ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Transcript

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Κωνσταντίνος Κ. Χατζόπουλος Καθηγητής ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΘΗΜΑ ΠΕΜΠΤΟ Το παλάτι (η κεντρική διοίκηση) Η επαρχιακή διοίκηση ΟΙ ΣΗΜΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΟΡΟΥ RUM ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ ΟΘΩΜΑΝΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ Rum: 1. A Roman; the Romans of the Lower Empire. 2. Name applied formely to Syria, also to Asia Minor, to the hole territories of the Lower Roman Empire and to the Seljuqi Kingdom in Asia Minor. 3. Name given by the Persians in modern times to the Ottoman Empire and its subjects. 4. Those Ottoman subjects who are commonly called Greeks by Europeans. 5. The province of Sivas in Asia Minor. 6. Rum 1. Turkey in Europe. 2. The province of Macedonia. (Sir James W. Redhouse, K. G. M. G., LL. D., M. R. A. S., et c. et c. et c., A Turkish and English Lexicon Shewing in English the Signification of the Turkish Terms, second edition, Istanbul, Cagri Yayinlari Η ΟΜΗ ΤΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ Η ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΟΜΗ ΤΗΣ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ Κεντρική διοίκηση Σουλτάνος Αυτοκρατορικό συµβούλιο (Divan-i hümayun) Επαρχιακή διοίκηση Beglerbegi (κυβερνήτηςτου eyalet ) Περιφερειακό συµβούλιο «Sancakbeyi» (έπαρχος) (διοικητής επαρχίας) Επαρχιακό (τοπικό) συµβούλιο Σούµπασης 1

2 ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΟΙΚΗΣΗ Το κατασκεύασε ο Μεχµέτ Β µετά από την άλωση της ΚΠολης και ονοµάστηκε Yeni Saray (Νέο παλάτι). Η κατασκευή του άρχισε το 1459 και ολοκληρώθηκε το Ανακαινίσεις και µετατροπές έγιναν το 1509, εξαιτίας ενός ισχυρού σεισµού που προκάλεσε καταστροφές, και το 1665 εξαιτίας µιας πυρκαγιάς. Το «παλάτι» ήταν ένα αρχιτεκτονικό σύµπλεγµα που έµοιαζε µε µια ξεχωριστή πόλη. Αποτελείτο από τέσσερις κύριες «αυλές» και πολλά κτίρια που προστέθηκαν σ αυτές. Περιείχε κήπους, περίπτερα και κυνηγότοπους και αποτέλεσε την κατοικία των οθωµανών σουλτάνων για τέσσερις σχεδόν αιώνες. Στην περίοδο της ακµής του φιλοξενούσε ανθρώπους. Από τα τέλη του 17 ου αι. άρχισε να χάνει σταδιακά τη σηµασία του, επειδή οι σουλτάνοι άρχισαν να προτιµούν ένα µικρό παλάτι στις ακτές του Βοσπόρου. Το 1853 ο Αµπντούλµετζίτ Α αποφάσισε να µεταφέρει την «αυλή» του στο νέο παλάτι του Ντολµαµπαχτσέ, που κατασκευάστηκε κατά τα δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα. Ωστόσο, ορισµένες υπηρεσίες παρέµειναν στο Τοπκαπί (το θησαυροφυλάκιο, η βιβλιοθήκη, τα τζαµιά και το νοµισµατοκοπείο). Στα τέλη του 19ου αιώνα ο Αµπντούλ Χαµίτ Β κατασκεύασε ένα ακόµη παλάτι δυτικοευρωπαϊκού τύπου το Γιλντίζ. Το Τόπκαπι έγινε µουσείο το1924. «[Ο Μεχµέτ Β ] πρόσταξε να κτιστούν ανάκτορα στην ακρόπολη του παλαιού Βυζαντίου που βλέπει προς τη θάλασσα, τα οποία να ξεπεράσουν τα πιο παλαιά σε όλα και να προκαλέσουν ακόµη περισσότερο θαυµασµό για την οµορφιά, το µέγεθος, την πολυτέλεια και τη χάρη τους». «Έκτισε για τον εαυτό του λαµπρά και πολυτελή παλάτια και φύτεψε γύρω απ αυτά κήπους που ήταν γεµάτοι από κάθε είδους φυτά, για να ευχαριστούν, να ευφραίνουν και να διασκεδάζουν τους ανθρώπους και τους άρδευσε άφθονα» Κριτόβουλος ο Ίµβριος, Ιστορία, Αθήνα, Κανάκης, 2005, σσ. 437 & 441 Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΠΟΛΗ «Το παλάτι αποτελούσε το αληθινό κέντρο του κράτους». Γι αυτό ονοµαζόταν «Υψηλή Πύλη» (Bab-i âli) Χωριζόταν σε δύο µέρη: στο «εντερούν» (εσωτερικό) & στο «µπιρούν» (εξωτερικό) «Ο σουλτάνος περνούσε την ιδιωτική του ζωή στο εσωτερικό ανάκτορο, σε µια µεγάλη αυλή, την οποία περιστοίχιζαν από παντού το χαρέµι και τα υπόλοιπα διαµερίσµατα. Οι υπηρεσίες και οι οργανισµοί που κανόνιζαν τις σχέσεις του σουλτάνου µε τον έξω κόσµο στεγάζονταν σε µια δεύτερη αυλή» Χ. Ιναλτζίκ, Η Οθωµανική Αυτοκρατορία, σσ

3 Οι 4 αυλές του παλατιού χωρίζονταν µε 3 πύλες 1. Bab-i Hümayun (Πύλη των Ανακτόρων) 2. Bâbüsselâm (Πύλη των Χαιρετισµών) 3. Bâbüssade (Πύλη της Ευτυχίας ή της Ευδαιµονίας) Η πρόσβαση στο «µπιρούν» ήταν ελεύθερη σε όλους. Αντίθετα στο «εντερούν» επιτρεπόταν η είσοδος µόνο σε όσους ανήκαν στην υπηρεσία του σουλτάνου ΤΟ ΤΟΠ ΚΑΠΙ Στο «εσωτερικό» υπήρχαν: 1) Τα διαµερίσµατα του σουλτάνου [δηλ. ο «χας οντάς» (προσωπικό διαµέρισµα), ο «χαζινές» (θησαυροφυλάκιο), το «κελάρι» και ο «σεφερλί οντάς» (διαµέρισµα εκστρατείας] 2) Το χαρέµι (µεταφέρθηκε εδώ κατά τον 17ο αι.) και 3) Το «εντερούν» η ιδιόµορφη «αυτοκρατορική σχολή» στην οποία εκπαιδεύονταν οι µελλοντικοί αξιωµατούχοι του κράτους (ιτς-ογλάν). ΤΟ ΤΟΠ ΚΑΠΙ ΤΟ ΤΟΠ ΚΑΠΙ ΤΟΠ ΚΑΠΙ Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΤΟΠ ΚΑΠΙ Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΗ ΠΥΛΗ 3

4 Η ΠΡΩΤΗ ΑΥΛΗ Η ΠΥΛΗ ΤΩΝ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΩΝ ΤΟΠ ΚΑΠΙ ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΑΠΟ ΤΗ 2 Η ΑΥΛΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑ Η ΕΥΤΕΡΗ ΑΥΛΗ ΤΟ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΟ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΚΟΠΕΙΟ Η ΕΥΤΕΡΗ ΑΥΛΗ ΟΙ ΚΟΥΖΙΝΕΣ 4

5 Η ΕΥΤΕΡΗ ΑΥΛΗ ΟΙ ΚΟΥΖΙΝΕΣ Η ΠΥΛΗ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ Η ΠΥΛΗ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ ΑΚΡΟΑΣΗ ΤΟΥ ΣΕΛΗΜ Γ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΝ ΠΥΛΗ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ Η ΕΙΣΟ ΟΣ ΣΤΗΝ ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΩΝ ΑΚΡΟΑΣΕΩΝ 5

6 4/5/2015 Η ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΩΝ ΑΚΡΟΑΣΕΩΝ Η ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΟΥ ΘΡΟΝΟΥ ΤΟ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ ΤΟΥ ΠΟΡΘΗΤΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΟ ΘΗΣΑΥΡΟΦΥΛΑΚΙΟ Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥΝ ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥΝ 6

7 Η ΑΥΛΗ ΤΩΝ «ΕΥΝΟΟΥΜΕΝΩΝ» (ΙΤΣ ΟΓΛΑΝ) Η ΑΥΛΗ & ΤΑ ΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΑΛΙ Ε ΣΟΥΛΤΑΝΑΣ Η ΑΥΛΗ & ΤΑ ΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΣΥΖΥΓΩΝ Η ΑΥΛΗ & ΤΑ ΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΥΝΟΥΧΩΝ ΤΟ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ ΣΤΗΝ ΤΑΡΑΤΣΑ ΜΕ ΘΕΑ ΣΤΟ ΒΟΣΠΟΡΟ 7

8 4/5/2015 Μεχµέτ Β ( ) & Σελήµ Γ ( ) ΣΕΛΗΜ Γ ( ) ΜΑΧΜΟΥΤ Β ( ) ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΩΝ ΒΕΡΣΑΛΛΙΩΝ ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΩΝ ΒΕΡΣΑΛΛΙΩΝ 8

9 4/5/2015 ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΩΝ ΒΕΡΣΑΛΛΙΩΝ ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΟΥ ΜΠΑΚΙΝΧΑΜ ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΟΥ ΜΠΑΚΙΝΧΑΜ (Η αίθουσα του θρόνου) ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΩΝ ΒΕΡΣΑΛΛΙΩΝ ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΟΥ ΜΠΑΚΙΝΧΑΜ ( υτική πρόσοψη) ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ SCHOENBRUNN ΣΤΗ ΒΙΕΝΝΗ 9

10 4/5/2015 ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ SCHOENBRUNN ΣΤΗ ΒΙΕΝΝΗ ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ HERMITAGE ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ HERMITAGE ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ HERMITAGE ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ (Η κεντρική είσοδος) ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ HERMITAGE ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ (Η αίθουσα χορού) ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΟΥ ΕΣΚΟΡΙΑΛ ΣΤΗ ΜΑ ΡΙΤΗ 10

11 ΤΑ ΠΑΛΑΤΙΑ του β µισού του 19 ου αι. ΑΜΝΤΟΥΛΜΕΤΖΙΤ Α & ΑΜΝΤΟΥΛΧΑΜΙΤ Β Κατά τον 19ο αιώνα κατασκευάστηκαν κατά τα δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα τα νέα ανάκτορα του «Ντολµά Μπαχτσέ» (από τον Αµπντούλ Μετζίτ Α ) και το Γιλντίζ (από τον Αµπντούλ Χαµίτ Β ). ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΟΥ ΝΤΟΛΜΑ ΜΠΑΧΤΣΕ ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΟΥ ΝΤΟΛΜΑ ΜΠΑΧΤΣΕ (Η κυρία είσοδος) ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΟΥ ΝΤΟΛΜΑ ΜΠΑΧΤΣΕ (ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ) ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΟΥ YILDIZ 11

12 ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΟΥ YILDIZ ΤΟ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ ΤΗΣ ΜΑΛΤΑΣ ΤΟ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ (Divan-i Hümayun) ΤΟ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Η ονοµασία του είναι περσικής προέλευσης Προέρχεται από το «συµβούλιο ευγενών» που σε παλιότερα µεσανατολικά κράτη πλαισίωνε τον ηγεµόνα Το συµβούλιο έπαιζε τον ρόλο του υπουργικού συµβουλίου Ως και τα µέσα περίπου του 15 ου αι. στο συµβούλιο προήδρευε ο ίδιος ο σουλτάνος. Ο Μεχµέτ Β έπαψε να παρευρίσκεται στις συνεδριάσεις και δηµιούργησε το «µυστικό παράθυρο» Το συµβούλιο συνεδρίαζε σε αίθουσα του «εντερούν» αρχικά κάθε µέρα, κατά τον 16 ο αι. τέσσερις µέρες την εβδοµάδα και αργότερα λιγότερες ΤΟ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ (Σπουδαιότερες αρµοδιότητες) Συζητούσε όλες τις υποθέσεις της αυτοκρατορίας Χειριζόταν τις σχέσεις µε τα ξένα κράτη Συµβούλευε τον σουλτάνο σε θέµατα κήρυξης πολέµου Εξασφάλιζε την τροφοδοσία και τα καύσιµα για όλους τους κατοίκους της ΚΠολης Εκδίκαζε τις εφέσεις Στο συµβούλιο µπορούσε να προσφύγει οποιοσδήποτε υπήκοος για να υποβάλει τα παράπονά του Ιλµπέρ Ορταϊλί, Ανακαλύπτοντας ξανά τους Οθωµανούς, σ ΤΟ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ (Divan-i Hümayun) Στο αυτοκρατορικό συµβούλιο συµµετείχαν οι εξής αξιωµατούχοι: Ο Μεγάλος βεζίρης και ο 1ος, 2ος, 3ος και 4ος βεζίρης (υπεύθυνοι για πολιτικά θέµατα) Οι καζασκέρηδες (ιεροδικαστές του στρατού) της Ρούµελης & της Ανατολίας (υπεύθυνοι για δικαστικά θέµατα) Ο δεφτερδάρης (υπεύθυνος για οικονοµικά θέµατα) Ο νισαντζή («σηµαδευτής») (nişanci) (υπεύθυνος του πρωτοκόλλου) Ο αγάς των γενιτσάρων Ο καπουντάν-ι ντεριά (αρχιναύαρχος) (υπεύθυνοι για στρατιωτικά θέµατα) Ο αρχιγραµµατέας & προϊστάµενος των διερµηνέων (reis-ul-küttâb) (κατά τον 18 ο και 19 ο αι.) Η ΕΙΣΟ ΟΣ ΣΤΟ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ 12

13 ΤΟ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ (Divan-i Hümayun) ΤΟ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Το καφασωτό παράθυρο ΣΟΥΛΤΑΝΙΚΑ ΦΙΡΜΑΝΙΑ ΤΟΥ 1518 & 1620 ΦΙΡΜΑΝΙ ΤΟΥ ΣΕΛΙΜ Γ & ΤΟΥΡΑΣ ΤΟΥ ΜΑΧΜΟΥΤ Β ΟΘΩΜΑΝΙΚΟ ΦΙΡΜΑΝΙ ( ) ΟΘΩΜΑΝΙΚΟ ΦΙΡΜΑΝΙ ( ) 13

14 Ο «ΜΠΕΗΛΕΡΜΠΕΗΣ» (14 ος -16 ος αι.) Η ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΙΟΙΚΗΣΗ Στην πρώιµη οθωµανική εποχή ο όρος beglerbegi σήµαινε τον επικεφαλής των επαρχιακών στρατιωτικών δυνάµεων και µάλιστα των «τιµαριωτών». Ο όρος αυτός προέρχεται από τους Σελτζούκους και τους Ιλχανίδες (Μογγόλους) Πριν από την καθιέρωση του όρου Eyalet, ήταν σε χρήση ο όρος «beglerbegilik και wilayet. Ο πρώτος όρος σήµαινε την διοικητική µονάδα, ενώ ο δεύτερος οποιαδήποτε διοίκηση είτε µεγάλη είτε µικρή The Encyclopedia of Islam, vol. II, σ. 722 ΤΑ «ΜΠΕΗΛΕΡΜΠΕΗΛΙΚΙΑ» (14 ος -16 ος αι.) Μετά από την κατάκτηση της Βαλκανικής καθιερώθηκε ο όρος beglerbegi της Ρούµελης. Ήταν ο επικεφαλής όλων των δυνάµεων της Βαλκανικής και κατ επέκταση αρχιστράτηγος του οθωµανικού στρατού. Λίγο αργότερα καθιερώθηκε και ο όρος beglerbegi της Ανατολίας. Έτσι η αυτοκρατορία χωρίστηκε σε δύο «beglerbegilik» (µπεηλέρµπεηλίκια) Μετά από την κατάκτηση και της ανατολικής Μ. Ασίας δηµιουργήθηκε το τρίτο κατά σειρά «beglerbegilik» της Αµάσειας (το «beglerbegilik» αυτό ονοµαζόταν Rum ή Amasya-Tokat ). Ωστόσο, το «beglerbegilik» της Ρούµελης εθεωρείτο το σηµαντικότερο (το «πρώτο τη τάξει») The Encyclopaedia of Islam, vol. II, σ. 722 ΤΑ «ΜΠΕΗΛΕΡΜΠΕΗΛΙΚΙΑ» (14 ος -16 ος αι.) 1361: Ιδρύθηκε το «µπεηλέρµπεηλίκι» της Ρούµελης (µε έδρα τη Σόφια) 1393: Ιδρύθηκε το «µπεηλέρµπεηλίκι» της Ανατολίας (µε έδρα τη Κιουτάχεια) και το «µπεηλέρµπεηλίκι» της Αµάσειας 1533: Ιδρύθηκε το «µπεηλέρµπεηλίκι» των Νησιών (Τζεζάιρ) Χ. Ιναλτζίκ, Η Οθωµανική Αυτοκρατορία, Αθήνα, Αλεξάνδρεια, 1995, σ ΤΑ «ΕΓΙΑΛΕΤΙΑ» (16 ος -19 ος αι.) 1591κεξ.: Τα «µπεηλέρµπεηλίκια» µετονοµάστηκαν σε «εγιαλέτια» Eyalet, από την αραβική λέξη iyālaπου σηµαίνει «διαχείριση», «διεύθυνση», «άσκηση εξουσίας». Στην Οθωµανική Αυτοκρατορία ήταν η µεγαλύτερη διοικητική διαίρεση (µονάδα),κάτω από την εξουσία του beglerbegi, δηλ. του γενικού διοικητή, ο οποίος είχε στρατιωτική & πολιτική εξουσία The Encyclopaedia of Islam, vol. II, p , σ. 721 ΤΑ «ΕΓΙΑΛΕΤΙΑ» (16 ος -19 ος αι.) Το 1609η Οθωµανική Αυτοκρατορία χωριζόταν σε 32 «εγιαλέτια».τα 23 από αυτά υπάγονταν στο «τιµαριωτικό σύστηµα», ενώ τα 9 ανήκαν στα φόρου υποτελή που ονοµάζονταν sālyāne. Στα τελευταία οι επικεφαλής όφειλαν να συλλέγουν τους φόρους και να τους στέλνουν απευθείας στο θησαυροφυλάκιο του σουλτάνου The Encyclopaedia of Islam, vol. II, σ

15 Εγιαλέτι = µεγάλη διοικητική µονάδα («περιφέρεια») ΤΑ ΕΓΙΑΛΕΤΙΑ ΤΟ : Ιδρύθηκε το «µπεηλέρµπεηλίκι» της Ρούµελης (µε έδρα τη Σόφια) 1393: Ιδρύθηκε το «µπεηλέρµπεηλίκι» της Ανατολίας (µε έδρα τη Κιουτάχεια) και το «µπεηλέρµπεηλίκι» της Αµάσειας 1533: Ιδρύθηκε το «µπεηλέρµπεηλίκι» των Νησιών (Τζεζάιρ) 1591: Τα «µπεηλέρµπεηλίκια» µετονοµάστηκαν σε «εγιαλέτια» 1609: Η Οθωµανική Αυτοκρατορία χωριζόταν σε 32 εγιαλέτια Χ. Ιναλτζίκ, Η Οθωµανική Αυτοκρατορία, Αθήνα, Αλεξάνδρεια, 1995, σ Η ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΙΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΑΣ ΤΑ ΕΓΙΑΛΕΤΙΑ ΑΥΤΟΝΟΜΕΣ ΕΠΑΡΧΙΕΣ «Επαρχίες µε καθεστώς σαλιανελί [ ] ήταν οι υποτελείς χριστιανικές ηγεµονίες της Μολδαβίας, Βλαχίας, Τρανσυλβανίας, Γεωργίας και Κιρκασίας, της Ραγούζας (Ντούµπροβνικ) και κατά τον 17ο αιώνα ο αταµάνος των Κοζάκων. Τέλος οι υποτελείς µουσουλµανικές ηγεµονίες, δηλαδή το χανάτο της Κριµαίας, το σεριφάτο της Μέκκαςκαι για ένα διάστηµα το Γκιλάν. Η Τριπολίτιδα, η Τυνησία και η Αλγερία διατήρησαν τον αρχικό τους χαρακτήρα ως παραµεθόριες επαρχίες» (Χ. Ιναλτζίκ, Η Οθωµανική Αυτοκρατορία, σ. 188) Η ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΤΕΛΗ ΤΟΥ 16ου ΑΙ. (Οι αρµοδιότητες του «µπεηλέρµπεη) Ο beglerbegi είχε τις εξής αρµοδιότητες: Ασκούσε την εκτελεστική εξουσία ως αντιπρόσωπος του σουλτάνου σε όλες τις υποθέσεις, Επιβεβαίωνε τις αποφάσεις των καδήδων και του σουλτάνου, Προήδρευε του τοπικού συµβουλίου (το beglerbegilik divani ), Ήταν υπεύθυνος για τους στρατιωτικούς-τιµαριώτες (δηλ. τους «σπαχήδες») της περιοχής του, ιόριζε και προήγαγε τους σπαχήδες, Ήταν υπεύθυνος για την τήρηση της δηµόσιας τάξης και ασφάλειας, υπεύθυνος για την καταδίωξη των ληστών, των κακοποιών και των εχθρών του σουλτάνου The Encyclopaedia of Islam, vol. II, σ

16 ΟΙ ΣΗΜΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΟΡΟΥ RUM ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ Rum: 1. A Roman; the Romans of the Lower Empire. 2. Name applied formely to Syria, also to Asia Minor, to the hole territories of the Lower Roman Empire and to the Seljuqi Kingdom in Asia Minor. 3. Name given by the Persians in modern times to the Ottoman Empire and its subjects. 4. Those Ottoman subjects who are commonly called Greeks by Europeans. 5. The province of Sivas in Asia Minor. 6. Rum 1. Turkey in Europe. 2. The province of Macedonia. (Sir James W. Redhouse, K. G. M. G., LL. D., M. R. A. S., et c. et c. et c., A Turkish and English Lexicon Shewing in English the Signification of the Turkish Terms, second edition, Istanbul, Cagri Yayinlari Τα σαντζάκια sancak (σαντζάκ): κυριολεκτικά σηµαίνει «λάβαρο» Ήταν η βασική διοικητική µονάδα του οθωµανικού διοικητικού συστήµατος. Ονοµαζόταν και liwās. Κάθε «beglerbegilik ή eyαlet διαιρούνταν σε σαντζάκια. Επικεφαλής του κάθε σαντζάκ ήταν ο «sancakbeyi» The Encyclopaedia of Islam, vol. II, σ. 723 Σαντζάκι= διοικητική µονάδα µε επικεφαλής τον «σαντζάκµπεη» (στρατιωτικός διοικητήςέπαρχος) στον οποίο ο µονάρχης έδινε ένα λάβαρο ως σύµβολο της εξουσίας του Σουµπασιλίκι: επικεφαλής ήταν οι σουµπασήδες που ήταν αρχηγοί των µελών του επαρχιακού ιππικού που κατοικούσαν στα χωριά της περιοχής του Καδηλίκι ή καζάς: διοικητική & δικαστική περιφέρεια µε επικεφαλής καδή Χ. Ιναλτζίκ, Η Οθωµανική Αυτοκρατορία, Αθήνα, Αλεξάνδρεια, 1995, σ ΟΧΙ «Χουκιουµέτ σαντζάκια» (=κυβερνητικά σαντζάκια): Ήταν σαντζάκια στην ανατολική Μ. Ασία τα οποία τα διοικούσαν συγκεκριµένες οικογένειες φυλάρχων µε δικαίωµα κληρονοµικής διαδοχής. Στα σαντζάκια αυτά όλα τα έσοδα ανήκαν στον τοπικό κληρονοµικό µπέη που έπρεπε όµως, αν τον πρόσταζε ο σουλτάνος, να ενισχύσει τον στρατό µε προκαθορισµένο αριθµό αντρών. Στις σπουδαιότερες πόλεις της περιοχής ο σουλτάνος εγκαθιστούσε γενιτσαρική φρουρά και διόριζε καδή» (Χ. Ιναλτζίκ, Η Οθωµανική Αυτοκρατορία, σ. 187) Η ΟΜΗ ΤΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ Η ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΙΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΡΟΥΜΕΛΗΣ - ΤΑ ΣΑΝΤΖΑΚΙΑ Κεντρική διοίκηση Σουλτάνος Αυτοκρατορικό συµβούλιο Επαρχιακή διοίκηση Beglerbegi (κυβερνήτης eyalet ) Περιφερειακό συµβούλιο Τοπική διοίκηση «Sancakbeyi» (έπαρχος) (διοικητής επαρχίας) Επαρχιακό (τοπικό) συµβούλιο Σούµπασης 16

17 Η ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΙΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ Η ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΙΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΡΟΥΜΕΛΗΣ ΣΕ ΒΙΛΑΕΤΙΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΤΑΝΖΙΜΑΤ Τα «εγιαλέτια» καταργήθηκαν το 1864 και αντικαταστάθηκαν από τα wilayet The Encyclopaedia of Islam, vol. II, σ. 724 Η νέα διοικητική διαίρεση που καθιερώθηκε µετά από το Τανζιµάτ (1867 κεξ) προέβλεπε τις εξής διοικητικές µονάδες: Βιλαέτι Σαντζάκι Καζάς Η ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΙΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΡΟΥΜΕΛΗΣ ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ου ΑΙ. ΤΟ ΒΙΛΑΕΤΙΟ Α ΡΙΑΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20 ου αι. 17