Ζ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΣΟΤ ΤΣΖΜΑΣΟ ΓΗΚΑΗΟΥΡΖΖ (FRANCHISING) ΣΖΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΖ ΓΡΖΓΟΡΖ ΜΗΚΡΟΓΔΤΜΑΣΑ COFFEERIGHT

Transcript

1 ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΑΝ. ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΔΠΙΥΔΙΡΗΔΩΝ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ Ζ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΣΟΤ ΤΣΖΜΑΣΟ ΓΗΚΑΗΟΥΡΖΖ (FRANCHISING) ΣΖΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΖ ΓΡΖΓΟΡΖ ΜΗΚΡΟΓΔΤΜΑΣΑ COFFEERIGHT ΒΧΛΟ ΧΣΖΡΗΟ ΥΡΖΣΟΤ ΧΣΖΡΗΟ ΔΠΟΠΣΖ ΚΑΘΖΓΖΣΖ ΓΔΚΔΜΒΡΗΟ 2013 Γξ. ΥΡΗΣΟΓΟΤΛΟΤ ΓΖΜΖΣΡΗΟ Δθπνλήζεηζα Πηπρηαθή Δξγαζία απαξαίηεηε γηα ηε ιήςε Πηπρίνπ 1

2 ΔΤΥΑΡΙΣΙΔ Δπραξηζηνχκε ηνλ Γηδάθηνξα Υξηζηνδνχινπ Γεκήηξην γηα ηελ πνιχηηκε θαζνδήγεζε ηνπ θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο εθπφλεζεο ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο. Δπραξηζηνχκε ηελ θπξία Ζγνπκελάθε Βηθηψξηα Γηεπζχληξηα Marketing θαη Δπηθνηλσλίαο ππεχζπλε ηνπ ηκήκαηνο franchise ηεο εηαηξείαο «Γξεγφξεο Μηθξνγεχκαηα» ε νπνία κε κεγάιε πξνζπκία καο έδσζε ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ρξεηαδφκαζηαλ. Σέινο, ζέινπκε λα εθθξάζνπκε έλα επραξηζηψ ζηελ νηθνγέλεηα καο, γηα ηελ ζηήξημε θαη ηελ εκπηζηνζχλε πνπ καο έδεημαλ φια απηά ηα ρξφληα ησλ ζπνπδψλ καο. 2

3 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ Κεθάιαην 1.5 Δηζαγσγή Πξνζδηνξηζκφο ζέκαηνο θνπφο θαη επηκέξνπο ζηφρνη ηεο εξγαζίαο πλνπηηθή παξνπζίαζε θεθαιαίσλ...6 Κεθάιαην 2..6 Franchise Οξηζκφο ηνπ Franchising Ηζηνξηθή αλαδξνκή ζην Franchise Ζ δηθαηνρξεζία (Franchising) δηεζλψο Σν Franchise ζηελ Διιάδα Πξνβιήκαηα θαη δπζθνιίεο ηνπ ζεζκνχ ζηελ ειιεληθή αγνξά Οξνινγία Franchise Οινθιεξσκέλν επηρεηξεκαηηθφ ζχζηεκα δηθαηνρξεζίαο Μνξθέο πκθσληψλ Franchising Γηεζλήο δηάζηαζε ηνπ Franchising Σα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηνπ Franchising Κψδηθαο Γενληνινγίαο γηα ην Franchising Franchising θαη Ληαληθφ Δκπφξην...28 Κεθάιαην ρέζεηο κεηαμχ δηθαηνπάξνρσλ-δηθαηνδφρσλ-ππνρξεψζεηο Οη ζρέζεηο κεηαμχ δηθαηνπάξνρνπ θαη δηθαηνδφρνπ Τπνρξεψζεηο δηθαηνπάξνρσλ θαη δηθαηνδφρσλ Ζ δηεζλήο πξννπηηθή ηεο ειιεληθήο δηθαηνρξεζίαο Οηθνλνκηθή Γηάζηαζε θαη ζεκαζία ηνπ franchising Οηθνλνκηθή ζεκαζία ηνπ Franchising γηα ηνλ θαηαλαισηή Υξεκαηνδφηεζε ησλ δηθηχσλ Franchising 38 Κεθάιαην Σν Franchising απφ Ννκηθή Άπνςε Οξηζκφο ηεο ζχκβαζεο Franchising Οξηνζέηεζε ηνπ Franchising Καλνληζηηθφ πιαίζην.65 3

4 4.4 Franchising θαη θνηλνηηθφ Γίθαην Αληαγσληζκνχ 74 Κεθάιαην Case study...88 Παξαξηήκαηα..109 Βηβιηνγξαθία

5 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 Διζαγυγή 1.1 Πποζδιοπιζμψρ θέμαηορ ηελ παξνχζα εξγαζία ζα αζρνιεζνχκε κε ηελ παξνπζίαζε θαη αλάιπζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ, δηαδηθαζηψλ, φξσλ θαη πξαθηηθψλ ηνπ franchise ζηε ρψξα καο, θαζψο ζα γίλεη θαη κειέηε ελφο απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο νκίινπο καδηθήο εζηίαζεο πνπ αλαπηχζζεηαη κε ηε κέζνδν franchise. Σν Franchising είλαη κηα κέζνδνο marketing θαη ζπγρξφλσο κηα επηρεηξεκαηηθή ζηξαηεγηθή, ε νπνία δίδεη ηε δπλαηφηεηα ηεο δεκηνπξγίαο θαη ηεο αλάπηπμεο ελφο εκπνξηθνχ δηθηχνπ ζηνπο ηνκείο ηεο δηαλνκήο πξντφλησλ θαη ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ. ηεξίδεηαη ζηε δηαξθή ζπλεξγαζία κεηαμχ δχν αλεμάξηεησλ λνκηθά θαη νηθνλνκηθά επηρεηξήζεσλ ηνπ Γφηε θαη ηνπ Λήπηε θαη πξνυπνζέηεη ηφζν ηελ παξνρή αδείαο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο δηθαησκάησλ βηνκεραληθήο θαη πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο αιιά θαη ηερλνγλσζίαο απφ ην Γφηε ζην Λήπηε έλαληη άκεζνπ ή έκκεζνπ νηθνλνκηθνχ αληαιιάγκαηνο, φζν θαη ηελ έληαμε θαη ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο ηνπ Λήπηε θάησ απφ ην ζχζηεκα franchise πνπ έρεη δεκηνπξγήζεη ν Γφηεο κε αληηθεηκεληθφ ζθνπφ ηε δεκηνπξγία θεξδψλ θαη γηα ηα δχν κέξε. (Κσζηάθε, 2002). ηε ζπγθεθξηκέλε εξγαζία ζα γίλεη κειέηε ελφο απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο νκίινπο καδηθήο εζηίαζεο ζηελ Διιάδα πνπ ρξεζηκνπνηεί ηε κέζνδν ηνπ Franchise θαη απηφο είλαη ν «Γξεγφξεο Μηθξνγεχκαηα Coffeeright». Ο φκηινο εηδηθεχεηαη ζην θιάδν ηνπ snack sandwich θαη έρεη δξαζηεξηνπνηεζεί ζηε ρψξα καο κε ηε κνξθή νξγαλσκέλσλ αιπζίδσλ απφ ην κοπψρ και επιμέποςρ ζηψσοι ηηρ επγαζίαρ θνπφο απηήο ηεο εξγαζίαο είλαη λα παξνπζηάζεη ηελ αλάπηπμε ηνπ franchise ζηελ Διιάδα, ην πψο μεθίλεζε, απφ πνχ πξνήιζε, λα βξεζνχλ ηα δπλαηά ηνπ ζεκεία αιιά θαη ηα ζεκεία πνπ ην θάλνπλ επάισην ζηελ αγνξά. Να εληνπηζηεί αλ ππάξρνπλ πξννπηηθέο κεγαιχηεξεο αλάπηπμεο ζηελ ρψξα καο θαη αλ απηφ είλαη έλα κνληέιν πνπ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη ζχκθσλα κε ηελ θνπιηνχξα, ηα ήζε θαη ηα έζηκα ησλ 5

6 Διιήλσλ. Όια απηά κέζα απφ ηελ έξεπλα θαη ηε κειέηε ελφο ειιεληθνχ νκίινπ πνπ έρεη θαηαθέξεη εδψ θαη πνιιά ρξφληα λα θαηαμησζεί ζηε αγνξά αιιά θαη ζηελ θαζεκεξηλφηεηα πνιιψλ Διιήλσλ. 1.3 ςνοπηική παποςζίαζη κεθαλαίυν. ην πξψην θεθάιαην πεξηιακβάλνληαη ηα εηζαγσγηθά θείκελα ηεο εξγαζίαο πνπ πεξηγξάθνπλ ην ζέκα κε ην νπνίν ζα αζρνιεζεί θαη ηα απνηειέζκαηα πνπ επηδηψθεη λα έρεη απφ ηελ έξεπλα ηεο. ην δεχηεξν θεθάιαην μεθηλάεη κε ηελ ηζηνξηθή αλαδξνκή ζην Franchise. Σα ραξαθηεξηζηηθά απηνχ, ηνπο φξνπο ηνπ, ηηο ζπλήζεηο πξαθηηθέο. Σν πψο ήξζε ε δηθαηφρξεζε ζηελ Διιάδα θαη ηηο δπζθνιίεο ζηελ ειιεληθή αγνξά. Σέινο ηα πιενλεθηήκαηα, κεηνλεθηήκαηα αιιά θαη ηνπο θηλδχλνπο πνπ κπνξεί λα έρεη ε κέζνδνο ηεο δηθαηφρξεζεο. ην ηξίην θεθάιαην παξνπζηάδνληαη νη ζρέζεηο κεηαμχ δηθαηνπάξνρσλ θαη δηθαηνδφρσλ. ην ηέηαξην θεθάιαην παξνπζηάδεηαη ην Franchising απφ Ννκηθή Άπνςε. Σέινο ζην πέκπην θεθάιαην ε εξεπλά επηθεληξψλεηαη ζην Franchise ηεο εηαηξίαο «Γξεγφξεο Μηθξνγεχκαηα Coffeeright». Σν πψο ιεηηνπξγεί, ηνλ ηξφπν επηινγήο ησλ ζπλεξγαηψλ, ηελ εθπαίδεπζε ηνπο, ηελ ππνθίλεζε θαη ηελ ακνηβή ηνπο, ηελ επηηήξεζε θαζψο θαη ηελ αμηνιφγεζε ηνπο. ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 Franchise 2.1 Οπιζμψρ ηος Franchising Ζ Γηθαηνθξίηε ή Franchising φπσο είλαη επξέσο γλσζηφ, νξίδεηαη σο έλα ζπκβφιαην ε ζπκθσλία κεηαμχ δπν ε πεξηζζφηεξσλ επηρεηξήζεσλ ζπκθψλα κε ηελ φπνηα ( Grammatidis Y. 1991): 6

7 1. δίλεηαη ην δηθαίσκα ζηνλ Γηθαηνδφρν (Franchisee) λα πξνζθέξεη, λα πνπιάεη ε λα δηαλέκεη πξντφληα ε ππεξεζίαο θάησ απφ έλα επηρεηξεκαηηθφ πιάλν ε ζχζηεκα πνπ νξίδεηαη θαηά ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ απφ ηνλ Γηθαηνπάξνρν (Franchisor). 2. ε ιεηηνπξγηά ηεο επηρείξεζεο ηνπ δηθαηνδφρνπ θάησ απφ ην επηρεηξεκαηηθφ απηφ πιάλν ζπλδέεηαη κε ηελ παξαρψξεζε απφ ηνλ δηθαηνπάξνρν ζην δηθαηνδφρν ελφο ζπλφινπ δηθαησκάησλ βηνκεραληθήο ε πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο πνπ αθνξνχλ εκπνξηθά ζήκαηα ε επσλπκίεο, δηαθξηηά γλσξίζκαηα (πηλαθίδεο) θαηαζηεκάησλ, πξφηππα ρξήζεο, ζρεδία, ππνδείγκαηα, επξεζηηερλία θαζψο θαη ηελ απαξαίηεηε ηερλνγλσζία πξνο εθκεηάιιεπζε. 3. ν δηθαηνδφρνο ππνρξενχηαη λα θαηαβάιεη θάπνην άκεζν ε έκκεζν νηθνλνκηθφ αληάιιαγκα. Ζ ζχκβαζε Franchising ζηνρεχεη ζηελ παξνρή ηερλνγλσζίαο, ζηελ ρνξήγεζε ζεκάησλ, κέζσλ νξγάλσζεο θαη δηνίθεζεο ηεο επηρείξεζεο, ζηελ εθκεηάιιεπζε θήκεο θαη πειαηείαο θαη ζηε ιεηηνπξγηά θάησ απφ ην γεληθφηεξν φλνκα ηνπ δηθαηνπαξφρνπ θαη φηη απηφ εγγπάηαη. Σα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ παθέηνπ Franchising είλαη ε ρξήζε θνηλνχ νλφκαηνο θαη εληαίαο παξνπζίαο απφ ηνλ δηθαηνπάξνρν θαη ηνλ δηθαηνδφρν, ε κεηαθνξά ζηνλ δηθαηνδφρν ηνπ απαξαηηήηνπ know-how θαη ε ζπλερήο παξνρή νπνηαζδήπνηε βνήζεηαο εκπνξηθήο, ηερληθήο θ.η.ι. απφ ηνλ δηθαηνπάξνρν ζηνλ δηθαηνδφρν κέρξη ηε ιήμε ηεο ζχκβαζεο, κε ην απαξαίηεην βεβαία νηθνλνκηθφ αληάιιαγκα απφ ηνλ δηθαηνδφρν. ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία ππάξρεη πιήζνο νξηζκψλ θαζψο έλαο κεγάινο αξηζκφο αθαδεκατθψλ θαη εξεπλεηψλ, πξνέξρνληαη απφ δηαθνξεηηθνχο επηζηεκνληθνχο θιάδνπο θαη έρνπλ πξνζπαζήζεη λα πξνζεγγίζνπλ ηελ έλλνηα ηεο δηθαηφρξεζεο. Έηζη επηρεηξψληαο κηα πξψηε πξνζέγγηζε ηνπ φξνπ, ε «δηθαηφρξεζε, λνείηαη σο κηα κνξθή νξγάλσζεο, θαηά ηελ νπνία κηα επηρείξεζε (δηθαηνπάξνρνο ή franchisor) επηηξέπεη ζε κία δεχηεξε επηρείξεζε (δηθαηνδφρν ή franchisee) λα εκπνξεχεηαη ππφ ην εκπνξηθφ ζήκα ηνπ δηθαηνπάξνρνπ, θαζψο θαη λα ρξεζηκνπνηεί ηηο επηρεηξεζηαθέο πξαθηηθέο ηνπ». Απφ λνκηθή άπνςε, σο δηθαηφρξεζε νξίδεηαη «ην ζχλνιν δηθαησκάησλ βηνκεραληθήο ή πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο πνπ αθνξνχλ εκπνξηθά ζήκαηα θαη επσλπκίεο, πηλαθίδεο θαηαζηεκάησλ, πξφηππα ρξήζεσο, ζρέδηα, δηθαηψκαηα 7

8 αληηγξαθήο, ηερλνγλσζίεο ή δηπιψκαηα επξεζηηερλίαο πξνο εθκεηάιιεπζε γηα ηε κεηαπψιεζε ησλ πξντφλησλ ή ηε παξνρή ππεξεζηψλ ζε ηειηθνχο ρξήζηεο» θαη σο δηθαηνρξεζία «ε εκπνξηθή κέζνδνο κε ηελ νπνία κηα επηρείξεζε (ν δηθαηνπάξνρνο), παξαρσξεί ζηελ άιιε (ηνλ δηθαηνδφρν), έλαληη ακέζνπ ή έκκεζνπ νηθνλνκηθνχ αληαιιάγκαηνο, ην δηθαίσκα εθκεηάιιεπζεο ηεο δηθαηφρξεζεο κε ζθνπφ ηελ εκπνξία ζπγθεθξηκέλσλ ηχπσλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ». Απφ ηελ νηθνλνκηθή πιεπξά ηνπ, πξφθεηηαη γηα κηα κέζνδν εκπνξηθήο ζπλεξγαζίαο κηαο κεγάιεο επηρείξεζεο, ηνπ δηθαηνπάξνρνπ ή δφηε θαη δηάθνξσλ κηθξφηεξσλ επηρεηξεκαηηψλ, ησλ δηθαηνδφρσλ ή ιεπηψλ. Με ηε ζπγθεθξηκέλε ζπλεξγαζία επηδηψθνπλ, ε κελ πξψηε ηελ δεκηνπξγία ελφο φζν ην δπλαηφλ πην κεγάινπ αξηζκνχ ζεκείσλ πψιεζεο ησλ πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ ηεο, νη δε δεχηεξνη ηελ απνθφκηζε θεξδψλ απφ ηελ εκπνξηθή θήκε, ηελ νξγάλσζε θαη ηελ ηερλνγλσζία εθείλεο. Σα θπξηφηεξα ζηνηρεία ηα νπνία ραξαθηεξίδνπλ απηήλ ηε κέζνδν είλαη ηα εμήο: Ζ ηδηνθηεζία ελφο αηφκνπ πάλσ ζε κηα ηδέα, ζήκα είηε εκπνξηθφ (trademark), είηε ππεξεζηψλ (service mark), έλα δίπισκα επξεζηηερλίαο, έλαλ ζπγθεθξηκέλν ή κπζηηθφ ηξφπν παξαγσγήο ελφο πξντφληνο, κηα ηερλνγλσζία (know-how), θιπ. Ζ παξνρή αδείαο (grand of license) πνπ παξέρεη ν ηδηνθηήηεο απηφο (δηθαηνπάξνρνο) ζε θάπνηνλ άιιν (δηθαηνδφρν) κέζσ ηεο νπνίαο δίλεηαη ε δπλαηφηεηα εθκεηάιιεπζεο ηεο ηδέαο, ηνπ εκπνξηθνχ ζήκαηνο, δηπιψκαηνο επξεζηηερλίαο, ηξφπνπ παξαγσγήο ελφο πξντφληνο, ηερλνγλσζίαο, θιπ. Ζ ζχλαςε ζπκθσλίαο ή ζχκβαζεο γηα ηελ παξνρή αδείαο ζηελ νπνία πεξηιακβάλνληαη αλαιπηηθά νη θαλνληζκνί θαη ηξφπνη ειέγρνπ, ζε ζρέζε κε ηελ ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο πνπ εθκεηαιιεχεηαη ηα δηθαηψκαηα πνπ παξέρνληαη κε ηελ άδεηα. Ζ πιεξσκή απφ ηνλ δηθαηνδφρν ζηνλ δηθαηνπάξνρν ελφο δηθαηψκαηνο ή άιινπ νηθνλνκηθνχ αληαιιάγκαηνο ή κίαο δηαξθνχο ακνηβήο ζε αληάιιαγκα γηα ηα δηθαηψκαηα ησλ παξερφκελσλ αδεηψλ. (Mendelssohn 1994). Βάζεη ησλ αλσηέξσ, ε δηθαηφρξεζε απνηειεί έλα ζχζηεκα γηα ηε δηαλνκή αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ ζηνλ ηειηθφ θαηαλαισηή, φπνπ ν ηδηνθηήηεο ελφο θαηνρπξσκέλνπ πξντφληνο παξαρσξεί ζε ηξίην επηρεηξεκαηία ην δηθαίσκα λα αζθεί επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα γηα έλα πξνθαζνξηζκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα, κε ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο, ζε κία ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή, ρξεζηκνπνηψληαο ηα εκπνξηθά ζήκαηα, ηα 8

9 πξντφληα, ηηο ππεξεζίεο θαη ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο πνπ έρεη αλαπηχμεη ν δηθαηνπάξνρνο. ε αληάιιαγκα γηα ην παξερφκελν δηθαίσκα ν δηθαηνδφρνο θαηαβάιεη ζην δηθαηνπάξνρν έλα ηίκεκα κε ηε κνξθή ακνηβήο εηζφδνπ (Entry ή Initial ή Franchise Fee ) θαη πεξηνδηθψλ πξνκεζεηψλ. 2.2 Ιζηοπική αναδπομή ζηο Franchise Ζ πξψηε θαηαγεγξακκέλε δηθαηφρξεζε δεκηνπξγήζεθε ζηα ηέιε ηνπ 19νπ αηψλα απφ ηελ εηαηξεία ξαπηνκεραλψλ Singer ζηηο Ζ.Π.Α. κεηά ηνλ Δκθχιην Πφιεκν, πξνθεηκέλνπ λα νξγαλψζεη ην δίθηπν δηαλνκήο ησλ πξντφλησλ ηεο. Σν παξάδεηγκα ηεο αθνινχζεζαλ βηνκεραλίεο απηνθηλήησλ, εηαηξείεο δηαλνκήο πεηξειαηνεηδψλ θαη βηνκεραλίεο κπχξαο. Ζ κεγάιε, φκσο, αλάπηπμε ηνπ ζεζκνχ ζπκπίπηεη ηζηνξηθά κε ην ηέινο ηνπ Β' Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ θαη νθείιεηαη ζηηο ηφηε ππάξρνπζεο ζπλζήθεο, δειαδή ζηελ αλάπηπμε ηεο καδηθήο παξαγσγήο θαη πξνζθνξάο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ έιιεηςε νξζνινγηθψλ δηθηχσλ δηαλνκήο θαη δηάζεζεο. Σα πξψηα ρξφληα ηεο δηθαηνρξεζίαο πεξηνξίζηεθε ζηα γεσγξαθηθά φξηα ησλ Ζ.Π.Α., φπνπ θαη γλψξηζε ηαρχηαηε θαη εληππσζηαθή αλάπηπμε θαη εμέιημε, βξίζθνληαο εθαξκνγή ζε έλαλ επξχ θχθιν δξαζηεξηνηήησλ, ηνλ θιάδν ησλ απηνθηλήησλ, ηηο μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο, ηνλ θιάδν ηξνθίκσλ θαη ησλ αιπζίδσλ ηαρείαο εζηίαζεο. Δηδηθφηεξα, ε δηθαηφρξεζε άξρηζε λα αλαπηχζζεηαη ζεκαληηθά ζηηο Ζ.Π.Α. ηελ δεθαεηία ηνπ 1950 θαη απφ ηφηε ε εμέιημε ήηαλ εληππσζηαθή. Δλδεηθηηθά, αλαθέξνπκε ηα αθφινπζα κεγέζε : Σν 1974, νη πσιήζεηο κε ηελ κέζνδν ηδηφρξεζεο μεπεξλνχζαλ ηα 100 δηζεθαηνκκχξηα δνιάξηα, ή πεξίπνπ ην 12 % ηνπ Αθαζάξηζηνπ Δζληθνχ Πξντφληνο. Σν 1986, ην 35% ησλ πσιήζεσλ ιηαληθήο πξαγκαηνπνηήζεθε κέζσ δηθηχσλ πνπ αλαπηχρζεθαλ κε δηθαηφρξεζε, ελψ ε αμία ησλ αγαζψλ πνπ πνπιήζεθε κέζα απφ απηέο ηηο αιπζίδεο αληηζηνηρνχζε ζην 13,4% ηνπ Αθαζάξηζηνπ Δγρψξηνπ Πξντφληνο. Σν 1992, νη ιηαληθέο πσιήζεηο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ κέζσ δηθηχσλ franchised θαηαζηεκάησλ, ππνινγίζηεθαλ ζηα 250 δηζεθαηνκκχξηα δνιάξηα. 9

10 Σν 1998, νη αιπζίδεο θαηαζηεκάησλ δηθαηφρξεζεο, απαζρνινχζαλ πάλσ απφ 7 εθαηνκκχξηα εξγαδνκέλνπο ζχκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ ΗFΑ (International Franchising Association), ελψ ην 1999 ππνινγίζηεθε φηη αλά 8 ιεπηά ηεο ψξαο θάζε εξγάζηκε κέξα μεθηλάεη δξαζηεξηφηεηα θαη κηα λέα επηρείξεζε κέζσ ζπζηήκαηνο δηθαηφρξεζεο. Σν 2001, ππήξραλ θαηαζηήκαηα, κε πσιήζεηο πεξίπνπ 625 δηζεθαηνκκχξηα δνιάξηα θαη κε ζρεδφλ 10 εθαηνκκχξηα απαζρνινχκελν πξνζσπηθφ, ελψ ππνινγίδνληαο ηελ επίδξαζε ηεο δηθαηνρξεζίαο γεληθά ζηελ νηθνλνκία (εληφο θαη εθηφο ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ επεθηείλνληαη κε απηήλ, ηελ κέζνδν), νη πσιήζεηο θηάλνπλ ηα 1,5 ηξηζεθαηνκκχξηα δνιάξηα θαη ν αξηζκφο ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο πνπ δεκηνπξγνχληαη αλέξρεηαη ζε πεξίπνπ 18 εθαηνκκχξηα ππαιιήινπο. Σν 2002, ζχκθσλα θαη πάιη κε ζηνηρεία ηεο ΗFΑ (international Franchise Association), νη πσιήζεηο κέζσ franchised δηθηχσλ αληηπξνζψπεπαλ πάλσ απφ ην 40% ησλ ζπλνιηθψλ πσιήζεσλ ιηαληθήο ζηηο Ζ.Π.Α., ελψ είραλ απνζπάζεη θαη πνιχ ζεκαληηθά κεξίδηα αγνξάο ζε δηάθνξνπο θιάδνπο. Γηα παξάδεηγκα, ζε θνξνηερληθέο ππεξεζίεο είραλ απνζπάζεη πνζνζηφ 67% επί ησλ πσιήζεσλ, ζε ηππνγξαθηθέο ππεξεζίεο πνζνζηφ 71% θαη ζηνλ θιάδν ηεο ιηαληθήο πψιεζεο ηξνθίκσλ πνζνζηφ 55% (franchise-success 2008). Ζ δηθαηνρξεζία απνηειεί κηα λέα πξαγκαηηθφηεηα ζηελ ειιεληθή αγνξά, θαζψο ε πιεηνςεθία ησλ δηθαηνπαξφρσλ μεθίλεζε δξαζηεξηφηεηα κεηά ην χκθσλα κε έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ην 1999 (ICAP, ARTHUR ANDERSEN, 1999), ην 84% ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ ηφηε δξαζηεξηνπνηνχληαλ κέζσ δηθαηνρξεζίαο, είραλ μεθηλήζεη δξαζηεξηφηεηα κεηά ην 1991, ελψ κφιηο ην 7,4% είρε μεθηλήζεη πξηλ απφ ην Σν ζχζηεκα πξσηνεκθαλίζηεθε ζηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970, κε ηελ είζνδν ηεο αιπζίδαο ηαρείαο εζηίαζεο «Goody s», ηεο αιπζίδαο εηδψλ νηθηαθήο ρξήζεο «STUDIO KOSTA BODA ILLUM» θαη ηεο αιπζίδαο εηδψλ θαζαξηζκνχ «GLASS CLEASING». ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970 αλέπηπμε δηθαηνρξεζία θαη ε αιπζίδα ελδπκάησλ «SOFOS», ελψ ζηελ δεθαεηία ηνπ 1980 πηνζέηεζε ην ζχζηεκα ε αιπζίδα εηδψλ αξηνπσιείνπ «ΘΔΗΟ ΒΑΝΗΑ», ε αιπζίδα παγσηψλ «IGLOO», ηα θαηαζηήκαηα ζνθνιάηαο «LEONIDAS», ε αιπζίδα εηδψλ νηθηαθήο ρξήζεο «ΠΑΡΟΤΗΑΖ» θαη ε θίξκα ελδπκάησλ «SΣΔFANEL». Οη ππφινηπεο επηρεηξήζεηο άξρηζαλ λα αλαπηχζζνληαη κε δηθαηνρξεζία κεηά ην

11 Οη πξψηεο θαηεγνξίεο δξαζηεξηφηεηαο πνπ πηνζέηεζαλ ην ζχζηεκα, είλαη ηεο «Δζηίαζεο» θαη ηνπ «Οηθηαθνχ Δμνπιηζκνχ». Αληίζεηα νη πην πξφζθαηα αλεπηπγκέλεο δξαζηεξηφηεηεο δηθαηνρξεζίαο είλαη ηεο «Δθπαίδεπζεο», ηεο «Πξνζσπηθήο Φξνληίδαο θαη Αλαςπρήο» θαη ησλ «Τπεξεζηψλ πξνο Δπηρεηξήζεηο»(ICAP, ARTHUR ANDERSEN, 1999). Σα ηειεπηαία ρξφληα ν ζεζκφο παξνπζηάδεη ηαρχηαηε αλάπηπμε θαη εμάπισζε ζηε ρψξα καο, κε ζρεδφλ θάζε είδνο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο λα πεξηιακβάλεη κηα ηνπιάρηζηνλ εηαηξεία πνπ ρξεζηκνπνηεί ηε δηθαηνρξεζία, σο ηξφπν αλάπηπμεο. Μεηαμχ απηψλ, επηρεηξήζεηο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηνλ θιάδν ηεο Δζηίαζεο, ησλ Δηδψλ πηηηνχ, ηεο Έλδπζεο - Τπφδεζεο, ησλ Καιιπληηθψλ, ησλ Κέληξσλ Αηζζεηηθήο θαη Αδπλαηίζκαηνο, ηεο Δθπαίδεπζεο, ησλ Ζιεθηξνληθψλ Τπνινγηζηψλ θαη ησλ Σνπξηζηηθψλ Γξαθείσλ. Παξφια απηά, ην ζπλνιηθφ πνζνζηφ ηνπ ιηαληθνχ εκπνξίνπ πνπ αλαπηχζζεηαη κε ηνλ ζεζκφ ηεο δηθαηφρξεζεο εθηηκάηαη 7% - 8%, πνζνζηφ πνιχ κηθξφηεξν απφ ηα αληίζηνηρα πνζνζηά ζε Ακεξηθή θαη Δπξψπε (Οηθνλνκηθφο Σαρπδφκνο 2003), γεγνλφο πνπ θαηαδεηθλχεη ηε δπλακηθή ηνπ ρψξνπ γηα ην κέιινλ. Ζ γξήγνξε επέθηαζε ηνπ ζεζκνχ ηα ηειεπηαία ρξφληα ζηελ Διιάδα απνδίδεηαη ζε πνιινχο παξάγνληεο, φπσο : Ο απμαλφκελνο αληαγσληζκφο κεηαμχ ησλ επηρεηξήζεσλ νδήγεζε ηηο κηθξφηεξεο θαη απηφλνκεο κνλάδεο ζε ζπζπείξσζε κέζσ νξγαλσκέλσλ, δηθηχσλ πξνθεηκέλνπ λα αληαπεμέιζνπλ ζηνλ αληαγσληζκφ απφ δηεζλείο αιπζίδεο. Ζ πεξηνξηζκέλε αγνξαζηηθή δχλακε ησλ κηθξφηεξσλ θαη απηφλνκσλ κνλάδσλ έλαληη ηεο δχλακεο ησλ κεγάισλ αιπζίδσλ θαη δεδνκέλεο ηεο απμαλφκελεο επαηζζεζίαο ησλ θαηαλαισηψλ ζην ζέκα ησλ ηηκψλ. 2.3 Η δικαιοχρηζία (franschising) διεθνώς Ζ Ζ.Π.Α. έρεη πηνζεηήζεη ηνλ εμήο δηαρσξηζκφ αλάκεζα ζηηο δχν πξναλαθεξζείζεο κνξθέο: «ην νινθιεξσκέλν επηρεηξεκαηηθφ ζχζηεκα δηθαηνρξεζίαο θαιχπηεη φρη κφλν ην πξντφλ, ηηο ππεξεζίεο θαη ην εκπνξηθφ ζήκα, αιιά θαη νιφθιεξν ην επηρεηξεκαηηθφ ζχζηεκα, ηε ζηξαηεγηθή θαη ηνλ ζρεδηαζκφ ζρεδίνπ κάξθεηηλγθ (marketing plan), εγρεηξίδηα ιεηηνπξγίαο, έιεγρν πνηφηεηαο θαη ζπλερή επηθνηλσλία θαη πξνο ηηο δχν θαηεπζχλζεηο» (klein, 1995). 11

12 Ζ «δηθαηφρξεζε πξψηεο γεληάο» ρξεζηκνπνηήζεθε ζην παξειζφλ, αιιά ζπλερίδεη λα ρξεζηκνπνηείηαη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο δηθαηνρξεζίαο θαη θπξίσο ζε: Κιάδνπο παξαγσγήο απηνθηλήησλ, φπνπ ν δηθαηνπάξνρνο δίλεη κέζσ δηθαηνρξεζίαο ηε δηαλνκή ησλ πξντφλησλ ζηνπο πσιεηέο, παξέρνληαο ηνπο απνθιεηζηηθφηεηα πεξηνρήο. Δηαηξείεο πεηξειαίνπ πνπ αλαπηχζζνπλ κέζσ δηθαηφρξεζεο, δίθηπν πξαηεξίσλ βελδίλεο. Δηαηξείεο εκθηάισζεο αλαςπθηηθψλ αιιά θαη Υνλδξέκπνξνπο εηδψλ κπαθαιηθήο, πνπ ζην παξειζφλ ζρεκάηηζαλ εζεινληηθέο νκάδεο, ζηηο νπνίεο θάζε ρνλδξέκπνξνο θαη πσιεηήο ιηαληθήο είρε ηελ απνθιεηζηηθφηεηα ηεο πεξηνρήο (ζε Ζ.Π.Α θαη Βξεηαλία). ηαδηαθά, νη ζπκβάζεηο απηέο κεηεμειίζζνληαη ζε νινθιεξσκέλα επηρεηξεκαηηθά ζπζηήκαηα δηθαηνρξεζίαο. 2.4 Σο Franchise ζηην Δλλάδα ηελ Διιάδα ην franchise άξρηζε λα αλαπηχζζεηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα. Πξσηνπφξνο εηαηξία ήηαλ ε Goody s πνπ μεθίλεζε ην franchising ην Απφ ηφηε κέρξη θαη ην 1991 νη εμειίμεηο ζην πεξηβάιινλ ηνπ franchise ήηαλ ειάρηζηεο. Απφ ην 1991 πνπ μεθίλεζε ν ζεζκφο ηεο δηθαηφρξεζεο δπλακηθά έσο ζήκεξα ηα ειιεληθά ζπζηήκαηα δηθαηφρξεζεο εμειίρζεθαλ κε ηελ πηνζέηεζε ησλ δηεζλψλ αξρψλ ηφζν ζηελ εζσηεξηθή νξγάλσζε φζν θαη ζηε κεζνδνινγία αλάπηπμεο απηψλ. Σα πξψηα μέλα ζπζηήκαηα πνπ εκθαλίζηεθαλ ζηελ ειιεληθή αγνξά κε ηελ κνξθή ηεο Κχξηαο πκθσλίαο δηθαηφρξεζεο (Master Franchising) ήηαλ ζηνπο ηνκείο έλδπζεο, γξήγνξεο εζηίαζεο, ελνηθηάζεσο απηνθηλήησλ θαη θαιιπληηθψλ. Οη θιάδνη ζηνπο νπνίνπο αλαπηχζζνληαη νη ειιεληθέο επηρεηξήζεηο κε ηε κέζνδν ηεο δηθαηφρξεζεο είλαη νη αθφινπζνη: Δζηίαζεο (Δζηηαηφξηα, Αιπζίδεο γξήγνξνπ θαγεηνχ, Πηηζαξίεο, Παγσηφ,Μππξαξίεο). Καηαζηήκαηα Σξνθίκσλ (Καθέο, Φνχξλνη, νχπεξ Μάξθεη, Εαραξνπιαζηεία). Έλδπζεο θαη Τπφδεζεο (Αλδξηθά, Αζιεηηθά Δίδε, Unisex, Γπλαηθεία, Σζάληεο, δεξκάηηλα, Τπφδεζε, Τθάζκαηα, Παηδηθά). 12

13 Οηθηαθφο εμνπιηζκφο (Έπηπια Κνπδίλαο, Έπηπια, Μνθέηεο - Υαιηά, ηξψκαηα- Κξεβάηηα, Δίδε πηηηνχ, Θέξκαλζε Φχμε - Κιηκαηηζκφο, Ζιεθηξηθά Δίδε). Λνηπά θαηαζηήκαηα ιηαληθήο (Αθίζεο - Κάξηεο -,ψξα, Βηβιία Δθδφζεηο - Υαξηηθά, Κνζκήκαηα, Δίδε Απηνθηλήηνπ, δηάθνξα, Αγξνηηθά Πξντφληα, Φπηά, Παηρλίδηα, Οπηηθά). Πξνζσπηθήο θξνληίδαο θαη Αλαςπρήο (Αξψκαηα, δηαηξνθηθά θαη Γηαηηεηηθά Κέληξα, αιφληα, Καιιπληηθά, Κνκκσηήξηα, ρνιέο Υνξνχ, Ξελνδνρεία, Γπκλαζηήξηα, Ξελνδνρεηαθέο Τπεξεζίεο, Αζηξνινγηθέο Πξνβιέςεηο, Ζιεθηξνληθά παηρλίδηα). Business Services - Λνηπέο Τπεξεζίεο (Σερληθή Βνήζεηα - Δμππεξέηεζε, έξβηο, Τπεξεζίεο Καζαξηζκνχ, χκβνπινη Δπηρεηξήζεσλ, Σαρπδξνκηθέο Τπεξεζίεο, Σειεπηθνηλσλίεο, Ζιεθηξνληθά Αμεζνπάξ - Multimedia). Δθπαίδεπζεο (Ξέλεο Γιψζζεο, Μνπζηθή Παηδεία, Ζ/Τ). ( Μεηαμχ απηψλ νη πην δεκνθηιείο ζε αξηζκφ εκπιεθφκελσλ εηαηξεηψλ θαηεγνξίεο είλαη νη ρψξνη εζηίαζεο θαη ησλ ινηπψλ θαηαζηεκάησλ ιηαληθήο. Παξ φια απηά ηειεπηαία δηαθξίλεηαη πςειφο ξπζκφο αλάπηπμεο ζηνπο θιάδνπο ηεο εθπαίδεπζεο, ησλ παξνρήο ππεξεζηψλ θαη ηεο πξνζσπηθήο θξνληίδαο θαη αλαςπρήο. Δπηπιένλ επηρεηξεκαηηθέο επθαηξίεο εληνπίδνληαη ζηνπο ηνκείο ηεο ςπραγσγίαο, ηνπ ηνπξηζκνχ θαη ηεο εθπαίδεπζεο, φπσο επίζεο θαη ζηνπο ηνκείο ησλ ηειεπηθνηλσληψλ, ειεθηξηθψλ ζπζθεπψλ, αγξνηηθψλ πξνκεζεηψλ θαη αληαιιαθηηθψλ απηνθηλήησλ. πκπεξαζκαηηθά ε δηθαηφρξεζε σο επηρεηξεκαηηθή κέζνδνο θαηαιακβάλεη έλα ζεκαληηθφ κέγεζνο ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία. 2.5 Πποβλήμαηα και δςζκολίερ ηος θεζμοω ζηην ελληνική αγοπά Οη επηρεηξήζεηο πνπ αλαπηχζζνληαη ζηελ Διιάδα κε ηε κέζνδν ηεο δηθαηφρξεζεο, απνηεινχλ ηα πην πγηή θαη δπλακηθά ζηνηρεία ζηελ εκπνξηθή δξαζηεξηφηεηα ηεο ρψξαο καο. Χζηφζν, φπσο φιεο νη ζπλεξγαζίεο έηζη θαη ε δηθαηνρξεζία, αληηκεησπίδεη δπζθνιίεο θαη πξνβιήκαηα. Γπζθνιίεο πνπ αθνξνχλ ηε κε Ννκηθή θαηνρχξσζε ηνπ 13

14 ζεζκνχ θαζψο θαη ηε δπζθνιία ηνπ Έιιελα λα δερζεί ηελ ηππνπνίεζε ηνπ «επηρεηξείλ». Όζν αθνξά ζηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπκε ζηελ αλάπηπμε κε δηθαηνρξεζία, απηά κπνξνχκε λα ηα ρσξίζνπκε ζε δχν θαηεγνξίεο: Α) Πξνβιήκαηα πνπ εληνπίδνληαη ζηνλ δηθαηνπάξνρν θαη ζα πξέπεη λα είλαη μεθάζαξν ζε θάζε ζπλεξγάηε πνπ επελδχεη ζηε δηθαηφρξεζε, φηη δελ πξφθεηηαη λα γίλεη Κξνίζνο απφ ηε ζπγθεθξηκέλε επέλδπζε, ρσξίο φκσο λα είλαη θαζφινπ απίζαλν έλα εηζφδεκα δεθάδσλ εθαηνκκπξίσλ εηεζίσο. Β) Πξνβιήκαηα πνπ εληνπίδνληαη ζηνλ δηθαηνδφρν. Σα πξνβιήκαηα πνπ ζπλήζσο αληηκεησπίδνπκε ζηελ αλάπηπμε κηαο εηαηξίαο κε δηθαηνρξεζία είλαη: 1. Δπεηδή ν Έιιελαο επηρεηξεκαηίαο δελ έρεη αθφκε ζπλεηδεηνπνηήζεη ηελ αλαγθαηφηεηα ηνπ ζπκβνχινπ, δχζθνια απνθαζίδεη λα αλαζέζεη ζε έλαλ εμεηδηθεπκέλν ζχκβνπιν δηθαηνρξεζίαο ηελ αλάπηπμε ηεο αιπζίδαο ηνπ κε απνηέιεζκα, φηαλ πιένλ θζάζεη ζε απηφλ, λα έρεη θάλεη θάπνηεο «πξνζπάζεηεο» αλάπηπμεο, φρη ηδηαίηεξα επηηπρείο. 2. Γελ έρεη ζπλεηδεηνπνηήζεη πνιιέο θνξέο ε εηαηξία πνπ ζέιεη λα αλαπηπρζεί κε δηθαηνρξεζία, φηη πξνυπφζεζε γηα λα επηηχρεη ε αλάπηπμε, είλαη «ε δεκηνπξγία γλσζηνχ νλφκαηνο» θαη ε ζπλερήο ππνζηήξημε ηνπ. 3. Σν φηη νη ζπκβάζεηο δηθαηνρξεζίαο δελ είλαη λνκηθά θαηνρπξσκέλεο ζηελ ειιεληθή αγνξά, δεκηνπξγεί δπζθνιίεο θαη σο πξνο ηε ζχληαμή ηνπο αιιά θαη σο πξνο ηελ θαηαλφεζε ηνπο. Δδψ ζεσξείηαη απαξαίηεηνο ν ξφινο ηνπ ζπκβνχινπ δηθαηνρξεζίαο πνπ ζπλήζσο δηαζέηεη ηελ εκπεηξία ζε ζπλεξγαζία κε θάπνηνλ εηδηθφ λνκηθφ, γηα ηελ δηαηχπσζε ησλ φξσλ κηαο ηέηνηαο ζχκβαζεο. 4. Ζ δπζιεηηνπξγία ηνπ θξαηηθνχ κεραληζκνχ θαη ε δπζθνιία ρξεκαηνδφηεζεο εθ κέξνπο ησλ ηξαπεδψλ, γηα ηελ αλάπηπμε κηαο εηαηξίαο κε δηθαηνρξεζία είλαη έλαο αθφκε παξάγνληαο πνπ δεκηνπξγεί ηξνρνπέδε ζηελ αλάπηπμε ηνπ ζεζκνχ. 5. Ζ ζσζηή ζηειέρσζε ηεο κεηξηθήο εηαηξίαο γηα ηελ πξφιεςε ηεο αλάπηπμεο, αιιά θαη ε πεξαηηέξσ βνήζεηα νπνηεδήπνηε απαηηεζεί ή θξηζεί απαξαίηεηε, είλαη θάηη πνπ δχζθνια ζπλεηδεηνπνηεί ν Έιιελαο επηρεηξεκαηίαο. Όζνλ αθνξά ζηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνληαη ζηελ επέλδπζε ελφο επηρεηξεκαηία είλαη: i. Ο εγσηζκφο ηνπ Έιιελα δχζθνια ηνπ επηηξέπεη λα επηιέμεη ηελ ζπλεξγαζία δηθαηνρξεζίαο, φπνπ ν δηθαηνπάξνρνο δηαζέηεη ηελ ηερλνγλσζία θαη ηελ 14

15 εκπεηξία θαη ν δηθαηνδφρνο είλαη ππνρξεσκέλνο λα αθνινπζεί φζα ηνπ επηβάιιεη ν δηθαηνπάξνρνο. ii. Ζ επηηπρήο ιεηηνπξγία ελφο θαηαζηήκαηνο δηθαηφρξεζεο, πξνυπνζέηεη ζπλήζσο ηελ απνθιεηζηηθή απαζρφιεζε ηνπ επηρεηξεκαηία θαη ηελ ζπλερή επαγξχπλεζε ηνπ, πνπ πνιιέο θνξέο δελ ηελ ζπλεηδεηνπνηεί ν λένο ζπλεξγάηεο. Ο ππνςήθηνο λένο επηρεηξεκαηίαο πνπ επηζπκεί λα αζρνιεζεί κε ηε δηθαηνρξεζία εληαζζφκελνο ζε θάπνην δίθηπν νθείιεη πξψηα απφ φια λα ζπλεηδεηνπνηήζεη φηη ε δηθαηνρξεζία, παξφια ηα ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα ηνπ, δελ απνηειεί απφ κφλν ηνπ εγγχεζε επαγγεικαηηθήο επηηπρίαο. Απφ ηνλ ίδην ηνλ ππνςήθην ιήπηε θαη ηελ θαηαιιειφηεηα ηεο επηινγήο ηνπ εμαξηάηαη βαζηθά ην θαηά πφζν απηφο ζα πξαγκαηνπνηήζεη κηα επηηπρεκέλε επηρεηξεκαηηθή ζηαδηνδξνκία ή αληίζεηα ζα απνηχρεη, πθηζηάκελνο θαη κηα ζνβαξή νηθνλνκηθή δεκία. 2.6 Οπολογία Franchise Franchise (Γικαιψσπηζη): Έλα ζχλνιν δηθαησκάησλ βηνκεραληθήο ή πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο, ηα νπνία αθνξνχλ εκπνξηθά ζήκαηα ή δηαθξηηηθνχο ηίηινπο, δηαθξηηηθά γλσξίζκαηα (πηλαθίδεο) θαηαζηεκάησλ, πξφηππα ρξήζεο, ζρέδηα, ππνδείγκαηα, επξεζηηερλίεο θαζψο θαη ηελ απαξαίηεηε ηερλνγλσζία (Γεσξγηάδεο, 2000). Franchising (ωμβαζη Γικαιψσπηζηρ): Δίλαη κία δηαξθήο εκπνξηθή ζπλεξγαζία κεηαμχ δχν λνκηθά θαη νηθνλνκηθά αλεμάξηεησλ επηρεηξήζεσλ, ηνπ,φηε θαη ηνπ Λήπηε, ε νπνία ζεκειηψλεηαη ζε κηα ζχκβαζε (Κσζηάθεο, 2002). Franchisor (Γικαιοπάποσορ): Ζ επηρείξεζε πνπ παξαρσξεί ζηελ άιιε, ηνλ δηθαηνπάξνρν, έλαληη άκεζνπ ή έκκεζνπ νηθνλνκηθνχ αληαιιάγκαηνο, ην δηθαίσκα εθκεηάιιεπζεο ηνπ franchise, κε ζθνπφ ηελ εκπνξία ζπγθεθξηκέλσλ ηχπσλ πξντφλησλ ή θαη ππεξεζηψλ (Λαδαξίδεο, 2000). Franchisee (Γικαιοδψσορ): Δίλαη ε επηρείξεζε ζηελ νπνία παξαρσξείηαη απφ ηνλ δηθαηνπάξνρν ην δηθαίσκα εθκεηάιιεπζεο ηνπ franchise κε ζθνπφ ηελ εκπνξία ζπγθεθξηκέλσλ ηχπσλ πξντφλησλ ή θαη ππεξεζηψλ (Λαδαξίδεο, 2000). Disclosure: (Τποσπέυζη Πληποθψπηζηρ): Ζ ππνρξέσζε ηνπ δηθαηνπάξνρνπ λα παξέρεη εγγξάθσο ζε θάζε ππνςήθην δηθαηνδφρν θαη κέζα ζε ιίγν ρξφλν πξηλ απφ ηελ ππνγξαθή ελφο δεζκεπηηθνχ εγγξάθνπ πιήξε θη αθξηβή πιεξνθφξεζε ζρεηηθά κε 15

16 ηελ εηαηξηθή θαη νηθνλνκηθή ηνπ θαηάζηαζε, ην επηρεηξεκαηηθφηνπ ηζηνξηθφ, ηελ πεξηγξαθή ηεο επηρείξεζεο πνπ είλαη αληηθείκελν ηνπ franchise, ηελ πεξηγξαθή ησλ θπξίσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο ηερλνγλσζίαο, ηελ παξνρή ηερληθήο ππνζηήξημεο πξνο ηνλ δηθαηνδφρν, ην πξνβιεπφκελν θφζηνο εγθαηάζηαζεο κίαο επηρείξεζεο franchise, ηελ βησζηκφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο, ηα βαζηθά ζηνηρεία ηεο ζχκβαζεο franchise, ηα νλφκαηα θαη ηηο δηεπζχλζεηο ησλ κειψλ ηνπ δηθηχνπ θαη κε άιια πνπ πξνβιέπνληαη είηε απφ εηδηθή λνκνζεζία είηε απφ ηνλ Δζληθφ Κψδηθα Γενληνινγίαο γηα ην Franchising (Λαδαξίδεο, 2000). Direct Franchise (Άμεζο Franchise): Δίλαη ε πεξίπησζε φπνπ ν δηθαηνπάξνρνο δίδεη ζε θάζε επηκέξνπο δηθαηνδφρν ηελ ζπκβαηηθή δπλαηφηεηα λα ιεηηνπξγήζεη ην franchise απφ κηα θαη ζπγθεθξηκέλε κνλάδα εθκεηάιιεπζεο πνπ βξίζθεηαη ζε ζπγθεθξηκέλε γεσγξαθηθή πεξηνρή κέζα ζηε ρψξα αλάπηπμεο. (Λαδαξίδεο, 2000). Distribution Franchise (Franchise Γιανομήρ) : Δίλαη κηα κνξθή franchising φπνπ κηα επηρείξεζε, ν δηθαηνπάξνρνο, παξέρεη ζε κηα άιιε επηρείξεζε, ηνλ δηθαηνδφρν, ηελ άδεηα λα εθκεηαιιεχεηαη ην franchise κέζα απφ ηελ ιηαληθή πψιεζε ζε ηειηθνχο θαηαλαισηέο ζπγθεθξηκέλσλ πξντφλησλ κέζα απφ ην θαηάζηεκά ηνπ θαη θάησ απφ ηα δηαθξηηηθά γλσξίζκαηα ηνπ δηθαηνπαξφρνπ (Λαδαξίδεο, 2000). Master Franchise (Κωπιορ Γικαιοδψσορ): Ζ επηρείξεζε, ζηελ νπνία ν δηθαηνπάξνρνο, παξέρεη ηελ άδεηα λα εθκεηαιιεπζεί κηα ζπγθεθξηκέλε γεσγξαθηθή πεξηνρή κέζσ ηεο - απφ ηνλ βαζηθφ δηθαηνδφρν πεξαηηέξσ παξαρψξεζεο ζε ηξίηνπο ηνπ δηθαηψκαηνο εθκεηάιιεπζεο ηνπ franchise κέζα απφ ζπγθεθξηκέλεο κνλάδεο εθκεηάιιεπζεο (θαηαζηήκαηα) πνπ θαζέλαο απφ απηνχο δεκηνπξγεί κέζα ζηελ ίδηα γεσγξαθηθή πεξηνρή βάζεη ελφο δεδνκέλνπ ρξνληθνχ ζρεδίνπ αλάπηπμεο, ρσξίο λα απνθιείεηαη ε πηζαλφηεηα ηεο παξάιιειεο δεκηνπξγίαο θη εθκεηάιιεπζεο απφ ηνλ βαζηθφ δηθαηνδφρν κηαο ή πεξηζζνηέξσλ κνλάδσλ εθκεηάιιεπζεο ζηελ ίδηα γεσγξαθηθή πεξηνρή (Λαδαξίδεο, 2000). Area Developer ( Γικαιοδψσορ Ανάπηςξηρ Πεπιοσήρ): Δίλαη ε επηρείξεζε, ζηελ νπνία ν δηθαηνπάξνρνο, παξέρεη ζηνλ δηθαηνδφρν ηελ άδεηα λα εθκεηαιιεπζεί κηα ζπγθεθξηκέλε γεσγξαθηθή πεξηνρή κέζσ ηεο απφ ηνλ ίδην 16

17 δεκηνπξγίαο θη εθκεηάιιεπζεο πεξηζζνηέξσλ ηεο κηαο κνλάδσλ εθκεηάιιεπζεο βάζεη ελφο δεδνκέλνπ ρξνληθνχ ζρεδίνπ αλάπηπμεο (Λαδαξίδεο, 2000). Area Development (Ανάπηςξη Πεπιοσήρ): Δίλαη ε πεξίπησζε φπνπ ν δηθαηνπάξνρνο παξέρεη ζε κηα επηρείξεζε, ηνλ δηθαηνδφρν αλάπηπμεο πεξηνρήο, ηελ άδεηα λα εθκεηαιιεπζεί κηα ζπγθεθξηκέλε γεσγξαθηθή πεξηνρή κέζσ ηεο απφ ηνλ ίδην δεκηνπξγίαο θη εθκεηάιιεπζεο πεξηζζνηέξσλ ηεο κηαο κνλάδσλ εθκεηάιιεπζεο βάζεη ελφο δεδνκέλνπ ρξνληθνχ ζρεδίνπ αλάπηπμεο (Λαδαξίδεο, 2000). Franchise Fee (Γικαίυμα Διζψδος): Δίλαη κηα εθάπαμ ακνηβή πνπ θαηαβάιιεη ν δηθαηνδφρνο ζηνλ δηθαηνπάξνρν γηα ηελ παξαρψξεζε ηνπ δηθαηψκαηνο εθκεηάιιεπζεο ηνπ franchise (Λαδαξίδεο, 2000). Royalties (Πεπιοδικά Γικαιϊμαηα): Σν ζπλερέο νηθνλνκηθφ αληάιιαγκα πνπ θαηαβάιιεη πεξηνδηθά ν δηθαηνδφρνο ζηνλ δηθαηνπάξνρν γηα ηελ παξαρψξεζε ηνπ δηθαηψκαηνο εθκεηάιιεπζεο ηνπ franchise θαζ' φιε ηελ δηάξθεηα ηεο ζπκβαηηθήο ηνπο ζρέζεο (Λαδαξίδεο, 2000). Franchise Training (Δκπαίδεςζη Franchise): Ζ εθπαίδεπζε πνπ παξέρεη ν δηθαηνπάξνρνο ζηνλ δηθαηνδφρν θαη ζηνπο ππαιιήινπο ηνπ πάλσ ζην franchise θαη ζηηο κεζφδνπο εθκεηάιιεπζήο ηνπ. (Λαδαξίδεο, 2000). 2.7 Ολοκληπυμένο επισειπημαηικψ ζωζηημα δικαιοσπηζίαρ Έηζη φπσο έρεη ρξεζηκνπνηεζεί κέρξη απηφ ην ζεκείν ε ιέμε δηθαηνρξεζία, αιιά θαη φπσο ρξεζηκνπνηείηαη ζπλήζσο, πεξηγξάθεη ην νινθιεξσκέλν επηρεηξεκαηηθφ ζχζηεκα δηθαηνρξεζίαο (Business Format Franchise), δειαδή ηελ παξνρή άδεηαο απφ ηνλ δηθαηνπάξνρν ζηνλ δηθαηνδφρν λα εκπνξεχεηαη αγαζά θαη ππεξεζίεο ππφ ην εκπνξηθφ ζήκα ή ηελ εκπνξηθή επσλπκία ηνπ δηθαηνπάξνρνπ θαη λα ρξεζηκνπνηεί έλα ζπλνιηθφ «παθέην», ην νπνίν απνηειείηαη απφ φια εθείλα ηα ζηνηρεία πνπ είλαη απαξαίηεηα πξνθεηκέλνπ έλα πξνεγνπκέλσο κε εθπαηδεπφκελν πξφζσπν, ν δηθαηνδφρνο, λα κπνξέζεη λα γίλεη κέινο ηεο αιπζίδαο θαηαζηεκάησλ ηεο εηαηξείαο θαη λα δηνηθεί ην δηθφ ηνπ ζεκείν πψιεζεο κε αδηάιεηπηε βνήζεηα ζε 17

18 πξνθαζνξηζκέλε βάζε. Έηζη ηα ζηνηρεία ηνπ νινθιεξσκέλνπ επηρεηξεκαηηθνχ ζπζηήκαηνο δηθαηνρξεζίαο ζπκπεξηιακβάλνπλ: Σε ζπλνιηθή επηρεηξεκαηηθή ηδέα. Σελ παξνρή εθπαίδεπζεο θαη βνήζεηαο ζε δηνηθεηηθά ζέκαηα ζηνλ δηθαηνδφρν γηα λα μεθηλήζεη λα δηνηθεί ηελ επηρείξεζε ηνπ κε απηήλ ηελ επηρεηξεκαηηθή ηδέα αιιά θαη Μηα ζπλερή δηαδηθαζία βνήζεηαο θαη θαζνδήγεζεο (Baroncelli θαη Manaresi, 1997). Σν νινθιεξσκέλν επηρεηξεκαηηθφ ζχζηεκα δηθαηνρξεζίαο, φκσο, δελ είλαη παξά ε εμέιημε ηεο «δηθαηφρξεζεο πξψηεο γεληάο» (product trademark Franchise) ην νπνίν απνηειεί κηα πνιχ απινχζηεξε κνξθή ζχκβαζεο. Ζ Γηεχζπλζε Δκπνξίνπ ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ Ακεξηθήο. 2.8 Μοπθέρ ςμθυνιϊν Franchising Σν franchising εκθαλίδεηαη ζηελ πξάμε κε δηάθνξεο κνξθέο. Με βάζε ην αληηθείκελν ηεο αζθνχκελεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, γίλεηαη δηάθξηζε ζε: 1) franchising δηαλνκήο, 2) franchising ππεξεζηψλ, 3) franchising παξαγσγήο ή βηνκεραληθφ θαη 4) κεηθηφ franchising. 1) Franchising Γηαλνκήο: ην franchising δηαλνκήο, πνπ απνηειεί ηελ πην ζπλεζηζκέλε κνξθή franchising, ν ιήπηεο εθκεηαιιεχεηαη ην παθέην franchising γηα λα πνπιήζεη κέζα απφ ην θαηάζηεκά ηνπ, ην νπνίν είλαη εληαγκέλν ζην δίθηπν franchising θαη θέξεη ηα δηαθξηηηθά γλσξίζκαηα ηνπ δφηε, ιηαληθά ζην θαηαλαισηηθφ θνηλφ ηα πξντφληα πνπ πξνβιέπεη ε ζχκβαζε franchising. Σα ίδηα ηα πξντφληα δελ είλαη απαξαίηεην λα θέξνπλ ην ζήκα ηνπ δφηε, ρσξίο φκσο απηφ λα απνθιείεηαη. Αλάινγα κε ηελ ηδηφηεηα ηνπ δφηε θαη ηελ πεγή πξνέιεπζεο ησλ πξντφλησλ, ην franchising δηαλνκήο δηαθξίλεηαη ζε δχν ππνθαηεγνξίεο: a) Franchising ηνπ παξαγσγνχ-δφηε. ηε κνξθή απηή ν ιήπηεο πσιεί ηα πξντφληα πνπ θαηαζθεπάδεη ν ίδηνο ν δφηεο. Υαξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα απηήο ηεο ππνθαηεγνξίαο ζηελ Διιάδα απνηεινχλ ηα δίθηπα Γσδψλε, Neoset, Benetton, Stefanel, Zara, Miss Raxevsky. b) Franchising ηνπ δηαλνκέα-δφηε. ηε κνξθή απηή ν δφηεο πξνκεζεχεη ηνπο ιήπηεο ηνπ δηθηχνπ franchising κε πξντφληα ηα νπνία είηε i) επηιέγεη ν ίδηνο 18

19 θαη ζηε ζπλέρεηα αλαζέηεη ζε ηξίηνπο παξαγσγνχο λα ηα θαηαζθεπάζνπλ γηα ινγαξηαζκφ ηνπ ζχκθσλα κε ηηο δηθέο ηνπ πξνδηαγξαθέο είηε ii) ηα πξνκεζεχεηαη ν ίδηνο απεπζείαο απφ ηνλ παξαγσγφ κε βάζε κηα ηδηαίηεξε εκπνξηθή ζπκθσλία πνπ έρεη θαηαξηίζεη καδί ηνπ είηε iii) νξίδεη ζπγθεθξηκέλνπο ηξίηνπο πξνκεζεπηέο απφ ηνπο νπνίνπο νη ιήπηεο δηθαηνχληαη λα πξνκεζεχνληαη ηα πξντφληα. Ο δφηεο είλαη νπζηαζηηθά ρνλδξέκπνξνο ν νπνίνο δηαζέηεη ηα πξντφληα ηνπ ζηελ αγνξά ρξεζηκνπνηψληαο ην δηθφ ηνπ δίθηπν franchising.υαξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα απηήο ηεο ππνθαηεγνξίαο ζηελ Διιάδα είλαη ηα δίθηπα Goody s, Mc Donald s, Alain Manoukian, Sergio Tacchini, Folli-Follie, Body Shop. ε αξθεηέο πεξηπηψζεηο νη δχν απηέο ππνθαηεγνξίεο ηνπ franchising δηαλνκήο ζπλδπάδνληαη, δειαδή ν δφηεο κπνξεί λα πξνκεζεχεη ηνπο ιήπηεο ηφζν κε πξντφληα δηθήο ηνπ παξαγσγήο φζν θαη κε πξντφληα ηξίησλ. 2) Franchising Τπεξεζηψλ. ηνλ ηχπν απηφ ηνπ franchising ν ιήπηεο εθκεηαιιεχεηαη ην παθέην franchising γηα ηελ παξνρή κέζα απφ ην θαηάζηεκα ή ην γξαθείν ηνπ, ην νπνίν είλαη εληαγκέλν ζην δίθηπν franchising, ππεξεζηψλ πνπ πξνβιέπεη ε ζχκβαζε franchising ζε ηειηθνχο ρξήζηεο, ππφ ην δηαθξηηηθφ γλψξηζκα, ηελ εκπνξηθή επσλπκία ή θαη ην ζήκα ππεξεζηψλ ηνπ δφηε, αθνινπζψληαο πηζηά ηηο νδεγίεο θαη ηηο κεζφδνπο ηνπ ηειεπηαίνπ.ην franchising ππεξεζηψλ ε ηερλνγλσζία δηαδξακαηίδεη πνιχ πην ζεκαληηθφ ξφιν απ φηη ζηνfranchising δηαλνκήο. Γίθηπα franchising ππεξεζηψλ πνπ ππάξρνπλ ζηελ Διιάδα είλαη, κεηαμχ άιισλ, ησλ επηρεηξήζεσλ Holiday Inn, Hilton, Novotel, Hertz, Avis, Δπξσγλψζε, Computerland. Δηδηθά ζην franchising ππεξεζηψλ είλαη δπλαηφλ νη ππεξεζίεο λα παξέρνληαη θαη εθηφο θαηαζηήκαηνο. Πξφθεηηαη γηα ην «θηλεηφ franchising» (mobile franchising). 3) Franchising Παξαγσγήο ή Βηνκεραληθφ. ηε κνξθή απηή ηνπ franchising ν ιήπηεο θαηαζθεπάδεη ν ίδηνο, ζχκθσλα κε ηηο ππνδείμεηο ηνπ δφηε, πξντφληα ηα νπνία πσιεί κε ην εκπνξηθφ ζήκα ηνπ δφηε. ηε ζχκβαζε πνπ θαηαξηίδεηαη κεηαμχ δφηε θαη ιήπηε κπνξεί λα πεξηιακβάλεηαη θαη ε κεηαπνίεζε θάπνησλ πξντφλησλ απφ ηνλ δεχηεξν. Ο ιήπηεο ιεηηνπξγεί είηε σο παξαγσγφο, φηαλ θαηαζθεπάδεη ν ίδηνο ηα πξντφληα, είηε σο ρνλδξέκπνξνο, φηαλ ηα κεηαπνηεί. ηε ζπγθεθξηκέλε κνξθή franchising ε ζχκβαζε franchising πεξηιακβάλεη θπξίσο ξήηξεο κεηαθνξάο ηερλνγλσζίαο, αδεηψλ εθκεηάιιεπζεο επξεζηηερλίαο θαη ζήκαηνο θαη παξνρήο πξψησλ πιψλ. Ο αληηθεηκεληθφο ζθνπφο ηνπ δφηε είλαη λα απνθχγεη, φζν είλαη 19

20 δπλαηφλ, ηε κεηαθνξά ησλ πξντφλησλ ηνπ ζηνλ ηφπν ηεο ηειηθήο δηάζεζεο γηα ιφγνπο είηε νηθνλνκηθνχο (π.ρ. έμνδα κεηαθνξάο) είηε ζρεηηθνχο κε ηε θχζε ηνπ πξντφληνο (π.ρ. θίλδπλνο αιινίσζεο). Υαξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα απηήο ηεο κνξθήο franchising ζηελ Διιάδα απνηεινχλ ηα δίθηπα ηεο Coca Cola θαη ηεο Pepsi Cola. 4) Μεηθηφ Franchising. Πξφθεηηαη γηα ηελ πεξίπησζε φπνπ ζπλδπάδνληαη ζην ίδην δίθηπν ε δηαλνκή πξντφλησλ κε ηελ παξνρή ππεξεζηψλ. Απηφ ζπκβαίλεη ζπλήζσο φηαλ ε πψιεζε ελφο πξντφληνο ππνζηεξίδεηαη απφ ηελ παξνρή θάπνηαο ππεξεζίαο. ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, εμάιινπ, δελ είλαη πξαθηηθά δπλαηφ λα δηαρσξηζηνχλ νη δχν απηέο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο γηα παξάδεηγκα ζηελ πεξίπησζε ησλ εζηηαηνξίσλ. Υαξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα απηήο ηεο κνξθήο franchising ή franchising παξαγσγήο δελ ζεσξείηαη απζεληηθή κνξθή franchising ζηελ Διιάδα είλαη ηα δίθηπα ησλ επηρεηξήζεσλ Γεξκαλφο, Hondos Center, Flocafe, Pizza Hut, Haagen Dazs, Roma Pizza, Aplebees. Με θξηηήξην ηνλ ηξφπν ελζσκάησζεο ησλ ιεπηψλ ζην ζχζηεκα franchising θαη ην βαζκφ εμάξηεζήο ηνπο απφ ην δφηε, γίλεηαη δηάθξηζε ζε δχν βαζηθνχο ηχπνπο franchising: a) Franchising Τπαγσγήο. ε απηή ηε κνξθή franchising, πνπ είλαη ε πην δηαδεδνκέλε ζηελ πξάμε, νη ιήπηεο ππάγνληαη κνλνκεξψο ζηνλ άκεζν έιεγρν θαη ηελ επηρεηξεκαηηθή θαη νξγαλσηηθή θαζνδήγεζε ηνπ δφηε. Ο δφηεο θαηέρεη θπξηαξρηθφ ξφιν ζην πιαίζην ηνπ ζπζηήκαηνο πνπ ν ίδηνο δεκηνχξγεζε θαη αλέπηπμε, φρη απιψο ραξάζζνληαο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο, αιιά θαζνξίδνληαο νπζηαζηηθά ηελ επηρεηξεκαηηθή πνιηηηθή ησλ ιεπηψλ, νη νπνίνη απνηεινχλ εθηειεζηηθά φξγαλα πνπ ππνρξενχληαη λα ζπκκνξθψλνληαη πιήξσο ζηηο νδεγίεο ηνπ. ην franchising ππαγσγήο ην δίθηπν αλαπηχζζεηαη αθηηλσηά, κε θεληξηθφ ζεκείν αλαθνξάο θαη εθπφξεπζεο φισλ ησλ ζρεηηθψλ εμνπζηψλ ηνπ δφηε. Ζ κφλε ζρέζε πνπ δεκηνπξγείηαη είλαη απηή αλάκεζα ζην δφηε θαη θαζέλαλ απφ ηνπο ιήπηεο. Οη ηειεπηαίνη ζπλδένληαη απεπζείαο κφλν κε απηφλ ρσξίο λα έρνπλ θακία επηρεηξεκαηηθή ζρέζε κεηαμχ ηνπο, θαζψο ε αλάπηπμε νπνηαζδήπνηε κνξθήο ζπλεξγαζίαο ζα κπνξνχζε λα εληζρχζεη ηε ζέζε ηνπο απέλαληη ζην δφηε θαη γηα ην ιφγν απηφ δελ επλνείηαη απφ ηνλ ηειεπηαίν. b) Franchising Ηζνηηκίαο ή Ηζφηηκεο πλεξγαζίαο. Ζ κνξθή απηή ηνπ franchising ραξαθηεξίδεηαη, σο πξνο ηελ εζσηεξηθή ζρέζε ησλ ζπκκεηερφλησλ, απφ ηελ ηζφηηκε ζπκκεηνρηθή ζπλεξγαζία κεηαμχ δφηε θαη ιεπηψλ ηνπ δηθηχνπ. Ο 20

21 δφηεο δελ δηαδξακαηίδεη θπξηαξρηθφ ξφιν νχηε ιακβάλεη κνλνκεξψο ηηο απνθάζεηο. Αληηζέησο, εδψ ππάξρνπλ ηα ζηνηρεία ηεο ακνηβαηφηεηαο, ηεο ζπλεξγα-ζίαο, ηεο αιιειεγγχεο θαη ηεο ζπκκεηνρήο ησλ ιεπηψλ ζηηο απνθάζεηο. Γφηεο θαη ιήπηεο ζπλαπνθαζίδνπλ γηα φια ηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηε ιεηηνπξγία θαη ηελ αλάπηπμε ηνπ δηθηχνπ, ην νπνίν αληηκεησπίδεηαη σο κηα θνηλή επηρείξεζε. Έλα επηπιένλ βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ franchising ηζνηηκίαο ή ηζφηηκεο ζπλεξγαζίαο είλαη ε δεκηνπξγία ζηελψλ ζρέζεσλ ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ ιεπηψλ, δεδνκέλνπ φηη νη ηειεπηαίνη δελ ζεσξνχλ αιιήινπο αληαγσληζηέο αιιά κέιε ελφο ζπζηήκαηνο πνπ πξέπεη λα επηηχρεη γηα ην θνηλφ φθεινο. Σν franchising ηζφηηκεο ζπλεξγαζίαο είλαη ειάρηζηα δηαδεδνκέλν ζηελ πξάμε θαη δελ έρεη αθφκε ιεηηνπξγήζεη ζηελ Διιάδα. Ζ παξνχζα εξγαζία αζρνιείηαη απνθιεηζηηθά κε ην franchising ππαγσγήο θαη ηα δηθαηψκαηα θαη ηηο ππνρξεψζεηο πνπ γελλψληαη ζηα πιαίζηα απηνχ γηα ην δφηε θαη ηνπο ιήπηεο. 2.9 Γιεθνήρ διάζηαζη ηος Franchising Σν franchising σο κέζνδνο επηρεηξεκαηηθήο ζπλεξγαζίαο θαη αλάπηπμεο κπνξεί λα ππεξβαίλεη ηα ζηελά εδαθηθά φξηα κηαο ρψξαο, ιακβάλνληαο δηεζλή δηάζηαζε. Τπάξρνπλ δηάθνξνη ηξφπνη εγθαηάζηαζεο ελφο δηεζλνχο δηθηχνπ franchising. πλήζσο δηαθξίλνληαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο: 1) άκεζν franchising, 2) θχξηα ζπκθσλία δηθαηφρξεζεο (master franchising) θαη 3) ζπκθσλία γηα δξαζηεξηφηεηα θνηλήο επηρείξεζεο (joint venture). ην άκεζν franchising, πνπ απνηειεί ηελ απινχζηεξε κέζνδν εγθαηάζηαζεο ελφο δηεζλνχο δηθηχνπ franchising, δεκηνπξγείηαη κηα άκεζε ζρέζε αλάκεζα ζην δφηε θαη ην ιήπηε ν νπνίνο βξίζθεηαη ζε μέλε ρψξα, ρσξίο ηελ παξεκβνιή ηξίηνπ. Σν άκεζν franchising εκθαλίδεηαη κε ηξεηο κνξθέο: 1. Απεπζείαο franchising. ηε κνξθή απηή ν δφηεο ζπλάπηεη ζπκβάζεηο δηθαηφρξεζεο απεπζείαο κε ηνπο ιήπηεο ηεο μέλεο ρψξαο παξαρσξψληαο ηνπο ην δηθαίσκα ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ηνπ παθέηνπ franchising, ζα λα επξφθεηην γηα ιήπηεο ηεο δηθήο ηνπ. 2. Ίδξπζε ζπγαηξηθήο εηαηξίαο ή ππνθαηαζηήκαηνο. ηε κνξθή απηή άκε-ζνπ franchising ν δφηεο επηιέγεη ηελ ίδξπζε ζηελ μέλε ρψξα είηε ζπγαηξηθήο εηαηξίαο ε νπνία, έρνληαο πξνεγνπκέλσο ζπλάςεη ζχκβαζε θχξηαο 21

22 δηθαηφρξεζεο κε ηε κεηξηθή εηαηξία-δφηε, ελεξγεί σο δφηεο θαη ζπλάπηεη ζπκβάζεηο franchising κε ηνπο εγρψξηνπο ιήπηεο ελψ επηπιένλ κπνξεί λα έρεη ηε δπλαηφηεηα λα ιεηηνπξγεί θαη δηθά ηεο θαηαζηήκαηα, ή δεκηνπξγείηαη απνθιεηζηηθά γηα λα παξέρεη ππεξεζίεο ππνζηήξημεο ζην δίθηπν, ην νπνίν έρεη εγθαηαζηαζεί κε ηε κνξθή ηνπ απεπζείαο franchising είηε ππνθαηαζηήκαηνο, ε ίδξπζε ηνπ νπνίνπ απνβιέπεη θαη απηή ζηελ ππνζηήξημε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ δηθηχνπ κε ηελ παξνρή ππεξεζηψλ ζηνπο εγρψξηνπο ιήπηεο. Ζ βαζηθή δηαθνξά αλάκεζα ζηε κνξθή απηή άκεζνπ franchising θαη ζην απεπζείαο franchising είλαη φηη εδψ ν δφηεο έρεη απηνδχλακε παξνπζία ζηελ αιινδαπή αγνξά. 3. πκθσλία αλάπηπμεο πεξηνρήο (area development agreement). ηε κνξθή απηή άκεζνπ franchising ν ιήπηεο, ν νπνίνο βξίζθεηαη ζε μέλε ρψξα, αλαιακβάλεη ηελ ππνρξέσζε λα αλνίμεη κφλνο ηνπ θαη λα δηαηεξήζεη ζε ιεηηνπξγία κηα ζεηξά απφ θαηαζηήκαηα ηνπ δηθηχνπ ζε νξηζκέλε γεσγξαθηθή πεξηνρή ζηε ρψξα ηνπ βάζεη ζπγθεθξηκέλνπ ρξνλνδηαγξάκκαηνο. Γηα ηελ πινπνίεζή ηεο ζπλάπηνληαη δχν εηδψλ ζπκβάζεηο αλάκεζα ζην δφηε θαη ηνλ εγρψξην επηρεηξεκαηία-ιήπηε: i) ζχκβαζε αλάπηπμεο (development agreement), κε ηελ νπνία ν ιήπηεο (area developer) αλαιακβάλεη ηελ ππνρξέσζε λα αλνίμεη θαη λα ιεηηνπξγήζεη ν ίδηνο έλα ζπγθεθξηκέλν αξηζκφ θαηαζηεκάησλ ηνπ δηθηχνπ ζηελ αγνξά ηεο ρψξαο ηνπ, αθνινπζψληαο πηζηά ην ζπκβαηηθφ πξφγξακκα αλάπηπμεο θαη ii) ζχκβαζε franchising γηα θαζέλα απφ ηα θαηαζηήκαηα πνπ ζα ιεηηνπξγήζεη ν ιήπηεο κε βάζε ηελ πξψηε ζχκβαζε. Ζ ζχκβαζε αλάπηπμεο αθνξά ζηνπο φξνπο θαη ζηε δνκή αλάπηπμεο ησλ θαηαζηεκάησλ ηνπ δηθηχνπ franchising ζηε ρψξα ηνπ ιήπηε θαη πεξηέρεη θπξίσο δηαηάμεηο αλαθνξηθά κε ην ρξνλνδηάγξακκα ιεηηνπξγίαο ησλ επηκέξνπο θαηαζηεκάησλ απφ ην ιήπηε, ηε δηαδηθαζία επηινγήο θαη έγθξηζεο ησλ ηνπνζεζηψλ ιεηηνπξγίαο απηψλ ησλ θαηαζηεκάησλ θαη ηελ νξγαλσηηθή ππνδνκή πνπ πξέπεη λα δεκηνπξγήζεη ν ιήπηεο γηα λα ππνζηεξίμεη ηε ιεηηνπξγία ηνπ δηθηχνπ franchising ζηε ρψξα ηνπ. Οη ηδηαίηεξεο ζπκβάζεηο franchising, νη νπνίεο ζπλάπηνληαη γηα θαζέλα απφ ηα θαηαζηήκαηα ηνπ δηθηχνπ ρσξηζηά, αθνξνχλ ζηνπο φξνπο ιεηηνπξγίαο ησλ επηκέξνπο απηψλ θαηαζηεκάησλ θαη πεξηέρνπλ ηηο ζπλήζεηο δηαηάμεηο θάζε ζχκβαζεο franchising. ηελ θχξηα ζπκθσλία δηθαηφρξεζεο (master franchising) ν δφηεο (master franchisor) παξέρεη ζηνλ εγρψξην επηρεηξεκαηία-ιήπηε (θχξην ιήπηε - 22

23 master franchisee) έλαληη άκεζνπ ή έκκεζνπ νηθνλνκηθνχ αληαιιάγκαηνο ην απνθιεηζηηθφ δηθαίσκα εθκεηάιιεπζεο ηνπ παθέηνπ franchising ζε κηα νξηζκέλε γεσγξαθηθή πεξηνρή, ζπλήζσο ζε νιφθιεξε ηε ρψξα ζηελ νπνία βξίζθεηαη ν θχξηνο ιήπηεο, κε ζθνπφ ηε ζχλαςε απφ ηνλ ηειεπηαίν πεξαηηέξσ ζπκβάζεσλ franchising κε άιινπο ιήπηεο (sub-franchising), κε βάζε ηηο νπνίεο απηνί απνθηνχλ ην δηθαίσκα λα αλνίμνπλ θαη λα ιεηηνπξγήζνπλ δηθά ηνπο θαηαζηήκαηα ππφ ην ζχζηεκα franchising ηνπ αιινδαπνχ δφηε. Με ηε ζχκβαζε master franchising κπνξεί, αθφκε, λα παξαρσξείηαη ζηνλ θχξην ιήπηε ην δηθαίσκα λα αλνίμεη θαη λα ιεηηνπξγήζεη παξάιιεια κε ηα θαηαζηήκαηα ησλ απιψλ ιεπηψλ θαη δηθά ηνπ θαηαζηήκαηα. Με ηε κέζνδν απηή, ινηπφλ, ε νπνία απνηειεί ζήκεξα ηνλ πην δηαδεδνκέλν ηξφπν αλάπηπμεο ελφο δηεζλνχο δηθηχνπ franchising, ν θχξηνο ιήπηεο ελεξγεί νπζηαζηηθά σο δφηεο ζηελ αγνξά ηεο ρψξαο ηνπ, θαζψο δεκηνπξγεί δίθηπν franchising ζπκβαιιφκελνο απεπζείαο κε ηνπο ηνπηθνχο ιήπηεο θαη παξαρσξψληαο ηνπο άδεηεο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ηνπ παθέηνπ franchising, ζηεξηδφκελνο βέβαηα ζηε ζχκβαζε master franchising πνπ έρεη ζπλάςεη κε ηνλ αιινδαπφ δφηε. Γηα λα είλαη ζε ζέζε λα ππνθαζηζηά πιήξσο ην δφηε ζηελ αγνξά ηεο ρψξαο ηνπ, ν θχξηνο ιήπηεο πξέπεη λα πιεξνθνξεζεί πνιχ πεξηζζφηεξα κπζηηθά απφ έλαλ απιφ ιήπηε. ηε ζπκθσλία γηα δξαζηεξηφηεηα θνηλήο επηρείξεζεο (joint venture), ν δφηεο ζπκβάιιεηαη κε έλαλ εγρψξην επηρεηξεκαηία θαη ηδξχνπλ κηα εηαηξία joint venture ζηελ μέλε ρψξα ζηελ νπνία ν δφηεο ζέιεη λα εγθαηαζηήζεη ην δίθηπφ ηνπ. Δλ ζπλερεία, ε εηαηξία απηή ζπλάπηεη κε ην δφηε είηε ζπκθσλία αλάπηπμεο πεξηνρήο είηε θχξηα ζπκθσλία δηθαηφρξεζεο κε βάζε ηελ νπνία εγθαζίζηαηαη θαη ιεηηνπξγεί ην δίθηπν franchising ζηελ ηνπηθή αγνξά Σα πλεονεκηήμαηα και μειονεκηήμαηα ηος Franchising Πλεονεκηήμαηα για ηον δικαιοπάποσο (Franchisor) Ζ ηαρεία αλάπηπμε θαη εμάπισζε ηεο επηρείξεζεο ηνπ πνπ επηηπγράλεηαη βαζηθά κε απηνρξεκαηνδφηεζε. Ζ πνιχ γξήγνξε αχμεζε ηεο εκπνξηθήο ηνπ θήκεο θαη πειαηείαο κε άκεζν απνηέιεζκα ηελ θαζηέξσζε ηνπ ζηελ αγνξά. 23

24 Ζ πξαγκαηνπνίεζε ζεκαληηθψλ νηθνλνκηψλ θιίκαθαο. Όζν πεξηζζφηεξν απμάλεηαη έλα δίθηπν ηφζν πεξηζζφηεξν απμάλνληαη θαη νη πνζφηεηεο ησλ πξντφλησλ, ησλ εηδψλ εμνπιηζκνχ, ησλ εμαξηεκάησλ θιπ. πνπ αγνξάδνληαη απφ ηα κέιε ηνπ. Με απηφ ηνλ ηξφπν ε αχμεζε ηνπ φγθνπ ησλ αγνξψλ επηηξέπεη ηελ αληίζηνηρε κείσζε ηνπ θφζηνπο. Ζ άκεζε θαη έγθπξε πιεξνθφξεζε γηα ηηο ηάζεηο ηεο αγνξάο. Δθκεηαιιεπφκελνο ν δηθαηνπάξνρνο ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ιακβάλεη απφ ηνπο δηθαηνδφρνπο ηνπ αλαθνξηθά κε ηηο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ ζηηο δηάθνξεο αγνξέο είλαη ζπλερψο άξηζηα ελεκεξσκέλνο γηα ηηο ηνπηθέο θαηαλαισηηθέο ζπλήζεηεο κε απνηέιεζκα λα πξνζαξκφδεη άκεζα ηελ επηρεηξεκαηηθή ηνπ πνιηηηθή ζε απηέο. Ο άκεζνο έιεγρνο ηεο δηαλνκήο ησλ πξντφλησλ θαη ηεο παξνρήο ησλ ππεξεζηψλ. Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα λα επηηπγράλεηαη ε εθαξκνγή ελφο εληαίνπ ζπζηήκαηνο δηάζεζεο ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ζην θαηαλαισηηθφ θνηλφ. Ζ εθκεηάιιεπζε ηεο εκπεηξίαο ησλ δηθαηνδφρσλ γηα ηελ βειηίσζε θαη αλαλέσζε ηνπ ζπζηήκαηνο ηνπ Franchising. Ζ εμαζθάιηζε δηαξθνχο πειαηεηαθήο ξνήο. Ζ επίηεπμε πςειψλ θεξδψλ ρσξίο ηελ δηαθηλδχλεπζε ζεκαληηθψλ θεθαιαίσλ. Ζ αχμεζε ηεο εκπνξηθήο αμίαο ηεο επηρείξεζήο ηνπ. Ζ δεκηνπξγία ελφο επέιηθηνπ επηρεηξεκαηηθνχ νξγαληζκνχ κε έλα θέληξν ιήςεο απνθάζεσλ (ηνλ δηθαηνπάξνρν) θαη κε αλζξψπηλν δπλακηθφ (ηνπο δηθαηνδφρνπο) πνπ δξα γξήγνξα θαη απνθαζηζηηθά εμππεξεηψληαο θαη πξνζηαηεχνληαο θαη ηα δηθά ηνπ ζπκθέξνληα γηα έλαλ θνηλφ ζθνπφ: ηελ εκπνξηθή επηηπρία ηνπ δηθηχνπ Franchising. Ζ πξνζηαζία απέλαληη ζηηο κεγάιεο πνιπεζληθέο εηαηξίεο. Ζ δπλαηφηεηα εχθνιεο πξφζβαζεο ζην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα. (Κσζηάθεο, 2002). Πλεονεκηήμαηα για ηον δικαιοδψσο (Franchise) Ο δηθαηνδφρνο εληάζζεηαη ζε έλα επψλπκν επηρεηξεκαηηθφ ζχζηεκα (business format) επσθεινχκελνο ακέζσο απφ ηελ εκπνξηθή ηνπ θήκε θαη ηελ πειαηεία πνπ ζπλδέεηαη κε απηήλ. 24

25 Ο δηθαηνδφρνο ππνζηεξίδεηαη απφ ηνλ δηθαηνπάξνρν ηφζν πξηλ φζν θαη κεηά ηελ έλαξμε ιεηηνπξγίαο ηεο επηρείξεζεο ηνπ ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ δξαζηεξηφηεηαο θαη έηζη βξίζθεη άκεζεο ιχζεηο ζε πξνβιήκαηα πνπ δηαθνξεηηθά ζα ήηαλ δπζεπίιπηα. Ο δηθαηνδφρνο επσθειείηαη απφ ηηο νηθνλνκίεο θιίκαθαο πνπ επηηπγράλνληαη ζε έλα κεγάιν εκπνξηθφ δίθηπν θαη έηζη έρεη ηε δπλαηφηεηα λα δηαζέηεη ηα πξντφληα θαη ηηο ππεξεζίεο ζηνπο θαηαλαισηέο ζε πνιχ αληαγσληζηηθέο ηηκέο. Ο δηθαηνδφρνο επσθειείηαη απφ ηελ δηαθήκηζε πνπ πξαγκαηνπνηεί ν δηθαηνπάξνρνο ζε παλεζληθή θιίκαθα κε κηα αλαινγηθά πνιχ κηθξή νηθνλνκηθή επηβάξπλζε. Παξά ηελ έληαμε ηνπ ζην δίθηπν franchising ηνπ δηθαηνπαξφρνπ, ν δηθαηνδφρνο παξακέλεη έλαο αλεμάξηεηνο επηρεηξεκαηίαο. Ο δηθαηνδφρνο απνιακβάλεη ηελ σθέιεηα ηεο ρξήζεο ησλ εκπνξηθψλ ζεκάησλ, δηπισκάησλ επξεζηηερλίαο, εκπνξηθψλ θαη ηερληθψλ κεζφδσλ νξγάλσζεο θαη δηνίθεζεο, πψιεζεο πξντφλησλ θιπ. ηνπ δηθαηνπαξφρνπ. Ο δηθαηνδφρνο επσθειείηαη απφ ηε ζπλερή αλαλέσζε θαη εμέιημε ηνπ ζπζηήκαηνο franchising πνπ επηηπγράλεηαη κε ελέξγεηεο ηνπ δηθαηνπαξφρνπ έηζη ψζηε απηφ λα παξακείλεη πάληνηε ζχγρξνλν θαη αληαγσληζηηθφ. Ο δηθαηνδφρνο έρεη άκεζε πξφζβαζε ζην πιεξνθνξηαθφ πιηθφ πνπ ζπγθεληξψλεη ν δηθαηνπάξνρνο απφ φινπο ηνπο Λήπηεο θαη αθνξά ηηο ζπλζήθεο ηεο αγνξάο θαη ηηο ηάζεηο ηνπ θαηαλαισηηθνχ θνηλνχ ζε φιεο ηηο αγνξέο φπνπ εμαπιψλεηαη ην δίθηπν. Ζ επηρείξεζε ηνπ δηθαηνδφρνπ σο κέινο ελφο δηθηχνπ franchising παξνπζηάδεη πνιχ κεγαιχηεξε αλζεθηηθφηεηα ζε πεξηφδνπο νηθνλνκηθψλ θξίζεσλ απ φηη κηα άιιε νπνηαδήπνηε επηρείξεζε. Ο δηθαηνδφρνο έρεη ηε δπλαηφηεηα επθνιφηεξεο θαη κε επλντθφηεξνπο φξνπο ρξεκαηνδφηεζεο απφ ην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα θαζφζνλ κε ηελ έληαμε ηνπ ζε έλα επψλπκν ζχζηεκα franchising εληζρχεηαη ε πηζηνιεπηηθή ηνπ ηθαλφηεηα. Ο έιεγρνο πνπ αζθεί ν δηθαηνπάξνρνο ζηηο επηρεηξήζεηο ησλ κειψλ ηνπ δηθηχνπ ηνπ είλαη επσθειήο γηα ηνλ δηθαηνδφρν, γηαηί έηζη αθελφο κελ δηαζθαιίδεηαη ε εχξπζκε ιεηηνπξγία ηνπ αθεηέξνπ δε απνβάιινληαη απφ απηφ νη αζπλεπείο θαη άξα δεκηνγφλνη Λήπηεο (Κσζηάθεο, 2002). 25

26 Πλεονεκηήμαηα για ηον καηαναλυηή Ο θαηαλαισηήο έρεη εχθνιε πξφζβαζε, είηε ζηνλ ηφπν δηακνλήο ηνπ είηε νπνπδήπνηε αιινχ βξίζθεηαη, ζε ζεκεία πψιεζεο γλσζηψλ επηρεηξήζεσλ απφ ηα φπνηα αγνξάδεη επψλπκα πξντφληα ζε ινγηθέο ηηκέο. Ο θαηαλαισηήο επσθειείηαη απφ ηελ ηθαλφηεηα ησλ δηθηχσλ franchising λα πξνζαξκφδνληαη άκεζα ζηηο απαηηήζεηο ηνπ πξνζθέξνληαο ηνπ ηα πξντφληα θαη ηηο ππεξεζίεο πνπ πξαγκαηηθά επηζπκεί. Ο θαηαλαισηήο επσθειείηαη απφ ηελ ηθαλφηεηα ησλ δηθηχσλ franchising λα πξνζαξκφδνληαη άκεζα ζηηο απαηηήζεηο ηνπ πξνζθέξνληάο ηνπ ηα πξντφληα θαη ηηο ππεξεζίεο πνπ πξαγκαηηθά επηζπκεί. Ο θαηαλαισηήο σθειείηαη απφ ηνλ έληνλν αληαγσληζκφ κεηαμχ ησλ δηθηχσλ franchising θαη ησλ ππφινηπσλ νκνεηδψλ επηρεηξήζεσλ ηνπ θιάδνπ (Κσζηάθεο, 2002). Μειονεκηήμαηα για ηον δικαιοπάποσο (Franchisor) Ο δηθαηνπάξνρνο είλαη ππνρξεσκέλνο λα επηιχεη ζε θαζεκεξηλή βάζε πιήζνο πξνβιεκάησλ δηαθνξεηηθήο θχζεσο πξνεξρφκελα απφ αλζξψπνπο (ηνπο δηθαηνδφρνπο) κε δηαθνξεηηθή λννηξνπία ηνπ ραξαθηήξα. Ζ ηάζε ησλ δηθαηνδφρσλ γηα αλεμαξηεηνπνίεζε ηνπο απέλαληη ζηνλ δηθαηνπάξνρν ε νπνία απμάλεηαη κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ παξακνλήο ηνπο ζην δίθηπν. Ζ βηαζηηθή πνιιέο θνξέο επηινγή ησλ δηθαηνδφρσλ δεκηνπξγεί κεζνπξφζεζκα ζνβαξφηαηα πξνβιήκαηα ζηε ιεηηνπξγία ηνπ δηθηχνπ. Ζ επηινγή ησλ δηθαηνδφρσλ απνηειεί έλα δχζθνιν, ρξνλνβφξν θαη καζηνθφξν έξγν γηα ηνλ δηθαηνπάξνρν πνπ απαηηεί πνιχ ιεπηνχο θαη πξνζεθηηθνχο ρεηξηζκνχο, θαζψο ν θάζε δηθαηνδφρνο απνηειεί έλαλ θξίθν ηεο ίδηαο αιπζίδαο πνπ εάλ ζπάζεη ζα πξνθαιέζεη ηελ θαηάξξεπζε νιφθιεξεο ηεο αιπζίδαο. Σα θέξδε ηνπ δηθαηνπαξφρνπ είλαη ιηγφηεξα απφ ηελ ιεηηνπξγία ησλ θαηαζηεκάησλ ησλ δηθαηνδφρσλ απφ φηη ζα ήηαλ αλ ιεηηνπξγνχζε δηθά ηνπ θαηαζηήκαηα. 26

27 Σν ζνβαξφ ελδερφκελν θάπνηνο ή θάπνηνη δηθαηνδφρνη κεηά ηελ απνρψξεζε ηνπο απφ ην δίθηπν λα εμειηρζνχλ ζε αληαγσληζηέο ηνπ δηθαηνπαξφρνπ ( Κσζηάθεο, 2002). Μειονεκηήμαηα για ηον δικαιοδψσο (Franchise) Ζ νπνηαδήπνηε ιαλζαζκέλε επηρεηξεκαηηθή επηινγή ηνπ δηθαηνπαξφρνπ έρεη άκεζν θαη νδπλεξφ αληίθηππν ζηελ πνξεία ηεο επηρείξεζεο ηνπ δηθαηνδφρνπ ιφγσ ηνπ ζεκαληηθνχ βαζκνχ εμάξηεζεο ηνπ απφ απηφλ. Ζ έληαμε ηνπ δηθαηνδφρνπ ζε έλα ζχζηεκα franchising ζπλεπάγεηαη ηνλ ζεκαληηθφ πεξηνξηζκφ ηεο επηρεηξεκαηηθήο ηνπ ειεπζεξίαο θαζφζνλ ππάγεηαη ζηελ θαζνδήγεζε θαη ηνλ δηαξθή έιεγρν ηνπ δηθαηνπαξφρνπ. Ζ επηρεηξεκαηηθή πνιηηηθή ηνπ δηθαηνπαξφρνπ κπνξεί λα επεξεάδεη δπζκελψο ηελ θεξδνθνξία ηεο επηρείξεζεο ηνπ δηθαηνδφρνπ. Ζ ζπλήζεο χπαξμε ηεο ξήηξαο κε αληαγσληζκνχ ζηε ζχκβαζε franchising γηα έλα νξηζκέλν εχινγν ρξνληθφ δηάζηεκα κεηά ηελ ιχζε ηεο. Ζ επίζεο ζπλήζεο χπαξμε ηεο ξήηξαο γηα ηε κε δπλαηφηεηα κεηαβίβαζεο ηεο επηρείξεζεο ηνπ δηθαηνδφρνπ ρσξίο ηε ζπλαίλεζε ηνπ δηθαηνπαξφρνπ (Κσζηάθεο, 2002). Μειονεκηήμαηα για ηον καηαναλυηή Σν κνλαδηθφ κεηνλέθηεκα ηνπ franchising γηα ηνλ θαηαλαισηή παξνπζηάδεηαη ζηηο πεξηπηψζεηο φπνπ ηα δίθηπα εθαξκφδνπλ πνιηηηθέο πεξηνξηζηηθέο ηνπ ειεχζεξνπ αληαγσληζκνχ πνπ απνβαίλνπλ ζε βάξνο ησλ ηειηθψλ ρξεζηψλ (Κσζηάθεο, 2002) Κϊδικαρ Γεονηολογίαρ για ηο Franchising Ο Κψδηθαο Γενληνινγίαο γηα ην franchising έρεη ζαλ ζεκέιην ηνπ ηνλ Κψδηθα πνπ θαζηέξσζε ε Δπξσπατθή Οκνζπνλδία Franchise. Τηνζεηψληαο ηνλ Κψδηθα ε Οκνζπνλδία αλαγλψξηζε φηη εζληθέο πξνυπνζέζεηο κπνξεί λα θαζηζηνχλ απαξαηηήηνπο θη άιινπο φξνπο ε δηαηάμεηο θαη αλάζεζε ηελ επζχλε γηα ηελ παξνπζίαζε θαη εθαξκνγή ηνπ Κψδηθα ζηε ρσξά ηνπο ζηνπο θαη ηδίαλ Δζληθνχο πλδέζκνπο Franchise ( 27

28 Ο Δπξσπατθφο Κψδηθαο Γενληνινγίαο γηα ην Franchising πεξηέρεη δηαηάμεηο πνπ αλαθέξνληαη ζηηο ππνρξεψζεηο ηνπ δηθαηνπαξφρνπ θαη ηνπ δηθαηνδφρνπ θαζψο θαη ζηηο ππνρξεψζεηο ακθφηεξσλ ησλ κεξψλ, δηαηάμεηο πνπ ζέηνπλ πεξηνξηζκνχο ζηνπο ηξφπνπο αλεχξεζεο ησλ δηθαηνδφρσλ, ζηε δηαθήκηζε θαη γλσζηνπνίεζε θαη αλαθέξεηαη ηέινο ζε δηαηάμεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε ζχκβαζε franchising θαη ην ζχζηεκα Master Franchise. Πεξηέρεηαη επίζεο κηα πξνζζήθε θαη εξκελεία ηνπ Κψδηθα. Tν θείκελν ηνπ Δπξσπατθνχ Κψδηθα Γενληνινγίαο γηα ην Franchising παξαηίζεηαη ζην παξάξηεκα Franchising και Λιανικψ Δμπψπιο Σν άζξνηζκα ησλ ελεξγψλ δηθαηνπαξφρσλ θαη δηθαηνδφρσλ πξνο ην ζπλνιηθφ αξηζκφ ησλ επηρεηξήζεσλ ζηηο θαηεγνξίεο δξαζηεξηφηεηαο πνπ έρεη δηεηζδχζεη ην franchising, ν βαζκφο δηείζδπζεο ηνπ franchising δειαδή ζην ζχλνιν ησλ δξαζηεξηνηήησλ, εθηηκάηαη γχξσ ζην 4% ζπκθψλα κε ηελ εξεπλά ηεο ICAP πγθεθξηκέλα, ην ζχλνιν ησλ επηρεηξήζεσλ ζηηο θαηεγνξίεο δξαζηεξηφηεηαο φπνπ έρεη δηεηζδχζεη ην franchising to 2005 ήηαλ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 σέζειρ μεηαξω δικαιοπαπψσυν δικαιοδψσυν -ςποσπεϊζειρ 3.1 Οι ζσέζειρ μεηαξω δικαιοπαπψσος και δικαιοδψσος Δίλαη αλακθηζβήηεην γεγνλφο φηη ε δηθαηνθξηζία απνηειεί κηα κνλαδηθήο αιιά θαη ηδηάδνπζαο κνξθήο ζπλεξγαζία. Πνιινί είλαη νη παξάγνληεο εθείλνη, πνπ επεξεάδνπλ θαη ζπληεινχλ ζηελ επηηπρία κηαο Franchisor Unit Franchisee επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο πνπ έρεη δνκεζεί πάλσ ζηελ βάζε ησλ αξρψλ ηεο δηθαηφρξεζεο. ήκεξα, αλ θαη ε δηθαηνρξεζία έρεη γίλεη ζπλψλπκν ηεο επηηπρεκέλεο επηρείξεζεο, φιν θαη πεξηζζφηεξνη δηθαηνπάξνρνη πξνβιεκαηίδνληαη γηα ην αλ ζα πξέπεη λα δηαθηλδπλεχζνπλ ηε θήκε θαη ην θχξνο ηνπ νλφκαηφο ηνπο, παξαρσξψληαο ην ζηνλ «νπνηνλδήπνηε» ζπλεξγάηε δηθαηνδφρν. 28

29 Πνιινί είλαη απηνί πνπ πηζηεχνπλ φηη ε δηθαηνρξεζία, αθνχ βαζίδεηαη ζην θνηλφ φθεινο θαη ησλ δχν ζπκβαιιφκελσλ κεξψλ, δελ κπνξεί παξά λα είλαη κηα κνξθή ζεηηθήο θαη απνδνηηθήο ζπλεξγαζίαο. 8πζηπρψο, ε πείξα καο έρεη δείμεη ην αληίζεην. Αλ θαη είλαη βέβαην φηη ε ζρέζε θνηλήο σθέιεηαο πνπ ππάξρεη κεηαμχ δηθαηνπαξφρνπ θαη δηθαηνδφρνπ θάλεη απηή ηε ζπλεξγαζία κνλαδηθή ζηνλ θφζκν ησλ επηρεηξήζεσλ, ε ζρέζε απηή, πνπ πνιιέο θνξέο ραξαθηεξίδεηαη θαη σο «γάκνο», δελ είλαη πάληνηε ξφδηλε. Όπσο έλαο γάκνο, έηζη θαη ε δηθαηνρξεζία, έρεη λα αληηκεησπίζεη πνιιέο δηαθνξεηηθέο θάζεηο πξνβιήκαηα, ζπγθξνχζεηο ή απιψο δηαθσλίεο, πνπ άιινηε ιχλνληαη κε ηνλ έλαλ ή ηνλ άιινλ ηξφπν θαη άιινηε πάιη νδεγνχλ κνηξαία ζην δηαδχγην. Σα πξνβιήκαηα ζηηο ζρέζεηο κεηαμχ δηθαηνπαξφρνπ θαη δηθαηνδφρνπ κπνξνχλ λα νθείινληαη ζε πνιιέο παξακέηξνπο. Αο κελ μερλάκε φηη θαη νη δχν ζπκβαιιφκελνη, ηφζν ν δηθαηνπάξνρνο φζν θαη ν δηθαηνδφρνο είλαη επηρεηξεκαηίεο. Οη επηρεηξεκαηίεο έρνπλ φλεηξα, θηινδνμίεο, ζηφρνπο. Γηα ηελ επίηεπμε ησλ επηρεηξεκαηηθψλ ηνπο ζηφρσλ, έρνπλ, ζπλήζσο, ίδηα άπνςε, άγρνο, παξνπζηάδνπλ θαηλφκελα άξλεζεο ή δηζηαθηηθφηεηαο. Απφςεηο ησλ δχν κεξψλ, φηαλ είλαη ηαπηφζεκεο, νδεγνχλ ζηελ εθαξκνγή επηηπρεκέλσλ επηρεηξεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, ηδεψλ ή ιχζεσλ. Πνιιέο θνξέο φκσο νη απφςεηο δηίζηαληαη. Ζ δηάζηαζε απηή ησλ απφςεσλ, φηαλ κάιηζηα άπηνληαη ζηξαηεγηθψλ επηινγψλ, πνπ επεξεάδνπλ ηελ εχξπζκε ιεηηνπξγία ηεο αιπζίδαο, κπνξεί λα νδεγήζεη ηηο ζρέζεηο κεηαμχ δηθαηνπαξφρνπ θαη δηθαηνδφρνπ ζε ξήμε. Σα απνηειέζκαηα είλαη ζρεδφλ πάληνηε παλνκνηφηππα. Οη αληηξξήζεηο ησλ δηθαηνδφρσλ εθθξάδνληαη είηε δηπισκαηηθά, είηε επηζεηηθά, είηε νδεγνχλ πεξηζζφηεξνπο δηθαηνδφρνπs ζε ζπλαζπηζκφ ελάληηα ζηνλ δηθαηνπάξνρν. Έηζη ν δηθαηνπάξνρνο θαιείηαη λα κπεη ζε ακπληηθή ζέζε θαη θαιείηαη λα ππεξαζπηζζεί είηε ηελ φπνηα επηρεηξεκαηηθή επηινγή, είηε ηελ ζηξαηεγηθή ηελ νπνία έρεη «επηβάιεη» ζην δίθηπν ηνπ. Ζ πίεζε πνπ δέρεηαη ν δηθαηνπάξνρνο δελ απνηειεί γη' απηφλ απεηιή, αθνχ αηζζάλεηαη ζίγνπξνο φηη ε ζχκβαζε είλαη κε ην κέξνο ηνπ θαη αλά πάζα ζηηγκή κπνξεί λα ελεξγνπνηήζεη άξζξα απηήο. Καηά βάζνο, θάζε δηθαηνπάξνρνο γλσξίδεη φηη νη θαιέο ζρέζεηο κεηαμχ δηθαηνπαξφρνπ θαη δηθαηνδφρνπ είλαη ζεκαληηθέο, αλ φρη ν απνθαζηζηηθφο παξάγνληαο επηηπρίαο ζε φιεο ηηο αιπζίδεο δηθαηφρξεζεο. Γλσξίδεη, επίζεο φηη αλ ζπγθξνπζηεί κε ηνλ δηθαηνδφρν θαλέλαο δελ ζα είλαη ν θεξδηζκέλνο. Ζ δηακάρε απηή κάιηζηα, αλ ιάβεη δηαζηάζεηο θαη παξαζχξεη πεξηζζφηεξνπο δηθαηνδφρνπs κπνξεί λα έρεη νιέζξηα απνηειέζκαηα γηα φιε ηελ αιπζίδα. Όινη πξέπεη 29

30 λα αλαινγίδνληαη ηηο επζχλεο αιιά θαη ηηο πηζαλέο ζπλέπεηεο ησλ πξάμεσλ ηνπο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ν θάζε δηθαηνδφρνο δηαπεξλά θάπνηα ςπρνινγηθά ζηάδηα θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο ζπλεξγαζίαο ηνπ κε ηνλ δηθαηνπάξνρν θαη ηα νπνία επεξεάδνπλ θαη ηελ ζπλεξγαζία ηνπ κε νιφθιεξν ην δίθηπν. Σα ζηάδηα απηά έρνπλ λα θάλνπλ κε ηνλ παξάγνληα ηεο ηθαλνπνίεζεο ηνπ, ν νπνίνο παξνπζηάδεη κηα πνιχ ζπγθεθξηκέλε θακπχιε κέζα ζηνλ ρξφλν. Έρεη απνδεηρζεί επηζηεκνληθά, φηη ε ςπρνινγηθή απηή θάζε επεξεάδεη φινπο ηνπο δηθαηνδφρνπο. Ζ γλψζε ηεο χπαξμεο απηνχ ηνπ θαηλφκελνπ είλαη πνιχ ζεκαληηθή ηφζν γηα ηνπο δηθαηνπάξνρνπο φζν θαη γηα ηνπο δηθαηνδφρνπο ψζηε λα θαηαιάβνπλ ηηο ςπρνινγηθέο ηδηνκνξθίεο κηαο ζπλεξγαζίαο δηθαηφρξεζεο. Ζ θακπχιε απηή πνπ νλνκάδεηαη «Δ factor» πεξλά ρξνληθά κέζα απφ ηηο εμήο θάζεηο: Φάζη Glee : Ο δηθαηνδφρνο είλαη απφιπηα ηθαλνπνηεκέλνο κε ηελ λέα ηνπ επηρείξεζε, κε ηελ ζρέζε πνπ έρεη κε ηνλ δηθαηνπάξνρν, αθνχ ηνπ πξνζθέξεη, φηη ηνπ έρεη ππνζρεζεί. Τπάξρεη ε έμαςε ηεο λέαο ζρέζεο, ηεο λέαο επηρείξεζεο θαη ν δπλακηζκφο ηνπ νξάκαηνο, πνπ πξνζβιέπεη ζε έλα θνηλφ ιακπξφ κέιινλ. Φάζη Fee: Αλ θαη ν δηθαηνδφρνο έρεη κηα ηθαλνπνηεηηθή επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα, ε θαζεκεξηλή ιεηηνπξγία επηθέξεη κηθξφ- πξνβιήκαηα, πνπ ζεσξεί δπζβάζηαθηα. Παξάιιεια ε πιεξσκή ησλ Royalties κεηψλνπλ ην πνζνζηφ θέξδνπο ηνπ, ελψ δελ έρεη αληηιεθζεί αθφκα ην κέγεζνο ηεο αμίαο ηεο ππνζηήξημεο πνπ ηνπ παξέρεηαη απφ ηελ κεηξηθή εηαηξεία. Αξρίδεη λα αηζζάλεηαη νηθνλνκηθή πίεζε απφ ηνλ δηθαηνπάξνρν θαη δπζαλαζρεηεί. Φάζη Me: Ο δηθαηνδφρνο κπνξεί λα είλαη ηθαλνπνηεκέλνο απφ ηελ επηρείξεζε ηνπ θαη ηνλ εαπηφ ηνπ. Έρεη κάζεη ηελ δνπιεηά θαη αηζζάλεηαη φηη ηειηθά ε επηηπρία ηνπ νθείιεηαη ζηελ ζθιεξή πξνζσπηθή ηνπ εξγαζία θαη φρη ζηνλ δηθαηνπάξνρν. Δίλαη βέβαηνο φηη θαη ρσξίο απηφλ ζα είρε πεηχρεη ην ίδην, αλ φρη πεξηζζφηεξν. Φάζη Free: Ο δηθαηνδφρνο επαλαζηαηεί θαη δελ δέρεηαη φινπο απηνχο ηνπο πεξηνξηζκνχο. Αηζζάλεηαη φηη ε επηρείξεζε ηνπ ζα πήγαηλε πνιχ πην θαιά, αλ δελ έπξεπε λα αθνινπζεί φινπο ηνπο θαλφλεο ηνπ δηθαηνπαξφρνπ. Θέιεη λα εθαξκφζεη ηηο δηθέο ηνπ ηδέεο θαη λα αμηνπνηήζεη ηελ ηερλνγλσζία κε έλαλ δηαθνξεηηθφ ηξφπν, πνπ πηζηεχεη φηη ζα είλαη πην σθέιηκν γηα απηφλ. ε απηήλ ηε θάζε εμεηάδεη ηνπο φξνπο ηεο ζχκβαζεο ηδηφρξεζεο θαη αμηνινγεί αλ ηνλ ζπκθέξεη λα απνρσξήζεη απφ ην δίθηπν ή λα παξακείλεη. 30

31 Φάζη See: Έρνληαο θάλεη ππνκνλή αξρίδεη ζηγά-ζηγά λα βιέπεη ηα ζεηηθά ηεο ζπλεξγαζίαο. Χθειείηε απφ ηηο ππεξεζίεο ππνζηήξημεο ηνπ δηθαηνπαξφρνπ θαη αληηιακβάλεηαη ηε ζεκαζία ηεο νκνηνκνξθίαο ζηε ιεηηνπξγία ηεο αιπζίδαο. Φάζη We: Ο δηθαηνδφρνο αληηιακβάλεηαη πιένλ φηη ηε δηθαηνρξεζία είλαη έλαο ζπλαηηεξηζκφο (partnership) θαη φηη ίδηνο κπνξεί λα σθειεζεί ηα κέγηζηα απφ ηελ ζπζζσξεκέλε εκπεηξία ηνπ δηθαηνπαξφρνπ. Αληηιακβάλεηαη επίζεο φηη πξέπεη λα αμηνπνηήζεη ηελ ηερλνγλσζία θαη ηηο ππεξεζίεο ηνπ δηθαηνπαξφρνπ γηα ηηο νπνίεο εμάιινπ πιεξψλεη πεξηνδηθέο πιεξσκέο (franchising 2008). 3.2 Τποσπεϊζειρ δικαιοπαπψσυν και δικαιοδψσυν Σφζν θαηά ηελ πεξίνδν δηαπξαγκάηεπζεο ησλ δπν κεξψλ, πξηλ απφ ηελ ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο δηθαηφρξεζεο, φζν θαη θαηά ηε κεηαζπκβαηηθή πεξίνδν, ηα δπν ζπκβαιιφκελα κέξε εκθαλίδνληαη λα έρνπλ νξηζκέλεο ππνρξεψζεηο. Α) Τποσπεϊζειρ καηά ηην πποζςμβαηική πεπίοδο Καηά ηελ πξνζπκβαηηθή πεξίνδν, ηα δχν κέξε βαξχλνληαη κε ηελ ππνρξέσζε ηεο εθαηέξσζελ απνθάιπςεο (disclosure) φισλ ησλ θαζνξηζηηθψλ γηα ηελ ζχλαςε ζηνηρείσλ θαη θπξίσο,ζε φηη αθνξά ηνλ δηθαηνπάξνρν, ηεο απνθάιπςεο ηνπ ηξφπνπ ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ησλ πξννπηηθψλ επηηπρίαο ηνπ. πγθεθξηκέλα, ν δηθαηνπάξνρνο ππνρξενχηαη λα παξέρεη εγγξάθσο ζε θάζε ππνςήθην δηθαηνδφρν θαη κέζα ζε εχινγν ρξφλν πξηλ ηελ ππνγξαθή ελφο δεζκεπηηθνχ-εγγξάθνπ πιήξε θαη αθξηβή πιεξνθφξεζε ζρεηηθά κε ηελ εηαηξηθή θαη νηθνλνκηθή ηνπ θαηάζηαζε, ην επηρεηξεκαηηθφ ηνπ ηζηνξηθφ, ηελ πεξηγξαθή ηεο επηρείξεζεο πνπ είλαη αληηθείκελν ηεο δηθαηφρξεζεο, ηελ πεξηγξαθή ησλ θχξησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο ηερλνγλσζίαο, ηελ παξνρή ηερληθήο ππνζηήξημεο πξνο ηνλ δηθαηνδφρν, ην πξνβιεπφκελν θφζηνο εγθαηάζηαζεο κηαο επηρείξεζεο δηθαηφρξεζεο, ηελ βησζηκφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο, ηα βαζηθφ ζηνηρεία ηεο ζχκβαζεο δηθαηφρξεζεο, ηα νλφκαηα θαη ηηο δηεπζχλζεηο ησλ κειψλ ηνπ δηθηχνπ θαη κε άιια πνπ πξνβιέπνληαη είηε απφ εηδηθή λνκνζεζία, είηε απφ ηνλ Δζληθφ Κψδηθα 8ενληνινγίαο γηα ηελ δηθαηνρξεζία (europeanfranchisin 2008). Β ) Τποσπεϊζειρ μεηά ηην ζωνατη ηηρ ζωμβαζηρ Οη ππνρξεψζεηο ησλ δχν κεξψλ θαηά ηελ πεξίνδν κεηά ηελ ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο πεξηγξάθνληαη ζηα θεθάιαηα πνπ αθνινπζνχλ. Τποσπεϊζειρ ηος δικαιοπαπψσος 31

32 Ζ ζπκβνιή ηνπ δηθαηνπαξφρνπ ζηε ζπλεξγαζία ηεο δηθαηνρξεζίαο πεξηιακβάλεη ηηο αθφινπζεο ππνρξεψζεηο: a) Παπασϊπηζη ζςγκεκπιμένυν δικαιυμάηυν. Ο δηθαηνπάξνρνο παξαρσξεί ζηνλ δηθαηνδφρν ηελ ρξήζε θαη ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ παθέηνπ δηθαηνρξεζίαο (βηνκεραληθήο ηδηνθηεζίαο, ηερλνγλσζίαο θ.ά). Σν πεξηερφκελν απηνχ ηνπ «παθέηνπ» δηθαηνρξεζίαο πξνζδηνξίδεηαη επαθξηβψο ζην θχξην κέξνο ηεο ζχκβαζεο - πιαηζίνπ ελψ αλάκεζα ζηα ζεκεία ζηα νπνία πξέπεη λα γίλεηαη αλαθνξά είλαη ε ζπγθεθξηκέλε γεσγξαθηθή πεξηνρή δξάζεο κέζα ζηελ νπνία ν δηθαηνδφρνο, ζα δηελεξγεί ηηο πσιήζεηο ην ρξνληθφ δηάζηεκα ηεο ζχκβαζεο θαζψο θαη ε παξαρψξεζε ή κε απνθιεηζηηθφηεηαο,θάηη πνπ φκσο κπνξεί λα παξαιεθζεί εάλ ην κέγεζνο ηεο γεσγξαθηθήο δξάζεο θαη ην ζρέδην αλάπηπμεο είλαη πξνζεθηηθά ζρεδηαζκέλα, ελψ ελδέρεηαη λα πξνθαιέζεη λνκηθά πξνβιήκαηα ζε νξηζκέλεο ρψξεο, ιφγσ ησλ αληηκνλνπσιηαθψλ λφκσλ. b) Δκπαίδεςζη Ο δηθαηνπάξνρνο ζα πξέπεη λα παξέρεη ζηνλ δηθαηνδφρν, ακέζσο κφιηο ν ηειεπηαίνο εληαρζεί ζην ζχζηεκα, ηελ απαηηνχκελε εθπαίδεπζε, ε νπνία, αλάινγα κε ηνλ θιάδν κπνξεί λα δηαξθέζεη απφ κεξηθέο εκέξεο έσο θαη κεξηθνχο κήλεο, θαζψο, ρσξίο απηήλ, ν δηθαηνδφρνο δελ ζα κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη κε ηνλ δένληα ηξφπν. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ην γλσζηφ Mc Donald s Hamburger University φπνπ νη δηθαηνδφρνη εληάζζνληαη ζε εληαηηθφ εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα, θαηά θχξην ιφγσ ζηε ρψξα πνπ εδξεχεη ε εηαηξεία, ελψ ηα ηειεπηαία ρξφληα ε Mc Donald s έρεη ηδξχζεη αληίζηνηρα «εθπαηδεπηήξηα» ζε ρψξεο κε κεγάιε αλάπηπμε ηνπ δηθηχνπ ηεο φπσο ε Μ. Βξεηαλία θαη ε Ηαπσλία. c) Παποσή απσικήρ ςποζηήπιξηρ Ο δηθαηνπάξνρνο ζα πξέπεη λα παξέρεη ηελ απαηηνχκελε αξρηθή ππνζηήξημε ζηνλ δηθαηνδφρν, δίλνληαο ηνπ ηελ αλαγθαία ηερληθή θαη νξγαλσηηθή ππνδνκή, φπσο ζρέδηα εμσηεξηθνχ θαη εζσηεξηθνχ δηαθφζκνπ, πξνηεηλφκελνπο πξνκεζεπηέο θαη ζπλεξγάηεο θαη ζπκβνπιέο θαηά ηελ αξρηθή παξαγγειία. Δπηπιένλ, ζα πξέπεη λα ζηφρν-πνηήζεη ηελ ιεηηνπξγία ηεο κνλάδαο δηθαηφρξεζεο κέζσ ελφο επηρεηξεκαηηθνχ πιάλνπ (franchise 2008), αιιά λα πξνκεζεχζεη ηνλ δηθαηνδφρν κε ηα απαξαίηεηα εγρεηξίδηα ιεηηνπξγίαο (operation manuals), ηα νπνία απνηππψλνπλ φιεο ηηο ιεπηνκέξεηεο πνπ αθνξνχλ ζηελ θαζεκεξηλή ιεηηνπξγία ηνπ θαηαζηήκαηνο, ηελ εκπνξηθή ζρέζε δηθαηνπαξφρνπ - δηθαηνδφρνπ θαη ηηο ζρέζεηο ηνπ δηθαηνδφρνπ κε ηα άιια κέιε ηνπ δηθηχνπ.(icap ARTHUR ANDERSEN, 1999) 32

33 d) ςνεσήρ ςποζηήπιξη ηος δικαιοδψσος Δθηφο απφ ηελ αξρηθή ππνζηήξημε, ν δηθαηνπάξνρνο ζα πξέπεη λα παξέρεη ζπλερή ππνζηήξημε ζηνλ δηθαηνδφρν, γηα φζν ρξνληθφ δηάζηεκα δηαξθεί ε ζχκβαζε. Ζ ζπλερήο απηή ππνζηήξημε κπνξεί λα πεξηιακβάλεη, κεηαμχ άιισλ, ηε δηαξθή παξνρή ζπκβνπιψλ ζε νξγαλσηηθά, ηερληθά, ρξεκαηνδνηηθά, λνκηθά θαη εκπνξηθά ζέκαηα, ζε ζέκαηα ιεηηνπξγίαο θαη κάξθεηηλγθ, ελψ ζα πξέπεη λα ζπληνλίδεη θαη λα δηελεξγεί απνηειεζκαηηθφ πξφγξακκα δηαθήκηζεο. e) Δθοδιαζμψρ Ο δηθαηνπάξνρνο ζα πξέπεη λα εμαζθαιίδεη ηνλ εθνδηαζκφ ηνπ δηθαηνδφρνπ κε πξψηεο χιεο, κε εκί-έηνηκα ή έηνηκα εκπνξεχκαηα, ηδίσο φηαλ ηα πξντφληα ηνπ ζπζηήκαηνο παξάγνληαη απφ ηνλ ίδην ηνλ δηθαηνπάξνρν. Τποσπεϊζειρ ηος δικαιοδψσος: Ο δηθαηνδφρνο πνπιάεη ηα πξντφληα ηνπ ζπζηήκαηνο ζην δηθφ ηνπ φλνκα, γηα δηθφ ηνπ ινγαξηαζκφ θαη κε δηθφ ηνπ θίλδπλν. Ζ εθάπαμ θαη ε πεξηνδηθή θαηαβνιή ηηκήκαηνο, απνηειεί ηελ θχξηα ππνρξέσζε ηνπ δηθαηνδφρνπ, ε νπνία, βξίζθεηαη ζε ζρέζε αιιειεμάξηεζεο κε ηελ ππνρξέσζε ηνπ δηθαηνπαξφρνπ γηα έληαμε ησλ δηθαηνδφρσλ ζην ζχζηεκα θαη ζπλερή ππνζηήξημε. Αλαιπηηθφηεξα, ν δηθαηνδφρνο, φληαο εληαγκέλνο ζην ζχζηεκα δηθαηνρξεζίαο, έρεη ηηο αθφινπζεο ππνρξεψζεηο: Καηαβολή ηος εθάπαξ (Intial ή Entry Fee) Ο δηθαηνδφρνο ππνρξενχηαη λα θαηαβάιεη έλα εθάπαμ πνζφ, γηα ηελ απφ κέξνπο ηνπ δηθαηνπαξφρνπ,παξαρψξεζε ηεο ρξεζηκνπνίεζεο ηνπ νλφκαηνο ηεο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ηερλνγλσζίαο θαη δηθαησκάησλ βηνκεραληθήο ηδηνθηεζίαο (Γεσξγηάδεο, 1998). Πεπιοδικέρ πληπυμέρ Μηα απφ ηηο ππνρξεψζεηο ηνπ δηθαηνδφρνπ αθνξά ηελ πεξηνδηθή θαηαβνιή ζηνλ δηθαηνπάξνρν νξηζκέλνπ πνζνζηνχ επί ησλ πσιήζεσλ ή επί ησλ θεξδψλ θαη ζπαλίσο επί ησλ αγνξψλ ηνπ θαηαζηήκαηνο (Royalities), σο ζπλερέο νηθνλνκηθφ αληάιιαγκα γηα ηελ παξαρψξεζε ηνπ δηθαηψκαηνο εθκεηάιιεπζεο ηεο δηθαηφρξεζεο θαζ' φιε ηελ δηάξθεηα ηεο ζπκβαηηθήο ηνπο ζρέζεο. Ανηίηιμα διαθήμιζη Δπίζεο, ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο, φ δηθαηνδφρνο ππνρξενχηαη λα θαηαβάιιεη πεξηνδηθά ζηνλ δηθαηνπάξνρν έλα πνζνζηφ επί ησλ πσιήζεσλ (ζπλήζσο) ή ησλ 33

34 αγνξψλ ηνπ θαηαζηήκαηνο, ην νπνίν πξννξίδεηαη γηα ηελ δηαθεκηζηηθή θακπαληά ηεο αιπζίδαο Δνεπγψρ πποϊθηζη πυλήζευν Ο δηθαηνδφρνο ζα πξέπεη λα πξνσζεί ελεξγά ηηο πσιήζεηο κε ηελ θαιχηεξε δπλαηή αμηνπνίεζε ηεο πξνζσπηθήο ηνπ εξγαζίαο θαη ησλ άιισλ κέζσλ πνπ έρεη ζηελ δηάζεζή ηνπ. ςμμψπθυζη ππορ ηιρ οπγανυηικέρ απσέρ ηος ζςζηήμαηορ Ο δηθαηνδφρνο ππνρξενχηαη λα ζπκκνξθψλεηαη ζηηο νξγαλσηηθέο αξρέο ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ηδίσο γηα λα δηαθπιάζζεη θαη λα ζέβεηαη ηελ αξρή ηεο νκνηνκνξθίαο ζχκθσλα κε ηελ νπνία ε ζχλζεζε, ε παξαζθεπή, ηα ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα θαη γεληθά ε εηθφλα ησλ πξντφλησλ ηνπ ζπζηήκαηνο πξέπεη λα είλαη πάληα εληαία, αλεμάξηεηα απφ ηνλ ηφπν ή ηελ αγνξά, ζηελ νπνία γίλεηαη ε δηάζεζε ηνπο (Γεσξγηάδεο, 1998). 3.3 Η διεθνήρ πποοπηική ηηρ ελληνικήρ δικαιοσπηζίαρ Ζ νηθνλνκηθή πξαγκαηηθφηεηα ηεο Δ. Δ ραξαθηεξίδεηαη απφ επέθηαζε ησλ αγνξψλ ηεο θαη άκεζε αχμεζε ησλ εκπνξηθψλ ζπλαιιαγψλ κε ηξίηεο ρψξεο, ιφγσ ηεο δηεχξπλζεο ηεο. Ζ αχμεζε νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη ηα λέα κέιε ζα πξέπεη λα πξνζαξκνζζνχλ ζηα λέα δεδνκέλα ηεο αλνηρηήο αληηκεηψπηζεο πξνο ηηο ηξίηεο ρψξεο, ηα νπνία εθαξκφδεη ε Δ.Δ ζήκεξα. Δθηφο απφ ηηο λέεο επθαηξίεο γηα επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ παξνπζηάζζεθαλ κεηά ηελ δηεχξπλζε, νη επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζα πξαγκαηνπνηνχληαη βάζεη ηνπ εληαίνπ εκπνξηθνχ θαζεζηψηνο πνπ κνηξάδνληαη ηα θξάηε - κέιε θαη θαηά ζπλέπεηα νη δξαζηεξηφηεηεο απηέο ζα σθειεζνχλ απφ ηελ απινπνίεζε θαη ηελ ηππνπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ. Ζ Διιάδα είλαη ε κνλαδηθή ρψξα ηεο Δ.Δ. πνπ δελ εθκεηαιιεχζεθε ην γεγνλφο ηεο εληαίαο Δπξσπατθήο Αγνξάο θαη δελ παξνπζίαζε ηελ αικαηψδε αληίζηνηρε αχμεζε πνπ παξνπζίαζαλ νη ππφινηπεο ρψξεο κε ηελ έληαμε ηνπο. Απηά ηα δεδνκέλα εληζρχνληαη θαη απφ ην γεγνλφο ηεο ζηαζηκφηεηαο ή θαη πηψζεο ησλ ειιεληθψλ εμαγσγψλ ζηηο πεξηζζφηεξεο αγνξέο ηεο Δ.Δ, θαζψο θαη ηε κείσζε ηεο ζεκαληηθφηεηαο (εθθξαζκέλεο σο κεξίδην ζηηο ζπλνιηθέο εμαγσγέο καο) ησλ εηαίξσλ καο ηεο Δ.Δ σο ρψξεο θαηεχζπλζεο ησλ πξντφλησλ καο. 34

35 Οη θπξηφηεξεο ρψξεο, ζηηο νπνίεο νη ειιεληθέο επηρεηξήζεηο εμάγνπλ ηα πξντφληα ηνπο, είλαη ε Γεξκαλία, ην Ζλσκέλν Βαζίιεην θαη ε Ηηαιία. ε αληηδηαζηνιή κε φια ηα ζηνηρεία θαη ηηο ηάζεηο ηνπ εμαγσγηθνχ εκπνξίνπ καο, νη Έιιελεο εμαγσγείο, φπσο πξνθχπηεη απφ έξεπλα ηνπ ΔΒΔ, εθηηκνχλ φηη ε Δ.Δ παξακέλεη ε γεσγξαθηθή πεξηνρή κε ηηο θαιχηεξεο πξννπηηθέο εμαγσγηθήο αχμεζεο θαη αθνινπζνχλ ηα Βαιθάληα, ε Βφξεηα Ακεξηθή θαη ε Κεληξηθή θαη Αλαηνιηθή Δπξψπε. Λφγσ ζέζεο θαη ιφγσ ησλ ηαρέσλ ξπζκψλ αλάπηπμεο, νη βαιθαληθέο ρψξεο απνηεινχλ κηα απφ ηηο πξνηεξαηφηεηεο ησλ ειιεληθψλ επηρεηξήζεσλ. Σα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ ρσξψλ ηεο βαιθαληθήο αθνξνχλ ζηνλ αλαπηπζζφκελν θαηαλαισηηζκφ, ζηηο ρακειέο ακνηβέο πξνζσπηθνχ, ζηα ρακειά ελνίθηα - κε ηηο πςειέο εγγπήζεηο, ζηνλ ξφιν ηεο παξανηθνλνκίαο θαη ηνπο ζεηηθνχο ξπζκνχο αλάπηπμεο. Οη θιάδνη πνπ πξνζθέξνληαη γηα αλάπηπμε ησλ αιπζίδσλ δηθαηφρξεζεο ζηα Βαιθάληα ζρεηίδνληαη κε ηηο δεπηεξνγελείο νηθνδνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο (π.ρ. ζέξκαλζε), ηελ έλδπζε, ηνλ ηνπξηζκφ θαη ηελ εζηίαζε, θαζψο ηθαλνπνηνχλ βαζηθέο αλάγθεο αλνηθνδφκεζεο θαη θαηαλαισηηζκνχ. Αξθεηέο ειιεληθέο επηρεηξήζεηο δηαηεξνχλ θαηαζηήκαηα ή εμάγνπλ πξντφληα. Σξεηο είλαη νη βαζηθνί ηξφπνη κέζσ ησλ νπνίσλ νη Έιιελεο επηρεηξεκαηίεο δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηα Βαιθάληα θαη ζηελ Αλαηνιηθή Δπξψπε γεληθφηεξα: i. Δμαγσγέο αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ επί πηζηψζεη. ii. Δθηέιεζε ηερληθψλ έξγσλ, ησλ νπνίσλ ε αμία απνπιεξψλεηαη ζε 6κεληαίεο δφζεηο πνπ δηαξθνχλ απφ 3 έσο 8 έηε. iii. Αλάιεςε άκεζσλ επελδχζεσλ πνπ έρνπλ ηελ κνξθή αηνκηθψλ επηρεηξήζεσλ, Joint venture ή αγνξάο μέλσλ επηρεηξήζεσλ. Όζνλ αθνξά ηε δηθαηφρξεζε, ην πνζνζηφ δηείζδπζεο ηνπ ζε ζρέζε κε ηνπο πξναλαθεξζέληεο ηξφπνπο ραξαθηεξίδεηαη πνιχ ρακειφ. Οη θίλδπλνη, εκπνξηθνί θαη πνιηηηθνί, πνπ έρνπλ λα αληηκεησπίζνπλ νη Έιιελεο επηρεηξεκαηίεο, αθνξνχλ: ην νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ: αζηάζεηα ζηελ νηθνλνκηθή πνιηηηθή, πςεινί πιεζσξηζκνί, ρακειφ εηζφδεκα, ειιηπέο ηξαπεδηθφ ζχζηεκα, δηαθζνξά, αζηάζεηα ηνπ λνκηθνχ πιαηζίνπ πνπ δηέπεη ηηο μέλεο επελδχζεηο θαη ηα θνξνινγηθά δεηήκαηα, έιιεηςε δηαθαλψλ δηαδηθαζηψλ ζε ζέκαηα ηδησηηθνπνηήζεσλ, νη πςειέο αζθαιηζηηθέο εηζθνξέο. ηηο ππνδνκέο: αλππαξμία δξφκσλ, απνζεθεπηηθψλ θέληξσλ, κεηαθνξηθψλ εηαηξηψλ, ππνδνκψλ logistics. 35

36 ην εκπφξην: δηαζπνξά πιεζπζκνχ, έιιεηςε νξγαλσκέλνπ ρνλδξεκπνξίνπ, κεηαβιεηφηεηα ηεο δνκήο ηνπ εκπνξίνπ, είζνδνο κεγάισλ αιπζίδσλ. ηελ πιεξνθφξεζε: έιιεηςε ζηνηρείσλ. Ζ δηεζλήο πνξεία ησλ ειιεληθψλ αιπζίδσλ δηθαηφρξεζεο πεξλά ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο απφ ηελ Κχπξν. Απηή ε πνξεία είλαη θαη ινγηθή, αλ ζθεθηνχκε ηνπο παξαδνζηαθνχο δεζκνχο πνπ δηαηεξεί ε Διιάδα κε ηελ Κχπξν, ηελ γισζζηθή ηαχηηζε, φκνηα ζηνηρεία λννηξνπίαο θαη επηρεηξεκαηηθήο θνπιηνχξαο θιπ. Ζ έμνδνο πξνο ηελ Κχπξν, αλ θαη δελ θαίλεηαη ηδηαίηεξα εληππσζηαθή, είλαη φκσο αλππνιφγηζηεο αμίαο γηα ηνπο Έιιελεο δηθαηνπαξφρνπο. Μέζα απφ ηελ δηαδηθαζία απηή νη δηθαηνπαξφρνη καζαίλνπλ ζηελ πξάμε ηηο βαζηθέο παξακέηξνπο ηεο δηεζλνχο δηθαηνρξεζίαο, ψζηε λα είλαη έηνηκνη γηα ην επφκελν βήκα πνπ είλαη ε επέθηαζε ζηελ Δπξψπε. Τπάξρνπλ φκσο θάπνηα ζεκεία ηα νπνία πξέπεη λα πξνζερηνχλ απφ ηηο ειιεληθέο επηρεηξήζεηο πνπ ζα εηζέιζνπλ ζηνλ δηεζλή ζηίβν. Σα πξνβιήκαηα ηα νπνία πξέπεη λα αληηκεησπίζνπλ είλαη ηα εμήο: Δπηθνηλσλία θαη ζπιινγή πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε ηελ αγνξά ζηελ νπνία απεπζχλνληαη. Πξνζαξκνγή ησλ πξντφλησλ ηνπο θαη ησλ θαλνληζκψλ ιεηηνπξγίαο εμππεξέηεζεο ζηηο αλάγθεο ησλ αγνξψλ απηψλ. χζηεκα logistics θαη δηαλνκψλ. Δπηπιένλ, είλαη αξθεηά δχζθνιν λα βξεζνχλ ππνςήθηνη δηθαηνδφρνη νη νπνίνη ζα πηζηέςνπλ ηα πξντφληα ηνπ Έιιελα δηθαηνπαξφρνπ κε ηα γλσζηά κέζα επηθνηλσλίαο ηεο δηθαηφρξεζεο. Πξσηαξρηθφ ξφιν δηαδξακαηίδεη ε πξνζαξκνγή ηνπ business concept ζηηο ηνπηθέο ηδηαηηεξφηεηεο, μεπεξλψληαο ηνλ αηνκηθηζκφ πνπ ραξαθηεξίδεη ηελ ειιεληθή επηρείξεζε, ζηακαηψληαο λα πξνδηαγξάθεη ην κέιινλ κε αλάιπζε ηνπ παξειζφληνο, θαηεπζχλνληαο ηνπο πφξνπο ηεο κε ζηφρν ην θέξδνο γηα ηελ ίδηα, ηνλ δηθαηνδφρν θαη ηνλ πειάηε. Ηδηαίηεξν βάξνο πξέπεη λα δνζεί ζηελ πνηφηεηα, ζηελ ζπζθεπαζία, ζηνλ ρξφλν παξάδνζεο, ζηελ εμππεξέηεζε κεηά ηελ πψιεζε θαη γεληθά ζηελ έλλνηα ηεο νιηθήο πνηφηεηαο θαη πηζηνπνίεζεο ησλ αγαζψλ. Σειεπηαία δίδεηαη έκθαζε ζηε δεκηνπξγία αληαγσληζηηθνχ πιενλεθηήκαηνο κέζσ ρακειψλ ηηκψλ, παξά κέζσ ηεο πξνζπάζεηαο θαηαλφεζεο θαη ηθαλνπνίεζεο ησλ αλαγθψλ ησλ πειαηψλ. Σαπηφρξνλα, νη ειιεληθέο επηρεηξήζεηο αδπλαηνχλ λα δεκηνπξγήζνπλ επψλπκα πξντφληα θαη λα επελδχζνπλ ζε απηά καθξνρξφληα ζηηο 36

37 αγνξέο ηνπ ελδηαθέξνληνο ηνπο. Ο θξίζηκνο παξάγνληαο επηηπρίαο αθνξά ζηε δεκηνπξγία ζηξαηεγηθήο πξνβνιήο κηαο ηνπηθά πξνζαξκνζκέλεο θαη πνηνηηθήο δηθαηφρξεζεο. 3.4 Οικονομική Γιάζηαζη και ζημαζία ηος Franshising Ζ ηαρεία εμάπισζε ηνπ franchising νθείιεηαη ζηα ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα πνπ παξνπζηάδεη απηή ε δηεπηρεηξεζηαθή ζπλεξγαζία γηα φια ηα κέξε πνπ κεηέρνπλ ζ απηή. Σν franchising ζπγθεληξψλεη αζξνηζηηθά θαη απνηειεί έλα δπλακηθφ ζπλδπαζκφ ησλ θαιχηεξσλ ζηνηρείσλ κηαο κεγάιεο θαη πεξηζζφηεξσλ κηθξψλ επηρεηξήζεσλ, ν νπνίνο δίλεη ηε δπλαηφηεηα απηφ αλάπηπμεο ζε θάζε ιήπηε κε παξάιιειε ελζσκάησζή ηνπ ζην επηηπρεκέλν ζχζηεκα ηνπ δφηε. Ο ζεζκφο παξνπζηάδεη βέβαηα θαη νξηζκέλα κεηνλεθηήκαηα, ηα νπνία φκσο είλαη κηθξφηεξεο ζνβαξφηεηαο θαη δελ κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ ηξνρνπέδε ζηελ αλάπηπμε ηνπ ζεζκνχ. 3.5 Οικονομική ζημαζία ηος Franschising για ηον καηαναλυηή Ζ αλάπηπμε επηρεηξήζεσλ κε ηε κέζνδν ηνπ franchising θαζηζηά εχθνιε γηα ηνλ θαηαλαισηή ηελ πξφζβαζε ζε ζεκεία πψιεζεο γλσζηψλ επηρεηξήζεσλ απφ ηα νπνία αγνξάδεη επψλπκα θαη πνηνηηθά πξντφληα ζε ινγηθέο ηηκέο θαη ζε ζεκεία παξνρήο επψλπκσλ ππεξεζηψλ είηε ζηνλ ηφπν δηακνλήο ηνπ είηε νπνπδήπνηε αιινχ βξίζθεηαη. Σν πξνζσπηθφ ελδηαθέξνλ ηνπ ιήπηε εμαζθαιίδεη ζ απηφλ άςνγε εμππεξέηεζε ηφζν πξηλ φζν θαη κεηά ηελ πψιεζε ηνπ πξντφληνο ή ηελ παξνρή ηεο ππεξεζίαο. Ο θαηαλαισηήο επσθειείηαη, επηπιένλ, απφ ηελ ηθαλφηεηα ησλ δηθηχσλ franchising λα θαζηζηνχλ δπλαηή ηελ ηαρεία είζνδν λέσλ θαη εμεηδηθεπκέλσλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ζηηο ηνπηθέο αγνξέο, απφ ηελ ηθαλφηεηά ηνπο λα πξνζαξκφδνληαη άκεζα ζηηο απαηηήζεηο ηνπ πξνζθέξνληάο ηνπ πξντφληα θαη ππεξεζίεο πνπ πξαγκαηηθά επηζπκεί θαη ρξεηάδεηαη, θαζψο θαη απφ ηνλ έληνλν αληαγσληζκφ κεηαμχ ησλ δηθηχσλ franchising. Σν κνλαδηθφ κεηνλέθηεκα ηνπ franchising γηα ηνλ θαηαλαισηή παξνπζηάδεηαη ζηηο πεξηπηψζεηο φπνπ ηα δίθηπα εθαξκφδνπλ πνιηηηθέο πεξηνξηζηηθέο ηνπ ειεχζεξνπ αληαγσληζκνχ πνπ απνβαίλνπλ ζε βάξνο ησλ ηειηθψλ ρξεζηψλ, φπσο γηα 37

38 παξάδεηγκα φηαλ ζην δίθηπν εθαξκφδεηαη πνιηηηθή εληαίσλ ηηκψλ ιηαληθήο πψιεζεο ησλ πξντφλησλ ή παξνρήο ησλ ππεξεζηψλ. Γηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ ζηε ζχκβαζε δηθαηφρξεζεο (franchising) κπνξεί λα ζπκβεί είηε κε ηελ επηβνιή θαζνξηζκέλσλ ηηκψλ απφ κέξνπο ηνπ δφηε είηε κε ηελ εθαξκνγή ελαξκνληζκέλσλ πξαθηηθψλ σο πξνο ηελ ηηκνινγηαθή πνιηηηθή ηνπ δηθηχνπ απφ ηνπο ιήπηεο. Δπίζεο ζηελ πεξίπησζε εθαξκνγήο πνιηηηθψλ απνκφλσζεο ησλ αγνξψλ κε ηελ παξεκπφδηζε ησλ θαηαλαισηψλ, ιφγσ ηνπ ηφπνπ δηακνλήο ηνπο, λα πξνκεζεχνληαη κέζα ζηελ θνηλή αγνξά ηα πξντφληα ή ηηο ππεξεζίεο πνπ απνηεινχλ αληηθείκελν ηνπ franchise. 3.6 Υπημαηοδψηηζη ηυν δικηωυν Franchising ην δηεζλή ρψξν νη ηξάπεδεο έρνπλ δηαπηζηψζεη εδψ θαη αξθεηά ρξφληα ηελ ηδηαίηεξε ζεκαζία θαη πιενλεθηήκαηα πνπ έρεη ε ζπλεξγαζία κε ηα δίθηπα franchising θαη ε ρξεκαηνδφηεζε ησλ ηειεπηαίσλ απφ απηέο. Δθηηκψληαο ην γεγνλφο φηη ην franchising απνηειεί έλαλ απφ ηνπο αζθαιέζηεξνπο νηθνλνκηθνχο ηξφπνπο εγθαηάζηαζεο θαη αλάπηπμεο κηαο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, νη κεγάιεο μέλεο ηξάπεδεο επηλφεζαλ κεζφδνπο γηα ηελ, ζε ζπζηεκαηηθή θαη νξγαλσκέλε βάζε, θάιπςε ησλ αλαγθψλ ησλ δηθηχσλ ζηα δηάθνξα ηξαπεδηθά πξντφληα θαη πξνρψξεζαλ ζηε δεκηνπξγία ηδηαίηεξσλ ηκεκάησλ franchising, ζηειερσκέλσλ κε εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ. Σα ηκήκαηα franchising ησλ ηξαπεδψλ θαζνξίδνπλ ηηο θαηεπζχλζεηο ηεο πνιηηηθήο ηεο ηξάπεδαο ζηνλ ηνκέα απηφ θαη εθπνλνχλ θαηάιιεια ρξεκαηνδνηηθά πξνγξάκκαηα, πξνζθέξνπλ θάζε δπλαηή ππνζηήξημε ζηα θαηαζηήκαηα ηεο ηξάπεδαο γηα ηελ επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ πνπ ζπλδένληαη κε ην αληηθείκελν απηφ θαη γλσκαηεχνπλ γηα ηα ζρεηηθά ρξεκαηνδνηηθά αηηήκαηα, παξαθνινπζνχλ ζηελά ηηο εμειίμεηο ζηνλ ηνκέα ηνπ franchising θαη ελεκεξψλνπλ ηνπο πειάηεο θαη ην θνηλφ γηα ην ζεζκφ κε ηελ έθδνζε ελεκεξσηηθψλ θπιιαδίσλ, θαηαρσξήζεηο ζηνλ ηχπν θαη ηε δηνξγάλσζε ζπλεδξίσλ θαη άιισλ ζπλαθψλ εθδειψζεσλ. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη νη 85 ηέηνηνπ είδνπο πξαθηηθέο απαγνξεχνληαη απφ ηνλ Καλνληζκφ 2790/1999 ηεο Δπηηξνπήο (άξζ. 4 θαη 7 ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο 47, 49, 73, 103 ησλ Καηεπζπληήξησλ), φπσο απαγνξεχνληαλ θαη απφ ηνλ πξνεγνχκελν Καλνληζκφ 4087/1988. πλέπεηα γηα ηα δίθηπα πνπ ηηο εθαξκφδνπλ είλαη ε απψιεηα ηεο επλντθήο κεηαρείξηζεο πνπ ηνπο επηθπιάζζεη ν θαλνληζκφο. Γηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ ζηε ζχκβαζε ηδηφρξεζεο (franchising) ηξάπεδεο δελ 38

39 εγγπψληαη ηελ επηηπρία ηεο ζπλεξγαζίαο κε έλα ζχζηεκα franchising νχηε αλαιακβάλνπλ νπνηαδήπνηε επζχλε. Μηα απφ ηηο βαζηθφηεξεο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ επηηπρεκέλε πνξεία ηνπ franchising ζε κηα ρψξα είλαη ε απνηειεζκαηηθή αληηκεηψπηζε ηνπ ρξεκαηνδνηηθνχ πξνβιήκαηνο ησλ ιεπηψλ. Κχξην ζηνηρείν ηεο δηαδηθαζίαο πνπ εθαξκφδνπλ νη κεγάιεο ηξάπεδεο είλαη ε δηακφξθσζε ελφο εηδηθνχ πξνγξάκκαηνο franchising ην νπνίν πεξηιακβάλεη κηα δέζκε ρξεκαηνδνηηθψλ θαη άιισλ ππεξεζηψλ πνπ θαιχπηνπλ φιν ην θάζκα ησλ αλαγθψλ ελφο δηθηχνπ franchising. Πξηλ ηελ ππνγξαθή ηεο ζρεηηθήο ζπκθσλίαο κε ηνλ ελδηαθεξφκελν δφηε, ζπληάζζεηαη απφ ηελ ηξάπεδα κηα ζχκβαζε-πιαίζην πξνο ππνγξαθή απφ απηφλ, ε νπνία πεξηιακβάλεη ηηο δηάθνξεο κνξθέο δαλείσλ θαη ηα ινηπά ηξαπεδηθά πξντφληα πνπ πξνζθέξνληαη ζηα κέιε ηνπ δηθηχνπ, ην κέζν χςνο ησλ ρξεκαηνδνηηθψλ αλαγθψλ ησλ ιεπηψλ, ηε δηαδηθαζία θαη ηα θξηηήξηα αμηνιφγεζεο ησλ αηηεκάησλ ρξεκαηνδφηεζήο ηνπο θαη ηνπο φξνπο δαλεηνδφηεζεο (επηηφθηα, πξνκήζεηεο, ρξφλνο θαη ηξφπνο απνπιεξσκήο ησλ δαλείσλ). Ο δφηεο ελεκεξψλεη ηνπο ιήπηεο ηνπ δηθηχνπ θαη ηνπο ππνςήθηνπο ιήπηεο γηα ηνπο φξνπο θαη ηηο πξνυπνζέζεηο ηεο ρξεκαηνδφηεζεο. Αθνινχζσο, νη ιήπηεο ππνβάιινπλ ηελ αίηεζή ηνπο γηα ρξεκαηνδφηεζε ζηελ ηξάπεδα κέζσ ηνπ δφηε, ν νπνίνο θαη ειέγρεη θαηά πφζν πιεξνχληαη ηα θξηηήξηα ηεο ηξάπεδαο, θαζψο θαη αλ ππάξρνπλ ηα απαηηνχκελα δηθαηνινγεηηθά. Αλάινγα κε ην απνηέιεζκα ηνπ ειέγρνπ πξνσζείηαη ε αίηεζε ηνπ θάζε ιήπηε γηα ιήςε απφθαζεο ζηελ ηξάπεδα κέζσ ηνπ αξκφδηνπ ηκήκαηνο franchising, πνπ γλσκνδνηεί ζρεηηθά. Ζ δηαδηθαζία ηεο ζχκβαζεο-πιαηζίνπ παξνπζηάδεη πνιιά πιενλεθηήκαηα γηα φιεο ηηο πιεπξέο, δειαδή γηα ην δφηε, ην ιήπηε θαη ηελ ηξάπεδα: 1. Δπηιχεηαη έλα απφ ηα ζνβαξφηεξα πξνβιήκαηα ελφο λένπ ιήπηε, δειαδή ε πξφζβαζή ηνπ ζην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα θαη ε εμαζθάιηζε επαξθψλ ρξεκαηνδνηηθψλ πφξσλ. Ο λένο ιήπηεο έρεη κηα ζηαζεξή βάζε γηα λα κπνξέζεη ζε ζπλεξγαζία κε ην δφηε λα θξίλεη θαηά πφζν είλαη εθηθηή ε ηξαπεδηθή ρξεκαηνδφηεζή ηνπ. 2. Μεηψλεηαη ην ρξεκαηννηθνλνκηθφ θφζηνο ησλ ιεπηψλ, δηφηη νη φξνη δαλεηζκνχ πνπ θαζνξίδνληαη κε ηε ζχκβαζε-πιαίζην είλαη ζαθψο επλντθφηεξνη απφ εθείλνπο πνπ ζα επηηχγραλε ν ιήπηεο σο κεκνλσκέλνο πειάηεο. Γηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ ζηε ζχκβαζε δηθαηφρξεζεο (franchising). 39

40 3. Με ηε ζχλαςή ηεο παξέρεηαη ζηνπο ππνςήθηνπο ιήπηεο κηα ζνβαξή έλδεημε γηα ηελ αμηνπηζηία θαη ζνβαξφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο franchising πνπ επέιεμαλ, θαζψο θαη γηα ηε θεξεγγπφηεηα ηνπ δφηε. 4. Δληζρχεηαη ε ειθπζηηθφηεηα ηνπ παθέηνπ franchising ηνπ δφηε, αθνχ πξνβιέπεη θαη δπλαηφηεηα επίιπζεο ηνπ ρξεκαηνδνηηθνχ πξνβιήκαηνο ησλ ιεπηψλ. 5. Δμαζθαιίδεηαη εληαία αληηκεηψπηζε ηνπ δηθηχνπ franchising απφ φια ηα ππνθαηαζηήκαηα ηεο ηξάπεδαο. 6. Ζ ηξάπεδα απνθηά επαθή κε κηα κεγάιε νκάδα επηζπκεηψλ πειαηψλ, δειαδή ηα κέιε ελφο δηθηχνπ franchising, ζηνπο νπνίνπο πξνζθέξεη έλα νινθιεξσκέλν ζχλνιν ππεξεζηψλ, βειηηψλνληαο έηζη ζεκαληηθά ην πεξηζψξην θέξδνπο ηεο. 7. Ζ ηξάπεδα απαιιάζζεηαη απφ πεξηηηή απαζρφιεζε γηα ηελ εμέηαζε αηηεκάησλ ρξεκαηνδφηεζεο πνπ δελ ζα είραλ πηζαλφηεηα έγθξηζεο αθνχ απηά έρνπλ εληνπηζηεί ζηα πιαίζηα ηνπ πξνέιεγρνπ πνπ γίλεηαη απφ ην δφηε θαη δελ πξνσζνχληαη. Οη ηξάπεδεο έρνπλ ζεζπίζεη ζπγθεθξηκέλα θξηηήξηα γηα ηελ απνδνρή ησλ αηηεκάησλ ρξεκαηνδφηεζεο ησλ δηθηχσλ franchising, ηα νπνία κπνξνχλ λα ηαμηλνκεζνχλ ζε ηξεηο θαηεγνξίεο, πνπ αλαθέξνληαη αληίζηνηρα ζην δφηε θαη ην ζχζηεκά ηνπ, ζην ιήπηε θαη ζηε ζχκβαζε franchising. Κπξηφηεξα θξηηήξηα αμηνιφγεζεο ηνπ δφηε θαη ηνπ ζπζηήκαηνο franchising είλαη ε θήκε θαη ε θεξεγγπφηεηά ηνπ, ε πξσηνηππία θαη ν βαζκφο ηππνπνίεζεο ηνπ ζπζηήκαηνο, ε αληαγσληζηηθφηεηα ησλ πξντφλησλ ή ησλ ππεξεζηψλ πνπ απνηεινχλ ηε βάζε ηνπ ζπζηήκαηνο, ε απνδνηηθφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο, ε πιεξφηεηα ηνπ «παθέηνπ» ησλ ιεπηψλ. Κξηηήξηα αμηνιφγεζεο ηνπ ιήπηε είλαη νη επαγγεικαηηθέο γλψζεηο θαη εκπεηξίεο ηνπ ηειεπηαίνπ, ε επάξθεηα ησλ ηδίσλ θεθαιαίσλ, ε ηνπνζεζία εγθαηάζηαζεο ηεο επηρείξεζεο ηνπ ιήπηε, ε κειινληηθή απνδνηηθφηεηα θαη ξεπζηφηεηα ηεο επηρείξεζεο. Σέινο, θξηηήξηα αμηνιφγεζεο ηεο ζχκβαζεο franchising είλαη ε ειάρηζηε δηάξθεηά ηεο (εμεηάδεηαη απφ ηελ ηξάπεδα εάλ εμαζθαιίδεηαη ε απφζβεζε ησλ θεθαιαίσλ πνπ έρνπλ επελδπζεί απφ ην ιήπηε), ην είδνο ησλ ζπκβαηηθψλ ππνρξεψζεσλ ηνπ δφηε, νη ιφγνη έθηαθηεο θαηαγγειίαο ηεο ζχκβαζεο θαη ε ζπκθσλία ησλ φξσλ ηεο ζχκβαζεο κε ην πεξηερφκελν ηνπ Καλνληζκνχ 2790/1999. Αλαιπηηθά γηα ηα θξηηήξηα απνδνρήο ησλ αηηεκάησλ ρξεκαηνδφηεζεο ησλ δηθηχσλ franchising. Γηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ ζηε ζχκβαζε 40

41 δηθαηφρξεζεο (franchising). Σα ρξεκαηνδνηηθά πξντφληα πνπ πξνζθέξνπλ νη ηξάπεδεο ζηα δίθηπα franchising θαιχπηνπλ ηηο αλάγθεο ησλ ιεπηψλ ηφζν ζε αξρηθφ θεθάιαην (απφθηεζε, εθζπγρξνληζκφο θαη δηαξξχζκηζε θηηξηαθψλ εγθαηαζηάζεσλ, απφθηεζε εμνπιηζκνχ, πιεξσκή εθάπαμ δηθαησκάησλ, δεκηνπξγία απνζέκαηνο πξντφλησλ) φζν θαη ζε θεθάιαην θίλεζεο (ηξέρνπζεο δαπάλεο). Όζνλ αθνξά ηηο εμαζθαιίζεηο πνπ δεηνχλ γηα ηε ρξεκαηνδφηεζε ελφο επηρεηξεκαηία πνπ είλαη κέινο ελφο δηθηχνπ franchising, νη ηξάπεδεο δείρλνπλ πνιχ κεγαιχηεξε ειαζηηθφηεηα ζε ζχγθξηζε κε ηηο εμαζθαιίζεηο πνπ απαηηνχλ απφ άιινπο επηρεηξεκαηίεο. Αξθεηέο ηξάπεδεο κάιηζηα πεξηνξίδνπλ ηηο απαηηήζεηο ηνπο ζρεηηθά κε ηηο εμαζθαιίζεηο κφλν ζηα ζηνηρεία ηνπ ελεξγεηηθνχ ηεο ρξεκαηνδνηνχκελεο επηρείξεζεο ηνπ ιήπηε. Ζ πνιηηηθή απηή ησλ ηξαπεδψλ νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη ζεσξνχλ πσο νη ρξεκαηνδνηήζεηο πξνο ηνπο ιήπηεο είλαη ρακειφηεξνπ θηλδχλνπ ζε ζρέζε κε απηέο πξνο λένπο επηρεηξεκαηίεο πνπ δελ είλαη κέιε θάπνηνπ δηθηχνπ franchising. Οη ηξάπεδεο φκσο δεηνχλ θαη εμαζθαιίζεηο απφ ην δφηε πξνθεηκέλνπ λα πξνβνχλ ζηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ ιεπηψλ ηνπ δηθηχνπ ηνπ. Οη θπξηφηεξεο απφ απηέο είλαη: Ζ παξνρή αλεπηθχιαθηεο θαη ρσξίο φξνπο εγγχεζεο απφ ην δφηε. Ζ ππφ φξνπο θαη πεξηνξηζκνχο εγγχεζε. Ζ ζπκθσλία επαλαγνξάο ηνπ εμνπιηζκνχ, κε ηελ νπνία ν δφηεο αλαιακβάλεη ηελ ππνρξέσζε λα επαλαγνξάζεη ηνλ εμνπιηζκφ πνπ έρεη πσιήζεη ζηνπο ιήπηεο ζε ηηκή πνπ ζπκθσλείηαη θαη λα θαηαβάιιεη ην αληίηηκν ζηελ ηξάπεδα πξνο εμφθιεζε ησλ δαλείσλ πνπ ρνξεγήζεθαλ απφ απηήλ, ζε πεξίπησζε πνπ νη ιήπηεο αδπλαηνχλ λα εθπιεξψζνπλ ηηο νηθνλνκηθέο ηνπο ππνρξεψζεηο πξνο ηελ ηξάπεδα. Ζ ππνγξαθή κηαο επηζηνιήο ζηήξημεο (comfort letter) κε ηελ νπνία ν δφηεο αλαιακβάλεη απέλαληη ζηελ ηξάπεδα ηελ ππνρξέσζε λα θαηαβάιιεη θάζε δπλαηή πξνζπάζεηα γηα λα ηε ζπλδξάκεη ζηελ είζπξαμε ησλ απαηηήζεψλ ηεο ζε πεξίπησζε νηθνλνκηθψλ δπζρεξεηψλ ηνπ ιήπηε. Σα θπξηφηεξα ρξεκαηνδνηηθά πξντφληα πνπ πξνζθέξνπλ νη ηξάπεδεο ζηα δίθηπα franchising είλαη ηα εμήο: δάλεηα γηα ηελ απφθηεζε θαη επηζθεπή θηηξηαθψλ εγθαηαζηάζεσλ, δάλεηα γηα ηελ απφθηεζε εμνπιηζκνχ, θαηαλαισηηθά δάλεηα, δάλεηα γηα ηε δεκηνπξγία θαη ιεηηνπξγία ηνπ δηθηχνπ, δάλεηα γηα ηελ πιεξσκή ηνπ δηθαηψκαηνο εηζφδνπ ζην ζχζηεκα, δάλεηα γηα ηε δεκηνπξγία απνζεκάησλ ησλ πξντφλησλ, ρξεκαηνδνηηθή κίζζσζε, πξαθηνξεία επηρεηξεκαηηθψλ απαηηήζεσλ (factoring), δηαρείξηζε εηζπξάμεσλ θαη πιεξσκψλ (Βι. Κσζηάθε Γ, 2002). 41

42 Ζ έγγξαθε δέζκεπζε ηνπ δφηε φηη ζα ελεκεξψλεη άκεζα ηελ ηξάπεδα ζε πεξηπηψζεηο παξαβίαζεο απφ ην ιήπηε νπζησδψλ φξσλ ή επηθείκελεο θαηαγγειίαο ηεο ζχκβαζεο franchising. ηελ πξάμε πάλησο νη ηξάπεδεο πξνηηκνχλ λα ρξεκαηνδνηνχλ ήδε εγθαηεζηεκέλα θαη επψλπκα δίθηπα franchising ηα νπνία έρνπλ ιεηηνπξγήζεη κε επηηπρία θαη φρη λενεηζεξρφκελεο ζην ρψξν ηνπ franchising επηρεηξήζεηο. ηελ Διιάδα ν ηξαπεδηθφο ηνκέαο κέρξη πξφζθαηα δελ είρε αληηκεησπίζεη ην ζεζκφ ηνπ franchising φπσο ζα φθεηιε, κε έρνληαο θαηαλνήζεη ηε δηαθνξά κεηαμχ κηαο επηρείξεζεο πνπ ιεηηνπξγεί κε ηε κέζνδν ηνπ franchising θαη απηήο πνπ ιεηηνπξγεί ρσξίο απηήλ. Σα ηειεπηαία φκσο ρξφληα νη ηξάπεδεο δείρλνπλ φηη αξρίδνπλ λα απνδίδνπλ κεγαιχηεξε βαξχηεηα ζηηο εκπνξηθέο πξννπηηθέο, ηελ αληαγσληζηηθφηεηα θαη ηε βησζηκφηεηα ησλ ρξεκαηνδνηνχκελσλ επηρεηξήζεσλ, ζηνηρεία πνπ εληζρχνληαη ζε κεγάιν βαζκφ φηαλ κηα επηρείξεζε είλαη εληαγκέλε ζε έλα ζχζηεκα franchising, θαη λα θαηαλννχλ ηα ζεκαληηθφηαηα πιενλεθηήκαηα πνπ πξνζθέξεη ε εμεηδηθεπκέλε ελαζρφιεζε κε ηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ δηθηχσλ franchising. Σα ζεκαληηθφηεξα απφ απηά είλαη: 1. Ζ πξφζβαζε ζε έλα νιφθιεξν δίθηπν επηζπκεηψλ πειαηψλ ζηνπο νπνίνπο κπνξνχλ λα πξνζθέξνπλ κηα πιήξε ζεηξά ηξαπεδηθψλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ, δηεπξχλνληαο έηζη ζεκαληηθά ηα πεξηζψξηα θέξδνπο ηνπο. 2. Ο ρακειφο θίλδπλνο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ρξεκαηνδνηήζεσλ. 3. Ζ απαιιαγή απφ ηελ πεξηηηή απαζρφιεζε γηα ηελ εμέηαζε θαη εθηίκεζε αηηεκάησλ ρξεκαηνδφηεζεο πνπ δελ πιεξνχλ ηηο πξνυπνζέζεηο εγθξίζεσο, κε ηε ρξήζε ηεο ζχκβαζεο-πιαηζίνπ. Όιεο νη ελδείμεηο πείζνπλ φηη ε πηζηνδφηεζε θαη γεληθφηεξα ε ηξαπεδηθή εμππεξέηεζε ησλ δηθηχσλ franchising ζηα πξφηππα ησλ μέλσλ ηξαπεδψλ απνηεινχλ έλαλ ηνκέα ηξαπεδηθψλ εξγαζηψλ πνπ ζα γλσξίζεη ηα πξνζερή ρξφληα άλζεζε θαη ζηελ Διιάδα. Άιισζηε, ζε κηα πεξίνδν πνπ ηα απνηειέζκαηα ησλ ηξαπεδψλ πηέδνληαη έληνλα, ε ζηξνθή ζε λέεο εξγαζίεο απνηειεί αλαγθαζηηθή επηινγή. 42

43 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 Σο Franchising απψ Νομική Άποτη 4.1 Οπιζμψρ ηηρ ζωμβαζηρ Franchising χκβαζε franchising είλαη ε ακθνηεξνβαξήο, ελνρηθή ζχκβαζε βάζεη ηεο νπνίαο ζεκειηψλεηαη κηα δηαξθήο ζρέζε εκπνξηθήο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ δχν αλεμάξηεησλ επηρεηξήζεσλ, ηνπ δηθαηνπάξνρνπ ή δφηε θαη ηνπ δηθαηνδφρνπ ή ιήπηε, κε αληηθεηκεληθφ ζθνπφ ηε δηάζεζε πξντφλησλ ή ηελ παξνρή ππεξεζηψλ απφ ην ιήπηε ζε ηειηθνχο ρξήζηεο, κε ηελ νπνία ν δφηεο αλαιακβάλεη ηηο ππνρξεψζεηο: a. λα παξαρσξήζεη ζην ιήπηε άδεηα ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ηνπ παθέηνπ franchising b. λα εληάμεη ην ιήπηε ζην ζχζηεκα franchising θαη c. λα παξέρεη ζην ιήπηε ζπλερή ππνζηήξημε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζπκβαηηθήο ηνπο ζρέζεο, θαη ν ιήπηεο ηηο ππνρξεψζεηο: 1. λα ιεηηνπξγεί ηελ επηρείξεζή ηνπ ππφ ην ζχζηεκα franchising ηνπ δφηε, αθνινπζψληαο πηζηά ηηο νδεγίεο θαη εληνιέο ηνπ θαη ππνθείκελνο ζηνλ άκεζν έιεγρφ ηνπ, 2. λα πξνσζεί ελεξγά ηε δηάζεζε ησλ ζπκβαηηθψλ πξντφλησλ ή ηελ παξνρή ησλ ζπκβαηηθψλ ππεξεζηψλ ζην θαηαλαισηηθφ θνηλφ, κε ηελ θαιχηεξε δπλαηή αμηνπνίεζε ηεο πξνζσπηθήο εξγαζίαο θαη ησλ άιισλ κέζσλ πνπ έρεη ζηε δηάζεζή ηνπ θαη 3. λα θαηαβάιιεη ηα ζπκβαηηθά νηθνλνκηθά αληαιιάγκαηα (Βι. Κσζηάθε Γ. 2002). 43

44 4.2 ΟΡΙΟΘΔΣΗΗ ΣΟΤ FRANCHISING Α) Γιάκπιζη απψ ζςγγενείρ μοπθέρ επισειπημαηικήρ ζςνεπγαζίαρ Ζ ζχκβαζε franchising αλήθεη ζηελ θαηεγνξία ησλ ζπκβάζεσλ δηακεζνιαβεηηθψλ ππεξεζηψλ, δηφηη ζθνπφο ηεο δεκηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο. Γηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ ζηε ζχκβαζε δηθαηφρξεζεο (franchising) σο κνξθήο θάζεηεο ζπλεξγαζίαο πνπ επηηπγράλεηαη κε απηήλ, είλαη ε ζε δηαξθή βάζε έληαμε ηεο επηρείξεζεο ησλ ιεπηψλ ζηε ζπγθεληξσηηθά δηνηθνχκελε νξγάλσζε ηνπ δφηε θαη ε κέζσ απηήο δηάζεζε ησλ πξντφλησλ ή παξνρή ησλ ππεξεζηψλ ηνπ ηειεπηαίνπ ζηελ αγνξά. Σν franchising παξνπζηάδεη νκνηφηεηεο αιιά θαη ζεκαληηθέο δηαθνξέο κε άιιεο κνξθέο ζχγρξνλεο επηρεηξεκαηηθήο ζπλεξγαζίαο, απφ ηηο νπνίεο θαη πξέπεη λα νξηνζεηεζεί (Βι. νπθιεξφ Ζ. 1989). 1. Franchising και Δμποπική ανηιπποζυπεία Σν franchising ππαγσγήο παξνπζηάδεη ζπγγέλεηα πξνο ηελ εκπνξηθή αληηπξνζσπεία.δκπνξηθφο αληηπξφζσπνο είλαη ην πξφζσπν πνπ αλαιακβάλεη, έρνληαο δηθή ηνπ απηνηειή θαη αλεμάξηεηε επηρείξεζε, λα επηκειείηαη θαηά ηξφπν δηαξθή, γηα νξηζκέλν ή αφξηζην ρξφλν, ηηο ζπλαιιαγέο ελφο εκπφξνπ ζε κία ή πεξηζζφηεξεο γεσγξαθηθέο πεξηνρέο έλαληη ακνηβήο πνπ ζπλήζσο έρεη ηε κνξθή πξνκήζεηαο (Βι. Πακπνχθε Κσλζηαληίλν Παπαδξφζνπ-Αξραλησηάθε Παξαζθεπή, 2001). Ο εκπνξηθφο αληηπξφζσπνο αλήθεη, φπσο θαη ν ιήπηεο franchising, ζηα ιεγφκελα βνεζεηηθά ηνπ εκπνξίνπ πξφζσπα (Βι. Κσζηάθε Γ. 2002). Σφζν ν εκπνξηθφο αληηπξφζσπνο φζν θαη ν ιήπηεο είλαη αλεμάξηεηνη επηρεηξεκαηίεο πνπ ζπλδένληαη κε ηνλ αληηπξνζσπεπφκελν ή ην δφηε αληίζηνηρα κε δηαξθή ελνρηθή ζρέζε θαη εληάζζνληαη ζε έλα νξγαλσκέλν ζχζηεκα δηαλνκήο κε ζθνπφ ηελ 44

45 απνηειεζκαηηθφηεξε δηείζδπζε νξηζκέλσλ πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ ζηελ αγνξά (Βι. Γεσξγηάδε, 2000). ηε ζχκβαζε εκπνξηθήο αληηπξνζσπείαο θπξηαξρεί, φπσο θαη ζηε ζχκβαζε franchising, ν πξνζσπηθφο ραξαθηήξαο ζηε δεκηνπξγνχκελε ζρέζε ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ κε απνηέιεζκα λα δηέπνληαη θαη νη δχν ζε φια ηα ζηάδηά ηνπο απφ ηελ αξρή ηεο θαιήο πίζηεο (288 ΑΚ) θαη ηελ απνξξένπζα απφ απηήλ ππνρξέσζε πίζηεο (Βι. Κσζηάθε Γ. 2002). Ζ θπξηφηεξε δηαθνξά ηνπο έγθεηηαη ζην φηη ν ιήπηεο franchising πσιεί ηα πξντφληα ή παξέρεη ηηο ππεξεζίεο ηνπ ζπζηήκαηνο franchising ζπκβαιιφκελνο πάληα ζην δηθφ ηνπ φλνκα, γηα δηθφ ηνπ ινγαξηαζκφ θαη κε δηθφ ηνπ θίλδπλν, ελψ Γηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ ζηε ζχκβαζε δηθαηφρξεζεο (franchising) ν εκπνξηθφο αληηπξφζσπνο θαηά ηελ εθηέιεζε ησλ ππνρξεψζεψλ ηνπ απφ ηε ζχκβαζε εκπνξηθήο αληηπξνζσπείαο ζπκβάιιεηαη είηε ζην φλνκα θαη γηα ινγαξηαζκφ ηνπ εκπφξνπ πνπ αληηπξνζσπεχεη (φπσο ν πξάθηνξαο) είηε ζην δηθφ ηνπ κελ φλνκα αιιά γηα ινγαξηαζκφ ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ εκπφξνπ (φπσο ν παξαγγειηνδφρνο) είηε, αθφκε, απιψο κεζνιαβεί γηα ηελ θαηάξηηζε ησλ ζπκβάζεσλ απεπζείαο απφ ηνλ αληηπξνζσπεπφκελν έκπνξν (φπσο ν κεζίηεο), ρσξίο λα θέξεη ζε θάζε πεξίπησζε ηνλ αληίζηνηρν επηρεηξεκαηηθφ θίλδπλν, ηνλ νπνίν θέξεη πάληα ν αληηπξνζσπεπφκελνο έκπνξνο (Βι. Κσζηάθε Γ. 2002). Δπηπιένλ, θπξίαξρν ζηνηρείν ζην franchising είλαη ε παξαρψξεζε απφ ην δφηε ζην ιήπηε ηεο άδεηαο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ηνπ παθέηνπ franchising θαζψο επίζεο θαη ε δηαξθήο αλαλέσζε θαη εμέιημε ηεο ηερλνγλσζίαο ηνπ δφηε, ζηνηρείν πνπ δελ ππάξρεη ζηε ζχκβαζε εκπνξηθήο αληηπξνζσπείαο (Βι. Κσζηάθε Γ. 2002). Λφγσ ηεο ζπγγέλεηαο πνπ ππάξρεη κεηαμχ ησλ δχν απηψλ ζπκβαηηθψλ ηχπσλ, γίλεηαη δεθηφ φηη νξηζκέλεο απφ ηηο δηαηάμεηο ηνπ π.δ. 219/1991 γηα ηελ εκπνξηθή αληηπξνζσπεία πνπ αξκφδνπλ ζηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ζχκβαζεο franchising θαη ηεο ηδηφηεηαο ηνπ ιήπηε κπνξνχλ λα ηχρνπλ αλαινγηθήο εθαξκνγήο ζηε ζχκβαζε franchising. 45

46 2. Franchising και ζωμβαζη εξοςζιοδοηημένος εμπψπος-διανομέα ηελφηεξε ζπγγέλεηα εκθαλίδεη ε ζχκβαζε franchising κε ηε ζχκβαζε εμνπζηνδνηεκέλνπ εκπφξνπ-δηαλνκέα. χκθσλα κε ηνλ νξηζκφ πνπ έρεη επηθξαηήζεη ζηε ζεσξία, ν δηαλνκέαο είλαη έκπνξνο, ε επηρείξεζε ηνπ νπνίνπ εληάζζεηαη ζηελ νξγάλσζε ηεο δηάζεζεο ησλ ζεκαηνδνηεκέλσλ πξντφλησλ ελφο παξαγσγνπ. χκθσλα κε άιιε άπνςε, ην franchising δηαθέξεη ζηε ζπλήζε κνξθή ηνπ απφ ηελ εκπνξηθή αληηπξνζσπεία θαη επνκέλσο δελ δηθαηνινγείηαη ε αλαινγηθή εθαξκνγή ζηε ζχκβαζε franchising ησλ δηαηάμεσλ ηνπ π.δ. 219/1991. Γελ απνθιείεηαη φκσο ε ad hoc δηακφξθσζε ηνπ franchising λα έρεη ζηνηρεία εκπνξηθήο αληηπξνζσπείαο, νπφηε ε νθεηιφκελε ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ζπγθεθξηκέλεο ζχκβαζεο franchising (βαζκφο ελζσκάησζεο ηνπ ιήπηε ζην δίθηπν δηαλνκήο ηνπ δφηε, δηάξθεηα ηεο ζχκβαζεο, ππνρξέσζε δηαξθνχο ζπκκφξθσζεο ηνπ ιήπηε ζηηο νδεγίεο θαη εληνιέο ηνπ δφηε θ.ά.) νκνηφηεηα πξνο ηε ζχκβαζε εκπνξηθήο αληηπξνζσπείαο λα δηθαηνινγεί ηελ αληηκεηψπηζε νξηζκέλσλ λνκηθψλ δεηεκάησλ πνπ αλαθχνληαη κε αλαινγηθή εθαξκνγή δηαηάμεσλ ηνπ π.δ. 219/1991. Με ηέηνην ηξφπν, ψζηε κε βάζε ηε ζπκβαηηθή ζρέζε πνπ ηνλ ζπλδέεη κε ηνλ παξαγσγφ, ν δηαλνκέαο λα αλαιακβάλεη ζην δηθφ ηνπ φλνκα θαη γηα δηθφ ηνπ ινγαξηαζκφ λα δηαζέηεη ηα πξντφληα θαη λα πξνσζεί ηελ πψιεζή ηνπο, λα πξνζαλαηνιίδεη ηηο ιεηηνπξγίεο θαη ηνπο θηλδχλνπο ηεο εκπνξηθήο ηνπ δξαζηεξηφηεηαο πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε θαη λα πξνβάιιεη ζηηο ζπλαιιαγέο ην ζήκα ηνπ παξαγσγνχ παξάιιεια κε ηε δηθή ηνπ επσλπκία (Βι. Σδνπγαλάην Γεκήηξην, Ννκηθή Βηβιηνζήθε 2001). Δηδηθφηεξα, ζηε ζχκβαζε απνθιεηζηηθήο δηαλνκήο ν απνθιεηζηηθφο δηαλνκέαο αλαιακβάλεη ηε δηάζεζε ησλ πξντφλησλ ηνπ παξαγσγνχ ζε νξηζκέλε γεσγξαθηθή πεξηνρή θαη απνιακβάλεη εδαθηθήο πξνζηαζίαο, έρνληαο απνθιεηζηηθή πεξηνρή δηαλνκήο. ηνλ απνθιεηζηηθφ δηαλνκέα κπνξεί λα επηβιεζεί ε ππνρξέσζε λα κελ δηαλέκεη πξντφληα ηα νπνία είλαη αληαγσληζηηθά ησλ πξντφλησλ πνπ πξνβιέπνληαη ζηε ζχκβαζε. Με ην ζχζηεκα επηιεθηηθήο δηαλνκήο ν παξαγσγφο δηαλέκεη ηα πξντφληα ηνπ κέζσ ζπκβεβιεκέλσλ κεηαπσιεηψλ ηνπο νπνίνπο επηιέγεη κε πνηνηηθά (αιιά ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο θαη πνζνηηθά) θξηηήξηα, θαη θπξίσο κε βάζε ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο θαηάξηηζε θαη ππνδνκή, πξνθεηκέλνπ λα εληζρχζεη ηηο πσιήζεηο θαη λα δηαηεξήζεη ηε θήκε ησλ πξντφλησλ ηνπ ζε κηα ζπγθεθξηκέλε αγνξά. Οη επηιεγκέλνη δηαλνκείο δελ απνιακβάλνπλ εδαθηθήο πξνζηαζίαο, δειαδή δελ έρνπλ απνθιεηζηηθή γεσγξαθηθή 46

47 πεξηνρή δηαλνκήο. Σν ζχζηεκα επηιεθηηθήο δηαλνκήο αθνξά πξντφληα πνπ έρνπλ νξηζκέλα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά, ηδίσο πξντφληα πνπ παξνπζηάδνπλ πςειφ βαζκφ ηερληθήο πνιππινθφηεηαο θαη γηα ην ιφγν απηφ απαηηνχλ παξνρή εμεηδηθεπκέλσλ ππεξεζηψλ θαη εγγπήζεσλ γηα ηελ νξζή ρξήζε θαη ζπληήξεζή ηνπο, ή πξντφληα πνιπηειείαο, δειαδή πξντφληα πνπ έρνπλ θήκε ζηελ αγνξά ιφγσ ηεο πςειήο πνηφηεηαο, ηεο πξσηνηππίαο θαη ηεο αηζζεηηθήο ηνπο ηδηαηηεξφηεηαο (Βι. Καξχδε Γ. 1994). Ο εμνπζηνδνηεκέλνο έκπνξνο-δηαλνκέαο, κε ηε κνξθή ηφζν ηνπ απνθιεη-ζηηθνχ δηαλνκέα φζν θαη ηνπ επηιεγκέλνπ δηαλνκέα, είλαη, φπσο θαη ν ιήπηεο franchising, αλεμάξηεηνο επηρεηξεκαηίαο εληαγκέλνο βάζεη δηαξθνχο ελνρηθήο ζρέζεο ζε έλα ζχζηεκα δηαλνκήο ζην πιαίζην ηνπ νπνίνπ πσιεί ηα πξντφληα ηνπ αληηζπκβαιινκέλνπ παξαγσγνχ ζπλαιιαζζφκελνο κε ηνπο ηξίηνπο ζην δηθφ ηνπ φλνκα, γηα δηθφ ηνπ ινγαξηαζκφ θαη κε δηθφ ηνπ επηρεηξεκαηηθφ θίλδπλν. Ζ δηαθνξά κεηαμχ ηνπ franchising θαη ηεο ζχκβαζεο εμνπζηνδνηεκέλνπ εκπφξνπδηαλνκέα, σο κνξθψλ δηεπηρεηξεζηαθήο ζπλεξγαζίαο, έγθεηηαη ζην φηη ε έληαμε θαη ελζσκάησζε ηνπ εμνπζηνδνηεκέλνπ εκπφξνπ-δηαλνκέα ζην ζχζηεκα δηαλνκήο ηνπ παξαγσγνχ είλαη πην ραιαξή απφ απηή ηνπ ιήπηε franchising ζην ζχζηεκα δηαλνκήο ηνπ δφηε (Βι. Γεσξγηάδε 2000, Κσζηάθε Γ. 2002). Γελ ππάξρεη απφιπηε νκνηνκνξθία θαηαζηεκάησλ, ζπλερείο θαη εκπεξηζηαησκέλνη έιεγρνη απφ ηνλ παξαγσγφ, ελψ απνπζηάδεη θαη ε ππνρξέσζε ηνπ ηειεπηαίνπ γηα παξνρή ζπλερνχο ππνζηήξημεο ζην δηαλνκέα. Αθφκε, δελ ππάξρεη θαηά θαλφλα παξαρψξεζε άδεηαο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο δηθαησκάησλ βηνκεραληθήο θαη πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο θαη ηερλνγλσζίαο. 3. Franchising και παπασϊπηζη άδειαρ σπήζηρ και εκμεηάλλεςζηρ δικαιυμάηυν ζε άςλα αγαθά. Οπζηψδεο ζηνηρείν ηεο ζχκβαζεο franchising απνηειεί ε παξαρψξεζε απφ ην δφηε ζην ιήπηε άδεηαο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο δηθαησκάησλ ζε άπια αγαζά. πγθεθξηκέλα, παξαρσξείηαη απφ ην δφηε ζην ιήπηε ε άδεηα ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ηεο ηερλνγλσζίαο θαη ησλ δηθαησκάησλ βηνκεραληθήο θαη 47

48 πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο επί ησλ άπισλ αγαζψλ πνπ πεξηιακβάλνληαη ζην παθέην franchising. Αλαιπηηθφηεξα, σο πξνο ην πεξηερφκελν ηεο παξαρψξεζεο άδεηαο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο, κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ηδηαηηέξσο νη αθφινπζεο θχξηεο πεξηπηψζεηο: A. Παπασϊπηζη άδειαρ σπήζηρ ζήμαηορ Σν δηθαίσκα ζην ζήκα είλαη έλα απφιπην δηθαίσκα ζε άπιν αγαζφ πνπ απνθηάηαη απφ θαη κε ηελ θαηαρψξεζή ηνπ ζην εηδηθφ βηβιίν ζεκάησλ, ε νπνία έρεη ζπζηαηηθφ ραξαθηήξα, φπσο νξίδεη ην άξζ. 2 ηνπ λ. 2239/1994. Ζ θαηαρψξεζε ιακβάλεη ρψξα αθνχ πξνεγεζεί έιεγρνο λνκηκφηεηαο ηεο θαηαηεζείζαο δήισζεο θαηαρψξεζεο ηνπ ζήκαηνο πνπ δηελεξγείηαη απφ ηε Γηνηθεηηθή Δπηηξνπή εκάησλ. Σν δηθαίσκα ζην ζήκα δελ κπνξεί λα απνθηεζεί κε ηε ρξήζε ηνπ ζήκαηνο ζηηο ζπλαιιαγέο. Ηζρχεη δειαδή ην ηππηθφ ζχζηεκα (Βι. Ρφθα Νηθφιαν, 2004). χκθσλα κε ην άξζ. 1 1 ηνπ λ. 2239/1994, σο ζήκα ζεσξείηαη θάζε ζεκείν επηδεθηηθφ γξαθηθήο παξαζηάζεσο, ηθαλφ λα δηαθξίλεη ηα πξντφληα ή ηηο ππεξεζίεο κηαο επηρείξεζεο απφ εθείλα άιισλ επηρεηξήζεσλ. ήκα κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ ηδίσο νη ιέμεηο, ηα νλφκαηα θπζηθψλ ή λνκηθψλ πξνζψπσλ, ηα ςεπδψλπκα, νη απεηθνλίζεηο, ηα ζρέδηα, ηα γξάκκαηα, νη αξηζκνί, νη ήρνη (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ κνπζηθψλ θξάζεσλ), ην ζρήκα ηνπ πξντφληνο ή ηεο ζπζθεπαζίαο ηνπ (άξζ. 2 1). Σν δηθαίσκα ζην ζήκα είλαη ηππηθφ, απφιπην θαη απνθιεηζηηθφ δηθαίσκα ζε άπιν αγαζφ, ην νπνίν παξέρεη ζην δηθαηνχρν ηνπ ην δηθαίσκα λα αζθεί απνθιεηζηηθά απηφο ηηο επί κέξνπο εμνπζίεο πνπ απνξξένπλ απφ απηφ (άξζ. 2 θαη 18 1 εδ. α ). Οη επηκέξνπο εμνπζίεο πνπ απνξξένπλ απφ ην δηθαίσκα ζην ζήκα αλαθέξνληαη ελδεηθηηθά ζην άξζ εδ. β θαη 2 ηνπ λ. 2239/1994. Οη αλαθεξφκελεο ζην λφκν εμνπζίεο πνπ έρεη ν δηθαηνχρνο ηνπ ζήκαηνο είλαη ην δηθαίσκα λα ρξεζηκνπνηεί ην ζήκα, ην δηθαίσκα λα επηζέηεη ην ζήκα ζηα πξντφληα ή εκπνξεχκαηα πνπ πξννξίδεηαη λα δηαθξίλεη, λα ραξαθηεξίδεη ηηο παξερφκελεο ππεξεζίεο, λα ην επηζέηεη ζηα πεξηθαιχκκαηα θαη ζηηο ζπζθεπαζίεο ησλ εκπνξεπκάησλ, ζην ραξηί αιιεινγξαθίαο, ζηα ηηκνιφγηα, ζηνπο ηηκνθαηαιφγνπο, ζηηο αγγειίεο, ζηηο θάζε είδνπο δηαθεκίζεηο θαη ζε θάζε έληππν πιηθφ θαη λα ην ρξεζηκνπνηεί ζε ειεθηξνληθά ή νπηηθναθνπζηηθά κέζα. 48

49 ε αληίζεζε πξνο ην κέρξη ηφηε ηζρχνλ δίθαην, ν λ. 2239/1994 θαζηεξψλεη ηελ απεμάξηεζε ηνπ ζήκαηνο απφ ηελ επηρείξεζε. Ζ εγθαηάιεηςε ηεο αξρήο ηνπ παξαθνινπζεκαηηθνχ ραξαθηήξα ηνπ ζήκαηνο θαηέζηεζε ην δηθαίσκα ζην ζήκα απηνηειέο πεξηνπζηαθφ αγαζφ, ην νπνίν κπνξεί λα κεηαβηβαζηεί ρσξίο ηελ επηρείξεζε. Σν γεγνλφο απηφ θαζηζηά εθηθηή ηελ απνδέζκεπζε θαη αμηνπνίεζε ηεο εκπνξηθήο αμίαο πνπ κπνξεί λα πεξηθιείεηαη ζην ζήκα είηε κε ηε κεηαβίβαζή ηνπ είηε κε ηελ παξαρψξεζε άδεηαο ρξήζεο ηνπ, πξνζθέξνληαο ζηελ επηρείξεζε πνπ έρεη ην ζήκα λέα ρξεκαηηθά κέζα (Βι. Ρφθα Ν. 2004). Ζ άδεηα ρξήζεο ζήκαηνο, κε ηελ νπνία επηηξέπεηαη ε ρξήζε ηνπ ζήκαηνο απφ ηξίηε επηρείξεζε, παξαρσξείηαη κε έγγξαθε ζπκθσλία πνπ θαηαρσξείηαη κεηά απφ απφθαζε ηεο Γηνηθεηηθήο Δπηηξνπήο εκάησλ ζην βηβιίν ζεκάησλ (άξζ. 16 2), ππφ ηνλ φξν φηη ε ρξήζε ηνπ ζήκαηνο δελ δεκηνπξγεί θηλδχλνπο παξαπιάλεζεο ηνπ θνηλνχ θαη δελ αληίθεηηαη ζην δεκφζην ζπκθέξνλ. Ο αδεηνχρνο νθείιεη λα ρξεζηκνπνηεί ην ζήκα ππφ ηνπο φξνπο πνπ αλαθέξνληαη ζηελ έγγξαθε ζπκθσλία. Οπνηαδήπνηε ρξήζε ηνπ ζήκαηνο απφ ηνλ αδεηνχρν πέξαλ ηεο επηηξεπφκελεο απφ ηε ζρεηηθή ζπκθσλία απνηειεί ρξήζε ρσξίο ηε ζπλαίλεζε ηνπ δηθαηνχρνπ θαη ζπλεπψο δελ θαιχπηεηαη απφ ηελ παξαρσξεζείζα άδεηα. ηελ πεξίπησζε απηή ν αδεηνχρνο εμνκνηψλεηαη κε εθείλνλ πνπ ρξεζηκνπνηεί ην ζήκα ρσξίο ηε ζπλαίλεζε ηνπ δηθαηνχρνπ κε απνηέιεζκα λα ην πξνζβάιιεη (Βι. Κσζηάθε Γ. 2002). Αλαγλσξίδεηαη, φκσο, θαη ε δπλαηφηεηα παξαρψξεζεο άηππεο άδεηαο ρξήζεο ζήκαηνο απφ ην θνξέα ηνπ ζήκαηνο, ν νπνίνο κπνξεί λα δψζεη ζηνλ ηξίην ηε ζπγθαηάζεζή ηνπ λα ρξεζηκνπνηεί ην ζήκα ζηα πξντφληα ή ηηο ππεξεζίεο ηνπ ρσξίο λα ηεξήζεη ηε δηαδηθαζία ηνπ άξζ. 16.Πξνυπφζεζε θαη ζηελ πεξίπησζε απηή είλαη λα κε δεκηνπξγείηαη θίλδπλνο παξαπιάλεζεο ζε βάξνο ηνπ θνηλνχ ησλ θαηαλαισηψλ δηαθνξεηηθά, βξίζθεη εθαξκνγή ην άξζ ζηνηρείν δ, ζχκθσλα κε ην νπνίν ην ζήκα ζα νδεγεζεί ζε δηαγξαθή, αθνχ ε ρξήζε απφ ηνλ αδεηνχρν κε ηε ζπγθαηάζεζε ηνπ δηθαηνχρνπ θαηαινγίδεηαη ζηνλ ηειεπηαίν. Τπέξ ηεο άηππεο άδεηαο ζπλεγνξνχλ ηφζν νη δηαηάμεηο ησλ άξζ ζηνηρείν γ θαη 17 1 ζηνηρείν δ θαη 4 ηνπ λ. 2239/1994 φζν θαη νη δηαηάμεηο ησλ άξζ. 22 επ. ηνπ Καλνληζκνχ 40/1994 γηα ην θνηλνηηθφ ζήκα (Βι. Αλησλφπνπιν Βαζίιεην, 1998). 49

50 Αληηθείκελν παξαρψξεζεο κπνξεί λα απνηειέζεη θαη ε ρξήζε θνηλνηηθνχ ζήκαηνο, ην νπνίν ηζρχεη ζε φια ηα θξάηε-κέιε ηεο Κνηλφηεηαο, θαζψο ζχκθσλα κε ην άξζ ηνπ Καλνληζκνχ 40/1994 «είλαη δπλαηφ λα παξαρσξεζνχλ άδεηεο ρξήζεο θνηλνηηθνχ ζήκαηνο γηα ην ζχλνιν ή κέξνο ησλ πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ γηα ηα νπνία έρεη θαηαρσξεζεί θαη γηα ην ζχλνιν ή ηκήκα ηεο Κνηλφηεηαο». ην πιαίζην ηεο ζχκβαζεο franchising ν δφηεο σο δηθαηνχρνο ζήκαηνο κπνξεί λα παξαρσξεί άδεηα ρξήζεο απηνχ ζηνπο ιήπηεο. B. Παπασϊπηζη άδειαρ σπήζηρ επυνςμίαρ Δπσλπκία είλαη ην φλνκα πνπ θάζε έκπνξνο ππνρξενχηαη λα θέξεη θαηά ηελ άζθεζε ηεο εκπνξηθήο ηνπ δξαζηεξηφηεηαο. Φνξέαο ηεο επσλπκίαο κπνξεί λα είλαη κφλν έκπνξνο, θπζηθφ πξφζσπν (αηνκηθή επσλπκία) ή εκπνξηθή εηαηξία κε λνκηθή. Ο θίλδπλνο παξαπιάλεζεο αλαθέξεηαη ζην ζπκθέξνλ ηνπ θνηλνχ ησλ θαηαλαισηψλ θαη ζπλίζηαηαη ζην ελδερφκελν λα πξνκεζεπηεί ν θαηαλαισηήο έλα πξντφλ πνπ δελ έρεη ηελ πνηφηεηα ή ηηο ηδηφηεηεο πνπ καξηπξά ην ζήκα ηνπ. Ο θίλδπλνο παξαπιάλεζεο νδεγεί ζε βιάβε ηνπ θαηαλαισηηθνχ θνηλνχ, αθνχ ε πξνκήζεηα ελφο πξντφληνο δηαθνξεηηθήο πνηφηεηαο απφ απηή πνπ πξνζδνθάηαη είλαη θάζε απηή επηδήκηα γηα ηνλ αγνξαζηή. πξνζσπηθφηεηα (εηαηξηθή επσλπκία). Ζ επσλπκία πξνζδηνξίδεη, θαηά ηελ θξαηνχζα θαη νξζφηεξε άπνςε, ην θνξέα ηεο επηρείξεζεο δηαθξίλνληάο ηνλ απφ άιινπο. Σν δηθαίσκα επί ηεο εκπνξηθήο επσλπκίαο είλαη δηθαίσκα ζε άπιν αγαζφ κε πεξηνπζηαθή αμία, ρσξίο πάλησο λα απνπζηάδνπλ θαη πξνζσπηθά ζηνηρεία. Ο δηθαηνχρνο ηεο επσλπκίαο δηθαηνχηαη λα ηε ρξεζηκνπνηεί θαη απνθιεηζηηθφηεηα, λα ζπλαιιάζζεηαη κε απηήλ θαη λα αηηείηαη δηθαζηηθήο πξνζηαζίαο. Σν απφιπην δηθαίσκα επί ηεο εκπνξηθήο επσλπκίαο απνθηάηαη κε ηε ρξεζηκνπνίεζή ηεο ζηηο ζπλαιιαγέο (νπζηαζηηθφ ζχζηεκα). Ζ αλαγγειία ηεο επσλπκίαο θαη ε θαηαρψξεζή ηεο ζην πξσηφθνιιν επσλπκηψλ ηνπ νηθείνπ εκπνξηθνχ θαη βηνκεραληθνχ επηκειεηεξίνπ δελ έρεη ζπζηαηηθφ ραξαθηήξα αιιά απιψο δεισηηθή ζεκαζία, δεκηνπξγψληαο έλα καρεηφ ηεθκήξην πξνηεξαηφηεηαο φηη ν έκπνξνο πνπ αλήγγεηιε ρξνληθά πξψηνο ηελ επσλπκία είλαη ν πξψηνο πνπ ηε ρξεζηκνπνίεζε ζηηο ζπλαιιαγέο θαη, θαηά ζπλέπεηα, είλαη ν πξαγκαηηθφο δηθαηνχρνο ηεο. Πξνυπνζέζεηο πξνζηαζίαο ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ επσλπκία 50

51 είλαη ε δηαθξηηηθή ηεο ηθαλφηεηα, ε ρξήζε ηεο ζηηο ζπλαιιαγέο θαη ε δεκηνπξγία θηλδχλνπ ζχγρπζεο ζηηο ζπλαιιαγέο εμ αηηίαο ηεο ρξήζεο ηεο ίδηαο ή παξεκθεξνχο επσλπκίαο γηα εμαηνκίθεπζε ηεο επηρείξεζήο ηνπ απφ ηξίην, κε δηθαηνχρν. Ζ επσλπκία πξνζηαηεχεηαη κε βάζε ηα άξζξα ΑΚ, ηα άξζ. 1 θαη ηνπ λ. 146/1914 θαη ην λ. 1089/1980 ( βι. Κππξνχιε Νάληηα, 2001). χκθσλα κε ηελ θξαηνχζα γλψκε, ε επσλπκία, ζε αληίζεζε κε ην ζήκα, έρεη παξαθνινπζεκαηηθφ ραξαθηήξα θαη σο εθ ηνχηνπ κεηαβηβάδεηαη κφλν καδί κε ηελ επηρείξεζε (αξρή ηνπ παξεπφκελνπ) (Έηζη Ρφθαο Ν., 2004, θαη νπθιεξφο Ζ., 1989). Δπηηξέπεηαη φκσο ε παξαρψξεζε άδεηαο ρξήζεο ηνπ δηθαηψκαηνο επί ηεο επσλπκίαο, ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη δελ δεκηνπξγείηαη θίλδπλνο παξαπιάλεζεο ηνπ θνηλνχ (άξζ. 3 ηνπ λ. 146/1914) (Κσζηάθεο Γ., 2002 θαη Ρφθαο Ν., 2004). Καηά κία άπνςε, ινηπφλ, ζηα πιαίζηα ηεο ζχκβαζεο franchising ν δφηεο, ζχκθσλα κε ηα αλσηέξσ, κπνξεί λα παξαρσξεί ζηνπο ιήπηεο άδεηα ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ηεο επσλπκίαο ηνπ σο ζηνηρείνπ ηνπ παθέηνπ franchising. Οπζηαζηηθά παξαρσξείηαη άδεηα παξάιιειεο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ηεο επσλπκίαο, κε ηελ έλλνηα φηη ν δφηεο δελ παξαηηείηαη απφ ηε ρξεζηκνπνίεζε ηεο επσλπκίαο αιιά παξαρσξεί ην δηθαίσκα ρξήζεο ηεο θαη ζηνπο ιήπηεο ηνπ δηθηχνπ franchising. Όζνλ αθνξά ζην δήηεκα ηνπ θηλδχλνπ παξαπιάλεζεο ηνπ θαηαλαισηηθνχ θνηλνχ, πξέπεη λα ιεθζεί ππφςε φηη ζηε ζχκβαζε franchising ε επσλπκία ηνπ δφηε απνηειεί έλα απφ ηα ζηνηρεία ηνπ παθέηνπ franchising, ηνπ νπνίνπ ε ρξήζε θαη εθκεηάιιεπζε παξαρσξείηαη ζην ιήπηε γηα ηε δηάζεζε ησλ πξντφλησλ ή ησλ ππεξεζηψλ ηνπ ζπζηήκαηνο θαη δελ πξννξίδεηαη λα ρξεζηκνπνηεζεί απφ ηνλ ηειεπηαίν σο δηθή ηνπ επσλπκία. ηελ απνηξνπή ηεο δεκηνπξγίαο θηλδχλνπ παξαπιάλεζεο ηνπ θνηλνχ ζπκβάιιεη θαη ε ππνρξέσζε ηνπ ιήπηε λα θαζηζηά ζαθή ζηνπο θαηαλαισηέο ηελ ηδηφηεηά ηνπ σο αλεμάξηεηνπ εκπφξνπ (Βι. Κσζηάθε Γ., 2002 θαη νπθιεξφ Ζ., 1989). Τπνζηεξίδεηαη, φκσο, θαη ε αληίζεηε άπνςε, δειαδή φηη ε εκπνξηθή επσλπκία δελ απνηειεί ηκήκα ηνπ παθέηνπ franchising θαη νη ιήπηεο ελεξγνχλ κε δηθή ηνπο επσλπκία ψζηε λα κπνξεί λα γίλεηαη αληηιεπηή απφ ην θαηαλαισηηθφ θνηλφ ε αλεμαξηεζία ησλ επηρεηξήζεσλ (Βι. Γεσξγηάδε, 2000, θαη Βνχιγαξε Η., 1998). ηελ πξάμε, ζηηο ζπκβάζεηο franchising ζπλήζσο παξαρσξείηαη, ζηα πιαίζηα ηνπ παθέηνπ franchising, ε άδεηα ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ζήκαηνο θαη δηαθξηηηθνχ 51

52 ηίηινπ θαη ζπαληφηεξα επσλπκίαο, δεδνκέλνπ φηη ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο απηή δηαθέξεη ζεκαληηθά απφ ηνλ δηαθξηηηθφ ηίηιν θαη ην ζήκα κε ηα νπνία είλαη γλσζηή ε επηρείξεζε ηνπ δφηε θαη ηα πξντφληα ή νη ππεξεζίεο ηεο ζηνπο θαηαλαισηέο θαη πνπ βέβαηα είλαη απηά πνπ έρνπλ ζεκαληηθή νηθνλνκηθή θαη εκπνξηθή αμία γηα ηνπο ιήπηεο. Γ. Παπασϊπηζη άδειαρ σπήζηρ διακπιηικοω ηίηλος ε αληίζεζε κε ηελ επσλπκία, πνπ εμαηνκηθεχεη θαη δηαθξίλεη ην θνξέα ηεο επηρείξεζεο, θπζηθφ ή λνκηθφ πξφζσπν, ν δηαθξηηηθφο ηίηινο είλαη κηα ιεθηηθή ή παξαζηαηηθή έλδεημε κε ηελ νπνία εμαηνκηθεχεηαη θαη δηαθξίλεηαη νλνκαηηθά κηα επηρείξεζε, έλα θαηάζηεκά ηεο ή νη εγθαηαζηάζεηο ηεο (Βι. Ρφθα Ν., 2004). Μηα επηρείξεζε θέξεη κφλν κία επσλπκία, κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεί φκσο πεξηζζφηεξνπο δηαθξηηηθνχο ηίηινπο. Γη απηφ άιισζηε θαη ε πξφζιεςε επσλπκίαο, ζε αληίζεζε κε φηη ζπκβαίλεη κε ην δηαθξηηηθφ ηίηιν, είλαη ππνρξεσηηθή. Σν δηθαίσκα ζην δηαθξηηηθφ ηίηιν απνθηάηαη κε ηε ρξεζηκνπνίεζή ηνπ ζηηο ζπλαιιαγέο (νπζηαζηηθφ ζχζηεκα).ζ αλαγγειία ηνπ δηαθξηηηθνχ ηίηινπ ηεο επηρείξεζεο ζην νηθείν επηκειεηήξην θαη ε θαηαρψξεζή ηνπ ζην πξσηφθνιιν ησλ επσλπκηψλ δελ έρεη δεκηνπξγηθφ αιιά δεισηηθφ ραξαθηήξα. Ο δηαθξηηηθφο ηίηινο πξνζηαηεχεηαη κε βάζε ηα άξζ ηνπ λ. 146/1914 θαη κε ην λ. 1089/1980 (Βι. Κσζηάθε Γ., 2002). Γηα ηε δπλαηφηεηα κεηαβίβαζεο ηνπ δηαθξηηηθνχ ηίηινπ ρσξίο ηε κεηαβίβαζε ηεο επηρείξεζεο επηθξαηεί δηρνγλσκία. Γίλεηαη φκσο δεθηφ φηη κπνξεί λα παξαρσξείηαη άδεηα ρξήζεο ηνπ δηθαηψκαηνο ζην δηαθξηηηθφ ηίηιν, ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη δελ δεκηνπξγείηαη θίλδπλνο παξαπιάλεζεο ηνπ θαηαλαισηηθνχ θνηλνχ. ηελ αληίζεηε πεξίπησζε, ε άδεηα πάζρεη απφ απφιπηε αθπξφηεηα, ζχκθσλα κε ην 174 ΑΚ. ην πιαίζην ηεο ζχκβαζεο franchising, ζπλεπψο, κπνξεί λα παξαρσξεζεί ζηνπο ιήπηεο άδεηα ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ηνπ δηαθξηηηθνχ ηίηινπ ηνπ δφηε σο ζηνηρείν ηνπ παθέηνπ franchising (Βι. Κσζηάθε Γ., 2002, Ρφθα Ν., 2004, Γεσξγηάδε 2000, θαη Βνχιγαξε Η., 1998). 52

53 Γ) Παπασϊπηζη άδειαρ σπήζηρ ιδιαίηεπυν διακπιηικϊν γνυπι-ζμάηυν καηαζηήμαηορ ή επισείπηζηρ Δθηφο απφ ην δηαθξηηηθφ ηίηιν, γηα ηε δηάθξηζε ησλ θαηαζηεκάησλ ή ησλ επηρεηξήζεσλ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηηο ζπλαιιαγέο θαη άιια δηαθξηηηθά ζεκεία ηεο ειεχζεξεο επηινγήο ηνπ επηρεηξεκαηία, ηα νπνία ζηεξνχληαη νλνκαηηθήο ιεηηνπξγίαο (Βι. Ρφθα Ν., 2004). Σέηνηα δηαθξηηηθά ζεκεία απνηεινχλ ηα ζχκβνια θαη εκβιήκαηα, ε εμσηεξηθή εκθάληζε ηνπ θαηαζηήκαηνο (π.ρ. ηδηαίηεξνο ρξσκαηηζκφο ή δηαθφζκεζε) θαη ησλ κέζσλ εξγαζίαο ηεο επηρείξεζεο, ην είδνο ησλ εληχπσλ, ησλ ηηκνθαηαιφγσλ θαη ησλ επηζηνιφραξησλ ηεο επηρείξεζεο, ν ηδηαίηεξνο δηαθξηηηθφο ρξσκαηηζκφο ησλ απηνθηλήησλ ηεο επηρείξεζεο θαη νη ζηνιέο ηνπ πξνζσπηθνχ. ηα δηαθξηηηθά γλσξίζκαηα ηεο επηρείξεζεο εληάζζεηαη θαη ην δηαθεκηζηηθφ ζχλζεκα (slogan). Πξφθεηηαη γηα ιέμε ή ζχληνκε θξάζε πνπ ζηνρεχεη ζην λα πξνζειθχζεη ηελ πξνζνρή ηνπ θαηαλαισηηθνχ θνηλνχ κέζσ ηεο επρεξνχο απνκλεκφλεπζεο θαη λα ζπλδεζεί ζηελ αληίιεςή ηνπ κε ηελ επηρείξεζε πνπ ην ρξεζηκνπνηεί, επηθξαηψληαο έηζη εχθνια ζηηο ζπλαιιαγέο. Σν δηθαίσκα επί ησλ δηαθξηηηθψλ γλσξηζκάησλ είλαη απφιπην θαη απνθηάηαη απφ ηε ζηηγκή πνπ απηά ζα επηθξαηήζνπλ ζηηο ζπλαιιαγέο (νπζηαζηηθφ ζχζηεκα). Ζ πξνζηαζία ησλ ηδηαίηεξσλ δηαθξηηηθψλ γλσξηζκάησλ θαιχπηεηαη απφ ην άξζ ηνπ λ. 146/1914. Πξνυπνζέζεηο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπο είλαη ε δηαθξηηηθή ηνπο δχλακε, ε επηθξάηεζή ηνπο ζηηο ζπλαιιαγέο σο ηδηαίηεξσλ δηαθξηηηθψλ γλσξηζκάησλ ηεο ζπγθεθξηκέλεο επηρείξεζεο ηελ νπνία θαη εμαηνκηθεχνπλ θαη ε χπαξμε θηλδχλνπ ζχγρπζεο ιφγσ ηεο ρξήζεο ησλ ίδησλ ή παξεκθεξψλ δηαθξηηηθψλ γλσξηζκάησλ απφ άιιε επηρείξεζε. Ωο ηδηαίηεξν δηαθξηηηθφ γλψξηζκα ζεσξείηαη θαη ν ηδηαίηεξνο δηαζρεκαηηζκφο ή ε ηδηαίηεξε δηαθφζκεζε ησλ εκπνξεπκάησλ, ηεο ζπζθεπαζίαο ή ηνπ πεξηθαιχκκαηνο ηνπο, εθφζνλ έρνπλ θαζηεξσζεί ζηνπο ζρεηηθνχο ζπλαιιαθηηθνχο θχθινπο σο δηαθξηηηθά ζεκεία ησλ ζπγθεθξηκέλσλ εκπνξεπκάησλ πνπ ηα δηαθξίλνπλ απφ φκνηα ή νκνεηδή πξντφληα άιισλ επηρεηξήζεσλ (άξζ ηνπ λ. 146/1914). Ζ λνκηθή έλλνηα ηνπ δηαζρεκαηηζκνχ εξκελεχεηαη επξέσο θαη πεξηιακβάλεη θάζε έλδεημε-δηαθξηηηθφ πνπ έρεη επηθξαηήζεη ζηηο ζπλαιιαγέο σο γλψξηζκα ηνπ εκπνξεχκαηνο ηθαλφ λα ην δηαθξίλεη απφ φκνηα ή νκνεηδή εκπνξεχκαηα άιιεο πξνέιεπζεο. Καηά ζπλέπεηα, ν δηαζρεκαηηζκφο δελ αλαθέξεηαη κφλν ζηελ εμσηεξηθή δηακφξθσζε ηνπ εκπνξεχκαηνο, φπσο ην ρξψκα ή ν ζπλδπαζκφο ρξσκάησλ, ε ζπζθεπαζία ή ην 53

54 πεξηθάιπκκα ηνπ εκπνξεχκαηνο, αιιά θαη ζε ιέμεηο, παξαζηάζεηο, αξηζκνχο θαη ηξηζδηάζηαηα ζρήκαηα (π.ρ. ην ηδηάδνλ ζρήκα θηάιεο). Απνθιείεηαη φκσο σο δηαθξηηηθφ γλψξηζκα ηνπ εκπνξεχκαηνο φηη αλήθεη ζηελ νπζία ηνπ. Σα δηαθξηηηθά γλσξίζκαηα είλαη ζηνηρεία πνπ επηιέγνληαη ειεχζεξα απφ ηνλ επηρεηξεκαηία. Δπνκέλσο, ηερληθά ή αηζζεηηθά ζηνηρεία πνπ ζπλαξηψληαη αλαγθαία θαη νπζησδψο, θαηά ηελ αληίιεςε ησλ ζπλαιιαγψλ, κε ην εκπφξεπκα γηα ηελ εθπιήξσζε ηνπ ζθνπνχ, ηεο ρξεζηκφηεηαο ή ρξήζεο ηνπ, δελ ζπληζηνχλ ηδηαίηεξα δηαθξηηηθά ηνπ γλσξίζκαηα (Βι. Κσζηάθε Γ., 2002). Σν δηθαίσκα επί ηνπ δηαζρεκαηηζκνχ είλαη απφιπην δηθαίσκα επί άπινπ αγαζνχ. Ο δηθαηνχρνο ηνπ κπνξεί λα επηζέηεη ην δηαζρεκαηηζκφ φρη κφλν ζηα πξντφληα ή ζηε ζπζθεπαζία ηνπο αιιά θαη λα ηνλ ρξεζηκνπνηεί γηα δηαθεκηζηηθνχο ζθνπνχο ή ζην έληππν πιηθφ ηνπ. Σν ελ ιφγσ δηθαίσκα δεκηνπξγείηαη κε ηελ επηθξάηεζε ηνπ δηαζρεκαηηζκνχ ζηνπο ζρεηηθνχο θχθινπο ζπλαιιαγψλ (νπζηαζηηθφ ζχζηεκα). Πξνζηαηεχεηαη, φπσο θαη ηα άιια δηαθξηηηθά γλσξίζκαηα, κε βάζε ηα άξζ. 1 θαη ηνπ λ. 146/1914. Πξνυπνζέζεηο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ είλαη ε επηθξάηεζε ηνπ δηαζρεκαηηζκνχ ζηνπο ζρεηηθνχο ζπλαιιαθηηθνχο θχθινπο, ε ηδηαηηεξφηεηα ηνπ δηαζρεκαηηζκνχ, ν θίλδπλνο ζχγρπζεο απφ ηε ρξήζε ηνπ ίδηνπ ή παξεκθεξνχο δηαζρεκαηηζκνχ απφ άιιε επηρείξεζε θαη ε νκνηφηεηα ή ην νκνεηδέο ησλ αληίζηνηρσλ εκπνξεπκάησλ ηα νπνία εμαηνκηθεχεη (Βι. Κσζηάθε Γ., 2002). Άδεηα ρξήζεο ησλ δηαθξηηηθψλ γλσξηζκάησλ ηεο επηρείξεζεο ή ηνπ θαηαζηήκαηνο θαη ηνπ δηαζρεκαηηζκνχ κπνξεί λα παξαρσξεζεί, ππφ ηηο πξνυπνζέζεηο ηνπ άξζ. 3 ηνπ λ. 146/1914. ηελ πεξίπησζε πνπ κε ηε ρξήζε ηνπ δηαθξηηηθνχ γλσξίζκαηνο απφ ηνλ αδεηνχρν δεκηνπξγείηαη θίλδπλνο παξαπιάλεζεο ηνπ θαηαλαισηηθνχ θνηλνχ, ε ζχκβαζε παξαρψξεζεο ηεο άδεηαο είλαη απφιπηα άθπξε (174 ΑΚ). Ζ ιήμε ηνπ δηθαηψκαηνο ηνπ αδεηνχρνπ επέξρεηαη φηαλ, γηα νπνηνλδήπνηε ιφγν, ιήμεη ή ιπζεί ε ζχκβαζε ζηελ νπνία απηφ ζηεξίδεηαη. Δάλ, κεηά ηε ιήμε ηνπ δηθαηψκαηφο ηνπ, ν αδεηνχρνο εμαθνινπζεί λα ρξεζηκνπνηεί ηα δηαθξηηηθά γλσξίζκαηα ηνπ δηθαηνχρνπ, κπνξεί λα ελαρζεί απφ ηνλ ηειεπηαίν κε βάζε ην λ. 146/1914 αιιά θαη ηηο δηαηάμεηο γηα ηηο αδηθνπξαμίεο. Ζ παξαρψξεζε ηεο άδεηαο ρξήζεο ησλ δηαθξηηηθψλ γλσξηζκάησλ ηνπ θαηαζηήκαηνο ή ηεο επηρείξεζεο αιιά θαη ηνπ δηαζρεκαηηζκνχ κπνξεί λα γίλεη θαη ζηα πιαίζηα κηαο ζχκβαζεο franchising φηαλ ηα δηαθξηηηθά γλσξίζκαηα θαη ν δηαζρεκαηηζκφο απνηεινχλ ζηνηρεία ηνπ παθέηνπ franchising (Βι. Κσζηάθε Γ., 2002). 54

55 Δ) Παπασϊπηζη άδειαρ εκμεηάλλεςζηρ δικαιυμάηυν πνεςμαηικήρ ιδιοκηηζίαρ Αληηθείκελν πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο είλαη ην έξγν. χκθσλα κε ην άξζ. 2 1 ηνπ λ. 2121/1993, σο έξγν λνείηαη θάζε πξσηφηππν πλεπκαηηθφ δεκηνχξγεκα ιφγνπ, ηέρλεο ή επηζηήκεο πνπ εθθξάδεηαη κε νπνηαδήπνηε κνξθή. ηελ ίδηα παξάγξαθν αλαθέξνληαη ελδεηθηηθά ηα πλεπκαηηθά δεκηνπξγήκαηα πνπ κπνξνχλ λα είλαη έξγα κε ηελ έλλνηα ηνπ λφκνπ. Ωο έξγα ιφγνπ, πξνζηαηεπφκελα θαηά ηηο δηαηάμεηο ηνπ λ. 2121/1993, ζεσξνχληαη θαη ηα πξνγξάκκαηα ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ, φπσο επίζεο θαη ην πξνπαξαζθεπαζηηθφ πιηθφ ηνπ ζρεδηαζκνχ ηνπο, φρη φκσο θαη νη ηδέεο θαη νη αξρέο επάλσ ζηηο νπνίεο απηά βαζίδνληαη (άξζ. 2 3 ηνπ λ. 2121/1993).ηνηρεία πνπ πξέπεη λα δηαζέηεη ην πλεπκαηηθφ δεκηνχξγεκα γηα λα απνηειεί έξγν, δειαδή πξνζηαηεχζηκν αληηθείκελν πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο, είλαη ε κνξθή θαη ε πξσηνηππία. «Μνξθή» ηνπ έξγνπ είλαη ε αληηιεπηή κε ηηο αηζζήζεηο ζπγθεθξηκέλε δηακφξθσζή ηνπ.«πξσηφηππν» είλαη ην έξγν ζην νπνίν κπνξεί λα εληνπηζηεί θάπνην «δεκηνπξγηθφ χςνο» ην νπνίν αλεβάδεη ην έξγν πάλσ απφ ην επίπεδν ηνπ θαζεκεξηλνχ, ηνπ ζπλεζηζκέλνπ, ηξέρνπζαο επθνιίαο αλζξψπηλνπ επηηεχγκαηνο. Σν δεκηνπξγηθφ χςνο πξνζδηνξίδεηαη κε βάζε ηελ «πλεπκαηηθήδεκηνπξγηθή εληχπσζε» ηνπ έξγνπ σο ζπλφινπ, ε νπνία είλαη απνηέιεζκα ηνπ ηδηαίηεξνπ ηξφπνπ ζχλζεζεο ησλ επηκέξνπο ζηνηρείσλ πνπ ην απνηεινχλ. Ζ πξσηνηππία ζηεξίδεηαη ζηελ αηνκηθφηεηα ηνπ έξγνπ, ε νπνία αληαλαθιά ηελ ηδηαηηεξφηεηα ηεο αλζξψπηλεο δεκηνπξγηθήο δηαδηθαζίαο, κε ηελ επηινγή ηνπ πιηθνχ, ηε ξχζκηζή ηνπ ψζηε λα πάξεη ην ζρήκα ηεο ηδέαο, ηε δηεπζέηεζε ησλ κεξψλ ηεο εξγαζίαο ηνπ, ηε κειέηε θάζε κέξνπο ηεο, ηελ αηνκηθή αηζζεηηθή δχλακε έθθξαζεο, ηελ πξνζαξκνγή θαη ελαξκφληζε ηνπ ελφο κε ην άιιν, γηα λα απαξηίζνπλ έλα αξκνληθφ, μερσξηζηφ ζχλνιν. Σν δεκηνπξγηθφ χςνο πξέπεη λα εληνπίδεηαη ρξνληθά θαηά ηε δεκηνπξγία ηνπ έξγνπ (Βι. Κνηζίξε Λ., 2005). Απφ ηελ έλλνκε ζρέζε ηεο πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο απνξξέεη κηα δέζκε δηθαησκάησλ-εμνπζηψλ. Ο λ. 2121/1993 πξνβαίλεη ζε ζπζηεκαηηθή θαηάηαμε απηψλ θάησ απφ ηνλ ηίηιν ησλ δχν επξχηεξσλ δηθαησκάησλ πνπ πεξηιακβάλεη ε πλεπκαηηθή ηδηνθηεζία: ην πεξηνπζηαθφ δηθαίσκα, δειαδή ην δηθαίσκα εθκεηάιιεπζεο ηνπ έξγνπ 55

56 (άξζ. 3), θαη ην εζηθφ δηθαίσκα, δειαδή ην δηθαίσκα πξνζηαζίαο ηνπ πξνζσπηθνχ δεζκνχ ηνπ δεκηνπξγνχ κε ην έξγν (άξζ. 4). Ο αξρηθφο δηθαηνχρνο ηνπ πεξηνπζηαθνχ θαη ηνπ εζηθνχ δηθαηψκαηνο επί ηνπ έξγνπ είλαη ν δεκηνπξγφο ηνπ, ν νπνίνο ηα απνθηά πξσηνγελψο, ρσξίο δηαηππψζεηο (άξζ. 6). Ο δεκηνπξγφο κπνξεί λα είλαη κφλν θπζηθφ πξφζσπν. Σα λνκηθά πξφζσπα κπνξνχλ λα θαηαζηνχλ ππνθείκελα δηθαησκάησλ πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο κε παξάγσγν ηξφπν. Ο δεκηνπξγφο ηνπ έξγνπ κπνξεί λα παξαρσξεί ηελ απνθιεηζηηθή ή κε απνθιεηζηηθή άδεηα εθκεηάιιεπζεο ησλ εμνπζηψλ πνπ απνξξένπλ απφ ην πεξηνπζηαθφ δηθαίσκα ζε ηξίηνπο (άξζ. 13). Ζ ζρεηηθή δηθαηνπξαμία πξέπεη απαξαίηεηα λα πεξηβιεζεί ηνλ έγγξαθν ηχπν (άξζ. 14). πλεπψο, θαη ζηα πιαίζηα ηεο ζχκβαζεο franchising ν δφηεο κπνξεί λα παξαρσξεί ζην ιήπηε ηέηνηα άδεηα εθκεηάιιεπζεο, φζνλ αθνξά ηα δηθαηψκαηα πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο πνπ πεξηιακβάλνληαη ζην παθέην franchising. Πξνζηαηεπφκελα έξγα ζηα νπνία ν δφηεο έρεη πλεπκαηηθή ηδηνθηεζία (ππφ ηελ πξνυπφζεζε, βέβαηα, φηη πιεξνχληαη νη γεληθέο πξνυπνζέζεηο πξνζηαζίαο ηνπ λφκνπ) θαη ησλ νπνίσλ άδεηα εθκεηάιιεπζεο κπνξεί λα παξαρσξεί ζην ιήπηε ζηα πιαίζηα ηεο ζχκβαζεο franchising είλαη ηα αξρηηεθηνληθά ζρέδηα ηνπ πξφηππνπ θαηαζηήκαηνο ηνπ δηθηχνπ franchising θαη ηα πξνγξάκκαηα ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ κε βάζε ηα νπνία ιεηηνπξγεί ην ζχζηεκα κεραλνξγάλσζεο ηνπ δηθηχνπ. Γηαηππψζεθε ε άπνςε φηη σο πξνζηαηεπφκελν θαηά ην λ. 2121/1993 εαπηφ, σο ζχλνιν ζηνηρείσλ (ηερλνγλσζίαο θαη άπισλ αγαζψλ πνπ απνηεινχλ αληηθείκελν δηθαησκάησλ βηνκεραληθήο θαη πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο) πνπ απαξηίδνπλ ηελ νξγαλσηηθή ππνδνκή ηεο επηρείξεζεο ηνπ δφηε κε βάζε ηελ νπνία απηφο δεκηνπξγεί θαη ιεηηνπξγεί ην δίθηπν δηαλνκήο ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ηνπ, κε ην ζθεπηηθφ φηη απνηειεί πξσηφηππν πλεπκαηηθφ δεκηνχξγεκα, ηα επηκέξνπο ζηνηρεία ηνπ νπνίνπ έρνπλ ηχρεη πξσηφηππεο ζπζηεκαηηθήο θσδηθνπνίεζεο κε ηε κνξθή γξαπηνχ θεηκέλνπ, ηνπ εγρεηξηδίνπ ιεηηνπξγίαο, θαη, θαηά ζπλέπεηα, ηπρφλ απνκίκεζή ηνπ απνηειεί πξνζβνιή ηνπ επί απηνχ θηεζέληνο δηθαηψκαηνο πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο ηνπ δεκηνπξγνχ. Ζ ζπγθεθξηκέλε άπνςε, φκσο, έρεη θαηαθξηζεί σο εζθαικέλε, κε ην επηρείξεκα φηη δελ δίλεη ηε δένπζα πξνζνρή ζηε δηάθξηζε κεηαμχ κνξθήο θαη κεζφδνπ/ηδέαο, κε απνηέιεζκα λα ζπγρέεη ην έξγν, ελλνηνινγηθφ ζηνηρείν ηνπ νπνίνπ είλαη ε κνξθή θαη ην νπνίν απνηειεί πξνζηαηεπφκελν αληηθείκελν πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο, κε ηελ ηδέα πνπ πεξηέρεηαη θαη απνηππψλεηαη ζε απηφ (Βι. Μαξίλν Μηραήι-Θεφδσξν, 1999). 56

57 Σν ζχζηεκα franchising, θαηά ηελ άπνςε απηή, απνηειεί κε πξνζηαηεπφκελε, θαηά ην δίθαην ηεο πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο, κέζνδν. Έξγν κπνξεί λα απνηειεί κφλν ην εγρεηξίδην ιεηηνπξγίαο ζην νπνίν απνηππψλεηαη γξαπηψο ε ζπζηεκαηηθή θσδηθνπνίεζε φισλ ησλ επηκέξνπο ζηνηρείσλ πνπ ζπληζηνχλ ηε κέζνδν franchising, εθφζνλ ε απνηχπσζε απηή είλαη πξσηφηππε. Πξνζβνιή ηνπ δηθαηψκαηνο πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο επί απηνχ ζπληζηά, ζπλεπψο, ε αλαπαξαγσγή, δηαζθεπή ή κεηάδνζε ηνπ εγρεηξηδίνπ απηνχ απφ θάπνηνλ ηξίην θαη φρη ε εθαξκνγή ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ σο έξγνπ, δειαδή ε πινπνίεζε θαη αλάιεςε ηνπ πεξηγξαθφκελνπ ζπζηήκαηνο σο δηθνχ ηνπ ζπζηήκαηνο δηαλνκήο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ, ε νπνία είλαη επηηξεπηή. η) Μεηαθοπά ηεσνολογίαρ Ζ ζχκβαζε franchising έρεη ζηνηρεία ζχκβαζεο κεηαθνξάο ηερλνινγίαο θαηά ηελ έλλνηα ηνπ άξζ ηνπ λ. 131 ΜΠξΑζ 16568/1998, ΓΔΔ 1/1999,1733/1987, ζην κέηξν πνπ ζην παθέην franchising, ηνπ νπνίνπ παξαρσξείηαη ε ρξήζε θαη εθκεηάιιεπζε, πεξηέρνληαη έλα ή πεξηζζφηεξα απφ ηα ζηνηρεία πνπ απαξηζκνχληαη ελδεηθηηθά ζηελ παξαπάλσ δηάηαμε, φπσο δηπιψκαηα επξεζηηερλίαο θαη πηζηνπνηεηηθά ππνδείγκαηνο ρξεζηκφηεηαο, ππεξεζίεο νξγά-λσζεο θαη δηνίθεζεο, εμεηδηθεπκέλεο ζπκβνπιεπηηθέο ππεξεζίεο ή ππεξεζίεο παξαθνινχζεζεο θαη ειέγρνπ, βηνκεραληθά απφξξεηα κε ζρέδηα, δηαγξάκκαηα, ππνδείγκαηα, πξφηππα, νδεγίεο, αλαινγίεο, ζπλζήθεο, δηαδηθαζίεο, πξνδηαγξαθέο θαη ηξφπνπο παξαγσγήο πξντφλησλ πνπ αλαθέξνληαη ζηελ παξαγσγηθή εθκεηάιιεπζε, παξνρή ηερληθήο βνήζεηαο κε ηε κνξθή ελεκέξσζεο, θαζνδήγεζεο θαη θαηάξηηζεο πξνζσπηθνχ. (Βι. νπθιεξφ Ζ., 1989). Δηδηθφηεξα, ε παξαρψξεζε άδεηαο εθκεηάιιεπζεο δηπιψκαηνο επξεζηηερλίαο ραξαθηεξίδεηαη σο κεηαθνξά ηερλνινγίαο ζην άξζ ζηνηρείν α ηνπ λ. 1733/1987.Ωο εθεχξεζε νξίδεηαη ε ηεθκεξησκέλε θαη πξαθηηθά εθαξκφζηκε ππφδεημε (δηδαζθαιία, θαλφλαο) ηξφπνπ επίιπζεο άιπηνπ κέρξη ζήκεξα ηερληθνχ πξνβιήκαηνο ή ε ππφδεημε επίιπζήο ηνπ θαηά ηξφπν άγλσζην κέρξη ζήκεξα κε ηελ εθαξκνγή ησλ θπζηθψλ λφκσλ. Ζ επίιπζε ηερληθνχ πξνβιήκαηνο κπνξεί λα 57

58 αλαθέξεηαη ζηελ παξαγσγή πξντφληνο, ζηελ ππφδεημε κεζφδνπ παξαγσγήο πξντφληνο ή παξνρήο ππεξεζίαο ή ζε βηνκεραληθή εθαξκνγή (άξζ. 5 1 εδ. β ). Γίπισκα επξεζηηερλίαο είλαη ε δηνηθεηηθή πξάμε κε ηελ νπνία αλαγλσξίδεηαη ε εθεχξεζε σο πξνζηαηεπφκελν αγαζφ πνπ παξέρεη ζηνλ εθεπξέηε απνθιεηζηηθφ δηθαίσκα θαη πξνζηαζία ζχκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο ηνπ λ. 1733/1987 (δηθαίσκα επξεζηηερλίαο). Σν δηθαίσκα επξεζηηερλίαο απνθηάηαη, ινηπφλ, κε ην ηππηθφ ζχζηεκα (Βι. Ρφθα Ν., 2004). Ο λ. 1733/1987 θαζηεξψλεη ηελ αξρή ηνπ πξαγκαηηθνχ εθεπξέηε, ζχκθσλα κε ηελ νπνία δηθαίσκα γηα ηελ απφθηεζε δηπιψκαηνο επξεζηηερλίαο έρεη ν πξαγκαηηθφο εθεπξέηεο ή νη δηάδνρνί ηνπ (άξζ. 6 1 εδ. α ).Ζ ρνξήγεζε ηνπ δηπιψκαηνο επξεζηηερλίαο γίλεηαη απφ ηνλ Οξγαληζκφ Βηνκεραληθήο Ηδηνθηεζίαο (Ο.Β.Η.) εθφζνλ ζπληξέρνπλ νη νπζηαζηηθέο πξνυπνζέζεηο πνπ απαηηεί ν λφκνο ζην άξζ. 5 1 εδ. α. Οη πξνυπνζέζεηο απηέο είλαη νη εμήο: α) πξέπεη λα πξφθεηηαη γηα εθεχξεζε, β) ε εθεχξεζε λα είλαη λέα, γ) λα εκπεξηέρεη εθεπξεηηθή δξαζηεξηφηεηα, θαη δ) λα είλαη επηδεθηηθή βηνκεραληθήο εθαξκνγήο. Σν δίπισκα επξεζηηερλίαο θαηαρσξείηαη ζην Μεηξψν Γηπισκάησλ Δπξεζηηερλίαο θαη πεξίιεςή ηνπ δεκνζηεχεηαη ζην Δηδηθφ Γειηίν Βηνκεραληθήο Ηδηνθηεζίαο (άξζ. 8 13). Σν δίπισκα επξεζηηερλίαο παξέρεη ζηνλ θάηνρφ ηνπ ην απνθιεηζηηθφ δηθαίσκα λα εθκεηαιιεχεηαη παξαγσγηθά ηελ εθεχξεζε. Οη εηδηθφηεξεο εμνπζίεο πνπ απνξξένπλ απφ απηφ απαξηζκνχληαη ελδεηθηηθά ζην άξζ Ο λ. 1733/1987 επηηξέπεη ηφζν ηε κεηαβίβαζε ηνπ δηθαηψκαηνο επξεζηηερλίαο φζν θαη ηελ παξαρψξεζε άδεηαο εθκεηάιιεπζήο ηνπ. Ζ παξαρψξεζε απφ ην δηθαηνχρν άδεηαο εθκεηάιιεπζεο δηθαηψκαηνο επξεζηηερλίαο ζε ηξίην γίλεηαη κε έγγξαθε ζχκβαζε (άξζ. 12 3).Ζ θαηαρψξεζή ηεο ζην Μεηξψν Γηπισκάησλ Δπξεζηηερλίαο θαη ε δεκνζίεπζή ηεο ζην Δηδηθφ Γειηίν Βηνκεραληθήο Ηδηνθηεζίαο, θαηά ηελ νξζφηεξε άπνςε, δελ έρνπλ ζπζηαηηθφ αιιά κφλν δεισηηθφ ραξαθηήξα θαη ιεηηνπξγνχλ σο δεκνζηφηεηα έλαληη ησλ ηξίησλ (Βι. Ρφθα Ν., 2004 θαη Βνχιγαξε Η., 1998). Δπνκέλσο θαη ζην πιαίζην ηεο ζχκβαζεο franchising κπνξνχλ λα παξαρσξνχληαη απφ ην δφηε ζην ιήπηε άδεηεο εθκεηάιιεπζεο δηπισκάησλ επξεζηηερλίαο. Παξαρψξεζε άδεηαο εθκεηάιιεπζεο επξεζηηερλίαο ιακβάλεη ρψξα φηαλ ν ιήπηεο θαηαζθεπάδεη ν ίδηνο ην πξνζηαηεπφκελν απφ ην δίπισκα επξεζηηερλίαο πξντφλ, θάηη πνπ ζπκβαίλεη θπξίσο ζηελ πεξίπησζε ηνπ βηνκεραληθνχ franchising ή franchising 58

59 παξαγσγήο. Αληίζεηα, φηαλ ην δίπισκα επξεζηηερλίαο αθνξά πξντφληα πνπ θαηαζθεπάδνληαη απφ ην δφηε ή ηξίην παξαγσγφ ζπκβεβιεκέλν κε απηφλ, δελ απαηηείηαη γηα ηε κεηαπψιεζε ηνπο απφ ην ιήπηε ε παξαρψξεζε ζε απηφλ άδεηαο εθκεηάιιεπζεο δηπιψκαηνο επξεζηηερλίαο, δηφηη κε ηελ πψιεζε ησλ πξντφλησλ ζην ιήπηε επέξρεηαη αλάισζε ηνπ δηθαηψκαηνο ηνπ δφηε Παξαρψξεζε άδεηαο εθκεηάιιεπζεο δηπιψκαηνο επξεζηηερλίαο είλαη δπλαηή θαη ζηα πιαίζηα ηνπ franchising ππεξεζηψλ φζνλ αθνξά ηα δηπιψκαηα κεζφδνπ ηνπ δφηε. (Βι. νπθιεξφ Ζ., 1989). Μεηαθνξά ηερλνινγίαο απνηειεί θαη ε παξαρψξεζε άδεηαο εθκεηάιιεπζεο πηζηνπνηεηηθνχ ππνδείγκαηνο ρξεζηκφηεηαο (άξζ ζηνηρείν α ηνπ λ. 1733/1987. Σν ππφδεηγκα ρξεζηκφηεηαο είλαη, φπσο θαη ην δηθαίσκα επξεζηηερλίαο απνθιεηζηηθφ δηθαίσκα ζε άπιν αγαζφ, ρξνληθά πεξηνξηζκέλεο δηάξθεηαο ην νπνίν απνζθνπεί ζηελ πξνζηαζία ησλ εθεπξέζεσλ. Ζ δηαθνξά ηνπο εληνπίδεηαη θπξίσο ζην φηη ην ππφδεηγκα ρξεζηκφηεηαο πξνζηαηεχεη ηηο «κηθξνεθεπξέζεηο», δειαδή ηηο εθεπξέζεηο εθείλεο πνπ δελ ελέρνπλ ην ζεκαληηθφ ζηνηρείν ηεο εθεπξεηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. χκθσλα κε ηνλ νξηζκφ ηνπ άξζ. 19 1, ην πηζηνπνηεηηθφ ππνδείγκαηνο ρξεζηκφηεηαο ρνξεγείηαη γηα θάζε ηξηζδηάζηαην αληηθείκελν κε θαζνξηζκέλν ζρήκα θαη κνξθή, φπσο εξγαιείν, φξγαλν, ζπζθεπή, ζθεχνο ή εμάξηεκά ηνπο πνπ πξνηείλεηαη σο λέν, βηνκεραληθά εθαξκφζηκν θαη κε δπλαηφηεηα λα δψζεη ιχζε ζε ηερληθφ πξφβιεκα. Ζ εθεχξεζε δελ απαηηείηαη λα εκπεξηέρεη εθεπξεηηθή δξαζηεξηφηεηα, σζηφζν ε επίιπζε ηερληθνχ πξνβιήκαηνο πνπ επηηπγράλεηαη κε απηή απνηειεί, κηθξή έζησ, ζπκβνιή ζηελ ηερλνινγηθή πξφνδν. Σν πηζηνπνηεηηθφ ππνδείγκαηνο ρξεζηκφηεηαο ρνξεγείηαη απφ ηνλ Ο.Β.Η. κε ηε δηαδηθαζία ηνπ άξζ. 19 4, 5 ηνπ λ. 1733/1987. Καηά ηα ινηπά εθαξκφδνληαη αλαινγηθά νη δηαηάμεηο γηα ηα δηπιψκαηα επξεζηηερλίαο (άξζ. 19 6). ην πιαίζην ηεο ζχκβαζεο franchising κπνξνχλ λα παξαρσξνχληαη άδεηεο εθκεηάιιεπζεο ππνδεηγκάησλ ρξεζηκφηεηαο (Βι. Ρφθα Ν., 2004). Μεηαθνξά ηερλνινγίαο απνηειεί, ηέινο, θαη ε παξαρψξεζε απφ ην δφηε ζην ιήπηε άδεηαο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ηεο γλσζηνπνηνχκελεο ζηνλ ηειεπηαίν ηερλνγλσζίαο, ε νπνία απνηειεί, καδί κε ηα δηθαηψκαηα βηνκεραληθήο θαη πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο, βαζηθφ ζηνηρείν ηνπ παθέηνπ franchising. Ωο ηερλνγλσζία (know-how) ελλνείηαη ην ζχλνιν ησλ κε θαηνρπξσκέλσλ κε δίπισκα επξεζηηερλίαο πξαθηηθψλ πιεξνθνξηψλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ εκπεηξία θαη απφ δνθηκέο ηνπ δφηε 59

60 θαη νη νπνίεο είλαη απφξξεηεο, νπζηψδεηο θαη πξνζδηνξίζηκεο. Ζ ηερλνγλσζία πεξηιακβάλεη πιεξνθνξίεο πνπ είλαη ζεκαληηθέο γηα ηελ πψιεζε ησλ πξντφλησλ ή ηελ παξνρή ησλ ππεξεζηψλ πξνο ηνπο ηειηθνχο ρξήζηεο θαη ζπγθεθξηκέλα γηα ηελ παξνπζίαζε πξντφλησλ πξνο πψιεζε, ηελ επεμεξγαζία ησλ πξντφλησλ, ηελ πξνψζεζε ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ, ηηο κεζφδνπο ζπλαιιαγήο κε ηνπο πειάηεο θαη ηε δηνηθεηηθή θαη νηθνλνκηθή δηαρείξηζε, δειαδή είλαη ρξήζηκεο θαη ηθαλέο, θαηά ηνλ ρξφλν θαηάξηηζεο ηεο ζχκβαζεο franchising, λα πξνζπνξίζνπλ ζην ιήπηε αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα. (Βι. Ρφθα Ν., 2004). Ζ ηερλνγλσζία δελ απνηειεί δηθαίσκα αιιά πξαγκαηηθή θαηάζηαζε, κηα de facto θαηνρή νηθνλνκηθά αμηνπνηήζηκσλ γλψζεσλ θαη πιεξνθνξηψλ. Ζ ηερλνγλσζία εκπίπηεη ζηελ επξχηεξε έλλνηα ησλ βηνκεραληθψλ απνξξήησλ, ε αλαθνίλσζε ησλ νπνίσλ ραξαθηεξίδεηαη σο κεηαθνξά ηερλνινγίαο ζην άξζ ζηνηρείν ε ηνπ λ. 1733/ Ωο βηνκεραληθά απφξξεηα λννχληαη νη ηερληθέο πιεξνθνξίεο, γλψζεηο ή ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ζε κεζφδνπο, εκπεηξίεο ή δεμηνηερλίεο πνπ έρνπλ πξαθηηθή εθαξκνγή ηδηαίηεξα ζηελ παξαγσγή αγαζψλ θαη ζηελ παξνρή ππεξεζηψλ, εθφζνλ δελ έρνπλ γίλεη επξχηεξα γλσζηέο. Βάζεη ηνπ άξζ ζηνηρείν ε εδ. β, ε έλλνηα ησλ βηνκεραληθψλ απνξξήησλ ζηεξίδεηαη, ινηπφλ, ζε δχν ζηνηρεία: 1) νη ηερληθέο πιεξνθνξίεο, γλψζεηο θαη ζηνηρεία πξέπεη λα κελ έρνπλ γίλεη επξχηεξα γλσζηέο θαη 2) λα έρνπλ πξαθηηθή εθαξκνγή ηδηαίηεξα ζηελ παξαγσγή αγαζψλ θαη ηελ παξνρή ππεξεζηψλ. Σα βηνκεραληθά απφξξεηα πξνζηαηεχνληαη κε βάζε ηα άξζ ηνπ λ. 146/1914.πγθξηλφκελε κε ηελ έλλνηα ησλ βηνκεραληθψλ απνξξήησλ, ε έλλνηα ηεο ηερλνγλσζίαο είλαη ζηελφηεξε, πξνζδηνξηδφκελε κε απζηεξφηεξα θξηηήξηα, θαζψο, εθηφο απφ ηα παξαπάλσ, απαηηείηαη επηπξφζζεηα νη πιεξνθνξίεο πνπ ηελ απνηεινχλ λα είλαη νπζηψδεηο θαη πξνζδηνξίζηκεο. Βι. Αλαγλσζηνπνχινπ Γ. Κιεθηνδήκνπ Δ., 1992). πλέπεηα ηνπ ραξαθηήξα ηεο ζχκβαζεο franchising σο ζχκβαζεο κεηαθνξάο ηερλνινγίαο είλαη φηη έρεη εθαξκνγή ζ απηήλ ην άξζ. 22 ηνπ λ. 1733/1987, ζχκθσλα κε ην νπνίν ε ζχκβαζε franchising πξέπεη λα ππνβιεζεί ζηνλ Ο.Β.Η. θαη λα θαηαρσξεζεί ζην Μεηξψν Μεηαθνξάο Σερλνινγίαο. Χζηφζν, ε ζχκβαζε franchising δηαθέξεη νπζησδψο απφ ηε ζχκβαζε παξαρψξεζεο άδεηαο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο δηθαησκάησλ ζε άπια αγαζά σο πξνο ην φηη ε ηειεπηαία έρεη ζηαηηθφ ραξαθηήξα, δεκηνπξγψληαο γηα ην δηθαηνπάξνρν κφλν ηελ απιή ππνρξέσζε παξαρψξεζεο ζην δηθαηνδφρν άδεηαο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ησλ άπισλ αγαζψλ ηνπ πνπ απνηεινχλ 60

61 αληηθείκελν ηεο ζχκβαζεο θαη πεξηνξίδνληάο ηνλ ζηνλ παζεηηθφ ξφιν ηεο εθ κέξνπο ηνπ αλνρήο ηεο νηθνλνκηθήο αμηνπνίεζεο ηνπο απφ ην δηθαηνδφρν, ελψ αληίζεηα ε ζχκβαζε franchising έρεη δπλακηθφ ραξαθηήξα θαη ζεκειηψλεη κηα ζρέζε δηαξθνχο γηα ηνλ ιήπηε, παξέρνληάο ηνπ πξφζβαζε ζε λέα αγνξά ή αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα. ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ κεξψλ, θαζψο ν δφηεο αλαιακβάλεη επηπιένλ ηελ ππνρξέσζε λα εληάμεη ην ιήπηε ζην ζχζηεκα franchising θαη λα παξέρεη ζ απηφλ δηαξθή ππνζηήξημε θαη αλαλέσζε ηεο ηερλνγλσζίαο, δηαδξακαηίδνληαο έηζη ελεξγεηηθφ ξφιν ζην πιαίζην ηεο ζχκβαζεο (Βι. νπθιεξφ Ζ., 1989, θαη Κσζηάθε Γ., Β) Γιάκπιζη απψ άλλερ μοπθέρ ζςμβάζευν 1) Franchising και αζηική εηαιπία Ζ ζηελή ζρέζε ζπλεξγαζίαο πνπ παξαηεξείηαη ζην πιαίζην ηεο ζχκβαζεο franchising, ε νπνία απνξξέεη απφ ην ραξαθηήξα ηεο σο δηαξθνχο ελνρηθήο ζρέζεο θαη εμεηδηθεχεηαη ζηελ θνηλή επηδίσμε ησλ ζπκβαιινκέλσλ λα πξνσζήζνπλ θαη λα επεθηείλνπλ ηηο πσιήζεηο κε βάζε έλα θνηλφ νξγαλσηηθφ πιαίζην, αλαηξέρεη ζηελ έλλνηα ηεο αζηηθήο εηαηξίαο θαηά ην 741 ΑΚ. Χζηφζν, ηα ζηνηρεία απηά δελ είλαη αξθεηά γηα λα πξνζδψζνπλ ζην franchising ην ραξαθηήξα αζηηθήο εηαηξίαο. ην franchising ηνλ θίλδπλν επφδσζεο θαη πξνψζεζεο ησλ πσιήζεσλ ή ηεο παξνρήο ησλ ππεξεζηψλ θέξεη, ηφζν απφ λνκηθή φζν θαη απφ νηθνλνκηθή άπνςε, ν ιήπηεο. Ζ κνλνκεξήο απηή θαηαλνκή ηνπ θηλδχλνπ εθδειψλεηαη ζηελ έιιεηςε ππνρξέσζεο ζπκκεηνρήο ηνπ δφηε ζηηο δεκίεο ηνπ ιήπηε. Με ηνλ απνθιεηζκφ ηεο ζπκκεηνρήο ηνπ δφηε ζηηο δεκίεο απνπζηάδεη, ινηπφλ, έλα βαζηθφ ζηνηρείν ηεο έλλνηαο ηεο εηαηξίαο (762 ΑΚ). Δπηπιένλ, νχηε ζπκκεηνρή ζηα θέξδε ππάξρεη κε ηελ έλλνηα ηνπ 763 ΑΚ, ζην κέηξν πνπ ε ζχκβαζε franchising πξνβιέπεη πνζνζηηαία ζπκκεηνρή ηνπ ιήπηε ζηηο εηζπξάμεηο απφ ηηο πσιήζεηο ή ηελ παξνρή ππεξεζηψλ (Βι. Γεσξγηάδε Απ., 2000 θαη Αιεπάθν Κ., ΝνΒ 199). 61

62 2) Franchising και ζωμβαζη πϊληζηρ Τπνζηεξίρζεθε ε ζπγγέλεηα ηεο ζχκβαζεο franchising κε ηε ζχκβαζε πψιεζεο, ζεκειησκέλε ζην ραξαθηεξηζκφ ηνπ παθέηνπ franchising σο αληηθεηκέλνπ ηεο πψιεζεο θαη ησλ δηθαησκάησλ εηζφδνπ ζην ζχζηεκα σο ηηκήκαηνο. Ζ άπνςε απηή φκσο δελ είλαη νξζή, ζπκπέξαζκα πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ ίδηα ηε θχζε ηεο ζχκβαζεο franchising σο δηαξθνχο ζχκβαζεο, ζε αληίζεζε κε ηε ζχκβαζε πψιεζεο πνπ είλαη ζηηγκηαία ζχκβαζε. Πεξαηηέξσ, ζην πιαίζην ηεο πψιεζεο, ζχκθσλα κε ην 513 ΑΚ, ν πσιεηήο αλαιακβάλεη ππνρξέσζε κεηαβίβαζεο ηεο θπξηφηεηαο ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο πψιεζεο. Δηδηθφηεξα, ζε φηη αθνξά ηελ πψιεζε δηθαηψκαηνο, απαηηείηαη κεηαβίβαζε ηνπ δηθαηψκαηνο κε ηελ έλλνηα ηεο νξηζηηθήο απνμέλσζεο ηνπ πσιεηή απφ απηφ. ηε ζχκβαζε franchising, φκσο, ν δφηεο παξαρσξεί κφλν ηε ρξήζε θαη εθκεηάιιεπζε ηνπ παθέηνπ franchising, ην νπνίν απνηειεί ζχλνιν δηθαησκάησλ βηνκεραληθήο θαη πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο θαη ηεο απαξαίηεηεο ηερλνγλσζίαο, θαη κάιηζηα πεξηνξηζκέλε ρξνληθά ζηε δηάξθεηα ηεο κεηαμχ ηνπο ζπλεξγαζίαο. Ζ πξαγκαηηθή αδπλακία απφδνζεο ηεο ηερλνγλσζίαο, ε νπνία ζεκεησηένλ δελ απνηειεί δηθαίσκα αιιά πξαγκαηηθή θαηάζηαζε, γεγνλφο πνπ επίζεο θαζηζηά πξνβιεκαηηθή ηελ εμεηαδφκελε ππαγσγή ηεο ζην δίθαην ηεο πψιεζεο, κεηά ηε ιχζε ηνπ franchising δελ κπνξεί λα απνηειέζεη επηρείξεκα θαηά ηεο άπνςεο πνπ απνξξίπηεη ηε ζπγγέλεηα ηεο ζχκβαζεο franchising κε ηε ζχκβαζε πψιεζεο (Γεσξγηάδεο Απ., 2000). Οη ζπκβάζεηο πψιεζεο πνπ είλαη δπλαηφ λα ζπλάπηνληαη ζην πιαίζην ηεο ζχκβαζεο franchising, βάζεη ησλ νπνίσλ ν δφηεο εθνδηάδεη ην ιήπηε κε πξντφληα πξνο κεηαπψιεζε, δελ ηαπηίδνληαη κε ηε ζχκβαζε franchising αιιά ζπλάπηνληαη κφλν ζε εθηέιεζή ηεο θαη σο εθ ηνχηνπ δελ κπνξνχλ λα πξνζδψζνπλ ζην franchising ην ραξαθηήξα αγνξαπσιεζίαο (Βι. Γεσξγηάδε Απ., 2000 θαη Αιεπάθν Κ., ) Franchising και ζωμβαζη έπγος Ζ ππνρξέσζε ηνπ δφηε λα παξαρσξήζεη ηε ρξήζε θαη εθκεηάιιεπζε ηνπ παθέηνπ franchising εληάζζνληαο ην ιήπηε ζην ζχζηεκα franchising αλαθέξεηαη ζηελ επίηεπμε ελφο νηθνλνκηθνχ απνηειέζκαηνο πνπ ζα κπνξνχζε λα ζεσξεζεί 62

63 έξγν κε ηελ έλλνηα ηνπ 681 ΑΚ. Σν απνηέιεζκα απηφ, φκσο, δελ κπνξεί λα απνκνλσζεί απφ ηηο άιιεο ππνρξεψζεηο πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηε ζχκβαζε franchising θαη ηδίσο απφ ηελ ππνρξέσζε ηνπ δφηε γηα ζπλερή παξνρή ππνζηήξημεο, ζπκβνπιψλ θαη γλψζεσλ ζην ιήπηε. Ζ ππνρξέσζε απηή, ε νπνία απνξξέεη άκεζα απφ ην δηαξθή ραξαθηήξα ηεο ζχκβαζεο franchising, είλαη άγλσζηε ζην δίθαην ηεο ζχκβαζεο έξγνπ ε νπνία απνηειεί ζηηγκηαία ζχκβαζε. Σν ζηνηρείν απηφ θαζηζηά αθαηάιιειε ηελ εθαξκνγή ησλ άξζξσλ 681 επ. ΑΚ ζηε ζχκβαζε franchising (Βι. Γεσξγηάδε Απ., 2000 θαη Αιεπάθν Κ., 1995). 4) Franchising και μίζθυζη πποζοδοθψπος ανηικειμένος Ζ παξαρψξεζε ζην ιήπηε ηνπ δηθαηψκαηνο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ηνπ παθέηνπ franchising πξνζδίδεη ζηε ζχκβαζε franchising ζηνηρεία κίζζσζεο πξνζνδνθφξνπ αληηθεηκέλνπ (638 ΑΚ). Αληηθείκελν ηεο ηειεπηαίαο κπνξεί λα είλαη φρη κφλν πξάγκαηα αιιά θαη δηθαηψκαηα ζην κέηξν πνπ έρνπλ νηθνλνκηθή αμία. Ζ εθκεηάιιεπζε πξνζνδνθφξσλ δηθαησκάησλ ππφ επξεία έλλνηα, θαη εηδηθφηεξα απηψλ πνπ πεξηιακβάλνληαη ζην παθέην franchising, έρεη θαζνξηζηηθή ζεκαζία ζηε ζχκβαζε franchising (Βι. Γεσξγηάδε Απ., 2000 θαη Αιεπάθν Κ., 1995). Δπηπιένλ, ε κίζζσζε πξνζνδνθφξνπ αληηθεηκέλνπ, φπσο θαη ε ζχκβαζε franchising, έρεη ην ραξαθηήξα δηαξθνχο ελνρήο. Οη δηαηάμεηο πνπ δηέπνπλ ηε κίζζσζε πξνζνδνθφξνπ αληηθεηκέλνπ κπνξνχλ, ινηπφλ, λα ηχρνπλ κεξηθήο εθαξκνγήο θαη ζηε ζχκβαζε franchising. Μεηαμχ φκσο ησλ δχν απηψλ ζπκβαηηθψλ ηχπσλ ππάξρνπλ ζεκαληηθέο δηαθνξέο. Ζ κίζζσζε πξνζνδνθφξνπ αληηθεηκέλνπ θαηά ηελ έλλνηα ηνπ 638 ΑΚ δελ αξθεί γηα λα θαιχςεη φιν ην θάζκα ησλ δηθαησκάησλ θαη ππνρξεψζεσλ πνπ δεκηνπξγνχληαη ζην πιαίζην ηνπ franchising ην νπνίν ζην ζχλνιφ ηνπ είλαη ζχζηεκα δηαλνκήο πξντφλησλ, κέζνδνο marketing θαη φρη απιψο κεηαθνξά ηερλνγλσζίαο ή παξαρψξεζε ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο πξνζνδνθφξσλ δηθαησκάησλ. ηε κίζζσζε πξνζνδνθφξνπ αληηθεηκέλνπ, ην ελδηαθέξνλ ηνπ κηζζσηή πεξηνξίδεηαη ζηελ είζπξαμε ηνπ κηζζψκαηνο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο, ελψ ν ξφινο ηνπ σο πξνο ηελ ίδηα ηε ρξήζε θαη εθκεηάιιεπζε είλαη θαηεμνρήλ παζεηηθφο. 63

64 Αληίζεηα, ζην franchising ν δφηεο αλαιακβάλεη ηελ ππνρξέσζε λα παξέρεη ζην ιήπηε δηαξθή ππνζηήξημε πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιηζηεί ε νκνηνκνξθία θαη ε δπλακηθφηεηα ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο franchising, δηαδξακαηίδνληαο ελεξγεηηθφ ξφιν ζην ζηάδην ηεο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ησλ δηθαησκάησλ πνπ παξαρσξήζεθαλ. Ο δφηεο έρεη άκεζν νηθνλνκηθφ ζπκθέξνλ γηα ηε ζσζηή ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηφο ηνπ θαη ηελ αλακελφκελε απφ απηφ πξνψζεζε ησλ πσιήζεσλ ησλ πξντφλησλ ή ηεο παξνρήο ησλ ππεξεζηψλ. Ζ ακεζφηεηα ηεο εκπινθήο ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπ δφηε ζηελ πξνψζεζε ησλ πσιήζεσλ πξντφλησλ ή ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ απνηειεί ην ραξαθηεξηζηηθφ εθείλν γλψξηζκα ην νπνίν δηαθξίλεη ηε ζχκβαζε franchising απφ ηε κίζζσζε πξνζνδνθφξνπ αληηθεηκέλνπ (Βι. Γεσξγηάδε Απ., 2000). 5) Franchising και ζωμβαζη παποσήρ ανεξάπηηηυν ςπηπεζιϊν Ζ θχξηα ππνρξέσζε ηνπ δφηε γηα έληαμε ηνπ ιήπηε ζην ζχζηεκα franchising θαη γηα παξνρή δηαξθνχο ππνζηήξημεο κε ηε κνξθή ζπκβνπιψλ, πιεξνθφξεζεο, θαζνδήγεζεο, εθπαίδεπζεο θαη ηερλνινγηθήο ελεκέξσζεο πξνζδίδεη ζην franchising ζηνηρεία ζχκβαζεο παξνρήο αλεμάξηεησλ ππεξεζηψλ (648 ΑΚ). Οη δχν απηνί ζπκβαηηθνί ηχπνη, φκσο, δηαθέξνπλ σο πξνο ην φηη ν δφηεο παξέρεη ηηο παξαπάλσ ππεξεζίεο φρη απνθιεηζηηθά πξνο ην ζπκθέξνλ ηνπ ιήπηε, αιιά επηδηψθνληαο ηελ εμππεξέηεζε θαη δηθψλ ηνπ ζπκθεξφλησλ κε απνηέιεζκα λα παίξλνπλ αθφκα θαη ηε κνξθή νδεγηψλ, επνπηείαο θαη ειέγρνπ ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ ιήπηε. Γίλεηαη δεθηφ, ινηπφλ, φηη ηα άξζξα 648 επ. ΑΚ γηα ηε ζχκβαζε παξνρήο αλεμάξηεησλ ππεξεζηψλ κπνξνχλ λα ηχρνπλ κεξηθήο κφλν εθαξκνγήο ζηε ζχκβαζε franchising Βι. Γεσξγηάδε Απ., 2000, Αιεπάθν Κ., 1995 θαη νπθιεξφ Ζ., 1989). 6) Franchising και ζωμβαζη ενηολήρ Ζ ζχκβαζε franchising πεξηέρεη ζηνηρεία εληνιήο (713 επ. ΑΚ), θαζψο κηα απφ ηηο θχξηεο ππνρξεψζεηο ηνπ ιήπηε είλαη ε πξνψζεζε ησλ πσιήζεσλ ησλ πξντφλησλ ή ηεο παξνρήο ησλ ππεξεζηψλ ηνπ ζπζηήκαηνο ππφ ηηο νδεγίεο, ηηο ζπκβνπιέο, αθφκε θαη 64

65 ηνλ έιεγρν ηνπ δφηε, κε γλψκνλα ην ζπκθέξνλ ηνπ ηειεπηαίνπ, ζηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηνπ νπνίνπ έρεη άκεζε επίπησζε ε δξαζηεξηφηεηα ηνπ ιήπηε Χζηφζν, ε ζχκβαζε franchising δηαθέξεη ζε νξηζκέλα νπζηψδε ζεκεία απφ ηε ζχκβαζε εληνιήο. Ζ ζχκβαζε franchising είλαη ακθνηεξνβαξήο ζχκβαζε, δεδνκέλνπ φηη ε δξαζηεξηφηεηα ηνπ ιήπηε αζθείηαη έλαληη ακνηβήο, ελψ ε εληνιή εηεξνβαξήο, φληαο πάληα άκηζζε φπσο ξεηά νξίδεη ην 713 ΑΚ. Δπηπξφζζεηα, ζηε ζχκβαζε franchising ν ιήπηεο αλαιακβάλεη ηελ πξνψζεζε ησλ πσιήζεσλ ησλ πξντφλησλ ή ηεο παξνρήο ησλ ππεξεζηψλ γηα δηθφ ηνπ ινγαξηαζκφ θαη κε δηθφ ηνπ θίλδπλν. Ζ δξαζηεξηφηεηα ηνπ ιήπηε ζην πιαίζην ηνπ franchising, ηέινο, δελ κπνξεί λα πεξηνξηζηεί ζηα ζηελά φξηα ηεο δηεμαγσγήο μέλεο ππφζεζεο, δηφηη δελ θαηεπζχλεηαη ζηελ επίηεπμε ελφο θαη κνλαδηθνχ απνηειέζκαηνο αιιά αθνξά ηε δηαξθή θάιπςε ηεο αγνξάο ζηελ πεξηνρή πνπ έρεη αλαηεζεί ζ απηφλ. Ζ θάιπςε απηή πξνυπνζέηεη δξαζηεξηφηεηα δηαξθνχο ραξαθηήξα πξνζαξκνζκέλε ζηηο εθάζηνηε ζπλζήθεο ηεο αγνξάο. Ζ επηηπρία ηεο δελ εμαξηάηαη κφλν απφ ην ιήπηε, αιιά επεξεάδεηαη θαη απφ ηηο ζπλζήθεο ηεο αγνξάο, φπσο επίζεο θαη απφ ηελ επηρεηξεκαηηθή ζηξαηεγηθή ηνπ δφηε (Βι. Γεσξγηάδε Απ., 2000). Βάζεη ησλ φζσλ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ, γίλεηαη δεθηφ φηη ζηε ζχκβαζε franchising κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ αλαινγηθά νξηζκέλεο κφλν απφ ηηο δηαηάμεηο γηα ηελ εληνιή (713 επ. ΑΚ). ε θάζε πεξίπησζε δελ εθαξκφδνληαη νη δηαηάμεηο εθείλεο πνπ είλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλεο κε ηνλ άκηζζν ραξαθηήξα ηεο εληνιήο θαη, θαηά ζπλέπεηα, αζπκβίβαζηεο κε ηνλ ακθνηεξνβαξή ραξαθηήξα ηεο ζχκβαζεο franchising. 4.2 ΝΟΜΙΚΗ ΦΤΗ 1. ωμβαζη ανϊνςμη, ενοσική, αμθοηεποβαπήρ, εμποπικοω σαπακηήπα Ζ ζχκβαζε franchising απνηειεί ελνρηθή, ακθνηεξνβαξή ζχκβαζε, θαζψο γελλά δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο θαη γηα ηα δχν ζπκβαιιφκελα κέξε νη νπνίεο βξίζθνληαη ζε αιιειεμάξηεζε κεηαμχ ηνπο. Δίλαη ζχκβαζε εκπνξηθνχ ραξαθηήξα κε νξγαλσηηθή πθή, δεδνκέλνπ φηη ηδξχεη κηα εκπνξηθή ζρέζε ζπλεξγαζίαο κεηαμχ 65

66 αλεμάξηεησλ επηρεηξήζεσλ. Δληάζζεηαη ζηελ θαηεγνξία ησλ αλψλπκσλ ζπκβάζεσλ δηφηη δελ ηπγράλεη εηδηθήο ξχζκηζεο ζην ειιεληθφ δίθαην (Βι. Κσζηάθε Γ., 2002). 2. ωμβαζη μεικηή Απφ ηελ αλάιπζε πνπ πξνεγήζεθε θαηά ηελ νξηνζέηεζε ηεο ζχκβαζεο franchising απφ άιιεο κνξθέο ζπκβάζεσλ θαηέζηε ζαθέο φηη πξφθεηηαη γηα κεηθηή ζχκβαζε, ζπλαπηφκελε κε βάζε ηελ αξρή ηεο ειεπζεξίαο ησλ ζπκβάζεσλ (361 ΑΚ), δειαδή ζχκβαζε πνπ πεξηέρεη νπζηψδε ζηνηρεία πεξηζζφηεξσλ επψλπκσλ ζπκβαηηθψλ ηχπσλ ηνπ αζηηθνχ θαη εκπνξηθνχ δηθαίνπ θαη θπξίσο κίζζσζεο πξνζνδνθφξνπ αληηθεηκέλνπ, ζχκβαζεο παξνρήο αλεμάξηεησλ ππεξεζηψλ, ζχκβαζεο εληνιήο θαη ζχκβαζεο παξαρψξεζεο άδεηαο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο δηθαησκάησλ ζε άπια αγαζά. 3. ωμβαζη-πλαίζιο Ζ ζχκβαζε franchising απνηειεί ζχκβαζε-πιαίζην, ππφ ηελ έλλνηα φηη ξπζκίδεη ηηο βαζηθέο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ, πξνβιέπνληαο θαη νξηνζεηψληαο ηα δηθαηψκαηα θαη ηηο ππνρξεψζεηο εθείλεο πνπ είλαη αλαγθαίεο γηα ηε ιεηηνπξγία ηεο εκπνξηθήο ηνπο ζπλεξγαζίαο θαη ηελ επίηεπμε ηνπ νηθνλνκηθνχ ζθνπνχ ηνπ franchising. Γηα ηελ πξαγκάησζε φκσο ηεο ελ ιφγσ ζπλεξγαζίαο θαη ηελ εθπιήξσζε ησλ ππνρξεψζεσλ πνπ πξνβιέπνληαη ζηε ζχκβαζε franchising απαηηείηαη ε ζχλαςε εηδηθφηεξσλ ζπκβάζεσλ (εθηειεζηηθψλ ζπκβάζεσλ) (Βι. Γεσξγηάδε Απ., 2000, Κσζηάθε Γ., 2002, νπθιεξφ Ζ). Οη εθηειεζηηθέο ζπκβάζεηο είλαη λνκηθά απηνηειείο ζε ζρέζε κε ηε ζχκβαζε franchising θαη, θαηά ζπλέπεηα, νη ππνρξεψζεηο πνπ απνξξένπλ απφ απηέο δελ πξέπεη 66

67 λα ζπγρένληαη κε ηηο ππνρξεψζεηο ησλ ζπκβαιινκέλσλ απφ ηε ζχκβαζε franchising (Βι. Γεσξγηάδε Απ., 2000 θαη Κσζηάθε Γ., 2002). Οη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηε ζχλαςε ησλ εθηειεζηηθψλ ζπκβάζεσλ δίδνληαη ζηε ζχκβαζε franchising σζηφζν, ε αλαγθαηφηεηα θαηάξηηζήο ηνπο θαη ην αθξηβέο πεξηερφκελφ ηνπο θαζνξίδνληαη κε βάζε ηηο ζπγθεθξηκέλεο αλάγθεο πνπ πξνθχπηνπλ θαηά ηελ εμέιημε ηεο ζπλεξγαζίαο ηνπ franchising. (Γεσξγηάδε Απ., 2000 θαη Αιεπάθν Κ., 1995). Γηα παξάδεηγκα, αλ πξφθεηηαη γηα franchising δηαλνκήο πξντφληνο ην νπνίν παξάγεη ή εκπνξεχεηαη ν δφηεο, ε εθπιήξσζε ηεο πξνβιεπφκελεο ζηε ζχκβαζε franchising ππνρξέσζήο ηνπ λα πξνκεζεχεη ην ιήπηε κε ην πξντφλ ηνπ ζπζηήκαηνο ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα πξνυπνζέηεη θάζε θνξά ηε ζχλαςε αληίζηνηρσλ ζπκβάζεσλ πψιεζεο. Αλ ν δφηεο έρεη αλαιάβεη κε ηε ζχκβαζε franchising ηελ ππνρξέσζε λα εθπαηδεχεη ην ιήπηε ή ην πξνζσπηθφ ηνπ ζχκθσλα κε ηηο αλάγθεο θαη ηηο εμειίμεηο ηεο ηερλνινγίαο, ε εθπιήξσζε θαη απηήο ηεο ππνρξέσζεο πξνυπνζέηεη θάζε θνξά ηε ζχλαςε ηδηαίηεξεο ζχκβαζεο εθπαίδεπζεο. Οη ξήηξεο πνπ ππάξρνπλ ζηε ζχκβαζε franchising θαη αθνξνχλ, γηα παξάδεηγκα, ηελ ππνρξέσζε αγνξάο ειάρηζησλ πνζνηήησλ απφ ην ιήπηε ή ηνλ ηξφπν πξνψζεζεο ησλ πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ έρνπλ θαηά θαλφλα γεληθφ ραξαθηήξα θαη ζπγθεθξηκελνπνηνχληαη κε ηηο αληίζηνηρεο επηκέξνπο εθηειεζηηθέο ζπκβάζεηο πνπ ζπλάπηνληαη αξγφηεξα. Μηα ηέηνηα αληηκεηψπηζε θαζίζηαηαη εθ ησλ πξαγκάησλ αλαγθαία ελ φςεη ηεο θχζεο ηνπ franchising σο κεζφδνπ marketing πνπ πξέπεη δηαξθψο λα εμειίζζεηαη πξνθεηκέλνπ λα είλαη ζε ζέζε λα αληαπνθξηζεί θαιχηεξα ζηηο εθάζηνηε ζπλζήθεο ηεο αγνξάο (Βι. νπθιεξφ Ζ., 1989 θαη Αιεπάθν Κ., 1995). 4. ωμβαζη διαπκήρ Ζ ζχκβαζε franchising είλαη δηαξθήο ζχκβαζε, κε ηελ νπνία ηίζεηαη ην λνκηθφ πιαίζην πνπ ζα ξπζκίδεη ηελ εκπνξηθή ζπλεξγαζία ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ γηα νξηζκέλν ή αφξηζην ρξφλν. Υαξαθηεξηζηηθφ ηεο είλαη ε δηάξθεηα ηεο 67

68 δεκηνπξγνχκελεο κε ηελ θαηάξηηζή ηεο ελνρήο σο ζπλφινπ δηθαησκάησλ θαη ππνρξεψζεσλ κε ρξνληθή πξννπηηθή. Ζ εθηέιεζή ηεο δελ εμαληιείηαη ζε ζπγθεθξηκέλεο κεκνλσκέλεο παξνρέο αιιά απαηηεί ζπλερή δξαζηεξηφηεηα ησλ κεξψλ γηα νξηζκέλν ή αφξηζην ρξνληθφ δηάζηεκα πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ν ζθνπφο ηεο ζχκβαζεο, δειαδή ε απνηειεζκαηηθή πξνψζεζε ησλ πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ ηνπ δφηε. Οη παξνρέο πξνζδηνξίδνληαη απφ ηε δηάξθεηα ηεο ζπκβαηηθήο ζρέζεο ζε αληίζεζε κε φ,ηη ζπκβαίλεη ζηηο ζηηγκηαίεο ζπκβάζεηο, ζηηο νπνίεο ε δηάξθεηα ηεο ελνρηθήο ζρέζεο θαζνξίδεηαη απφ ην είδνο ηεο παξνρήο. Έηζη, ν δφηεο πέξα απφ ηελ παξαρψξεζε ζην ιήπηε άδεηαο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ηνπ παθέηνπ franchising, αλαιακβάλεη ηελ ππνρξέσζε έληαμεο ηνπ ιήπηε ζην ζχζηεκα franchising, δηαξθνχο παξνρήο ππεξεζηψλ ππνζηήξημεο ζ απηφλ θαη δηαξθνχο αλαλέσζεο ηεο ηερλνγλσζίαο ηνπ. ηηο ππνρξεψζεηο απηέο ηνπ δφηε αληηζηνηρεί ε ππνρξέσζε ηνπ ιήπηε γηα θαηαβνιή ρξεκαηηθψλ πνζψλ θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο ζπκβαηηθήο ηνπο ζρέζεο (δηαξθή δηθαηψκαηα). Ζ ελνρηθή ζρέζε πνπ δεκηνπξγείηαη κε ηε ζχκβαζε franchising δελ απνζβήλεηαη κε ηελ εθπιήξσζε ησλ επηκέξνπο ππνρξεψζεσλ αιιά αληίζεηα ε εθπιήξσζε ησλ ππνρξεψζεσλ ζπλερίδεηαη κέρξη ηε ιχζε ηεο ζχκβαζεο (Βι. νπθιεξφ Ζ., 1989, Κσζηάθε Γ., 2002, Γεσξγηάδε Απ., 2000). Οη εκπνξηθέο ζπκβάζεηο ραξαθηεξίδνληαη γεληθφηεξα απφ ηελ ηάζε λα ζπλάπηνληαη απφ ηνπο ζπκβαιιφκελνπο σο δηαξθείο. Ζ ηάζε απηή απνηειεί νηθνλνκηθφ θαη θνηλσληθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ζχγρξνλεο επνρήο θαη νθείιεηαη ηφζν ζε ιφγνπο ηερληθνχο, δεδνκέλνπ φηη ε εθπιήξσζε ησλ ππνρξεψζεσλ ησλ κεξψλ πξνυπνζέηεη ηελ χπαξμε κφληκσλ εγθαηαζηάζεσλ κε ζπλαθφινπζε δηάξθεηα ζηε ρξήζε θαη εθκεηάιιεπζή ηνπο, φζν θαη ζε ιφγνπο νηθνλνκηθνχο, θαζψο ην ζρεηηθφ θφζηνο θαη ηα έμνδα θαηαλέκνληαη ζε βάζνο ρξφλνπ θαη δηεπθνιχλεηαη έηζη ν ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο θαη πξνγξακκαηηζκφο ησλ επηρεηξεκαηηψλ, αιιά θαη θνηλσληθνχο, δεδνκέλνπ φηη θάζε έκπνξνο ελδηαθέξεηαη θαη επηδηψθεη λα έρεη εμαζθαιηζκέλε θαη κφληκε ηελ πξννπηηθή ηεο επηρείξεζήο ηνπ κέζα ζηνλ απαηηνχκελν ρξφλν γηα ηπρφλ πξνζαξκνγέο ηεο ζηηο πξνηηκήζεηο θαη ηηο αλάγθεο ησλ πειαηψλ. πλέπεηα ηνπ ραξαθηήξα ηεο ζχκβαζεο franchising σο δηαξθνχο ζχκβαζεο είλαη φηη έρνπλ εθαξκνγή ζ απηήλ νη αξρέο ηνπ δηθαίνπ ησλ δηαξθψλ ελνρψλ ηνπ ΑΚ170 (Βι. νπθιεξφ Ζ., 1989 θαη Αιεπάθν Κ., 1995). 68

69 5. ωμβαζη πποζυπικοω και πιτοκίνδςνος σαπακηήπα Ζ ζχκβαζε franchising είλαη ζχκβαζε πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα. Παξφιν πνπ ζπλάπηεηαη ηππηθά αλάκεζα ζε επηρεηξήζεηο, ε λνκηθή κνξθή ησλ νπνίσλ κπνξεί λα πνηθίιιεη, απνθαζηζηηθή ζεκαζία γηα ηελ επηηπρία ηνπ ζπζηήκαηνο franchising έρνπλ νη ηθαλφηεηεο, ε ππεπζπλφηεηα, ε πξνζσπηθφηεηα, ε πξνζσπηθή ζπκβνιή θαη δξαζηεξηνπνίεζε ησλ ζπκβαιινκέλσλ (Βι. νπθιεξφ Ζ., 1989, θαη Αιεπάθν Κ., 1995). Ζ ζχκβαζε franchising, φπσο θαη θάζε εκπνξηθή ζχκβαζε, έρεη ξηςνθίλδπλν ραξαθηήξα, ιφγσ ηνπ φηη ηφζν γηα ην δφηε φζν θαη γηα ην ιήπηε δελ ππάξρεη δηαζθάιηζε θαηά ηε ζχλαςή ηεο φηη ζα επηηεπρζεί ην επηδησθφκελν απφ απηνχο νηθνλνκηθφ απνηέιεζκα, αιιά, αληίζεηα, αλαιακβάλνπλ ζεκαληηθφ επηρεηξεκαηηθφ θίλδπλν. Ο κελ δφηεο αλαιακβάλεη ηνλ θίλδπλν ηεο ιαλζαζκέλεο επηινγήο ιήπηε πνπ κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη ζνβαξά πξνβιήκαηα κέζα ζην δίθηπν, ν δε ιήπηεο ηνλ θίλδπλν εζθαικέλεο επηινγήο ζπζηήκαηνο, δειαδή ζπζηήκαηνο ην παθέην franchising ηνπ νπνίνπ δελ έρεη νπζηαζηηθή ζεκαζία κε ηελ έλλνηα φηη δελ κπνξεί λα ηνπ εμαζθαιίζεη αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα ηδίσο κέζσ ηεο βειηίσζεο ησλ επηδφζεσλ ηεο επηρείξεζήο ηνπ ή ηεο πξνψζεζεο ηεο εηζφδνπ ηνπ ζε θάπνηα λέα αγνξά (Βι. νπθιεξφ Ζ., 1989, Κσζηάθε Γ., 2002, Αιεπάθν Κ., 1995). 6. Σο franchising υρ ζσέζη εμπιζηοζωνηρ Απφξξνηα ηνπ πξνζσπηθνχ θαη δηαξθνχο ραξαθηήξα ηεο ζχκβαζεο franchising είλαη ε δεκηνπξγία ηδηαίηεξεο ζρέζεο εκπηζηνζχλεο κεηαμχ ησλ κεξψλ, ε νπνία ζεκειηψλεηαη ζηελ αξρή ηεο θαιήο πίζηεο (288 ΑΚ). Δηδηθφηεξε έθθξαζε ηεο ελ ιφγσ αξρήο είλαη ε ακνηβαία ππνρξέσζε πίζηεο ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ. Δθθάλζεηο ηεο ππνρξέσζεο πίζηεο απνηεινχλ γηα ην ιήπηε ε ππνρξέσζε λα πξνγξακκαηίδεη θαη λα πξαγκαηνπνηεί ηε δηακεζνιαβεηηθή ηνπ ππεξεζία πξνο ην ζθνπφ πξνψζεζεο ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπ δφηε, ε ππνρξέσζε λα αθνινπζεί ηηο 69

70 νδεγίεο θαη εληνιέο ηνπ ηειεπηαίνπ, ε ππνρξέσζε παξάιεςεο πξάμεσλ αληαγσληζκνχ, ε ππνρξέσζε ηήξεζεο ησλ επαγγεικαηηθψλ απνξξήησλ ηνπ δφηε θαη ε ππνρξέσζε παξνρήο ζ απηφλ θάζε ζρεηηθήο κε ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο πιεξνθνξίαο. Απφ πιεπξάο δφηε, ε ππνρξέσζεο πίζηεο εμεηδηθεχεηαη ζηελ ππνρξέσζή ηνπ λα εληάμεη ηελ επηρείξεζε ηνπ ιήπηε ζην ζχζηεκα franchising θαη λα ηελ ππνζηεξίμεη, ζπλππνινγίδνληαο θαη ιακβάλνληαο ππφςε ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ηα ζπκθέξνληα ηνπ αληηζπκβαιινκέλνπ ηνπ, ηα νπνία είλαη άκεζα εμαξηεκέλα, αιιά θαη ζηελ ππνρξέσζε ίζεο κεηαρείξηζεο ησλ ιεπηψλ ζην πιαίζην ηνπ ζπζηήκαηνο franchising (Βι. νπθιεξφ Ζ., 1989 θαη Αιεπάθν Κ., 1995). Ζ ππνρξέσζε πίζηεο δελ δηαηξέρεη ρξνληθά κφλν ην ζπκβαηηθφ ζηάδην ηεο ζρέζεο αιιά θαη ην πξν-ζπκβαηηθφ θαη ην κεηά-ζπκβαηηθφ. Καηά ην πξν-ζπκβαηηθφ ζηάδην, επηκέξνπο εθθάλζεηο ηεο ππνρξέσζεο πίζηεο απνηεινχλ ε ππνρξέσζε απνθάιπςεο απφ ηα δηαπξαγκαηεπφκελα κέξε φισλ ησλ θαζνξηζηηθψλ γηα ηε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο ζηνηρείσλ θαη ε ππνρξέσζε ερεκχζεηαο ησλ κεξψλ γηα ηηο πιεξνθνξίεο πνπ αληαιιάρζεθαλ θαηά ην ζηάδην απηφ. Μεηά-ζπκβαηηθά, ε ππνρξέσζε πίζηεο ππνρξεψλεη ην δφηε λα ζπκπξάμεη κε ην ιήπηε ζηελ «εθθαζάξηζε» ηεο ζχκβαζεο franchising θαη ζηελ απνηξνπή δεκηψλ ηνπ ηειεπηαίνπ. ηα πιαίζηα απηά εληάζζεηαη ε εηδηθφηεξε ππνρξέσζε ηνπ δφηε λα παξαιάβεη, έλαληη θαηαβνιήο ηεο πξαγκαηηθήο ηνπο αμίαο, ηα κε πσιεζέληα απνζέκαηα θαη αληαιιαθηηθά ηνπ ιήπηε ε ππνρξέσζε απηή ππάξρεη ζην κέηξν πνπ ν ιήπηεο δελ επηηξέπεηαη ή δελ έρεη ηε δπλαηφηεηα λα δηαζέζεη ηα ελ ιφγσ απνζέκαηα ζηελ αγνξά κεηά ηε ιήμε ηεο ζχκβαζεο franchising (Βι. νπθιεξφ Ζ., 1989). 7. ωμβαζη πποζσϊπηζηρ Ζ ζχκβαζε franchising ζεσξείηαη ζχκβαζε πξνζρψξεζεο, δηφηη νη φξνη ηεο θαζνξίδνληαη θπξηαξρηθά απφ ην δφηε θαη δελ απνηεινχλ αληηθείκελν δηαπξαγκάηεπζεο κε ην ιήπηε, ν νπνίνο εθφζνλ ζέιεη λα εληαρζεί ζην ζχζηεκα franchising πξέπεη λα ηνπο απνδερζεί, ππνγξάθνληαο ζπλήζσο ην ζρεηηθφ 70

71 ηππνπνηεκέλν έληππν ηεο ζχκβαζεο, δηαθνξεηηθά ε ζχκβαζε δελ θαηαξηίδεηαη. Γπλαηφηεηα ηνπ ιήπηε λα ηξνπνπνηήζεη ηνπο φξνπο ηεο ζχκβαζεο franchising κέζσ δηαπξαγκαηεχζεσλ δελ ππάξρεη (Βι. Κσζηάθε Γ., 2002, Γεσξγηάδε Απ., 2000, νπθιεξφ Ζ., 1989, Αιεπάθν Κ., 1995). Ζ δηαηχπσζε ηεο ζχκβαζεο franchising ζηελ πξάμε σο κνλνκεξψο πξνδηαηππσκέλεο ζχκβαζεο ζέηεη ην δήηεκα ηεο πξνζηαζίαο ηνπ ιήπηε έλαληη θαηαρξεζηηθψλ θαη επαρζψλ φξσλ ηνπ δφηε. Ζ αλάγθε απηή εκθαλίδεηαη επηηαθηηθφηεξε ζηελ πεξίπησζε ηνπ franchising ιφγσ ηνπ φηη ν ιήπηεο δελ δεζκεχεηαη κφλν απφ ηνπο φξνπο ηεο ζχκβαζεο ζηελ νπνία πξνζρψξεζε, αιιά επηπιένλ ππνρξενχηαη λα αθνινπζεί κεηαγελέζηεξα ηηο εθάζηνηε νδεγίεο θαη ππνδείμεηο ηνπ δφηε, νη νπνίεο κπνξεί λα κεηαβάιινληαη κνλνκεξψο απφ ηνλ ηειεπηαίν ζε νπνηαδήπνηε ρξνληθή ζηηγκή. Ζ πξνζηαζία ηνπ ιήπηε επηηπγράλεηαη κε ηελ εμέηαζε ησλ επηκέξνπο φξσλ ηεο ζχκβαζεο franchising κε βάζε ηηο αξρέο πνπ ηζρχνπλ θαη εθαξκφδνληαη ζηνπο ιεγφκελνπο γεληθνχο φξνπο ζπλαιιαγψλ (Γ.Ο..). Οη φξνη ηεο ζχκβαζεο franchising, ινηπφλ, εξκελεχνληαη φρη κε βάζε ηελ ππνθεηκεληθή βνχιεζε ηνπ ζπληάθηε ηνπο, αιιά κε αληηθεηκεληθά θξηηήξηα θαη αλαδεηείηαη ην αληηθεηκεληθφ ηνπο λφεκα, απηφ δειαδή πνπ ζα κπνξνχζε λα ηνπο πξνζδψζεη ν κέζνο εθπξφζσπνο ηνπ θχθινπ ζηνλ νπνίν απεπζχλνληαη. Όξνη δηθνξνχκελνη ή αζαθείο εξκελεχνληαη ζε βάξνο ηνπ ζπληάθηε ηνπο, επηθξαηεί δειαδή ε επκελέζηεξε γηα ην ιήπηε εθδνρή. Ο έιεγρνο ησλ επαρζψλ ή αλεπηεηθψλ φξσλ κπνξεί λα ζηεξηρζεί ζηηο δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 174, 178, 179, 200, 281, 288, ΑΚ, φπσο επίζεο θαη ησλ άξζξσλ 1 θαη 2 ηνπ λ. 703/1977. ε πεξίπησζε αληίζεζεο ζε θάπνηα απφ ηηο δηαηάμεηο απηέο, νη φξνη είλαη άθπξνη (Βι. Κσζηάθε Γ., 2002 θαη Γεσξγηάδε 2000). Δηδηθφηεξα ζε φηη αθνξά ηνλ έιεγρν κε βάζε ηε γεληθή ξήηξα ησλ ρξεζηψλ εζψλ ησλ ΑΚ, ηδηαίηεξεο πξνζνρήο ρξήδεη ην ζηνηρείν ηεο ππεξβνιηθήο δέζκεπζεο ηεο ειεπζεξίαο ηνπ αληηζπκβαιινκέλνπ. Ζ ζχκβαζε franchising εκπεξηέρεη απφ ηε θχζε ηεο θαη ην ζθνπφ ηεο κηα ζεκαληηθή δέζκεπζε ηεο ειεπζεξίαο ηνπ ιήπηε, θαζψο απηφο είλαη ππνρξεσκέλνο λα ζπκκνξθψλεηαη ρσξίο παξεθθιίζεηο ζηηο νδεγίεο θαη εληνιέο ηνπ δφηε πνπ απνηειεί ην νξγαλσηηθφ θέληξν ηνπ ζπζηήκαηνο ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε νκνηνκνξθία ηνπ, παξάιιεια φκσο θέξεη ν ίδηνο ηνλ επηρεηξεκαηηθφ θίλδπλν σο αλεμάξηεηνο έκπνξνο. Απηή ε δηάζπαζε ηεο ελφηεηαο ηεο εμνπζίαο ιήςεο 71

72 απνθάζεσλ θαη ηνπ θίλδπλνπ ή ηεο επζχλεο γίλεηαη αλεθηή θαη αξρήλ απφ ηελ έλλνκε ηάμε ζηα πιαίζηα ηεο ζπκβαηηθήο ειεπζεξίαο ζην κέηξν πνπ ε νηθνλνκηθή εμάξηεζε ηνπ ιήπηε απφ ην δφηε δελ απαγνξεχεη θάζε κνξθήο, έζησ θαη πεξηνξηζκέλε, επηρεηξεκαηηθή πξσηνβνπιία εθ κέξνπο ηνπ ιήπηε. πλήζσο ζην franchising απνκέλεη ζην ιήπηε πεξηζψξην ειεπζεξίαο θηλήζεσλ θαη ιήςεο επηρεηξεκαηηθψλ πξσηνβνπιηψλ, αθνχ ηα κέζα κε ηα νπνία επηδηψθεηαη ε επίηεπμε ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ ζθνπνχ θαζνξίδνληαη κελ ζε κεγάιν βαζκφ απφ ην δφηε, ν ππξήλαο φκσο ηεο εκπνξηθήο ηδηφηεηαο ηνπ ιήπηε θαη ε αλεμαξηεζία ηεο δελ ζίγνληαη. Αληίζεηε ζηα ρξεζηά ήζε, κε ζπλέπεηα ηελ αθπξφηεηα, θξίλεηαη ε ζχκβαζε franchising ή νη φξνη ηεο κφλν φηαλ νη δεζκεχζεηο πνπ επηβάιινληαη ζην ιήπηε είλαη ηφζν έληνλεο ψζηε λα αλαηξνχλ ζηελ πξάμε ηελ ηδηφηεηά ηνπ σο αλεμάξηεηνπ εκπφξνπ θαη ηνλ ππνβηβάδνπλ ζην ξφιν ελφο απινχ ππαιιήινπ ηνπ δφηε. Έηζη, δελ επηηξέπεηαη λα αθαηξεζεί νπζηαζηηθά απφ ην ιήπηε ε δηαρείξηζε ηεο επηρείξεζήο ηνπ, ε εμνπζία δηάζεζεο ησλ πεξηνπζηαθψλ αληηθεηκέλσλ ηεο θαη ε δπλαηφηεηα λα απνθαζίδεη γηα ηε ιήςε πξφζζεησλ, πέξαλ ησλ ππνδεηρζέλησλ απφ ην δφηε, κέηξσλ γηα ηελ πξνψζεζε ησλ πσιήζεσλ. Τπέξκεηξε δέζκεπζε ελέρνπλ θαη νη ξήηξεο βάζεη ησλ νπνίσλ ν δφηεο επηθπιάζζεη ζηνλ εαπηφ ηνπ ην δηθαίσκα λα πξνκεζεχεη ην ιήπηε κε κεγάιεο πνζφηεηεο εκπνξεπκάησλ αθφκε θαη ρσξίο ζρεηηθή παξαγγειία ηνπ ηειεπηαίνπ, λα παίξλεη κφλνο ηνπ απνθάζεηο γηα ηηο επελδχζεηο πνπ πξέπεη λα γίλνπλ απφ ην ιήπηε, γηα ηελ επέθηαζε ηνπ θαηαζηήκαηφο ηνπ ή γηα ηα πνζά πνπ ζα δαπαλήζεη ζηε δηαθήκηζε (Βι. Γεσξγηάδε Απ., 2000, ζει θαη νπθιεξφ Ζ., 1989). Ο ιήπηεο, πάλησο, δελ πξνζηαηεχεηαη κε ην λ. 2251/1994 δηφηη δελ εκπίπηεη ζηελ έλλνηα ηνπ θαηαλαισηή φπσο απηή πξνζδηνξίδεηαη ζην άξζ. 1 4 ζηνηρείν α ηνπ λφκνπ απηνχ. χκθσλα κε ηελ ελ ιφγσ δηάηαμε, θαηαλαισηήο είλαη θάζε θπζηθφ ή λνκηθφ πξφζσπν ην νπνίν είλαη ηειηθφο απνδέθηεο πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ πνπ πξνζθέξνληαη ζηελ αγνξά. ην franchising ν ιήπηεο είλαη κελ ηειηθφο απνδέθηεο ησλ δηθαησκάησλ θαη ππεξεζηψλ πνπ απνηεινχλ αληηθείκελν ηεο ζχκβαζεο franchising, ηα δηθαηψκαηα θαη νη ππεξεζίεο φκσο απηέο πνπ παξέρνληαη απφ ην δφηε δελ πξνζθέξνληαη ζηελ αγνξά αιιά αληηζέησο απεπζχλνληαη ζε πεξηνξηζκέλν θαη πξνζεθηηθά επηιεγκέλν θχθιν πξνζψπσλ. πλεπψο, πξέπεη λα γίλεη δεθηφ φηη ν λ. 2251/1994 δελ εθαξκφδεηαη (Βι. Γεσξγηάδε, 2000). 72

73 Χζηφζν, έρεη ππνζηεξηρζεί θαη ε αληίζεηε άπνςε, ζχκθσλα κε ηελ νπνία ε ζχκβαζε franchising δελ κπνξεί λα ραξαθηεξηζζεί ζχκβαζε πξνζρψξεζεο δηφηη ε χπαξμε πξν-δηαηππσκέλσλ φξσλ πνπ δελ επηδέρνληαη δηαπξαγκάηεπζε είλαη αλαγθαία ζπλέπεηα ηεο ηδηαίηεξεο θχζεο ηνπ franchising ζην νπνίν επηθξαηνχλ νη αξρέο ηεο νκνηνκνξθίαο, ηεο ηππνπνίεζεο θαη ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο ησλ ιεπηψλ. Σν βαζηθφ πεξηερφκελν ηεο ζχκβαζεο franchising δελ είλαη εθ ησλ πξαγκάησλ δπλαηφ λα δηαθνξνπνηείηαη αλάινγα κε ην πξφζσπν ηνπ θάζε ιήπηε, θαζψο ζηελ αληίζεηε πεξίπησζε ζα ήηαλ αδχλαηε ε άζθεζε ειέγρνπ ζην δίθηπν απφ ην δφηε κε ζπλέπεηα ηελ θαηάξξεπζή ηνπ (Βι. Κσζηάθε Γ., 2002). 4.3 Κανονιζηικψ πλαίζιο ε αληίζεζε κε άιιεο ρψξεο ζηηο νπνίεο έρνπλ ςεθηζηεί ηδηαίηεξνη λφκνη, ζηελ Διιάδα ην franchising, παξά ηε κεγάιε νηθνλνκηθή ζεκαζία ηνπ ζεζκνχ θαη ηελ πξσηνθαλή αλάπηπμή ηνπ απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1990 θαη έπεηηα, δελ έρεη ηχρεη λνκνζεηηθήο ξχζκηζεο. Σν εθαξκνζηέν δίθαην ζα εμεπξεζεί κε βάζε ηε θχζε ηεο ζχκβαζεο franchising. Ζ ζχκβαζε franchising είλαη κεηθηή ζχκβαζε, ζπλεπψο ζα εθαξκνζηνχλ νη πθηζηάκελεο λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο ησλ επηκέξνπο επψλπκσλ ζπκβαηηθψλ ηχπσλ πνπ πεξηέρνληαη ζε απηήλ. Δθαξκνγή ηπγράλνπλ, ινηπφλ, νη αληίζηνηρεο δηαηάμεηο ηνπ ΑΚ γηα ηε κίζζσζε πξνζνδνθφξνπ αληηθεηκέλνπ, ηε ζχκβαζε παξνρήο αλεμάξηεησλ ππεξεζηψλ θαη ηε ζχκβαζε εληνιήο, νη γεληθέο πεξί δηθαηνπξαμηψλ δηαηάμεηο θαη νη δηαηάμεηο ηνπ ΑΚ πνπ αθνξνχλ ηηο ακθνηεξνβαξείο ζπκβάζεηο (374 επ. ΑΚ), ν λ. 2121/1993 γηα ηελ πλεπκαηηθή ηδηνθηεζία, ν λ. 2239/1994 γηα ηα ζήκαηα, ν λ. 1733/1987 γηα ηε κεηαθνξά ηερλνινγίαο, ελψ αλαινγηθήο εθαξκνγήο κπνξνχλ λα ηχρνπλ θαη νξηζκέλεο απφ ηηο δηαηάμεηο ηνπ π.δ. 219/1991 γηα ηνπο εκπνξηθνχο αληηπξνζψπνπο. Δπηπιένλ, γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ λνκηθψλ δεηεκάησλ πνπ αλαθχπηνπλ απφ ηε ζχκβαζε franchising εθαξκφδνληαη ν λ. 146/1914 γηα ηνλ αζέκηην αληαγσληζκφ θαη ν λ. 703/1977 γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ ειεχζεξνπ αληαγσληζκνχ. Ο κεγάινο αξηζκφο ησλ λνκνζεηεκάησλ δεκηνπξγεί αλαζθάιεηα δηθαίνπ ζηα ζπκβαιιφκελα κέξε θαη θαζηζηά δχζθνιε ηελ επίιπζε ησλ πεξίπινθσλ λνκηθψλ δεηεκάησλ. Γηα ην ιφγν απηφ πξνθξίλεηαη ε δεκηνπξγία ελφο εηδηθνχ λνκνζεηήκαηνο γηα ην franchising ην νπνίν ζα έρεη ζηφρν φρη ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο ζπκβαηηθήο ειεπζεξίαο ησλ κεξψλ (361 ΑΚ), ε νπνία άιισζηε δηακφξθσζε ην ζεζκφ απηφ, αιιά ηε δηεπθφιπλζε ησλ ζπκβαιινκέλσλ θαη ηνπ εθαξκνζηή ηνπ δηθαίνπ (Βι. Κσζηάθε, 2002). 73

74 Σν κνλαδηθφ, κε θαλνληζηηθνχ φκσο ραξαθηήξα, θείκελν πνπ αθνξά ην franchising ζηελ Διιάδα είλαη ν Διιεληθφο Κψδηθαο Γενληνινγίαο γηα ην Franchising, ν νπνίνο ςεθίζηεθε θαη ηέζεθε ζε ηζρχ ην 1999 απφ ην χλδεζκν Franchise ηεο Διιάδαο. Ο Διιεληθφο Κψδηθαο Γενληνινγίαο γηα ην Franchising απνηειείηαη απφ δχν κέξε. Σν πξψην κέξνο πεξηιακβάλεη ηελ πηζηή κεηάθξαζε ηνπ Δπξσπατθνχ Κψδηθα Γενληνινγίαο γηα ην Franchising, ηνλ νπνίν εηζήγαγε ε Δπξσπατθή Οκνζπνλδία Franchise ζε ζπλεξγαζία κε ηελ Δπηηξνπή Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ. Σν δεχηεξν κέξνο απνηειεί Πξνζζήθε θαη Δξκελεία ηνπ Δπξσπατθνχ Κψδηθα Γενληνινγίαο θαη ζεζπίζηεθε γηα ηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο ηεο ειιεληθήο αγνξάο. Ο Κψδηθαο Γενληνινγίαο γηα ην Franchising δελ απνηειεί λφκν, αιιά έλα ζχλνιν γξαπηψλ θαλφλσλ ζπκπεξηθνξάο πνπ απνξξένπλ απφ επαγγεικαηηθέο ζπλήζεηεο, ππνδείγκαηα επηρεηξεκαηηθήο νξγάλσζεο, αληηιήςεηο πεξί εζηθήο ησλ ζπλαιιαγψλ θαη θαλφλεο δενληνινγίαο, νη νπνίνη είλαη δεζκεπηηθνί κφλν γηα ηα κέιε ηνπ πλδέζκνπ Franchise, ελψ νη πξνβιεπφκελεο θπξψζεηο ζε πεξίπησζε παξάβαζεο ησλ δηαηάμεψλ ηνπ είλαη απνθιεηζηηθά πεηζαξρηθήο θχζεο θαη ιεηηνπξγνχλ κέζα ζηα φξηα ηνπ πλδέζκνπ (γηα παξάδεηγκα επίπιεμε ή ζε ζνβαξέο πεξηπηψζεηο απνβνιή ηνπ κέινπο-παξαβάηε) (Βι. Κσζηάθε, 2002). 4.4 Franchising και κοινοηικψ Γίκαιο Ανηαγυνιζμοω I. Ο πποηγοωμενορ Κανονιζμψρ 4087/1988 ε θνηλνηηθφ επίπεδν νη ζπκβάζεηο franchising ξπζκίζηεθαλ λνκνζεηηθά γηα πξψηε θνξά κε ηνλ Καλνληζκφ 4087/1988.Ο ζπγθεθξηκέλνο Καλνληζκφο ηεο Δπηηξνπήο ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ ξχζκηδε ηηο ζπκβάζεηο franchising απφ άπνςε δηθαίνπ ηνπ αληαγσληζκνχ θαη εθαξκφζηεθε κέρξη ηηο Με ηνλ Καλνληζκφ 4087/1988 απαιιάρζεθαλ νκαδηθά νξηζκέλεο θαηεγνξίεο ζπκθσληψλ franchising απφ ηνλ γεληθφ απαγνξεπηηθφ θαλφλα ηνπ άξζξνπ 85 1 ηεο πλζήθεο γηα ηελ ίδξπζε ηεο ΔΟΚ (ζεκεξηλφ άξζξν 81 1 ηεο ΔΚ), ζχκθσλα κε ην νπνίν «είλαη αζπκβίβαζηεο κε ηελ θνηλή αγνξά θαη απαγνξεχνληαη φιεο νη ζπκθσλίεο κεηαμχ επηρεηξήζεσλ, φιεο νη απνθάζεηο ελψζεσλ επηρεηξήζεσλ θαη θάζε ελαξκνληζκέλε πξαθηηθή, πνπ δχλαληαη λα επεξεάζνπλ ην εκπφξην κεηαμχ θξαηψλ κειψλ θαη πνπ έρνπλ σο αληηθείκελν ή σο απνηέιεζκα ηελ παξεκπφδηζε, ηνλ πεξηνξηζκφ ή ηε λφζεπζε ηνπ αληαγσληζκνχ εληφο ηεο θνηλήο αγνξάο», ζε εθαξκνγή ηνπ άξζξνπ 85 3 ηεο πλζήθεο (ζεκεξηλφ 81 3 ηεο ΔΚ).Οη απαγνξεπκέλεο δπλάκεη ηνπ άξζ ζπκθσλίεο ήηαλ άθπξεο, 74

75 ζχκθσλα κε ην άξζ Με ηελ έθδνζε ηνπ Καλνληζκνχ 4087/1988 ε Δπηηξνπή λνκηκνπνίεζε ην franchising σο ζχζηεκα δηαλνκήο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ, αλαγλσξίδνληαο ηαπηνρξφλσο ηηο ηδηαηηεξφηεηέο ηνπ απέλαληη ζηα παξαδνζηαθά ζπζηήκαηα δηαλνκήο. Ο Καλνληζκφο 4087/1988 θάιππηε ηηο εμήο θαηεγνξίεο ζπκθσληψλ franchising: α) ζπκθσλίεο franchising δηαλνκήο ή ππεξεζηψλ κεηαμχ δχν κφλν επηρεηξήζεσλ νη νπνίεο δελ είλαη αληαγσληζηηθέο (άξζ. 1 1 θαη άξζ. 5 ζηνηρείν α θαη 5ε αηηηνινγηθή ζθέςε), β) κηθηέο ζπκθσλίεο franchising δηαλνκήο θαη ππεξεζηψλ (άξζ. 1 3 ζηνηρείν β ), γ) ζπκθσλίεο master franchising (άξζ. 1 2 θαη 5ε αηηηνινγηθή ζθέςε).γελ θάιππηε ηηο αθφινπζεο ζπκθσλίεο: 1) ζπκθσλίεο βηνκεραληθνχ franchising ή franchising παξαγσγήο (4ε αηηηνινγηθή ζθέςε), 2) ζπκθσλίεο franchising κεηαμχ αληαγσληζηηθψλ επηρεηξήζεσλ (άξζ. 5 ζηνηρείν α ), 3) ζπκθσλίεο franchising ρνλδξηθήο πψιεζεο πξντφλησλ (5ε αηηηνινγηθή ζθέςε). Γηα λα είρε κηα ζπκθσλία franchising ηελ επλντθή κεηαρείξηζε ηνπ Καλνληζκνχ απηνχ, δειαδή λα εμαηξείην απηνκάησο απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ απαγνξεπηηθνχ θαλφλα ηνπ άξζ ηεο πλζήθεο (ζεκεξηλφ 81 1 ηεο ΔΚ), ζα έπξεπε λα αληαπνθξηλφηαλ πιήξσο ζηνλ νξηζκφ ησλ φξσλ «franchise» θαη «ζπκθσλία franchise» φπσο απηφο δηαηππσλφηαλ ζην άξζ. 1 3 ηνπ ελ ιφγσ Καλνληζκνχ, λα πιεξνχζε ηηο πξνυπνζέζεηο ηνπ άξζ. 4 θαη λα κελ πεξηείρε νπνηαδήπνηε απφ ηηο ππνρξεψζεηο ή ηνπο πεξηνξηζηηθνχο φξνπο ηνπ άξζ. 5 (καχξε ιίζηα). Ζ ζπκθσλία franchising κπνξνχζε λα πεξηιακβάλεη ξήηξεο πεξηνξηζηηθέο ηνπ αληαγσληζκνχ, ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη απηέο ήηαλ απφ ηηο πξνβιεπφκελεο ζην άξζ. 2 ηνπ Καλνληζκνχ, αιιά θαη ηηο πξνβιεπφκελεο ζην άξζ. 3 1, 2. Ο Καλνληζκφο 4087/1988 ζην άξζ. 6 πξνέβιεπε ηε δηαδηθαζία ελαληίσζεο, ζχκθσλα κε ηελ νπνία νη ζπκθσλίεο franchising πνπ δελ θαιχπηνληαλ απηνκάησο απφ ηελ εμαίξεζε, επεηδή πεξηιάκβαλαλ ξήηξεο πνπ δελ ήηαλ κεηαμχ ησλ ξεηά επηηξεπφκελσλ ζχκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο ηνπ Καλνληζκνχ αιιά, παξάιιεια, δελ ελέπηπηαλ ζην πεδίν εθαξκνγήο ηνπ άξζ. 5 (γθξίδα πεξηνρή), κπνξνχζαλ λα ηχρνπλ ηεο εθαξκνγήο ηνπ άξζ ηεο πλζήθεο (ζεκεξηλφ 81 3 ηεο ΔΚ), ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη ζα θνηλνπνηνχληαλ ζηελ Δπηηξνπή θαη απηή δελ ζα ελαληησλφηαλ ζηελ εμαίξεζε κέζα ζε πξνζεζκία 6 κελψλ απφ ηελ θνηλνπνίεζε. Σέινο, ην άξζ. 8 πξνέβιεπε ηε δπλαηφηεηα ηεο Δπηηξνπήο λα άξεη ην επεξγέηεκα πνπ παξείρε ν 75

76 Καλνληζκφο, εθφζνλ δηαπίζησλε φηη ζε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε κηα ζπκθσλία πνπ έηπρε εμαίξεζεο κε βάζε ηνλ Καλνληζκφ δεκηνπξγνχζε κε ηελ εθαξκνγή ηεο νξηζκέλα απνηειέζκαηα αζπκβίβαζηα κε ηνπο φξνπο ηνπ άξζ ηεο πλζήθεο (ζεκεξηλφ 81 3 ηεο II. Ο νέορ Κανονιζμψρ 2790/1999 Ο Καλνληζκφο 4087/1988 αληηθαηαζηάζεθε απφ ηνλ Καλνληζκφ 2790/1999 γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ άξζ ηεο ΔΚ ζε νξηζκέλεο θαηεγνξίεο θάζεησλ ζε εθαξκνγή ηελ θαη, ζε αληίζεζε κε ηνλ πξνεγνχκελν πνπ απνηεινχζε εηδηθή ξχζκηζε γηα ην franchising, αθνξά γεληθά ηηο θάζεηεο ζπκθσλίεο, δειαδή ηηο «ζπκθσλίεο θαη ελαξκνληζκέλεο πξαθηηθέο πνπ ζπλάπηνληαη κεηαμχ δχν ή πεξηζζφηεξσλ επηρεηξήζεσλ, θαζεκία εθ ησλ νπνίσλ δξαζηεξηνπνηείηαη, γηα ην ζθνπφ ηεο ζπκθσλίαο, ζε δηαθνξεηηθφ επίπεδν ηεο αιπζίδαο παξαγσγήο ή δηαλνκήο, θαη πνπ αθνξνχλ ηηο πξνυπνζέζεηο ππφ ηηο νπνίεο ηα κέξε κπνξνχλ λα πξνκεζεχνληαη, λα πσινχλ ή λα κεηαπσινχλ νξηζκέλα αγαζά ή ππεξεζίεο» (άξζ. 2 1 ηνπ Καλνληζκνχ 2790/1999. Οη πην ζπλήζεηο κνξθέο θάζεησλ ζπκθσληψλ είλαη ην franchising, ε απνθιεηζηηθή δηαλνκή, ε επηιεθηηθή δηαλνκή θαη ε απνθιεηζηηθή πξνκήζεηα (Γηαλλαθάθεο., ΓΔΔ 7/2001). Οη θάζεηεο ζπκθσλίεο, ινηπφλ, φπσο νξίδνληαη ζην άξζ. 2 1 εδ. α ηνπ Καλνληζκνχ 2790/1999, απαιιάζζνληαη απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ άξζ ηεο ΔΚ θαη, θαηά ζπλέπεηα, απφ ηελ απηνδίθαηε αθπξφηεηα (άξζ. 81 2), ππφ ηνπο φξνπο ηνπ άξζ ηεο ΔΚ, ζην βαζκφ πνπ πεξηιακβάλνπλ πεξηνξηζκνχο ηνπ αληαγσληζκνχ πνπ εκπίπηνπλ ζην πεδίν εθαξκνγήο ηνπ άξζ ηεο ΔΚ «θάζεηνη πεξηνξηζκνί» (άξζ. 2 1 εδ. β ). Ο λένο Καλνληζκφο θαιχπηεη έλα επξχ θάζκα θάζεησλ ζπκθσληψλ ηηο νπνίεο θαη αληηκεησπίδεη κε ηνλ ίδην ηξφπν, ζην κέηξν πνπ παξάγνπλ φκνηα απνηειέζκαηα, εκπνδίδνληαο έηζη ηε δηαθνξνπνίεζε ζηελ πνιηηηθή αληηκεηψπηζεο ησλ δηαθφξσλ ζπζηεκάησλ δηαλνκήο πνπ είρε πηνζεηεζεί θαη εθαξκνδφηαλ απφ ηελ Δπηηξνπή κέρξη ηφηε. Ο Καλνληζκφο 2790/1999 εηζάγεη ηεθκήξην λνκηκφηεηαο θαη απαιιάζζεη απφ ηελ απαγφξεπζε ηνπ άξζ ηεο ΔΚ ηηο θάζεηεο ζπκθσλίεο ζηηο νπνίεο ην κεξίδην ηνπ πξνκεζεπηή ζηελ αγνξά πνπ πσιεί ηα πξντφληα ή παξέρεη ηηο ππεξεζίεο πνπ 76

77 αλαθέξνληαη ζηε ζχκβαζε (ζρεηηθή αγνξά) δελ ππεξβαίλεη ην 30% ηεο αγνξάο απηήο (άξζ. 3 1 ηνπ Καλνληζκνχ 2790/1999). Ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηηο ζπκβάζεηο franchising έρεη ην άξζ. 2 3.χκθσ-λα κε απηφ, ε απαιιαγή ηνπ άξζ. 2 1 εθαξκφδεηαη ζηηο θάζεηεο ζπκθσλίεο πνπ πεξηιακβάλνπλ δηαηάμεηο ζρεηηθά κε ηε κεηαβίβαζε ζηνλ αγνξαζηή ή άζθεζε απφ ηνλ αγνξαζηή δηθαησκάησλ δηαλνεηηθήο ηδηνθηεζίαο, ππφ ηνλ φξν φηη νη δηαηάμεηο απηέο δελ απνηεινχλ πξσηαξρηθφ αληηθείκελν ησλ ελ ιφγσ ζπκθσληψλ, θαη ζπλδένληαη άκεζα κε ηε ρξήζε, πψιεζε ή κεηαπψιεζε ησλ αγαζψλ ή ππεξεζηψλ απφ ηνλ αγνξαζηή ή ηνπο πειάηεο ηνπ. Σέηνηεο δηαηάμεηο εκπεξηέρνληαη εμ νξηζκνχ ζηηο ζπκβάζεηο franchising. χκθσλα κε ηελ παξαπάλσ δηάηαμε, ινηπφλ, πξνυπφζεζε γηα λα θαιχπηνληαη απφ ηνλ Καλνληζκφ νη πεξηνξηζκνί πνπ αθνξνχλ ηε κεηαβίβαζε ή ηελ άζθεζε δηθαησκάησλ δηαλνεηηθήο ηδηνθηεζίαο, είλαη ην θχξην αληηθείκελν ηεο θάζεηεο ζπκθσλίαο λα είλαη ε αγνξά ή ε δηαλνκή αγαζψλ ή ππεξεζηψλ θαη νη δηαηάμεηο γηα ηα δηθαηψκαηα δηαλνεηηθήο ηδηνθηεζίαο λα εμππεξεηνχλ αθξηβψο ην ζθνπφ απηφ ηεο ζπκθσλίαο. Ζ απαιιαγή εθαξκφδεηαη ππφ ηνλ φξν φηη, ζε ζρέζε κε ηα αγαζά ή ηηο ππεξεζίεο πνπ αλαθέξνληαη ζηε ζχκβαζε, νη ελ ιφγσ δηαηάμεηο δελ πεξηέρνπλ πεξηνξηζκνχο ηνπ αληαγσληζκνχ πνπ έρνπλ ην ίδην αληηθείκελν ή απνηέιεζκα κε θάζεηνπο πεξηνξηζκνχο κε απαιιαζζφκελνπο βάζεη ηνπ Καλνληζκνχ (άξζ. 2 3 εδ. β ) (Βι. Κσζηάθε Γ., 2002). Οη θάζεηεο ζπκθσλίεο κεηαμχ αληαγσληδφκελσλ επηρεηξήζεσλ δελ θαιχπηνληαη απφ ηνλ Καλνληζκφ, ζχκθσλα κε ην άξζ. 2 4.Ωο «αληαγσληδφκελεο επηρεηξήζεηο» ελλννχληαη νη πξαγκαηηθνί ή δπλεηηθνί πξνκεζεπηέο ζηελ ίδηα αγνξά πξντφλησλ. Ζ αγνξά πξντφλησλ πεξηιακβάλεη αγαζά ή ππεξεζίεο πνπ ζεσξνχληαη ελαιιάμηκα ή ππνθαηάζηαηα έλαληη ησλ αλαθεξφκελσλ ζηε ζχκβαζε αγαζψλ ή ππεξεζηψλ ιφγσ ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπο, ησλ ηηκψλ ηνπο θαη ηεο ρξήζεο γηα ηελ νπνία πξννξίδνληαη (άξζ. 1 ζηνηρείν α ).Ζ κνλαδηθή εμαίξεζε απφ απηφλ ηνλ θαλφλα αθνξά ζηηο αληαγσληδφκελεο επηρεηξήζεηο πνπ ζπλάπηνπλ κε ακνηβαίεο θάζεηεο ζπκθσλίεο θαη επηπιένλ πιεξνχηαη έλαο ηνπιάρηζηνλ απφ ηνπο φξνπο πνπ πξνβιέπνληαη ζην άξζ. 2 4 (Βι. Κσζηάθε Γ., 1999). Ο Καλνληζκφο 2790/1999 δελ πεξηέρεη, φπσο ζπλέβαηλε ζηνλ πξνεγνχκελν, απαξίζκεζε ησλ ξεηξψλ ησλ θάζεησλ ζπκθσληψλ πνπ απαιιάζζνληαη (ιεπθή ιίζηα), αιιά κφλν απαξίζκεζε ησλ πεξηνξηζκψλ πνπ δελ επηηξέπεηαη λα πεξηιακβάλνπλ απηέο νη ζπκθσλίεο (καχξε ιίζηα). Έηζη, ζην άξζξν 4 77

78 πεξηιακβάλεηαη έλαο θαηάινγνο απζηεξψλ αληί-αληαγσληζηηθψλ πεξηνξηζκψλ ηδηαίηεξεο ζνβαξφηεηαο πνπ εμαηξνχληαη απφ ην πεδίν εθαξκνγήο ηνπ Καλνληζκνχ. Ζ ελζσκάησζε κε ηξφπν άκεζν ή έκκεζν ελφο εμ απηψλ ζε κηα θάζεηε επηθέξεη απψιεηα ηνπ επεξγεηήκαηνο ηεο απαιιαγήο ηνπ άξζξνπ 2 γηα ην ζχλνιν ηεο ζπκθσλίαο, αλεμάξηεηα απφ ην κεξίδην αγνξάο πνπ θαηέρεη ε ζπγθεθξηκέλε επηρείξεζε. Ζ ρνξήγεζε απαιιαγήο ζε αηνκηθή βάζε γηα θάζεηεο ζπκθσλίεο πνπ πεξηιακβάλνπλ θάπνηνλ απφ απηνχο ηνπο πεξηνξηζκνχο ζεσξείηαη απίζαλε (Βι. Γηαλλαθάθε., ΓΔΔ 7/2001, θαη Κσζηάθε Γ., ΓΔΔ 7/2000). ην άξζξν 5 ηνπ Καλνληζκνχ 2790/1999 πεξηιακβάλεηαη έλαο θαηάινγνο ππνρξεψζεσλ νη νπνίεο, εθφζνλ πεξηέρνληαη ζε θάζεηεο ζπκθσλίεο, εμαηξνχληαη απφ ην πεδίν εθαξκνγήο ηνπ Καλνληζκνχ. Απηφ ζεκαίλεη φηη ζηελ πεξίπησζε πνπ κία ή πεξηζζφηεξεο απφ απηέο ηηο ππνρξεψζεηο πεξηέρνληαη ζε κηα θάζεηε ζπκθσλία, ην επεξγέηεκα ηεο απαιιαγήο ράλεηαη κφλν γηα ην ηκήκα εθείλν ηεο ζπκθσλίαο ζην νπνίν πεξηέρεηαη θάπνηα ή θάπνηεο απφ απηέο ηηο ππνρξεψζεηο, αθφκε θαη εάλ ην ηηζέκελν απφ ηνλ Καλνληζκφ φξην ηνπ κεξηδίνπ αγνξάο (30%) δελ έρεη μεπεξαζζεί απφ ηε ζπγθεθξηκέλε επηρείξεζε (Βι. Κσζηάθε Γ., ΓΔΔ 7/2000). ην άξζ. 6 πξνβιέπεηαη ε δπλαηφηεηα ηεο Δπηηξνπήο λα άξεη ην επεξγέηεκα ηεο εθαξκνγήο ηνπ Καλνληζκνχ 2790/1999 εθφζνλ δηαπηζηψζεη ζε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε φηη νη θάζεηεο ζπκθσλίεο πνπ θαη αξρήλ εκπίπηνπλ ζην πεδίν εθαξκνγήο ηνπ Καλνληζκνχ, έρνπλ εληνχηνηο απνηειέζκαηα αζπκβίβαζηα κε ηηο πξνυπνζέζεηο πνπ πξνβιέπνληαη απφ ην άξζ ηεο ΔΚ. Σελ ίδηα δπλαηφηεηα έρνπλ, ζχκθσλα κε ην άξζ. 7, θαη νη αξκφδηεο αξρέο ησλ θξαηψλ κειψλ, φηαλ ζε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε νη θάζεηεο ζπκθσλίεο ζηηο νπνίεο εθαξκφδεηαη ε πξνβιεπφκελε ζην άξζ. 2 απαιιαγή έρνπλ απνηειέζκαηα αζπκβίβαζηα κε ηηο πξνυπνζέζεηο ηνπ άξζ ηεο ΔΚ ζην έδαθνο θξάηνπο κέινπο ή ζε κέξνο απηνχ, πνπ έρεη φια ηα ραξαθηεξηζηηθά δηαθεθξηκέλεο γεσγξαθηθήο αγνξάο. Ζ Δπηηξνπή, πξνθεηκέλνπ λα βνεζήζεη ηηο επηρεηξήζεηο λα πξαγκαηνπνηήζνπλ ηηο δηθέο ηνπο εθηηκήζεηο ζρεηηθά κε ηηο θάζεηεο ζπκθσλίεο πνπ ζπλάπηνπλ ππφ ην θαζεζηψο ησλ θνηλνηηθψλ θαλφλσλ ηνπ αληαγσληζκνχ, εμέδσζε έλα εληαίν θείκελν ζην νπνίν πεξηιακβάλνληαη νη Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ Καλνληζκνχ 2790/1999. Οη Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο εθδφζεθαλ κε Αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο θαη δελ έρνπλ ex lege δεζκεπηηθφ ραξαθηήξα. Σo θείκελν απηφ πεξηγξάθεη ηελ πνιηηηθή εθαξκνγήο απφ ηελ Δπηηξνπή ηνπ άξζ. 81ηεο ΔΚ αλαθνξηθά κε ηηο 78

79 θάζεηεο ζπκθσλίεο. Οη Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο ηζρχνπλ κε ηελ επηθχιαμε ηεο ηπρφλ παξάιιειεο εθαξκνγήο ηνπ άξζ. 82 ηεο ΔΚ ζηηο θάζεηεο ζπκθσλίεο (Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο 1).Δμάιινπ θαη ν Καλνληζκφο 2790/1999 δελ πξνδηθάδεη ηπρφλ εθαξκνγή ηνπ άξζ. 82 ηεο ΔΚ. χκθσλα κε απηφ, «είλαη αζπκβίβαζηε κε ηελ θνηλή αγνξά θαη απαγνξεχεηαη, θαηά ην κέηξν πνπ δχλαηαη λα επεξεάζεη ην εκπφξην κεηαμχ θξαηψλ κειψλ, ε θαηαρξεζηηθή εθκεηάιιεπζε απφ κία ή πεξηζζφηεξεο επηρεηξήζεηο ηεο δεζπφδνπζαο ζέζεο ηνπο εληφο ηεο θνηλήο αγνξάο ή ζεκαληηθνχ ηκήκαηφο ηεο». πλεπψο, κπνξεί λα δεκηνπξγεζεί πξφβιεκα ζηελ πεξίπησζε πνπ έλα δίθηπν franchising ην νπνίν έρεη απνθηήζεη δεζπφδνπζα ζέζε ζηελ αγνξά πξνβαίλεη ελδερνκέλσο ζε θαηαρξεζηηθή εθκεηάιιεπζή ηεο. Σν θείκελν ησλ Καηεπζπληήξησλ Γξακκψλ θάλεη ηδηαίηεξε αλαθνξά ζην franchising, φπσο θαη ζηηο άιιεο ζεκαληηθέο θάζεηεο ζπκθσλίεο (απνθιεηζηηθή δηαλνκή, επηιεθηηθή δηαλνκή, απνθιεηζηηθή πξνκήζεηα).αλαθέξεηαη φηη νη ζπκθσλίεο franchising απνηεινχλ ην πιένλ ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ηεο θνηλνπνίεζεο ζηνλ αγνξαζηή ηερλνγλσζίαο γηα ηελ πξνψζεζε αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ. Καη επέθηαζε, φζν κεγαιχηεξε ζπνπδαηφηεηα έρεη ε κεηαβίβαζε ηεο ηερλνγλσζίαο ηφζν πηζαλφηεξν είλαη φηη νη θάζεηνη πεξηνξηζκνί πνπ πεξηέρνληαη ελ πξνθεηκέλσ ζηε ζχκβαζε franchising πιεξνχλ ηηο πξνυπνζέζεηο απαιιαγήο θαζφζνλ είλαη απαξαίηεηνη γηα ηελ πξνζηαζία ηεο κεηαβηβαδφκελεο ηερλνγλσζίαο. Γηεπθξηλίδεηαη φηη ε παξαρψξεζε αδεηψλ ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο δηθαησκάησλ ζε άπια αγαζά (licensing) πνπ πεξηέρεηαη ζηηο ζπκβάζεηο franchising θαιχπηεηαη απφ ηνλ Καλνληζκφ 2790/1999 ππφ ηελ απαξαίηεηε πξνυπφζεζε φηη ε παξαρψξεζε απηή είλαη αλαγθαία γηα ηελ πψιεζε αγαζψλ ή ηελ παξνρή ππεξεζηψλ θαη απεπζείαο ζπλδεδεκέλε κε απηήλ. Γίλεηαη φκσο δεθηφ φηη ε πιεηνλφηεηα ησλ ζπκβάζεσλ franchising θαη master franchising θαιχπηεη απηή ηελ πξνυπφζεζε. ην θείκελν ησλ Καηεπζπληήξησλ Γξακκψλ πεξηιακβάλεηαη, αθφκε, έλαο θαηάινγνο απφ επηά ππνρξεψζεηο, ε επηβνιή ησλ νπνίσλ απφ ην δφηε ζην ιήπηε δηακέζνπ ηεο ζχκβαζεο franchising ζεσξείηαη γεληθά αλαγθαία γηα ηελ πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ δηαλνεηηθήο ηδηνθηεζίαο ηνπ πξψηνπ. Οη ππνρξεψζεηο απηέο, ζεσξείηαη φηη πιεξνχλ ηηο πξνβιεπφκελεο απφ ηνλ Καλνληζκφ 2790/1999 πξνυπνζέζεηο θαη απαιιάζζνληαη απφ ηελ απαγφξεπζε ηνπ άξζ θαη εθαξκνγή ηνπ άξζ ηεο πλζήθεο, ζχκθσλα κε ην άξζ. 2 1 ηνπ Καλνληζκνχ.ε φ,ηη αθνξά ηηο ζπκθσλίεο franchising, ινηπφλ, δηαζπάηαη ε 79

80 πεξηιακβαλφκελε ζην λέν Καλνληζκφ αξρή πεξί κε απαξίζκεζεο ησλ ξεηξψλ πνπ απαιιάζζνληαη (ιεπθή ιίζηα). ην θεθάιαην πνπ αλαθέξεηαη ζην franchising νη Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο πεξηιακβάλνπλ θαη έλα ππφδεηγκα ζχκβαζεο franchising απφ ην νπνίν πξνθχπηεη φηη νη ππνρξεψζεηο ησλ κεξψλ πνπ πεξηέρνληαη ζε απηφ κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ σο αλαγθαίεο γηα ηελ πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ δηαλνεηηθήο ηδηνθηεζίαο ηνπ δφηε ή γηα ηε δηαηήξεζε ηεο θνηλήο ηαπηφηεηαο θαη θήκεο ηνπ δηθηχνπ franchising ζπλεπψο, απαιιάζζνληαη απφ ηελ απαγφξεπζε ηνπ άξζ ηεο ΔΚ θαη εθαξκνγή ηνπ άξζ. 81 3, φπσο νξίδεη ην άξζ. 2 1 ηνπ Καλνληζκνχ (Βι. Κσζηάθε Γ., 1999). III. ΠΡΟΤΜΒΑΣΙΚΟ ΣΑΓΙΟ Καηά ην πξν-ζπκβαηηθφ ζηάδην ππάξρεη ακνηβαία ππνρξέσζε πίζηεο κεηαμχ ησλ κεξψλ, ιφγσ ηνπ έληνλα πξνζσπηθνχ θαη δηαξθνχο ραξαθηήξα ηεο ζχκβαζεο franchising θαη ηεο απνξξένπζαο απφ απηφλ ζρέζεο εκπηζηνζχλεο κεηαμχ ηνπ δφηε θαη ηνπ ππνςήθηνπ ιήπηε, ε νπνία ζεκειηψλεηαη ζην 288 ΑΚ. Ζ ακνηβαία απηή ππνρξέσζε πίζηεο δελ δηαηξέρεη ρξνληθά κφλν ην ζπκβαηηθφ ζηάδην ηεο ζρέζεο αιιά θαη ην πξν-ζπκβαηηθφ θαη ην κεηά-ζπκβαηηθφ. ηελ ακνηβαία ππνρξέσζε πίζηεο ζεκειηψλεηαη ε ππνρξέσζε απνθάιπςεο ηφζν απφ κέξνπο ηνπ δφηε φζν θαη απφ κέξνπο ηνπ ππνςήθηνπ ιήπηε φισλ ησλ ζηνηρείσλ πνπ αθνξνχλ ηελ επαγγεικαηηθή θαη πξνζσπηθή ηνπο θαηάζηαζε ηα νπνία ζα δηαδξακαηίζνπλ απνθαζηζηηθφ ξφιν ζην ζηάδην απηφ αλαθνξηθά κε ηε ιήςε ηεο ακνηβαίαο νξηζηηθήο απφθαζήο ηνπο γηα ηελ θαηάξηηζε ηεο ζχκβαζεο franchising (Βι. Κσζηάθε Γ., 2002 θαη νπθιεξφ Ζ., 1989). Ζ ππνρξέσζε απνθάιπςεο, πάλησο, κπνξεί κελ λα είλαη ακνηβαία, νπζηαζηηθά φκσο βαξαίλεη θπξίσο ην δφηε, δηφηη απηφο είλαη ην κέξνο πνπ έρεη ηε δηαπξαγκαηεπηηθή ηζρχ. Ο δφηεο ππνρξενχηαη λα απνθαιχςεη ζηνλ ππνςήθην ιήπηε, πξνθεηκέλνπ απηφο λα απνθαζίζεη ηελ έληαμή ηνπ ζην δίθηπν franchising, πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο franchising θαη ηηο πξννπηηθέο επηηπρίαο ηνπ, λα παξάζρεη ζ απηφλ αιεζή ζηνηρεία ζρεηηθά κε ζπγθξίζηκεο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ ζπζηήκαηνο, θαζψο επίζεο θαη ζνβαξά δεδνκέλα ππνινγηζκνχ ηνπ αλαγθαίνπ κεγέζνπο ηεο πξνζσπηθήο θαη θεθαιαηνπρηθήο ζπκβνιήο ηνπ ιήπηε, έηζη ψζηε λα πξνζηαηεπζεί ν ππνςήθηνο ιήπηεο απφ θαηαρξεζηηθέο πξνηάζεηο ζπλεξγαζίαο. Ο 80

81 ππνςήθηνο ιήπηεο νθείιεη κε ηε ζεηξά ηνπ λα απνθαιχςεη ζην δφηε ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπ, ηηο επαγγεικαηηθέο ηνπ ηθαλφηεηεο θαη ην νηθνλνκηθφ ηνπ ππφβαζξν. Ζ ππνρξέσζε απνθάιπςεο έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία δεδνκέλνπ φηη ν ππνςήθηνο ιήπηεο ζηεξείηαη θαηά θαλφλα ηεο απαηηνχκελεο επηρεηξεκαηηθήο εκπεηξίαο ψζηε λα κπνξέζεη λα ζρεκαηίζεη ηεθκεξησκέλε άπνςε γηα ηε ζθνπηκφηεηα ηεο έληαμήο ηνπ ζε θάπνην δίθηπν franchising. Ο Διιεληθφο Κψδηθαο Γενληνινγίαο γηα ην Franchising θάλεη ηδηαίηεξε κλεία ζηελ ππνρξέσζε γλσζηνπνίεζεο ηνπ δφηε ζην θεθάιαην 3 ηνπ πξψηνπ κέξνπο θαη ζην θεθάιαην 3 ηεο Πξνζζήθεο θαη Δξκελείαο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζην θεθάιαην 3 ηνπ πξψηνπ κέξνπο νξίδεηαη φηη εληφο εχινγνπ ρξφλνπ πξηλ απφ ηελ θαηάξηηζε ηεο ζχκβαζεο franchising πξέπεη λα δίδεηαη ζηνλ ππνςήθην ιήπηε αληίγξαθν ηνπ Κψδηθα Γενληνινγίαο φπσο επίζεο θαη λα ηνπ γλσζηνπνηείηαη εγγξάθσο, πιήξσο θαη επαθξηβψο θάζε πιεξνθνξία πνπ είλαη νπζηψδεο γηα ηε ζρέζε franchise. ην θεθάιαην 3 ηεο Πξνζζήθεο θαη Δξκελείαο δηεπθξηλίδεηαη φηη ηέηνηεο νπζηψδεηο πιεξνθνξίεο ζεσξνχληαη: 1) ε λνκηθή κνξθή νξγάλσζεο ηνπ δφηε, 2) ηα νηθνλνκηθά ζηνηρεία ηνπ δφηε, 3) ην επηρεηξεκαηηθφ ηζηνξηθφ ηνπ δφηε, 4) ε πεξηγξαθή ηεο επηρείξεζεο franchise, 5) ε πξφβιεςε ηνπ ζπλνιηθνχ θφζηνπο ζρεηηθά κε ηε δεκηνπξγία ηεο επηρείξεζεο franchise, 6) ε γεληθή πεξηγξαθή ηεο ηερλνγλσζίαο, 7) ε παξνρή ηερληθήο ππνζηήξημεο απφ ην δφηε, 8) νη πιεξνθνξίεο γηα ηνπο ιήπηεο ηνπ δηθηχνπ θαη ηνπο ιήπηεο πνπ απνρψξεζαλ, 9) νη πιεξνθνξίεο γηα ηα βαζηθά ζηνηρεία κηαο ζχκβαζεο franchising (Βι. Κσζηάθε Γ., 2002 θαη νπθιεξφ Ζ., 1989). Απφ ηελ ππνρξέσζε πίζηεο απνξξέεη θαη ε ππνρξέσζε ερεκχζεηαο ησλ κεξψλ γηα ηηο πιεξνθνξίεο πνπ αληαιιάρζεθαλ θαηά ην πξν-ζπκβαηηθφ ζηάδην. ηελ πξάμε, ζην έγγξαθν γηα ηελ πξν-ζπκβαηηθή πιεξνθφξεζε πνπ παξαδίδεηαη απφ ην δφηε ζηνλ ππνςήθην ιήπηε θαη ην νπνίν πεξηέρεη απφξξεηεο πιεξνθνξίεο, ελζσκαηψλεηαη ξήηξα εκπηζηεπηηθφηεηαο. Δπηπιένλ, επεηδή ν ππνςήθηνο ιήπηεο γίλεηαη γλψζηεο ησλ παξαπάλσ πιεξνθνξηψλ ρσξίο λα έρεη ππνγξάςεη θάπνην δεζκεπηηθφ έγγξαθν, πξνηείλεηαη ε παξάδνζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εγγξάθνπ ζηνλ ππνςήθην ιήπηε λα ζπλνδεχεηαη απφ ηε ιήςε εθ κέξνπο ηνπ δφηε απφδεημεο παξαιαβήο ηνπ ζην θείκελν ηεο νπνίαο λα εκπεξηέρεηαη δήισζε ηνπ παξαιήπηε φηη έιαβε γλψζε ηεο ξήηξαο εκπηζηεπηηθφηεηαο θαη ζπκθσλεί απφιπηα κε ην πεξηερφκελφ ηεο (Κσζηάθεο Γ., 2002). 81

82 Ζ παξάβαζε απφ θάπνην απφ ηα κέξε ησλ αλσηέξσ ππνρξεψζεσλ κπνξεί λα ζεκειηψζεη επζχλε απφ ηηο δηαπξαγκαηεχζεηο κε βάζε ηα ΑΚ205. Πξνζηαζία γηα ηελ πεξίπησζε παξάβαζεο ηεο ππνρξέσζεο απνθάιπςεο κπνξεί λα δεηεζεί θαη κε ηα 142 επ. ΑΚ θαη 147 επ. ΑΚ (αθπξψζηκε ζχκβαζε ιφγσ πιάλεο ή απάηεο αληίζηνηρα) (Βι. Γεσξγηάδε Απ., 2000). Ζ ππνρξέσζε απνθάιπςεο ηνπ δφηε, πάλησο, δελ πξέπεη λα θζάλεη κέρξη ηελ πιήξε εμνπδεηέξσζε ηεο δηθήο ηνπ δηθαηνινγεκέλεο πξνζπάζεηαο εμάπισζεο ηνπ δηθηχνπ ηνπ θαη επίηεπμεο θέξδνπο. Ο ιήπηεο νθείιεη θαηά ηε ιήςε ηεο απφθαζεο ζπκκεηνρήο ηνπ ζε έλα ζχζηεκα δηεπηρεηξεζηαθήο ζπλεξγαζίαο λα θέξεη θαη απηφο ην δηθφ ηνπ πξνζσπηθφ πνζνζηφ επηρεηξεκαηηθνχ θηλδχλνπ γηα ηπρφλ ππεξηίκεζε ηεο δπλαηφηεηαο εμάπισζεο ηνπ δηθηχνπ franchising, ησλ πξντφλησλ ή ησλ ππεξεζηψλ απηνχ θαη ηεο θήκεο ηεο επηρείξεζεο ηνπ δφηε ζηελ αγνξά. ε κηα ηέηνηα πεξίπησζε δελ κπνξεί λα ηνπ αλαγλσξηζηεί δηθαίσκα απνδεκίσζεο κε βάζε ηηο δηαηάμεηο γηα ηελ επζχλε απφ ηηο δηαπξαγκαηεχζεηο (Βι. νπθιεξφ Ζ., 1989). Σν ζηάδην ησλ δηαπξαγκαηεχζεσλ αξρίδεη απφ ηε ρξνληθή ζηηγκή πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ε πξψηε πξνζέγγηζε κεηαμχ ησλ ελδηαθεξφκελσλ κεξψλ, ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ηνπ δφηε θαη ηνπ ππνςήθηνπ ιήπηε, γηα ηε δηεξεχλεζε ησλ δπλαηνηήησλ ζχλαςεο ηεο ζχκβαζεο θαη ηνπ θαζνξηζκνχ ησλ φξσλ ηεο. Σν ζηάδην απηφ ιήγεη είηε κε ηελ νξηζηηθή δηαθνπή ησλ δηαπξαγκαηεχζεσλ είηε κε ηελ έγθπξε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο (Βι. Καξάζε Μαξηάλν 1996). Γηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ ζηε ζχκβαζε δηθαηφρξεζεο (franchising)πεξηνξηζκφο απηφο πξνθχπηεη εξκελεπηηθά απφ ηε θχζε ηεο ζχκβαζεο franchising σο ζχκβαζεο ξηςνθίλδπλνπ ραξαθηήξα. Γηα λα κπνξέζεη, πάλησο, λα ρξεσζεί ζην ιήπηε ην αλάινγν πνζνζηφ ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ θηλδχλνπ ζα πξέπεη λα ηνπ έρεη δνζεί πξνεγνπκέλσο ε αλαγθαία πιεξνθφξεζε απφ ην δφηε (Βι. Κσζηάθε Γ., 2002). εκεηψλεηαη φηη θάζε επηρεηξεκαηίαο είλαη θαηαξρήλ ειεχζεξνο λα απνθαζίδεη γηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζα δηαζέηεη ηα πξντφληα ηνπ ή ζα παξέρεη ηηο ππεξεζίεο ηνπ, επηιέγνληαο λα ρξεζηκνπνηήζεη ελδερνκέλσο ηξίηνπο κε ηε κνξθή ιεπηψλ ζε δίθηπν franchising θαη ιεηηνπξγψληαο ν ίδηνο σο δφηεο. Χζηφζν, ππνζηεξίδεηαη φηη ζηελ πεξίπησζε πνπ ν δφηεο αξλείηαη θαηαρξεζηηθά λα ζπλάςεη ζχκβαζε franchising κε ηνλ ππνςήθην ιήπηε, εθκεηαιιεπφκελνο ηελ ηπρφλ δεζπφδνπζα ζέζε πνπ θαηέρεη 82

83 ζηελ αγνξά, κπνξεί λα ηχρεη εθαξκνγήο ην άξζ. 2 ηνπ λ. 703/1977 γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ ειεχζεξνπ αληαγσληζκνχ. Σν άξζξν απηφ απνηειεί εηδηθφηεξε εθδήισζε ηεο απαγφξεπζεο θαηαρξεζηηθήο άζθεζεο δηθαηψκαηνο (281 ΑΚ) θαη απαγνξεχεη ηελ θαηαρξεζηηθή εθκεηάιιεπζε απφ κία ή πεξηζζφηεξεο επηρεηξήζεηο ηεο δεζπφδνπζαο ζέζεο πνπ θαηέρνπλ ζην ζχλνιν ή κέξνο ηεο αγνξάο ηεο ρψξαο, ζέηνληαο νπζηαζηηθά θαλφλεο ζπκπεξηθνξάο γηα ηηο ελ ιφγσ επηρεηξήζεηο ψζηε αθελφο κελ λα πξνζηαηεπζνχλ νη ηξίηνη απφ ηηο δπζκελείο ζπλέπεηεο ηεο θαηαρξεζηηθήο εθκεηάιιεπζεο ηεο δεζπφδνπζαο απηήο ζέζεο, αθεηέξνπ δε λα δηαζθαιηζηεί ηζφηεηα νηθνλνκηθψλ φξσλ ζηελ αγνξά. Χο «δεζπφδνπζα ζέζε» κπνξεί λα νξηζηεί ε ζέζε νηθνλνκηθήο δχλακεο πνπ απνιακβάλεη κηα επηρείξεζε θαη ηεο δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα παξεκπνδίδεη ηνλ απνηειεζκαηηθφ αληαγσληζκφ, πνπ δηαηεξείηαη ζηε ζρεηηθή αγνξά, δίλνληάο ηεο ηε δχλακε λα ζπκπεξηθέξεηαη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ αλεμάξηεηα απφ ηνπο αληαγσληζηέο ηεο, ηνπο πειάηεο θαη ηνπο θαηαλαισηέο. χκθσλα κε ηελ Δπηηξνπή Αληαγσληζκνχ γηα λα ζεσξεζεί φηη κηα επηρείξεζε θαηέρεη δεζπφδνπζα ζέζε ζηελ αγνξά ζα πξέπεη λα θαηέρεη έλα ζεκαληηθφ πνζνζηφ ηεο ζρεηηθήο αγνξάο θαη επηπιένλ λα έρεη ηελ πξαγκαηηθή δπλαηφηεηα λα επεξεάζεη κνλνκεξψο ηνπο φξνπο ηεο αγνξάο απηήο. Ζ χπαξμε δεζπφδνπζαο ζέζεο δελ είλαη παξάλνκε θάζε απηή. Παξάλνκε είλαη ε θαηαρξεζηηθή εθκεηάιιεπζή ηεο εθ κέξνπο κηαο επηρείξεζεο. Καηαρξεζηηθή εθκεηάιιεπζε ζπληζηνχλ φιεο εθείλεο νη πξαθηηθέο ηεο θαηέρνπζαο δεζπφδνπζα ζέζε επηρείξεζεο κε ηηο νπνίεο απνθιείνληαη ή πεξηνξίδνληαη, αθξηβψο ιφγσ ηεο δεζπφδνπζαο ζέζεο ηεο, νη ηξίηνη απφ ηε ζρεηηθή αγνξά θαη ε νηθνλνκηθή ηνπο ειεπζεξία. Μηα απφ ηηο πξαθηηθέο απηέο, ε νπνία ελδηαθέξεη ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε, είλαη ε θαηαρξεζηηθή άξλεζε απφ ηελ θαηέρνπζα δεζπφδνπζα ζέζε ζηε ζρεηηθή αγνξά επηρείξεζε ηνπ δφηε λα ζπλάςεη ζχκβαζε κε ηξίην, δειαδή ηνλ ππνςήθην ιήπηε. Καηαρξεζηηθή ζεσξείηαη ε άξλεζε ηνπ δφηε λα ζπλάςεη ζχκβαζε franchising φηαλ αδηθαηνιφγεηα κεηαρεηξίδεηαη κε ηξφπν άληζν ηζνδχλακεο πξνζθνξέο ζπλεξγαζίαο, πξνζβάιινληαο έηζη ηελ νηθνλνκηθή ειεπζεξία ηνπ ππνςήθηνπ ιήπηε (άξζ. 2 ζηνηρείν γ ηνπ λ. 703/1977). Σν άξζ. 2 ηνπ λ. 703/1977 δελ πξνβιέπεη ηηο έλλνκεο ζπλέπεηεο ηεο παξάβαζήο ηνπ. ην λ. 703/1977 πξνβιέπνληαη κφλν ζπλέπεηεο πνηληθήο θαη δηνηθεηηθήο θχζεσο (άξζ. 9 θαη 29 ηνπ λ. 703/1977). Χζηφζν, ε θαηάρξεζε δεζπφδνπζαο ζέζεο απνηειεί παξάλνκε ζπκπεξηθνξά, θαζψο είλαη αληίζεηε ζε δηάηαμε λφκνπ, θαη, επνκέλσο, εθφζνλ ζπληξέρεη θαη ππαηηηφηεηα, 83

84 κπνξεί λα ζεκειηψζεη άδηθν-πξαθηηθή επζχλε ηνπ δφηε, ζχκθσλα κε ην 914 ΑΚ214. Ο ππνςήθηνο ιήπηεο, ζπλεπψο, έρεη αμίσζε απνδεκίσζεο ε νπνία κπνξεί λα έρεη ηε κνξθή ηεο in natura απνδεκίσζεο, δειαδή επζείαο αμίσζεο γηα εμαλαγθαζκφ ηνπ δφηε πξνο θαηάξηηζε ηεο ζχκβαζεο franchising (Βι. Κσζηάθε Γ., 2002). VII. Καηάπηιζη ηηρ ζωμβαζηρ a. Σο έγγπαθο ηηρ ζωμβαζηρ franchising Διιείςεη λνκνζεηηθήο ξχζκηζεο πνπ λα επηβάιιεη ηνλ έγγξαθν ηχπν, κηα ζχκβαζε franchising ζα κπνξνχζε ζεσξεηηθά λα θαηαξηηζζεί εγθχξσο θαη άηππα, δειαδή πξνθνξηθά ή αθφκε θαη ζησπεξά (158 ΑΚ). Γηαθνξνπνίεζε δελ ππάξρεη σο πξνο ηελ παξαπάλσ παξαδνρή αθφκε θαη ζχκθσλα κε ηελ άπνςε πνπ ππνζηεξίδεη φηη εθαξκφδεηαη αλαινγηθά ην άξζ. 8 1 ηνπ π.δ. 219/1991 γηα ηελ εκπνξηθή αληηπξνζσπεία, θαζψο γίλεηαη πιένλ δεθηφ φηη ν έγγξαθνο ηχπνο πνπ πξνβιέπεη ε ελ ιφγσ δηάηαμε είλαη απνδεηθηηθφο θαη φρη ζπζηαηηθφο. Ο έγγξαθνο ηχπνο φκσο είλαη αλαγθαίνο απφ δηαηάμεηο ηνπ ειιεληθνχ θαη θνηλνηηθνχ δηθαίνπ αληαγσληζκνχ ζην κέηξν πνπ ε ζχκβαζε franchising πεξηέρεη ξήηξεο πνπ αθνξνχλ πεξηνξηζκνχο ηνπ αληαγσληζκνχ (π.ρ. ξήηξεο εδαθηθήο απνθιεηζηηθφηεηαο, ξήηξεο απνθιεηζηηθήο πξνκήζεηαο θ.ά.), ψζηε λα θαζίζηαηαη δπλαηφο ν έιεγρνο ησλ ξεηξψλ απηψλ σο πξνο ην ζπκβαηφ ηνπο κε ην δίθαην αληαγσληζκνχ απφ ηηο αξκφδηεο εζληθέο ή θνηλνηηθέο αξρέο αληαγσληζκνχ. ηηο πεξηπηψζεηο πνπ ε ζχκβαζε franchising πεξηέρεη ξήηξεο κεηαθνξάο ηερλνινγίαο θαηά ηελ έλλνηα ηνπ άξζ ηνπ λ. 1733/1987, επηβάιιεηαη ε έγγξαθε θαηάξηηζήο ηεο πξνθεηκέλνπ λα ππνβιεζεί ζηνλ Ο.Β.Η. θαη λα θαηαρσξεζεί ζην Μεηξψν Μεηαθνξάο Σερλνινγίαο, ζχκθσλα κε ην άξζ. 22 ηνπ λ. 1733/1987.Δηδηθά σο πξνο ην πεξηερφκελν ηεο παξαρσξνχκελεο ζην ιήπηε ηερλνγλσζίαο, ν Καλνληζκφο 2790/1999 ζην άξζ. 1 ζηνηρείν ζη επηβάιιεη ηελ πεξηγξαθή ηεο θαηά ηξφπν αξθεηά δηεμνδηθφ ψζηε λα κπνξεί λα δηαπηζησζεί θαηά πφζν πιεξνχληαη ηα θξηηήξηα ηνπ απφξξεηνπ θαη ηνπ νπζηψδνπο. Ο έγγξαθνο ηχπνο επηβάιιεηαη, αθφκε, ζηελ πεξίπησζε πνπ κε ηε ζχκβαζε franchising παξαρσξείηαη άδεηα ρξήζεο ζεκάησλ κε ηε δηαδηθαζία ηνπ άξζ ηνπ λ. 2239/1994, δηφηη ζχκθσλα κε απηήλ ε άδεηα παξαρσξείηαη κε έγγξαθε ζπκθσλία 84

85 πνπ θαηαρσξείηαη κεηά απφ απφθαζε ηεο Γηνηθεηηθήο Δπηηξνπήο εκάησλ ζην βηβιίν ζεκάησλ, αιιά θαη φηαλ κε ηε ζχκβαζε franchising παξαρσξείηαη άδεηα εθκεηάιιεπζεο δηθαησκάησλ πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο, ψζηε λα είλαη ζχκθσλε κε ην λ. 2121/1993 ν νπνίνο ζην άξζ. 14 απαηηεί ηελ έγγξαθε θαηάξηηζε ησλ ζρεηηθψλ δηθαηνπξαμηψλ. Σέινο, ν έγγξαθνο ηχπνο ζεσξείηαη απαξαίηεηνο γηα ιφγνπο πνπ αλάγνληαη ζηελ αλάγθε δηθαζηηθνχ ειέγρνπ νξηζκέλσλ ξεηξψλ, πνπ πεξηέρνληαη ζηε ζχκβαζε franchising, βάζεη ησλ δηαηάμεσλ γηα ηελ θαηάρξεζε δηθαηψκαηνο (281 ΑΚ) θαη ηελ αληίζεζε ζηα ρξεζηά ήζε ( ΑΚ), ηα ζπλαιιαθηηθά ήζε θαη ηελ θαιή πίζηε (200, 288 ΑΚ). Απφ ηελ πιεπξά ηνπο ν Δπξσπατθφο θαη ν Διιεληθφο Κψδηθαο Γενληνινγίαο γηα ην Franchising έρνπλ ζπκπεξηιάβεη ζρεηηθή πξφβιεςε γηα ηελ ηήξεζε ηχπνπ, νξίδνληαο ζην άξζ. 5.2 φηη «φιεο νη ζπκθσλίεο θαη ζπκβαηηθέο ξπζκίζεηο νη ζρεηηθέο κε ηε ζρέζε franchise ζα πξέπεη λα είλαη έγγξαθεο». Ζ ζχκβαζε franchising θαηαξηίδεηαη ζπλήζσο σο ζχκβαζε πξνζρψξεζεο βάζεη πξνδηαηππσκέλνπ εληχπνπ ην νπνίν έρεη ζπληάμεη ν δφηεο θαη ζην νπνίν πξνζδηνξίδνληαη αλαιπηηθά ηα δηθαηψκαηα θαη νη ππνρξεψζεηο ησλ κεξψλ. b. Η ζςνήθηρ δομή ηος πεπιεσομένος ηηρ ζωμβαζηρ Ζ ζχκβαζε franchising απνηειείηαη ζπλήζσο απφ ηξία κέξε: α) ην πξννίκην, β) ην θχξην κέξνο, ζην νπνίν πξνζδηνξίδνληαη θαη αλαιχνληαη ηα δηθαηψκαηα θαη νη ππνρξεψζεηο ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ θαη γ) ηηο ινηπέο δηαηάμεηο. Ο Δπξσπατθφο Κψδηθαο Γενληνινγίαο νξίδεη ην απαξαίηεην ειάρηζην πεξηερφκελν ηεο ζχκβαζεο franchising ζην άξζ Α) Πποοίμιο. ην πξννίκην, θαη αθνχ έρνπλ αλαθεξζεί ηα πιήξε ζηνηρεία ησλ ζπκβαιινκέλσλ, θαζνξίδεηαη ν ζθνπφο ηεο κεηαμχ ηνπο ζπλεξγαζίαο, ν νπνίνο ζπλίζηαηαη ζηε δηάζεζε απφ ην ιήπηε ησλ πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ ηνπ δφηε ζε ηειηθνχο ρξήζηεο, ηνλίδεηαη θαη εμεηδηθεχεηαη ε λνκηθή θαη νηθνλνκηθή αλεμαξηεζία ηνπ ιήπηε έλαληη ηνπ δφηε, πξνζδηνξίδνληαη ηα πξντφληα ή νη ππεξεζίεο πνπ απνηεινχλ ην αληηθείκελν ηνπ franchising, αλαιχεηαη ιεπηνκεξψο ην πεξηερφκελν ηνπ παθέηνπ franchising θαη γίλεηαη ηδηαίηεξε αλαθνξά ζην εγρεηξίδην ιεηηνπξγίαο ηνπ δφηε ην νπνίν απνηειεί αλαπφζπαζην ηκήκα ηεο ζχκβαζεο franchising θαη δίδεηαη ζην ιήπηε κφλν θαηά ρξήζε, ελψ παξάιιεια πξνβιέπεηαη φηη ν δφηεο δηαηεξεί ην 85

86 δηθαίσκα αλαζεψξεζήο ηνπ ψζηε λα πξνζαξκφδεηαη ην ζχζηεκα ζηα λέα δεδνκέλα ηεο αγνξάο. Οη πιεξνθνξίεο απηέο είλαη ηδηαίηεξα ρξήζηκεο, γηαηί κε βάζε απηέο κπνξεί λα πξνζδηνξηζηεί ην εηδηθφηεξν αληηθείκελν ησλ ππνρξεψζεσλ ηνπ δφηε πνπ πεξηγξάθνληαη ζην θχξην κέξνο ηεο ζχκβαζεο. Δίλαη δπλαηή αθφκε ε αλαθνξά ζην πξννίκην νξηζκέλσλ γεληθψλ θαλφλσλ ζπκπεξηθνξάο πνπ πξέπεη λα αθνινπζήζνπλ ηα κέξε, φπσο ε ππνρξέσζε ζηελήο θαη εηιηθξηλνχο ζπλεξγαζίαο, ε αλάγθε δηαξθνχο ππνζηήξημεο ηνπ ιήπηε απφ κέξνπο ηνπ δφηε θαη ε ππνρξέσζε ηνπ ιήπηε λα αζθεί ηελ εκπνξηθή ηνπ δξαζηεξηφηεηα ζχκθσλα κε ηηο εληαίεο νξγαλσηηθέο αξρέο πνπ ηζρχνπλ γηα φια ηα κέιε ηνπ ζπζηήκαηνο (Βι. Γεσξγηάδε Απ., 2000). Β) Κωπιο μέπορ. ην θχξην κέξνο ηεο ζχκβαζεο franchising πξνζδηνξίδνληαη ζπγθεθξηκέλα θαη αλαιχνληαη ιεπηνκεξψο νη ππνρξεψζεηο θαη ηα δηθαηψκαηα ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ. Οη ππνρξεψζεηο απηέο είλαη πξνζαξκνζκέλεο ζην ζθνπφ θαη ηελ νηθνλνκηθή ιεηηνπξγία ηνπ franchising θαη παξνπζηάδνπλ απφ λνκηθή άπνςε εμαηξεηηθή πνιπκνξθία. Οι κωπιερ ςποσπεϊζειρ ηος δψηη είναι: 1) ε ππνρξέσζε παξαρψξεζεο ζην ιήπηε άδεηαο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ηνπ παθέηνπ franchising, ην πεξηερφκελν ηνπ νπνίνπ έρεη αλαιπζεί ζην πξννίκην ηεο ζχκβαζεο, 2) ε ππνρξέσζε έληαμεο ηνπ ιήπηε ζην ζχζηεκα franchising, κε ηελ παξνρή ζ απηφλ ηεο απαηηνχκελεο ηερληθήο θαη νξγαλσηηθήο ππνδνκήο θαη εθπαίδεπζεο, 3) ε ππνρξέσζε δηαξθνχο ππνζηήξημεο ηνπ ιήπηε θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο ζπκβαηηθήο ζρέζεο κε ηελ παξνρή ησλ αλάινγσλ ππεξεζηψλ, 4) ε ππνρξέσζε παξαρψξεζεο ζην ιήπηε κηαο επαθξηβψο θαζνξηζκέλεο, πξνζηαηεπκέλεο γεσγξαθηθήο πεξηνρήο ζηα φξηα ηεο νπνίαο ν ηειεπηαίνο ζα αζθεί ηελ επηρεηξεκαηηθή ηνπ δξαζηεξηφηεηα εθκεηαιιεπφκελνο ην παθέην franchising ηνπ δφηε θαη ε νπνία ζπλδέεηαη κε απνθιεηζηηθφηεηα εθνδηαζκνχ ηνπ ιήπηε θαη απνθπγή δξαζηεξηνπνίεζεο ηνπ δφηε ζηελ ελ ιφγσ πεξηνρή, θαη 5) ε ππνρξέσζε ίζεο κεηαρείξηζεο φισλ ησλ ιεπηψλ ηνπ δηθηχνπ. 86

87 Οι κωπιερ ςποσπεϊζειρ ηος λήπηη είναι: 1) ε ππνρξέσζε θαηαβνιήο ελφο εθάπαμ πνζνχ ζην δφηε γηα ηελ είζνδφ ηνπ ζην ζχζηεκα (entry fee), 2) ε ππνρξέσζε πεξηνδηθήο θαηαβνιήο νξηζκέλσλ ρξεκαηηθψλ πνζψλ ζην δφηε (δηαξθή δηθαηψκαηα), 3) ε ππνρξέσζε γηα ελεξγή πξνψζεζε ησλ πσιήζεσλ κε ηελ θαιχηεξε δπλαηή αμηνπνίεζε ηεο πξνζσπηθήο ηνπ εξγαζίαο θαη ησλ άιισλ κέζσλ πνπ έρεη ζηε δηάζεζή ηνπ, 4) ε ππνρξέσζε ζπκκφξθσζεο ζηηο νξγαλσηηθέο αξρέο ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ζεβαζκνχ ηεο αξρήο ηεο νκνηνκνξθίαο, 5) Ζ ππνρξέσζε δηαηήξεζεο ηεο θνηλήο ηαπηφηεηαο θαη θήκεο ηνπ δηθηχνπ. Γ) Λοιπέρ διαηάξειρ. ην ηξίην θαη ηειεπηαίν απηφ κέξνο ηεο ζχκβαζεο franchising πεξηιακβάλνληαη ζπλήζσο ξπζκίζεηο γηα ηα εμήο ζέκαηα: 1) ηηο ζπληζηψκελεο ηηκέο θαη γεληθφηεξα ηελ ηηκνινγηαθή πνιηηηθή, 2) ηε δηάξθεηα ηεο ζχκβαζεο franchising, ε νπνία ζα πξέπεη λα είλαη ηφζν καθξά, ψζηε λα επηηξέπεη ζην ιήπηε λα απνζβέζεη ηηο αξρηθέο ηνπ επελδχζεηο πνπ αθνξνχλ ην franchising, 3) ηελ αλαλέσζε θαη ηε ιχζε ηεο ζχκβαζεο franchising, 4) ηηο κεηά-ζπκβαηηθέο ππνρξεψζεηο ησλ κεξψλ, 5) ηνπο ηξφπνπο επίιπζεο ησλ δηαθνξψλ. 87

88 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5 Case study Σο ζωζηημα δικαιψσπηζηρ (Franchise) ζηην εηαιπεία «Γπηγψπηρ Μικπογεωμαηα» Η ιζηοπία ηηρ εηαιπείαρ Σν πξψην θαηάζηεκα κε ηελ επσλπκία «Γξεγφξεο» ηδξχζεθε ην 1972 ζηα Νφηηα Πξνάζηηα ηεο Αηηηθήο θαη ζπγθεθξηκέλα ζηε πεξηνρή ηεο Γάθλεο. Ηδξπηήο ηεο ππήξμε ν θ. Γξεγφξεο Γεσξγάηνο (εμνχ θη ε νλνκαζία «Γξεγφξεο»), ν νπνίνο, ζέινληαο λα αμηνπνηήζεη ηελ νηθνγελεηαθή παξάδνζε ζηελ παξαγσγή πξντφλησλ δχκεο, παξείρε είδε ζθνιηάηαο θαη δηαθφξσλ πηηψλ. Ζ πνηφηεηα ησλ πξντφλησλ είρε σο απνηέιεζκα ηελ επηηπρία ηεο επηρείξεζεο θαη ηελ ζηαδηαθή αλαγλσζηκφηεηα θαη αλάπηπμε δηαθφξσλ δξαζηεξηνηήησλ, αξρηθψο εληφο ηνπ ιεθαλνπεδίνπ Αηηηθήο θαη αθνινχζσο ζε παλειιαδηθή εκβέιεηα. πγθεθξηκέλα: Σν 1991, ε εηαηξεία κεηαηξέπεηαη ζε Αλψλπκε Δηαηξεία κε ηελ επσλπκία «Γξεγφξεο Μηθξνγεχκαηα Α.Δ». Δπηπιένλ, γίλεηαη αλάιεςε θαζεθφλησλ απφ ηε δεχηεξε γεληά ηεο νηθνγέλεηαο Γεσξγάηνπ θαη ζπγθεθξηκέλα απφ ηνλ θχξην Βιάζε Γεσξγάην θαη ηελ θπξία Άξηεκηο Γεσξγάηνπ. Ζ δεχηεξε γεληά ηεο νηθνγέλεηαο Γεσξγάηνπ, κε ζεβαζκφ πάληα πξνο ηνπο ζθνπνχο θαη ηνπ ζηφρνπο ηνπ ηδξπηή ηεο εηαηξείαο, αξρίδεη ηελ επέθηαζε απηήο, κε ηελ ίδξπζε λέσλ θαηαζηεκάησλ ζε δηάθνξεο πεξηνρέο ηεο Διιάδαο. 88

89 Σν 1994 ππνγξάθνληαη νη πξψηεο ζπκβάζεηο ζπζηήκαηνο δηθαηφρξεζεο (Frachise). To 1999 πξαγκαηνπνηείηαη κεηεγθαηάζηαζε ηεο έδξαο ηεο εηαηξείαο απφ ηε Γάθλε ζηνλ Άιηκν Αηηηθήο ζε έθηαζε έληεθα ρηιηάδσλ (11.000) ηεηξαγσληθψλ κέηξσλ. Σν 2000 ε εηαηξεία εηζάγεηαη ζην Υξεκαηηζηήξην Αμηψλ Αζελψλ. Δπηπξνζζέησο, γίλεηαη ε πξψηε επέθηαζε ηεο εηαηξείαο ζε ρψξα ηνπ εμσηεξηθνχ θαη ζπγθεθξηκέλα ζηε Ρνπκαλία, κε ηελ ππνγξαθή ίδξπζεο ζπγαηξηθήο εηαηξείαο κε ηελ επσλπκία «Gregory s» φπσο επίζεο θαη ηελ δεκηνπξγία κνλάδαο παξαγσγήο θαη δηθηχνπ θαηαζηεκάησλ. Σν 2001 ηδξχνληαη ηα ηξία πξψηα θαηαζηήκαηα ηεο εηαηξείαο ζηε Ρνπκαλίαο. Δπίζεο, ιεηηνπξγνχλ άιια δχν θαηαζηήκαηα ζηνλ λενζχζηαηε αεξνιηκέλα Αζελψλ «Διεπζέξηνο Βεληδέινο». ηα πιαίζηα ηεο αλαπηπμηαθήο πνιηηηθήο, ε εηαηξεία ζπγρσλεχεηαη, κέζσ ηεο απνξξνθήζεσο, κε ηελ εηαηξεία θαθεζηηαηνξίσλ «ΝΔΟΝ». Σέινο, πηζηνπνηείηαη κε ISO 9001 θαη HACCP απφ ηελ TUV Austria Hellas. Σν 2002 ε εηαηξεία «Γξεγφξεο Μηθξνγεχκαηα» αλαδεηθλχεηαη σο αλάδνρνο εθκεηάιιεπζεο ησλ εζηηαηνξίσλ θαη θπιηθείσλ ησλ ακαμνζηνηρηψλ ηνπ Ο..Δ. Γεκηνπξγείηαη ην concept ηνπ «Coffeeright» κε ζηφρν ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ γηα γξήγνξν θαη θπξίσο- πνηνηηθφ café. Δπίζεο, επεθηείλεηαη ην concept ηνπ «Cofferight» θαη ζηε ζπγαηξηθή ηεο Ρνπκαλίαο. Καηαιεθηηθά, ε εηαηξεία επηηπγράλεη ηελ είζνδν ζηνλ ηνκέα ησλ θιεηζηψλ αγνξψλ ηεο Ρνπκαλίαο αληίζηνηρα κε απηψλ ηεο Διιάδαο (Αεξνδξφκην, ηδεξνδξνκηθφο ηαζκφο). Σν 2003 αλαπηχζζεηαη ην δίθηπν «Γξεγφξεο Μηθξνγεχκαηα θαη Coffeeright». Σν 2004 κεηαηξέπνληαη ηα πθηζηάκελα θαηαζηήκαηα ζε «Γξεγφξεο Μηθξνγεχκαηα & Coffeeright». Σν 2005 γίλεηαη επέθηαζε ησλ Coffeeright ζηελ πιεηνςεθία ησλ θαηαζηεκάησλ ηνπ δηθηχνπ. Δπηπιένλ, ζηα πιαίζηα ηεο δηεχξπλζεο ηνπ εμσηεξηθνχ, ππνγξάθεηαη ζχκβαζε Master Franchise γηα ηελ Κχπξν. Σέινο, δηεπξχλεηαη ε ήδε έληνλε παξνπζία ηεο εηαηξείαο ζηελ ηαρχηαηα αλαπηπζζφκελε αγνξά ηεο Ρνπκαλίαο. Σν 2006 ιεηηνπξγνχλ ηα ηξία πξψηα θαηαζηήκαηα ηνπ Οκίινπ ζηελ αγνξά ηεο Κχπξνπ. Δπίζεο, ηδξχνληαη 31 λέα θαηαζηήκαηα Γξεγφξεο Μηθξνγεχκαηα & Coffeeright ζε Διιάδα θαη Ρνπκαλία. Σν 2007 δεκηνπξγνχληαη 25 λέα θαηαζηήκαηα ζηηο ηξείο ρψξεο δξαζηεξηνπνίεζεο. Σν 2008 ν Όκηινο αλαπηχζζεηαη εθ λένπ ζην εμσηεξηθφ θαη ζπγθεθξηκέλα ζηε ρψξα ηεο Αιβαλίαο. Δπίζεο βξαβεχεηαη κε ηνλ ηίηιν Best Internal Organization απφ ηα Franchise Awards. Σν 2009 ηνπ απνλέκεηαη γηα δεχηεξε θνξά ν ηίηινο Best Internal Organization απφ ηα Franchise Awards. 89

90 Σν 2010 ην δίθηπν θαηαζηεκάησλ γηνξηάδεη ηα 250 θαηαζηήκαηα. Δπηπιένλ, κία αθφκε βξάβεπζε έξρεηαη λα ζπκπιεξψζεη ησλ θαηάινγν βξαβεχζεσλ. Σνπ απνλέκεηαη Βξαβείν Καηλνηνκίαο ζηελ Δμππεξέηεζε Πειαηψλ γηα ηε ζεηξά πξντφλησλ Γηαηξνθή & Ηζνξξνπία, απφ ην Διιεληθφ Ηλζηηηνχην Δμππεξέηεζεο Πειαηψλ. Σν 2011 ν Γηεπζχλσλ χκβνπινο ηεο Γξεγφξεο Μηθξνγεχκαηα, θνο Βιάζζεο Γεσξγάηνο βξαβεχζεθε σο Best Franchise Leader (Βξαβείν Καιχηεξεο Ζγεζίαο Franchise), ζηελ ηειεηή απνλνκήο ησλ Βξαβείσλ Franchise 2011, πνπ δηνξγαλψζεθε απφ ην πεξηνδηθφ Franchise Business θαη ηελ αηγίδα ηεο ΔΔΔ. Δπηπιένλ, αλαπηχζζεηαη επηπιένλ ζηηο ρψξεο δξαζηεξηνπνίεζεο. Σν 2012 ην βξαβείν Best Value for Money Product, απέζπαζε ν Γξεγφξεο ζηελ ηειεηή βξάβεπζεο ησλ Franchise Awards 2012 γηα ηέηαξηε ζπλερή ρξνληά. Δπηπξνζζέησο, ε εηαηξεία «Γξεγφξεο Μηθξνγεχκαηα θαη Coffeeright» θαηλνηνκεί γηα κία αθφκα θνξά ζηελ αγνξά ειιεληθήο πξνέιεπζεο επεθηείλνληαο ην δίθηπφ ηεο εθηφο Δπξσπατθψλ ζπλφξσλ κε ηελ ίδξπζε ηνπ πξψηνπ ππνθαηαζηήκαηνο ζηηο Μπαράκεο. Όπαμα-Αξίερ Όξακά ηνπ Γξεγφξε Μηθξνγεχκαηα-Cofferight είλαη λα πξνζθέξεη ηελ θαιχηεξε θαζεκεξηλή εκπεηξία θαθέ θαη κηθξνγεπκάησλ ζηνπο πεξηζζφηεξνπο απφ πειάηεο πνπ επηζθέπηνληαη ηα θαηαζηήκαηά ηνπ. Οη αμίεο πάλσ ζηηο νπνίεο ζηεξίδεηαη ν Όκηινο εηαηξεηψλ εζηίαζεο Γξεγφξεο είλαη: Ζ Ηθαλνπνίεζε ησλ Πειαηψλ, ε νπνία απνηειεί ηνλ ιφγν χπαξμεο ηεο εηαηξείαο θαη ε νπνία εληζρχεηαη δηαξθψο κε ηελ Καηλνηνκία θαη ηε Γεκηνπξγηθφηεηα ηεο. Ζ Οιηθή Πνηφηεηα, ε νπνία απνηειεί δηαξθέο αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα ηεο εηαηξείαο θαη ε νπνία δηαζθαιίδεηαη θαη αλαπηχζζεηαη κε απφιπηε πξνηεξαηφηεηα. Ζ Απνθαζηζηηθφηεηα, ε Οκαδηθή Γξάζε θαη ε Αλνηθηή Δπηθνηλσλία, νη νπνίεο ππνζηεξίδνπλ θαη εληζρχνπλ ηελ Απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο εηαηξείαο. Ζ Ζγεηηθή ζπκπεξηθνξά ε νπνία σο κνριφο ηεο αλαπηπμηαθήο πνξείαο, θαζηζηά ηελ εηαηξεία παξάδεηγκα πξνο κίκεζε. Ζ Αθεξαηφηεηα, ε νπνία απνηειεί αξρή ππνζηήξημεο θάζε ζπλαιιαγήο ηεο εηαηξείαο. 90

91 Ζ Αμηνθξαηία θαη ε Αλαγλψξηζε ηεο πξνζθνξάο φισλ, σο ζεκειηψδε ζπζηαηηθά ηεο επηρεηξεκαηηθήο θηινζνθίαο θαη αθξνγσληαίνπο ιίζνπο ηεο νξγαλσηηθήο ππεξνρήο ηεο εηαηξείαο. ηψσοι και πποοπηικέρ ανάπηςξηρ Σα ηειεπηαία ρξφληα ε εηαηξεία έρεη εθαξκφζεη επηηπρεκέλα ην ζεζκφ ηεο ηδηφρξεζεο. ηνπο ζηφρνπο ηεο γηα ην 2014 πεξηιακβάλεηαη ε αλάπηπμε ηνπ δηθηχνπ θαηαζηεκάησλ ηεο κε ζηαζεξφ ξπζκφ κέζσ απηήο ηεο κεζφδνπ. Ζ εηαηξεία ζηξέθεηαη θπξίσο ζηηο αλνηθηέο αγνξέο εθηφο Αηηηθήο, δεδνκέλνπ φηη δηαζέηεη ηελ πείξα θαη ηε ηερλνγλσζία θαη ππάξρνπλ κεγάια πεξηζψξηα γεσγξαθηθήο θάιπςεο. Δπηπιένλ ζηα ζρέδηα ηεο ελζσκαηψλεηαη ε δηεχξπλζε ησλ ζπλεξγαζηψλ ζε θιεηζηέο αγνξέο αιιά θαη ε ζχλαςε λέσλ ζπκθσληψλ. Με ηε δξαζηεξηνπνίεζή ηεο ζε επηιεγκέλα ζεκεία ζηαζκψλ καδηθήο κεηαθνξάο, ζε εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα θαη ζην δεκφζην ηνκέα. Ζ δηνίθεζε ηεο εηαηξείαο ζεσξεί φηη ππάξρεη ε απαηηνχκελε εκπεηξία γηα ηελ πεξαηηέξσ επέθηαζε ζε θιεηζηέο αγνξέο. Παξάιιεια, νη ζηφρνη γηα ηελ επφκελε πεληαεηία πεξηιακβάλνπλ πξνζπάζεηεο πεξαηηέξσ αλάπηπμεο ζηηο αγνξέο ηνπ εμσηεξηθνχ. Ζ παξνπζία ηεο ζα εληζρπζεί ζηηο ρψξεο πνπ ήδε δξαζηεξηνπνηείηαη, ήηνη Ρνπκαλία, Κχπξν θαη Αιβαλία, κε επέθηαζε ηνπ δηθηχνπ θαηαζηεκάησλ θπξίσο κέζσ ηνπ παθέηνπ ηδηφρξεζεο. Δπηπιένλ, ε εηαηξεία ζθνπεχεη λα επηδηψμεη ηελ είζνδν ηεο θαη ζε άιιεο ρψξεο ηεο Βαιθαληθήο δεδνκέλνπ βέβαηα φηη πιεξνχληαη νη απαξαίηεηεο πξνυπνζέζεηο. Σομείρ δπαζηηπιψηηηαρ Αλνηθηέο ζεσξνχληαη νη αγνξέο πνπ απεπζχλνληαη ζε φιν ην θάζκα ησλ θαηαλαισηψλ. Σα θαηαζηήκαηα ησλ αλνηθηψλ αγνξψλ αλαπηχζζνληαη "ζην δξφκν" θαη έρνπλ πξφζβαζε ζε απηά φινη νη θαηαλαισηέο. 91

92 Κλειςτζσ κεωροφνται οι αγορζσ οι οποίεσ χαρακτθρίηονται από ςυγκεκριμζνο φάςμα καταναλωτών, ςτο οποίο απευκφνονται αποκλειςτικά τα καταςτιματα που αναπτφςςονται ςε αυτζσ. Είναι, δθλαδι, καταςτιματα που λειτουργοφν ωσ κυλικεία μζςα ςε γραφεία εταιριών, ςε μονάδεσ παραγωγισ ι εργοςτάςια. Ο Όμιλοσ μασ δραςτθριοποιείται ςτισ κλειςτζσ αγορζσ με 28 καταςτιματα που λειτουργοφν κυλικεία επιχειριςεων, ςχολείων, ςχολών τριτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ, κζντρων ενόπλων δυνάμεων και υπουργείων. Ζκίθιεηζηεο ζεσξνχληαη νη αγνξέο πνπ ζπλδπάδνπλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ θιεηζηψλ θαη αλνηθηψλ αγνξψλ. Σα θαηαζηήκαηα πνπ ιεηηνπξγνχλ κέζα ζε εκίθιεηζηεο αγνξέο είλαη θαηαζηήκαηα πνπ κέζα ζε εηαηξίεο ή άιια θαηαζηήκαηα αιιά απεπζχλνληαη ηφζν ζην θνηλφ ησλ εξγαδνκέλσλ φζν θαη ζην επξχηεξν θνηλφ. Ο Όκηινο Δηαηξηψλ Δζηίαζεο Γξεγφξεο έρεη παξνπζία θαη ζηνπο ηξεηο ηνκείο αγνξψλ κε θαηαζηήκαηα Γξεγφξεο Μηθξνγεχκαηα & Coffeeright ςε Στακμοφσ Εφοδιαςμοφ Αυτοκινιτων, ςτο Διεκνζσ Αεροδρόμιο Ελ. Βενιηζλοσ και ςε μεγάλα Super Markets. 92