ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ OWNER. Price per issue Τιμή τεύχους 0.01 HELLENIC SOCIETY OF GASTROINTESTINAL ONCOLOGY ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΠΤΙΚΟΥ

Transcript

1

2 ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ OWNER ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΠΤΙΚΟΥ Τσόχα 2 & Βασ. Σοφίας, Αθήνα Τηλ.: , , , Fax: HELLENIC SOCIETY OF GASTROINTESTINAL ONCOLOGY Tsoha 2 & Vas. Sofias, Athens Tel.: , , , Fax: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Πρόεδρος: Ι.Κ. Τριανταφυλλίδης Αντιπρόεδρος: Π. Κοσμίδης Γεν. Γραμματέας: Α. Παπαλόης Ταμίας: Π. Χαιρακάκης Μέλη: Β.Γκοβόσδης Ε. Μερίκας Δ. Νικολάκης President: Vice President: Gen. Secretary: Treasurer: Members: GOVERNING BOARD J.K Triantafillidis P. Kosmidis A. Papalois P. Cheracakis V. Govosdis E. Merikas D. Nikolakis ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΙΙΙΤΡΟΙΙΗ Πράδρος: Π. Κοσμίδης Διευθυντής Σύνταξης: Ι.Κ. Τριανταφυλλίδης Επίκουροι Συντάκτες: Β. Γκοβόσόης, Α. Παπαλόης Μέλη: Σ. Γεωργόπουλος, Χ. Δερβε'νης Α. Ζερβακάκης, Ε. Ελευθεριάδης I. Ιακωβίδου, Δ. Καραμανώλης Δ. Κατσιιόχη, Γ. Κόλλιας, Κ Κοτζαμπάση I. Κουντουράς, Κ. Κυπριανού I. Λουκόπουλος, Ε. Μερίκας Χ. Μπακογιάννης, Ε. Μπριασοΰλης Γ. Νασιούλας, Δ. Νικολάκης Ε. Παπαβασιλείσυ, Σ. Παπαδόπουλος Αικ. Παράση, Ε. Πατηράκη, Θ. Πε'ππας Δ. Πεκτασίδης, Α. Πουρτσίδης Μ. Συνοδινού, Α. Σωτηροποϋλου Χ. Τζάθας, Κλ. Τσαμακίδης, Ε. Τσιάμπας Π. Χαιρακάκης, Β. Χειμωνίτοη Chairman: Editor: Assistant Editors: Members: EDITORIAL BOARD P. Kosmidis J.K. Triantafillidis V. Govosdis, A. Papalois S. Georgopoulos, Ch. Dervenis A. Zervacakis, E. Eleftheriadis J. Iakovidou, D. Karamanolis D. Katsiochi, G. Kollias, K. Kotsambasi J. Kountouras, Κ Kyprianou I. Loukopoulos, E. Merikas Ch. Bakogiannis, E. Briasoulis G. Nasioulas, D. Nikolakis E. Papavassiliou, S. Papadopoulos Aik. Parasi, E. Patiraki, Th. Peppas D. Pectasidis, A. Pourtsidis M. Synodinou, A. Sotiropoulou Ch. Tzathas, Kl. Tsamakidis, E. Tsiambas P. Cheracakis, V. Chimonitsi ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Γ. Ανδρουλάκης, Κ. Αρβανιτάκης, Ε. Βασιλάτου Π. Δαδιοπη, Α. Εμμανουηλίδης, Χ. ΚαλόφυΛ'ος I. Κάτσος, Γ. Κητής, Χ. Μαυρογιάννης, Α. Νικολάου Δ. Πανουσόπουλος, Ε. Παρασκευάς, Θ. Ροκκάς Δ. Σκάρλος, Γ. Σταθόπουλος, Ν. Τσαβαρής, Γ. Φούντζηλας ADVISORY COMMITEE G. Androulakis, Κ. Arvanitakis, Η. Vasilatou P. Dadioti, A. Emmanouilidis, Η. Kalofonos J. Katsos, G. Kitis, Ch. Mavrogiannis, A. Nikolaou D. Panousopoulos, E. Paraskevas, Th. Rokkas D. Skarlos, G. Stathopoulos, N. Tsavaris, G. Fountzilas ΕΚΔΟΤΕΣ Μάρω Νικηταΐδου, Ελένη Σαμαράκη PUBLISHERS Maro Nikitaidou, Eleni Samaraki ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Εκδόσεις Δίκτυννα ΕΠΕ Ευφρονίου 25, Αθήνα Τηλ.: , , Fax: DESIGN - PRINTING SUPERVISION Dictynna Publications Efroniou 25, Athens Tel.: , , Fax: Τιμή τεύχους 0.01 Price per issue 0.01

3 Ετος Εκτο Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2006 ΤΟΜΟΣ 6, ΤΕΥΧΟΣ 3 Sixth Year September - December 2006 VOLUME 6, ISSUE 3 ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ Τετραμηνιαίο Περιοδικό της Ελληνικής Εταιρείας Ογκολογίας Πεπτικού Ετος Ιδρυσης 2001 DIGESTIVE ONCOLOGY Quarterly Publication of the Hellenic Society of Gastrointestinal Oncology Founded in 2001 Περιεχόμενα Contents ΠΡΩΤΟΤΥΠΕΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Η Ασφάλεια και Αποτελεσματικότητα της Τοποθέτησης Μεταλλικών Ενδοπροθε'σεων για την Αντιμετώπιση των Κακοηθών Στενώσεων του Οισοφάγου 193 Ν. Βιάζης, I. Βλαχογιαννάκος, Κ. Μάρκογλου, Κ. Βασιλειάδης, I. Θεοδωρόπουλος, Α. Σαβεριάδης, Κ. Παπαξοΐνης, Δ.Γ. Καραμανώλης Συνδυασμός Καπεσιταμπίνης και Οξαλιπλατίνης ως Θεραπεία Δεύτερης Γραμμής οτον Προχωρημένο Ορθοκολικό Καρκίνο 196 Κ. Γεννατάς, Β. Μιχαλάκη, Η. Μαλλάς, Λ. Σαμανίδης, Α. Πολυδώρου, Γ. Καραμανώλης, Δ. Βώρος, Β. Κομπορόζος Ανοσολογικε'ς Μεταβολές σε Ασθενείς με Καρκίνο Παχέος Εντέρου Υπό Συμπληρωματική Χημειοθεραπεία με το Μονοκλωνικό Αντίσωμα 17-ΙΑ. Συγκριτική Μελέτη 201 Ν. Τσαβαρής, Χ. Κοσμάς, Π. Γκούβερης, Η. Σκοπελίτης, Ν. Διαμαντής, Σ. Τσαούση, Π. Κοπτερίδης, Α. Ντόκου, Σ. Χαλικιάς, Α. Καραντζαφέρης, Χ. Μάνδρος, Χ. Κουφός, Ο. Τσιτσιλώνη Η Εξαετής Εμπειρία μας στη Χειρουργική Αντιμετώπιση του Καρκίνου του Παχέος Εντέρου και του Ορθού 208 Ν. Χριοτοδούλου, I. Οικονομάκης, Ε. Γιωργάκης, Τ. Πετρωνιάτης, Ν. Παπαντωνίου, Μ. Πολίτου, Τ. Παπαβασιλείου Η Σημασία της Ανεύρεσης Πολυπόδων στο Σιγμοειδές σε Ασθενείς με Φυσιολογικό Ορθό 215 Β. Αρβανίτη, Β. Ξουργιάς, Ε. Λιάκου, Γ. Κουκούλης, Ε. Μυλωνάκου, Δ. Γ. Καραμανώλης Η Σημασία της Ανεύρεσης Πολυπόδων οτο Ορθό στην Ακαμπτη Ορθοσκόπηση Β. Αρβανίτη, Β. Ξουργιάς, Ε. Λιάκου, Γ. Κουκούλης, Ε. Μυλωνάκου, Δ. Γ. Καραμανώλης Εβδομαδιαία Χορήγηση Γεμσιταβίνης για τη Θεραπεία Ασθενών με Καρκινώματα Χοληφόρων και Χοληδόχου Κύστης 223 Ν. Τσαβαρής, Η. Σκοπελίτης, Π. Γκούβερης, Α. Δημητρακόπουλος, Ν. Διαμαντής, Σ. Τσαούση, Π. Κοπτερίδης. Μ. Τζιβράς, Χ. Κουφός Αντιμετώπιση Πρωτοπαθών και Μεταστατικών Ογκων του Ηπατος με Ραδιοσυχνότητες 227 Γ. Μπασδάνης, Χ. Ευθυμιάδης, I. Τζεβελε'κη, Ε. Καραμανλής Τοποθέτηση Μεταλλικών Ενδοπροθέσεων (Stent) σε Ασθενείς με Κακοήθη Αποφρακτικό Ικτερο 233 Δ. Πάικος, Α. Γατοπούλου, I. Μόσχος, I. Πιλπιλίδης, Δ. Τζιλβε'ς, Δ. Τραγιανίδης, I. Κάτσος, Α. Ταρπάγκος ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ Κακόηθες Μελάνωμα του Στομάχου 236 Ε. Παζαρλή, Ε. Κατσίκη, Χ. Νέπκα, Θ. Γιβανάκης, Α. Καφανάς, Θ. Τσιώνης Συστηματική Μασιοκυττάρωση: Αίτιο Χρόνιου Διαρροϊκού Συνδρόμου 240 Δ. Καλός, Δ. Καμπέρογλου, Η. Ξηροιιχάκης, Δ. Τζιβράς, Α. Τσατσαλίδης, Ε. Βένετης, Β. Τζιας Συμπαγής Ψευδοθηλώδης Ογκος του Παγκρέατος 243 Α Κατσουράκης, Δ. Φαρμάκης, Θ. Κεχαγιά, Γ. Καραγιαννοπούλου, Ε. Χατζηθεάκλητος Οδηγίες προς τους Συγγραφείς 246 Copyright 2006 Απαγορεύεται η μερική ή ολική αναδημοσίευση χωρίς γραπτή άδεια της Ελληνικής Εταιρείας Ογκολογίας Πεπτικού, των συγγραφέων και των εκδοτών. S Safety and Efficacy of Metal Stents in the Treatment of Malignant Esophageal Stenoses 193 N. Viazis, J. Vlachogiannakos, K. MaTkoglou, K. Vasiliadis, I. Theodoropoulos, A. Savenadis, K. Papaxoinis, D. G. Karamanolis Capecitabine and Oxaliplatin in Second-Line Treatment of Advanced Colorectal Cancer 196 C. Gennatas, V. Michalaki, E. Mallas, L. Samanidis, A. Polydorou, G. Karamanolis, D. Voros, V. Komporozos The Immune Changes in Patients with Colorectal Cancer Treated with Adjuvant Therapy with Monoclonal Antibody 17-1A. A Comparative Study 201 N. Tsavaris, Ch. Kosmas, P. Gouveris, H. Skopelitis, N. Diamantis, S. Tsaousi, P. Kopteridis, A. Dokou, S. Chalkias, A. Karatzaferis, Ch. Mandros. Ch. Koufos, O. Tsitsiloni The Six Year Experience of our Department from the Surgical Treatment of the Colorectal Cancer 208 N. Christodoulou, I. Ikonomakis, E. Giorgakis, T. Petroniatis. N. Papantoniou, M. Politou, T. Papavasiliou The Significance of Finding Sigmoid Polyps in Patients With Normal Rectum 215 V. Arvaniti, V. Xourgias, E. Liakou, G. Koukoulis, I. Mylonakou, D.G. Karamanolis The Significance of Finding Rectal Polyps in Rigid Rectoscopy 219 V. Arvaniti, V. Xourgias, E. Liakou, G. Koukoulis, I. Mylonakou, D.G. Karamanolis Weekly Administration of Gemcitabine for the Treatment of Biliary Track and Gallbladder Cancer 223 N. Tsavaris, H. Skopelitis, P. Gouveris, A. Dimitrakopoulos, N. Diamantis, S. Tsaousi, P. Kopteridis, M. Tzivras, Ch. Koufos Radiofrequency Ablation in the Treatment of Primary and Metastatic Liver Tumors 227 G. Basdanis, Ch. Efthimiadis, I. Tzeveleki, E. Karamanlis Metallic Stents in Patients with Malignant Obstructive Jaundice 233 D. Paikos, A. Gatopoulou, J. Moschos, J. Philipidis, D. Tzilves, D. Tragianidis, J. Katsos, A. Tarpagos CASE REPORT Malignant Melanoma of Stomach 236 E. Pazarli, T. Tsionis, E. Katsiki, A. Kafanas, H. Nepka, T. Givanakis Systemic Mastocytosis: A Rare Cause of Diarrhea 240 D. Kalos, D. Kamperoglou, H. Xirouhakis, D. Tzivras, A. Tsatsalidis, E. Venetis, V. Tzias Solid Pseudopapillary Tumor of the Pancreas: a Case Report 243 A. Katsourakis, D. FarmakisT. Kechagia. G. Karagianopoulou, E. Chatzitheoklitos Instructions to the Authors 246 Copyright 2006 All rights reserved. No part of this issue may be reproduced without permission ot the Hellenic Society of Gastrointestinal Oncology, the writers and the publishers. ISSN X

4 ΙΙΡΩΤΟΤΥΠΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - Ογκολογία Πεπτικού 6, 3, Η Ασφάλεια και Αποτελεσματικότητα της Τοποθέτησης Μεταλλικών Ενδοπροθέσεων για την Αντιμετώπιση των Κακοηθών Στενώσεων του Οισοφάγου I I I Ν. Βιάξης, I. Βλαχογιαννάκος, Κ. Μάρκογλου, Κ. Βασιλειάδης, I. Θεοδωρόπουλος, Α. Σαβεριάδης, Κ. Παπαξοίνης, Δ.Γ. Καραμανώλης Β' Γαστρεντερολογικό Τμήμα, ΠΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός» Περίληψη Σκοπός: Να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητα της τοποθέτησης μεταλλικής αυτοδιατεινόμενης ενδοπρόθεσης σε ασθενείς με κακοήθη στένωση του οισοφάγου. Υλικό - Μέθοδος: Α εκατέσσερις μεταλλικές ενδοπροθέσεις τοποθετήθηκαν σε ισάριθμους ασθενείς με απόφραξη του οισοφάγου, ως συνέπεια οισοφαγικού καρκίνου, από τον Ιανουάριο του 2004 μέχρι τον Μάρτιο του Η τοποθέτηση έγινε κάτω από ακτινοσκοπική καθοδήγηση και σε όλες τις περιπτώσεις τοποθετήθηκε η επικαλυμμένη μεταλλική ενδοπρόθεση Ultraflex (Boston Scientific). Σε 2 από τους παραπάνω ασθενείς συνυπήρχε τραχειο-οισοφαγικό συρίγγιο. Ολοι οι ασθενείς παρακολουθήθηκαν για ένα μέσο χρονικό διάστημα 1 έτους. Αποτελέσματα: Σε όλες τις περιπτώσεις η τοποθέτηση της ενδοπρόθεσης ήταν επιτυχής και δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές παρενέργειες. Και οι 14 ασθενείς ήταν σε θέση να σιτίζονται από το στόμα από τη δεύτερη ημέρα μετά από την τοποθέτηση και ανέφεραν βελτίωση της ποιότητας ζωής. Μετά από 1 έτος παρακολούθησης παρατηρήθηκε επαναστένωση και απόφραξη της ενδοπρόθεσης σε 3 ασθενείς (21%), ενώ κατά το ίδιο χρονικό διάστημα κατέληξαν λόγω της νόσου τους 3 ασθενείς (επιβίωση 79%). Συμπέρασμα: Η τοποθέτηση μεταλλικής αυτοδιατεινόμενης ενδοπρόθεσης είναι μια ασφαλής και αποτελεσματική μέθοδος για την αντιμετώπιση της κακοήθους απόφραξης του οισοφάγου. Αέξεις-κλειδιά κακοήθεις στενώσεις οισοφάγου, δυσφαγία, μεταλλική αυτοόιατεινόμενη ενδοπρόθεση. Υπεύθυνος Αλληλογραφίας Νίκος Βιάζης Β'Γαστρεντερολογικό Τμήμα ΠΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός» Υψηλάντου 45-47, Αθήνα Τηλ.: gastmev@otenet.gr Εισαγωγή Ηπρώτη επιτυχημένη τοποθέτηση ενδοπρόθεσης στον οισοφάγο αναφέρεται από τον Sir Charles Symonds το 1887, ενώ η πρώτη μεταλλική ενδοπρόθεση, για την αντιμετώπιση κακοήθους δυσφαγίας έγινε το 1983 από τον Frimberg. Εκτοτε, οι αυτοδιατεινόμενες μεταλλικές ενδοπροθέσεις χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο σε περιπτώσεις κακοήθους απόφραξης του οισοφαγικού αυλού. Στην παρούσα μελέτη σκοπός μας ήταν να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητα της τοποθέτησης μεταλλικής αυτοδιατεινόμενης ενδοπρόθεσης σε ασθενείς με κακοήθη στένοχτη του οισοφάγου. Υλικό - Μέθοδος Δεκατέσσερις ασθενείς (10 άνδρες, 4 γυναίκες, μέση ηλικία 52,7±8,5 έτη) με οισοφαγικό καρκίνο παραπέμφθηκαν στο Τμήμα μας για την τοποθέτηση μεταλλικής αυτοδιατεινόμενης ενδοπρόθεσης, στο χρονικό διάστημα από τον Ιανουάριο του 2004 μέχρι τον ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ, Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος

5 ΙΙΡΩΤΟΤΥΙΙΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - Μάρτιο του Από τους ασθενείς αυτούς οι 7 είχαν κακοήθη στένωση του οισοφάγου ως συνέπεια αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου, οι 5 ως συνέπεια καρκινώματος εκ πλακώδους επιθηλίου και οι 2 εμφάνιζαν υποτροπή κακοήθειας στο σημείο της αναστόμωσης του εναπομείναντος οισοφάγου με τον στόμαχο, μετά από οισοφαγεκτομή. Ολοι οι ασθενείς είχαν υποβληθεί σε ενδοσκόπηση με λήψη βιοψιών και αξονική τομογραφία για τη σταδιοποίηση της νόσου. Παράλληλα, είχαν υποβληθεί σε βαριούχο γεύμα, προκειμένου να καθοριστεί το μήκος της στένωσης. Σε όλες τις περιπτώσεις η νόσος είχε χαρακτηριστεί μη χειρουργήσιμη και γι' αυτό αποφασίστηκε η τοποθέτηση μεταλλικής ενδοπρόθεσης. Σε όλους τους ασθενείς βαθμολογήθηκε ο βαθμός της δυσφαγίας με τον ακόλουθο τρόπο: 0=χωρίς δυσφαγία, 1 =ο ασθενής μπορεί να καταπίνει τις περισσότερες στερεές τροφές, 2=ο ασθενής μπορεί να καταπίνει ημίρρευστες τροφές, 3=ο ασθενής μπορεί να καταπίνει μόνο υγρά, 4=πλήρης απόφραξη. Από τους 14 ασθενείς της μελέτης οι 8 είχαν βαθμό δυσφαγίας 3 και οι 6 βαθμό δυσφαγίας 4. Οι στενώσεις είχαν ένα μέσο μήκος 75±8mm (εύρος mm) και εντοπίζονταν στο μέσο (4 ασθενείς) και στο κατώτερο τρίτη μόριο του οισοφάγου (10 ασθενείς). Η τοποθέτηση της ενδοπρόθεσης έγινε κάτω από ακτινοσκοπικό έλεγχο. Σε όλες τις περιπτώσεις τοποθετήθηκε η επικαλυμμένη μεταλλική ενδοπρόθεση Ultraflex της Boston Scientific, με μήκος είτε 15cm (επικάλυψη 12cm) είτε 12cm (επικάλυψη 9cm), ανάλογα με το μήκος της στένωσης. Μετά από την τοποθέτηση της ενδοπρόθεσης οι ασθενείς παρέμειναν νηστικοί για το πρώτο 24ωρο, ενώ στη συνέχεια τους χορηγήθηκε υδρική δίαιτα και τέλος ημιστερεά ή στερεά τροφή. Οι ασθενείς παρέμεναν για νοσηλεία στο νοσοκομείο για 2 ημέρες και λάμβαναν αντιβίωση (ticarcillin disodium and clavulanate potassium) για την αποφυγή λοιμώξεων, ενώ μετά από την έξοδο τους παρακολουθούνταν για χρονικό διάστημα 24 μηνών. Αποτελέσματα Σε όλες τις περιπτώσεις η τοποθέτηση της ενδοπρόθεσης ήταν επιτυχής και δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές άμεσες παρενέργειες. Οι περισσότεροι ασθενείς ανέφεραν θωρακικό άλγος τις πρώτες ώρες, όμως μόνο σε 5 από αυτούς χρειάστηκε να χορηγηθούν αναλγητικά. Και οι 14 ασθενείς ήταν σε θέση να σιτίζονται από το στόμα από τη δεύτερη ημέρα μετά από την τοποθέτηση και ανέφεραν βελτίωση του βαθμού της δυσφαγίας. Πιο συγκεκριμένα, 1 μήνα μετά από την τοποθέτηση της ενδοπρόθεσης, 10 ασθενείς ανέφεραν βαθμό δυσφαγίας 0 και 4 ασθενείς βαθμό δυσφαγίας 1. Μετά από 1 έτος παρακολούθησης, επαναστένωση και απόφραξη της ενδοπρόθεσης παρατηρήθηκε σε 3 ασθενείς (21%). Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα κατέληξαν, λόγω της νόσου τους, 3 ασθενείς (επιβίωση 79%). Σε μία περίπτωση η ενδοπρόθεση μετακινήθηκε προς τον στόμαχο, όμως ο ασθενής κατέληξε από καχεξία 15 ημέρες μετά από την ενδοσκόπηση πριν γίνει εφικτή οποιαδήποτε θεραπευτική παρέμβαση. Συζήτηση Πολλοί ασθενείς με οισοφαγικό καρκίνο εμφανίζουν δυσφαγία και ως εκ τούτου διαταραχές της θρέψης και καχεξία 1. Στις περιπτώσεις που το νεόπλασμα είναι ανεγχείρητο, μπορεί να γίνει ενδοσκοπική θεραπεία με laser προκειμένου να μικρύνει ο όγκος και να αντιμετωπιστεί η δυσφαγία ή να τοποθετηθεί πλαστική ή μεταλλική ενδοπρόθεση. Η ενδοσκοπική θεραπεία με laser προτιμάται σε ασθενείς που έχουν μικρό προσδόκιμο επιβίωσης, δεδομένου ότι αντιμετωπίζουν τη δυσφαγία παροδικά και απαιτούνται επαναλαμβανόμενες συνεδρίες, προκειμένου να διατηρηθεί ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα 26. Σχετικά με τις ενδοπροθέσεις, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι οι πλαστικές παραμένουν βατές για μικρότερο χρονικό διάστημα και η τοποθέτηση τους συνοδεύεται από περισσότερες επιπλοκές, γι' αυτό και στις περισσότερες περιπτώσεις προτιμάται η τοποθέτηση μεταλλικών ενδοπροθέσεων στη συγκεκριμένη ομάδα ασθενών 7 ". Οι μεταλλικές ενδοπροθέσεις είναι κατάλληλες για την αντιμετώπιση στενώσεων του μέσου και κατώτερου τριτημορίσυ του οισοφάγου, ενώ η τοποθέτηση τους σε στενώσεις του ανώτερου οισοφάγου εμφανίζει τεχνικές δυσκολίες 4. Οσον αφορά στην ανάγκη διαστολής της στένωσης με μπαλόνι πριν από την τοποθέτηση ενδοπρόθεσης, οι απόψεις διίστανται. Στις περιπτώσεις όπου, εξαιτίας της στένωσης, δεν είναι δυνατή η δίοδος του ενδοσκοπίου στον περιφερικό οισοφάγο και τον στόμαχο, κάποιοι ερευνητές προτείνουν διαστολή, προκειμένου να γίνει επισκόπηση και του κατώτερου άκρου της βλάβης και να εκτιμηθεί με ακρίβεια το μήκος της στένωσης 10 ". Αντιθέτως, άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι εφόσον η ενδοπρόθεση, πριν εκπτυχθεί, περνά από τη στένωση δεν χρειάζεται να γίνει διαστολή, δεδομένου ότι το μήκος της βλάβης μπορεί να υπολογιστεί και με τη βοήθεια του βαρισύχσυ γεύματος Η τοποθέτηση μεταλλικών ενδοπροθέσεων μπορεί να σχετίζεται με την εμφάνιση παρενεργειών 14 "". Οι περισσότεροι ασθενείς αναφέρουν θωρακικό άλγος τις πριότες ώρες μετά από την τοποθέτηση, άλγος το οποίο υποχωρεί συνήθως μετά από το πρώτο 24ωρο. Αιμορραγία μπορεί να παρατηρηθεί ως συνέπεια νέκρωσης του οισοφαγικσύ τοιχώματος εξαιτίας της πίεσης που προκαλεί η ενδοπρόθεση, αν και σε πολλές περιπτώσεις η αιμορραγία μπορεί να οφείλεται και στην ίδια τη νεοπλασματική μάζα. Η νέκρωση του οισοφαγικού τοιχώματος μπορεί να οδηγήσει και σε διάτρηση ή ρήξη του οισοφάγου, σπάνια επιπλοκή, που έχει όμως αναφερθεί σε εργασίες που μελέτησαν νεκροτομικό υλικό. Συχνή επιπλοκή είναι και η επαναστένωση της ενδοπρόθεσης, από ανάπτυξη και διείσδυση εντός αυτής νεοπλασματικού ιστού, μέσα σε ένα χρονικό διάστημα 6-12 μηνών. Στην παρούσα μελέτη το ποσοστό επαναστένωσης, μετά από 1 έτος παρακολούθησης, ήταν 21%. Σπανιότερα αναφέρονται χρόνιος βήχας και πνευμονία από εισρόφηση, επιπλοκές που αποδίδονται στην ακαμψία του οισοφαγικού τοιχώματος, εξαιτίας της ενδοπρόθεσης. Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι η τοποθέτηση αυτοδιατεινόμενων μεταλλικών ενδοπροθέσεων για την αντιμετώπιση της δυσφαγίας που οφείλεται σε στένωση του οισοφάγου εξαιτίας κακοήθους απόφραξης του αυλού βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών, χωρίς να σχετίζεται με την εμφάνιση σημαντικών παρενεργειών. 194 ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ, Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2006

6 ΙΙΡΩΤΟΤΥΠΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - Summary Safety and Efficacy of Metal Stents in the Treatment of Malignant Esophageal Stenoses N. Viazis, J. Vlachogiannakos, K. Markoglou, K. Vasiliadis, I. Theodoropoulos, A. Saveriadis, K. Papaxoinis, D. G. Karamanolis 2nd Department of Gastroenterology, "Evangelismos" Hospital, Athens Aim: To evaluate the efficacy of self-expanding metal stents in patients with malignant esophaeal obstruction. Methods: From January 2004 to March 2005,14 covered metallic stents were placed in 14 patients with esophageal obstruction secondary to esophageal carcinoma. All stents were placed under fluoroscopic guidance. Two cases were complicated by tracheo-esophageal fistula. Patients were followed up for a mean period of 1 year. Results: In all cases the metal stent was placed successfully and there were no major complications. All 14 patients were able to receive liquid diet two days after the stent placement and their life quality improved significantly. After a mean follow up period of 1 year reobstruction was evident in 3 patients (21%), while during the same time period 3 patients died because of their disease (survival rate 79%). Conclusion: Placement of metal stents seems to be a safe and efficient method in the palliative treatment of malignant esophageal stenoses. Key words malignant esophageal stenosis, dysphagia, metal stent. Corresponding Author Nikos Viazis 2nd Department of Gastroenterology, "Evangelismos" Hospital Ypsilantou Str , Athens, Greece Tel.: gastroev(aotenet.gr Βιβλιογραφία 1. Boyce H. Stents for palliation of dysphagia due to esophageal cancer. Ν Engl JMedmi; 329: Baron T. Expandable metal stents for the treatment of cancerous obstruction of the gastrointestinal tract. Ν Engl J Med 2001; 344: Gevers A, Macken E, Hiele M, Rutgeerts P. A comparison of laser therapy, plastic stents and expandable metal stents for palliation of malignant dysphagia in patients without a fistula. Gastromtest Endosc 1998:48: Bartelsman J, Bruno M, Jensema A, Haringsma J. Reeders J, Tytgat G. Palliation of patients with esophagogastric neoplasms by insertion of a covered expandable modified Gianturco-Z endoprosthesis: Experiences in 153 patients. Gastrointest Endosc 2000; 51: Sarper A, Oz N, Cihangir C, Demircan A, Isin E. The efficacy of self-expanding metal stents for palliation of malignant esophageal strictures and fistulas. EurJCardiothorac Surg 2003; 23: Siersema P, Schrauwen SL, van Blankenstein M, Steyerberg EW, van der Gaast A, Tilanus HW, Dees J. Self-expanding metal stents for complicated and recurrent esophagogastric cancer. Gastrointest Endosc 2001; 54: Laasch HU, Marriott A, Wilbraham L, Tunnah S, England RE. Martin DF. Effectiveness of open versus antireflux stents for palliation of distal esophageal carcinoma and prevention of symptomatic gastroesophageal reflux. Radiology 2002;225: Vakil N, Morris AI. Marcon N, Segalin A, Peracchia A, Bethge N, Zuccaro G, Bosco JJ, Jones WF. A prospective, randomized, controlled trial of covered expandable metal stents in the palliation of malignant esophageal obstruction at the gastroesophageal junction. Am J Gastroenterol 2001; 96: Macdonald S. Edwards RD. Moss JG. Patient tolerance of cervical esophageal metallic stents. J Vase Men- Radiol 2000; 11: Cwikiel W, Tranberg KC, Cwikiel M, Lillo-Gil R. Malignant dysphagia: palliation with esophageal stents -long-term results in 100 patients. Radiology 1998: 207: Sihvo EI, Pentikainen T. Luostarinen ME, Ramo OJ. Salo J A. Inoperable adenocarcinoma of the oesophagogastric junction: a comparative clinical study of laser coagulation versus self-expanding metallic stents with special reference to cost analysis.eurjsurgoncol 2002; 28: Dallal HJ, Smith GD, Grieve DC, Ghosh S, Penman ID, Palmer KR. A randomized trial of thermal ablative therapy versus expandable metal stents in the palliative treatment of patients with esophageal carcinoma. Gastromtest Endosc 2001;54: Lam YH. Chan A Lau J, Lee D, Ng E, Wong S. Chung S. Self-expandable metal stents for malignant dysphagia.^? NZJSuig 1999:69: Maier A, Pinter H, Friehs GB, Renner H, Smolle-Juttner FM. Self-expandable coated stent after intraluminal treatment of esophageal cancer: a risky procedure? Ann Thorac Surg 1999; 67: Muto M, Ohtsu A, Miyata Y, Shioyama Y, Boku N, Yoshida S. Self-expandable metallic stents for patients with recurrent esophageal carcinoma after failure of primary chemoradiotherapy. Jpn J Clin Oncol 2001; 31: Kennedy C, Steger A. Fatal hemorrhage in stented esophageal carcinoma: tumor necrosis of the aorta. Cardiovasc Intervent Radiol 2001; 24: Goldcr M. Tekkis PP. Kennedy C, Lath S, Toye R, Steger AC. Chest pain following oesophageal stenting for malignant dysphagia. Clin Radiol 2001; 56: ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ, Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος

7 ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - Ογκολογία Πεπτικού 6, 3, Συνδυασμός Καπεσιταμιιίνης και Οξαλιπλατίνης ως Θεραπεία Δεύτερης Γραμμής στον Προχωρημένο Ορθοκολικό Καρκίνο Κ. Γεννατάς', Β. Μιχαλάκη 1, Η. Μαλλάς 1, Λ. Σαμανίδης 1, Α. Πολυδώρου 1, Γ. Καραμανώλης 2, Δ. Βώρος 1, Β. Κομπορόζος 2 1. Ογκολογικό Ιατρείο, Β' Χειρουργική Κλινική Πανεπιστημίου Αθήνας Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο «Αρεταίειο» 2. Χειρουργική Κλινική, ΠΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός» Περίληψη Σκοπός: Σκοπός της μελέτης ήταν ο καθορισμός της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας χορήγησης του συνδυασμού καπεσιταμπίνης (η καπεαιταμπίνη αποτελεί μια από τον στόματος φλουοροπυριμιδίνη που μιμείται τη συνεχή έγχυση 5-φθοριοουρακίλης) και οξαλιπλατίνης, σε ασθενείς με προχωρημένο ορθοκολικό καρκίνο οι οποίοι είναι ανθεκτικοί στη λευκοβορίνη/5-φθοριοουρακίλη, καθώς και στην ιρινοτεκάνη. Υλικό - Μέθοδος: Μελετήθηκαν 32 ασθενείς με προχωρημένο ορθοκολικό καρκίνο (μέση ηλικία 60 έτη, άνδρες: γυναίκες 2:1), οι οποίοι είχαν προηγουμένως λάβει σχήματα που περιείχαν φλουοροπυριμιδίνες, καθώς και ιρινοτεκάνη. Ολοι οι ασθενείς έλαβαν οξαλιπλατίνη σε δόση 130mg/m 2 την πρώτη ημέρα κάθε κύκλου και καπεαιταμπίνη σε δόση l.ooomg/m 2, 2 φορές ημερησίως τις ημέρες Οι κύκλοι επαναλαμβάνονταν κάθε 21 ημέρες έως πρόοδο της νόσου ή μέχρι μη αποδεκτής τοξικότητας. Αποτελέσματα: Η συνολική ανταπόκριση ήταν της τάξης του 26,2%. Η διάμεση συνολική επιβίωση ήταν 13,7μήνες και το διάμεσο διάστημα ελεύθερο νόσου ήταν 5,2 μήνες. Οι κυριότερες ανεπιθύμητες ενέργειες ήταν ουδετεροπενία, ναυτία, διάρροια, σύνδρομο παλαμών-πελμάτων και περιφερική νευροπάθεια. Δεν παρατηρήθηκαν θάνατοι σχετικοί με τη θεραπεία ή και τοξικότητα βαθμού 4. Επιπροσθέτως, δεν απαιτήθηκε ελάττωση της δοσολογίας και μόνο 4 κύκλοι καθυστέρησαν για 1 εβδομάδα λόγω ονδετεροπενίας. Συμπεράσματα: Ο συνδυασμός οξαλιπλατίνης και καπεσιταμπίνης είναι αποτελεσματικός και ασφαλής σε ασθενείς με προχωρημένο ορθοκολικό καρκίνο που έχουν λάβει στο παρελθόν άλλα θεραπευτικά σχήματα. Επιπροσθέτως, αποτελεί εύχρηστο και καλά ανεκτό σχήμα. ΑεΊξεις-κλειδιά μεταστατικός καρκίνος παχέος εντέρου, οξαλιπλατίνη, καπεαιταμπίνη. Υπεύθυνος Αλληλογραφίας Κωνσταντίνος Γεννατάς Αν. Καθηγητής Παθολογίας-Ογκολογίας Αρνης5,115 28Αθήνα Τηλ.: Fax: gennatas@otenet.gr 196 ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ, Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2006

8 ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - Εισαγωγή Ο ι φθαριωμένες πυριμιδίνες αποτελούν τον βασικό κορμό της χημειοθεραπείας στον καρκίνο του παχέος εντέρου. Η εισαγωγή της 5-φθοριουρακίλης στην κλινική πράξη στη θεραπεία του προχωρημένου καρκίνου του παχέος εντέρου εδώ και 4 δεκαετίες, έχει οδηγήσει στη δημιουργία διάφορων σχημάτων bolus χορήγησης 1. Η βιοχημική τροποποίηση της 5-φθοριουρακίλης που προκαλείται από τη λευκοβορίνη σε 5ημερο bolus σχήμα, έχει δείξει σημαντικό όφελος στην επιβίωση και την ποιότητα ζωής των ασθενών σε σύγκριση με τη bolus χορήγηση 5-φθοριουρακιλης :ϊ. Ωστόσο, ο συνδυασμός αυτός έχει το μειονέκτημα της σημαντικής τοξικότητας με τη μορφή στοματίτιδας και διάρροιας. Αντιθέτως, η χορήγηση της 5- φθοριουρακίλης σε συνεχή έγχυση έχει επιδείξει λιγότερη τοξικότητα και καλύτερη επιβίωση 43. Σημαντικό όμως μειονέκτημα της συνεχούς έγχυσης είναι η ανάγκη εμφυτεύσιμων συσκευών και φορητών αντλιών έγχυσης, με αποτέλεσμα επυτλοκές που σχετίζονται με την ύπαρξη μόνιμων καθετήρων. Επομένως, οι διαθέσιμες από του στόματος φθοριωμένες πυριμιδίνες οι οποίες μιμούνται τη συνεχή έγχυση 5-φθοριουρακ λης αποτέλεσαν σημαντική πρόοδο, αφού έχουν τα πλεονεκτήματα της συνεχούς έγχυσης χωρίς τους κινδύνους από τη χρήση εμφυτεύσιμων συσκευών, ενώ είναι και ιδιαίτερα εύχρηστες και αποτελούν τη βασική προτίμηση των ασθενών". Παράδειγμα από του στόματος χορηγούμενης φθοριωμένης πυριμιδίνης είναι η καπεσιταμπίνη η οποία επιλεκτικά μετατρέπεται σε 5-φθοριουρακίλη στα καρκινικά κύτταρα μέσω του ενζύμου φωσφορυλάση της θυμιδίνης 7. Η καπεσιταμπίνη είναι ιδιαίτερα δραστική στον καρκίνο του παχέος εντέρου, όπως έχει αποδειχτεί σε μεγάλες τυχαιοποιημένες μελέτες σε σύγκριση με την ενδοφλέβια bolus χορήγηση 5-φθοριουρακίλης/λευκοβορίνης"". Επιπροσθέτως, η καπεσιταμπίνη είναι καλύτερα ανεκτή, με σημαντικά μικρότερο ποσοστό εμφάνισης στοματίτιδας, διάρροιας, ναυτίας και αλωπεκίας. Σημαντικό επίσης είναι και το οικονομικό όφελος από αυτή τη μορφή θεραπείας, αφού παρατηρούνται χαμηλότερα ποσοστά νοσηλείας σε σχέση με το ενδοφλέβιο σχήμα 5-φθοριουρακίλης/λευκοβορίνης < ". Η οξαλιπλατίνη αποτελεί τρίτης γενιάς παράγωγο της πλατίνας με σημαντική δραστικότητα στον ορθοκολικό καρκίνο 10. Παρουσιάζει διαφορετικές ανεπιθύμητες ενέργειες σε σχέση με τα άλλα παράγωγα πλατίνας, όπως η σισπλατίνη ή η καρβοπλατίνη, εφόσον δεν παρουσιάζει σημαντική νεφρική τοξικότητα, ωτοτοξικότητα, αλωπεκία ή σοβαρή αιματολογική τοξικότητα. Η κυριότερη τοξικότητα της οξαλιπλατίνης είναι δοσοεξαρτώμενη αθροιστική αισθητική περιφερική νευροπάθεια που επιδεινώνεται με την έκθεση στο ψύχος. Σε πρόσφατες μελέτες φάσης II στον μεταστατικό ορθοκολικό καρκίνο η οξαλιπλατίνη εμφανίζει 10% αντικειμενική ανταπόκριση σε προθεραπευμένους με 5-φθοριουρακίλη ασθενείς και ποσοστά ανταπόκρισης 20-24% σε ασθενείς που δεν έχουν λάβει προηγουμένως χημειοθεραπεία""" 1. Επιπλέον πειραματικές μελέτες έχουν δείξει συνεργεία του συνδυασμού οξαλιπλατίνης και 5-φθοριουρακίλης'\ Αυτό έχει επίσης επιβεβαιωθεί σε μελέτες φάσης II σε ασθενείς με προχωρημένο ορθοκολικό καρκίνο όπου αναφέρονται ποσοστά ανταπόκρισης μεταξύ 13% και 45%, καθώς και συνολική επιβίωση που κυμαίνεται μεταξύ 9-17 μηνών"" 1 ". Τα αποτελέσματα πρόσφατων τυχαιοποιημένων μελετών φάσης III έδειξαν όφελος της χορήγησης του συνδυασμού οξαλιπλατίνης και 5-φθοριουρακίλης/λευκοβορίνης στον προχωρημένο καρκίνο του παχέος εντέρου 2 " 01. Και οι 2 μελέτες έδειξαν αυξημένα ποσοστά ανταπόκρισης και παράταση της ελεύθερης νόσου επιβίωσης, με κύριες παρενέργειες τη διάρροια και την περιφερική νευροπάθεια. Ωστόσο, η πρακτική χρήση των σχημάτων σε αυτές τις μελέτες είναι αμφιλεγόμενη, αφού απαιτούνται αντλίες έγχυσης που να εξασφαλίζουν τη συνεχή χορήγηση της 5-φθοριουρακίλης. Επομένως, ο συνδυασμός της οξαλιπλατίνης με την καπεσιταμπίνη αντί της συνεχούς έγχυσης 5-φθοριουρακίλης, αποτελεί ενδιαφέρουσα εναλλακτική λύση λόγω της πρακτικής χορήγησης και της μη επικαλυπτόμενης τοξικότητας από τον συνδυασμό των φαρμάκων αυτών. Σκοπός της μελέτης μας ήταν ο καθορισμός της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας χορήγησης του συνδυασμού καπεσιταμπίνης και οξαλιπλατίνης σε ασθενείς με προχωρημένο ορθοκολικό καρκίνο, οι οποίοι ήταν ανθεκτικοί στη λευκοβορίνη/5-φθοριοουρακίλη, καθώς και στην ιρινοτεκάνη. Υλικό - Μέθοδος Τα κριτήρια εισαγωγής στη μελέτη ήταν ιστολογικά τεκμηριωμένο προχωρημένο ή μεταστατικό αδενοκαρκίνωμα του παχέος εντέρου/ ορθού που δεν ήταν πλέον δυνατόν να αντιμετωπιστεί με χειρουργική θεραπεία. Αλλα κριτήρια εισαγωγής ήταν η ύπαρξη μετρήσιμης νόσου, ηλικία έτη, κατάσταση ικανότητας 0 ή 1 κατά WHO, επαρκής νεφρική και ηπατική λειτουργία και προσδόκιμο επιβίωσης τουλάχιστον 3 μήνες. Ο ασθενείς είχαν λάβει προηγουμένως θεραπεία πρώτης γραμμής με φλουοροπυριμιδίνες και ιρινοτεκάνη. Το πρωτόκολλο της μελέτης είχε εγκριθεί από την επιστημονική επιτροπή του νοσοκομείου μας, ενώ όλοι οι ασθενείς έδωσαν γραπτή συγκατάθεση πριν από τη είσοδο τους στη μελέτη. Η εκτίμηση πριν από την έναρξη της θεραπείας περιλάμβανε λεπτομερές ιστορικό, και φυσική εξέταση, γενική αίματος και βιοχημικό έλεγχο, CEA, Cal9-9, ακτινογραφία θώρακα, και ακτινολογική εκτίμηση των παραμέτρων του όγκου. Η γενική αίματος ήταν εβδομαδιαία στον προπό κύκλο θεραπείας, και κατόπιν γινόταν πριν από την έναρξη ενός νέου κύκλου μαζί με βιοχημικό έλεγχο, CEA, Cal9-9, φυσική εξέταση, και εκτίμηση της τοξικότητας. Η ακτινολογική εκτίμηση των παραμέτρου του όγκου γινόταν κάθε 9 εβδομάδες. Η ταξινόμηση της ανταπόκρισης του όγκου έγινε ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ, Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2006

9 ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - με τα κριτήρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Η εκτίμηση της τοξικότητας έγινε σύμφωνα με τα κριτήρια του National Cancer Institute. Η ταξινόμηση του συνδρόμου παλαμώνπελμάτων ήταν η εξής: grade 1 (αιμωδία, δυσαισθησία, ανώδυνο οίδημα, ερύθημα που δεν εμποδίζει τις καθημερινές δραστηριότητες), grade 2 (επώδυνο οίδημα που εμποδίζει τις καθημερινές δραστηριότητες), grade 3 (έντονο άλγος, εξέλκωση, αδυναμία εκτέλεσης των καθημερινών δραστηριοτήτων). Θεραπευτικό σχήμα Μελετήθηκαν 32 ασθενείς με προχωρημένο ορθοκολικό καρκίνο (μέση ηλικία 60 έτη, άνδρες: γυναίκες 2:1), οι οποίοι είχαν προηγουμένως λάβει σχήματα που περιείχαν φλουοροπυριμιδίνες, καθώς και ιρινοτεκάνη. Ολοι οι ασθενείς έλαβαν οξαλιπλατίνη σε δόση 130mg/m 2 την πρώτη ημέρα κάθε κύκλου και καπεσιταμπίνη σε δόση 1.000mg/m 2 2 φορές ημερησίως τις ημέρες Οι κύκλοι επαναλαμβάνονταν κάθε 21 ημέρες έως πρόοδο της νόσου ή μέχρι μη αποδεκτή τοξικότητα. Η εκτίμηση των ασθενών ως προς την ανταπόκριση και την τοξικότητα γινόταν κάθε 9 εβδομάδες (3 κύκλοι θεραπείας). Η χορήγηση καπεσιταμπίνης διακοπτόταν σε περιπτώσεις μη αιματολογικής τοξικότητας βαθμού 2, και ξεκινούσε όταν η τοξικότητα γινόταν βαθμού 1. Σε περιπτώσεις μη αιματολογικής τοξικότητας βαθμού 3 ή 4 η καπεσιταμπίνη χορηγούνταν ελαττωμένη κατά 25%. Η δόση οξαλιπλατίνης χορηγούνταν ελαττωμένη κατά 25% σε περιπτώσεις μη αιματολογικής τοξικότητας βαθμού 3 ή αιματολογικής τοξικότητας βαθμού 4. Σε επίμονη νευροπάθεια που σχετιζόταν με άλγος, η δόση οξαλιπλατίνης μειωνόταν κατά 25%. Στατιστική ανάλυση Η στατιστική ανάλυση έγινε με το στατιστικό πακέτο SPSS Η βασική παράμετρος εκτίμησης της αποτελεσματικότητας ήταν ο βαθμός αντικειμενικής ανταπόκρισης, που καθορίζεται από το συνολικό ποσοστό των ασθενών με πλήρη ή μερική ανταπόκριση στο υπό μελέτη θεραπευτικό σχήμα. Ο υπολογισμός των διαστημάτων επιβίωσης και του διαστήματος ελεύθερου νόσου, έγινε με τη μέθοδο Kaplan-Meier. Αποτελέσματα Τα χαρακτηριστικά των 32 ασθενών που συμμετείχαν στη μελέτη, παρατίθενται στον Πίνακα 1. Η συνολική ανταπόκριση ήταν της τάξης του 26,2%. Η διάμεση συνολική επιβίωση ήταν 13,7 μήνες και το διάμεσο διάστημα ελεύθερο νόσου 5,2 μήνες. Οι κυριότερες ανεπιθύμητες ενέργειες ήταν ουδετεροπενία, ναυτία, διάρροια, σύνδρομο παλαμών-πελμάτων και περιφερική νευροπάθεια. Δεν παρατηρήθηκαν θάνατοι σχετικοί με τη θεραπεία ή τοξικότητα βαθμού 4. Επιπρσθέτως, δεν απαιτήθηκε ελάττωση της δοσολογίας και μόνο 4 κύκλοι καθυστέρησαν για 1 εβδομάδα λόγω ουδετεροπενίας. Συζήτηση Το πλέον γνωστό καθιερωμένο σχήμα συνεχούς έγχυσης φθοριουρακίλης είναι το σχήμα De Gramont το οποίο είναι ιδιαίτερα απαιτητικό και χρονοβόρο αφού απαιτείται εναλλαγή bolus και εγχεόμενης φθοριουρακίλης επί 48 ώρες ανά 2 εβδομάδες. Σημαντικό μειονέκτημα της συνεχούς έγχυσης φθοριουρακίλης είναι η ανάγκη τοποθέτησης εμφυτεύσιμων συσκευών και φορητών αντλιών έγχυσης. Τα εμφυτεύσιμα εξαρτήματα σχετίζονται με επιπλοκές, όπως άλγος, λοιμώξεις, αιμορραγίες, εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, πνευμονική εμβολή, πνευμοθώρακας, καθώς και αυξημένο κόστος. Η παρόμοια αποτελεσματικότητα των συνδυασμών οξαλιπλατίνης με φλουοροπυριμιδίνες έχει ως αποτέλεσμα τη χρησιμοποίηση άλλων κριτηρίων για την επιλογή του κατάλληλου σχήματος, όπως η τοξικότητα και η ευκολία χορήγησης. Επειδή ο τρόπος χορήγησης οξαλιπλατίνης δεν διαφέρει ουσιαστικά στις διάφορες δημοσιευμένες μελέτες, καθώς και στα σχήματα της καθημερινής πρακτικής, ερωτήματα σχετικά με την ευκολία χορήγησης αναφέρονται ουσιαστικά στον τρόπο χορήγησης των φλουοροπυριμιδινών. Τα αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης φάσης II αναφέρουν ότι εκτός από την αποτελεσματικότητα και την τοξικότητα, η ευκολία χορήγησης είναι πολύ σημαντικός παράγοντας στην καθιέρωση νέων θεραπευτικών σχημάτων. Τα αποτελέσματα της μελέτης μας επιβεβαιώνουν τη δραστικότητα και την ευχρηστότητα του συνδυασμού οξαλιπλατίνης και κα- 198 ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ, Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2006

10 ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - πεσιταμπίνης σε προθεραπευμενους ασθενείς με καρκίνο του παχέος έντερου. Ο συνδυασμός αυτός οδήγησε σε σταθεροποίηση της νόσου στο 40% περίπου των ασθενών και παρουσίασε σημαντική κλινική δραστικότητα αφού το διάμεσο διάστημα ελεύθερο νόσου ήταν 5,2 μήνες. Η συνολική ανταπόκριση ήταν της τάξης του 26,2% και είναι συγκρίσιμη με τα ποσοστά ανταποκρίσεων που παρουσιάζουν οι ασθενείς με προχωρημε'νο ορθοκολικό καρκίνο που λαμβάνουν συνδυασμούς οξαλιπλατίνης και ενδοφλέβιας φλουορουρακίλης. Εκτός από την αποτελεσματικότητα, η τοξικότητα αποτελεί σημαντικό κριτήριο εκτίμησης και αξιολόγησης νέων θεραπευτικών συνδυασμών. Η σημαντικότερη ένδειξη τοξικότητας του συνδυασμού οξαλιπλατίνης και καπεσιταμπίνης που παρατηρήθηκε στη μελέτη μας ήταν διάρροια και ουδετεροπενία σε μικρό ποσοστό (μόνο 4 κύκλοι καθυστέρησαν για 1 εβδομάδα λόγω ουδετεροπενίας). Επιπροσθέτως, δεν απαιτήθηκε ελάττωση της δοσολογίας ή τοξικότητα βαθμού 4. Συμπερασματικά, η χορήγηση οξαλιπλατίνης και φθοριουρακίλης αποτελεί αποτελεσματικό συνδυασμό στον προχωρημένο καρκίνο του παχέος εντέρου. Ο συνδυασμός αυτός είναι προτιμότερος από τη χορήγηση σχημάτων με βάση τη συνεχή έγχυση φθοριοουρακίλης λόγω της πρακτικότερης χορήγησης και της παρόμοιας αποτελεσματικότητας και τοξικότητας. Επιπροσθέτως, η αποτελεσματικότητα του συνδυασμού αυτού ως θεραπεία δεύτερης γραμμής στον προχωρημένο ορθοκολικό καρκίνο, έχει οδηγήσει στη χορήγηση του και ως πρώτης γραμμής θεραπεία. Summary Capecitabine and Oxaliplatin in Second-Line Treatment of Advanced Colorectal Cancer C. Gennatas 1, V. Michalaki 1, E. Mallas 1, L. Samanidis 1, A. Polydorou 1, G. Karamanolis 2, D. Voros 1, V. Komporozos 2 For the Hellenic Group of Oncology (HEL.G.O) 1.2nd Department of Surgery, Areteion Hospital, University of Athens, Athens 2. Department of Surgery "Evangelismos" Hospital, Athens Purpose: To determine the efficacy and tolerability of combining oxaliplatin with capecitabine in patients with advanced colorectal cancer resistant to Leucovorine/5-Flourouracil and CPT-11. Methods: Thirty-two patients (median age 60years, male: female 2:1), who had experienced fluoropyrimidine-containing regimen and CPT- 11 for advanced colorectal cancer were treated with oxaliplatin UOmglm 2 on day 1 and capecitabine l.ooomg/m 2 bid on days 1 to 14. Cycles were repeated every 21 days until disease progression or unacceptable toxicity. Patients were evaluated for response and toxicity every 9 weeks (3 cycles of treatment). Results: The overall response rate was 26,2%. The median overall survival was 13,7 months and the median failure-free survival was 5,2 months. Side-effects included neutropenia, nausea, diarrhea, hand-foot syndrome and peripheral neuropathy. There were no treatment-related deaths and no grade 4 toxicity. No dose reduction was needed and only 4 cycles have been delayed for one week because of leukopenia. Conclusions: Combining capecitabine and oxaliplatin yields promising activity in pretreated patients with advanced colorectal cancer. In addition, it is a well-tolerated regimen. Key words metastatic colorectal cancer, oxaliplatine, capecitabine. Corresponding Author Constantine Gennatas Associate Professor of Pathology-Oncology 5ArnisStr., Athens, Greece Tel: Fax: gennatas@otenet.gr ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ, Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος

11 ΠΡΩΤΟΤΥΙΙΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - Βιβλιογραφία 1. Benson ΑΒ. Therapy for advanced colorectal cancer. Semin Oncol 1998; 25: Borner MM, Castiglione M, Bacchi Μ et al. The impact of adding low-dose leucovorin to monthly 5-fluorouracil in advanced colorectal carcinoma: Results of a phase III trial - Swiss Group for Clinical Cancer Res (SAKK)./t/m Oncol 1998; 9: Poon MA, O'Connell MJ, Moertel CG et al. Biochemical modulation of fluorouracil: Evidence of significant improvement of survival and quality of life in patients with advanced colorectal carcinoma. J Clin Oncol 1989; 7: Efficacy of intravenous continuous infusion of fluorouracil compared with bolus administration in advanced colorectal cancer: Meta-Analysis Group In Cancer. / Clin Oncol 1998; 16: Toxicity of fluorouracil in patients with advanced colorectal cancer: Effect of administration schedule and prognostic factors: Meta-Analysis Group In Cancer. / Clin Oncol 1998; 16: , 6. Borner M, Schoeffski P, Wit RR. A randomized crossover trial comparing oral UFT (uracil/tegafur) + leucovorin (LV) and intravenous fluorouracil + LV for patient preference and pharmacokinetics in advanced colorectal cancer. ProcAm Soc Clin Oncol 2000; 19:191a (abstr 741). 7. Schuller J, Cassidy J. Dumont Ε et al. Preferential activation of capecitabine in tumor following oral administration to colorectal cancer patients. Cancer Chemother PharmacollW); 45: Hoff PM. Ansari R, Batist G et al. Comparison of oral capecitabine versus intravenous fluorouracil plus leucovorin as first-line treatment in 605 patients with metastatic colorectal cancer: Results of a randomized phase III study. / Clin Oncol 2001; 19: Twelves C, Harper P, Cutsem EV. A phase III trial of Xeloda in previously untreated/metastatic colorectal cancer. ProcAm Soc Clin Oncol 1999:18:263a (abstr 1016). 10. Rothenberg ML. Efficacy of oxaliplatin in the treatment of colorectal cancer. Oncology (W\m(m^)2{U); 14: Machover D, Diaz-Rubio E, de Gramont A et al. Two consecutive phase II studies of oxaliplatin (L-OHP) for treatment of patients with advanced colorectal carcinoma who were resistant to previous treatment with fluoropyrimidines. Ann Oncol 1996;7: Levi F, Perpoint B, Garufi C et al. Oxaliplatin activity against metastatic colorectal cancer: A phase II study of 5-day continuous venous infusion at circadian rhythm modulated rate. Eur J Cancer 1993; 29A: Diaz-Rubio E, Sastre J, Zaniboni A et al. Oxaliplatin as single agent in previously untreated colorectal carcinoma patients: A phase II multicentric study. Ann Oncol 1998; 9: Becouarn Y, Ychou M, Ducreux Μ et al. Phase II trial of oxaliplatin as first-line chemotherapy in metastatic colorectal cancer patients: Digestive Group of French Federation of Cancer Centers. / Clin Oncol 1998; 16: Raymond E, Buquet-Fagot C, Djelloul S et al. Antitumor activity of oxaliplatin in combination with 5-fluorouracil and the thymidylate synthase inhibitor AG337 in human colon, breast and ovarian cancers. Anticancer Drugs 1997; 8: Bertheault-Cvitkovic F, Jami A Ithzaki Μ et al. Biweekly intensified ambulatory chronomodulated chemotherapy with oxaliplatin, fluorouracil, and leucovorin in patients with metastatic colorectal cancer. J Clin Oncol 1996; 14: Andre T, Bensmaine MA Louvet C et al. Multicenter phase II study of bimonthly high-dose leucovorin, fluorouracil infusion, and oxaliplatin for metastatic colorectal cancer resistant to the same leucovorin and fluorouracil regimen.i Clin Oncol 1999; 17: Maindrault-Goebel F. Louvet C, Andre Τ et al. Oxaliplatin added to the simplified bimonthly leucovorin and 5-fluorouracil regimen as second-line therapy for metastatic colorectal cancer (FOLFOX6): GERCOR. Eur3 Cancer 1999; 35: de Gramont A Vignoud J, Tournigand C et al. Oxaliplatin with high-dose leucovorin and 5-fluorouracil 48-hour continuous infusion in pretreated metastatic colorectal cancer. Eur J Cancer 1997; 33: de Gramont A Figer A, Seymour Μ et al. Leucovorin and fluorouracil with or without oxaliplatin as first-line treatment in advanced colorectal cancer. / Clin Oncol 2000;18: Giacchetti S, Perpoint B, Zidani R et al. Phase III multicenter randomized trial of oxaliplatin added to chronomodulated fluorouracil-leucovorin as first-line treatment of metastatic colorectal cancer. J Clin Oncol 2000; 18: Evans J, Tabernero J, Cassidy J et al. Safety profile and preliminary efficacy of capecitabine in combination with oxaliplatin in patients with advanced or metastatic solid tumors: Results from a phase I study. Ann Oncol 2000; 11:51 (abstr 222P). ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ, Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2006

12 ΙΙΡΩΤΟΤΥΙΙΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - Ογκολογία Πεπτικού 6, 3, Ανοσολογικές Μεταβολές σε Ασθενείς με Καρκίνο Παχέος Εντέρου Υπό Συμπληρωματική Χημειοθεραπεία με το Μονοκλωνικό Αντίσωμα 17-1Α. Συγκριτική Μελέτη Ν. Τσαβαρής', Χ. Κοσμάς 2, Π. Γκούβερης 1, Η. Σκοπελίτης', Ν. Διαμαντής 1, Σ. Τσαούση 1, Π. Κοπτερίδης', Α. Ντάκου', Σ. Χαλικιάς', Α. Καραντζαφέρης', Χ. Μάνδρος', Χ. Κουφός 1,0. Τσιτσιλώνη' 1. Κλινική Παθολογικής Φυσιολογίας, Ογκολογική Μονάδα, ΠΓΝΑ «Λαϊκό» Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθήνας 2. Β' Ογκολογική Κλινική, ΕΑΝ Πειραιά «Μεταξά» 3. Τομέας Φυσιολογίας Ζώων και Ανθρώπου, Τμήμα Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Αθήνας Περίληψη Μελετήσαμε την αποτελεσματικότητα τον μονοκλωνικού αντισώματος Μο17-1Α σε ό,τι αφορά στη βελτίωση ανοσολογικών παραμέτρων in vivo και in vitro σε ασθενείς με καρκίνο παχέος εντέρου (ΚΠΕ). Δεκαοκτώ ασθενείς με καρκίνο σταδίου Duke's C έλαβαν μετεγχειρητικά 5 δόσεις του Μο17-1Α. Τα μονοπύρηνα κύτταρα τον περιφερικού αίματος (PBMC) αναλύθηκαν για αναπαραγωγικές αποκρίσεις και κυτταρολυτική δραστικότητα. Εγιναν διαδοχικές μετρήσεις επιπέδων κυτταροκινών στον ορό κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Παρατηρήθηκαν: (1) Αύξηση της αναπαραγωγικής δραστηριότητας των Τ-κνττάρων των ασθενών. (2) βελτίωση της κντταροτοξικής δράσης των φυσικών κυτταροκτόνων κυττάρων (ΝΚ) και των ενεργοποιημένων με λεμφοκίνη κυττάρων-φονέων (LAK). (3) In vivo αύξηση των επιπέδων της ιντερλευκίνης (ΙΕ)-2, ΙΕ-12, IL-15. της ιντερφερόνης (ΙΕΝ)-γ και του GM-CSF. Σνμπεραίνονμε ότι η χορήγηση Μο17-1Α οδψείσε σημαντική ενίσχυση της ανεπαρκούς κντταρικής ανοσοαπόκρισης in vitro σε ασθενείς με ΚΠΕ και ρνθμίζει ενισχντικά κντταροκίνες με ανοσοενισχντικές ιδιότητες in vivo. Λέξεις-κλειδιά ανοσολογικές μεταβολές, καρκίνος παχέος εντέρον, μονοκλωνικό αντίσωμα 17-ΙΑ. Υπεύθυνος Αλληλογραφίας Νικόλαος Τσαβαρής Παθολογική Φυσιολογία, ΠΓΝΑ «Λαϊκό» Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίον Αθήνας Αθήνα Τηλ.: tsavaii I («otenet.gr Εισαγωγή 0καρκίνος παχε'ος εντέρου παραμένει ένας από τους συχνότερους καρκίνους, ιδιαίτερα στις αναπτυγμένες χώρες. Οι μισοί περίπου από τους ασθενείς με νόσο σταδίου Duke's C θα υποτροπιάσουν μέσα στα 3 πρώτα χρόνια μετά από τη χειρουργική επέμβαση. Το υψηλό ποσοστό υποτροπής καθιστά αναγκαία την ανάπτυξη θεραπειών για τη μετεγχειρητική εξάλειψη υπολειπόμενης μικρομεταστατικής νόσου. Μετά από τη χειρουργική εξαίρεση του όγκου, στους ασθενείς με καρκίνο σταδίου Duke's C, αλλά και στους ασθενείς υψηλού κινδύνου με καρκίνο σταδίου Duke's Β2, χορηγείται χημειοθεραπευτικό σχήμα που περιλαμβάνει 5-φθοριοουρακίλη (5-FU)!. Η λευκοβορίνη (LV) έχει ευρέως μελετηθεί και χρησιμοποιηθεί για τη βιολογική τροποποίηση και ενίσχυση της δράσης του 5-FU. Ο συνδυασμός LV/5-FU αποτελεί θεραπεία αναφοράς στον καρκίνο του παχέος εντέρου 2. ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ, Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος

13 ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ, Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2006

14 ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - Σχήμα 3. Η λεβαμιζόλη είναι μια ουσία που έχει χρησιμοποιηθεί ως τροποποιητής της δράσης του 5-FU. Ωστόσο, δεν έδειξε κάποιο πλεονέκτημα σε σχέση με τη λευκοβορίνη (LV) και, λόγω του ότι προκαλεί μεγαλύτερη τοξικότητα, δεν χρησιμοποιείται πλέον. Το Μο17-1Α είναι ένα IgG2a μονοκλωνικό αντίσωμα ποντικού, το οποίο αναγνωρίζει το σχετιζόμενο με τον όγκο αντιγόνο (tumorassociated antigen) C017-1A (ή αλλιώς γνωστό ως Ep-CAM). Το αντιγόνο αυτό υπερεκφράζεται σε αδενοκαρκινώματα (παχύ έντερο, στόμαχος, πάγκρεας, μαστός). Το Μο17-1Α προσδένεται στο αντιγόνο Ep-CAM, και προκαλεί καταστροφή των καρκινικών κυττάρων μέσω της επαγωγής κυτταροτοξικότητας που εξαρτάται από αντισώματα (antibody-dependent cellular cytotoxicity - ADCC). Η αντινεοπλασματική δραστικότητα του Μο17-1Α επάγεται και εμμέσως, χάρη στην αντι-ιδιοτυπική απόκριση του ξενιστή 3 " 5. Οι πρώτες μελέτες με Μο17-1 Α έδειξαν ότι η μετεγχειρητική θεραπεία με το αντίσωμα σε καρκίνο παχέος εντέρου σταδίου Duke's C μπορεί να βελτιώσει την πρόγνωση". Ακολούθησε, όμως, μεγαλύτερη τυχαιοποιημένη μελέτη που έδειξε ότι το Μο17-1Α ως μονοθεραπεία είναι κατώτερο από τη θεραπεία αναφοράς με LV/5-FU 7, και το edrecolomab αποσύρθηκε από την κλινική πράξη. Οι παραπάνω μελέτες δεν διερεύνησαν την άμεση επίδραση του Μο17-1Α σε εξειδικευμένες παραμέτρους της κυτταρικής ανοσοαπόκρισης. Το 2003, δείχτηκε σε μελέτη μας ότι η συμπληρωματική θεραπεία με Μο17-1Α σε ασθενείς με χειρουργηθέντα καρκίνο παχέος εντέρου σταδίου Duke's C ενισχύει σημαντικά την κατασταλμένη ανοσολογική λειτουργία των ασθενών αυτών 8. Στην παρούσα μελέτη συγκρίναμε το ανοσολογικό προφίλ ασθενών με χειρουργηθέντα καρκίνο παχέος εντέρου σταδίου Duke's C που έλαβαν είτε μονοθεραπεία με edrecolomab είτε χημειοθεραπεία με βάση το 5-FU (σε συνδυασμό με λεβαμιζόλη ή LV). Υλικό - Μέθοδος 52 ασθενείς εισήλθαν στη μελέτη. Τα χαρακτηριστικά τους φαίνονται στον Πίνακα. 18 από αυτούς (ομάδα Α) έλαβαν 5 κύκλους θεραπείας με Μο17-1 A (Panorex, Glaxo Wellcome) σε διάστημα 13 εβδομάδων, ως εξής: 4 εβδομάδες μετά από τη χειρουργική επέμβαση, κάθε ασθενής έλαβε δόση φόρτισης 500mg Μο17-1Α. Η δεύτερη έγχυση έγινε μία εβδομάδα αργότερα, με 100mg, ακολουθούμενη από εγχύσεις 3xl00mg Μο17-1Α, χορηγούμενες με διαλείμματα 4 εβδομάδων (συνολική δόση 900mg Μο17-1Α). 17 ασθενείς (ομάδα Β) έλαβαν 6 κύκλους χημειοθεραπείας με LV/5-FU για συνολικό διάστημα 6 μηνών, ενώ οι υπόλοιποι 17 ασθενείς (ομάδα Γ) έλαβαν 5-Ρυ/λεβαμιζόλη για συνολικό διάστημα 12 μηνών. Η έναρξη της χημειοθεραπείας έγινε και αυτή 4 εβδομάδες μετά από τη χειρουργική επέμβαση. Ως φυσιολογικοί μάρτυρες χρησιμοποιήθηκαν 50 υγιείς εθελοντές από το προσωπικό του νοσοκομείου, από τους οποίους λήφθηκε δείγμα περιφερικού αίματος. Από κάθε ασθενή λήφθηκαν 2 δείγματα αίματος, το πρώτο μετεγχειρητικά και το δεύτερο 4 μήνες μετά από την έναρξη της θεραπείας με Μο17-1Α ή 5-FU. Πιο συγκεκριμένα, η λήψη του δεύτερου δείγματος γινόταν 4 εβδομάδες μετά από την 5η δόση edrecolomab (ομάδα Α), και αμέσως πριν από τον 5ο κύκλο LV/5-FU (ομάδα Β) ή τον 8ο κύκλο 5-Ρυ/λεβαμιζόλης (ομάδα Γ). Για να εκτιμήσουμε την επίδραση της θεραπείας με edrecolomab και 5-FU στην κυτταρική ανοσοαπόκριση in vitro, εφαρμόστηκε η δοκιμασία της αυτόλογης μικτής λεμφοκυτταρικής αντίδρασης (AMLR). Σε ό,τι αφορά στον έλεγχο της κυτταροτοξικής δράσης in vitro, εκτιμήθηκε η δραστηριότητα κυττάρων ΝΚ στον συνολικό πληθυσμό μονοπύρηνων κυττάρων του περιφερικού αίματος (PBMC), με τη βοήθεια καρκινικών κυττάρων των σειρών Κ562 (ερυθρολευχαιμικής προέλευσης), που αποτελούν στόχο των ΝΚ. Επίσης, εκτιμήθηκε η δραστηριότητα ενεργοποιημένων με λεμφοκίνη κυττάρωνφονέων (LAK) ως εξής: PBMC καλλιεργήθηκαν με ανθρώπινη ανασυνδυασμένη IL-2, ενώ ως στόχοι χρησιμοποιήθηκαν κύτταρα Daudi (από λέμφωμα Burkitt). ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ, Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος

15 ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - Σχήμα 4. ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ. Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2006

16 ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ, Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος

17 ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - Τέλος, έγινε εκτίμηση των μεταβολών στο προφίλ των κυτταροκινών in vivo. Πιο συγκεκριμένα, έγινε ποσοτικός προσδιορισμός επιπέδων κυτταροκινών στον ορό. Χρησιμοποιήθηκαν ELISA kits για προσδιορισμό IL-2, IL-Ιβ, IL-15, IL-6, παράγοντα νέκρωσης όγκων (TNF-α), IL-10, IL-12, IFN-γ, αυξητικού παράγοντα των μακροφάγων-κοκκιοκυττάρων (GM-CSF) και προσταγλανδίνης Ε2 (PGE). Αποτελέσματα Μετεγχειρητικά, και στις 3 ομάδες ασθενών η αυτόλογη μικτή λεμφοκυτταρική αντίδραση (AMLR), η δραστηριότητα κυττάρων ΝΚ, και η δραστηριότητα ενεργοποιημένοι με λεμφοκίνη κυττάρων-φονέων (LAK) παρατηρήθηκαν σημαντικά μειωμένες σε σχέση με τους φυσιολογικούς μάρτυρες. Μετά από τη συμπληρωματική θεραπεία, οι ασθενείς της ομάδας Α παρουσίασαν μεγάλη αύξηση και στις 3 παραμέτρους, ενώ και οι ασθενείς της ομάδας Β παρουσίασαν αύξηση μικρότερη μεν, αλλά στατιστικά σημαντική (Σχήματα 1,2,3). Επίσης, μετεγχειρητικά ανευρέθησαν μειοψένα επίπεδα ιντερλευκίνης 2 (IL-2), ιντερφερόνης γ (IFN-γ), ιντερλευκίνης 12 (IL-12), ιντερλευκίνης 15 (IL-15) και αυξητικού παράγοντα των μακροφάγων-κοκκιοκυττάρων (GM-CSF), σε σχέση με τους φυσιολογικούς μάρτυρες. Μετά από τη συμπληρωματική χημειοθεραπεία, στην ομάδα Α παρατηρήθηκαν σημαντικές αυξήσεις στα επίπεδα tojv παραπάνο) κυτταροκινών. Στην ομάδα Β η αύξηση ήταν μικρότερη σε σχέση με την ομάδα Α, ενώ στην ομάδα Γ σημειοίθηκαν αυξήσεις μη στατιστικά σημαντικές (Σχήμα 4). Σε αντίθεση με τα παραπάνω, τα επίπεδα των κυπαροκινοίν ιντερλευκίνης 1 β (IL-1 β), παράγοντα νέκροχτης tow όγκων (TNF-a), ιντερλευκίνης 6 (IL-6), ιντερλευκίνης 10 (IL-10) και προσταγλανδίνης Ε, (PGE,) παρουσίασαν δραματική αύξηση μετεγχειρητικά, σε σχέση με τους φυσιολογικούς μάρτυρες. Μετά από συμπληροψατική θεραπεία 4 μηνών, στατιστικά σημαντική μείωση στα επίπεδα των παραπάνω παραγόντων παρατηρήθηκε μόνο στην ομάδα Α (Σχήμα 5). Συζήτηση Οι ασθενείς με καρκίνο παχέος εντέρου εμφανίζουν μετεγχειρητικά μειωμένη κυτταρική ανοσοαπόκριση και μειωμένα επίπεδα κυτταροκινών που προάγουν την ανοσοαπόκριση (IL-2, IFN-γ, IL-12, IL-15, GM-CSF). Η θεραπεία με Μο17-1 Α βελτίωσε και την ανοσοαπόκριση αλλά και τα επίπεδα των παραπάνω κυτταροκινών, γεγονός που επιβεβαιώνει τη συσχέτιση ανάμεσα (πα επίπεδα κυτταροκινών in vivo και στα επίπεδα της AMLR ή της κυτταροτοξικής δράσης*"". Επίσης, η θεραπεία με edrecolomab είχε ως αποτέλεσμα μείωση των επιπέδων φλεγμονωδών (IL-Ιβ, TNF-α, IL-6) και κατασταλτικών (IL-10, PGE,) κυτταροκινών. Η μείωση στα επίπεδα των ανοσοκατασταλτικών αυτών κυτταροκινών δεν ήταν εκσεσημασμένη, ήταν όμως στατιστικά σημαντική. Σε όλες τις περιπτώσεις, η θεραπεία με edrecolomab είχε καλύτερα αποτελέσματα σε σχέση με τη χημειοθεραπεία με 5-FU, σε ό,τι αφορά στη βελτίωση του ανοσολογικού προφίλ. Η κλασική θεραπεία με LV/5-FU φάνηκε να έχει κάποια ανοσοενιχυτική δράση, κατώτερη όμως από αυτή του Μο17-1Α, ενώ με το σχήμα 5-Ρυ/λεβαμιζόλη οι βελτιώσεις ήταν οριακές. Στο σημείο αυτό πρέπει πάντως να επισημανθεί ότι κατά τη χρονική στιγμή που γινόταν η λήψη του δεύτερου δείγματος αίματος από τους ασθενείς (4 μήνες μετά από την έναρξη της συπληρωματικής θεραπείας), μόνο οι ασθενείς που έλαβαν edrecolomab είχαν ολοκληροόσει τη θεραπεία τους. Αντιθέτως, στους ασθενείς που λάμβαναν LV/5-FU και 5-FUAeβαμιζόλη, η θεραπεία δεν είχε ολοκληρο)θεί. Εύλογα δημιουργείται το εροπημα: πώς διαμορφώνεται το ανοσολογικό προφίλ στους ασθενείς αυτούς μετά από την ολοκλήρωση της χημειοθεραπείας; Ενα δεύτερο σημείο που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι από την παρακολούθηση των ασθενών της μελέτης (διάμεσος χρόνος παρακολούθησης 36 μήνες) δεν διαπιστώθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές στην επιβίωση ανάμεσα στις 3 ομάδες. Αυτό δείχνει ότι η βελτιωμένη ανοσοαπόκριση που προκαλείται από το edrecolomab δεν είναι πιο αποτελεσματική από μια συστηματική θεραπεία που σκοτώνει τα καρκινικά κύτταρα, έστω και αν παροδικά παραβλάπτει την ανοσοαπόκριση. Συμπερασματικά, το Μο17-1Α ενισχύει την κατασταλμένη ανοσολογική λειτουργία σε ασθενείς με καρκίνο παχέος εντέρου Duke's C, παρά την κλινική του αποτυχία σε τυχαιοποιημένες μελέτες. Απαιτούνται περαιτέρω ανοσολογικές μελέτες με συνδυασμό edrecolomab και χημειοθεραπείας. 206 ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ, Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2006

18 ΙΙΡΩΤΟΤΥΙΙΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - Summary The Immune Changes in Patients with Colorectal Cancer Treated with Adjuvant Therapy with Monoclonal Antibody 17-1A. A Comparative Study N. Tsavaris 1, Ch. Kosmas 2, P. Gouveris 1, H. Skopelitis 1, N. Diamantis 1, S. Tsaousi 1, P. Kopteridis 1, A. Dokou 1, S. Chalkias 1, A. Karatzaferis 1, Ch. Mandros 1, Ch. Koufos 1,0. Tsitsiloni 3 1. Department of Pathophysiology, Oncology Unit, "Laiko" University Hospital, University of Athens School of Medicine, Athens, Greece 2. Second Department of Medical Oncology, "Metaxa" Cancer Hospital, Piraeus, Greece 3. Department of Physiology, University of Athens, School of Biology, Athens, Greece Objectives: We investigated the immune profile of patients with resected Dukes' stage C colorectal cancer (CRC), receiving adjuvant therapy with edrecolomab (Mol7-lA) or first-line 5-fluorouracil (5-FU)-based chemotherapy. Methods: Patients received either 5 doses of Mo 17-1A over 13 weeks, or 5-FU/leucovorin, or 5-FUIlevamisole over 6 and 12 months, respectively. Peripheral blood was collected postoperatively and 4 months after therapy initiation. Peripheral blood mononuclear cells were tested in the autologous mixed lymphocyte reaction (AMLR), for natural killer (NK) and lymphokine-activated killer (LAK) cell activity. Serum cytokines were quantified by ELISA. Results: Fifty-two patients entered the study. Postoperatively, they exhibited decreased levels of interleukin IL-2, interferon-gamma, IL-12, granulocyte-macrophage colony-stimulating factor and IL-15, low cellular immune responses (AMLR, NK- and LAK-cytotoxicity) and increased levels ofll-lbeta, tumor necrosis factor-alpha, IL-6,1L-10 and prostaglandin After four months of therapy, patients receiving edrecolomab demonstrated enhanced AMLR, NK LAK activity, increased serum levels of cytokines regidating such responses and reduced levels of acute-phase cytokines and immune suppressors, compared to patients treated with conventional chemotherapy. Conclusions: Postoperative adjuvant therapy with edrecolomab restores the in vivo deficient immune responses of patients with resected Dukes' C CRC despite its clinical ineffectiveness in recent randomized adjuvant trials. These results suggest that further immunological studies with the combination of edrecolomab and chemotherapy are required. Key words immune changes, colorectal cancer, monoclonal antibody 17-1A. Corresponding Author Nicolas Tsavaris Depatment of Pathophysiology, Oncology Unit "Laiko" University Hospital University of Athens, School of Medicine Athens 11527, Greece Tel.: tsavaril@otenet.gr Βιβλιογραφία 1. Punt CJ. New drugs in the treatment of colorectal carcinoma. Cancer 1998; 15: 83(4): Review. 2. International Multicentre Pooled Analysis of Colon Cancer Trials (IMPACT) investigators. Efficacy of adjuvant fluorouracil and folinic acid in colon cancer. Lancet 1995; 345(8955): Schwartzherg LS. Clinical experience with edrecolomab: a monoclonal antibody therapy for colorectal carcinoma. Cut Rev Oncol Hematol 2001 Oct; 40(1): Review. 4. Glcnnie MJ, Johnson PW. Clinical trials of antibody therapy. Immunol Today 2000; 21(8): Fagerberg J, Steinitz M, Wigzell H, Askelof P, Mellstedt H. Human anti-idiotypic antibodies induced a humoral and cellular immune response against a colorectal carcinoma-associated antigen in patients. Proc Natl Acad Sci USA 1995; 92(11): Riethmuller G. Holz E. Schlimok G. Schmiegel W, Raab R. Hoffken K. Gruber R. Funke I, Pichlmaier H. Hirche H. Buggisch P. Witte J, Pichlmayr R. Monoclonal antibody therapy for resected Dukes' C colorectal cancer: seven-year outcome of a multicenter randomized trial../ Clin Oncol 1998; 16(5): Punt CJ. Nagy A, Douillard JY, Figer A. Skovsgaard T, Monson J, Barone C. Fountzilas G, Riess H, Moylan E, Jones D. Dethling J. Colman J. Coward L. MacGregor S. Edrecolomab alone or in combination with fluorouracil and folinic acid in the adjuvant treatment of stage III colon cancer: a randomised study. Lancet 2002; 360(9334): Tsitsilonis OE. Tsavaris NB. Kosmas C, Gouveris P. Papalambros E. Immune changes in patients with colorectal cancer treated by adjuvant therapy with monoclonal antibody 17-1A: a pilot study. J Chemother 2003; 15(4): Baxevanis CN. Papilas K, Dedoussis GV, Pavlis T, Papamichail M. Abnormal cytokine serum levels correlate with impaired cellular immune responses after surgery. Clin Immunol Immunopathol 1994; 71(1): II). Baxevanis CN. Tsavaris NB, Papadhimitriou SI. Zarkadis IK. Papadopoulos N(i. Bastounis EA. Papamichail M. Granulocyte-macrophage colony-stimulating factor improves immunological parameters in patients with refractory solid tumours receiving second-line chemotherapy: correlation with clinical responses. Eur J Cancer 1997; 33(8): Pawelec G, Rees RC. Kiessling R. Madrigal A, Dodi A, Baxevanis C. Gambacorti-Passerini C, Masucci G, Zeuthen J. Cells and cytokines in immunotherapy and gene therapy of cancer. Cut Rev Oncog 1999:10(1-2): Review. ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ, Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος

19 ΙΙΡΩΤΟΤΥΠΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - Ογκολογία Πεπτικού 6, 3, Η Εξαετής Εμπειρία μας στη Χειρουργική Αντιμετώπιση του Καρκίνου του Παχέος Εντέρου και του Ορθοΰ Ν. Χριστοδούλου 1,1. Οικονομάκης', Ε. Γιωργάκης 1, Τ. Πετρωνιάτης', Ν. Παπαντωνίου 2, Μ. Πολίτου 1, Τ. Παπαβασιλείου' 1. Α' Χειρουργική Κλινική, ΓΝ Ρόδου «Α. Παπανδρέου» 2. Γαστρεντερολογικό Τμήμα, ΓΝ Ρόδου «Α. Παπανδρέου» 3. Παθολογοανατομικό Εργαστήριο, Α' Χειρουργικό Τμήμα, ΓΝ Ρόδου «Α. Παπανδρέου» Περίληψη Σκοπός: Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι μια νόσος με σημαντική επίπτωση στον Δυτικό κόσμο. Αποτελεί τη 2η αιτία θανάτου στις ΗΠΑ, ενώ αριθμεί το 15% περίπου όλων των καρκίνων. Η παρούσα μελέτη αναλύει τα αποτελέσματα μίας εξαετίας, από την αντιμετώπιση 111 ασθενών με αδενοκαρκίνωμα παχέος εντέρου και ορθού. Υλικό - Μέθοδος: Κατά την περίοδο υποβλήθηκαν σε χειρουργική αντιμετώπιση αδενοκαρκινώματος παχέος εντέρου και ορθού 111 ασθενείς. Οι 89 ασθενείς χειρουργήθηκαν εκλεκτικά και οι 22 επειγόντως για οξεία απόφραξη. Οι παράγοντες που αναλύθηκαν ήταν το (fwh, η ηλικία, η διενέργεια προγραμματισμένης ή επείγουσας επέμβασης, η αφαιρεσιμότητα του όγκου, ο αριθμός των αφαιρεθέντων λεμφαδένων, η σταδιοποίηση της νόσου κατά TNM-UICC1987. η εμφάνιση τοπικών υποτροπών και η βιωσιμότητα των ασθενών. Η στατιστική ανάλυση έγινε με το χ 2 test, ενώ η πολυπαραγοντική μελέτη έγινε με το Cox μοντέλο. Αποτελέσματα: Το ποσοστό των μετεγχειρητικών επιπλοκών ήταν 14,4%>. Η μετεγχειρητική θνητότητα ήταν 5,4% και αφορούσε 6 ασθενείς που χειρουργήθηκαν επειγόντως. Ο αριθμός των αφαιρεθέντων λεμφαδένων στις εκλεκτικές επεμβάσεις ήταν κατά μέσο όρο 17,7 (6-57), ενώ στις επείγουσες ήταν 8 (2-20). Θεραπευτική en block αφαίρεση του όγκου με αρνητικά όρια εκτομής, χωρίς εμφανή υπο^πόμενη νόσο (Ro) επιτεύχθηκε σε 87ασθενείς (78,4%)- Τοπική υποτροπή της νόσου παρουσιάστηκε σε 12 ασθενείς (10,8%>). Η βιωσιμότητα των ασθενών ήταν μεγαλύτερη στους ασθενείς που επιτεύχθηκε θεραπευτική en block αφαίρεση του όγκου με αρνητικά όρια εκτομής (Ro), στους ασθενείς που χειρουργΐ]θηκαν εκλεκτικά και στους ασθενείς σταδίου Ι-ΙΙ της ταξινόμησης TNM-U1CC1987. Συμπέρασμα: Οι παράγοντες που αυξάνουν το ποσοστό της τοπικής υποτροπής έχουν σχέση με το μέγεθος και την επέκταση του όγκου. Οι παράγοντες αυτοί επηρεάζονται από την τακτική και την τεχνική που θα επιλέξει ο χειρουργός. Η βιωσιμότητα των ασθενών είναι μεγαλύτερη στα στάδια 1 και Π κατά TNM-UICC1987. Αέξεις-κλειδιά καρκίνος παχέος εντέρου και ορθού, πενταετής επιβίωση. Υπεύθυνος Αλληλογραφίας Χριστοδούλου Νικόλαος Βερολίνου 29, Ανω Ροδίνι, Ρόδος Τηλ.: asurg_iodos@hotmail.com Εισαγωγή Στον Δυτικό κόσμο ο καρκίνος του παχε'ος εντέρου και του ορθοΰ αποτελεί τον δεύτερο σε συχνότητα καρκίνο μετά από τον καρκίνο του πνεύμονα και τον τρίτο σε συχνότητα καρκίνο παγκοσμίως, με μέση πενταετή επιβίωση η οποία κυμαίνεται στο 50%. Υπολογίζεται ότι στη Δ. Ευριύπη και τις ΗΠΑ εμφανίζονται ανά έτος νέα κρούσματα καρκίνου του παχέος εντέρου ανά πληθυσμού 12. Ο κίνδυνος αυξάνεται ιδιαίτερα μετά από την ηλικία των 40 ετών και υπολογίζεται ότι ένα άτομο 50 ετών έχει 5% πιθανότητα να αναπτύξει καρκίνο του παχέος εντέρου στο υπόλοιπο της ζωής του και 2,5% πιθανότητα να καταλήξει από αυτή την αιτία 3. Η παρούσα μελέτη αναλύει τα αποτελέσματα μίας εξαετίας από την αντιμετώπιση 111 ασθενών με αδενοκαρκίνωμα παχέος εντέρου και ορθού, μελετώντας το φύλο, την ηλικία, την 208 ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ, Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2006

20 ΙΙΡΩΤΟΤΥΠΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - αφαιρεσιμότητα του όγκου, τον αριθμό των αφαιρεθέντων λεμφαδένων, τη σταδιοποίηση της νόσου κατά TNM-UICC 1987, την εμφάνιση τοπικών υποτροπών και τέλος τη βιωσιμότητα των ασθενών. Η στατιστική ανάλυση έγινε με το χ ; test, ενώ η πολυπαραγοντική μελέτη έγινε με Cox μοντέλο. Υλικό - Μέθοδος Κατά την περίοδο ,111 ασθενείς υποβλήθηκαν σε χειρουργική αντιμετώπιση αδενοκαρκινώματος παχέος εντέρου και ορθού. Πρόκειται για 53 γυναίκες ηλικίας 40 έως 95 ετών με μέση ηλικία τα 69,9 έτη και 58 άνδρες ηλικίας 40 έως 97 ετών με μέση ηλικία τα 68,8 έτη. Οι 89 ασθενείς χειρουργήθηκαν εκλεκτικά και οι 22 επειγόντως για οξεία απόφραξη ή επιπλοκές του καρκίνου. Οι επιπλοκές αυτές περιλάμβαναν αιμοδυναμική αστάθεια λόγω αιμορραγίας από τον όγκο σε 2 ασθενείς, ειλεό λόγω απόφραξης του εντέρου σε 16 ασθενείς, περιτονίτιδα λόγω ρήξης του όγκου σε 3 ασθενείς και περιτονίτιδα λόγο) ρήξης του τυφλού σε έναν ασθενή. Η διαγνωστική προσέγγιση των ασθενών περιλάμβανε ιστορικό, κλινική εξέταση, ακτινογραφία θώρακα, υπερηχοτομογραφία κοιλίας, κολοσκόπηση, βιοψίες, προσδιορισμό καρκινικών δεικτών CEA και Ca 19.9 και τέλος αξονική τομογραφία κοιλίας. Επί κλινικών ενδείξεων, ο ασθενής υποβαλλόταν σε ειδικές εξετάσεις και περαιτέρω έλεγχο. Σε περίπτωση που η εκτέλεση της κολοσκόπησης ήταν αδύνατη, η εξέταση του ασθενούς περιλάμβανε διάβαση παχέος εντέρου με γαστρογραφίνη. Σε μία περίπτωση πριν ολοκληρωθεί η διαγνωστική προσέγγιση, ο ασθενής οδηγήθηκε επειγόντως στο χειρουργείο λόγω ελεύθερου αέρα στην περιτοναϊκή κοιλότητα. Η εντόπιση του νεοπλάσματος ήταν στο τυφλό σε 5 ασθενείς: (4,5%), στο ανιόν σε 3 ασθενείς (2,7%), στη δεξιά κολική καμπή σε έναν ασθενή (0,9%), στο εγκάρσιο σε 5 ασθενείς (4,5%), στην αριστερή κολική καμπή σε 12 ασθενείς (10,8%), στο κατιόν σε 19 ασθενείς (17,1%), στο σιγμοειδές και στο ορθοσιγμοειδές σε 37 ασθενείς (33,3%) και τέλος στο ορθό σε 29 ασθενείς (26,1%). Αποτελέσματα Η χειρουργική τακτική που εφαρμόστηκε σε όλες τις προγραμματισμένες επεμβάσεις, ήταν αυτή της χειρουργικής ογκολογίας. Ο αριθμός των ασθενών που χειρουργήθηκαν για νεοπλασία του παχέος εντέρου ήταν 63 (70,8%). Σε όλους τους ασθενείς πραγματοποιήθηκε εκτομή του όγκου καιτελικο-τελική αναστόμωση. Ο αριθμός των ασθενών που χειρουργήθηκαν για νεοπλασία του ορθού ήταν 26 (29,2%). Εκτομή του όγκου με τελικο-τελική αναστόμωση (χαμηλή πρόσθια εκτομή) πραγματοποιήθηκε σε 23 ασθενείς (25,8%). Σε όλους τους ασθενείς που πραγματοποιήθηκε χαμηλή πρόσθια εκτομή έγινε και προστατευτική στόμια (ειλεοστομία). Στους υπόλοιπους 3 ασθενείς (7,3%), έγινε κοιλιοπερινεϊκή εκτομή. Στις νεοπλασίες του παχέος εντέρου, ο μέσος όρος των αφαιρεθέντων λεμφαδένολ' ήταν 22 (11 έως 53), ενώ στη χαμηλή πρόσθια εκτομή του ορθού και στην κοιλιοπερινεϊκή εκτομή ήταν 14 (6 έως 57). Σε 77 ασθενείς (86.6%) επιτεύχθηκε θεραπευτική en block αφαίρεση του όγκου με αρνητικά όρια εκτομής, χωρίς εμφανή υπολειπόμενη νόσο (Ro). Σε 4 ασθενείς (4,5%) πραγματοποιήθηκε R1 εκτομή του όγκου με μικροσκοπικά υπολειπόμενη νόσο, ενώ τέλος σε 8 ασθενείς (8,9%) έγινε R2 εκτομή του όγκου με μακροσκοπικά υπολειπόμενη νόσο. Μείζονες μετεγχειρητικές επιπλοκές εμφανίστηκαν σε 9 ασθενείς (10,1%) και περιλάμβαναν: διαπύηση χειρουργικού τραύματος σε 3 ασθενείς (33,3%), ουρολοίμωξη σε 3 ασθενείς (33,3%), πνευμονία σε έναν ασθενή (11,1%), διάτρηση λεπτού εντέρου ιατρογενούς αιτιολογίας σε έναν ασθενή, η οποία διαπιστώθηκε διεγχειρητικά και η βλάβη αποκαταστάθηκε με απλή συρραφή. Τέλος, ένας ασθενής (11,1%), την 8η μετεγχειρητική ημέρα υποβλήθηκε σε λαπαροτομία λόγω αποστήματος παρακολικά δεξιά, το οποίο αντιμετωπίστηκε με παροχέτευση. Κανένας ασθενής δεν κατέληξε στην άμεση μετεγχειρητική περίοδο. Η ιστολογική εξέταση των παρασκευασμάτων έδειξε και στους 89 ασθενείς εικόνα αδενοκαρκινώματος. Η ταξινόμηση κατά TNM- UICC 1987ταυτοποίησε σε 10 ασθενείς καρκίνο σταδίου I, σε 20 ασθενείς σταδίου II, σε 47 ασθενείς σταδίου III και τέλος σε 12 ασθενείς σταδίου IV. Συνήθως οι επεμβάσεις που γίνονται επειγόντως λόγω ρήξης ή απόφραξης δεν ακολουθούν μια τακτική ογκολογικού χαρακτήρα. Ο αριθμός των ασθενιόν που χειρουργήθηκαν επειγόντως για νεοπλασία του παχέος εντέρου ήταν 19 (86,4%), ενώ ο αριθμός των ασθενών που χειρουργήθηκαν επειγόντως για νεοπλασία του ορθού ήταν 3 (13,6%). Στους 14 από τους 16 ασθενείς με αποφρακτικό ειλεό πραγματοποιήθηκε εκτομή του όγκου, επιμελής έκπλυση του εντέρου, τελικότελική αναστόμωση και προστατευτική ειλεοστομία, ενώ στους υπόλοιπους 2 ασθενείς έγινε εκτομή του όγκου, επιμελής έκπλυση της κοιλίας και Hartmann. Στους 3 ασθενείς με περιτονίτιδα λόγω ρήξης του όγκου έγινε αφαίρεση του όγκου, επιμελής έκπλυση της κοιλίας και Hartmann, ενώ στον ασθενή με τη ρήξη του τυφλού λόγω αποφρακτικού ειλεού από αδενοκαρκίνωμα του σιγμοειδούς έγινε σιγμοειδεκτομή με τελικο-τελική αναστόμωση, δεξιά ημικολεκτομή, εγκαρσιοοτομία και ειλεοστομία. Τέλος, στους 2 ασθενείς με αιμοδυναμική αστάθεια λόγω αιμορραγίας από τον όγκο έγινε εκτομή του όγκου, επιμελής έκπλυση του εντέρου καιτελικο-τελική αναστόμωση. Σε 10 ασθενείς (45,5%) επιτεύχθηκε θεραπειτική en block αφαίρεση του όγκου με αρνητικά όρια εκτομής, χωρίς εμφανή υπολειπόμενη νόσο (Ro). Σε έναν ασθενή (4,5%) πραγματοποιήθηκε R1 εκτομή του όγκου με μικροσκοπικά υπολειπόμενη νόσο, ενώ τέλος σε 11 ασθενείς (50%) έγινε R2 εκτομή του όγκου με μακροσκοπικά υπολειπόμενη νόσο. Ο αριθμός των αφαιρεθέντων λεμφαδένων ήταν κατά μέσο όρο 8 (2-20). ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ, Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2006