ΚΥΚΛΟΣ 1ος ΚΛΑΣΣΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΚΥΚΛΟΣ 1ος ΚΛΑΣΣΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ"

Transcript

1 ΚΥΚΛΟΣ 1ος ΚΛΑΣΣΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ [10]

2 ΕΝΟΤΗΤΑ 1 η MACHIAVELLI Ο ηγεμόνας ως υποκείμενο πολιτικής εξουσίας και πολιτικός απελευθερωτής Ι.ΕΡΓΟ-ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ *Έργο αναφοράς: Ο ηγεμόνας 1469 Γεννιέται στη Φλωρεντία ο Niccolò Machiavelli Κεφαλή της κυβερνώσας οικογένειας των Μεδίκων, ο Λαυρέντιος ο Μεγαλοπρεπής 1494 Εκδίωξη των Μεδίκων από την εξουσία μετά από εξέγερση που προκαλείται από την εισβολή του Κάρολου Η της Γαλλίας και από τα κηρύγματα του άοπλου προφήτη Σαβοναρόλα Ο Σαβοναρόλα ηγείται της Φλωρεντίας μέχρι το μαρτυρικό θάνατό του Απασχολείται στη Διοίκηση της Δημοκρατίας της Φλωρεντίας με την ιδιότητα του γραμματέα της δεύτερης καγκελαρίας. Πραγματοποιεί ταυτόχρονα, και λόγω της θέσης του, πολλά διπλωματικά ταξίδια, τόσο σε άλλες πόλεις της Ιταλίας, όσο και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Σε ένα από αυτά τα ταξίδια γνωρίζει και τον Καίσαρα Βοργία, τον πολιτικό άνδρα που επρόκειτο να αποτελέσει στη συνέχεια πηγή έμπνευσης για τον ίδιο τον Machiavelli. Ιούλιος-Δεκέμβριος 1500 Οκτώβριος 1502 Στην αυλή του Λουδοβίκου ΙΒ! Στην Ίμολα στην αυλή του δούκα Καίσαρα Βοργία (γιου του Πάπα Αλέξανδρου ΣΤ ). Ο Καίσαρας Βοργίας υπήρξε ο ηγεμόνας που ενέπνευσε τον Machiavelli. Αύγουστος 1506 Στην παπική αυλή του πάπα Ιουλίου Β! Στην αυλή του αυτοκράτορα Μαξιμιλιανού 1512 Οι Μέδικοι επιστρέφουν στην πολιτική εξουσία της Φλωρεντίας, με τη στήριξη του Βατικανού και των ισπανικών στρατευμάτων. Ανατρέπεται ο Soderini. O Machiavelli χάνει τα πολιτικά αξιώματά του, φυλακίζεται, βασανίζεται και αποφυλακίζεται ένα χρόνο αργότερα Αποφυλακίζεται. Αποσύρεται στο αγρόκτημά του στην κοιλάδα της Πίζας και αφοσιώνεται στη μελέτη και στη συγγραφή. Ιούλιος-Δεκέμβριος Ξεκινά με τη συγγραφή των Λόγων στα πρώτα δέκα βιβλία του Τίτου Λίβιου, συγγραφή που διακόπτει από τον Ιούλιο μέχρι το Δεκέμβριο του 1513, προκειμένου να συγγράψει τον περίφημο Ηγεμόνα του Συγγράφει το θεατρικό έργο Μανδραγόρας, που θεωρείται υπόδειγμα θεατρικής γραφής της περιόδου της Αναγέννησης Συνθέτει μια διαλογική σπουδή Περί της τέχνης του Πολέμου Επανέρχεται στα πολιτικά πράγματα της Φλωρεντίας, αλλά η εμβέλεια του πολιτικού λόγου του είναι πλέον σαφώς περιορισμένη Συγγράφει την Ιστορία της Φλωρεντίας με ανάθεση από τον Ιούλιο των Μεδίκων Η Δημοκρατία επανέρχεται στη Φλωρεντία. 21 Ιουνίου 1527 Πεθαίνει, ενώ τα μεγάλα έργα του, Οι Λόγοι στα δέκα πρώτα βιβλία του Τίτου Λίβιου και ο Ηγεμόνας, θα δουν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας μετά το θάνατό του Εκδίδονται Οι Λόγοι στα δέκα πρώτα βιβλία του Τίτου Λίβιου Εκδίδεται ο Ηγεμόνας [11]

3 ΙΙ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ Althusser, L., Η μοναξιά του Μακιαβέλι, Εκδόσεις «Ο Πολίτης», Αθήνα 1992 Althusser, L., Machiavelli and us, (ed.françois Matheron), Verso, London New York 1999(1962) Αλτουσέρ, Λ., «Μακιαβέλι», όπως περιλαμβάνεται στα Φιλοσοφικά, Εκδόσεις «Ο Πολίτης», Αθήνα 1994, σσ Althusser, L., Machiavel, όπως περιλαμβάνεται στις παραδόσεις του στην École normale supérieure, Politique et Histoire de Machiavel et Marx, Seuil, Paris 2006, pp *Vatter, M., Althusser and Machiavelli: Politics after the Critique of Marx, Multitudes, mise en ligne le vendredi 19 décembre 2003 Vatter, M., Machiavelli After Marx: the Self-Overcoming of Marxism in the Late Althusser, Berlin, I., The Originality of Machiavelli, όπως περιλαμβάνεται στο έργο του Against the Current, Essays in the History of Ideas, Clarendon Press, Oxford 1981, pp (Βλ. και την έκδοση του έργου στην ελληνική γλώσσα από τις εκδόσεις Scripta σε μετάφραση Μ. Ν. Καστανάρα και επιστημονική επιμέλεια Π. Βαλλιάνου, σσ ) Burnham James, Οι μακιαβελιστές, Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 2009 Cassirer, E., Ο Μύθος του Κράτους, [μτφρ. Στ.Ροζάνη-Γ.Λυκιαρδόπουλου], Εκδόσεις ΓΝΩΣΗ, Αθήνα 1991, σσ Horkheimer, M., «Ο Μακιαβέλλι και η ψυχολογική αντίληψη της ιστορίας», όπως υπάρχει στο Απαρχές της αστικής φιλοσοφίας της ιστορίας, (μετάφραση Τάκη Κονδύλη), Εκδόσεις Κάλβος, Αθήνα 1989, σσ Lefort, Cl., Le travail de l oeuvre Machiavel, Gallimard, Paris 1972 Lefort, Cl., Νικολό Μακιαβέλι. Η οικονομική διάσταση του πολιτικού, Ελευθεριακή Κουλτούρα, Αθήνα 2013 Meinecke, Fr., Machiavellism, Transaction Publishers, New Brunswick, New Jersey 1998, pp Μερλώ-Ποντύ, Μ., «Σημείωση για τον Μακιαβέλλι», όπως περιλαμβάνεται στο Σημεία, Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Αθήνα 2005(1960), σσ Negri A., Virtù et fortune. Le paradigme machiavélien, όπως υπάρχει στο Le pouvoir constituant, Essai sur les alternatives de la modernité, PUF, Paris 1992 Negri A., Insurgencies, University of Minessota Press, Minessota 1999 (1992), pp wer_and.pdf Negri A., Machiavel selon Althusser, Futur Antérieur, numéro spécial (Avril 1997) Negri A., Machiavel ou les prosperités de la lutte, Multitudes, 3(2003), pp Pocock, J.G.A., The Machiavellian Moment, Princeton University Press, Princeton 1975 Skinner, Q., Machiavelli, Oxford University Press, Oxford 1991 (Βλ. και την ελληνική έκδοση της μελέτης σε μετάφραση Κ.Αθανασίου και επιμέλεια Θ.Νικολαΐδη από τις εκδόσεις νήσος) Strauss, L., Thoughts on Machiavelli, Glencoe Illinois 1958 Από τις εκδόσεις έργων του Machiavelli στην ελληνική γλώσσα, βλ.χαρακτηριστικά: -Niccolò Machiavelli, Έργα, Εκδόσεις Κάλβος, Αθήνα Niccolò Machiavelli, Ο Ηγεμόνας, Εκδόσεις Κάκτος, Αθήνα Niccolò Machiavelli, Ο Ηγεμόνας, [Μετάφραση Ν.Καζαντζάκη], Εκδόσεις Καζαντζάκη, Αθήνα 2006 *Κονδύλης, Π., Εισαγωγή στο ανθολόγιο Niccolò Machiavelli, Έργα, [Επιλογή, μετάφραση: Π.Κονδύλης], Εκδόσεις Κάλβος, Αθήνα 1971 Νούτσος, Π., Νiccolò Machiavelli, Πολιτικός Σχεδιασμός και φιλοσοφία της ιστορίας, Ι.ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ, Αθήνα 1983 Πλάγγεσης, Γιάννης, «Για τον Μακιαβέλι, τον σύγχρονο Ηγεμόνα και την πολιτική», ΟΥΤΟΠΙΑ, τεύχος 76(Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2007, σσ [12]

4 ΙΙΙ. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ «Να εφοδιάσουμε την Ιταλία με έναν ελευθερωτή» *Η πολιτική ως δράση του ηγεμόνα με στρατηγικό στόχο την υπέρβαση του κατακερματισμού/ απελευθέρωση [Αναλογία: ο κατακερματισμός της Ιταλίας & ο σύγχρονος κατακερματισμός] 1. Θεματικοί άξονες της πολιτικής θεωρίας του Machiavelli -Η εκκοσμίκευση της πολιτικής: η εξορία του Θεού -Το κακό στην ανθρώπινη φύση -Ο ρεαλισμός της πολιτικής: η απόρριψη της ουτοπίας & η επιστήμη της πολιτικής -Πολιτική και ισχύς: η βούληση για εξουσία -Πολιτική και ηθική: σκοπός & μέσα/ βία και συναίνεση -Πολιτική και σχέδιο: στρατηγική & τακτική (τα όρια του αυτοσχεδιασμού) 2. Κρίσιμες έννοιες: virtù, fortuna, necessità, occasione 3. Ανάλυση του Ηγεμόνα του Machiavelli Κεφάλαια Ι-ΧΙ: ΗΓΕΜΟΝΙΕΣ/ τύποι, τρόποι κατάκτησης & διατήρησης ηγεμονιών Κεφάλαια ΧΙΙ-ΧIV:είδη στρατών & η τέχνη του πολέμου Κεφάλαια XV-XXIV: ΗΓΕΜΟΝΑΣ/ πολιτική & ηθική των ηγεμόνων Κεφάλαια ΧΧV:ο ρόλος της τύχης στο ιστορικό & πολιτικό γίγνεσθαι Κεφάλαιο ΧΧVI: απελευθέρωση της Ιταλίας [13]

5 -Πώς μελετάται η εξουσία και ο ηγεμόνας; 1. Το ζήτημα της οπτικής αφετηριακό τόσο για την ερμηνευτική, όσο και την πολιτική αντιμετώπιση της πραγματικότητας: *Οι οπτικές λαού & ηγεμόνα/ Το ανισόμετρο της επικοινωνίας «Αυτοί που σχεδιάζουν χάρτες τοποθετούνται σε χαμηλό υψόμετρο, προκειμένου να αντιληφθούν το χαρακτήρα των βουνών και άλλων ψηλών σημείων, και ανεβαίνουν ψηλότερα, προκειμένου να αντιληφθούν το χαρακτήρα των πεδιάδων. Παρομοίως, χρειάζεται κάποιος να είναι ηγέτης, προκειμένου να αντιληφθεί επακριβώς το χαρακτήρα του λαού, και να είναι άνθρωπος του λαού, προκειμένου να αντιληφθεί επακριβώς το χαρακτήρα των ηγετών..»(επιστολή-αφιέρωση) *Ρεαλιστική μεθοδολογία/ απόρριψη κανονιστικής-ουτοπικής προσέγγισης «Αλλά, δεδομένου ότι πρόθεσή μου είναι να γράψω κάτι που να είναι χρήσιμο σε όποιον θέλει να καταλάβει, μου φαίνεται κατάλληλο να εξετάσω την αλήθεια των πραγμάτων και όχι εκείνη της φαντασίας. Και πολλοί φαντάστηκαν δημοκρατίες και ηγεμονίες που δεν είδαν και δε γνώρισαν ποτέ ούτε γνώρισαν στ αληθινά. Και καθώς υπάρχει τόση απόσταση ανάμεσα στο πώς ζούμε και στο πώς θα έπρεπε να ζούμε, εκείνος που εγκαταλείπει αυτό που γίνεται γι αυτό που θα έπρεπε να γίνεται προετοιμάζει πιο γρήγορα την καταστροφή από την επιβίωσή του.» (Κεφάλαιο XV) -Πώς κατακτάται η εξουσία; 2. Το ζήτημα της μετωπικής επίθεσης για την κατάληψη της εξουσίας. Οι αρχές που διατυπώνει ο Machiavelli, προδιαγράφοντας την γκραμσιανή διάκριση πολέμου θέσεων και πολέμου ελιγμών συνίσταται στην εκτίμηση ότι ένα κράτος με συγκεντρωτική εξουσία αλώνεται μόνο με μετωπική επίθεση, αλλά κυβερνάται δύσκολα στη συνέχεια, ενώ, αντιθέτως, ένα κράτος με διασπορά εξουσίας, αλώνεται ευκολότερα, αλλά κυβερνάται κατόπιν δυσκολότερα. (Κεφάλαιο IV) 3. Ο ηγεμόνας-κατακτητής έχει να επιλέξει ανάμεσα στην ολοσχερή καταστροφή των παλαιών πολιτικών θεσμών, στην εγκατάστασή του στα νέα εδάφη ή στο σεβασμό των παλαιών θεσμών. Ακόμη ειδικότερα, η κατάληψη νέων ηγεμονιών, προϋποθέτει συνδυασμό αρετής και ένοπλης δράσης. Παραδείγματα τέτοιων ένοπλων και ενάρετων προφητών, που άδραξαν την occasione ώστε να «διαμορφώσουν το υλικό τους στη μορφή που τους φαίνονταν κατάλληλη», υπήρξαν για τον Machiavelli ο Μωυσής, ο Κύρος, ο Ρωμύλος, ο Θησέας, και με αφορμή τους οποίους συμπεραίνει: «Συνεπώς, όλοι οι ένοπλοι προφήτες επιτυγχάνουν εκεί που οι άοπλοι αποτυγχάνουν. Αυτό συμβαίνει διότι [ ] οι λαοί είναι ευμετάβλητοι είναι εύκολο να τους πείσεις για κάτι, αλλά δύσκολο να τους κρατήσεις πεπεισμένους. Γι αυτό όταν πλέον δεν πείθονται από σένα και τα σχήματά σου, πρέπει να είσαι ικανός να τους εξαναγκάσεις να πιστέψουν.» (Κεφάλαιο VI) -Πώς διατηρείται και ασκείται η εξουσία; 4. Με όσο το δυνατόν αμεσότερο τρόπο: «Αλλά όταν προσαρτά κανείς στο κράτος του μια επαρχία διαφορετική σε γλώσσα, έθιμα και θεσμούς, εκεί υπάρχει δυσκολία και υπάρχει [14]

6 ανάγκη μεγάλης τύχης και επιμέλειας, προκειμένου να τη διατηρήσει. Και μια από τις καλύτερες θεραπείες και τις πιο ζωτικές θα ήταν το πρόσωπο από το οποίο έγινες η προσάρτηση να πάει για να μείνει εκεί αυτό θα καθιστούσε πιο ασφαλή και διαρκή αυτή τη κτήση [ ].» (Κεφάλαιο ΙΙI) 5. Με στήριξη στους ευγενείς ή στο λαό; «Εκείνος που καθίσταται ηγεμόνας με τη βοήθεια των μεγάλων, διατηρείται με μεγαλύτερη δυσκολία από εκείνον που γίνεται με τη βοήθεια του λαού, δεδομένου ότι υπάρχει ως ηγεμόνας με πολλούς γύρω του που θεωρούν ότι είναι ίσοι του, και γι αυτό δεν μπορεί ούτε να τους διατάσσει ούτε να τους διοικήσει με το δικό του τρόπο. Αλλά αυτός που καταλήγει ηγεμόνας με τη λαϊκή εύνοια, βρίσκεται έτσι μόνος και έχει γύρω του κανένα ή ελάχιστους, που δεν είναι πρόθυμοι να υπακούσουν.» (Κεφάλαιο IΧ) 6. Απαραίτητη, πάντως, για τη διατήρηση μιας ηγεμονίας αποδεικνύεται η ύπαρξη ενός ένοπλου πυρήνα εξουσίας: «Συμπεραίνω, λοιπόν, ότι όποια ηγεμονία δε διαθέτει στρατό δεν μπορεί να αισθάνεται ασφαλής μάλλον, πρέπει να στηρίζεται ολοκληρωτικά στην τύχη ή στην εύνοια των άλλων, διότι στερείται της ισχύος για την αυτοάμυνά της σε δύσκολους καιρούς.» (Κεφάλαιο ΧIV) 7. Στο Κεφάλαιο XV ο Machiavelli διατυπώνει την περίφημη φράση: «Συνεπώς, ένας ηγεμόνας που επιθυμεί να διατηρήσει την εξουσία του πρέπει να είναι προετοιμασμένος να δράσει ανήθικα, αν αυτό είναι αναγκαίο.» Το ερώτημα που προκύπτει είναι: τι σημαίνει ανήθικο και τι αναγκαίο σύμφωνα με την πολιτική σκέψη του Machiavelli; «Θεωρούσαν τον Καίσαρα Βοργία σκληρό όμως η σκληρότητά του αυτή έβαλε τάξη στη Ρομάνια, την ένωσε και την έκανε ειρηνική και πιστή. Κι έτσι, αν προσέξεις, θα δεις ότι ο Βοργίας στάθηκε πολύ πιο σπλαχνικός από το φλωρεντίνικο λαό, που για να μην τον πουν σκληρό, αφήκε να καταστραφεί η Πιστόγια. Πρέπει λοιπόν ο ηγεμόνας να μη νοιάζεται για τη δυσφημία του σκληρού, για να κρατάει τους υπηκόους του ενωμένους και πιστούς γιατί με ελάχιστα παραδείγματα θα φανεί πιο πονόψυχος απ όσους, από υπερβολική πονοψυχιά, ανέχονται αταξίες, που γεννούν φόνους κι αρπαγές. Και τούτο, γιατί οι αταξίες βλάπτουν ολάκερη την ολότητα, ενώ οι τιμωρίες που επιβάλλει ο ηγεμόνας βλάπτουν μονάχα άτομα. Κι απ όλους τους ηγεμόνες, ο νέος ηγεμόνας είναι αδύνατο ν αποφύγει τη φήμη του σκληρού, με το να ναι το νέο κράτος γεμάτο κινδύνους.» (Κεφάλαιο XVII) 8. Ο ηγεμόνας κατακτητής οφείλει να εφαρμόσει αμέσως και ει δυνατόν δια μιας τα επώδυνα μέτρα και να προωθήσει σε βάθος χρόνου και ένα-ένα τα ευχάριστα. (Κεφάλαιο VIII) Συναφές προς αυτό είναι και το ζήτημα αν πρέπει ο ηγεμόνας να είναι αντικείμενο φόβου ή αγάπης και υποκείμενο αγριότητας ή ευσπλαχνίας. (Κεφάλαιο XVII) «Η γνώμη μου είναι ότι είναι επιθυμητό να τον αγαπούν και να τον φοβούνται ταυτοχρόνως αλλά είναι δύσκολο να επιτευχθούν και τα δύο και, αν ένα από αυτά πρέπει να λείπει, είναι πολύ ασφαλέστερο να τον φοβούνται, παρά να τον αγαπούν. Διότι αυτό μπορεί να λεχθεί γενικά για τους ανθρώπους: είναι αγνώμονες, άστατοι, σοφιστές και υποκριτές, αποφεύγουν τον κίνδυνο, λαχταρούν το κέρδος.» (Κεφάλαιο XVII) Ωστόσο αυτή η σχέση φόβου και αγάπης για τον Machiavelli υπόκειται σε περαιτέρω ανάλυση, που θα μπορούσε να συσχετιστεί με την ανάλυση των παθών και του πλήθους στη φιλοσοφία του Spinoza: [15]

7 «Οι άνθρωποι είναι λιγότερο διστακτικοί να επιτεθούν ή να πλήξουν έναν ηγεμόνα που κάνει τον εαυτό του αντικείμενο αγάπης, παρά έναν που εμπνέει φόβο. [ ] Ωστόσο, ένας ηγεμόνας πρέπει να κάνει τον εαυτό του αντικείμενο φόβου με τέτοιο τρόπο, ώστε, και αν ακόμη δε γίνεται αντικείμενο αγάπης, δε γίνεται αντικείμενο μίσους. Διότι είναι απολύτως δυνατό να σε φοβούνται χωρίς να σε μισούν.»(κεφάλαιο XVII) 9. Από αυτή την άποψη, ο ηγεμόνας οφείλει να συνδυάζει ιδιότητες της αλεπούς και του λιονταριού, της πονηριάς που οδηγεί στην απόσπαση συναίνεσης και υπακοής διαμέσου των νόμων, και της βίας, που οδηγεί στην υποταγή, διαμέσου των όπλων. «Οφείλεις λοιπόν να ξέρεις πως υπάρχουν δυο λογιών πόλεμοι: ο ένας με τους νόμους, ο άλλος με τη βία ο πρώτος ταιριάζει στους ανθρώπους, ο δεύτερος στα θηρία μα επειδή ο πρώτος συχνά δε φτάνει, ανάγκη να καταφεύγουμε στο δεύτερο. Γι αυτό ένας ηγεμόνας πρέπει να ξέρει να χρησιμοποιεί καλά και το θεριό και τον άνθρωπο. Τούτο οι αρχαίοι συγγραφείς το δίδαξαν σκεπαστά στους ηγεμόνες, γράφοντας πως ο Αχιλλέας και πολλοί άλλοι παλιοί ηγεμόνες αναθράφηκαν και πειθαρχήθηκαν από το Χείρωνα τον Κένταυρο κι αυτό να χεις δάσκαλο ένα μισό θεριό και μισό άνθρωπο, δε σημαίνει παρά πως είναι ανάγκη ο ηγεμόνας να ξέρει να χρησιμοποιεί τη μια και την άλλη φύση κι η μια χωρίς την άλλη δεν είναι ασφαλής. Αναγκασμένος λοιπόν ο ηγεμόνας να ξέρει καλά να χρησιμοποιεί το θεριό, οφείλει από τα θεριά να διαλέξει την αλεπού και το λιοντάρι γιατί το λιοντάρι δεν μπορεί να προφυλαχτεί από τις παγίδες και η αλεπού από τους λύκους. Ανάγκη λοιπόν να ναι αλεπού για να ξεχωρίζει τις παγίδες και λιοντάρι για να τρομάζει τους λύκους. Όσοι περιορίζονται μόνο στο λιοντάρι, δεν τα καταφέρνουν.» (Κεφάλαιο XVIIΙ) Η απαιτούμενη για τον ηγεμόνα ιδιότητα της αλεπούς σημαίνει ότι η τήρηση των υπεσχημένων δεν είναι πάντα ο ορθός δρόμος για τον ηγεμόνα, με δεδομένη μάλιστα τη στρεβλή φύση των ανθρώπων, αλλά και το ευμετάβλητο των ανέμων της τύχης. (Κεφάλαιο XVIIΙ): «Ένας συνετός ηγεμόνας δεν μπορεί και δεν πρέπει να κρατεί το δοθέντα λόγο του, αν αυτό μπορεί να στραφεί σε βάρος του και αν εξέλιπαν οι λόγοι που τον ώθησαν να τον δώσει. Αν οι άνθρωποι ήσαν όλοι καλοί, δε θα ίσχυε ένας τέτοιος κανόνας, μα καθώς δεν είναι, δεν αποτελεί έναν κανόνα, που πρέπει να τηρήσει στην αντιμετώπισή τους.» (Κεφάλαιο XVIIΙ) 10. Σε κάθε περίπτωση το κρίσιμο για τον ηγεμόνα δεν είναι η ύπαρξη των ιδιοτήτων, όσο το φαίνεσθαι της κατοχής τους. Με αυτή την έννοια, η σχέση ηγεμόνα και λαού κρίνεται σε μεγαλύτερο βαθμό από την εικόνα, από το φαίνεσθαι και όχι από το είναι, καθότι, όπως επισημαίνει ο Machiavelli, «Ένας ηγεμόνας, και μάλιστα ένας νέος ηγεμόνας δεν μπορεί να διατηρεί όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά, με βάση τα οποία οι άνθρωποι αποκαλούνται καλοί, καθότι είναι συχνά αναγκαίο, προκειμένου να διατηρήσει το κράτος, να λειτουργεί εναντίον της εμπιστοσύνης, εναντίον της ειλικρίνειας, εναντίον του ανθρωπισμού, εναντίον της θρησκείας. Χρειάζεται λοιπόν να διαθέτει αυτός μια στάση που μεταστρέφεται αναλόγως προς τους ανέμους της τύχης και τη διαφοροποίηση των πραγμάτων που αυτοί επιτάσσουν και, [ ], χωρίς να ξεφεύγει από το καλό, να μπορεί, αν είναι αναγκαίο, να ακολουθεί το κακό. [ ] [16]

8 Εν γένει οι άνθρωποι κρίνουν περισσότερο με τα μάτια παρά με τα χέρια, καθότι όλοι βλέπουν, αλλά λίγοι αγγίζουν με το χέρι. Ο καθένας μπορεί να δει αυτό που φαίνεσαι ότι είσαι, ενώ λίγοι έχουν την εμπειρία αυτού που πράγματι είσαι [ ].»(Κεφάλαιο XVIIΙ) -Πώς η εξουσία ( και η virtù) συναντάται με την τύχη; 11. Η τύχη είναι σαν το ποτάμι, άρα μπορεί να αντιμετωπιστεί σα μορφή ενέργειας από την πλευρά του υποκειμένου. Η Ιταλία παραδόθηκε στη δίνη του ποταμού ανοχύρωτη, ενώ η αρετή του ηγεμόνα κρίνεται ακριβώς από τη δυνατότητά του να συγκροτεί πρακτική κατάλληλη για τους καιρούς και τις περιστάσεις. «Συμπεραίνω, λοιπόν, ότι ενώ οι περιστάσεις ποικίλλουν και οι άνθρωποι όταν ενεργούν στερούνται ελαστικότητας, επιτυγχάνουν όταν οι μέθοδοί τους ταιριάζουν προς τις περιστάσεις και αποτυγχάνουν όταν δεν ταιριάζουν. Θεωρώ ασφαλώς ότι είναι καλύτερο να είναι κανείς ορμητικός παρά επιφυλακτικός, διότι η τύχη είναι όπως η γυναίκα, και αν θέλεις να την ελέγξεις πρέπει να τη μεταχειριστείς άγρια. [ ] Καθώς η τύχη είναι γυναίκα, είναι πάντα ευνοϊκά προδιατεθειμένη απέναντι στους νέους ανθρώπους.» (Κεφάλαιο XXV) Ιδιαίτερης σημασίας από αυτή την άποψη, αποδεικνύεται και η επιστολή του Machiavelli στο φίλο του Soderini ( ), όπου συσχετίζεται και πάλη η δράση του ηγεμόνα με τα γυρίσματα της τύχης. Σε αυτή την επιστολή, ο Machiavelli αντιμετωπίζει με ιδιαίτερη απαισιοδοξία τη δυνατότητα προσαρμογής του ηγεμόνα στα γυρίσματα των καιρών. (Βλ. και Ι.18, Ι.49, ΙΙΙ.1 και κυρίως ΙΙΙ.9 των Διατριβών, όπου και αναφορά στον Soderini) Εν τέλει το ερώτημα: ο virtuoso ηγεμόνας είναι αυτός που προσαρμόζεται ή εκείνος που δαμάζει την τύχη; «Πιστεύω ότι όπως η φύση δίνει στους ανθρώπους διαφορετικά πρόσωπα, παράγει επίσης διαφορετικά είδη νου και ψυχοσύνθεσης. Συνεπώς, κάθε άνθρωπος ενεργεί σε συμφωνία με την κλίση του νου και της ψυχοσύνθεσής του. Ως εκ τούτου, καθώς οι καιροί και οι συνθήκες μεταβάλλονται, ορισμένοι άνθρωποι επιτυγχάνουν εξ ολοκλήρου στους σκοπούς τους, αν οι τρόποι δράσης τους είναι συμβατοί προς τους καιρούς. Από την άλλη πλευρά, ο άνθρωπος, του οποίου οι τρόποι δράσης είναι ασύμβατοι προς τους καιρούς και τις συνθήκες, θα αποτύχει. [ ] Πράγματι, οποιοσδήποτε υπήρξε αρκούντως ευφυής, ώστε να κατανοήσει τους καιρούς και τις συνθήκες, και ήταν ικανός να προσαρμοστεί σε αυτές, θα αποδεικνύονταν πάντοτε επιτυχημένος (ή, τουλάχιστον, θα απέφευγε την αποτυχία), και θα αποδεικνύονταν τότε αληθές ότι ο σοφός άνθρωπος θα μπορούσε να ελέγξει τα άστρα και τις μοίρες. Αλλά τέτοιοι ευφυείς άνθρωποι δεν είναι δυνατόν να βρεθούν: κατά πρώτον, επειδή οι άνθρωποι δε βλέπουν μακριά, και δεύτερον επειδή δεν είναι σε θέση να αλλάξουν τους χαρακτήρες τους. Συνάγεται το συμπέρασμα ότι η τύχη [καθότι] ευμετάβλητη κυριαρχεί επί των ανθρώπων και τους κρατεί δέσμιους κάτω από το ζυγό της.» [17]

9 IV. ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ Μαρξιστική ερμηνεία (Althusser, Horkheimer) Althusser, L., Η μοναξιά του Μακιαβέλι, Εκδόσεις «Ο Πολίτης», Αθήνα 1992 Althusser, L., Machiavelli and us, (ed.françois Matheron), Verso, London New York 1999(1962) Αλτουσέρ, Λ., «Μακιαβέλι», όπως περιλαμβάνεται στα Φιλοσοφικά, Εκδόσεις «Ο Πολίτης», Αθήνα 1994, σσ Althusser, L., Machiavel, όπως περιλαμβάνεται στις παραδόσεις του στην École normale supérieure, Politique et Histoire de Machiavel et Marx, Seuil, Paris 2006, pp Στις παραδόσεις του στην École normale supérieure ( ), ο Althusser προτείνει την εξής αποκωδικοποίηση του Ηγεμόνα: -μια θεωρία της βίας [στη σχέση της προς τη συναίνεση] το ζήτημα της επαναστατικής βίας [διάκριση δημιουργικής και καταστροφικής βίας] «Μέσα στη γενική βία της Ιταλίας, [ ], μέσα στο γενικό στοιχείο της βίας, που αποτελεί την πραγματικότητα της ιταλικής ύλης, δεν μπορούμε να βγούμε παρά διαμέσου της βίας, αλλά υπό τον όρο ότι αυτή η βία θα είναι εποικοδομητική, ανοικοδομητική και θετική, αποφασιστική. Όλα τα άλλα είναι καθαρή ουτοπία, η ουτοπία των φιλοσόφων συγγραφέων και ηθικιστών, ή η συγκεκριμένη πολιτική ουτοπία του Savonarola [και του Alliende σημ.δική μας]: η δική του μη-βία μεταστράφηκε εναντίον του..»(cours, p.223) -μια θεωρία της φαινομενικότητας [στη σχέση της προς το είναι] το ζήτημα της ιδεολογίας «Να δρας πολιτικά σημαίνει να δρας σταθερά σε δυο επίπεδα: στο επίπεδο των πραγματικών στόχων και σχεδίων, αλλά λαμβάνοντας υπόψη το φαντασιακό ιδεολογικό και ηθικο-θρησκευτικό στοιχείο, μέσα στο οποίο κινείται ο λαός. Η πολιτική είναι αυτή που γνωρίζει την ουσία αυτής της φαινομενικότητας και η οποία, ωστόσο, τη χρησιμοποιεί χωρίς να θέλει να την καταστρέψει..»(cours, p.225) -μια θεωρία των σχέσεων [του ηγεμόνα] προς τον λαό το ζήτημα της ηγεμονίας Στο Η μοναξιά του Machiavelli ο Althusser εξετάζει: -Με ποια έννοια μπορεί να γίνεται λόγος για τη μοναξιά του Machiavelli; Ο Machiavelli μοιάζει μοναχικός, καθώς είναι ανένταχτος και εν μέρει ασύλληπτος, γι αυτό και το έργο του είναι και πολλαπλά ερμηνεύσιμο. -Με ποια έννοια ο Machiavelli είναι ριζοσπάστης; Ο Machiavelli είναι ριζοσπάστης με την έννοια ότι το πολιτικό ερώτημα της ίδρυσης ενός ενιαίου ιταλικού κράτους το θέτει εκ θεμελίων, «το θέτει με όρους ριζικούς δηλώνοντας ότι μόνον ένας νέος ηγεμόνας σε μια νέα ηγεμονία θα μπορέσει να φέρει εις πέρας το δύσκολο έργο.» (σ.46) (Βλ. και Ι.25 των Διατριβών) -Με ποια έννοια τίθεται το ζήτημα του νέου κράτους; Το νέο κράτος στην πρώτη στιγμή του είναι δικτατορικό (ηγεμόνας), ενώ σε δεύτερη στιγμή είναι δημοκρατικό, καθώς «η εξουσία ριζώνει στο λαό, ακριβέστερα μέσα στις αντιφάσεις της πάλης που φέρνει το λαό αντιμέτωπο προς τους μεγάλους.» (σ.47) πάλη των τάξεων -Γιατί όμως ο ηγεμόνας πρέπει να είναι μόνος στη στιγμή της θεμελίωσης του νέου κράτους; Πρέπει να είναι μόνος για να είναι ελεύθερος, «αποσπασμένος, ριζικά αποκομμένος από όλες τις ρίζες, αποσπασμένος από κάθε δυνατότητα επιστροφής στις πολιτικές μορφές του κόσμου της υπαρκτής Ιταλίας». (σ.49) Βρίσκεται, εξάλλου, μακράν τόσο της χριστιανικής παράδοσης, όσον και εκείνης ενός ουμανιστικού ιδεαλισμού. «Εδώ ίσως βρίσκεται το ακραίο σημείο της μοναξιάς του Μακιαβέλι. Ότι δηλαδή κατέχει μια θέση μοναδική και έωλη μέσα στην ιστορία της πολιτικής σκέψης, ανάμεσα σε μια μακρά ηθικολογούσα θρησκευτική και ιδεαλιστική παράδοση, την οποία αρνήθηκε ριζικά, και τη νέα παράδοση της πολιτικής φιλοσοφίας του φυσικού δικαίου που θα πλημμυρίσει τα [18]

10 πάντα και στην οποία γνώρισε τον εαυτό του ο ανερχόμενος αστισμός.»(σ.52) -Ο Machiavelli σκέπτεται όχι το τετελεσμένο, αλλά το προς συντέλεση γεγονός, στοχάζεται με όρους δύναμης και όχι δικαιωμάτων την πολιτική πρωταρχική συσσώρευση για τη θεμελίωση του νέου κράτους. Η δραστηριότητά του εγγράφεται στην πολιτική συγκυρία, καθώς συγγράφει ένα πολιτικό, όχι ένα στενά θεωρητικό μανιφέστο (Ο Ηγεμόνας). (σ.52 κ.επ) *Οι συγκρίσεις με το Κομμουνιστικό Μανιφέστο των Marx & Engels, όπως και με τη μοναχικότητα του Λένιν και την αντίστοιχη ανάγνωση των σχέσεων ελευθερίαςαναγκαιότητας και πολιτικής-ηθικής είναι προφανείς και γόνιμες. Horkheimer, M., «Ο Μακιαβέλλι και η ψυχολογική αντίληψη της ιστορίας», όπως υπάρχει στο Απαρχές της αστικής φιλοσοφίας της ιστορίας, (μετάφραση Τάκη Κονδύλη), Εκδόσεις Κάλβος, Αθήνα 1989, σσ Ο Horkheimer θεωρεί ότι «το μεγαλείο του Μακιαβέλλι είναι ότι στο κατώφλι της καινούργιας κοινωνίας διέγνωσε τη δυνατότητα μιας επιστήμης της πολιτικής, που ως προς τις αρχές της να ανταποκρίνεται στη φυσική και στην ψυχολογία των νεότερων χρόνων, και διατύπωσε απλά και σίγουρα τα στοιχεία της.» (σσ.13-14) **Σε αντίθεση προς το χεγκελιανό μαρξισμό του Horkheimer, ο αλτουσσεριανός μαρξισμός προσεγγίζει την ίδια θεματική όχι με όρους οιονεί φυσικού αιτίου & αποτελέσματος, αλλά με τη μορφή συνάντησης του ηγεμόνα με τη fortuna. (με όρους εάν, τότε ) Ειδικότερα, σύμφωνα με τον Horkheimer, ο Machiavelli υιοθέτησε: 1. τη θεωρία για το αμετάβλητο της ανθρώπινης φύσης 2. την αντίληψη για τον κύκλο των πολιτευμάτων «που εκτυλίσσεται με κανονικότητα φυσικού νόμου», καθώς «καμιά μορφή κράτους δεν μπορεί να κρατήσει επ άπειρον.» 3. την έννοια της virtù ως «έννοιας που εξίσου περικλείει την αρχαία αρχοντιά και γενναιότητα, περιέχει ακόμα και το σύγχρονο καίριο σημείο της εργατικότητας, της βιοποριστικής ικανότητας.» (σ.20) 4. τη θέση «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», αν όμως ως σκοπός νοείται η σύσταση της καλύτερης δυνατής κοινότητας. (σ.21) 5. τη θεώρηση της κοινωνικής δυναμικής ως έκφρασης αγώνων των κοινωνικών τάξεων. -Σύμφωνα με τον Horkheimer η θεωρία του ενάρετου ηγεμόνα από την πλευρά του Machiavelli προαναγγέλλει τον τρόπο, με τον οποίο ο Hegel πραγματεύεται το ρόλο των μεγάλων ανδρών στην Ιστορία, όπως επίσης και τον τρόπο με τον οποίο ο γερμανός φιλόσοφος αντιμετωπίζει την υποκειμενική ηθική και τη σχέση της με την πολιτική. Σε σχέση προς το ζήτημα ελευθερία-αναγκαιότητα, σημειώνει: «Ο Μακιαβέλλι έχει αφήσει για την ανθρώπινη ενεργητικότητα ένα χώρο, μέσα στον οποίο μπορεί να επηρεαστεί η πορεία της φύσης και της κοινωνίας εξαιτίας θεληματικών αποφάσεων. Όμως οι ίδιες οι αποφάσεις είναι ελεύθερες; Υπάρχει μέσα στον άνθρωπο κάτι που μπορεί να αναχθεί όχι σε φυσικούς παράγοντες, παρά σε κάτι που υπερβαίνει τη φύση, σ ένα Απόλυτο, στη Χάρη ή στην ελεύθερη βούληση; Σε αντίθεση προς τα προτεσταντικά ρεύματα, ο στοχαστής της ιταλικής αναγέννησης έδωσε σ αυτό αρνητική απάντηση.» (σσ.28-29) -Ποια είναι η ειδικότερη κριτική στην ανθρωπολογική θεώρηση του Machiavelli και στην παρεπόμενη σημασία της για την πολιτική θεωρία του, που ασκείται από τον Horkheimer; Κατά τον Horkheimer, ο Machiavelli, εγκλωβισμένος σε μια θεώρηση αναλλοίωτου της ανθρώπινης φύσης μέσα στην Ιστορία, «εξάρτησε το δικό του τρόπο να σκέφτεται και να νιώθει μονάχα από ιστορικά ευμετάβλητους φυσικούς παράγοντες και διόλου από τις κοινωνικές μεταβολές που επιτελούνται μέσα στην πορεία της ιστορίας. [ ] Στον Μακιαβέλλι οι ανθρώπινοι χαρακτήρες είναι έσχατο ερμηνευτικό υλικό της ιστορικής πορείας, επειδή συνίστανται από τα σταθερά ψυχικά στοιχεία, τις αιώνια όμοιες ορμές και πάθη. [19]

11 Όμως αυτή η θεώρηση είναι δογματική. Παραβλέπει ότι τα ψυχικά και φυσικά στοιχεία, που καθορίζουν τη συγκρότηση της ανθρώπινης φύσης, είναι ενταγμένα μέσα στην ιστορική πραγματικότητα.» (σ.32) ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ: Δογματική θεώρηση της φύσης (& της ανθρώπινης) και υποτίμηση της κοινωνικής/ ιστορικής διάστασης *Για ένα διαφαινόμενο κίνδυνο μηχανιστικής/ αναγωγιστικής προσέγγισης του ταξικού στοιχείου από την πλευρά του Horkheimer της περιόδου του 30, βλέπε σσ Με τις πραγματικές καταστάσεις ανατρέπονται όχι μονάχα οι πρακτικοί θεσμοί, οι μορφές διακυβέρνησης, οι νόμοι, αλλά μεταβάλλεται και η ανθρώπινη φύση. [ ] Είναι λαθεμένη η διδασκαλία πως οι καιροί στ αλήθεια αλλάζουν, μα η φτιαξιά των ανθρώπων μένει η ίδια. Δεν εξαρτάται από το χαρακτήρα των κυβερνώντων το αν θέλουν να εξουσιάσουν τους ανθρώπους δίκαια ή άδικα, σκληρά ή μαλακά, φανατικά ή ανεκτικά. Είναι λάθος η διδασκαλία για την αιώνια ανθρώπινη φύση, που εμφανίζεται επανειλημμένα στην φιλοσοφικοϊστορική σκέψη της νεότερης εποχής, η διδασκαλία για τις όμοιες ορμές και πάθη. [ ] Το σφάλμα του Μακιαβέλλι συνίσταται όχι απλώς στον ισχυρισμό για τη χαρακτηρολογική ομοιομορφία των ανθρώπων που εμφανίζονται ιστορικά, αλλά στην παράβλεψη των ιστορικών όρων για τη διατήρηση ή την αλλαγή ψυχικών ιδιοτήτων. Με την εξαίρεση του Εγέλου, είναι ζήτημα να απέφυγε κανένας φιλόσοφος της νεότερης εποχής το σφάλμα του Μακιαβέλλι.[ ] Επομένως είναι αδύνατη μια φιλοσοφική ανθρωπολογία για την ουσιολογική μορφή (Wesenart) του ανθρώπου, με την έννοια οριστικών αποφάνσεων για την αμετάβλητη και άθικτη από την ιστορία ιδέα του ανθρώπου. (σ.34) Ως εκ τούτου, ο Horkheimer επιμένει να διαβάζει την Ιστορία εγελο-μαρξιστικά και, συνεπώς, τον ηγεμόνα ως αποτέλεσμα του ιστορικού γίγνεσθαι και όχι ως νατουραλιστικό προϊόν, όπως κατά τη γνώμη του κάνει ο Machiavelli. «Στον Μακιαβέλλι οι άνθρωποι παίρνονται σαν ένα είδος μέσα στη φύση, όπως και οποιοδήποτε άλλο ζωικό είδος. Κάθε άτομο, σε οποιαδήποτε ομάδα ή εποχή κι αν ανήκει, θεωρείται σαν δείγμα του ενιαίου είδους, το ίδιο όπως μπορείς να πάρεις μια μέλισσα, ένα μυρμήγκι ή ένα άτομο της ύλης ως παράδειγμα για τα υπόλοιπα άτομα του είδους του» (σ.37) *Ωστόσο, ο Horkheimer παραδέχεται ότι ο Machiavelli επιχείρησε υπέρβαση του νατουραλισμού, αναδεικνύοντας τη σημασία των μορφών διακυβέρνησης, αλλά και των κοινωνικών αγώνων, χωρίς όμως να γονιμοποιήσει αυτές τις προσπάθειές του. (σ.39) [20]

12 Ελευθεριακή ερμηνεία (Negri) Negri A., Virtù et fortune. Le paradigme machiavélien, όπως υπάρχει στο Le pouvoir constituant, Essai sur les alternatives de la modernité, PUF, Paris Ο Negri εκκινεί την ανάλυσή του από την κατηγορία της potentia, σε συνάρτηση προς το αληθές ως στοχασμό και τα όπλα ως δράση πάνω στη potentia. Το θεμελιώδες ερώτημα που θέτει ο Machiavelli, σύμφωνα με τον Negri, είναι το πώς θα παρέμβουμε στη potentia. Καίσαρας Βοργίας: «Εντάσσομαι στο χρόνο, τείνω το ους σε όλους τους θορύβους και περιμένω την ώρα μου.» (p.58) Negri: «Ο ουσιώδης πρωταγωνιστής είναι εδώ ο χρόνος», «το πολιτικό μορφοποιείται ως γραμματική του χρόνου». (p.59) «[Το] πρόβλημα είναι η εσωτερίκευση του ιστορικού χρόνου, η ενσωμάτωσή του στον ανθρωπολογικό χρόνο, η ιδιοποίηση (singulariser) της ισχύος που ανακαλύφθηκε.» (p.63) -Ο Negri συμφωνεί ουσιαστικά με τον Althusser ότι ο ηγεμόνας είναι ένας μοναχικός ήρωας του καιρού του, -πέραν της θεολογίας και του ουμανισμού (p.110)- προσθέτει, ωστόσο, θυμίζοντας τον Cassirer, ότι με τον Machiavelli «η πολιτική επιστήμη μετασχηματίζεται ευθέως κάτω από τα μάτια μας, σε πολιτική τεχνολογία. (p.61) -Σε κάθε περίπτωση, για τον Negri, το κέντρο του προβλήματος είναι η εκδήλωση της εξουσίας μέσα στον ιστορικό χρόνο ως συντάσσοντος υποκειμένου εν δράσει. -Σε πρώτη στιγμή, δηλαδή στον Ηγεμόνα, το συντάσσον υποκείμενο αντιμετωπίζεται από τον Negri όπως και από τον Althusser, δηλαδή όχι μόνο μοναχικό, αλλά και ανατρεπτικό, ριζοσπαστικό, εμπλεκόμενο στους κοινωνικούς ανταγωνισμούς και στις συγκρούσεις. (pp.71-72). Με αυτή την έννοια, στην καρδιά του Ηγεμόνα είναι εγγεγραμμένη μια τραγωδία, η αναγκαία τραγωδία του συντάσσοντος υποκειμένου. Η διαδικασία σύνταξης της εξουσίας είναι μια αέναη, και με αυτή την έννοια σταθερά ανολοκλήρωτη τάση υπέρβασης ορίου. Ως εκ τούτου, «η σχέση αρετής και τύχης δεν είναι μια διαλεκτική σχέση, ανάμεσά τους η σχέση ούτε αμοιβαία ούτε λειτουργική είναι. [ ] Δεν υπάρχει διαλεκτική σχέση ούτε μεταξύ αρετής και τύχης ούτε μεταξύ ελευθερίας και αναγκαιότητας υπάρχει μόνο μια εργασία της βούλησης για δύναμη, τόσο βαθιά, ώστε όλα τελειώνουν με έκρηξη, μετασχηματίζοντας ριζικά τον κόσμο και απελευθερώνοντας έναν ακαταμάχητο μηχανισμό. Μια απόλυτη δυσ-ουτοπία. Μια οντολογία της ριζικής οικοδόμησης. Ένας αποπαλμός του είναι πάνω στη σχισμή του μηδενός.» (p.80) *ΠΡΟΣΟΧΗ: η αρχή του συντάσσοντος υποκειμένου δεν είναι διαλεκτική, δεν παραπέμπει δηλαδή σε υπέρβαση ή συμφιλίωση, αλλά ούτε σε ελπίδα, είναι αυτοσχέδια, αλλά όχι αυθόρμητη (ούτε όνειρο ούτε φαντασία) παρέμβαση στην ιστορική συγκυρία. (pp.83-84, ) Το πρόβλημα του Machiavelli δε θα είναι ποτέ αυτό του να κλείσει την επανάσταση: η σύνταξη συνιστά το άνοιγμα, πάντοτε το άνοιγμα, της επαναστατικής διαδικασίας του πλήθους. (p.109) -Ο μακιαβελικός ηγεμόνας, όπως τον ερμηνεύει ο Negri επεκτείνοντας την ανάλυσή του στους Λόγους, θεμελιώνοντας το νέο κράτος, ωθεί το λαό προς τη δημοκρατία ως απόλυτο πολίτευμα. (όπως και ο Spinoza) -Η αρετή για τον Machiavelli, όπως τη συλλαμβάνει ο Negri, είναι συνώνυμη της ελευθερίας, καθώς διαμέσου αυτής το υποκείμενο επιχειρεί, χωρίς ποτέ να ολοκληρώνει, να διαμορφώσει την τύχη. (pp ) -Το στοιχείο που επικρατεί στον Machiavelli του Negri είναι η ρήξη, όχι η σύνθεση. Αυτός ο Machiavelli της απόκλισης προτείνει έναν ιστορικό υλισμό, που, όπως εκτίθεται στην Ιστορία της Φλωρεντίας, δεν εκπίπτει ποτέ σε διαλεκτικό υλισμό. Στο κείμενό του Machiavel selon Althusser, ο Negri σημειώνει χαρακτηριστικά τα εξής: «Ο Machiavelli έχει μια θέση που αποκλείει την ύπαρξη κάθε νόμου της ιστορίας. Αμετάβλητος στο βάθος του, ο ιστορικός ορίζοντας χαρακτηρίζεται ωστόσο στην επιφάνεια από τη γενική μεταβολή των γεγονότων. Το τυχαίο βρίσκεται στην πρωταρχή της κοινωνίας. Έτσι κάθε προσδιορισμένη σύνθεση έχει ως πρωταρχή της ενώσεις ιστορικών [21]

13 στοιχείων πάντοτε νέες, εξίσου αναγκαίες όσο και απρόβλεπτες. Έτσι χαρακτηρίζεται η αντικειμενική πραγματικότητα: για τον Machiavelli το απρόοπτο, το τυχαίο είναι πάντοτε αντικειμενικά. Συγκροτούν ακέραιη την αντικειμενική πραγματικότητα. Αλλά, στο εσωτερικό αυτού του γενικού πλαισίου της ιστορίας, κινούνται μοναδικές ενέργειες, παραγωγικά πάθη και δραστηριότητες. Στηριγμένος σε αυτές ο Machiavelli ζητεί από τη θεωρία του ατέλειωτου κύκλου των επαναστάσεων τον τρόπο να δραπετεύσει από τη βαρύτητά της, τον τρόπο να εκτοξεύσει το υποκείμενο στον άγνωστο χώρο που επιθυμεί να περιπλανηθεί. [ ] Ο ρυθμός της διαλεκτικής δεν είναι πλέον τριαδικός, αλλά δυαδικός: η αρετή και το αντίθετό της.» Με τρόπο που μας οδηγεί στον Λένιν ο Negri ανακηρύσσει τον Machiavelli «θεωρητικό της απουσίας όλων των συνθηκών μιας αρχής και μιας δημοκρατίας και είναι σε αυτή την απουσία, είναι σε αυτό το κενό που ο Machiavelli, στην κυριολεξία, συλλαμβάνει την επιθυμία ενός υποκειμένου και το συγκροτεί σε πρόγραμμα.» (p.132) *Παρομοίως και ο Althusser, αναδεικνύει την έννοια της επιθυμίας, ως κρίσιμη για τη μακιαβελική θεωρία του υποκειμένου. (Cours, p.237 Discorsi II, πρόλογος) [22]

14 Υπαρξιστική/ φαινομενολογική ερμηνεία (Merleau-Ponty) Μερλώ-Ποντύ, Μ., «Σημείωση για τον Μακιαβέλλι», όπως περιλαμβάνεται στο Σημεία, Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Αθήνα 2005(1960), σσ «Συνεπώς αποτελεί θεμελιώδη συνθήκη της πολιτικής το ότι διαδραματίζεται στη φαινομενικότητα.» (σ.356) «Όπως συμβαίνει καμιά φορά, ο σκληρός πολιτικός αγαπά τους ανθρώπους και την ελευθερία πιο αληθινά απ ό,τι ο δηλωμένος ουμανιστής.» (σ.357) contra determinismus «Εκείνο που μας δυσκολεύει στον Μακιαβέλλι είναι ότι και νοιώθει εντονότατα την τυχαιότητα ή το παράλογο στον κόσμο και αγαπά την συνείδηση ή την ελευθερία στον άνθρωπο. Σαν θεωρεί την ιστορία, με τόσες αταξίες, καταπιέσεις, απρόοπτα και ανατροπές, δε διακρίνει τίποτε που να την προορίζει για μια τελική αρμονία. Αναφέρει την ιδέα ενός θεμελιώδους τυχαίου, μιας αντιξοότητας λόγω της οποίας ούτε οι ευφυέστεροι και ισχυρότεροι δεν ελέγχουν την ιστορία.» (σ.358) καιρός & αρετή «[Ξ]εφεύγουμε από τη μοίρα, τη στιγμή που κατανοούμε τον καιρό μας. [ ] Η ιδέα μιας ανθρωπότητας που δεν έχει εξασφαλισμένη τη νίκη είναι εκείνο που αποδίδει αξία απολύτου στην αρετή μας. [ ] Υπάρχει ριζικότερος ανθρωπισμός;» (σσ ) ανθρωπισμός «Το πρόβλημα ενός πραγματικού ανθρωπισμού που έθεσε ο Μακιαβέλλι, το έθεσε πάλι ο Μαρξ πριν εκατό χρόνια. Να πούμε ότι λύθηκε;» (σ.366) Ποιο ήταν αυτό το πρόβλημα: ο προσδιορισμός ενός θεμελίου επαναστατικής εξουσίας, μιας εξουσίας των δίχως εξουσία. Το πρόβλημα αυτό, όπως καταδεικνύει και η δραματική εξέλιξη της επανάστασης του 1917 δε λύθηκε: «Γιατί είτε η εξουσία, προκειμένου να συνεχίσει να είναι η εξουσία του προλεταριάτου, έπρεπε να ακολουθεί όλες τις διακυμάνσεις της συνείδησης των μαζών, οπότε σύντομα θα ανατρεπόταν, είτε, αν ήθελε να μην είναι έρμαιο αυτών, να χρισθεί κριτής των συμφερόντων του προλεταριάτου, άρα να συγκροτηθεί ως εξουσία με την παραδεδομένη έννοια, να γίνει το πρόπλασμα ενός νέου ιθύνοντος στρώματος. Τη λύση θα μπορούσε να δώσει μόνο μια απόλυτα καινούργια σχέση εξουσίας με τους από κάτω. Έπρεπε να επινοηθούν πολιτικές μορφές ικανές να ελέγχουν την εξουσία χωρίς να την ακυρώνουν, χρειάζονταν ηγέτες ικανοί να εξηγούν στους από κάτω τους λόγους μιας πολιτικής και να καταφέρνουν αυτούς να κάμουν από μόνοι τους αν ήσαν αναγκαίες- τις θυσίες που η εξουσία τούς επιβάλλει. Αυτές οι πολιτικές μορφές σκιαγραφήθηκαν, αυτοί οι ηγέτες φάνηκαν στην επανάσταση του 1917, ωστόσο ήδη από την εποχή της Κροστάνδης χάνει η επαναστατική εξουσία την επαφή με ένα οπωσδήποτε δοκιμασμένο- τμήμα του προλεταριάτου και αρχίζει να λέει ψέματα, για να κρύψει τη σύγκρουση. [ ] Η διαφωνία βαπτίζεται ήδη υπονόμευση, η αντιπολίτευση κατασκοπεία. [ ] Τείνει τάχα κάθε εξουσία ν «αυτονομείται», είναι αυτό άφευκτη μοίρα για κάθε κοινωνία ανθρώπων, ή μια τυχαία εξέλιξη σχετική με τις ιδιαίτερες συνθήκες της Επανάστασης στη Ρωσία [ ] Αυτό είναι προφανώς το ουσιαστικό πρόβλημα. [ ] Εκατό χρόνια μετά τον Μαρξ, το ζήτημα ενός πραγματικού ανθρωπισμού παραμένει άλυτο, οπότε να φανούμε επιεικείς με τον Μακιαβέλλι, ο οποίος ακόμη μπορούσε μόνο να ψυχανεμίζεται το ζήτημα αυτό.» (σσ ) ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: [23]

15 «Αν ονομάζουμε ανθρωπισμό μια φιλοσοφία του εσωτερικού ανθρώπου που δεν εντοπίζει καμιά επί της αρχής δυσκολία στις σχέσεις του με τους άλλους, καμιά αδιαφάνεια στη λειτουργία της κοινωνίας, και βάζει την ηθική παραίνεση στη θέση της πολιτικής κουλτούρας, ο Μακιαβέλλι δεν είναι ανθρωπιστής. Αν ονομάζουμε όμως ανθρωπισμό μια φιλοσοφία που αντιμετωπίζει ως πρόβλημα τη σχέση του ανθρώπου με τον άνθρωπο και τη συγκρότηση μεταξύ τους μιας κατάστασης και μιας ιστορίας που να είναι κοινές, τότε πρέπει να πούμε ότι ο Μακιαβέλλι διατύπωσε μερικούς όρους κάθε σοβαρού ανθρωπισμού.» (σ.367) Ρεαλιστική/ τεχνοκρατική ερμηνεία Cassirer, E., Ο Μύθος του Κράτους, [μτφρ. Στ.Ροζάνη-Γ.Λυκιαρδόπουλου], Εκδόσεις ΓΝΩΣΗ, Αθήνα 1991, σσ «Ο Ηγεμόνας δεν είναι ούτε ηθικό ούτε ανήθικο βιβλίο: είναι απλώς ένα βιβλίο τεχνικό. Σε ένα τεχνικό βιβλίο δεν αναζητούμε βέβαια κανόνες ηθικής συμπεριφοράς, κανόνες του καλού και του κακου. Αρκεί να μας λέει τι είναι ωφέλιμο και τι ανώφελο. [...] Ο Machiavelli μελετούσε τις πολιτικές πράξεις με τον ίδιο τρόπο που μελετά ένας χημικός τις χημικές αντιδράσεις. Ο Ηγεμόνας περιέχει πολλά επικίνδυνα και δηλητηριώδη πράγματα, αλλά ο Machiavelli τα παρατηρεί με την ψυχρότητα και την αμεροληψία ενός επιστήμονα. Αυτός περιέχει τις πολιτικές του οδηγίες. Από ποιον θα χρησιμοποιηθούν οι οδηγίες αυτές και αν θα χρησιμοποιηθούν για καλό ή για κακό σκοπό, δεν αποτελεί μέριμνα δική του. [ ] Ο Πλάτων και οι μαθητές του είχαν επιχειρήσει να διατυπώσουν μια θεωρία του έννομου κράτους ο Machiavelli ήταν ο πρώτος ο οποίος εισήγαγε μια θεωρία που αποσιωπούσε ή ελαχιστοποιούσε το ειδικό αυτό χαρακτηριστικό. Η δική του τέχνη της πολιτικής προοριζόταν και ίσχυε εξίσου για το άνομο και για το έννομο κράτος.» (σσ ) Φιλελεύθερη/ πλουραλιστική ερμηνεία (Aron, Berlin) Συντηρητική ερμηνεία (Strauss) Ρεπουμπλικανική ερμηνεία (Pocock, Skinner) [24]

Άρθρο του Σταμάτη Σουρμελή*

Άρθρο του Σταμάτη Σουρμελή* Άρθρο του Σταμάτη Σουρμελή* Το ζήτημα της αποτελεσματικής Διοίκησης - Ηγεσίας, απασχόλησε, απασχολεί και θα απασχολεί όλους εκείνους που επιδιώκουν την αποτελεσματικότητα, την προσωπική βελτίωση, την κοινωνική

Διαβάστε περισσότερα

e-seminars Ηγούμαι 1 Επαγγελματική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων

e-seminars Ηγούμαι 1 Επαγγελματική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Επαγγελματική Βελτίωση Ηγούμαι 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Τι είναι Ηγεσία «Η Ηγεσία, δεν είναι θέση! γιαυτό

Διαβάστε περισσότερα

στις οποίες διαμορφώθηκαν οι ιστορικοί και οι πολιτισμικοί όροι για τη δημοκρατική ισότητα: στη δυτική αντίληψη της ανθρώπινης οντότητας, το παιδί

στις οποίες διαμορφώθηκαν οι ιστορικοί και οι πολιτισμικοί όροι για τη δημοκρατική ισότητα: στη δυτική αντίληψη της ανθρώπινης οντότητας, το παιδί 160 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Τα δικαιώματα του παιδιού και οι συνέπειες της αναγνώρισής τους σε διεθνές επίπεδο αντιπροσωπεύουν μια τεράστια αλλαγή των αντιλήψεων και των νοοτροπιών για το παιδί, γεγονός που συνοδεύτηκε

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1 α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ Ο λόγος που ο Αριστοτέλης μελέτησε την έννοια της αρετής στα Ηθικά Νικομάχεια είναι γιατί αυτή αποτελεί προϋπόθεση όχι μόνο για την ευδαιμονία του ατόμου αλλά και ολόκληρης

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ http://hallofpeople.com/gr/bio/aquinas.php ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ Ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος φιλόσοφος του δευτέρου μισού του Μεσαίωνα ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης, που έζησε από το 1225 ως το 1274. Υπήρξε ο σημαντικότερος

Διαβάστε περισσότερα

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές;

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ; τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ποια είναι η σχέση των πεποιθήσεών μας με την πραγματικότητα, για να είναι αληθείς και

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Συγκρουσιακές Θεωρήσεις Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 5ο (σελ. 128 136) Οι θέσεις του Althusser Οι θέσεις του Gramsci 2 Karl Marx (1818-1883)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Πρότεινα ένα σωρό πράγματα, πολλά απ αυτά ήδη γνωστά:

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Πρότεινα ένα σωρό πράγματα, πολλά απ αυτά ήδη γνωστά: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Από τότε που άρχισα να γράφω για τους άλλους, πάνε τώρα τριάντα και πλέον χρόνια, και ειδικά από τότε που κάποιος αποφάσισε να υποδαυλίσει το θράσος μου δημοσιεύοντας τα γραπτά μου, προσπαθώ να

Διαβάστε περισσότερα

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 0 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ 1 Y Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Μ Α Τ Ω Ν Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι

Διαβάστε περισσότερα

ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Α ΚΕΙΜΕΝΟ 1) Διαβάζοντας το κείμενο, αντιλαμβανόμαστε ότι το φαινόμενο του ρατσισμού, έχει αρκετές συνέπειες και για εκείνον που το υποστηρίζει και

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Α. ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Α. ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ / ΙΣΤΟΡΙΚΟ 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η φιλοσοφία. Έννοια και περιεχόμενο 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η εξέλιξη της φιλοσοφίας και η οντολογία Ι. Εισαγωγή... 25 ΙΙ. Η προσωκρατική φιλοσοφία...

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ. 1.Στόχοι της εργασίας. 2. Λέξεις-κλειδιά ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟ42

ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ. 1.Στόχοι της εργασίας. 2. Λέξεις-κλειδιά ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟ42 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟ42 2 Η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 2012-2013 ΘΕΜΑ: «Να συγκρίνετε τις απόψεις του Βέμπερ με αυτές του Μάρξ σχετικά με την ηθική της

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΕΡΑΙΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ- ΠΡΑΞΕΙΣ ΑΥΤΩΝ 1.2 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΩΝ ΑΡΝΗΤΙΚΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

ΑΚΕΡΑΙΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ- ΠΡΑΞΕΙΣ ΑΥΤΩΝ 1.2 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΩΝ ΑΡΝΗΤΙΚΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ ΑΚΕΡΑΙΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ- ΠΡΑΞΕΙΣ ΑΥΤΩΝ 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ασχολήθηκα 30 χρόνια με τη διδασκαλία των Μαθηματικών του Γυμνασίου, τόσο στην Μέση Εκπαίδευση όσο και σε Φροντιστήρια. Η μέθοδος που χρησιμοποιούσα για τη

Διαβάστε περισσότερα

1)Στην αρχαιότητα δεν υπήρχε διάκριση των κοινωνικών επιστημών από τη φιλοσοφία. Σ Λ

1)Στην αρχαιότητα δεν υπήρχε διάκριση των κοινωνικών επιστημών από τη φιλοσοφία. Σ Λ 1.2.1 1)α)Σε ποιους, ας τους πούμε κλάδους, διαιρούσε ο Αριστοτέλης τη Φιλοσοφία (6 μονάδες); β)ποιο ήταν το περιεχόμενο κάθε κλάδου από αυτούς; β)ποιος από αυτούς ασχολούνταν, έστω και έμμεσα, με την

Διαβάστε περισσότερα

323 Α) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΑ (Γ1, 1-2)/ ΠΛΑΤΩΝΑΣ, ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ (322 Α ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

323 Α) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΑ (Γ1, 1-2)/ ΠΛΑΤΩΝΑΣ, ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ (322 Α ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΑ (Γ1, 1-2)/ ΠΛΑΤΩΝΑΣ, ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ (322 Α 323 Α) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Για όποιον εξετάζει το πολίτευμα, δηλαδή ποια είναι η ουσία του κάθε πολιτεύματος και ποια τα χαρακτηριστικά του, το πρώτο

Διαβάστε περισσότερα

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων Τίτλος βιβλίου: «Μέχρι το άπειρο κι ακόμα παραπέρα» Συγγραφέας: Άννα Κοντολέων Εκδόσεις: Πατάκη ΕΡΓΑΣΙΕΣ: 1. Ένας έφηβος, όπως είσαι εσύ, προσπαθεί

Διαβάστε περισσότερα

Περί της έννοιας της άρνησης στη διαλεκτική*

Περί της έννοιας της άρνησης στη διαλεκτική* 2 Περί της έννοιας της άρνησης στη διαλεκτική* Πιστεύω, σ αυτό είμαστε όλοι σύμφωνοι, ότι ο προσδιορισμός του περιεχομένου της παρούσης ιστορικής περιόδου και, ειδικά, η ανάπτυξη του ύστερου καπιταλισμού

Διαβάστε περισσότερα

Ορισμοί Εννοιών Ελευθερία-Βία-Ολοκληρωτισμός Φαυλοκρατία Δημοκρατία-Ευθύνη

Ορισμοί Εννοιών Ελευθερία-Βία-Ολοκληρωτισμός Φαυλοκρατία Δημοκρατία-Ευθύνη Ελευθερία και Ευθύνη Ορισμοί Εννοιών Ελευθερία-Βία-Ολοκληρωτισμός Φαυλοκρατία Δημοκρατία-Ευθύνη 1η Ομάδα - Φιλόσοφοι Ελευθερία, ορισμός, μορφές Ελευθερία είναι το συναίσθημα που απορρέει από τον άνθρωπο,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη Το παρόν ηλεκτρονικό εγχειρίδιο έχει ως στόχο του να παρακολουθήσει τις πολύπλοκες σχέσεις που συνδέουν τον

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας. Αξιολόγηση Ικανοτήτων

Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας. Αξιολόγηση Ικανοτήτων 3 Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας Αξιολόγηση Ικανοτήτων Αξιολόγηση Ικανοτήτων Γενική Περιγραφή της Ενότητας: Αυτή η ενότητα στοχεύει στην αξιολόγηση των ηγετικών ικανοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

Η συγγραφέας μίλησε για το νέο της μυθιστόρημα με τίτλο "Πώς υφαίνεται ο χρόνος"

Η συγγραφέας μίλησε για το νέο της μυθιστόρημα με τίτλο Πώς υφαίνεται ο χρόνος Σοφία Δημοπούλου: «Το παρελθόν μάς καθορίζει» Η συγγραφέας μίλησε για το νέο της μυθιστόρημα με τίτλο "Πώς υφαίνεται ο χρόνος" Συνέντευξη στη Λεμονιά Βασβάνη Το "Πώς υφαίνεται ο χρόνος" απασχολεί τη Σοφία

Διαβάστε περισσότερα

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός κεφάλαιο 6 ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΧΩΡΩΝ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΕΣΤΦΑΛΙΑΣ (1453-1648) 2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός Ορισμός Πρόκειται για μια γενικότερη πνευματική

Διαβάστε περισσότερα

Καρλ Πολάνυι. Επιμέλεια Παρουσίασης: Άννα Κουμανταράκη

Καρλ Πολάνυι. Επιμέλεια Παρουσίασης: Άννα Κουμανταράκη Καρλ Πολάνυι Επιμέλεια Παρουσίασης: Άννα Κουμανταράκη Καρλ Πολάνυι (1886-1964) Καρλ Πολάνυι Ούγγρος διανοητής νομάδας εβραϊκής καταγωγής με έντονη πνευματική και πολιτική δράση, θεμελιωτής του κλάδου της

Διαβάστε περισσότερα

ζωή για τη δική της ευδαιμονία. Μας κληροδοτεί για το μέλλον προοπτικές χειρότερες από το παρελθόν. Αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά.

ζωή για τη δική της ευδαιμονία. Μας κληροδοτεί για το μέλλον προοπτικές χειρότερες από το παρελθόν. Αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά. Φίλες και Φίλοι, Από το 2007, όταν έθεσα για πρώτη φορά υποψηφιότητα για την ηγεσία της προοδευτικής παράταξης, χάσαμε πολλά. Μία ολόκληρη δεκαετία. Γύρω μας, ο κόσμος αλλάζει. Δυστυχώς,τώρα που ξαναγράφεται

Διαβάστε περισσότερα

H φιλοσοφία γίνεται εύκολα μια νοσταλγική άσκηση. Άλλωστε, η σύγχρονη φιλοσοφία έχει την τάση να προβάλλει αυτή τη νοσταλγία. Σχεδόν πάντα, δηλώνει

H φιλοσοφία γίνεται εύκολα μια νοσταλγική άσκηση. Άλλωστε, η σύγχρονη φιλοσοφία έχει την τάση να προβάλλει αυτή τη νοσταλγία. Σχεδόν πάντα, δηλώνει H φιλοσοφία γίνεται εύκολα μια νοσταλγική άσκηση. Άλλωστε, η σύγχρονη φιλοσοφία έχει την τάση να προβάλλει αυτή τη νοσταλγία. Σχεδόν πάντα, δηλώνει πως κάτι έχει ξεχαστεί ή έχει σβηστεί, πως κάτι λείπει.

Διαβάστε περισσότερα

Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση, χαιρετίζω την συνάντηση αυτή που γίνεται ενόψει της ανάληψης της Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη χώρα μου.

Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση, χαιρετίζω την συνάντηση αυτή που γίνεται ενόψει της ανάληψης της Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη χώρα μου. ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΟΡΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΚΕΔΕ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΣΕ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΙΣ ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ (Βρυξέλλες 4/12/2013) Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση, χαιρετίζω την συνάντηση αυτή που γίνεται ενόψει της ανάληψης της

Διαβάστε περισσότερα

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ποιά ηρωικά χαρακτηριστικά έχει η ηρωίδα κατά τη γνώμη σας; Κατά τη γνώμη μου και μόνο που χαρακτηρίζουμε την Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου ηρωίδα δείχνει ότι

Διαβάστε περισσότερα

Επιτρέπεται να αρθρώνει η Εκκλησία πολιτικό λόγο;

Επιτρέπεται να αρθρώνει η Εκκλησία πολιτικό λόγο; 15 Ιανουαρίου 2019 Επιτρέπεται να αρθρώνει η Εκκλησία πολιτικό λόγο; Θρησκεία / Κοινωνικά θέματα Γεώργιος Παύλος, Καθηγητής Φυσικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο και Δρ Φιλοσοφίας Α.Π.Θ. Βεβαίως η Εκκλησιαστική

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί πως η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

ΖΑΝ ΖΑΚ ΡΟΥΣΣΩ. ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ «ΑΙΜΙΛΙΟΣ ή ΠΕΡΙ ΑΓΩΓΗΣ»

ΖΑΝ ΖΑΚ ΡΟΥΣΣΩ. ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ «ΑΙΜΙΛΙΟΣ ή ΠΕΡΙ ΑΓΩΓΗΣ» ΖΑΝ ΖΑΚ ΡΟΥΣΣΩ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ «ΑΙΜΙΛΙΟΣ ή ΠΕΡΙ ΑΓΩΓΗΣ» Αν είναι αλήθεια ότι ο άνθρωπος γεννιέται καλός και γίνεται μοχθηρός μόνο μέσα από την κακή επιρροή της κοινωνίας στην οποία ζει, η μεταρρύθμιση

Διαβάστε περισσότερα

Θεμελιώδης αντίθεση που διατρέχει ολόκληρο το έργο και αποτελεί έναν από τους βασικούς άξονές του. Απαντάται με ποικίλες μορφές και συνδέεται με

Θεμελιώδης αντίθεση που διατρέχει ολόκληρο το έργο και αποτελεί έναν από τους βασικούς άξονές του. Απαντάται με ποικίλες μορφές και συνδέεται με Θεμελιώδης αντίθεση που διατρέχει ολόκληρο το έργο και αποτελεί έναν από τους βασικούς άξονές του. Απαντάται με ποικίλες μορφές και συνδέεται με προβληματισμούς για την αλήθεια και τη γνώση. Απηχεί τις

Διαβάστε περισσότερα

Νίκος Τσιαμούλος. Ανακοίνωση Υποψηφιότητας. Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

Νίκος Τσιαμούλος. Ανακοίνωση Υποψηφιότητας. Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα Νίκος Τσιαμούλος Ανακοίνωση Υποψηφιότητας Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα Αγαπητοί εκπρόσωποι των ΜΜΕ, Κυρίες και Κύριοι, Πρώτα απ' όλα θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για τη σημερινή σας παρουσία και την

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Ον/μο:.. Α Λυκείου Γεν. Παιδείας 19-01-14 ΚΕΙΜΕΝΟ : Η αξία του διαλόγου Ο διάλογος ως κανόνας ζωής γεννήθηκε στον τόπο αυτόν που ζούμε. Και δεν εξυπονοούμε μονάχα το φιλοσοφικό

Διαβάστε περισσότερα

Παραπλανημένος άνθρωπος

Παραπλανημένος άνθρωπος Παντελής Γαβρίλης Αιγινήτης Παραπλανημένος άνθρωπος...προσπάθεια για επαναυτοπροσδιορισμό Publibook http://www.publibook.gr Αυτό το κείμενο, που δημοσιεύεται από τις εκδόσεις Publibook, προστατεύεται από

Διαβάστε περισσότερα

e-seminars Διοικώ 1 Επαγγελματική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων

e-seminars Διοικώ 1 Επαγγελματική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Επαγγελματική Βελτίωση Διοικώ 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Περιεχόμενα 1. Τι είναι «διοίκηση» 2. Η «διοίκηση»

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Κομμουνισμός και Φιλοσοφία. Η θεωρητική περιπέτεια του Λουί Αλτουσέρ Παναγιώτης Σωτήρης

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Κομμουνισμός και Φιλοσοφία. Η θεωρητική περιπέτεια του Λουί Αλτουσέρ Παναγιώτης Σωτήρης ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΩΤΗΡΗΣ Στους γονείς μου, ως ελάχιστη αναγνώριση Ο Λουί Αλτουσέρ κατέχει μια σημαντική θέση στη σύγχρονη σκέψη. Προσπάθησε να διαμορφώσει στοιχεία μιας πρωτότυπης μαρξιστικής φιλοσοφίας και

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Λογικοθυμική προσέγγιση (Rational-Emotive Therapy) Αναπτύχθηκε από τον Albert Ellis τη δεκαετία του 1950. Πεποίθηση πως οι συναισθηματικές δυσκολίες οφείλονται σε λανθασμένες

Διαβάστε περισσότερα

1.5 ΑΘΕΪΑ (5 ο δίωρο)

1.5 ΑΘΕΪΑ (5 ο δίωρο) 1.5 ΑΘΕΪΑ (5 ο δίωρο) Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα Οι μαθητές/μαθήτριες να: - εξετάζουν το φαινόμενο της αθεΐας ως άρνηση/απόρριψη του Θεού, διακρίνουν την επίδραση της αθεΐας σε διαμόρφωση πεποιθήσε

Διαβάστε περισσότερα

< > Ο ΚΕΝΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ, ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ Η ΕΞΗΓΗΣΗ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΕΝΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΝΕΥΜΑ

< > Ο ΚΕΝΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ, ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ Η ΕΞΗΓΗΣΗ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΕΝΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΝΕΥΜΑ Κ. Γ. ΝΙΚΟΛΟΥΔΑΚΗΣ 1 < > Ο ΚΕΝΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ, ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ Η ΕΞΗΓΗΣΗ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΕΝΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΝΕΥΜΑ Επαναλαμβάνουμε την έκπληξή μας για τα τεράστια συμπλέγματα γαλαξιών, τις πιο μακρινές

Διαβάστε περισσότερα

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ STEVE WELLS GLOBAL FUTURIST, COO, FAST FUTURE, UK

THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ STEVE WELLS GLOBAL FUTURIST, COO, FAST FUTURE, UK THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ STEVE WELLS GLOBAL FUTURIST, COO, FAST FUTURE, UK SECOND YOUTH SUMMIT THE FUTURE WORKPLACE: THE NEW JOBS THE NEW SKILLS The youth takes over ΠΕΜΠΤΗ 28 ΜΑΡΤΙΟΥ 2019 1 THE ECONOMIST

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση και Διαχείριση των Προβλημάτων στην Σύγχρονη Καθημερινή Πραγματικότητα

Αντιμετώπιση και Διαχείριση των Προβλημάτων στην Σύγχρονη Καθημερινή Πραγματικότητα 24 Απριλίου 2018 Αντιμετώπιση και Διαχείριση των Προβλημάτων στην Σύγχρονη Καθημερινή Πραγματικότητα Θρησκεία / Κοινωνικά θέματα Μίνα Μπουλέκου, Συγγραφέας-Ποιήτρια Η διαχείριση των καθημερινών προβλημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Μύθοι. Τοπικοί μύθοι Η ανάγκη των ανθρώπων οδήγησε στη δημιουργία μύθων

Μύθοι. Τοπικοί μύθοι Η ανάγκη των ανθρώπων οδήγησε στη δημιουργία μύθων Μύθοι Τοπικοί μύθοι Η ανάγκη των ανθρώπων οδήγησε στη δημιουργία μύθων Ορισμός : Προσπαθώντας να δώσουμε έναν ορισμό στο µζύθο µπορθούμε να πούμε ότι είναι µια φανταστική, πλαστή διήγηση µε στοιχεία συχνά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82 ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82 1.Α. Ο ρόλος και η λειτουργία του Προλόγου ως δομικό στοιχείο της τραγωδίας: Ο πρόλογος μιας τραγωδίας αποτελεί τα πρώτο από τα απαγγελλόμενα μέρη και εκτελείται από τους

Διαβάστε περισσότερα

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Προσωπική Βελτίωση Αναπτύσσομαι 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Περιεχόμενα 1. Γιατί είναι απαραίτητη η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1

Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1 Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1 (ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ - ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ) Μια σύνοψη: Κατανοώντας ορισμένες λέξεις και έννοιες προκύπτει μια ανυπολόγιστη αξία διαμορφώνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΧΡ. ΜΠΟΥΡΑΣ Σκοπός του Μαθήματος Σκοπός του μαθήματος είναι η εισαγωγή στη

Διαβάστε περισσότερα

Τηλ./Fax: 210.62.19.712, Τηλ: 210.6218.894 www.apolito.gr e-mail:info@apolito.gr Λεωφόρος Μαραθώνος &Χρυσοστόµου Σµύρνης 3,

Τηλ./Fax: 210.62.19.712, Τηλ: 210.6218.894 www.apolito.gr e-mail:info@apolito.gr Λεωφόρος Μαραθώνος &Χρυσοστόµου Σµύρνης 3, «...Πλαστήκαµε για να µην είµαστε µονάχοι. Για τούτο η καρδιά µας ασταµάτητα διψά για τους άλλους. Χωρίς το διάλογο των υπάρξεων µας η ζωή φαίνεται αδειανή, ερηµωµένη, αδικαιολόγητη. Ζούµε και πλησιάζουµε

Διαβάστε περισσότερα

Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας

Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας είναι η συνέχεια στόχων και στρατηγικών επιλογών στη βάση των πολιτικών αντιλήψεων

Διαβάστε περισσότερα

«ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» ΟΡΙΣΜΟΣ

«ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» ΟΡΙΣΜΟΣ «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» ΟΡΙΣΜΟΣ Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα στο οποίο η εξουσία πηγάζει από το λαό, ασκείται από τον λαό και υπηρετεί τα συμφέροντά του. Βασικό χαρακτηριστικό της είναι η λήψη αποφάσεων με ψηφοφορία

Διαβάστε περισσότερα

Επίπεδο Γ2. Χρήση γλώσσας (20 μονάδες) Διάρκεια: 30 λεπτά. Ερώτημα 1 (5 μονάδες)

Επίπεδο Γ2. Χρήση γλώσσας (20 μονάδες) Διάρκεια: 30 λεπτά. Ερώτημα 1 (5 μονάδες) Γ2 (20 μονάδες) Διάρκεια: 30 λεπτά Ερώτημα 1 (5 μονάδες) Ο φίλος σας έγραψε μία μελέτη σχετικά με τρόπους βελτίωσης της αναγνωστικής ικανότητας των μαθητών. Επειδή, όμως, είναι ξένος, κάνει ακόμη λάθη,

Διαβάστε περισσότερα

21 Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ Δρ. Νάσια Δακοπούλου

21 Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ Δρ. Νάσια Δακοπούλου 21 Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ Δρ. Νάσια Δακοπούλου Υποστήριξη στην αποτελεσματική διαχείριση του αναλυτικού προγράμματος μέσα από την υλοποίηση ενεργητικών διδακτικών τεχνικών. Γνωριμία

Διαβάστε περισσότερα

Περί της Ταξινόμησης των Ειδών

Περί της Ταξινόμησης των Ειδών Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Φυσικής 541 24 Θεσσαλονίκη Καθηγητής Γεώργιος Θεοδώρου Tel.: +30 2310998051, Ιστοσελίδα: http://users.auth.gr/theodoru Περί της Ταξινόμησης

Διαβάστε περισσότερα

Μάνος Κοντολέων : «Ζω γράφοντας και γράφω ζώντας» Πέμπτη, 23 Μάρτιος :11

Μάνος Κοντολέων : «Ζω γράφοντας και γράφω ζώντας» Πέμπτη, 23 Μάρτιος :11 Μάνος Κοντολέων : «Ζω γράφοντας και γράφω ζώντας» Πέμπτη, 23 Μάρτιος 2017-11:11 Από τη Μαίρη Γκαζιάνη Ο ΜΑΝΟΣ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει γράψει περίπου

Διαβάστε περισσότερα

Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Σάββατο, 12 Απριλίου 2014

Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Σάββατο, 12 Απριλίου 2014 Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Σάββατο, 12 Απριλίου 2014 ΙΘ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΣΚΕΠΤΙΚΩΝ ΕΚΦΡΑΣΕΩΝ Επειδή εξάλλου όταν χρησιμοποιούμε τον καθένα από αυτούς τους τρόπους, καθώς και από τους τρόπους

Διαβάστε περισσότερα

Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας. Σκοποί

Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας. Σκοποί Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας Σκοποί Θεματικές ενότητες Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Ιστορική εξέλιξη των σκοπών της αγωγής Σύγχρονος προβληματισμός http://users.uoa.gr/~dhatziha/ Διαφάνεια:

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαίοι μαθηματικοί απέδειξαν έπειτα από 40 χρόνια τη θεωρία περί της ύπαρξης του Θεού του Γκέντελ με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή

Ευρωπαίοι μαθηματικοί απέδειξαν έπειτα από 40 χρόνια τη θεωρία περί της ύπαρξης του Θεού του Γκέντελ με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή Ευρωπαίοι μαθηματικοί απέδειξαν έπειτα από 40 χρόνια τη θεωρία περί της ύπαρξης του Θεού του Γκέντελ με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή Καθηγητή Χάρη Βάρβογλη 1 / 6 Υπάρχει Θεός; Το ερώτημα αυτό απασχολεί

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί ότι η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στο ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης»

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΚΑΝΙΑΤΣΑΣ' Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» Α. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Το θέμα του συνεδρίου, Ήέες πόλεις πάνω σε παλιές", είναι θέμα με πολλές

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ Για τον Αριστοτέλη, όλες οι ενέργειες των ανθρώπων γίνονται για κάποιο τέλος, δηλαδή για κάποιο σκοπό που είναι ο ανώτερος όλων των αγαθών, την ευδαιμονία. Σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάσταση των Ελλήνων χρειάζεται να ανατάξουμε την ατομική μας διάνοια διαβάζοντας τα κατάλληλα βιβλία

Η ανάσταση των Ελλήνων χρειάζεται να ανατάξουμε την ατομική μας διάνοια διαβάζοντας τα κατάλληλα βιβλία Η ανάσταση των Ελλήνων χρειάζεται να ανατάξουμε την ατομική μας διάνοια διαβάζοντας τα κατάλληλα βιβλία Χρειάζεται μια προσωπική πορεία για να ανατάξουμε την ατομική μας διάνοια και αυτή η πορεία δεν είναι

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι

Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Γιώργος Οικονομάκης geconom@central.ntua.gr Μάνια Μαρκάκη maniam@central.ntua.gr Συνεργασία: Φίλιππος Μπούρας Κομβικό-συστατικό στοιχείο

Διαβάστε περισσότερα

Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 1

Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 1 1 a) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ 4 ΜΑΘΑΙΝΩ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΩ ΤΟ ΦΟΒΟ ΤΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ - ΤΟΜΕΑΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ 1 ΦΟΒΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Εάν ο φόβος για τις εξετάσεις

Διαβάστε περισσότερα

Συνέντευξη του Νικόλα Σμυρνάκη στην Εφημερίδα Ρεπόρτερ και στην Άντρη Κούννου

Συνέντευξη του Νικόλα Σμυρνάκη στην Εφημερίδα Ρεπόρτερ και στην Άντρη Κούννου Ημερομηνία 28/3/2106 Μέσο Συντάκτης Link http://www.islandofman.me/ Άντρυ Κούννου http://www.islandofman.me/interviews/i-epitychia-kryvotan-sto-komodino-mou/ Συνέντευξη του Νικόλα Σμυρνάκη στην Εφημερίδα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΤΟΣΚΑΝΗΣ της Belinda Alexandra - Book review

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΤΟΣΚΑΝΗΣ της Belinda Alexandra - Book review Ημερομηνία 20/7/2015 Μέσο Συντάκτης Link http://www.culture21century.gr/ Γιώτα Παπαδημακοπούλου http://www.culture21century.gr/2015/07/belinda-alexandra-book-review.html ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΗΣ ΤΟΣΚΑΝΗΣ της Belinda

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (μάθημα επιλογής) Α τάξη Γενικού Λυκείου Α) Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) Στο πλαίσιο της διδασκαλίας του μαθήματος επιλογής «Ελληνικός και Ευρωπαϊκός πολιτισμός»,

Διαβάστε περισσότερα

50 τρόποι για να προετοιμαστεί η επανάσταση. Stephanie McMillan

50 τρόποι για να προετοιμαστεί η επανάσταση. Stephanie McMillan 50 τρόποι για να προετοιμαστεί η επανάσταση Stephanie McMillan Stephanie McMillan 50 τρόποι για να προετοιμαστεί η επανάσταση 2011 1 Οι άνθρωποι στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι σήμερα ανέτοιμοι να αδράξουν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΕ. Θέμα: Απόδειξη του ότι η αρετή μπορεί να διδαχτεί είναι η ίδια η αγωγή των νέων στην Αθήνα.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΕ. Θέμα: Απόδειξη του ότι η αρετή μπορεί να διδαχτεί είναι η ίδια η αγωγή των νέων στην Αθήνα. ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΕ Θέμα: Απόδειξη του ότι η αρετή μπορεί να διδαχτεί είναι η ίδια η αγωγή των νέων στην Αθήνα. Οι φορείς της αγωγής στην Αθήνα Βαθμίδες αγωγής Παιδευτικά μέσα A).. α).......

Διαβάστε περισσότερα

Συγκριτική θεώρηση του «Ηγεμόνα»

Συγκριτική θεώρηση του «Ηγεμόνα» 9 Μαρτίου 2018 Συγκριτική θεώρηση του «Ηγεμόνα» Θρησκεία / Ηθική Αγάπη Παπαδοπούλου, MTh Είναι γεγονός ότι τόσο ο Πατριάρχης Φώτιος όσο και ο Νικολό Μακιαβέλι έχουν ένα κοινό ενδιαφέρον: να νουθετήσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΑΑΝΤΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ: «Ο ΚΗΠΟΣ ΜΕ ΤΑ ΡΟΔΑ» ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΑΔΑΜ

ΣΑΑΝΤΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ: «Ο ΚΗΠΟΣ ΜΕ ΤΑ ΡΟΔΑ» ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΑΔΑΜ ΣΑΑΝΤΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ: «Ο ΚΗΠΟΣ ΜΕ ΤΑ ΡΟΔΑ» ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΑΔΑΜ Τα παιδιά του Αδάμ είναι τα άκρα ενός σώματος, Μοιράζονται όλα την ίδια ρίζα. Όταν ένα άκρο περνάει τις μέρες του

Διαβάστε περισσότερα

Ένα γόνιμο μέλλον. στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα

Ένα γόνιμο μέλλον. στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα 1 Ένα γόνιμο μέλλον Ένα γόνιμο μέλλον χρειάζεται μια καλή συνείδηση στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα Χρειαζόμαστε οι Έλληνες να συνδεθούμε πάλι

Διαβάστε περισσότερα

Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ»

Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Σύλλογος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ» Σάββατο, 4 Οκτωβρίου 2014 Τμήμα Α Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΣΗΜΕΡΑ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ 7 ΑΙΩΝΕΣ ΣΤΟΧΑΣΜΟΥ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΕΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ. Εισάγονται με τους συνδέσμους: ότι, πως, που

ΕΙΔΙΚΕΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ. Εισάγονται με τους συνδέσμους: ότι, πως, που ΕΙΔΙΚΕΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Εισάγονται με τους συνδέσμους: ότι, πως, που Χρησιμοποιούνται ως 1. αντικείμενο σε ρήματα: λεκτικά: λέω, υπόσχομαι, ισχυρίζομαι, διδάσκω, ομολογώ,

Διαβάστε περισσότερα

Οι πραγματικοί στόχοι της πολιτικής. Γεράσιμος Βώκος. Οι πραγματικοί στόχοι της πολιτικής

Οι πραγματικοί στόχοι της πολιτικής. Γεράσιμος Βώκος. Οι πραγματικοί στόχοι της πολιτικής Γεράσιμος Βώκος Οι πραγματικοί στόχοι της πολιτικής Μπορεί κανείς να τελειώσει στα γρήγορα με τον Σοπενχάουερ, αν τον κατατάξει στην κατηγορία των απαισιόδοξων ανθρώπων και τον θεωρήσει πρωτεργάτη της

Διαβάστε περισσότερα

ΜΜΕ & Ρατσισμός. Δοκιμασία Αξιολόγησης Β Λυκείου

ΜΜΕ & Ρατσισμός. Δοκιμασία Αξιολόγησης Β Λυκείου ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 29 Νοεμβρίου 2018 ΜΜΕ & Ρατσισμός Δοκιμασία Αξιολόγησης Β Λυκείου Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ο Σωφρόνης Χατζησαββίδης (1950-2014) ήταν γλωσσολόγος, καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β. Ερώτηση 1 α

ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β. Ερώτηση 1 α ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β Ερώτηση 1 α Το βιβλίο με τίτλο «Χάρτινη Αγκαλιά», της Ιφιγένειας Μαστρογιάννη, περιγράφει την ιστορία ενός κοριτσιού, της Θάλειας, η οποία αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας. Φεύγει

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΓΝΩΣΗ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ; Το ερώτημα για το τι είναι η γνώση (τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος γνωρίζει κάτι ή ποια

ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΓΝΩΣΗ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ; Το ερώτημα για το τι είναι η γνώση (τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος γνωρίζει κάτι ή ποια 18 ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΓΝΩΣΗ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ; Το ερώτημα για το τι είναι η γνώση (τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος γνωρίζει κάτι ή ποια χαρακτηριστικά αποδίδουμε σε ένα πρόσωπο το οποίο λέμε

Διαβάστε περισσότερα

Ι. Πανάρετος.: Καλησπέρα κυρία Γουδέλη, καλησπέρα κύριε Ρουμπάνη.

Ι. Πανάρετος.: Καλησπέρα κυρία Γουδέλη, καλησπέρα κύριε Ρουμπάνη. (Συνέντευξη του Ι. Πανάρετου στην Νίνα Γουδέλη και τον Γρηγόρη Ρουμπάνη για τα θέματα της Παιδείας (Μήπως ζούμε σ άλλη χώρα;, ραδιοφωνικός σταθμός Αθήνα, 9.84) Ν. Γουδέλη: Καλησπέρα κύριε Πανάρετε. Γ.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ (αποσπάσματα από το βιβλίο του Έριχ Φρομ «η τέχνη της αγάπης», Εκδόσεις Μπουκουμάνη).

ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ (αποσπάσματα από το βιβλίο του Έριχ Φρομ «η τέχνη της αγάπης», Εκδόσεις Μπουκουμάνη). ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ (αποσπάσματα από το βιβλίο του Έριχ Φρομ «η τέχνη της αγάπης», Εκδόσεις Μπουκουμάνη). 1. Σ ένα πολιτισμό όπου επικρατεί το εμπορικό πνεύμα και η

Διαβάστε περισσότερα

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 3: Δισσοί Λόγοι. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 3: Δισσοί Λόγοι. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Ενότητα 3: Δισσοί Λόγοι Παρούσης Μιχαήλ Τμήμα Φιλοσοφίας 1 Σκοποί της ενότητας 1. Δισσοί λόγοι: τί σημαίνει έχω δίκιο ή άδικο 2. Δίκαιο και εξουσία 1.Τί σημαίνει έχω δίκιο ή άδικο

Διαβάστε περισσότερα

Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας

Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας Θεματικές ενότητες Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Ιστορική εξέλιξη των σκοπών της αγωγής Σύγχρονος προβληματισμός Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Η παιδαγωγική διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 9. Έλεγχοι υποθέσεων

Κεφάλαιο 9. Έλεγχοι υποθέσεων Κεφάλαιο 9 Έλεγχοι υποθέσεων 9.1 Εισαγωγή Όταν παίρνουμε ένα ή περισσότερα τυχαία δείγμα από κανονικούς πληθυσμούς έχουμε τη δυνατότητα να υπολογίζουμε στατιστικά, όπως μέσους όρους, δειγματικές διασπορές

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος: Power/ Knowledge: Selected interviews and other writings

Τίτλος: Power/ Knowledge: Selected interviews and other writings ACADEMIA ISSN, 2241-1402 http://hepnet.upatras.gr Volume 3, Number 1, 2013 BOOK REVIEW Τίτλος: Power/ Knowledge: Selected interviews and other writings 1972-1977 Συγγραφέας: M.Foucault Σελίδες: 288 Επιστημονική

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ ΚΑΝΟΝΑΣ

ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ ΚΑΝΟΝΑΣ ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ ΚΑΝΟΝΑΣ Η Φιλοσοφία γεννήθηκε από την ανάγκη του ανθρώπου να γνωρίσει τον κόσμο που ζει, να καταλάβει τη φύση και τη δύναμη αυτών που τον τριγυρίζουν και να αποκτήσει μια κοσμοθεωρία

Διαβάστε περισσότερα

I N T E R V I E W S 1 3 / 1 2 / Ο Γιούνας Γιούνασον θέλει να πηδήξεις από το παράθυρο και να εξαφανιστείς

I N T E R V I E W S 1 3 / 1 2 / Ο Γιούνας Γιούνασον θέλει να πηδήξεις από το παράθυρο και να εξαφανιστείς I N T E R V I E W S 1 3 / 1 2 / 2 0 1 6 Ο Γιούνας Γιούνασον θέλει να πηδήξεις από το παράθυρο και να εξαφανιστείς ΚΩΣΤΑΣ ΧΡΗΣΤΟΥ Μιλήσαμε με τον συγγραφέα του best seller των 10 εκατομμυρίων αντιτύπων

Διαβάστε περισσότερα

Η Απουσία του Χρόνου Σελίδα.1

Η Απουσία του Χρόνου Σελίδα.1 Η Απουσία του Χρόνου Σελίδα.1 (Επιφυλλίδα Οπισθόφυλλο) Ο Εαυτός και η Απουσία του Χρόνου Δεν είναι καθόλου συνηθισμένο να γίνονται συζητήσεις και αναφορές για την Απουσία του Χρόνου ακόμη και όταν υπάρχουν,

Διαβάστε περισσότερα

Naoki HigasHida. Γιατί χοροπηδώ. Ένα αγόρι σπάει τη σιωπή του αυτισμού. david MiTCHELL. Εισαγωγή:

Naoki HigasHida. Γιατί χοροπηδώ. Ένα αγόρι σπάει τη σιωπή του αυτισμού. david MiTCHELL. Εισαγωγή: Naoki HigasHida Γιατί χοροπηδώ Ένα αγόρι σπάει τη σιωπή του αυτισμού Εισαγωγή: david MiTCHELL 41 Ε13 Προτιμάς να είσαι μόνος σου; «Α, μην ανησυχείτε γι αυτόν προτιμά να είναι μόνος του». Πόσες φορές το

Διαβάστε περισσότερα

e- EΚΦΡΑΣΗ- ΕΚΘΕΣΗ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ για ΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ εξετάσεις Γ λυκείου ΕΠΑ.Λ.

e- EΚΦΡΑΣΗ- ΕΚΘΕΣΗ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ για ΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ εξετάσεις Γ λυκείου ΕΠΑ.Λ. ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ για ΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ εξετάσεις Γ λυκείου ΕΠΑ.Λ. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ποτέ, πια, πόλεμος! Μετά τις οδυνηρές εμπειρίες του τελευταίου Παγκοσμίου Πολέμου, θα περίμενε κανείς

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΠΡΙΑΜΗ ΒΑΓΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...

Διαβάστε περισσότερα

6. '' Καταλαβαίνεις οτι κάτι έχει αξία, όταν το έχεις στερηθεί και το αναζητάς. ''

6. '' Καταλαβαίνεις οτι κάτι έχει αξία, όταν το έχεις στερηθεί και το αναζητάς. '' 1. '' Τίποτα δεν είναι δεδομένο. '' 2. '' Η μουσική είναι η τροφή της ψυχής. '' 3. '' Να κάνεις οτι έχει νόημα για σένα, χωρίς όμως να παραβιάζεις την ελευθερία του άλλου. '' 4. '' Την πραγματική μόρφωση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Τ.Ε.Ε. Κατά την απονομή των βραβείων Νόμπελ Λογοτεχνίας στον ποιητή το Γιάννης Μακρυγιάννης

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Τ.Ε.Ε. Κατά την απονομή των βραβείων Νόμπελ Λογοτεχνίας στον ποιητή το Γιάννης Μακρυγιάννης ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Τ.Ε.Ε. ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ Β ΚΥΚΛΟΥ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΩΝ ΠΕΜΠΤΗ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2003 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ:

Διαβάστε περισσότερα

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus ISSP 1998 Religion II - Questionnaire - Cyprus Για σας. Είμαστε από το Κέντρο Ερευνών του Cyprus College. Kάνουμε μια διεθνή έρευνα για κοινωνικές και ηθικές αντιλήψεις. Η έρευνα αυτή γίνεται ταυτόχρονα

Διαβάστε περισσότερα

Απελευθερώστε τη δυναμική της επιχείρησής σας

Απελευθερώστε τη δυναμική της επιχείρησής σας Απελευθερώστε τη δυναμική της επιχείρησής σας Εφαρμοσμένες ΛΥΣΕΙΣ για Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις Συμβουλευτικές Υπηρεσίες Εκπαιδευτικά Σεμινάρια Ανάπτυξη Πωλήσεων Ανδρόμαχος Δημητροκάλλης, MBA Management

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (Οι απαντήσεις θεωρούνται ενδεικτικές) A1.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (Οι απαντήσεις θεωρούνται ενδεικτικές) A1. ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ HMEΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑΔΑ A ) ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΤΡΙΤΗ 21 ΜΑΪΟΥ 2013 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΗΜΕΡΗΣΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργος Πολίτης: «Τα καταφέραμε σε πιο δύσκολες εποχές, θα τα καταφέρουμε και τώρα»

Γιώργος Πολίτης: «Τα καταφέραμε σε πιο δύσκολες εποχές, θα τα καταφέρουμε και τώρα» Ο συγγραφέας στο νέο του βιβλίο παρουσιάζει μια ορθολογική θέαση της κρίσης Γιώργος Πολίτης: «Τα καταφέραμε σε πιο δύσκολες εποχές, θα τα καταφέρουμε και τώρα» 23 Jan 201611.00 ΜΕΓΕΝΘΥΝΣΗ Συνέντευξη στη

Διαβάστε περισσότερα

Βασικοί κανόνες σύνθεσης στη φωτογραφία

Βασικοί κανόνες σύνθεσης στη φωτογραφία Βασικοί κανόνες σύνθεσης στη φωτογραφία Πάτρα, Δεκέμβρης 2012 Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στην τέχνη και την πληροφόρηση; Πώς μπορεί η φωτογραφία να είναι τέχνη, εάν είναι στενά συνδεδεμένη με την αυτόματη

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργος Δ. Λεμπέσης: «Σαν να μεταφέρω νιτρογλυκερίνη σε βαγονέτο του 19ου αιώνα» Τα βιβλία του δεν διαβάζονται από επιβολή αλλά από αγάπη

Γιώργος Δ. Λεμπέσης: «Σαν να μεταφέρω νιτρογλυκερίνη σε βαγονέτο του 19ου αιώνα» Τα βιβλία του δεν διαβάζονται από επιβολή αλλά από αγάπη Γιώργος Δ. Λεμπέσης: «Σαν να μεταφέρω νιτρογλυκερίνη σε βαγονέτο του 19ου αιώνα» Τα βιβλία του δεν διαβάζονται από επιβολή αλλά από αγάπη ΝΑΤΑΣΑ ΚΑΡΥΣΤΙΝΟΥ 21.06.2017-12:28 Η «Ψαρόσουπα», «Το χρυσό μολύβι»,

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΗΘΙΚΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΣΚΡΕΚΑ ΝΑΤΑΛΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα