Ο Διαδπαζηικόρ Πίνακαρ ζηη ζσολική ηάξη μέζα από ηην επιζκόπηζη ηηρ βιβλιογπαθίαρ: Παιδαγυγικέρ πποζεγγίζειρ

Transcript

1 2 ν ΠΑΝΔΛΛΖΝΗΟ ΤΝΔΓΡΗΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/ Ο Διαδπαζηικόρ Πίνακαρ ζηη ζσολική ηάξη μέζα από ηην επιζκόπηζη ηηρ βιβλιογπαθίαρ: Παιδαγυγικέρ πποζεγγίζειρ Π. Αναζηαζιάδηρ 1, Α. Μικπόποςλορ 2, Α. Σοθόρ 3, Μ. Φπαγκάκη 4 1 Παηδαγσγηθό Σκήκα Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο, Παλεπηζηήκην Κξήηεο, panas@edc.uoc.gr 2 Παηδαγσγηθό Σκήκα Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο, Παλεπηζηήκην Ησαλλίλσλ, amikrop@uoi.gr 3 Σκήκα Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο, Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ, lsofos@rhodes.aegean.gr 3 Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε, Καζεγήηξηα-ύκβνπινο ΔΑΠ, fragakim@otenet.gr Πεπίλητη Ο δηαδξαζηηθόο πίλαθαο απνηειεί έλα ηερλνινγηθό κέζν, ην νπνίν ππό παηδαγσγηθέο πξνϋπνζέζεηο, κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηελ επίηεπμε ησλ καζεζηαθώλ ζηόρσλ ζηε ζρνιηθή ηάμε. ύκθσλα κε ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία, ε εηζαγσγή ηνπ ζηελ εθπαηδεπηηθή πξάμε ζπλνδεύεηαη από ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα, θπξίσο ζε ζέκαηα αιιειεπίδξαζεο εθπαηδεπηηθώλ θαη καζεηώλ. Θα πξέπεη όκσο λα επηζεκάλνπκε πσο ε άθξηηε ρξήζε ηνπ ζηε ζρνιηθή ηάμε ζπλέβαιιε ζηελ ελδπλάκσζε ηεο δαζθαινθεληξηθήο πξνζέγγηζεο, θαη ζε αξθεηέο πεξηπηώζεηο απνδπλάκσζε ηελ ζπλεξγαηηθή κάζεζε. ηελ παξνύζα εηζήγεζε παξνπζηάδεηαη ην ελλνηνινγηθό πιαίζην ηνπ πίλαθα, ηα ραξαθηεξηζηηθά, νη δπλαηόηεηέο θαη νη παηδαγσγηθέο ηνπ εθαξκνγέο θαη ηίζεηαη ην ζεσξεηηθό πιαίζην παηδαγσγηθήο αμηνπνίεζήο ηνπ ζηε καζεζηαθή θαη δηδαθηηθή δηαδηθαζία. Σέινο, παξνπζηάδνληαη νη πξνβιεκαηηζκνί από ηελ εθπαηδεπηηθή ρξήζε ηνπ ζηε ζρνιηθή ηάμε, όπσο απηνί πξνθύπηνπλ από ηε κειέηε ηεο βηβιηνγξαθίαο. Λέξειρ κλειδιά: διαδπαζηικόρ πίνακαρ, σαπακηηπιζηικά, εθαπμογέρ, παιδαγυγική αξιοποίηζη. 1. Ειζαγυγή Ζ εθπαηδεπηηθή θνηλόηεηα ζηηο κέξεο καο, ζε όιν ηνλ θόζκν, ρξεζηκνπνηώληαο ππνινγηζηέο θαη ςεθηαθά δίθηπα, έρεη ελζσκαηώζεη ηηο Τεσνολογίερ ηηρ Πληποθοπίαρ και ηυν Δπικοινυνιών (ΤΠΔ) ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, αιιάδνληαο ξηδηθά ηνλ ηξόπν κε ηνλ νπνίν επηηπγράλεηαη ε κάζεζε (Pedroni, 1997). Ζ θύξηα ζπλεηζθνξά ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαθηηθή πξάμε θαη ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία πξνθύπηεη άκεζα από ηα ηερλνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη από ηνπο ηξόπνπο θαηαγξαθήο, αλαπαξάζηαζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο παξερόκελεο πιεξνθνξίαο. Σα ραξαθηεξηζηηθά απηά αθνξνύλ ζηε γξήγνξε δηαρείξηζε κεγάινπ όγθνπ δεδνκέλσλ θαη πιεξνθνξηώλ, ζηελ παξνπζίαζε ηνπο κέζσ δπλακηθώλ, αιιειεπηδξαζηηθώλ, πνιιαπιώλ αλαπαξαζηάζεσλ θαη ζηελ επηθνηλσλία (Mikropoulos & Bellou, 2006). ην ζύγρξνλν ζρνιείν νη ΣΠΔ δελ ζα πξέπεη λα πεξηνξίδνληαη απιά θαη κόλν ζηνλ πιεξνθνξηθό αιθαβεηηζκό ησλ καζεηώλ πνπ έηζη θαη αιιηώο απνηειεί αλαγθαίν γξακκαηηζκό αιιά ζα πξέπεη λα αμηνπνηνύληαη σο δπλακηθά εξγαιεία θαη εθαξκνγέο ππνζηήξημεο, ελίζρπζεο θαη εκπινπηηζκνύ ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο κηθηήο πνιπκνξθηθήο κάζεζεο (Lionarakis, ΔΝΣΑΞΖ ΚΑΗ ΥΡΖΖ ΣΧΝ ΣΠΔ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ

2 ΠΡΑΚΣΗΚΑ ΤΝΔΓΡΗΟΤ ; Αλαζηαζηάδεο, 2008). Σν δήηεκα ηεο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία πξνζδηνξίδεηαη από πνηθίινπο παξάγνληεο, πνπ ζρεηίδνληαη πεξηζζόηεξν κε ηα γνυζιακά ενδιαθέπονηα (Habermas, 1972) ησλ εθπαηδεπηηθώλ, ην ζηελόηεξν εθπαηδεπηηθό πιαίζην θαη ην επξύηεξν πνιηηηθό, παξά κε ηηο δπλαηόηεηεο ησλ ίδησλ ησλ ΣΠΔ (Fragaki, 2010). Σα γλσζηαθά ελδηαθέξνληα αθνξνύλ ζην θηινζνθηθό πιαίζην ηνπ θάζε εθπαηδεπηηθνύ πνπ ηνλ πξνηξέπεη ή ηνλ απνηξέπεη λα αθνινπζήζεη κηα δηδαθηηθή πξνζέγγηζε (Κσζηνύια Μαθξάθε & Μαθξάθεο, 2006). 2. Αποηίμηζη Διεθνούρ Εμπειπίαρ ην πιαίζην απηό, ν Γηαδξαζηηθόο Πίλαθαο (ΓΠ) απνηειεί κηα θαηλνηόκν εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία πνπ εηζήρζεθε ζηελ εθπαίδεπζε γύξσ ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90. Ζ ρξήζε ηνπ, αξρηθά, πηνζεηήζεθε από ηηο επηρεηξήζεηο θαη αξγόηεξα από ηελ εθπαίδεπζε, θπξίσο ζηα αλώηαηα θαη αλώηεξα εθπαηδεπηηθά ηδξύκαηα. Πνιιέο θπβεξλήζεηο παγκοζμίυρ, έρνπλ ήδε επελδύζεη θαη επελδύνπλ ζπλερώο κεγάια πνζά ζηελ λέα απηή εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία, πξνζβιέπνληαο ζηε βειηίσζε ηεο απόδνζεο ησλ καζεηώλ. Από ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 2000 ν ΓΠ εκθαλίδεηαη ζηα ζρνιεία ρσξώλ όπσο νη ΖΠΑ, ε Αγγιία θαη ε Απζηξαιία. ήκεξα, ζηε Μεγάιε Βξεηαλία ην 72% ησλ ζρνιηθώλ αηζνπζώλ δηαζέηνπλ ΓΠ. Αθνινπζεί ε Γαλία (42%), Οιιαλδία (40%), Ακεξηθή, Απζηξαιία, Ηξιαλδία (30%), Μεμηθό (28%), Πνξηνγαιία (25%), Νέα Εειαλδία θαη Καλαδάο (20%) Ηζπαλία (11%), Φηιαλδία (10%), Ρσζία (9%). Αθνινπζνύλ ε Γεξκαλία, ε Γαιιία, ε Ηαπσλία, ε Σνπξθία, ε Κίλα θ.ιπ. Οη παξαπάλσ αξηζκνί αληηπξνζσπεύνπλ κόλν ην 7% ησλ ζρνιηθώλ αηζνπζώλ πνπ δηαζέηνπλ ΓΠ παγθνζκίσο. Ηδηαίηεξα εληππσζηαθή είλαη ή ελζσκάησζε ησλ ΓΠ ζηελ Κύπξν, όπσο απηή παξνπζηάδεηαη κέζα από ην Πξόγξακκα Υξήζεο ΣΠΔ ζην Κππξηαθό Δθπαηδεπηηθό ύζηεκα (Τπνπξγείν Παηδείαο θαη Πνιηηηζκνύ Κύπξνπ, 2006), ε νπνία πεξηιάκβαλε ηελ εγθαηάζηαζε ΓΠ ζηα Κππξηαθά ζρνιεία κέρξη ην ηέινο ηνπ ηελ Ελλάδα ν ΓΠ ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο ζε ηδησηηθά εθπαηδεπηήξηα, θξνληηζηήξηα αιιά θαη Παλεπηζηήκηα, ελώ κέρξη ζηηγκήο ν αξηζκόο ησλ δεκόζησλ ζρνιείσλ ζηα νπνία ππάξρεη είλαη κηθξόο. Σα ηειεπηαία ρξόληα ν Γ.Π ρξεζηκνπνηείηαη ζε νξηζκέλα ζρνιεία ηεο πξσηνβάζκηαο θπξίσο εθπαίδεπζεο (Σξηαληαθπιιίδεο, 2008; Νηάξξνπ & Γξνπζνπδάθνπ, 2007), ρσξίο αθόκα λα ππάξρνπλ εξεπλεηηθά δεδνκέλα ηα νπνία λα απνηηκνύλ ηελ παηδαγσγηθή ηνπ αμηνπνίεζε ζηε ζρνιηθή ηάμε. ύκθσλα κε άιιεο εμαγγειίεο ηνπ ΤΠΓΒΜΘ, ε εηζαγσγή δηαδξαζηηθώλ ζπζηεκάησλ ζηελ εθπαίδεπζε ζα μεθηλήζεη από ηα Γπκλάζηα θαζώο αλακέλεηαη λα εμνπιηζηνύλ νη ζρνιηθέο αίζνπζεο ηάμεσλ ηνπ Γπκλαζίνπ κε Γ.Π, γηα όζα από απηά εθδειώζνπλ ζρεηηθό ελδηαθέξνλ. 3. Οπιζμορ- Χαπακηηπιζηικά- Εθαπμογέρ Ο ΓΠ ζα κπνξνύζε λα πεξηγξαθεί σο «έλα ζύζηεκα πνπ κεηαθέξεη ηελ νζόλε ηνπ ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΔ ΑΝΑΚΟΗΝΧΔΗ

3 2 ν ΠΑΝΔΛΛΖΝΗΟ ΤΝΔΓΡΗΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/ ππνινγηζηή ζε κεγάιε δηάζηαζε, επλνώληαο ηελ αιιειεπίδξαζε ηνπ ρξήζηε κε απηήλ κέζσ θπζηνινγηθώλ ρεηξηζκώλ ζε κηα νζόλε αθήο. ύκθσλα κε απηήλ ηελ ηερληθή πεξηγξαθή, ε παηδαγσγηθή αμία ηνπ δηαδξαζηηθνύ πίλαθα εληνπίδεηαη θπξίσο ζηα ζπλνδεπηηθά ινγηζκηθά θαη ηηο εθαξκνγέο ινγηζκηθνύ πνπ εθηεινύληαη κέζσ απηνύ θαη παξέρνπλ ζην καζεηή θαη ηνλ εθπαηδεπηηθό δπλαηόηεηεο ελεξγήο ζπκκεηνρήο, απηελέξγεηαο, αιιειεπίδξαζεο, επηθνηλσλίαο, ελεξγήο δηακνίξαζεο πεξηερνκέλνπ θαη αμηνιόγεζεο» (Αλαζηαζηάδεο, Γθηνπδέιε, Μπέιινπ, Παπαλαζηαζίνπ, Παπαρξήζηνο, ηκσηάο, νθόο, Σξηαληαθπιιίδεο, Φηιηππνύζεο, Φξαγθάθε, 2010). Μεγάιν κέξνο ηεο βηβιηνγξαθίαο αζρνιείηαη κε ηα σαπακηηπιζηικά ηνπ πίλαθα πνπ ηνλ θάλνπλ λα ππεξηεξεί ζε ζρέζε κε άιιεο εθπαηδεπηηθέο ηερλνινγίεο θαη κάιηζηα ηνλ θαζηζηνύλ έλα δπλακηθό παηδαγσγηθό εξγαιείν πνπ έρεη ηελ δπλαηόηεηα λα θέξεη ηελ επαλάζηαζε ζηελ εθπαίδεπζε. Απηά είλαη: 1. Η διαδπαζηικόηηηα/αλληλεπίδπαζη Όπσο θαίλεηαη από ηε δηεζλή εκπεηξία (Higgins et. al 2007), ην ζεκείν θιεηδί γηα ηε δηαηήξεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο θαη ηε ζπλεηζθνξά ζηα καζεζηαθά απνηειέζκαηα απνηειεί ε αιιειεπίδξαζε πνπ πξνζθέξνπλ νη ΓΠ. Απηή έρεη δύν δηαζηάζεηο: ηελ αιιειεπίδξαζε ησλ ρξεζηώλ κε ηελ πιεξνθνξία θαη ηε δηαρείξηζή ηνπο κέζσ ηνπ ΓΠ ηεσνική διάδπαζη- θαη ηελ αιιειεπίδξαζε κεηαμύ καζεηώλ θαη εθπαηδεπηηθνύ, καζεηώλ κε καζεηέο, εθπαηδεπηηθώλ κε εθπαηδεπηηθνύο- παιδαγυγική διάδπαζη- (Smith et al, 2005). Χο πξνο ηελ παηδαγσγηθή δηάδξαζε, ν ΓΠ νδεγεί ζε κεγαιύηεξε αιιειεπίδξαζε κεηαμύ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ησλ καζεηώλ, δίλνληαο θίλεηξα ζπκκεηνρήο γηα ζπδήηεζε ζηελ ηάμε (Gerard& Widener, 1999; Higgins et al., 2005; Murcia & Sheffield,2010). Ζ αιιειεπίδξαζε πνπ αλαπηύζζεηαη κέζα ζηελ ηάμε επλνεί ηε ζπδήηεζε (BECTA 2003) θαη πξνάγεη επθαηξίεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο. 2. Η Πολςμεζικόηηηα Ζ πνιπκεζηθόηεηα ηνπ ΓΠ αθνξά ζηελ παξνπζίαζε ηνπ πιηθνύ κε δηαθνξεηηθά κέζα, πξνζθέξνληαο έηζη έλα ειθπζηηθό θαη ελδηαθέξνλ κάζεκα θαη ηαπηόρξνλα ελζαξξύλνληαο ηελ ζεηηθή ζπκπεξηθνξά ησλ καζεηώλ. Πξνζθέξεη άκεζε θαη εύθνιε πξόζβαζε ζε πιηθό από δηαθνξεηηθέο πεγέο, εμαζθαιίδνληαο έηζη ηελ απξόζθνπηε ξνή ηνπ καζήκαηνο. Τιηθό, πξνεξρόκελν από δηαθνξεηηθά κέζα κπνξεί λα θεληξίζεη δηαθνξεηηθέο αηζζήζεηο ηνπ καζεηή θαη έηζη λα βνεζήζεη ζηελ εύθνιε θαηαλόεζε ηνπ καζήκαηνο από όινπο άιιεο ηύπνπο καζεηώλ (νπηηθνύο, αθνπζηηθνύο θηλαηζζεηηθνύο). 3. Διασείπιζη ηος πςθμού ηος μαθήμαηορ Ο εθπαηδεπηηθόο ρξεζηκνπνηώληαο ηηο δπλαηόηεηεο ηνπ ΓΠ κπνξεί λα δηαρεηξηζηεί ην κάζεκά ηνπ, νξγαλώλνληαο εθ ησλ πξνηέξσλ θαη παξαδίλνληαο έλα πεξηεθηηθό θαη ρσξίο ρξνλνηξηβέο κάζεκα. Από ηελ άιιε, καξηπξίεο εθπαηδεπηηθώλ αλαθέξνπλ όηη ζπρλά παξαηεξείηαη ν ξπζκόο ηνπ καζήκαηνο λα γίλεηαη ππεξβνιηθά γξήγνξνο θαη λα ΔΝΣΑΞΖ ΚΑΗ ΥΡΖΖ ΣΧΝ ΣΠΔ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ

4 ΠΡΑΚΣΗΚΑ ΤΝΔΓΡΗΟΤ 70 αλαπηύζζεηαη κία ππεξθπζηθή αιιειεπίδξαζε (Beauchamp, Kennewell, Tanner, Jones, 2010), πνπ δπζθνιεύεη ηνπο καζεηέο λα παξαθνινπζήζνπλ ηε ξνή ηνπ καζήκαηνο. 4. Εςελιξία & πποζαπμοζηικόηηηα Ο Γ.Π ραξαθηεξίδεηαη από επειημία θαη πξνζαξκνζηηθόηεηα, θαζώο κπνξεί λα αμηνπνηεζεί από όιεο ηεο ειηθίεο ησλ καζεηώλ (Abrams & Haefner, 1998; Bell, 2002) θαη ζε όια ηα γλσζηηθά αληηθείκελα.ο ΓΠ παξέρεη, αθόκα, ηδηαίηεξεο δπλαηόηεηεο πνπ κπνξνύλ λα αμηνπνηεζνύλ αλάινγα από ηνπο εθπαηδεπηηθνύο θαη ηνπο καζεηέο ηνπο. Τπάξρεη άθζνλν εθπαηδεπηηθό πιηθό ζην δηαδίθηπν, ην νπνίν κπνξεί λα αμηνπνηεζεί δηαδξαζηηθά. Έρνπλ δεκηνπξγεζεί αξθεηέο εκπαιδεςηικέρ εθαπμογέρ θαη ζελάξηα δηδαζθαιίαο, πνπ ππνζηεξίδνπλ πνηθίια γλσζηηθά αληηθείκελα, αμηνπνηώληαο εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά αλνηρηνύ θαη θιεηζηνύ θώδηθα, εθαξκνγέο ηνπ Web 2.0, αιιά θαη ην ζπλνδεπηηθό ινγηζκηθό θάζε πίλαθα. Οη εθαξκνγέο ηνπ ΓΠ, εάλ αμηνπνηεζνύλ κε κηα επνηθνδνκεηηθή πξνζέγγηζε, κπνξνύλ λα ζπλδξάκνπλ ηε δηδαθηηθή θαη καζεζηαθή δηαδηθαζία. Σν πνιύηξνπν απηό πιηθό κπνξεί λα αμηνπνηεζεί ζε ηειεδηαζθέςεηο, ζην πιαίζην ηεο εμ απνζηάζεσο Πολςμοπθικήρ Δκπαίδεςζηρ, βαζηδόκελν ζε παηδαγσγηθέο αξρέο δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο, κέζα ζε έλα επνηθνδνκεηηθό πιαίζην (Fragaki & Lionarakis, 2011). 4. Η μαθηζιακή και διδακηική διαδικαζία με ηο διαδπαζηικό πίνακα Κνηλή απαίηεζε ησλ παηδαγσγώλ επηζηεκόλσλ ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε είλαη ε πηνζέηεζε παηδαγσγηθώλ πξαθηηθώλ πνπ ζα θάλνπλ ρξήζε ησλ θαηλνηόκσλ ραξαθηεξηζηηθώλ ηνπ ΓΠ, όρη απιά γηαηί απηά είλαη δηαζέζηκα, αιιά γηαηί αμηνινγείηαη από ηνλ εθπαηδεπηηθό όηη κπνξνύλ λα ζπλεηζθέξνπλ ζηελ επίηεπμε ζπγθεθξηκέλσλ παηδαγσγηθώλ ζηόρσλ. Γειαδή, νη ιεηηνπξγίεο ηνπ πίλαθα πξέπεη λα εμεηάδνληαη απνθιεηζηηθά από παηδαγσγηθή άπνςε. Ο θάζε εθπαηδεπηηθόο ζα πξέπεη λα απαληήζεη ζε εξσηήζεηο ηνπ ηύπνπ πσο γίλεηαη ρξεζηκνπνηώληαο ηε Υ δηδαθηηθή κέζνδν λα αμηνπνηήζσ πην απνηειεζκαηηθά, είηε ηελ πνιπκεζηθόηεηα, είηε ηε δηαδξαζηηθόηεηα ηνπ πίλαθα γηα λα εληζρύζσ ηελ δηαδηθαζία κάζεζεο;, πνηα ζεσξεηηθή θαη επηζηεκνινγηθή παξαδνρή ζα αθνινπζήζσ γηα λα ην επηηύρσ απηό, ζε πνην εθπαηδεπηηθό πιαίζην ζα θηλεζώ;. Παξά ηηο δπλαηόηεηεο πνπ κπνξεί λα πξνζθέξεη ν ΓΠ γηα παξνπζίαζε ελόο εληππσζηαθνύ ηερλνινγηθά καζήκαηνο, παξακέλεη έλα εξγαιείν, ππεξέηεο ηεο παηδαγσγηθήο θαη όρη ην αθεληηθό ηεο (Mercel et al, 2010). Σα δηαδξαζηηθά ζπζηήκαηα δηδαζθαιίαο, σο κία πηπρή ησλ ΣΠΔ, κπνξνύλ λα ππνζηεξίμνπλ ηη μαθηζιακή διαδικαζία ππό ην πξίζκα ησλ θνηλσληθώλ ζεσξηώλ κάζεζεο, νη νπνίεο δηαθαηέρνληαη από έλα ππακηικό γνυζιακό ενδιαθέπον. Ζ εηζαγσγή ησλ ζπζηεκάησλ απηώλ ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία, κε απηή ηε θηινζνθηθή θαηεύζπλζε δε δηαθαηέρεηαη από κηα ηερλνθεληξηθή θαη εξγαιεηαθή αληίιεςε, όπνπ ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΔ ΑΝΑΚΟΗΝΧΔΗ

5 2 ν ΠΑΝΔΛΛΖΝΗΟ ΤΝΔΓΡΗΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/ νη εθπαηδεπηηθέο πξαθηηθέο δηαρσξίδνπλ ηελ ηερλνινγηθή από ηελ παηδαγσγηθή δηάζηαζε, νξκώκελεο από έλα ηεσνικό γνυζιακό ενδιαθέπον (Fragaki 2010). ε αληίζεζε, νη εθπαηδεπηηθνί πνπ αμηνπνηνύλ ηα δηαδξαζηηθά ζπζηήκαηα απνθηνύλ έλαλ πην ελεξγό θαη αιιειεπηδξαζηηθό ξόιν κε ηελ ηερλνινγία, ηελ θνηλσλία θαη ηε κάζεζε. Αλαγλσξίδεηαη ν ελεξγεηηθόο ξόινο ηνπο ζηε δεκηνπξγία ηεο γλώζεο, αληί ηεο παζεηηθήο πξόζιεςήο ηεο. Ζ επνηθνδνκεηηθή πξνζέγγηζε γηα ηε κάζεζε κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΓΠ δίλεη έκθαζε ζηελ ελεξγό εκπινθή ησλ καζεηώλ, ζηηο καζεζηαθέο δξαζηεξηόηεηεο, ζηε κεηαμύ ηνπο ζπλεξγαζία θαη ζηελ αιιειεπίδξαζε κέζα από ηνλ πεηξακαηηζκό, ηελ απόθηεζε εκπεηξίαο θαη ηελ θαηάιιειε παηδαγσγηθή θαζνδήγεζε (Edelson, Pea, Gomez, 1998). Οη καζεηέο αλαθαιύπηνπλ αξρέο ή αλαπηύζζνπλ δεμηόηεηεο κέζσ αιιειεπηδξαζηηθώλ δξαζηεξηνηήησλ πεηξακαηηζκνύ θαη πξαθηηθήο. Οηθνδνκνύλ έκπξαθηεο, εηθνληθέο θαη ζπκβνιηθέο αλαπαξαζηάζεηο (πξαμηαθέο, εηθνληζηηθέο, ζπκβνιηθέο) κέζσ ησλ ιεηηνπξγηώλ ηνπ ΓΠ, γηα λα θαηαλνήζνπλ ηηο πιεξνθνξίεο θαη λα αλαπηπρζνύλ γλσζηηθά. Παξάιιεια, από ηνλ εθπαηδεπηηθό δίλεηαη έκθαζε ζην πνιηηηζκηθό θαη θνηλσληθό πιαίζην πνπ επεξεάδεη θάζε γλσζηηθή δηεξγαζία. Καη όηαλ νη εθπαηδεπηηθνί δηεπξύλνπλ θαη ζπλδέζνπλ ηα εξγαιεία κε ηελ αηνκηθή θαη ζπιινγηθή εκπεηξία αιιά θαη κε ηα επξύηεξα θνηλσληθά δεηήκαηα, ηόηε κπνξνύλ λα ππνζηεξίμνπλ ηελ θνηλσληθή ζεώξεζε άιιεο δηδαθηηθήο θαη καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο κέζα από κεηαζρεκαηηζκνύο, αλαδνκήζεηο θαη δξάζεηο (Ληνλαξάθεο & Φξαγθάθε, 2009). Οη δπλαηόηεηέο ηνπ ΓΠ κπνξνύλ λα ππνζηεξίμνπλ ηε διδακηική διαδικαζία ζε πνιιά επίπεδα. Απηό κπνξεί λα επηηεπρζεί κε ηελ θαηάιιειε νξγάλσζε ηνπ πεξηερνκέλνπ θαη ην δηακνηξαζκό ησλ πιεξνθνξηώλ, έηζη ώζηε λα εληζρύεηαη θαη λα ελζαξξύλεηαη ε ζπκκεηνρή θαη ε αιιειεπίδξαζε ησλ καζεηώλ. Ζ εηζαγσγή ηνπ ΓΠ πίλαθα ζηελ ηάμε κπνξεί λα θέξεη αιιαγέο ζην νηθνζύζηεκα ηεο. Γελ πξνσζεί κόλν πνηθίιεο ζεσξεηηθέο θαη κεζνδνινγηθέο πξνζεγγίζεηο, αιιά έρεη ηε δύλακε λα θάλεη ραξνύκελνπο ηνπο καζεηέο, λα βειηηώζεη ην επίπεδν πξνζνρήο ηνπο θαη λα δεκηνπξγήζεη επθνιόηεξα ζπλζήθεο ελζνπζηαζκνύ, απμάλνληαο ηα θίλεηξα γηα κάζεζε θαη εληζρύνληαο ηελ πνιπαηζζεηεξηαθή πξνζέγγηζε ηεο γλώζεο (Αλαζηαζηάδεο θ.ά., 2010). Γελ πξέπεη λα παξαιείςνπκε όηη ε παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ παξέρεη εμαηξεηηθέο επθαηξίεο ζηνλ ηνκέα ηεο Δηδηθήο Αγσγήο. Ο ΓΠ είλαη έλα πνιπηξνπηθό εξγαιείν, ην νπνίν κπνξεί λα αμηνπνηεζεί ζηα Δηδηθά ρνιεία ( θαη ζηα Σκήκαηα Έληαμεο κε ηνλ θαιύηεξν ηξόπν από ηνλ εθπαηδεπηηθό γηα ηελ ελζσκάησζε ησλ παηδηώλ κε αλαπεξία θαη εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο ζην θνηλσληθό ζύλνιν. Κη απηό γηαηί θάλεη ηε καζεζηαθή θαη δηδαθηηθή δηαδηθαζία πξνζηηή, εύθνιε, αιιειεπηδξαζηηθή. Ο ΓΠ ζπληειεί ζηε δηαρείξηζε ελλνηώλ, αθνύ κέζσ ησλ δπλαηνηήησλ ηνπ κπνξεί ν εθπαηδεπηηθόο λα πξνζεγγίζεη δηαθνξεηηθέο κεζόδνπο, εληζρύνληαο παξάιιεια ηελ απηνεθηίκεζε θαη ηελ απηνπεπνίζεζε ησλ καζεηώλ. Τπνζηεξίδεη πνιιά εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα, γηα ηε ρξήζε ηνπ δελ απαηηείηαη πιεθηξνιόγην, νύηε πνληίθη, εξγαιεία απαξαίηεηα ζε έλα ζπκβαηό ππνινγηζηή, αιιά δύζθνια ζηε ρξήζε από πνιιά παηδηά κε αλαπεξίεο. Παηδηά κε δηάζπαζε πξνζνρήο ή ππεξθηλεηηθνί ΔΝΣΑΞΖ ΚΑΗ ΥΡΖΖ ΣΧΝ ΣΠΔ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ

6 ΠΡΑΚΣΗΚΑ ΤΝΔΓΡΗΟΤ 72 καζεηέο καγεύνληαη κε ηνπο θπζηθνύο ρεηξηζκνύο θαη ηε δηαδξαζηηθή δύλακε ηνπ πίλαθα. Δίλαη ζαλ λα γίλνληαη νη ίδηνη νη καζεηέο δηαδξαζηηθνί ήξσεο ελόο θεθάηνπ καζεζηαθνύ παηρληδηνύ. 5. Πποβλημαηιζμοί από ηην εκπαιδεςηική σπήζη ηος Διαδπαζηικού Πίνακα ζηη ζσολική ηάξη Από ηελ αξρή ελζσκάησζεο ησλ ΓΠ ζηε δηδαθηηθή δηαδηθαζία ζε δηεζλέο επίπεδν, ππήξμαλ έλζεξκνη ππνζηεξηθηέο ζρεδηαζηώλ ηεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο, νη νπνίνη ππνζηήξηδαλ όηη κπνξνύλ λα επηθέξνπλ κία δπλεηηθή επαλάζηαζε ζηελ εθπαηδεπηηθή πξαθηηθή (Miller & Glover, 2002; Smith, Higgins, Wall & Miller, 2005), θαη ζηε ζρνιηθή πξαγκαηηθόηεηα, βαζηδόκελνη ζηελ έλζεξκε απνδνρή ηνπ πίλαθα από ηελ απόιπηε πιεηνςεθία ηνπ δηδαθηηθνύ πξνζσπηθνύ, θαη ηελ άκεζε ελζσκάησζε ηνπ ζηελ θαζεκεξηλή ζρνιηθή πξαγκαηηθόηεηα, όπσο απηή θαηαγξάθεθε ζε πξσηνπόξα ζρνιεία ηεο Απζηξαιίαο, Νέα Εειαλδίαο, Ακεξηθήο. (Lee, M. 2010). Από ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο αξρίδνπλ θηόιαο λα εκθαλίδνληαη ηα ππώηα αποηελέζμαηα από ηε ρξήζε ηνπ. Σν Παλεπηζηήκην ηνπ Newcastle παξνπζίαζε ην 2005 απνηειέζκαηα από ηε δηεηή ρξήζε ( ) ησλ ΓΠ ζε δεκνηηθά ζρνιεία ηεο Αγγιίαο (Higgins, Falzon, Hall, Moseley, Smith, Smith, Wall, 2005). Σα ζπκπεξάζκαηα ηεο κειέηεο δείρλνπλ όηη κνινλόηη ε λέα ηερλνινγία έγηλε δεθηή ζηελ αξρή κε ελζνπζηαζκό, ε αύμεζε ησλ θηλήηξσλ γηα κάζεζε δηαηεξήζεθε γηα κηθξό ρξνληθό δηάζηεκα. ε πξόζθαηε κειέηε ζηελ Ακεξηθή ηα απνηειέζκαηα ρξήζεο ηνπ ΓΠ ζηε δηδαζθαιία καζεκαηηθώλ παξνπζηάδνληαη ζεηηθά, αιιά επηζεκαίλεηαη ε αλάγθε γηα νπζηαζηηθή επηκόξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ε αμηνπνίεζε ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθώλ ηνπ γηα λνεκαηνδνηεκέλε κάζεζε. Πξόζθαηε κειέηε ζε Γεκνηηθά θαη Γπκλάζηα άιιεο Σνπξθίαο αλαδεηθλύεη παξόκνηα πξνβιήκαηα, θαζώο θαη ηελ αηνλία ρξήζεο ησλ ΓΠ κεηά από έλα έηνο ιεηηνπξγίαο ηνπο (Somyόrek et al., 2009). Χο αίηηα γηα ηε κε δηαηήξεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο καζεηώλ θαη εθπαηδεπηηθώλ αλαθέξνληαη ε ειιηπήο επηκόξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθώλ, ε έιιεηςε παηδαγσγηθήο θαη ηερληθήο ππνζηήξημεο θαη ε έιιεηςε θαηάιιεινπ ςεθηαθνύ εθπαηδεπηηθνύ πιηθνύ. Χο πξόβιεκα επηζεκαίλεηαη ε κεηαθνξά καζεζηαθώλ δξαζηεξηνηήησλ από άιινπ ηύπνπ πεξηβάιινληα ζηνλ ΓΠ ρσξίο ηελ αμηνπνίεζε ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθώλ ηνπ θαη ηελ αλάδεημε ηεο πξνζηηζέκελεο παηδαγσγηθήο αμίαο από ηε ρξήζε ηνπ. Από ηε κειέηε ηεο βηβιηνγξαθίαο πξνθύπηεη όηη ηα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ΓΠ από κόλα ηνπο δελ επαξθνύλ γηα ηελ παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ηνπ ζηε ζρνιηθή ηάμε (Moss, Jewitt, Levaãiç, Armstrong, Cardini, Castle (2007), θαζώο ε εηζαγσγή ηνπ δε ζεκαίλεη όηη απηόκαηα ζα επηθέξεη αιιαγέο ζηελ παηδαγσγηθή πνπ ν θάζε εθπαηδεπηηθόο αθνινπζνύζε έσο εθείλε ηελ ζηηγκή (Hennessy, Deaney, Ruthven, Wintwerbottom, 2007). Με βάζε ηελ αλσηέξσ πξνζέγγηζε αξθεηνί εξεπλεηέο (Smith et all, 2005) ππνζηεξίδνπλ όηη ε επηθαλεηαθή αμηνπνίεζε ησλ ΓΠ ζηε ζρνιηθή ηάμε ελδπλακώλεη ηε δαζθαινθεληξηθή πξνζέγγηζε θαζώο επαλαθέξεη αβίαζηα ζην θέληξν ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο ηνλ εθπαηδεπηηθό. ύκθσλα κε άιιεο ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΔ ΑΝΑΚΟΗΝΧΔΗ

7 2 ν ΠΑΝΔΛΛΖΝΗΟ ΤΝΔΓΡΗΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/ πξνζεγγίζεηο (Warwick & Kershner, 2008) ν ζρεδηαζκόο ζπλεξγαηηθώλ δξαζηεξηνηήησλ νηθνδόκεζεο ηεο γλώζεο κέζσ ηνπ ΓΠ απαηηεί, όρη κόλν ηερληθέο δεμηόηεηεο από ηελ πιεπξά ηνπ εθπαηδεπηηθνύ, αιιά θαη παηδαγσγηθό ζρεδηαζκό πνπ ζα ελδπλακώλεη ηνλ δηακεζνιαβεηηθό ηνπ ξόιν. Τπάξρνπλ εξσηεκαηηθά ζρεηηθά κε ηνλ ΓΠ, όπσο θαη θάζε εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία, θαηά πόζν θαζνδεγείηαη από κία εθπαηδεπηηθή αλάγθε (education led), ή απιά απνηειεί άιιν έλα ηερλνινγηθό επίηεπγκα πνπ αλαπόθεπθηα ζα εηζέιζεη ζηελ δσή καο (technology led). Τπνζηεξίδεηαη όηη θάζε λέα ηερλνινγία ζεσξεηηθά πξέπεη λα πηνζεηείηαη από ηελ εθπαηδεπηηθή θνηλόηεηα, όηαλ κπνξεί ηεθκεξησκέλα λα πξνζθέξεη θάηη ζηελ εθπαίδεπζε, πνπ δελ κπνξεί λα πξνζθέξεη άιιν κέζν κε ηνλ ίδην ή θαιύηεξν ηξόπν ή θαιύηεξα, όηαλ κπνξνύκε λα πνύκε όηη απηό ην κέζν ζα δώζεη ιύζεηο ζε πξνβιήκαηα θαη δπζθνιίεο πνπ άιια κέζα αδπλαηνύλ λα δώζνπλ. Oη Glover & Miller (2001) επηζεκαίλνπλ όηη πξέπεη λα είκαζηε ηδηαίηεξα πξνζεθηηθνί ώζηε λα κελ παξαζπξζνύκε από ηηο εληππσζηαθέο παξνπζηάζεηο θαη ην πινύζην θαη πνηνηηθό πιηθό πνπ ρξεζηκνπνηνύλ νη επηδείμεηο γηα ηνλ ΓΠ. Αληίζεηα, πξέπεη πξσηαξρηθά λα εμεηάζνπκε πσο απηή ε λέα εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία ζα κπνξνύζε λα ηαηξηάμεη ζην ζρνιηθό πεξηβάιινλ θαη ηειηθά πνηεο αλάγθεο ζα κπνξνύζε λα ηθαλνπνηήζεη κε ηνλ θαιύηεξν δπλαηό ηξόπν. Καηαιήγνληαο, κπνξνύκε λα πνύκε όηη παξά ηηο αξρηθέο εθηηκήζεηο θαη αλαθνξέο, δελ έρεη αθόκε ηεθκεξησζεί επαξθώο κέρξη ζήκεξα, ε ζεηηθή ζπλεηζθνξά ηνπ ΓΠ ζηε ζρνιηθή ηάμε. Γη απηό ην ιόγν, πνιινί αλαξσηηνύληαη αλ ηειηθά απνηειεί κηα θαηλνηνκία πνύ ζα κπνξέζεη λα αληαπνθξηζεί ζηηο αξρηθέο πξνζδνθίεο ησλ ζαπκαζηώλ ηνπ. Όινη όκσο γλσξίδνπλ πσο ν ΓΠ είλαη θαη απηόο έλα ηερλνινγηθό κέζν, όπσο πνιιά άιια, πνπ ζα αμηνπνηεζεί κε ζπκπεξηθνξηζηηθό ή επνηθνδνκεηηθό ηξόπν από ηνλ εθπαηδεπηηθό, αλάινγα κε ηε θηινζνθηθή πξνζέγγηζε πξνο ηε γλώζε πνπ δηαθαηέρεη ηνλ ίδην. Οη καζεηέο ζα είλαη παζεηηθνί απνδέθηεο ή ελεξγεηηθνί κέηνρνη ηεο δηδαθηηθήο θαη καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο, όρη εάλ ν ΓΠ είλαη από κόλνο ηνπ έρεη ηηο δπλαηόηεηεο ελόο δηαδξαζηηθνύ ζπζηήκαηνο, αιιά εάλ απηό ην ζύζηεκα αμηνπνηεζεί αιιειεπηδξαζηηθά από ηνπο ίδηνπο ηνπο καζεηέο κε ηε βνήζεηα ηνπ δαζθάινπ ηνπο. Βιβλιογπαθία Abrams, G. & Haefner, J. (1998). S.H.O.W.M.E.: spearheading online work in mathematics education. Αλαθηήζεθε από ζηηο Αλαζηαζηάδεο, Π. Γθηνπδέιε, Α. Μπέιινπ, Η. Παπαλαζηαζίνπ, Γ., Παπαρξήζηνο, Ν., ηκσηάο, Κ., νθόο, Α., Σξηαληαθπιιίδεο, Α., Φηιηππνύζεο, Γ., Φξαγθάθε, Μ. (2010). Ο Γιαδπαζηικόρ Πίνακαρ ζηη Σσολική Τάξη: Παιδαγυγικέρ Πποζεγγίζειρ- Γιδακηικέρ Δθαπμογέρ. Μέπορ Α, Θευπηηικό Πλαίζιο. (ζει 1-58). Αζήλα: Παηδαγσγηθό Ηλζηηηνύην. ΔΝΣΑΞΖ ΚΑΗ ΥΡΖΖ ΣΧΝ ΣΠΔ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ

8 ΠΡΑΚΣΗΚΑ ΤΝΔΓΡΗΟΤ 74 Αλαζηαζηάδεο, Π. (2008). Εεηήκαηα παηδαγσγηθνύ ζρεδηαζκνύ γηα ηε Γηδαθηηθή Αμηνπνίεζε ηεο Γηαδξαζηηθήο Σειεδηάζθεςεο ζε Πεξηβάιινλ Μηθηήο- Πνιπκνξθηθήο-Μάζεζεο. ην Αλαζηαζηάδεο Παλαγηώηεο (Δπηκ.), Η Τηλεδιάζκετη ζηην ςπηπεζία ηηρ Για Βίος Μάθηζηρ και ηηρ Δξ Αποζηάζευρ Δκπαίδεςζηρ (ζει ). Αζήλα: Gutenberg. Beauchamp, G., Kennewell, S., Tanner, H., Jones, S.(2010). Interactive whiteboards and all that jazz: the contribution of musical metaphors to the analysis of classroom activity with interactive technologies. Technology, Pedagogy, and Education. Vol. 19, July 2010, BECTA (2003). What the research says about interactive whiteboards. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθό ηόπν (04/09/2010). Bell, M.A. (2002). Why use an interactive whiteboard? A bakers dozen reasons! Teachers.Net Gazette 3 (1) Edelson, D., Pea, R. Gomez, L. (1998) Constructivism in the collaboratory. In B. G. Wilson (ed.) Constructivist Learning Environments. Case Studies in Instructional Design (2nd edition) ( ). Englewood Cliffs, New Jersey: Educational Technology Publications. Fragaki, M. Lionarakis, A. (2011). Education for Liberation: A Transformative Polymorphic Model for ICT Integration in Education. In Kurubacak, G & Yuzer, V. (Eds.), Handbook of Research on Transformative Online Education and Liberation: Models for Social Equality. ( pp), USA: IGY Global. Fragaki, Μ. (2010). ICT integration in Education: A Right to Democracy by way of Emancipator Education M. Kalogiannakis, D. Stavrou & P. Michaelidis (Eds.) Proceedings of the 7th International Conference on Hands on Science July 2010, Rethymno Crete, pp , από Gerard, F., & Widener, J. (1999). A SMARTer Way to Teach Foreign Language: The SMART Board Interactive Whiteboard as a Language Learning Tool. (01/09/ 2009). Habermas, J. (1972). Knowledge and Human Interest (2nd Ed.). London: Heinemann. Hennessy, S., Deaney, R., Ruthven, K., Wintwerbottom, M. (2007). Pedagogical strategies for using the interactive whiteboard to foster learner participation in school science. Learning, Media and Technology, Vol.32, No. 3, September 2007, ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΔ ΑΝΑΚΟΗΝΧΔΗ

9 2 ν ΠΑΝΔΛΛΖΝΗΟ ΤΝΔΓΡΗΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/ pp Higgins, S., Falzon, C., Hall, I., Moseley, D., Smith, F., Smith, H., Wall, K. (2005). Embedding ICT in The Literacy And Numeracy Strategies. Γηαζέζηκν ζηελ Κσζηνύια Μαθξάθε, Ν. & Μαθξάθεο, Β. (2006). Γιαπολιηιζμικόηηηα και Δκπαίδεςζη για ένα Βιώζιμο Μέλλον. Κξήηε: EMedia: Φεθηαθό Κέληξν Δθπαηδεπηηθώλ Μέζσλ Παλεπηζηεκίνπ Κξήηεο Lee, M. (2010). Interactive Whiteboard and Schooling: the context. Technology, Pedagogy and Education. Vol. 19, No 2, July 2010, Lionarakis, A. (1998). Polymorphic Education: A pedagogical framework for open and distance learning. In A. Szucs & A. Wagner. (Eds), Transformation, Innovation and Tradition Roles and Perspectives of Open and Distance Learning, Italy: University of Bologna, Universities in a Digital Era. Ληνλαξάθεο Α., Φξαγθάθε Μ. (2009). Πνιπκνξθηθό Μνληέιν κηαο Κξηηηθήο Ζιεθηξνληθήο Κνηλόηεηαο Μάζεζεο: Μνξθέο θαη Γνκηθά ζηνηρεία κηαο Πνηνηηθήο Ννεκαηνδνηεκέλεο Μάζεζεο από Απόζηαζε. Θέμαηα Δπιζηημών και Τεσνολογίαρ ζηην Δκπαίδεςζη. Σόκνο 2, Σεύρνο 1, ειίδεο 29 52, Δθδόζεηο Κιεηδάξηζκνο. Mikropoulos, Σ. Α. & Bellou, J. (2006), The Unique Features of Educational Virtual Environments, In C. M. Stewart, C. C. Schifter & M. E. Markaridian Selverian (Eds.) Teaching and Learning with Technology, , Routledge. Miller, D., & Glover, D. (2002). The Interactive Whiteboard as a Force for Pedagogic Change: The Experience of Five Elementary School in an English Education Authority. Information Technology in Childhood Education Annual, pp Miller, D and Glover, D.(2009). Interactive Whiteboards in the Web 2.0 Classroom. Chapter XXVII. Moss, G., Jewitt, C., Levaãiç, R., Armstrong, V., Cardini, A. & Castle, F. (2007) The interactive whiteboards, pedagogy and pupil performance evaluation: an evaluation of the Schools Whiteboard Expansion (SWE) Project: London Challenge. DfES Research Report 816 (London, DfES). Murcia, K. & Sheffield, R. (2010). Talking about science in interactive whiteboard classrooms. In M. Thomas & A. Jones (Eds), Interactive whiteboards: An ΔΝΣΑΞΖ ΚΑΗ ΥΡΖΖ ΣΧΝ ΣΠΔ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ

10 ΠΡΑΚΣΗΚΑ ΤΝΔΓΡΗΟΤ 76 Australasian perspective. Australasian Journal of Educational Technology, 26(Special issue, 4), Νηάξξνπ, Β & Γξνπζνπδάθνπ,Δ. (2007). Ο δηαδξαζηηθόο πίλαθαο ζηελ εθπαίδεπζε: ην Γαπόληεο Ν. &Σδηκόπνπινο Ν. (επηκ). Πξαθηηθά 4ος Πανελλήνιος Σςνεδπίος ηυν Δκπαιδεςηικών για ηιρ ΤΠΔ, ύξνο 4-6 Μαΐνπ, Αζήλα, Δθδόζεηο Νέσλ Σερλνινγηώλ, Somyόrek, S., Atasoy, B., Ozdemir, S. (2009). Board s IQ: What makes a board smart? Computers & Education, 53, Σξηαληαθπιιίδεο Α.(2008). Ο Γηαδξαζηηθόο Πίλαθαο σο εξγαιείν Μάζεζεο: Ζ εκπεηξία από ηε ρξήζε ηνπ ζην 2 ν Γεκνηηθό ρνιείν Καιπβίσλ Θσξηθνύ. Το βήμα ηυν εκπαιδεςηικών. Τπνπξγείν Παηδείαο & Πνιηηηζκνύ Κύπξνπ (2006) Πξόγξακκα Υξήζεο Σ.Π.Δ. ζην Κππξηαθό Δθπαηδεπηηθό ύζηεκα, Κλιμάκιο Πληποθοπικήρ Γημοηικήρ Δκπαίδεςζηρ. Warwick, P. & Kershner, R. (2008). Primary teachers' understanding of the interactive whiteboard as a tool for children's collaborative learning and knowledge building. Learning, Media and Technology, 33(4), ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΔ ΑΝΑΚΟΗΝΧΔΗ