ηθοποιού, σκηνοθέτη, ζωγράφου, γλύπτη, χαράκτη, σκηνογράφου, ενδυματολόγου, διακοσμητή, οικονομολόγου, αναλυτή προγραμματιστή, ερευνητή, σύμβουλου επιχειρήσεων, λογιστή, φοροτέχνη, αναλογιστή, κοινωνιολόγου, κοινωνικού λειτουργού και εμπειρογνώμονα. Στο εισόδημα από υπηρεσίες ελευθέριων επαγγελμάτων περιλαμβάνεται και κάθε αμοιβή που καταβάλλεται: α) Σε πραγματογνώμονες, διαιτητές, εκκαθαριστές γενικά β) Σε συγγραφείς και μουσουργούς από συγγραφικό δικαίωμα γενικά γ) Σε ιδιώτες για τη συμμετοχή τους σε κάθε ειδών επιτροπές ή συμβούλια Ως εισόδημα από υπηρεσίες ελευθέριων επαγγελμάτων λογίζεται και κάθε εισόδημα που δεν μπορεί να υπαχθεί σε κάποια από τις κατηγορίες Α έως Ζ του φορολογικού εισοδήματος. Ως εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα λογίζονται και οι πάσης φύσεως τόκοι που καταβάλλονται σε αρχιτέκτονες μηχανικούς και τοπογράφους λόγω καθυστέρησης είσπραξης των αμοιβών τους. Παρ. 2 Κοινό χαρακτηριστικό για τον προσδιορισμό ενός επαγγέλματος ως ελευθέριο είναι η παροχή ανεξαρτήτων υπηρεσιών από πρόσωπα που έχουν επιστημονικές και καλλιτεχνικές ή ειδικές γνώσεις. Προέχει δηλαδή το πνευματικό στοιχείο ή το καλλιτεχνικό. Διαφέρει δε από τα επαγγέλματα του εμπόρου, βιοτέχνη, υδραυλικού, κομμώτριας κλπ. Διότι: α) Κατονομάζονται περιοριστικώς στο νόμο β) Παρέχονται υπηρεσίες προσωπικά στους πελάτες από άτομα που ασκούν ελευθέριο επάγγελμα (όπως αυτά απαριθμήθηκαν παραπάνω) ή από προσωπικές εταιρείες (ΟΕ, ΕΕ) μέσω των μελών τους που έχουν τις ίδιες ικανότητες ή ιδιότητες και όχι μέσω του προσωπικού τους (ΣτΕ 2662/70 - Εγκ. ΠΟΛ. 321 / 1970 ΝΣΚ 362 / 74 Εγκ /1095/25/2/99. Σύμφωνα με το υπ αριθμ. 10/9012/139/30/3/98 έγγραφο ΥΠΟΙΚ προσωπική εταιρεία Ο.Ε. - Ε.Ε. η οποία προσφέρει τις υπηρεσίες μέσω υπαλλήλων (επιστημονικό προσωπικό) δύναται να χαρακτηριστεί οργανωμένη κερδοσκοπική μονάδα με συνέπεια το εισόδημά της να θεωρείται εισόδημα εξ εμπορικών επιχειρήσεων (Δ πηγής) με όσα αυτό συνεπάγεται για τον προσδιορισμό του καθαρού εισοδήματος (εξωλογιστικό ή λογιστικό) και ως προς τα φορολογικά στοιχεία ΚΒΣ που πρέπει να εκδίδει. Μελετητική προσωπική εταιρεία (ΟΕ - ΕΕ) με ένα μηχανολόγο και έναν οικονομολόγο μέλη προσδίδει σ αυτή τον χαρακτήρα εμπορικής επιχείρησης (Δ πηγής) Τα ίδια ισχύουν και για τις ατομικές επιχειρήσεις εφόσον προσφέρουν υπηρεσίες μέσω επιστημονικού προσωπικού (όταν λέμε προσωπικό εννοούμε ότι υπάρχει εξαρτημένη υπαλληλική σχέση και όχι προσωπικό με σχέση σύμβασης έργου. 17

17 Η απασχόληση στοιχειώδους προσωπικού π.χ. γραμματέως, καθαρίστρια κλπ. δεν μπορεί να προσδώσει τον χαρακτηρισμό εμπορική επιχείρηση. Σχετικό έγγραφο /18799/Α0012/3/8/2004. Για όλα τα παραπάνω προβλήματα που ανακύπτουν όταν προσωπική εταιρία ΟΕ, ΕΕ ή φυσικό πρόσωπο απασχολεί προσωπικό έμμισθο, έχουν διατυπωθεί διαφορετικές απόψεις μεταξύ των ελεγκτικών οργάνων του ΥΠΟΙΚ και του ΤΕΕ ως προς τον χαρακτηρισμό του εισοδήματος εξ ελευθέριων επαγγελμάτων ή εξ εμπορικών επιχειρήσεων. Σχετικά με το θέμα αυτό αναλυτικά βλέπετε κεφάλαιο εταιρίες αρχιτεκτόνων - μηχανικών. Πάντως το εισόδημα μελετητικής ΕΠΕ ή ΑΕ χαρακτηρίζεται από τον νόμο ως εισόδημα εξ εμπορικής επιχείρησης με ό,τι αυτό συνεπάγεται ως προς τον προσδιορισμό του καθαρού κέρδους (λογιστικώς) και ως προς τα φορολογικά στοιχεία ΚΒΣ. Παρ. 3 Στο κεφάλαιο παρατίθενται ακολούθως περιπτώσεις που οι εγκύκλιες διατάξεις έγγραφα ΥΠ.ΟΙΚ. και η νομολογία προσδιορίζουν τον χαρακτήρα ενός επαγγέλματος ως ελευθέριου ή όχι (εμπορικό): Εισόδημα προγραμματιστών Η/Υ Οι αμοιβές από τη συγγραφή και διάθεση προγραμμάτων Η/Υ αποτελούν εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις ή από ελευθέρια επαγγέλματα. Οι αμοιβές που προέρχονται από την συγγραφή προγραμμάτων Η/Υ με σχέση ανεξάρτητων υπηρεσιών ή μίσθωσης έργου αποτελούν σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 48 του ΚΦΕ εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα, με την προϋπόθεση βέβαια ότι οι αμοιβές αυτές προέρχονται αποκλειστικά και μόνο από τη συγγραφή προγραμμάτων Η/Υ. Αν όμως πρόκειται για αμοιβές που προέρχονται από εγγραφή προγραμμάτων σε δισκέτες ή κασέτες και περαιτέρω την πώληση αυτών των δισκετών και κασετών, τότε οι αμοιβές αυτές αποτελούν έσοδα οργανωμένης κερδοσκοπικής επιχείρησης και ως εκ τούτου αποτελούν σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 28 του ΚΦΕ εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις (σχετ /1463/Α0012/ έγγραφο). Οι αμοιβές του υποστηρικτή λογισμικού (consultants) αποτελούν εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα. Κατά την άσκηση του επαγγέλματος αυτού προέχει το πνευματικό στοιχείο σε συνάρτηση τόσο με την εμπειρία από την άσκηση του επαγγέλματος κατά το παρελθόν όσο και με την απόκτηση επιστημονικών γνώσεων από διάφορες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Ο υποστηρικτής λογισμικού λειτουργεί παράλληλα με τον αναλυτή και προγραμματιστή και η εργασία του μπορεί να θεωρηθεί αναπόσπαστο στοιχείο για την ολοκλήρωση του έργου του αναλυτή και προγραμματιστή. Το επάγγελμα του υποστηρικτή λογισμικού προσιδιάζει σε αυτό του αναλυτή και προγραμματιστή, αφού και αν δεν υπάρχει, το έργο του πρέπει να καλυφθεί από αυτόν. Ο υποστηρικτής λογισμικού μπορεί να θεωρηθεί ελεύθερος επαγγελματίας κατά την παρ. 1 του άρθρου 48 του ΚΦΕ ως αναλυτής και προγραμματιστής (σχετ /453/Α0012/ έγγραφο). Οι αμοιβές για την κατασκευή ιστοσελίδων αποτελούν εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα ή από εμπορικές επιχειρήσεις: Από τη Διοίκηση έχει γίνει δεκτό ότι οι αμοιβές από την κατασκευή ιστοσελίδων (που προϋποθέτει ειδικές γνώσεις και πνευματική και καλλιτεχνική εργασία) αποτελούν εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα, εφόσον ο κατασκευαστής της ιστοσελίδας προβαίνει κατόπιν παραγγελίας στο σχεδιασμό της, με την απαραίτητη προϋπόθεση ότι το παραγόμενο έργο του δεν αναπαράγεται σε αντίτυπα διαθέσιμα προς πώληση σε κάθε τρίτο. Η αναπαραγωγή του έργου αυτού σε αντίτυπα και η εν συνεχεία αυτούσια πώληση του σε τρίτους το καθιστά εμπόρευμα και συνεπώς το εισόδημα που αποκτάται από τις πωλήσεις αυτές θεωρείται εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις (σχετ /2356/Α0012/ και /861/0015/ έγγραφα). Οι αμοιβές των δικαιούχων για την έρευνα επιστημονικών προβλημάτων για καινοτόμες τεχνολογίες αποτελούν εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα ή από εμπορικές επιχειρήσεις: Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 48 του ΚΦΕ εισόδημα από υπηρεσίες ελευθέριων επαγγελμάτων είναι και οι αμοιβές από την άσκηση του ελευθέριου επαγγέλματος του μηχανικού και του αναλυτή προγραμματιστή. Επομένως εφόσον παρέχονται ανεξάρτητες υπηρεσίες και εφόσον το αντικείμενο των εργασιών είναι αποκλειστικά και μόνο η έρευνα επιστημονικών προβλημάτων σχετικά με καινοτόμες τεχνολογίες, δηλαδή κατά την παροχή των υπηρεσιών αυτών προέχει το πνευματικό στοιχείο, τότε το εισόδημα που προκύπτει χαρακτηρίζεται ως εισόδημα από ελευθέριο επάγγελμα. Αντίθετα στην περίπτωση που το παραγόμενο έργο αναπαράγεται και διατίθεται προς πώληση σε τρίτους, τότε το έργο καθίσταται εμπόρευμα και η δραστηριότητα αυτή είναι εμπορική επιχείρηση, οπότε το εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 28 του ΚΦΕ (σχετ /319/Α0012/ έγγραφο). Οι αμοιβές των δικαιούχων για την εκπόνηση ηλεκτρολογικών μελετών για εγκατάσταση ανελκυστήρων αποτελούν εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα: Σύμφωνα με το Υπ. Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας οι κάτοχοι άδειας εκτέλεσης ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων Δ ειδικότητας 1ης κατηγορίας έχουν το δικαίωμα μελέτης και επίβλεψης μόνο του ηλεκτρολογικού μέρους της εγκατάστασης ανελκυστήρων. Από τα ανωτέρω σε συν- 18 ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ - ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

18 δυασμό και με τις διατάξεις του ΚΦΕ συνάγεται ότι οι αμοιβές από εκπόνηση ηλεκτρολογικών μελετών εγκατάστασης ανελκυστήρων, με τις προϋποθέσεις που ορίζει το Υπ. Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας, θεωρούνται εισόδημα από υπηρεσίες ελευθέριου επαγγέλματος, καθόσον η δραστηριότητα αυτή περιλαμβάνεται στην ευρύτερη έννοια του μηχανικού που κατονομάζεται στα επαγγέλματα της παρ. 1 του άρθρου 48 του ΚΦΕ. Στην περίπτωση όμως που ο φορολογούμενος παράλληλα ασχολείται και με ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις, τα συνολικά του εισοδήματα (από ηλεκτρολογικές μελέτες και από ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις) είναι εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 28 του ΚΦΕ (σχετ /3077/Α0012/ έγγραφο). Οι αμοιβές του επιμετρητή τεχνικών έργων αποτελούν εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα: Το επάγγελμα του επιμετρητή τεχνικών έργων, στην περίπτωση που ο επαγγελματίας αυτός στερείται πτυχίου ή διπλώματος, εφόσον περιλαμβάνει την παροχή υπηρεσιών που ανάγονται στην εκτέλεση τεχνικών έργων, αποτελεί είδος του επαγγέλματος του μηχανικού και υπάγεται στα ελευθέρια επαγγέλματα της παρ. 1 του άρθρου 48 του ΚΦΕ (σχετ /128/Α0012/ έγγραφο). Οι αμοιβές του ναυπηγού αποτελούν εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα: Μεταξύ των ελευθέριων επαγγελμάτων που αναφέρονται στο άρθρο 48 του ΚΦΕ περιλαμβάνονται και οι αμοιβές από την άσκηση του επαγγέλματος του μηχανικού ή του πραγματογνώμονα, στις οποίες κατά περίπτωση μπορεί να καταταχθούν οι αμοιβές του ναυπηγού (σχετ /718/ έγγραφο). Παρ. 4 Αμοιβές από διδασκαλία σε σεμινάρια Οι αμοιβές των δικαιούχων για διδασκαλία σε σεμινάρια και για συγγραφικά δικαιώματα αποτελούν εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα: Όπως έχει γίνει δεκτό, οι αμοιβές που προέρχονται από την παράδοση μαθημάτων σε σεμινάρια που οργανώνονται από το Δημόσιο, ν.π.δ.δ., οργανισμούς κλπ. θεωρούνται εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα. Σύμφωνα με τα ανωτέρω για υπηρεσία που παρέχεται από τους δικαιούχους των αμοιβών με βάση είτε σχέση ανεξάρτητων υπηρεσιών είτε μίσθωσης εργασίας, οι κάθε είδους αμοιβές που καταβάλλονται σε αυτούς, τόσο η αμοιβή για διδασκαλία όσο και εκείνη για προετοιμασία της διδασκαλίας, καθώς και για τα συγγραφικά δικαιώματα, αποτελούν αμοιβές από ελευθέρια επαγγέλματα του καθηγητή ή δασκάλου σύμφωνα με τις παρ. 1 και 2 του άρθρου 48 του ΚΦΕ. Οι δαπάνες προετοιμασίας των εισηγητών θα εκπέσουν από τα ακαθάριστα έσοδά τους, εφόσον βέβαια τηρούνται βιβλία (σχετ /1622/Α0012/ έγγραφο και Ε. 7426/ΠΟΛ 172/ διαταγή). Το καθαρό εισόδημα μισθωτού - καθηγητή πανεπιστημίου από την παράδοση μαθημάτων σε σεμινάρια, που δεν ασκεί του ελευθέριο επάγγελμα του «καθηγητή» και που δεν του ανατίθενται από την υπηρεσία του, εφόσον δεν υποχρεούται στην τήρηση βιβλίων, προσδιορίζεται με τη χρήση συντελεστή 55%. Με την Ε ΠΟΛ 172/ διαταγή έγινε δεκτό, ότι οι αμοιβές που προέρχονται από την παράδοση μαθημάτων σε σεμινάρια που οργανώνονται από το Δημόσιο, ν.π.δ.δ., Οργανισμούς κλπ. Θεωρούνται ως εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα της παρ. 1 του άρθρου 48 του ΚΦΕ, εκτός εάν αυτός που διδάσκει είναι υπάλληλος της υπηρεσίας που οργανώνει το σεμινάριο και του ανατίθεται ρητά από την υπηρεσία του και αυτή η εργασία. Στην περίπτωση αυτή και σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 45 του ΚΦΕ το εισόδημα αυτό θεωρείται εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες, γιατί, όπως πάγια έχει γίνει δεκτό, στην έννοια του όρου «αποδοχές του μισθωτού» περιλαμβάνονται σ αυτόν τόσο ο μηνιαίος μισθός όσο και λοιπές πρόσθετες αμοιβές που καταβάλλονται τακτικά ή έκτακτα και δεν συγκαταλέγονται με τις τακτικές αποδοχές. Οι αμοιβές των εκπαιδευτών προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης αποτελούν εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα. Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 48 του ΚΦΕ το εισόδημα που αποκτούν οι εκπαιδευτές αυτοί που παρέχουν τις υπηρεσίες τους με σύμβαση έργου αποτελεί εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα (σχετ /592/Α0012/ έγγραφο). Οι αμοιβές δημόσιου υπαλλήλου για διδασκαλία σε σεμινάρια αποτελούν εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα ή από μισθωτές υπηρεσίες. Εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα αποτελούν σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 48 του ΚΦΕ και οι αμοιβές από την άσκηση του ελευθέριου επαγγέλματος του καθηγητή ή δασκάλου. Κατά συνέπεια και το εισόδημα που αποκτά δημόσιος υπάλληλος από διδασκαλία σε επιμορφωτικά σεμινάρια αποτελεί τέτοιο εισόδημα, εκτός εάν του ανατίθεται ρητά από την υπηρεσία του και αυτή η εργασία. Στην περίπτωση αυτή και σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 45 του ΚΦΕ το εισόδημα αυτό θεωρείται εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες, γιατί, όπως πάγια έχει γίνει δεκτό, στην έννοια του όρου «αποδοχές του μισθωτού» περιλαμβάνονται τόσο ο μηνιαίος μισθός όσο και οι λοιπές πρόσθετες αμοιβές που καταβάλλονται σ αυτόν τακτικά ή έκτακτα και δεν συνεντέλλονται με τις τακτικές αποδοχές (σχετ /1819/Α0012/ έγγραφο). 19

19 Οι αμοιβές των επιμορφωτών των Νομαρχιακών Επιτροπών Λαϊκής Επιμόρφωσης αποτελούν εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα. Η Συνέλευση Προϊσταμένων Νομικών Δ/νσεων με την 393/1986 γνωμοδότηση της έκρινε ότι οι επιμορφωτές που απασχολούνται στις ΝΕΛΕ συνδέονται με τις επιτροπές αυτές με σύμβαση μίσθωσης έργου. Συνεπώς οι αμοιβές των προσώπων που απασχολούνται ως επιμορφωτές στις ΝΕΛΕ, είτε είναι δημόσιοι υπάλληλοι είτε ασκούν το επάγγελμα του δασκάλου ή καθηγητή κατά σύνηθες επάγγελμα, αποτελούν εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 48 του ΚΦΕ (σχετ. Π 1983/1873/ έγγραφο). Οι αμοιβές συνταξιούχου για διδασκαλία σε σεμινάρια αποτελούν εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα. Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 48 του ΚΦΕ οι αμοιβές που καταβάλλονται σε συνταξιούχο για παράδοση μαθημάτων σε σεμινάρια με σύμβαση μίσθωσης έργου αποτελούν εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα (σχετ /53/Α0012/ έγγραφο). Οι αμοιβές των δικαιούχων για μελέτη των εκπαιδευτικών αναγκών, την εκπόνηση των αναλυτικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων, τη συγγραφή του εκπαιδευτικού υλικού κλπ. δεν αποτελούν εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα. Τα μέλη του συνδέσμου που αναλαμβάνουν την εκπαίδευση του προσωπικού επιχειρήσεων κ.λπ., για την πραγματοποίηση της οποίας προβαίνουν στη μελέτη των εκπαιδευτικών αναγκών, στην εκπόνηση των αναλυτικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων, στη συγγραφή του εκπαιδευτικού υλικού, στην παροχή συμβουλών για τη διαρρύθμιση αιθουσών και για την επιλογή οπτικοακουστικών μέσων, στη διοικητική και λογιστική υποστήριξη και στην ανεύρεση εισηγητών που θα διδάσκουν έναντι αμοιβής τα οικεία μαθήματα, είναι προφανές ότι δεν παρέχουν τις εργασίες του ελευθέριου επαγγέλματος του συμβούλου επιχειρήσεων και επομένως οι αμοιβές τους αυτές δεν αποτελούν εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα (σχετ /439/ Α0012/ έγγραφο). Η επιχορήγηση νέων επαγγελματιών από ΟΑΕΔ αποτελεί εισόδημα (ακαθάριστο έσοδο) από εμπορικές επιχειρήσεις. - Οι αμοιβές αρχιτέκτονα φωτογράφου αποτελούν εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις - Η πώληση επιστημονικών οργάνων ή επισκευή και συντήρηση τους αποτελεί εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις Π 3250/ έγγραφο Παρ. 5 Αποζημιώσεις Η αποζημίωση ελεύθερου επαγγελματία που επέζησε σε ναυτικό ατύχημα λόγω μόνιμης ολικής ανικανότητας για την άσκηση του επαγγέλματος του αποτελεί εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα. Η εφάπαξ αποζημίωση που καταβάλλεται από το ΝΑΤ με βάση το ν. 2575/1998 σε επιζήσαντες επιβάτες λόγω μόνιμης ολικής ανικανότητας για την άσκηση του επαγγέλματος που ασκούν μέχρι το χρόνο που συνέβη το ατύχημα αποτελεί γι αυτούς εισόδημα της ίδιας κατηγορίας (Δ, Ε, ΣΤ και Ζ ) που θα αποκτούσαν από την άσκηση της επαγγελματικής τους δραστηριότητας, αν δεν μεσολαβούσε ο τραυματισμός τους κατά το ατύχημα (σχετικές οι /81/Α0012/ΠΟΛ1054/ και /568/Α0012/ ΠΟΛ 1111/ διαταγές) (σχετ /1762/Α0012/ έγγραφο). Η αποζημίωση που επιδικάζεται σε πρόσωπο που ασκούσε ελευθέριο επάγγελμα, επειδή λόγω τραυματισμού του είναι ανίκανο να εξακολουθήσει την άσκηση του ελευθέριου επαγγέλματος, αποτελεί εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα. Η αποζημίωση του μισθωτή που ασκεί ελευθέριο επάγγελμα την οποία λαμβάνει από τον εκμισθωτή ακινήτου με βάση το π.δ. 34/1995 αποτελεί εισόδημα από υπηρεσίες ελευθέριων επαγγελμάτων. Η αποζημίωση του προέδρου και των μελών του Δ.Σ. και της εξελεγκτικής επιτροπής των ΚΤΕΛ αποτελεί εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα. Με το άρθρο 19 του ν.δ. 102/1973 ορίζεται ότι στον πρόεδρο, τον αντιπρόεδρο και τα μέλη του Δ.Σ. και της Εξελεγκτικής επιτροπής κάθε ΚΤΕΛ, όπως και στον κρατικό αντιπρόσωπο αυτού καταβάλλεται από τη Γ.Σ. Η αποζημίωση αυτή θεωρείται σύμφωνα με την περιπτ. Γ της παρ. 2 του άρθρου 48 του ΚΦΕ, ως εισόδημα Ζ πηγής (σχετ. Π 7004/ έγγραφο). Οι αμοιβές δημόσιων υπαλλήλων και ιδιωτών για συμμετοχή σε επιτροπές κρίσης διδακτικών βιβλίων αποτελούν εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα. Εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα αποτελούν σύμφωνα με την περιπτ. Γ της παρ. 2 του άρθρου 48 του ΚΦΕ και οι αμοιβές που λαμβάνουν ιδιώτες ή δημόσιοι υπάλληλοι (με την ιδιότητα του ιδιώτη), ειδικοί επιστήμονες, για τη συμμετοχή τους σε επιτροπές κρίσης διδακτικών βιβλίων (σχετ /1291/Α0012/ έγγραφο). Οι αμοιβές δημοσίου υπαλλήλου από τη συμμετοχή του σε Επιτροπές αποτελούν εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα ή από μισθωτές υπηρεσίες. 20 ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ - ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

20 Η αμοιβή ιδιωτών για τη συμμετοχή τους σε νομοπαρασκευαστική επιτροπή του Υπ. Δικαιοσύνης αποτελεί εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα. Η αποζημίωση που καταβάλλεται στον πρόεδρο και στα μέλη ειδικής νομοπαρασκευαστικής επιτροπής που συστάθηκε με την 3137/ απόφαση του Υπ. Δικαιοσύνης εφόσον συμμετέχουν σε αυτή ως ιδιώτες, αποτελεί σύμφωνα με την περιπτ. Γ της παρ. 2 του άρθρου 48 του ΚΦΕ εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα (σχετ /768/ Α0012/ έγγραφο). Η αποζημίωση των μελών των επιτροπών του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας υπό προϋποθέσεις αποτελεί εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα. Εφόσον το ΤΕΕ αποτελεί ν.π.δ.δ. και τα μέλη που συμμετέχουν στις επιτροπές κλπ που συνιστά αυτό δεν συνδέονται μαζί του με σχέση εξαρτημένης εργασίας ή δεν ορίζονται σε αυτές λόγω θέσης (πχ υπάλληλοι Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. ή άλλων δημόσιων ή ιδιωτικών φορέων), τότε οι αμοιβές που λαμβάνουν για τη συμμετοχή τους στις επιτροπές αυτές κλπ αποτελούν εισόδημα της παρ. 2 του άρθρου 48 του ΚΦΕ (σχετ. Α 4150/ έγγραφο). Παρ. 6 Εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα που δεν μπορεί να ενταχθεί σε άλλη πηγή Επιδοτήσεις για την παρακολούθηση σεμιναρίων επαγγελματικής κατάρτισης - φοιτητών - σπουδαστών. Οι αποζημιώσεις των ανέργων ή εργαζομένων από το κοινοτικό ή εθνικό ταμείο για την παρακολούθηση επιδοτούμενων σεμιναρίων επαγγελματικής κατάρτισης και επιμόρφωσης αποτελούν εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα. Από τη Διοίκηση έχει γίνει πάγια δεκτό ότι οι αποζημιώσεις που καταβάλλονται σε ανέργους ή εργαζόμενους που παρακολουθούν επιδοτούμενα από το κοινοτικό ή εθνικό ταμείο σεμινάρια επαγγελματικής κατάρτισης και επιμόρφωσης αποτελούν εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα. Από τη διοίκηση έχει γίνει πάγια δεκτό ότι οι αποζημιώσεις που καταβάλλονται σε ανέργους ή εργαζομένους που παρακολουθούν επιδοτούμενα από το κοινοτικό ή εθνικό ταμείο σεμινάρια επαγγελματικής κατάρτισης και επιμόρφωσης εμπίπτουν στην έννοια του εισοδήματος που δεν μπορεί να υπαχθεί σε καμία από τις κατηγορίες Α έως Ζ της παρ. 2 του άρθρου 4 του ΚΦΕ (σχετ /961/Α0012/ έγγραφο). Η επιδότηση των ανέργων ή εργαζόμενων από το Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης για την παρακολούθηση σεμιναρίων επαγγελματικής κατάρτισης αποτελεί εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα. Η επιδότηση αυτή η οποία καταβάλλεται σε εργαζομένους ή ανέργους που παρακολουθούν σεμινάρια επαγγελματικής κατάρτισης αποτελεί εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα της παρ. 3 του άρθρου 48 του ΚΦΕ (σχετ /592/Α0012/ έγγραφο). Το ποσό που καταβάλλεται σε ανέργους από Α.Ε. για την παρακολούθηση επιδοτούμενων προγραμμάτων της αποτελεί εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα. Τα ποσά που καταβάλλει Α.Ε. σε ανέργους που παρακολουθούν τα επιδοτούμενα προγράμματα που πραγματοποιεί θεωρούνται εισόδημα της παρ. 3 του άρθρου 48 του ΚΦΕ (σχετ /1648/Α0012/ έγγραφο). Η αποζημίωση νέων, φοιτητών, ανέργων κλπ. Για την παρακολούθηση σεμιναρίου που επιδοτήθηκε από τον ΟΑΕΔ και το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Ταμείο αποτελεί εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα. Ασφαλιστική επιχείρηση διενήργησε σεμινάριο ασφαλιστικών εργασιών το οποίο παρακολούθησαν νέοι, φοιτητές, άνεργοι κλπ. Το υπόψη σεμινάριο επιδοτήθηκε από τον ΟΑΕΔ και το ΕΚΤ και όσοι το παρακολούθησαν δικαιούνται αποζημίωσης. Επειδή η υπόψη αποζημίωση εμπίπτει στην έννοια του εισοδήματος και δεν μπορεί να υπαχθεί σε καμία από τις περιπτώσεις Α έως Ζ της παρ. 2 του άρθρου 4 του ΚΦΕ, προκύπτει ότι αυτή αποτελεί εισόδημα της παρ. 3 του άρθρου 48 του ΚΦΕ (σχετ. Γ 881/ έγραφο). Το εκπαιδευτικό επίδομα των ανέργων και εργαζομένων που καταρτίζονται σε προγράμματα του Ευρωπαϊκού Κοινοτικού Ταμείου αποτελεί εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα. Το εκπαιδευτικό επίδομα που καταβάλλει στους καταρτιζόμενους (ανέργους και εργαζόμενους) στα προγράμματα του ΕΚΤ εμπίπτει στην έννοια του εισοδήματος που δεν μπορεί να υπαχθεί σε καμία από τις κατηγορίες Α έως Ζ της παρ. 2 του άρθρου 4 του ΚΦΕ και λογίζεται ως εισόδημα της παρ. 3 του άρθρου 48 του ΚΦΕ (σχετ /2083/Α0012/ έγγραφο). Οι οικονομικές ενισχύσεις των προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών που συμμετέχουν στα ερευνητικά προγράμματα του οικείου ΑΕΙ αποτελούν εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες ή από ελευθέρια επαγγέλματα. Με την περιπτ. Δ του άρθρου 1 του π.δ. 37/1984 ορίζεται ότι στους προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές παρέχονται οικονομικές ενισχύσεις με τη μορφή αμοιβής, όταν συμμετέχουν στα ερευνητικά προγράμματα του οικείου ΑΕΙ που οργανώνονται και εκπονούνται σύμφωνα με το π.δ. 432/1981. Εξάλλου με την περιπτ. Β του κεφαλαίου Α της παρ. 4 του άρθρου 7 του π.δ. 432/1981 ρυθμίζεται η σχέση εργασίας του προσωπικού, μη μελών του προσωπικού του ΑΕΙ, που συμμετέχει στα προγράμματα αυτά και συγκεκριμένα ορίζεται ότι το πρόσθετο αυτό επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό που δεν είναι μέλος του προσωπικού των ΑΕΙ προσλαμβάνεται με σύμβαση ανάθε- 21