ΠΡΑΚΤΙΚΑ. Συνεδρίαση 17 ης Δεκεμβρίου Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή. Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. για τη διαμόρφωση Σχεδίου Νόμου

Transcript

1 ΠΡΑΚΤΙΚΑ Συνεδρίαση 17 ης Δεκεμβρίου 2009 Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης για τη διαμόρφωση Σχεδίου Νόμου περί εργασιακών σχέσεων

2 ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΔΙΑΤΑΞΗ Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης (Ώρα 11:00) A. Μηχανισμοί Ελέγχου-ΣΕΠΕ B. Μαύρη-Αδήλωτη εργασία 2

3 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ Αριθμός πρακτικού 8/2009 Στην Αθήνα, σήμερα, 17 Δεκεμβρίου 2009, ημέρα Πέμπτη και ώρα 11:00 συνεδρίασε για όγδοη φορά στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης (Πειραιώς 40) η Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή του Υπουργείου Εργασίας που έχει στόχο τη διαμόρφωση σχεδίου νόμου για τις εργασιακές σχέσεις. Στη συνεδρίαση παρόντες ήταν οι: 1. κ.λοβέρδος Ανδρέας, Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης 2. κ.κουκιάδης Ιωάννης, καθηγητής Νομικής Σχολής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Πρόεδρος της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής 3. κ.χάλαρης Μιχάλης, Ειδικός Γραμματέας ΣΕΠΕ 4. κ.ζέρβας Γεώργιος, ΣΕΠΕ 5. κ.δεληγιαννάκης Θοδωρής, Νομικός Σύμβουλος της ΓΣΕΕ 6. κα Καζάκου Σοφία, Νομικός Σύμβουλος της ΓΣΕΕ 7. κα Λαμπουσάκη Σοφία, Επιστημονικός Συνεργάτης του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ 8. κα Μπαρδάνη Ειρήνη, Συντονιστής Δικτύου Εργασιακών Σχέσεων και Κοινωνικής Πολιτικής, ΣΕΒ 9. κ.γράβαρης Διονύσιος, καθηγητής Πανεπιστήμιου Κρήτης κι Επιστημονικός Δ/ντης ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕ 10. κα Ιωαννίδου Ευθυμία, Δικηγόρος και Επιστημονικός Σύμβουλος της ΕΣΕΕ 11. κ.αμβράζης Γεώργιος, Γενικός Δ/ντης ΠΟΞ 12. κ.ζωητός Νικόλαος, Νομικός Σύμβουλος ΠΟΞ 13. κα Αγγελοπούλου Όλγα, Επιστημονικός Συνεργάτης της ΟΚΕ 14. κα Κορφιάτη Αφροδίτη, Δ/ντρια και Ειδική Επιθεωρητής του ΣΕΠΕ 15. κα Γαλανοπούλου Χαραλαμπία, Προϊσταμένη Τμήματος της Δ/νσης Κοινωνικής Επιθεώρησης Αθηνών 16. κ.δημητρακάκης Αθανάσιος, Προϊστάμενος Δ/νσης Όρων Εργασίας 17. κα Τσιώλη Βασιλική, Προϊσταμένη τμήματος ατομικής σύμβασης εργασίας, Δ/νση όρων 3

4 18. κ.μυλωνάς Εμμανουήλ, Προϊστάμενος Τμήματος της Δ/νσης Όρων Εργασίας 19. κ.χατζηγιάννης Αναστάσιος, Προϊστάμενος Τμήματος της Δ/νσης Απασχόλησης 20. κα Πάλλα Ιωάννα, Ειδική επιστήμονας του Υπουργείου Εργασίας 21. κ.κιούλος Ηλίας, Πρόεδρος Συλλόγου Υπαλλήλων Υπουργείου Εργασίας 22. κα Τσακνιά Γιάννα, Πρόεδρος Ομοσπονδίας Συλλόγων Υπουργείου Εργασίας 23. κ. Ζαχαράκης Χρήστος, Αντιπρόεδρος Ομοσπονδίας Συλλόγων Υπουργείου Εργασίας 24. κα Κουρεντά Έλια, μέλος ΔΣ Ομοσπονδίας Συλλόγων Υπουργείου Εργασίας 25. κα Μιχαηλίδη Θάλεια, Προϊστάμενη Δ/νσης Ασφάλισης και Εσόδων ΙΚΑ 26. κ.κουτσουρέλης Κωσταντίνος, Σύμβουλος Υπουργού 27. κ.κωτσόπουλος Θάνος, Σύμβουλος Υπουργού 28. κ.ιωάννου Χρήστος, οικονομολόγος Αν και είχαν κληθεί εκπρόσωποι της ΑΔΕΔΥ δεν παρέστη κανείς. Καθήκοντα γραμματέως άσκησε η κα Χόνδρου Παναγιώτα, στέλεχος του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. Την συνεδρίαση άνοιξε ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης κ. Ανδρέας Λοβέρδος. Ανδρέας Λοβέρδος (Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης) Καλή σας ημέρα. Κυρίες και κύριοι, στη σημερινή μας συνεδρίαση, θα συζητήσουμε: πρώτον για το θέμα της αδήλωτης εργασίας, και δεύτερον για το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας και τη μεγάλη ανάγκη επανασύστασής του. Θα ήθελα να σημειώσω ότι η προηγούμενη φάση της δουλειάς μας, έχει ολοκληρωθεί. Σήμερα, διαπίστωσα με μεγάλη μου χαρά ότι η Υπηρεσία έχει καταγράψει με τη μορφή Σχεδίου Νόμου -όπως ακριβώς είχαμε συνεννοηθεί στο τέλος της προηγούμενης συνεδρίασηςτο πλήρες κείμενο των προτεινόμενων διατάξεων. Έτσι λοιπόν, υπάρχει έτοιμο κείμενο, το οποίο μπορεί να τεθεί προς συζήτηση με τους κοινωνικούς εταίρους. Από τις ρυθμίσεις που έχουμε κάνει, αυτή που συζητείται περισσότερο είναι η ρύθμιση για τα «μπλοκάκια». Όπου σταθώ κι όπου βρεθώ -ακόμη και στο δρόμο- με ρωτάνε: «Κάνετε τα μπλοκάκια αορίστου χρόνου; Δηλαδή θα ασφαλιζόμαστε στο ΙΚΑ μετά από 3 μήνες;» Απαντώ «Ναι.» Συνεχίζοντας αναρωτιούνται: «Θα το κάνετε τώρα;» Απαντώ «Ναι.» Μετά μου λένε: «Δεν το αφήνετε για του χρόνου; Πρέπει να τα κάνετε όλα φέτος;». Μέσα από την επαφή με τους πολίτες, διαπιστώνω ότι υπάρχει μια ανησυχία για αυτό το θέμα. Αυτό φαίνεται και από την αντιμετώπιση των δημοσιογράφων. Αν έχετε παρατηρήσει σχετικά δημοσιεύματα, στη συντριπτική πλειοψηφία, όλη η δουλειά μας για την εξασφάλιση περαιτέρω εγγυήσεων στις ευέλικτες μορφές απασχόλησης, τιτλοφορήθηκε με το θέμα για τα «μπλοκάκια». Αυτό σημαίνει ότι ο διάλογος που θα κάνουμε, με τη συμμετοχή των φορέων που εκπροσωπούνται 4

5 εδώ, είναι απαραίτητος, για να έχουμε την κεντρική εικόνα της διάθεσης των κοινωνικών εταίρων που συνθέτουν αυτή την επιτροπή. Επομένως, μπορείτε να ενημερώσετε τα προεδρία των φορέων που εκπροσωπείτε ότι από αύριο, η Υπηρεσία και η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου είναι στη διάθεσή τους, για να συζητήσουμε το πόρισμα της δουλειάς μας και να διαπιστώσουμε ποιοι το στηρίζουν κεντρικά και ποιοι όχι. Τέλος, έχει αναλάβει ο κ.κουκιάδης τη σύσταση μιας ομάδας εργατολόγων, που θα αναλάβουν την νομική επεξεργασία των προτεινόμενων διατάξεων, από τεχνικής πλευράς. Παρακαλώ ο λόγος σε εσάς κ.κουκιάδη. Κουκιάδης Ιωάννης (καθηγητής-προεδρεύων επιτροπής) Σχετικά με το θέμα που αναφέρατε κ.υπουργέ για τα «μπλοκάκια», οφείλουμε να διευκρινίσουμε ότι δεν μετατρέπονται οι συμβάσεις σε αορίστου χρόνου. Απλώς τεκμαίρεται ότι υποκρύπτουν μισθωτή σχέση εργασίας και όχι παροχή ανεξαρτήτων υπηρεσιών. Με την ρύθμιση που κάνουμε, το βάρος της απόδειξης αντί για τον εργαζόμενο, βαρύνει τον εργοδότη. Πρέπει να γίνει ξεκάθαρο αυτό. Δεν πρόκειται για μετατροπή της σύμβασης έργου σε σύμβαση εξαρτημένης εργασίας. Όσον αφορά στο δεύτερο θέμα που θίξατε, σχετικά με την ομάδα των εργατολόγων, πιστεύω πως αμέσως μετά τις γιορτές θα έχουμε ολοκληρώσει την επεξεργασία των προτεινόμενων διατάξεων, και θα είναι έτοιμο το σχέδιο νόμου για τις εργασιακές σχέσεις. Παρακαλώ ο λόγος στην κα Γαλανοπούλου που θα εισηγηθεί το θέμα της αδήλωτης εργασίας, στο οποίο εκτός από το Υπουργείο Εργασίας, επιτρέψτε μου να παρατηρήσω ότι εμπλέκονται και άλλοι φορείς, όπως το ΙΚΑ, η Εφορία κ.α. Γαλανοπούλου Χαραλαμπία (ΣΕΠΕ) κ.υπουργέ, πριν ξεκινήσω την εισήγησή μου, επιτρέψτε μου να πω ότι το θέμα της αδήλωτης εργασίας από το ΣΕΠΕ αντιμετωπίζεται για πρώτη φορά στη σημερινή συνάντηση. Με την άτυπη αυτή μορφή εργασίας, η οποία στα έγγραφα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εμφανίζεται ήδη από το 1998 με τον όρο αδήλωτη εργασία νοούνται "όλες οι αμειβόμενες δραστηριότητες που είναι νόμιμες ως προς την φύση τους αλλά δεν δηλώνονται στις δημόσιες αρχές, λαμβανομένων υπόψη των διαφορετικών ρυθμίσεων που εφαρμόζονται στα διάφορα κράτη μέλη". Το φαινόμενο της αδήλωτης εργασίας στη χώρα μας, αν και υπήρχε από δεκαετιών σε κάποιο βαθμό, θεωρείται ότι άνθισε στην δεκαετία του 1990 από την είσοδο μεγάλου αριθμού μεταναστών. Σήμερα μετά από δύο δεκαετίες, μπορούμε να πούμε ότι ένα μεγάλο μέρος της αδήλωτης εργασίας περιλαμβάνει παράνομα διαμένοντες εργαζόμενους στη χώρα μας, οι οποίοι κατά κανόνα παράγουν αδήλωτη εργασία. 5

6 Αναφορές και εκτιμήσεις για το μέγεθος της αδήλωτης εργασίας κυμαίνονται από απασχολούμενους έως (σύμφωνα με την έκθεση του έτους 2007 ΙΝΕ ΓΣΕΕ- ΑΔΕΔΥ). Οι μορφές αδήλωτης εργασίας που συναντάμε στη χώρα μας είναι: Αδήλωτη εργασία συνδεδεμένη με δηλωμένη εργασία όπως υπερωρίες που δεν δηλώνονται, δεύτερη εργασία ή μέρος αυτής. Αυτό αφορά και εργαζόμενους προερχόμενους από τον δημόσιο Τομέα. Απασχόληση συνταξιούχων. Τουριστικό τομέα σε εποχιακές κυρίως επιχ/σεις ( ξενοδοχεία, εστιατόρια). Η απασχόληση σε εργολάβους καθώς και σε επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, σε εργασίες που αφορούν την καθαριότητα, φύλαξη κ.λ.π.. Από τους διενεργηθέντες ελέγχους έχουμε διαπιστώσει ότι οι επιχειρήσεις αυτές δηλώνουν ένα σταθερό ωράριο έως έξι (6) ώρες ημερησίως, το οποίο στη συνέχεια παραβιάζεται και δεδομένου ότι ο έλεγχος λόγω μεταφοράς των εργαζομένων σε διάφορους τόπους εργασίας καθίσταται δύσκολος έχει ως αποτέλεσμα να παράγεται αδήλωτη εργασία. Εργαζόμενοι σε οικίες, εργασία για παραγωγή υπηρεσιών όπως η φύλαξη παιδιών, η φροντίδα ηλικιωμένων ατόμων, τα ιδιαίτερα μαθήματα κ.α. Αποτέλεσμα της αδήλωτης εργασίας είναι η μη εφαρμογή των διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας, των όρων αμοιβής (όσον αφορά την εφαρμογή ΣΣΕ, ΔΑ κλπ.), η εισφοροδιαφυγή και η φοροδιαφυγή. Το ΣΕΠΕ λόγω έλλειψης μηχανοργάνωσης αναλώνεται σε γραφειοκρατικές δραστηριότητες με αποτέλεσμα να μένει ελάχιστος χρόνος για ουσιαστική εργασία που αφορά, εκτός από την ενημέρωση και την επίλυση εργατικών διαφορών, τον έλεγχο. Η έλλειψη μηχανοργάνωσης και ηλεκτρονικής διακυβέρνησης καθιστά αδύνατη τη διασύνδεση των υπηρεσιών (ΣΕΠΕ, ΟΑΕΔ, ΙΚΑ, ΔΟΥ) και επομένως την μη διασταύρωση δεδομένων για εντοπισμό αδήλωτης εργασίας. Η χρονοβόρα διαδικασία επιβολής των διοικητικών κυρώσεων καθιστά αναποτελεσματικό τον έλεγχο. Σήμερα από την διαπίστωση της παράβασης μέχρι την επίδοση της πράξης επιβολής των διοικητικών κυρώσεων μεσολαβεί περίπου ένας χρόνος. Με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο Ν3386/05 που αφορά την είσοδο, διαμονή και κοινωνική ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελληνική Επικράτεια, οι υπηρεσίες ελέγχου του Υπουργείου Εργασίας και Κοιν/κης Ασφάλισης είναι αρμόδιες να παρακολουθούν την εφαρμογή του νόμου αυτού, να διενεργούν ελέγχους και να βεβαιώνουν παραβάσεις. Την δυνατότητα όμως επιβολής προστίμων στους εργοδότες έχει ο Γεν. Γραμματέας της Περιφέρειας. Η πιο πάνω διαδικασία είναι χρονοβόρα και αναποτελεσματική. Η πολυπλοκότητα των διατάξεων της Εργατικής Νομοθεσίας και των διαδικασιών δήλωσης της εργασίας, λειτουργεί αποτρεπτικά για τους εργοδότες. Ένας ακόμη παράγοντας που ενισχύει το φαινόμενο της αδήλωτης εργασίας, είναι το υψηλό ποσοστό ανεργίας. 6

7 Η απασχόληση σε πραγματικές θέσεις εργασίας φοιτητών και σπουδαστών που πραγματοποιούν την πρακτική τους άσκηση. Τα τελευταία χρόνια είναι ένα φαινόμενο, το οποίο συναντάται από τους επιθεωρητές εργασίας, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες σε ξενοδοχειακές και τουριστικές επιχειρήσεις. Διαπιστώθηκαν περιπτώσεις όπου οι εκπαιδευόμενοι ανέρχονταν σε ποσοστό πάνω από 50% του απασχολούμενου προσωπικού. Θα πρέπει επομένως να τεθούν οι όροι και οι προϋποθέσεις για την πραγματοποίηση της πρακτικής άσκησης των ημεδαπών και αλλοδαπών φοιτητών και σπουδαστών όλων των βαθμίδων, έτσι ώστε να μη καλύπτουν θέσεις πραγματικής εργασίας. Σημαντικός παράγοντας που σχετίζεται με την αδήλωτη εργασία είναι η πολυπλοκότητα στο ασφαλιστικό σύστημα. Η έλλειψη αναλογικότητας και ανταποδοτικότητας αλλά και συμπληρωματικότητας μεταξύ διαφορετικών ασφαλιστικών ταμείων, στα οποία υπάγεται ο επαγγελματικά μετακινούμενος εργαζόμενος. Επομένως η ρύθμιση θεμάτων διαδοχικής ασφάλισης, με τρόπο που να ευνοεί την ασφαλιστική κινητικότητα των εργαζομένων θα συμβάλει θετικά στην αντιμετώπιση του φαινομένου. Στην αντιμετώπιση του φαινομένου της αδήλωτης εργασίας και τη μετατροπή της σε κανονική εργασία, θα συμβάλει η χαρτογράφηση του φαινομένου κατά τομέα και κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, αλλά και ως προς τις μορφές απασχόλησης και συμβάσεων όπου συναντάται. Έτσι σε συνδυασμό με την ύπαρξη μηχανοργάνωσης και διασύνδεσης μεταξύ των εμπλεκόμενων Υπηρεσιών (ΣΕΠΕ, ΟΑΕΔ, ΙΚΑ, ΔΟΥ) θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων, προκειμένου να προβαίνουν σε στοχευμένες δράσεις οι επιθεωρητές. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Μηχανοργάνωση των υπηρεσιών του Σ.ΕΠ.Ε και εφαρμογή ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Διασύνδεση με τον ΟΑΕΔ και το ΙΚΑ. Τήρηση ενιαίου μητρώου επιχ/σεων. Ηλεκτρονική κατάθεση καταστάσεων προσωπικού, συμβάσεων μερικής και εκ περιτροπής εργασίας και άλλων εγγράφων, ώστε αφ ενός μεν να απεγκλωβιστούν οι Επιθεωρητές Εργασίας από τον εσωτερικό φόρτο εργασίας και να ασχοληθούν με το ελεγκτικό έργο, αφ ετέρου δε η δήλωση της εργασίας να γίνει πιο εύκολη για τους εργοδότες. Οι έλεγχοι όσον αφορά την αδήλωτη εργασία πρέπει να γίνονται με προγραμματισμό και στόχους πολιτικής. Σήμερα τυχαία συναντάμε το φαινόμενο της αδήλωτης εργασίας, χωρίς κάποιο σχέδιο ή συγκεκριμένο στόχο. Αύξηση των Επιθεωρητών Εργασίας. Κωδικοποίηση της Εργατικής Νομοθεσίας. Απλοποίηση της διαδικασίας εισήγησης και επιβολής των διοικητικών κυρώσεων. Αρμοδιότητα επιβολής διοικητικών κυρώσεων από το Σ.ΕΠ.Ε, στους εργοδότες που απασχολούν παράνομα αλλοδαπούς με προσδιορισμό κατωτάτου ορίου. Εδώ αναφέρομαι στην αρμοδιότητα που έχει σήμερα ο Γεν. Γραμματέας της Περιφέρειας. Επίσης ως κατώτατο 7

8 όριο διοικητικών κυρώσεων ορίζονται σήμερα τα 500, ποσό πολύ χαμηλό για να συμβάλλει στην αντιμετώπιση του φαινομένου της αδήλωτης εργασίας. Περιορισμός των εκπαιδευομένων εργαζομένων με εισαγωγή της ποσόστωσης. Ευέλικτες και ασφαλείς λύσεις αμοιβής και ασφάλισης για οικιακούς μισθωτούς ώστε να γίνει θελκτική η νόμιμη εργασία. Αυτοτελής διάταξη για κυρώσεις κατά τη διαπίστωση της αδήλωτης εργασίας με διεύρυνση αρμοδιοτήτων, επειδή άμεση διαπίστωση της αδήλωτης εργασίας με το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο προκύπτει από το βιβλίο νεοπροσλαμβανομένων του ΙΚΑ που υποχρεούται να τηρεί κάθε εργοδότης, το οποίο ελέγχεται από τους επιθεωρητές εργασίας (Ν. 2639/98 άρθρο 7 & Π.Δ. 136/99). Να καθιερωθεί με νομοθετική ρύθμιση η συνυπευθυνότητα του αναθέτοντα το έργο και της επιχείρησης παροχής υπηρεσιών-εργολάβου, αναφορικά με τις εργοδοτικές υποχρεώσεις, όπως περιγράφονται από νομοθετικές ρυθμίσεις και ΣΣΕ. Στις περιπτώσεις που η επιχείρηση δεν εφαρμόζει τις σχετικές προβλέψεις, να κηρύσσεται έκπτωτη η σύμβαση ανάθεσης του έργου. Δημιουργία κινήτρων για τους ίδιους τους εργαζόμενους μετανάστες, επειδή μεγάλο μέρος της αδήλωτης εργασίας τους αφορά, οι οποίοι ως γνωστόν σήμερα αρκούνται στον απαραίτητο αριθμό ενσήμων για την άδεια παραμονής τους και την απόκτηση βιβλιαρίου υγείας. Ένα τέτοιο κίνητρο αποτελεί η ένταξή τους στο σύστημα συνταξιοδότησης. Από ό,τι γνωρίζω το ΙΚΑ απαιτεί μόνο 150 ένσημα και εκεί τελειώνει το θέμα εισφοράς των εργαζομένων αυτών στη κοινωνική ασφάλιση. Μέτρα για την αντιμετώπιση της ανεργίας που θα συντελέσουν στον περιορισμό της αδήλωτης εργασίας. Μιχαηλίδη Θάλεια (ΙΚΑ) κ.υπουργέ, σας ευχαριστούμε που μας δίνετε την ευκαιρία να τοποθετηθούμε πάνω στο ζήτημα της αδήλωτης εργασίας. Είναι η πρώτη φορά που μιλάει το ΙΚΑ, για αυτό το τόσο σοβαρό θέμα. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Ο όρος αποδίδεται στην μη αναγγελία στους αρμόδιους εργασιακούς και ασφαλιστικούς φορείς της παρεχόμενης από φυσικό πρόσωπο εργασίας με σκοπό την αποφυγή εκπλήρωσης θεσμοθετημένων υποχρεώσεων υπέρ των φορέων αυτών εκ μέρους των εργοδοτών που αποστερεί τα υποκείμενο της εργασίας από εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα. Ο ορισμός αυτός συνδέει την αδήλωτη εργασία με τη φοροδιαφυγή και/ή την εισφοροδιαφυγή στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης και καλύπτει ποικίλες δραστηριότητες, από την άτυπη παροχή οικιακών υπηρεσιών έως την λαθραία εργασία ατόμων που διαμένουν παράνομα σε ένα κράτος. 8

9 Πρόκειται για ένα πολυσύνθετο φαινόμενο που επηρεάζεται από μεγάλο φάσμα οικονομικών, κοινωνικών, θεσμικών και πολιτιστικών παραγόντων, που ευνοεί την ύπαρξη της παραοικονομίας με συνέπεια την απώλεια ασφαλιστικών εισφορών από τα ασφαλιστικά ταμεία και ιδιαίτερα του ΙΚΑ, λόγω του ότι σε αυτό ασφαλίζονται πρόσωπα που προσφέρουν εξαρτημένη εργασία και δη οι απασχολούμενοι με αυτές τις σχέσεις εργασίας. Ειδικό ρόλο στην δημιουργία του φαινομένου και στην συντήρησή του καταλαμβάνει, η άγνοια εκ μέρους των απασχολουμένων, του πράγματι πολύπλοκου και σύνθετου θεσμικού πλαισίου, που διέπει το σύνολο των δικαιωμάτων που απορρέουν για κάθε απασχολούμενο από την κανονική και πλήρη ασφαλιστική τους κάλυψη, καθώς και η άγνοια των επιμέρους ασφαλιστικών κινδύνων από τους οποίους διαφυλάσσονται τόσο οι ίδιοι όσο και τα μέλη της οικογένειας τους αλλά και γενικότερα το κοινωνικό σύνολο. Η αδήλωτη εργασία εκτός του ότι αποστερεί το σύστημα από σημαντικούς πόρους, επιδρά κατά απολύτως δυσμενή τρόπο: Στο θεμιτό ανταγωνισμό μεταξύ των εταιριών. Στην πλήρη απασχόληση, την ποιότητα και την παραγωγικότητα στην εργασία και κοινωνική συνοχή. Στην ατομική και κοινωνική ευημερία των απασχολουμένων. Υπονομεύει τη χρηματοδότηση των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης. Προκαλεί παραγωγική ανεπάρκεια, με δεδομένο του ότι οι αδήλωτες επιχειρήσεις (εργοδότες) παρέχουν χαμηλό επίπεδο συνθηκών εργασίας για τα απασχολούμενα άτομα με ανύπαρκτη ή ανεπαρκή ασφαλιστική κάλυψη. Η Αδήλωτη Εργασία μπορεί να προκύψει: Για το σύνολο ή μέρος των εργαζομένων μιας κοινής επιχείρησης ή ενός οικοδομικού έργου. Σε συγκεκριμένη κατηγορία εργαζομένων δηλαδή : οι ανήλικοι απασχολούμενοι, οι νέοι ηλικίας ετών που εργάζονται με χαρακτηριστικά του «φτηνού» εργατικού δυναμικού και συγκεκριμένα διακρίνονται: α) οι απασχολούμενοι περιστασιακά λόγω οικογενειακών κοινωνικών προβλημάτων (μαθητές, σπουδαστές, φοιτητές κ.λ.π.) και β) οι απασχολούμενοι πρόσκαιρα ή εποχικά προσδοκώντας στην μελλοντική, ίδια ή άλλη, επαγγελματική τους αποκατάσταση. οι οικονομικοί μετανάστες, οι οποίοι για λόγους ανεξαρτήτως της βούλησής τους και των βιοτικών τους ή οικογενειακών τους αναγκών αδυνατούν να διεκδικήσουν το δικαίωμα στην ασφάλιση, είτε για λόγους που υπαγορεύονται από άλλες συνθήκες είτε ενσυνείδητα (ευέλικτες μορφές απασχόλησης). 9

10 Οι μετανάστες απασχολούνται κυρίως στον ανεπίσημο τομέα της οικονομίας, έχουν σχετικά υψηλό ποσοστό εύρεσης εργασίας αλλά μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό έχουν κανονικές δουλειές και πλήρη απασχόληση. Οι περισσότεροι βρίσκουν δουλειές κατώτερες του μορφωτικού τους επιπέδου οι οποίες είναι πρόχειρες, μερικής απασχόλησης, εποχιακές, δυσάρεστες ή σε απομονωμένες περιοχές και γενικά εκείνες που οι ημεδαποί εργαζόμενοι αποφεύγουν, εξαιρετικά ευαίσθητο είναι το θέμα της «απασχόλησης» αλλοδαπών γυναικών. Σημειώνεται ότι οι οικονομικοί μετανάστες αναζητούν απασχόληση μέσω ιδιωτικών γραφείων και απορροφούνται ευρύτατα στον τομέα της παραοικονομίας χωρίς να τους παρέχεται κοινωνική προστασία και προστασία των ασφαλιστικών τους δικαιωμάτων. Στην κατηγορία αυτή των εργαζομένων η αδήλωτη εργασία συχνά προσφέρεται με όρους κοινωνικά απαράδεκτους και κατά παράβαση των κανονισμών περί υγείας και ασφάλειας. Ημέρες και ώρες εργασίας Δηλαδή λιγότερες ημέρες και ώρες από όσες πράγματι έχει απασχοληθεί ο εργαζόμενος και βεβαίως η πλέον συνήθης περίπτωση είναι ασφάλιση για τις ελάχιστες απαιτούμενες ημέρες προκειμένου να εξασφαλισθεί η ασφαλιστική ικανότητα για τη λήψη παροχών Ασθενείας. Βάση υπολογισμού εισφορών Δηλώνονται αποδοχές σε χαμηλότερο ύψος από το πράγματι χορηγούμενο. Δεν αναγγέλλονται και δεν καταβάλλονται εισφορές για τα διάφορα επιδόματα ή άλλες αποδοχές που προσαυξάνουν το σύνολο των ασφαλιστέων αποδοχών. Μη σωστή εφαρμογή των κλαδικών Συλλογικών Συμβάσεων. Οικιακές υπηρεσίες και υπηρεσίες φροντίδας Η αυτοαπασχόληση (συμπεριλαμβανομένης της ψευδούς αυτοαπασχόλησης) Ενδεικτικά, οι κατηγορίες επιχειρήσεων στις οποίες παρατηρείται υψηλός δείκτης αδήλωτης εργασίας είναι : Οικοδομοτεχνικά έργα Οι εποχικές επιχ/σεις π.χ. Ξενοδοχεία, Αγροτικές εκμεταλλεύσεις, Συσκευαστήρια, Εστιατόρια κ.λ.π. Οι μικρές ατομικές επιχειρήσεις που απασχολούν μέχρι 30 εργαζόμενους. Τα νυχτερινά κέντρα διασκέδασης (μπαρ καφετέριες κ.λ.π.). Φροντιστήρια και Ινστιτούτα Ξένων Γλωσσών Μεταφορικές επιχ/σεις, Ταξί, συνεργεία καθαριότητας Επιχειρήσεις προώθησης προϊόντων με το σύστημα των Ντίλερς Οι επιχ/σειες του Φασόν Τα πρατήρια Βενζίνης Συνεργεία αυτοκινήτων Εργαστήρια Ζαχαροπλαστικής 10

11 ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ Ι.Κ.Α. Ε.Τ.Α.Μ.: Το Ι.Κ.Α. Ε.Τ.Α.Μ. διαθέτει σήμερα ελεγκτικό μηχανισμό για τον έλεγχο, τον εντοπισμό, την καταγραφή και την υπαγωγή στο σύστημα της αδήλωτης εργασίας. Οι μηχανισμοί αυτοί διακρίνονται: Στους τοπικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς κάθε περιφερειακής μονάδας (Περιφερειακά Υποκαταστήματα, Τοπικά Υποκαταστήματα, Παραρτήματα) που συγκροτούν οι προϊστάμενοι των υπηρεσιών εσόδων και οι υπάλληλοι εξωτερικού ελέγχου Κοινών Επιχειρήσεων και Οικονομοτεχνικών Έργων. Το σύνολο των περιφερειακών αυτών μονάδων ανέρχεται σε 296 συνολικά και αναλύονται ως ακολούθως : Περιφερειακά Υποκαταστήματα, 21. Τοπικά Υποκαταστήματα, 148. Παραρτήματα, 127. Από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο (άρθρο 26 παρ. 9 του α.ν.1846/51 όπως ισχύει σήμερα και άρθρα 14 έως 26 του Κανονισμού Ασφάλισης) παρέχεται η δυνατότητα στα ανωτέρω Ελεγκτικά Όργανα να διενεργούν ελέγχους στους τόπους απασχόλησης (επιτόπου έλεγχοι), να εντοπίζουν αδήλωτους εργαζόμενους και να επιβάλουν τις διοικητικές και άλλες κυρώσεις που προβλέπεται από την ισχύουσα νομοθεσία. Στην Ειδική Υπηρεσία Ελέγχου Ασφάλισης Ι.Κ.Α. Ε.Τ.Α.Μ. Ειδικός ελεγκτικός ρόλος έχει αποδοθεί στην εν λόγω Υπηρεσία, η οποία συστήθηκε με τον ν.2556/57 άρθρο 1 παρ.1 και αναμορφώθηκε με τις διατάξεις της παρ.6 του άρθρου 32 του ν.3232/04. Οι αρμοδιότητες που έχουν ειδικότερα ανατεθεί στην Ε.Υ.ΠΕ.Α. είναι οι εξής: Η διενέργεια τακτικών, έκτακτων και ειδικών ελέγχων είτε αυτεπάγγελτα είτε κατόπιν υπηρεσιακής αναφοράς, καταγγελίας ή εντολής για τον εντοπισμό ανασφάλιστων απασχολούμενων. Η διενέργεια επιτοπίων ελέγχων σε επιχειρήσεις για την διαπίστωση της τήρησης και ενημέρωσης του Ειδικού Βιβλίου νεοπροσλαμβανόμενου προσωπικού. Η επιβολή του προστίμου που προβλέπεται από το άρθρο 2 του ν.2556/97 (έκδοση πράξης επιβολής προστίμων ακαταχώριστων μισθωτών Π.Ε.Π.Α.Ε.). Η διενέργεια ουσιαστικών ελέγχων σε επιχειρήσεις, κατόπιν ειδικής εντολής της διοίκησης του Ι.Κ.Α. Ε.Τ.Α.Μ. Η έκδοση καταλογιστικών πράξεων σε βάρος επιχειρήσεων σε εξαιρετικές περιπτώσεις οι οποίες ορίζονται με την ανωτέρω εντολή της Διοίκησης. 11

12 Οι αρμοδιότητες της Ε.Υ.ΠΕ.Α. ασκούνται παράλληλα και ανεξάρτητα από τις άλλες ελεγκτικές υπηρεσίες του Ιδρύματος. Έχουν συσταθεί 13 περιφερειακές Ειδικές Υπηρεσίες Ελέγχου Ασφάλισης στις έδρες των αντίστοιχων Διοικητικών Περιφερειών της χώρας, από τις οποίες σήμερα λειτουργούν: Η Ε.Υ.ΠΕ.Α. Αττικής. Η Ε.Υ.ΠΕ.Α. Δυτικής Ελλάδος. Η Ε.Υ.ΠΕ.Α. Κρήτης. Η Ε.Υ.ΠΕ.Α. Κεντρικής Μακεδονίας. Η Ε.Υ.ΠΕ.Α. Ηπείρου και Η Ε.Υ.ΠΕ.Α. Θεσσαλίας. Οι Ε.Υ.ΠΕ.Α. λειτουργούν όλο το εικοσιτετράωρο και όλες τις ημέρες της εβδομάδος με κατάλληλη εναλλαγή του προσωπικού τους το οποίο υποχρεούται σε τακτική αλλά και υπερωριακή εργασία και κατά τις ημέρες των αργιών και τις νυκτερινές ώρες ανάλογα με τις υπηρεσιακές ανάγκες. ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ α) Από τα διαθέσιμα στοιχεία που αφορούν στα αποτελέσματα των ελεγκτικών δραστηριοτήτων των ανωτέρω μηχανισμών διαπιστώνεται ότι κατά το διάστημα Ιανουάριος Οκτώβριος 2009, έχουν πραγματοποιηθεί: συνολικά επιτόπιοι έλεγχοι σε Επιχειρήσεις και ειδικότερα από τα Υποκ/τα Παρ/τα Ι.Κ.Α. Ε.Τ.Α.Μ και από την Ε.ΥΠ.Ε.Α Κατά τους ελέγχους που πραγματοποιήθηκαν από τα Υποκ/τα καταγράφηκαν συνολικά εργαζόμενοι εκ των οποίων ανασφάλιστοι ήτοι το ποσοστό αδήλωτων εργαζομένων ανέρχεται σε 10%, ενώ από τους ελέγχους που πραγματοποιήθηκαν από την Ε.ΥΠ.Ε.Α. καταγράφηκαν συνολικά εργαζόμενοι εκ των οποίων ανασφάλιστοι, ήτοι ποσοστό αδήλωτων εργαζόμενων 25%. Στο σύνολο των καταγεγραμμένων εργαζόμενων το ποσοστό των αδήλωτων ανέρχεται σε 17%. Συνολικά επιτόπιοι έλεγχοι σε Οικοδομοτεχνικά Έργα. β) Από την μελέτη εξάλλου των ίδιων στοιχείων η ανάγκη για συστηματική συνεργασία των ελεγκτικών μηχανισμών (υπάλληλοι Εξωτερικού Ελέγχου Υποκαταστημάτων και υπάλληλοι Ε.Υ.ΠΕ.Α.) και για την οργάνωση Ειδικών Ελέγχων σε Ειδικές κατηγορίες εργοδοτών και συγκεκριμένους χώρους απασχόλησης. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Συνεργεία Ελέγχου, ΙΚΑ ΣΕΠΕ ΓΓΠΣ. Το γεγονός ότι η αδήλωτη εργασία παρατηρείται αλλά δεν καταγράφεται έχει σαν επίπτωση την δυσχέρεια κατάρτισης αξιόπιστων εκτιμήσεων για την έκταση του φαινομένου. 12

13 Ανδρέας Λοβέρδος (Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης) Τι εννοείται δεν καταγράφονται; Δεν είναι γύρω στις ; Μιχαηλίδη Θάλεια (ΙΚΑ) Έχω έναν σχετικό πίνακα. Πάντως εμείς ως ΙΚΑ δεν δίνουμε στοιχεία σχετικά με την αδήλωτη εργασία. Ανδρέας Λοβέρδος (Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης) Και από που αντλούνται τα στατιστικά στοιχεία που κατά καιρούς δημοσιεύονται; Ιωάννα Πάλλα (Υπάλληλος Υπουργείου Εργασίας) Το 2007 πραγματοποιήθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 ειδική έρευνα, Ειδικό Ευρωβαρόμετρο 284, για την αδήλωτη εργασία με χρήση άμεσων μεθόδων η έρευνα αυτή επικεντρώθηκε στις απόψεις της κοινής γνώμης για την αδήλωτη εργασία. Ανδρέας Λοβέρδος (Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης) Αυτά είναι τα επίσημα στατιστικά δεδομένα που έχει η χώρα μας; Ιωάννα Πάλλα (Υπάλληλος Υπουργείου Εργασίας) Στην Ελλάδα η έρευνα αυτή, το Ειδικό Ευρωβαρόμετρο, διεξήχθη (χρήση ερωτηματολογίου) σε δείγμα ατόμων από εταιρεία συμβουλευτικών υπηρεσιών - ICAP. Επίσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2004 εκπόνησε μελέτη για την Αδήλωτη Εργασία στην Διευρυμένη Ένωση, σύμφωνα με την οποία το μέγεθος της αδήλωτης εργασίας στην Ελλάδα υπολογίζεται πάνω από το 20% του ΑΕΠ (το 1998). Ανδρέας Λοβέρδος (Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης) Υπάρχει κάτι άλλο σχετικό που να αφορά στην αδήλωτη εργασία στη χώρα μας; Ιωάννα Πάλλα (Υπάλληλος Υπουργείου Εργασίας) Το 2007 παραδόθηκε μελέτη από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας με τίτλο Αποτύπωση Υφιστάμενης Κατάστασης στον Τομέα της Αδήλωτης Εργασίας και Εκπόνηση Μελέτης και Εξειδίκευση Δράσεων για τον Περιορισμό της στο Πλαίσιο του Νέου Ε.Π. «Ανθρώπινοι Πόροι ». Η μελέτη αυτή (χρήση ερωτηματολογίων και προσωπικών συνεντεύξεων) εξετάζει πολλούς (12) τομείς δραστηριότητας (όπως εστίαση, café-bar, φιλοξενία, νυχτερινή διασκέδαση, κλπ), υπολογίζει την έκταση του φαινομένου της αδήλωτης εργασίας σε κάθε τομέα δραστηριότητας, αναφέρει τα αίτια εμφάνισης του φαινομένου, το οικονομικό όφελος από τη μη δήλωση της εργασίας, αλλά και προτάσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου σε κάθε κλάδο. 13

14 Επίσης, υπάρχει κείμενο για την παραοικονομία στην Ελλάδα το οποίο είχε συνταχθεί στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος που χρηματοδοτήθηκε από το Παρατηρητήριο Απασχόλησης Ερευνητική Πληροφορική ΑΕ (ΠΑΕΠ ΑΕ) Αν θυμάμαι καλά, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του κειμένου αυτού το ποσοστό του επίσημου εργατικού δυναμικού της χώρας που απασχολείται στην παραοικονομία είναι περίπου 26%. Επιπλέον, υπάρχει άρθρο του Δημήτρη Καραντινού για την αδήλωτη εργασία (Μάιος του 2007, Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Απασχόλησης). Ανδρέας Λοβέρδος (Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης) Μάλιστα. Το ΙΚΑ μπορεί να κάνει μία καταγραφή συνολικά; Μιχαηλίδη Θάλεια (ΙΚΑ) Γίνεται καταγραφή από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς. Όπως προανέφερα, το ποσοστό των αδήλωτων εργαζομένων ανέρχεται σε 10% για τους ελέγχους που έγιναν από τα Υποκ/τα και 25% για τους ελέγχους που έγιναν από την Ε.ΥΠ.Ε.Α. Ας μην επαναλάβω όμως τα νούμερα. Θα ήθελα να σημειώσω ότι υπάρχουν δύο κατηγορίες επιχειρήσεων: οι απογεγραμμένες και οι αναπόγραφες. Αν δεν απασχολεί μια επιχείρηση προσωπικό, τότε δεν υπάρχει λόγος να δηλώνεται στο ΙΚΑ. Οι έλεγχοι έγιναν και στις δύο κατηγορίες. Διενεργήσαμε ελέγχους σε απογεγραμμένες επιχειρήσεις όπου βρέθηκαν από τα κλιμάκια ελέγχου των υπ/ματων ανασφάλιστοι και από τα κλιμάκια της Ε.ΥΠ.Ε.Α ανασφάλιστοι, σύνολο Όμως πραγματοποιήθηκαν επιτόπιοι έλεγχοι και σε επιχειρήσεις που ήταν αναπόγραφες, όπου τα κλιμάκια ελέγχου των υπ/ματων διενήργησαν έλεγχο σε 920 επιχειρήσεις και η Ε.ΥΠ.Ε.Α. σε 1.793, σύνολο επιχειρήσεις, όπου βρέθηκαν συνολικά ανασφάλιστοι εργαζόμενοι. Ανδρέας Λοβέρδος (Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης) Δεν μπορείτε, βάσει αυτών των στοιχείων, να καταλήξετε σε στατιστικά συμπεράσματα, σε σχέση με το σύνολο των εργαζομένων; Μιχαηλίδη Θάλεια (ΙΚΑ) Ναι βεβαίως. Ανδρέας Λοβέρδος (Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης) Να έχουμε έναν πίνακα πριν τα Χριστούγεννα. Μιχαηλίδη Θάλεια (ΙΚΑ) Τη Δευτέρα θα τον έχετε. 14

15 Ανδρέας Λοβέρδος (Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης) Συνεχίστε παρακαλώ την εισήγησή σας. Μιχαηλίδη Θάλεια (ΙΚΑ) Ενισχύοντας όσα συζητήσαμε πριν, η εκτίμηση της έκτασης και των χαρακτηριστικών της αδήλωτης εργασίας είναι απαραίτητη για να τεθούν σε εφαρμογή τα κατάλληλα μέτρα περιορισμού της. Δεδομένης της πολυπλοκότητας της αδήλωτης εργασίας, απαιτείται μια τέτοια προσέγγιση, η οποία θα περιλαμβάνει αφενός μέτρα για τον περιορισμό ή την αποτροπή της εμφάνισής της και αφετέρου για την επιβολή αυτών των μέτρων. Για να γίνει επαρκώς κατανοητή η έκταση της αδήλωτης εργασίας και να καταπολεμηθεί απαιτείται πληθώρα διοικητικών πληροφοριών που θα πρέπει να αξιοποιηθούν/νται συστηματικά, από τους αρμόδιους φορείς, αξιοποιώντας πλήρως τους ελεγκτικούς μηχανισμούς. Η επιτυχία της πολιτικής για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας εξαρτάται από τη συνεργασία όλων των φορέων που είναι αρμόδιοι για τη φορολογία εισοδήματος, την επιβολή της εργατικής νομοθεσίας, της ασφαλιστικής νομοθεσίας καθώς επίσης όλων εκείνων των φορέων που είναι επιφορτισμένοι με την επιβολή της νομοθεσίας και των κυρώσεων που απορρέουν από αυτή. Όταν οι εργοδότες υποβάλλουν τη δήλωση στην Εφορία ζητούν μια έκπτωση για τις εισφορές που καταβάλλουν. Όπως προτείνουμε παρακάτω, με την ηλεκτρονική διασύνδεση των Υπηρεσιών θα μπορεί να γίνει διασταύρωση των στοιχείων που καταθέτουν οι εργοδότες στην Εφορία με αυτά που πραγματικά ισχύουν στο ΙΚΑ. Επίσης, κάποιοι εργαζόμενοι λαμβάνουν επίδομα ανεργίας από τον ΟΑΕΔ και παράλληλα απασχολούνται χωρίς ασφάλιση κι έτσι επιβαρύνεται πολλαπλά το κράτος. Εντατικοποίηση των επιτοπίων ελέγχων σε Κοινές Επιχειρήσεις και Οικοδομοτεχνικά Έργα με κατάρτιση Ειδικών Σχεδίων Ελέγχων, λαμβάνοντας υπόψη τις τοπικές συνθήκες απασχόλησης και προσφοράς εργασίας, που αφορούν Ειδικές Κατηγορίες Εργοδοτών ανά αντικείμενο δραστηριότητας (ξενοδοχεία, ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη, νησιά κ.ο.κ.) Θέσπιση Ειδικών Κινήτρων υπέρ των εργοδοτών που αποδεδειγμένα τακτοποιούν ασφαλιστικά το σύνολο των απασχολουμένων. Ανάληψη ενημερωτικών δράσεων σε χώρους διαβίωσης ή εργασίας αλλοδαπών που θα αναφέρονται στο σύνολο των δικαιωμάτων που απορρέουν από την εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία και γενικότερα για τους σκοπούς της κοινωνικής ασφάλισης. Πραγματοποίηση διαφημιστικής καμπάνιας από τα Μέσα Ενημέρωσης που θα αποσκοπεί στην καλλιέργεια ασφαλιστικής συνείδησης των απασχολουμένων όσο και των εργοδοτών. Δημιουργία θέσεων εργασίας με σκοπό την εμφάνιση ελλείψεων εργατικού δυναμικού. 15

16 Περιορισμό της οικονομικής ελκυστικότητας της αδήλωτης εργασίας, η οποία δεν πρέπει να απορρέει από την ανεκτικότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης σε σχέση με την εκτέλεση αδήλωτης εργασίας. Οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης δεν πρέπει να αποτελούν παράγοντες που ευνοούν την αδήλωτη εργασία. Εμπέδωση εμπιστοσύνης των πολιτών στα συστήματα κοινωνικής προστασίας. Να πραγματοποιηθούν διοικητικές μεταρρυθμίσεις και απλούστευση, ούτως ώστε να περιοριστεί το κόστος που συνεπάγεται η μη συμμόρφωση με τους κανονισμούς. Δηλαδή να υπάρχει ένα κοινό πρόστιμο από όλους τους ελεγκτικούς μηχανισμούς. Ενίσχυση μηχανισμών εποπτείας και επιτόπιων ελέγχων, ΙΚΑ ΣΕΠΕ, με ευέλικτο ωράριο απασχόλησης. Επιβολή οικονομικών κυρώσεων και αυτοτελών προστίμων στους παρανομούντες εργοδότες προερχόμενοι από αδήλωτες επιπρόσθετες αμοιβές (μαύρο χρήμα). Αυτοτελή πρόστιμα από το ΙΚΑ για ανασφάλιστη και αδήλωτη εργασία. Εφαρμογή Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας. Μη δυνατότητα διαπραγμάτευσης αμοιβών οι οποίες υπολείπονται των κατωτάτων ορίων ΣΣΕ και η καταβολή ανάλογων ασφαλιστικών εισφορών. Αξιοποίηση δυνατοτήτων ηλεκτρονικής δημόσιας διοίκησης και της ηλεκτρονικής καταγραφής και ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ διοικητικών βάσεων δεδομένων, ΙΚΑ ΣΕΠΑ ΟΑΕΔ ΓΓΠΣ, ώστε να είναι δυνατές οι διασταυρώσεις δεδομένων, απασχόλησης, ασφάλισης, καταβολής εισφορών, δαπανών κ.λπ. ήδη έχει δρομολογηθεί η άντληση πληροφοριών από τους φορείς Ι.Κ.Α. Γ.Γ.Π.Σ. με σκοπό τη διασύνδεση εκείνων των αρχείων που είναι κρίσιμα για τον ελεγκτικών μηχανισμών περιορισμού της εισφοροδιαφυγής και της φοροδιαφυγής. Αναθεώρηση νομοθεσίας για τους αποσπασμένους από χώρες του ενιαίου οικονομικού χώρου (ΕΟΧ) (έντυπα Ε101, Ε102 Κοινοτική οδηγία ν. 1408/71) (π.χ. Βούλγαροι εργαζόμενοι σε εποχιακές επιχειρήσεις των οποίων η πρόσληψη είναι ελκυστική για τον εργοδότη δεδομένου των μειωμένων αποδοχών τους και της μη ασφάλισή τους στο Ι.Κ.Α. Ε.Τ.Α.Μ.). Υπάρχει Πράξη της ΕΟΚ που συζητά για αναθεώρηση αυτού του θεσμικού πλαισίου. Πλήρη εφαρμογή μητρώου εργαζόμενου, μοναδικού αριθμού, ο οποίος θα αποδίδεται στο σύνολο του πληθυσμού. Απόδοση μητρώου αριθμού και σε παράνομο οικονομικό μετανάστη. ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΣΗΜΕΙΩΣΗ : Προκειμένου να ενισχυθεί ο ελεγκτικός μηχανισμός των επιτοπίων ελέγχων της υπηρεσίας μας, απαιτείται η ενίσχυση με προσωπικό προερχόμενο από Οικονομικές Σχολές ΠΕ ΤΕ. 16

17 Δυστυχώς το προσωπικό που απασχολείται στο ΙΚΑ αποτελείται κατά πλειοψηφία από απόφοιτους λυκείου. Χρειάζεται αναβάθμιση του απασχολούμενου προσωπικού. Κουκιάδης Ιωάννης (καθηγητής-προεδρεύων επιτροπής) Ευχαριστούμε πολύ την κα Μιχαηλίδη. Το θέμα είναι πολύπλοκο. Πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να «τιθασεύσουμε» το φαινόμενο της αδήλωτης εργασίας. Κατά γενική ομολογία προτείνεται η ενίσχυση των ελέγχων. Το ζήτημα λοιπόν της αδήλωτης εργασίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το ΣΕΠΕ. Θεωρώ ότι πρέπει περισσότερο να κάνουμε το νόμιμο σύστημα πιο ελκυστικό, έτσι ώστε να προτιμά να δηλώνει ο εργοδότης τον εργαζόμενο στο ΙΚΑ, και λιγότερο να εστιάζουμε τις λύσεις προς τη κατεύθυνση της καταστολής. Πρόκειται για το κλασσικό δίλημμα μεταξύ «μαστίγιου και καρότου». Θα επιλέξουμε να δώσουμε κίνητρα ή να επιβάλλουμε τιμωρία; Επίσης τέθηκε το θέμα της ηλεκτρονικής διασύνδεσης των Υπηρεσιών ελέγχου. Πρέπει λοιπόν, κ.υπουργέ, να υπάρχει από την πλευρά όλων των Υπηρεσιών (Υπουργείο Εργασίας, ΙΚΑ, Εφορία κλπ) βούληση και θεσμικό πλαίσιο συνεργασίας. Αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα. Τέλος πρέπει να δούμε κατά πόσον υπάρχει αναγκαιότητα να εξετάσουμε το ζήτημα ανά τομείς πχ. οικοδομικές εργασίες, αγροτικά επαγγέλματα κλπ. Θα παρακαλούσα την κα Πάλλα, να μας γνωστοποιήσει όλες τις μελέτες που ανέφερε προηγουμένως, γιατί παρέχουν πολύ σημαντικές και χρήσιμες πληροφορίες. Μιχάλης Χάλαρης (Ειδικός Γραμμτές ΣΕΠΕ) Θεωρώ ότι η κατηγοριοποίηση των δράσεων που πρέπει να δρομολογηθούν, σύμφωνα με τα λεγόμενα του κ.καθηγητή είναι απολύτως ορθή. Η ηλεκτρονική διασύνδεση των μηχανισμών ελέγχου, το «TAXIS» του Υπουργείου Εργασίας θα μπορούσαμε να πούμε, αποτελεί αίτημα τόσο της κεντρικής Υπηρεσίας του Υπουργείου, όσο και των επιμέρους μηχανισμών ελέγχου, είναι ένα ζήτημα υψίστης προτεραιότητας και θα συμβάλλει αποτελεσματικά στην επίλυση πολλών οργανωτικών και γραφειοκρατικών προβλημάτων, που επιβαρύνουν πέρα από την Υπηρεσία, τους ίδιους τους πολίτες. Μπορούμε να αναλάβουμε νομοθετική πρωτοβουλία και να αλλάξουμε την διαδικασία επιβολής των προστίμων, ώστε να εξασφαλίσουμε την αποτελεσματικότητά τους και να ισχυροποιήσουμε με αυτό τον τρόπο την αξιοπιστία του ΣΕΠΕ. Συγκεκριμένα, όπως ανέφερε η κα Γαλανοπούλου, μπορεί να έχει το ΣΕΠΕ την αρμοδιότητα, που σήμερα έχει ο Περιφερειάρχης, να επιβάλλει πρόστιμα στους εργοδότες που απασχολούν παράνομα αλλοδαπούς. Μια τέτοια ρύθμιση, εκτιμώ ότι θα μπορούσε να συμβάλλει πολύ θετικά στην προσπάθειά μας, για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας. Θέλω να ακούσω την άποψη των Φορέων που εκπροσωπούνται σήμερα εδώ. Θεωρώ ότι η συμβολή της εμπειρίας των Υπηρεσιακών παραγόντων, σε συνδυασμό με την κατάθεση των απόψεων των κοινωνικών εταίρων, μπορούν να βοηθήσουν καθοριστικά στην εξεύρεση της 17

18 καταλληλότερης λύσης, για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Κατά την άποψή μου, αν δεν καταφέρουμε να επιλύσουμε τα γραφειοκρατικά προβλήματα, τότε δεν πρόκειται να καταφέρουμε τίποτα. Πρόκειται για ένα πολύπλοκο σύστημα και απαιτείται η συνεργασία με πολλούς Φορείς όπως το ΙΚΑ, τον ΟΑΕΔ κλπ. Όπως σημείωσε και η συνάδελφος από το ΙΚΑ, βγαίνουν πολλά διαφορετικά κλιμάκια και επιβάλλουν το καθένα ξεχωριστά πρόστιμα. Όλα αυτά τα γραφειοκρατικά προβλήματα πρέπει να τα δούμε με προσοχή και να τα αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά. Κουκιάδης Ιωάννης (καθηγητής-προεδρεύων επιτροπής) Το θέμα της ηλεκτρονικής διασύνδεσης που θίξατε, μπορεί να οδηγήσει στην μείωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών και να ενισχύσει τον ελεγκτικό ρόλο του ΣΕΠΕ. Είναι μία πολύ καλή πρόταση. Ας ακούσουμε και τις υπόλοιπες προτάσεις παρακαλώ. Θοδωρής Δεληγιαννάκης (Γ.Σ.Ε.Ε.) Για το θέμα της αδήλωτης εργασίας, εμείς ως ΓΣΕΕ, έχουμε άμεση διασύνδεση και επαφή με το συνδικαλιστικό όργανο των επιθεωρητών και οι θέσεις ταυτίζονται εν πολλοίς. Οφείλω να πω ότι οι εισηγήσεις των αρμόδιων Υπηρεσιών είναι εξαιρετικές. Φαίνεται λοιπόν πως αν υπάρχει ένα καλό management στην Επιθεώρηση και η πολιτική βούληση -την οποία θεωρώ δεδομένη προσωπικά- ότι μπορούν να γίνουν τα πάντα. Κάθε κυβέρνηση που αναλαμβάνει την εξουσία, κάνει και από ένα νόμο σχετικά με το ΣΕΠΕ. Δεν χρειάζονται πολλές νομοθετικές παρεμβάσεις είναι επαρκές το ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Για αυτό, αν δεν έχουν οι εκλεκτοί συνάδελφοι της ΓΣΕΕ να πουν κάτι τώρα, θα ήθελα να ακούσουμε τον κ.κιούλο σε αυτό το σημείο. Ηλίας Κιούλος (Πρόεδρος Συλλόγου Υπαλλήλων Υπουργείου Εργασίας) κ.υπουργέ, επειδή το θέμα της αδήλωτης εργασίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη διαδικασία αναβάθμισης του θεσμού του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, έχω την άποψη ότι πρέπει να ακούσουμε και την σχετική εισήγηση από την κα Κορφιάτη, προκειμένου να αποφύγουμε την αποσπασματική συζήτηση και τις επαναλήψεις στις προτάσεις. Θα ήθελα μόνο να προσθέσω ότι στην προσέγγιση που κάνουμε όσον αφορά -όχι την εισφοροδιαφυγή- αλλά την φοροδιαφυγή, πρέπει να ληφθεί υπόψη άλλο ένα στοιχείο: η «μαύρη» εργασία, εντοπίζεται συνήθως σε ειδικότητες που αμείβονται με τα ελάχιστα κατώτατα όρια που προβλέπονται στην ΕΓΣΣΕ. Δηλαδή μιλάμε για αμοιβές που φτάνουν γύρω στα μικτά, καθαρά. Παρατηρούμε λοιπόν ότι δεν τίθεται θέμα φοροδιαφυγής, διότι το αφορολόγητο είναι στις Ίσα-ίσα, δεν δίνεται η δυνατότητα στον εργοδότη να έχει την φορολογική έκπτωση που θα είχε αν δήλωνε τους εργαζόμενους στο ΙΚΑ. 18

19 Ανδρέας Λοβέρδος (Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης) Το θέμα που συζητάμε, είναι γιγαντιαίας διάστασης. Πρόκειται για ένα θέμα που αφορά το ασφαλιστικό, καθώς η επίλυσή του, θα οδηγήσει στη διεύρυνση της βάσης των εσόδων του ασφαλιστικού. Οι γνώμες βέβαια διίστανται γύρω από αυτή την προσέγγιση. Υπάρχει και η άποψη, που υποστηρίζει ότι η περαιτέρω ένταξη των παρανόμων μεταναστών στο ασφαλιστικό σύστημα, θα οδηγήσει στην αύξηση των δαπανών. Όμως εμείς, θεωρούμε ότι όσο αυξάνεται ο αριθμός των δηλωμένων εργαζομένων, τόσο αυξάνονται και οι εισφορές στα ασφαλιστικά Ταμεία. Το θέμα είναι κολοσσιαίας διάστασης και τεραστίου ενδιαφέροντος. Θέλουμε από τις αρμόδιες Υπηρεσίες, ό,τι στοιχεία διαθέτουν σχετικά με την αδήλωτη εργασία, έτσι ώστε να είναι στη διάθεση όλων των Φορέων, προκειμένου να μιλάμε με κοινούς αριθμούς. Κουκιάδης Ιωάννης (καθηγητής-προεδρεύων επιτροπής) Συμφωνώ με την άποψη που υποστηρίζει ότι το πρόβλημα της αδήλωτης εργασίας είναι, κατά ένα μεγάλο μέρος, θέμα αποτελεσματικού ελέγχου. Υπό αυτή την έννοια, κάθε πρόταση που αφορά στην αναμόρφωση, αναδιοργάνωση και αναβάθμιση των μηχανισμών ελέγχου και συγκεκριμένα του ΣΕΠΕ, συμβάλλει και στην μείωση της αδήλωτης εργασίας. Χαραλαμπία Γαλανοπούλου (ΣΕΠΕ) Διαφωνώ επί της διαδικασίας. Η εισήγηση για το ΣΕΠΕ δεν εστιάζει μόνο στο κομμάτι του ελέγχου, αλλά είναι γενικότερη και άπτεται όλου του φάσματος της λειτουργίας του ΣΕΠΕ. Θα πρέπει να δούμε το θέμα της αδήλωτης εργασίας εξειδικευμένα. Πρέπει να ακούσουμε τις απόψεις των Φορέων για το ζήτημα της αδήλωτης εργασίας. Κουκιάδης Ιωάννης (καθηγητής-προεδρεύων επιτροπής) Θα επανέλθουμε στη συζήτηση για το θέμα της αδήλωτης εργασίας. Απλά θα ξεκινήσουν οι τοποθετήσεις των Φορέων, κατόπιν της εισήγησης για το ΣΕΠΕ, έχοντας μια ολοκληρωμένη εικόνα, καθώς αυτά τα δύο ζητήματα -κατά γενική ομολογία- είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Ανδρέας Λοβέρδος (Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης) κα Γαλανοπούλου, θα συζητήσουμε ξανά για την αδήλωτη. Θα τα δούμε όλα. Ακόμη και την άποψη που υποστηρίζει ότι το εύρος της αδήλωτης εργασίας είναι τόσο μεγάλο, επειδή είναι πολύ αυστηροί οι όροι της δηλωμένης εργασίας. Σύμφωνα με αυτή τη προσέγγιση, η μετάβαση από την αδήλωτη στην δηλωμένη εργασία, πρέπει να είναι ήπια. Θα τεθούν όλα στο τραπέζι του διαλόγου. Ρένα Μπαρδάνη (Σ.Ε.Β.) 19

20 Θα ήθελα να σημειώσω ότι εμείς, οι κοινωνικοί εταίροι, έχουμε ήδη συμφωνήσει με ΕΣΣΕ να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να αμβλυνθεί το πρόβλημα της αδήλωτης εργασίας. Αφροδίτη Κορφιάτη (ΣΕΠΕ) A. ΙΣΤΟΡΙΚΟ, ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΑΓΩΓΗ ΣΕ ΜΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΡΧΗ Ο θεσμός της Επιθεώρησης Εργασίας λειτούργησε στη χώρα μας με το Ν.Δ. 2954/54 " Περί Οργάνωσης Επιθεώρησης Εργασίας στο Υπουργείο Εργασίας". Η χώρα μας με το Ν. 3249/55 κύρωσε την 81 ΔΣΕ «Περί Επιθεώρησης της Εργασίας εις τη βιομηχανία και το εμπόριο» το περιεχόμενο της οποίας κατέστη εσωτερικό δίκαιο με υπερνομοθετικό κύρος. Σύμφωνα με την 81 ΔΣΕ άρθρα 4 παρ. 1, 19 και 20 η Επιθεώρηση Εργασίας τίθεται υπό την εποπτεία και τον έλεγχο μιας κεντρικής αρχής. Οι Επιθεωρήσεις Εργασίας έκτοτε λειτούργησαν ως Περιφερειακές Υπηρεσίες του Υπουργείου Εργασίας για 40 περίπου χρόνια υπό την εποπτεία, τον έλεγχο και τον συντονισμό μιας κεντρικής αρχής που ήταν το Υπουργείο Εργασίας σύμφωνα με τα παραπάνω άρθρα της ΔΣΕ. Στη συνέχεια με τον Ν. 2218/94 οι Επιθεωρήσεις Εργασίας περιήλθαν στην αρμοδιότητα των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων για πέντε ( 5 ) περίπου χρόνια παρακάμπτοντας τις προαναφερόμενες διατάξεις της 81 ΔΣΕ και λειτούργησαν υπό την εποπτεία και τον έλεγχο των κατά τόπους 52 αιρετών Νομαρχών της χώρας, όπου καθένας απ αυτούς είχε διαφορετική αντίληψη περί της εφαρμογής της Εργατικής Νομοθεσίας και της λειτουργίας των Επιθεωρήσεων Εργασίας. Οι Επιθεωρήσεις Εργασίας, αποκομμένες από την Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου Εργασίας, χωρίς συνεχή ενημέρωση για όλα τα θέματα της εργασίας, έχαναν την ταυτότητα τους ως ελεγκτικός μηχανισμός του Υπουργείου Εργασίας, μη δυνάμενες έτσι να ανταποκριθούν στην αποστολή τους και στο έργο τους, αφού οι έλεγχοι εμειούντο συνεχώς. Παράλληλα οι Επιθεωρητές Εργασίας έχαναν και την θεσμοθετημένη ανεξαρτησία τους κατά την ενάσκηση των καθηκόντων τους από κάθε μορφή εξωγενούς παρέμβασης (άρθρο 6 της 81 ΔΣΕ). Η κοινή διαπίστωση ότι οι Επιθεωρήσεις Εργασίας υπό την προαναφερόμενη μορφή αδυνατούσαν να ανταποκριθούν στην αποστολή τους, οδήγησε στην επιτακτική ανάγκη επαναφοράς τους στο Υπουργείο Εργασίας με την μορφή του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, ενός ευέλικτου και σύγχρονου ελεγκτικού και συμφιλιωτικού μηχανισμού ικανού να ανταποκριθεί στις νέες διαμορφούμενες συνθήκες στην αγορά εργασίας. 20

21 Έτσι το έτος 1998 με το Ν. 2639/98 συστήθηκε στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων υπηρεσία με τίτλο "Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας" υπαγόμενη απευθείας στον Υπουργό Εργασίας (άρθρο 6 του Ν. 2639/98). Επανήλθε δηλαδή η Επιθεώρηση Εργασίας στο Υπουργείο Εργασίας σύμφωνα με τα προβλεπόμενα, όπως προείπαμε, στην 81 ΔΣΕ και όσα παρήγγειλε το ΔΓΕ στην Ελληνική Κυβέρνηση μετά από σχετική αλληλογραφία. Κατά συνέπεια τα θέματα της ανεξαρτησίας της δράσης των Επιθεωρητών Εργασίας αλλά και της υπαγωγής της Επιθεώρησης Εργασίας σε μια Κεντρική Αρχή, έχουν λυθεί για τη χώρα μας με την 81 ΔΣΕ από του έτους 1955 (Ν. 3249). Πέραν όμως των προαναφερομένων διατάξεων οι υπηρεσίες του Υπουργείου Εργασίας, Κεντρική Υπηρεσία και Περιφερειακές, επιβάλλεται να είναι σφιχτά εναγκαλισμένες, αλληλένδετες και αλληλέγγυες, διότι η μεν πρώτη χαράσσει πολιτική για τα εργασιακά θέματα και ευρύτερα για την απασχόληση και νομοθετεί, η δε Επιθεώρηση Εργασίας υποβοηθεί τον Υπουργό Εργασίας στην χάραξη αυτής της πολιτικής, υποδεικνύοντας θέματα που πρέπει άμεσα να αντιμετωπιστούν, ενημερώνοντας τον Υπουργό Εργασίας για τα προβλήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή των εργασιακών νομοθετημάτων στους χώρους εργασίας. Ικανό παράδειγμα περί του αντιθέτου, όπως προαναφέρθηκε η κοινά παραδεδεγμένη ατυχής υπαγωγή των Επιθεωρήσεων Εργασίας στις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις όπου εκάμφθη το ενιαίον της εφαρμογής της Εργατικής Νομοθεσίας. Β. ΣΥΣΤΑΣΗ ΣΩΜΑΤΟΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (άρθρο 6, του Ν.2639/98, παρ.1) Σύμφωνα με το παραπάνω άρθρο συνιστάται στο Υπουργείο Εργασίας υπηρεσία με τίτλο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.) άρθρα (6-17) υπαγόμενη απευθείας στον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων στην οποία προΐσταται μετακλητός Ειδικός Γραμματέας. Αποστολή και έργο του Σ.ΕΠ.Ε (άρθρο 6 παρ. 2): Το Σ.ΕΠ.Ε έχει ως κύριο έργο: την επίβλεψη και τον έλεγχο της εφαρμογής των διατάξεων της Εργατικής Νομοθεσίας την έρευνα, ανακάλυψη και δίωξη των παραβατών της Εργατικής Νομοθεσίας την έρευνα, ανακάλυψη και δίωξη της παράνομης απασχόλησης την έρευνα της ασφαλιστικής κάλυψης των εργαζομένων την παροχή πληροφοριών, συμβουλών και υποδείξεων προς τους Εργοδότες και τους εργαζόμενους την αναφορά προς τον Υπουργό Εργασίας των ελλείψεων ή παραλείψεων της Εργατικής Νομοθεσίας και των προβλημάτων που δημιουργούνται κατά την Εφαρμογή αυτών. 21

22 την συμφιλίωση και την επίλυση των αναφυομένων εργατικών διαφορών από τη σχέση εργασίας. Το έργο λοιπόν και ο ρόλος των Επιθεωρήσεων Εργασίας είναι: Συμβουλευτικός, Καθοδηγητικός, Συμφιλιωτικός, Ελεγκτικός, και Διωκτικός. Γ.ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΣΕΠΕ (Άρθρο 7 του Ν.2639/98) Το Σ.ΕΠ.Ε. έχει τις εξής αρμοδιότητες: Να ελέγχει όλες τις επιχειρήσεις και γενικότερα κάθε ιδιωτικό ή δημόσιο χώρο εργασίας ή χώρο όπου υπάρχει υπόνοια ότι απασχολούνται εργαζόμενοι εκτός από τις περιπτώσεις που ορίζεται διαφορετικά από ειδικές διατάξεις. 1. Να προβαίνει σε κάθε είδους αναγκαία εξέταση, έλεγχο ή έρευνα αναφορικά με τη διαπίστωση της τήρησης και εφαρμογής των διατάξεων της Εργατικής Νομοθεσίας. 2. Να εισέρχεται σε οποιαδήποτε ώρα της ημέρας και νύκτας στους χώρους εργασίας για τον έλεγχο της τήρησης της Εργατικής Νομοθεσίας. 3. Να έχει πρόσβαση στα αρχεία και έγγραφα της επιχείρησης καθώς και στη δομή της παραγωγικής διαδικασίας. 4. Να λαμβάνει γνώση οποιουδήποτε από τα τηρούμενα βιβλία, μητρώα, έγγραφα και κάθε άλλου στοιχείου και να λαμβάνει αντίγραφα. 5. Να ερευνά τα αίτια των θανατηφόρων και των σοβαρών εργατικών ατυχημάτων. 6. Να διερευνά τα αίτια και τις συνθήκες της εμφάνισης επαγγελματικών νόσων και να προτείνει μέτρα για την πρόληψη τους. 7. Να επιβάλλει διοικητικές κυρώσεις (πρόστιμα, προσωρινή διακοπή λειτουργίας της επιχείρησης) και ποινικές κυρώσεις (μηνύσεις, μηνυτήριες αναφορές). 8. Να ενημερώνει τον ασφαλιστικό φορέα για παραβάσεις της ασφαλιστικής Νομοθεσίας. 9. Να επεμβαίνει συμφιλιωτικά για την επίλυση των αναφυομένων στους χώρους εργασίας ατομικών διαφορών εργασίας. 10. Να συντάσσει, ανακοινώνει και αποστέλλει στο Διεθνές Γραφείο Εργασίας την ετήσια Έκθεση σύμφωνα με την 81ΔΣΕ άρθρο

23 Τα Τμήματα των Κοινωνικών Επιθεωρήσεων πέραν της ελεγκτικής δραστηριότητας (άρθρο 9 παρ.2 του ΠΔ 136/99) είναι επιφορτισμένα με πληθώρα άλλων αντικειμένων εσωτερικής φύσεως όπως η παροχή πληροφοριών και ενημέρωση για θέματα που αφορούν τους προσερχόμενους πολίτες, η επίλυση εργατικών διαφορών εργασίας, η παραλαβή καταστάσεων προσωπικού, προγραμμάτων εργασίας, γνωστοποίηση συμβάσεων μερικής απασχόλησης, εκ περιτροπής εργασίας και συμβάσεων εργασίας ειδικών μορφών απασχόλησης, η χορήγηση αδειών για υπερωριακή και Κυριακή Εργασία, η σύνταξη στατιστικών στοιχείων, η επιβολή ποινικών και διοικητικών κυρώσεων, η έκδοση βιβλιαρίων ανηλίκων, βεβαιώσεων προϋπηρεσίας, η θεώρηση βιβλίων δρομολογίων και άλλες, με κορυφαίες: την πληροφόρηση του κοινού, την επίλυση των εργατικών διαφορών, και τον έλεγχο στους χώρους εργασίας. Η κατά τόπον αρμοδιότητα του Σ.ΕΠ.Ε. εκτείνεται σε όλη την Ελληνική Επικράτεια. Δ.ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ (άρθρο 8 του Ν. 2639/98) Το ΣΕΠΕ συγκροτείται από τον Ειδικό Γραμματέα και τους Επιθεωρητές Εργασίας Κοινωνικούς, Τεχνικούς και Υγειονομικούς οι οποίοι ασκούν τις αρμοδιότητες που προβλέπονται στο άρθρο 7 του νόμου και στα άρθρα 9 και 12 του ΠΔ 136/99 και ειδικότερα: Οι Κοινωνικοί Επιθεωρητές διενεργούν ελέγχους για την εφαρμογή κυρίως της γενικής προστατευτικής Εργατικής Νομοθεσίας και παρέχουν συμβουλές, οδηγίες και υποδείξεις σε εργαζόμενους και εργοδότες για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή αυτής ερευνούν την ασφαλιστική κάλυψη των εργαζομένων και τη νομιμότητα της απασχόλησης τους. Οι Τεχνικοί Επιθεωρητές Εργασίας διενεργούν ελέγχους για την εφαρμογή κυρίως της Εργατικής Νομοθεσίας για την ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων, ερευνούν τις αιτίες των σοβαρών και θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων, υποδεικνύουν μέτρα για την αποφυγή επανάληψης τους και παρέχουν συμβουλές, οδηγίες και υποδείξεις στους εργαζόμενους και στους εργοδότες για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας. Οι Υγειονομικοί Επιθεωρητές Εργασίας διενεργούν ελέγχους για την εφαρμογή κυρίως της εργατικής νομοθεσίας για την υγεία των εργαζομένων. Ερευνούν τη φύση και τις αιτίες των επαγγελματικών νόσων, υποδεικνύουν μέτρα για τη διαφύλαξη της υγείας των εργαζομένων και παρέχουν συμβουλές, οδηγίες και υποδείξεις στους εργαζόμενους και στους εργοδότες για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας. Ε. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ Με το ΠΔ 136/99 (ΦΕΚ 134/Α) (Οργάνωση Υπηρεσιών Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας) Το Σώμα διορθώνεται σε Κεντρική και Περιφερειακές Υπηρεσίες (άρθρο1). 23

24 1. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ Η κεντρική υπηρεσία του Σ.ΕΠ.Ε. απαρτίζεται από: α)το γραφείο του Ειδικού Γραμματέα, β)την υπηρεσία Ειδικών Επιθεωρητών Εργασίας, γ)την Διεύθυνση Προγραμματισμού και Συντονισμού Κοινωνικής Επιθεώρησης, δ)την Διεύθυνση Προγραμματισμού και Συντονισμού Τεχνικής και Υγειονομικής Επιθεώρησης, και ε)την Διεύθυνση Διοικητικής και Τεχνικής Στήριξης. Κάθε Διεύθυνση Συντονισμού απαρτίζεται από δύο (2) τμήματα ενώ η Διεύθυνση Διοικητικής και Τεχνικής Στήριξης από τρία (3). ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΙΔΙΚΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (άρθρο 11 του Ν. 2639/98) Η υπηρεσία αυτή υπάγεται απευθείας στον Ειδικό Γραμματέα. Αρμοδιότητες της υπηρεσίας με βάση το άρθρο ΙΙ του Ν. 2639/98 είναι: ο εσωτερικός έλεγχος Υπηρεσιών για την ενιαία δράση και λειτουργία αυτών, ο εξωτερικός έλεγχος στους χώρους εργασίας, η εκτέλεση κάθε άλλου έργου που τους ανατίθεται από τον Ειδικό Γραμματέα. Κατά τόπον αρμοδιότητα της υπηρεσίας αυτής είναι ολόκληρη η Ελληνική Επικράτεια. Η υπηρεσία Ειδικών Επιθεωρητών απαρτίζεται από 22 θέσεις Ειδικών Επιθεωρητών Εργασίας εκ των οποίων 14 Κοινωνικών Επιθεωρητών και 8 Τεχνικών Επιθεωρητών Διευθυντών και Τμηματαρχών. Η υπηρεσία αυτή είναι αδιαβάθμητη και ο συντονισμός των ενεργειών της γίνεται αποκλειστικά και μόνο από τον εκάστοτε πολιτικό προϊστάμενο του Σώματος, Ειδικό Γραμματέα. 2. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ Οι περιφερειακές υπηρεσίες κοινωνικής επιθεώρησης εργασίας διαρθρώνονται ως εξής: Σε κάθε περιφέρεια συνιστάται Περιφερειακή Διεύθυνση Κοινωνικής Επιθεώρησης με ένα τμήμα Συντονισμού Ελέγχων Αξιολόγησης και Τεκμηρίωσης και ΤΟΠΙΚΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ένα (1) ανά νομό, εκτός ολίγων περιπτώσεων όπου υπάρχουν δύο (2) όπως στο Νομό Αιτωλοακαρνανίας (Μεσολόγγι- Αγρίνιο), στο Νομό Κοζάνης (Κοζάνη- Πτολεμαΐδα και στο Νομό Βοιωτίας (Θήβα - Λειβαδιά). 24